POWIATOWY PROGRAM OPIEKI NAD DZIECKIEM I RODZINĄ ORAZ ROZWOJU SYSTEMU PIECZY ZASTĘPCZEJ NA LATA

Transkrypt

1 POWIATOWY PROGRAM OPIEKI NAD DZIECKIEM I RODZINĄ ORAZ ROZWOJU SYSTEMU PIECZY ZASTĘPCZEJ NA LATA Myszków

2 SPIS TREŚCI WSTĘP... 2 WSPIERANIE RODZINY I SYSTEMU PIECZY ZASTĘPCZEJ PRZEZ ADMINISTRACJĘ PUBLICZNĄ... 3 Zadania gminy... 3 Zadania powiatu... 4 RODZINNA I INSTYTUCJONALNA PIECZA ZASTĘPCZA W POWIECIE MYSZKOWSKIM. 7 Rodzinna piecza zastępcza... 7 Koordynatorzy rodzinnej pieczy zastępczej... 9 Instytucjonalna piecza zastępcza... 9 Usamodzielnianie się wychowanków pieczy zastępczej ANALIZA SWOT CELE PROGRAMU Cel główny Cel szczegółowy nr Cel szczegółowy nr Cel szczegółowy nr Cel szczegółowy nr Cel szczegółowy nr DANE DOTYCZĄCE REALIZACJI PROGRAMU PODSUMOWANIE PODSTAWY PRAWNE PROGRAMU

3 WSTĘP Jedną z najbardziej trwałych wartości w społeczeństwie jest rodzina. Nadrzędnym celem polityki prorodzinnej jest stworzenie warunków do pełnego rozwoju rodziny. Realizacja tego celu wymaga wprowadzenia rozwiązań, które pozwolą zastąpić dominującą dotąd zasadę opiekuńczości państwa zasadą pomocniczości wobec rodziny. Konwencja Praw Dziecka, podkreśla, iż dziecko pozbawione czasowo lub na stałe swego środowiska rodzinnego lub gdy ze względu na swoje dobro nie może pozostawać w tym środowisku, będzie miało prawo do specjalnej ochrony i pomocy ze strony państwa. Natomiast państwo zgodnie ze swym prawem wewnętrznym zapewnia takiemu dziecku opiekę zastępczą. Tego rodzaju opieka może obejmować, między innymi, umieszczenie w rodzinie zastępczej, adopcję lub w przypadku, gdy jest to niezbędne - umieszczenia w odpowiedniej instytucji powołanej do opieki nad dziećmi. Przy wyborze odpowiednich rozwiązań należy w sposób właściwy uwzględnić wskazania w zachowaniu ciągłości w wychowaniu dziecka oraz jego tożsamości etnicznej, religijnej, kulturowej i językowej. Przepisy te podkreślają rangę i znaczenie praw dziecka, w tym prawo do pieczy zastępczej. Z nieprawidłowym funkcjonowaniem rodziny wiąże się ubóstwo, bezrobocie, alkoholizm, narkomania, przemoc, przestępczość, bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i w prowadzeniu gospodarstwa domowego. Konieczność umieszczenia dziecka poza rodziną wynika z patologii środowiska w którym żyje dziecko oraz z systemowej dysfunkcji instytucji powołanych do organizowania pracy z rodziną. Podstawą opracowania Powiatowego Programu Rozwoju Pieczy Zastępczej na lata są założenia ustawy z dnia 09 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r. poz. 135 z późn. zm.). Zgodnie z art. 180 cytowanej ustawy do zadań własnych powiatu należy opracowanie i realizacja trzyletnich powiatowych programów dotyczących rozwoju pieczy zastępczej. Ustawa określa zasady oraz formy wspierania rodziny, która przeżywa trudności w pełnieniu funkcji opiekuńczo-wychowawczych, oraz formy i zasady sprawowania pieczy zastępczej. Ustawa określa również zasady pomocy w usamodzielnianiu się jej pełnoletnich wychowanków, zakres wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej, a także zasady finansowania i wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej. 3

4 WSPIERANIE RODZINY I SYSTEMU PIECZY ZASTĘPCZEJ PRZEZ ADMINISTRACJĘ PUBLICZNĄ Zadania gminy Zgodnie z ustawą z dnia 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej do zadań własnych gminy należy tworzenie możliwości podnoszenia kwalifikacji przez asystentów rodziny. Tworzenie oraz rozwój systemu opieki nad dziećmi, w tym placówek wsparcia dziennego oraz praca z rodziną przeżywającą trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo- wychowawczych poprzez zapewnienie rodzinie przeżywającej trudności wsparcia i pomocy asystenta rodziny oraz dostępu do specjalistycznego poradnictwa, organizowanie szkoleń i tworzenie warunków do działania rodzin wspierających oraz prowadzenie placówek wsparcia dziennego oraz zapewnienie w nich miejsc dla dzieci. Kolejnym zadaniem jest współfinansowanie pobytu dziecka w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka, placówce opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo terapeutycznej lub interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym. Gmina na podstawie art. 191 ust. 9 i 10 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej ponosi odpowiednio wydatki w przypadku umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej w wysokości: 10% wydatków na opiekę i wychowanie dziecka w pierwszym roku pobytu dziecka w pieczy zastępczej, 30% wydatków na opiekę i wychowanie dziecka w drugim roku pobytu dziecka w pieczy zastępczej, 50% wydatków na opiekę i wychowanie dziecka w trzecim roku i następnych latach. W przypadku umieszczenia dziecka w placówce opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej albo interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym gmina właściwa ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przed umieszczeniem go po raz pierwszy w pieczy zastępczej ponosi odpowiednio wydatki w wysokości: 10% w pierwszym roku pobytu dziecka w pieczy zastępczej, 30% w drugim roku pobytu dziecka w pieczy zastępczej, 50% w trzecim roku i następnych latach pobytu dziecka w pieczy zastępczej. 4

5 Zadania powiatu Organem odpowiedzialnym za system pieczy zastępczej jest starosta, a bezpośrednio wyznaczony przez starostę organizator rodzinnej pieczy zastępczej. Powiat tworzy i wdraża programy pomocy dziecku i rodzinie, organizuje i prowadzi placówki wsparcia dziennego o zasięgu ponad gminnym, organizuje opiekę w rodzinach zastępczych. Powiat finansuje świadczenia na rzecz rodzin zastępczych, pokrywa koszty utrzymania dzieci z terenu powiatu, umieszczonych w placówkach opiekuńczowychowawczych i rodzinach zastępczych. Ponadto powiat finansuje wszystkie świadczenia, związane z usamodzielnianiem się pełnoletnich osób wychowanych w rodzinach zastępczych lub opuszczających różne instytucje wychowawcze. Powiat sprawuje zatem funkcje organizacyjne, kontrolne, administracyjne i wspierające. Do zadań własnych powiatu należy tworzenie i realizacja trzyletnich powiatowych programów, dotyczących rozwoju pieczy zastępczej, zawierających między innymi coroczny limit rodzin zastępczych zawodowych, tworzenie warunków do powołania i działania rodzin zastępczych, rodzinnych domów dziecka i rodzin pomocowych. Kolejnymi zadaniami własnymi powiatu są: organizowanie wsparcia dla rodzinnej pieczy zastępczej, w szczególności przez tworzenie warunków do powstania grupy wsparcia czy też specjalistycznego poradnictwa, zapewnienie przyjętemu do pieczy zastępczej dziecku niezbędnych badań lekarskich. Organizatorem rodzinnej pieczy zastępczej jest wyznaczona przez starostę jednostka organizacyjna powiatu lub podmiot, któremu zlecono realizację tego zadania. W powiecie myszkowskim funkcję tą pełni Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Myszkowie. Zgodnie z art. 76 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej do zadań organizatora należy w szczególności: prowadzenie naboru kandydatów do pełnienia funkcji zawodowej i niezawodowej rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka, kwalifikowanie osób kandydujących do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka oraz wydawanie zaświadczeń kwalifikacyjnych, zawierających potwierdzenie ukończenia szkolenia, opinię o spełnieniu warunków i ocenę predyspozycji do sprawowania pieczy zastępczej, organizowanie szkoleń dla kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka, 5

6 zapewnienie badań psychologicznych kandydatom do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka oraz rodzinom zastępczym i osobom prowadzącym rodzinne domy dziecka, organizowanie szkoleń dla kandydatów do pełnienia funkcji dyrektora placówki opiekuńczo-wychowawczej typu rodzinnego, wydawanie świadectw ukończenia tych szkoleń oraz opinii dotyczących predyspozycji do pełnienia funkcji dyrektora i wychowawcy w placówce opiekuńczo wychowawczej typu rodzinnego, zapewnienie rodzinom zastępczym oraz prowadzącym rodzinne domy dziecka szkoleń mających na celu podnoszenie ich kwalifikacji, biorąc pod uwagę ich potrzeby, zapewnienie pomocy i wsparcia osobom sprawującym rodzinną pieczę zastępczą w szczególności w ramach grup wsparcia oraz rodzin pomocowych, organizowanie dla rodzin zastępczych oraz prowadzących rodzinne domy dziecka pomocy wolontariuszy, współpraca ze środowiskiem lokalnym, w szczególności z powiatowym centrum pomocy rodzinie, ośrodkiem pomocy rodzinie, ośrodkiem pomocy społecznej, sądami i ich organami pomocniczymi, instytucjami oświatowymi, podmiotami leczniczymi, a także kościołami i związkami wyznaniowymi oraz organizacjami społecznymi, prowadzenie poradnictwa i terapii dla osób sprawujących rodzinną pieczę zastępczą i ich dzieci oraz dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej, zapewnienie pomocy prawnej osobom sprawującym rodzinną pieczę zastępczą w szczególności w zakresie prawa rodzinnego, dokonywanie okresowej oceny sytuacji dzieci przebywających w rodzinnej pieczy zastępczej, prowadzenie działalności diagnostyczno - konsultacyjnej, której celem jest pozyskiwanie, szkolenie i kwalifikowanie osób zgłaszających gotowość do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej oraz prowadzenia rodzinnego domu dziecka, a także szkolenia i wspieranie psychologiczno pedagogiczne osób sprawujących rodzinną pieczę zastępczą oraz osób sprawujących rodzinną pieczę zastępczą oraz rodziców dzieci objętych tą pieczą, 6

7 przeprowadzanie badań pedagogicznych i psychologicznych oraz analizy, o której mowa w art. 42 ust. 7, dotyczących kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka, zapewnienie rodzinom zastępczym zawodowym i niezawodowym oraz prowadzącym rodzinne domy dziecka poradnictwa, które ma na celu zachowanie i wzmocnienie ich kompetencji oraz przeciwdziałanie zjawisku wypalenia zawodowego, zapewnienie koordynatorom rodzinnej pieczy zastępczej szkoleń mających na celu podnoszenie ich kwalifikacji, przedstawianie staroście i radzie powiatu corocznego sprawozdania z efektów pracy, zgłaszanie do ośrodków adopcyjnych informacji o dzieciach z uregulowaną sytuacją prawną w celu poszukiwania dla nich rodzin przysposabiających, organizowanie opieki nad dzieckiem, w przypadku gdy rodzina zastępcza albo prowadzący rodzinny dom dziecka okresowo nie może sprawować opieki, w szczególności z powodów zdrowotnych lub losowych albo zaplanowanego wypoczynku. Limity nowych zawodowych rodzin zastępczych przewidziane na lata: rodzina zawodowa rodzina zawodowa rodzina zawodowa. 7

8 RODZINNA I INSTYTUCJONALNA PIECZA ZASTĘPCZA W POWIECIE MYSZKOWSKIM Rodzinna piecza zastępcza Na system rodzinnej pieczy zastępczej składają się: rodzina zastępcza spokrewniona, niezawodowa, zawodowa, w tym zawodowa pełniąca funkcję pogotowia rodzinnego i zawodowa specjalistyczna oraz rodzinny dom dziecka. W niespokrewnionej z dzieckiem zawodowej wielodzietnej rodzinie zastępczej umieszcza się w tym samym czasie nie mniej niż troje i nie więcej niż sześcioro dzieci. W przypadku konieczności umieszczenia w rodzinie licznego rodzeństwa liczba dzieci w wielodzietnej rodzinie zastępczej może się zwiększyć. W niespokrewnionej z dzieckiem zawodowej specjalistycznej rodzinie zastępczej umieszcza się dzieci niedostosowane społecznie albo dzieci z różnymi dysfunkcjami, problemami zdrowotnymi wymagającymi szczególnej opieki i pielęgnacji. W rodzinie tej może wychowywać w tym samym czasie nie więcej niż troje dzieci. W zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem rodzinie zastępczej o charakterze pogotowia rodzinnego umieszcza się nie więcej niż 3 dzieci na pobyt okresowy do czasu unormowania sytuacji życiowej dziecka, nie dłużej niż na 4 miesiące. W szczególnie uzasadnionych przypadkach pobyt dziecka może być przedłużony do 8 miesięcy lub do zakończenia postępowania sądowego o powrót dziecka do rodziny, przysposobienie lub umieszczenie w rodzinnej pieczy zastępczej. Rodzina zawodowa o charakterze pogotowia opiekuńczego otrzymuje również miesięczne wynagrodzenie z tytułu pozostawania w gotowości przyjęcia dziecka. Rodzinny dom dziecka organizuje Powiat lub podmiot któremu zlecił realizacje zadania. Powiat może na zasadzie porozumienia, organizować rodzinny dom dziecka na terenie innego powiatu. Tworzenie rodzinnych domów dziecka ma na celu stworzenie obok rodzin zastępczych, komplementarnej do nich formy sprawowania pieczy zastępczej nad dzieckiem. W rodzinnym domu dziecka w tym samym czasie, może przebywać łącznie nie więcej nie więcej niż osiem dzieci oraz osób, które osiągnęły pełnoletność przebywając w pieczy zastępczej. W przypadku konieczności umieszczenia w rodzinnym domu dziecka rodzeństwa, za zgodą prowadzącego rodzinny dom dziecka oraz po uzyskaniu pozytywnej opinii koordynatora rodzinnej piecz zastępczej, jest dopuszczalne umieszczenie w tym samym czasie większej liczby dzieci. 8

9 Osoby, które podejmują się pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka są w swoich działaniach obciążone bardziej niż naturalne rodziny. Wynika to z niedookreślonej roli rodzica zastępczego i braku wsparcia społecznego. Ponadto dzieci przebywające w pieczy zastępczej często przejawiają zachowania problemowe, które są skutkiem stresu i problemów emocjonalnych związanych z ich dotychczasową sytuacją rodzinną i wymagają zwiększonej uwagi, a często pomocy specjalistycznej. Dlatego opiekunami zastępczymi powinny być osoby, które będą w stanie zapewnić dziecku opiekę i bezpieczeństwo, zdolne do zaspokojenia potrzeb nie tylko materialnych, ale przede wszystkim emocjonalnych dziecka. Ustawa ściśle określa warunki jakie spełniać musi osoba kandydująca do pełnienia funkcji rodziny zastępczej niezawodowej lub zawodowej oraz do prowadzenia rodzinnego domu dziecka. Niezbędne jest także ukończenie przez tych kandydatów odpowiedniego szkolenia i zakwalifikowanie przez organizatora pieczy zastępczej. W przypadku rodzinny zastępczej spokrewnionej szkolenie może być prowadzone wg. indywidualnych programów zależnie od potrzeb rodziny w dziecka. W powiecie myszkowskim w latach funkcjonowało: Tabela nr 1 Rok Rodziny zastępcze Liczba dzieci * * stan na dzień roku Wykres nr rok 2013 rok 2014 rok* liczba rodzin zastępczych liczba dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych * stan na dzień roku. 9

10 Koordynatorzy rodzinnej pieczy zastępczej Rodziny zastępcze i rodzinne domy dziecka obejmuje się opieką koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej. Koordynator rodzinnej pieczy zastępczej nie może mieć pod opieką łącznie więcej niż 15 rodzin zastępczych czy rodzinnych domów dziecka. Do zadań koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej należy między innymi: udzielanie pomocy rodzinom zastępczym i prowadzącym rodzinne domy dziecka w realizacji zadań wynikających z pieczy zastępczej, przygotowanie, we współpracy z asystentem rodziny i odpowiednio rodziną zastępczą lub prowadzącym rodzinny dom dziecka, planu pomocy dziecku, pomoc rodzinom zastępczym oraz prowadzącym rodzinne domy dziecka w nawiązywaniu wzajemnego kontaktu, zapewnienie rodzinom zastępczym oraz prowadzącym rodzinne domy dziecka dostępu do specjalistycznej pomocy dla dzieci, w tym psychologicznej, reedukacyjnej i rehabilitacyjnej, zgłaszanie do ośrodków adopcyjnych informacji o dzieciach z uregulowaną sytuacją prawną, w celu poszukiwania dla nich rodzin przysposabiających, udzielania wsparcia pełnoletnim wychowankom rodzinnych form pieczy zastępczych, przedstawianie corocznego sprawozdania z efektów pracy organizatorowi rodzinnej pieczy zastępczej. Instytucjonalna piecza zastępcza Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej podaje następujące formy instytucjonalnej pieczy zastępczej: placówki opiekuńczo wychowawcze, regionalne placówki opiekuńczo terapeutyczne, interwencyjne ośrodki preadopcyjne. Placówkę opiekuńczo wychowawczą prowadzi powiat lub podmiot, któremu powiat zlecił realizację tego zadania. Placówka opiekuńczo wychowawcza może być prowadzona na terenie innego powiatu na zasadzie porozumienia zawartego pomiędzy starostą powiatu, który prowadzi placówkę opiekuńczo- wychowawczą, a starostą powiatu na terenie którego prowadzona jest placówka opiekuńczo wychowawcza. Placówka opiekuńczo wychowawcza: zapewnia dziecku całodobową opiekę i wychowanie oraz zaspokaja jego niezbędne 10

11 potrzeby, w szczególności emocjonalne, rozwojowe, zdrowotne, bytowe, społeczne i religijne, realizuje przygotowany we współpracy z asystentem rodziny plan pomocy dziecku, umożliwia kontakt dziecka z rodzicami i innymi osobami bliskimi, chyba że sąd postanowi inaczej, podejmuje działania w celu powrotu dziecka do rodziny, zapewnia dziecku dostęp do kształcenia dostosowanego do jego wieku i możliwości rozwojowych, obejmuje dziecko działaniami terapeutycznymi, zapewnia korzystanie z przysługujących świadczeń zdrowotnych. W placówce opiekuńczo wychowawczej typu socjalizacyjnego, interwencyjnego lub specjalistyczno- terapeutycznego umieszcza się dzieci powyżej 10 roku życia, wymagające szczególnej opieki lub mające trudności w przystosowaniu się do życia w rodzinie. Umieszczenie dziecka poniżej 10 roku życia jest możliwe w przypadku, gdy w danej placówce opiekuńczo wychowawczej umieszczona jest matka lub ojciec tego dziecka oraz w innych wyjątkowych przypadkach, szczególnie gdy przemawia za tym stan zdrowia dziecka lub dotyczy to rodzeństwa. W placówce opiekuńczo wychowawczej typu socjalizacyjnego, interwencyjnego lub specjalistyczno terapeutycznego w tym samym czasie może przebywać nie więcej niż 14 dzieci oraz osób, które osiągnęły pełnoletność przebywają w pieczy zastępczej. W przypadku umieszczenia w w/w placówce dziecko lub osoba, która osiągnęła pełnoletność przebywając w pieczy zastępczej, o której mowa w art. 37 ust. 2 zostały umieszczone w: domu pomocy społecznej, specjalistycznym ośrodku szkolno- wychowawczym, młodzieżowym ośrodku wychowawczym, młodzieżowym ośrodku socjoterapii zapewniającym całodobową opiekę, specjalnym ośrodku wychowawczym, hospicjum stacjonarnym, oddziale medycyny paliatywnej, areszcie śledczym, schronisku dla nieletnich, zakładzie karnym, zakładzie poprawczym 11

12 dyrektor tej placówki może, pomimo przekroczonej dopuszczalnej liczby dzieci w placówce, za zezwoleniem wojewody, przyjąć kolejne dziecko. W placówce opiekuńczo-wychowawczej typu rodzinnego można umieścić, w tym samym czasie nie więcej niż 8 dzieci oraz osób które osiągnęły pełnoletność przebywając w pieczy zastępczej, o których mowa w art. 37 ust. 2. W przypadku konieczności umieszczenia w placówce typu rodzinnego rodzeństwa, dyrektor po uzyskaniu zezwolenia wojewody może w tym samym czasie umieścić nie więcej niż 10 dzieci. Placówka opiekuńczo wychowawcza współpracuje, w zakresie wykonywanych zadań z sądem, powiatowym centrum pomocy rodzinie, rodziną, asystentem rodziny, organizatorem rodzinnej pieczy zastępczej oraz innymi osobami i instytucjami, które podejmują się wspierania działań wychowawczych placówki opiekuńczo wychowawczej, w szczególności w zakresie przygotowania dziecka do samodzielnego życia, jeżeli osoby te uzyskają akceptację dyrektora placówki opiekuńczo wychowawczej oraz pozytywną opinię organizatora pieczy zastępczej. Zadaniem placówki opiekuńczo-wychowawczej typu interwencyjnego jest doraźna opieka nad dzieckiem w czasie trwania sytuacji kryzysowej, w szczególności placówka jest zobowiązana przyjąć dziecko w przypadkach wymagających natychmiastowego zapewnienia dziecku opieki. Do placówki typu interwencyjnego przyjmuje się dziecko na podstawie orzeczenia sądu, w przypadku gdy dziecko zostało doprowadzone przez Policję lub Straż Graniczną oraz na wniosek rodziców dziecka lub osoby trzeciej lub umieszcza się dziecko w trybie art. 12a ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. W regionalnej placówce opiekuńczo terapeutycznej są umieszczane dzieci wymagające szczególnej opieki, które ze względu na stan zdrowia wymagający stosowania specjalistycznej opieki i rehabilitacji nie mogą zostać umieszczone w rodzinnej pieczy zastępczej lub w placówce opiekuńczo wychowawczej. W regionalnej placówce opiekuńczo terapeutycznej można umieścić, w tym samym czasie, łącznie nie więcej niż 30 dzieci. Wojewoda uwzględniając specyfikację i zadania regionalnej placówki opiekuńczo terapeutycznej, może zezwolić na umieszczenie większej liczby dzieci jednak nie więcej niż 45. Na terenie powiatu myszkowskiego w 2014 powstała jedna placówka opiekuńczo wychowawcza typu socjalizacyjnego. Obecnie w w/w placówce przebywa 5 dzieci. 12

13 Usamodzielnianie się wychowanków pieczy zastępczej Osobie opuszczającej po osiągnięciu pełnoletności rodzinę zastępczą, placówkę opiekuńczo wychowawczą, rodzinny dom dziecka czy regionalną placówkę opiekuńczo terapeutyczną w przypadku gdy umieszczenie nastąpiło na podstawie orzeczenia sądu przyznaje się pomoc na kontynuowanie nauki, usamodzielnienie oraz zagospodarowanie. Pomoc pełnoletnim wychowankom w procesie usamodzielnienia polega na: wspieraniu w uzyskaniu wykształcenia lub kwalifikacji zawodowych, przyznaniu pomocy pieniężnej na kontynuowanie nauki, usamodzielnienie oraz zagospodarowanie, motywowaniu do aktywnego poszukiwania pracy, pomocy w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych, zapewnieniu pomocy prawnej i psychologicznej. Pomoc na kontynuowanie nauki, usamodzielnienie i zagospodarowanie dla osoby usamodzielnianej jest przyznawana na jej wniosek. Wniosek o przyznanie pomocy na kontynuowanie nauki i pomocy na usamodzielnienie osoba usamodzielniana składa w powiecie właściwym do ponoszenia wydatków na finansowanie pomocy na kontynuowanie nauki i usamodzielnianie za pośrednictwem kierownika powiatowego centrum pomocy rodzinie powiatu właściwego ze względu na miejsce pobytu osoby usamodzielnianej. Warunki jakie należy spełnić, aby uzyskać pomoc: wskazanie przez wychowanka osoby, która podejmie się pełnienia funkcji opiekuna usamodzielnienia, przedstawienie pisemnej zgody tej osoby, złożenie indywidualnego programu usamodzielnienia sporządzonego wspólnie z opiekunem na miesiąc przed uzyskaniem pełnoletności. Tabela nr 2 Rok Kontynuowanie nauki Pomoc na usamodzielnienie Pomoc na zagospodarowanie Pomoc pieniężna na wynajem pokoju * * stan na dzień roku. 13

14 Wykres nr kontynuowanie nauki pomoc na usamodzielnienie pomoc na zagospodarowanie pomoc pieniężna na wynajem pokoju rok 2013 rok 2014* rok * stan na dzień roku. Jednym z największych problemów usamodzielniających się wychowanków jest pozyskanie własnego mieszkania. Pełnoletni wychowankowie zarówno z rodzin zastępczych, jak i placówek cechują się często biernością, niechęcią do zmian, brakiem motywacji do dalszej nauki, dlatego zasadnym jest kontynuowanie działań wspierających umożliwiających młodym ludziom start w dorosłe życie. Zgodnie z ustawą o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej wsparcia pełnoletnim wychowankom rodzinnych form pieczy zastępczej udzielają koordynatorzy rodzinnej pieczy zastępczej. 14

15 ANALIZA SWOT Analiza SWOT jest jednym z narzędzi diagnozy strategicznej. Jest to wysoce efektywna metoda, której celem jest pokazanie słabych i mocnych stron oraz szans i zagrożeń systemu, w tym przypadku wsparcia rodziny i dziecka. Mocne strony - Powiatowa Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych - Powiatowy Program Przeciwdziałania Przemocy w rodzinie, - dobra analiza potrzeb środowiska - aktywność organizacji pozarządowych w realizacji zadań pomocy społecznej - rozwinięta oferta form wsparcia ze strony organizacji i instytucji świadczących pomoc rodzinną - wsparcie dla osób prowadzących rodzinne formy opieki zastępczej - udzielanie wsparcia usamodzielnianym wychowankom pieczy zastępczej Szanse - zmniejszenie biurokracji - zwiększenie świadczeń dla rodzin zastępczych - uwrażliwienie władz lokalnych na problemy rodzin zastępczych - możliwość pozyskiwania kandydatów na rodziców zastępczych - pozyskiwanie środków finansowych na rozwój rodzicielstwa zastępczego - sprawny system pieczy zastępczej - zatrudnienie koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej Słabe strony - brak kandydatów na nowe rodziny zastępcze - brak propozycji pracy dla usamodzielnianych wychowanków - brak wolontariuszy - brak świadomości społecznej o potrzebach w zakresie pieczy zastępczej - brak środków na działania profilaktyczne - ograniczony dostęp do specjalistycznych form wsparcia - mała ilość organizacji pozarządowych działających w zakresie pomocy dziecku i rodzinie Zagrożenia - niewystarczające środki finansowe na rozwój pieczy zastępczej - brak chętnych rodzin do sprawowania funkcji rodziny zastępczej - wypalenie rodzin zastępczych - brak chęci współpracy między instytucjami - degradacja wartości i funkcji rodziny - niskie poczucie sprawiedliwości, odpowiedzialności za swoje życie 15

16 CELE PROGRAMU Cel główny Głównym celem Powiatowego Programu Rozwoju Pieczy Zastępczej jest stworzenie efektywnego systemu wspierania rodzin z terenu powiatu myszkowskiego. Osiągnięcie celu umożliwi realizacja celów szczegółowych. Cel szczegółowy nr 1 Zapewnienie pieczy dzieciom pozbawionym częściowo lub całkowicie opieki rodziców biologicznych Zadania do realizacji 1. Promowanie rodzinnych form pieczy zastępczej na terenie powiatu myszkowskiego. 2. Zorganizowanie systemu naboru i przeprowadzenie szkoleń specjalistycznych do prowadzenia rodzinnych form pieczy zastępczej. 3. Prowadzenie szkoleń podnoszących kwalifikacje istniejących rodzin zastępczych oraz kandydatów do pełnienia funkcji rodzin zastępczych i adopcyjnych. 4. Zwiększenie dostępności poradnictwa pedagogicznego i psychologicznego dla rodzin zastępczych. 5. Pomoc rodzinom zastępczym w uregulowaniu sytuacji prawnej dzieci umieszczanych w ich rodzinach. 6. Zgłaszanie do Ośrodka Adopcyjnego dzieci z uregulowaną sytuacją prawną w celu poszukiwania dla nich rodzin przysposabiających. Przewidywane rezultaty 1. Wzrost umiejętności wychowawczych rodziców zastępczych. 2. Utworzenie nowych zawodowych rodzin zastępczych. 3. Wzmacnianie kompetencji interpersonalnych (np. radzenie sobie z emocjami). 4. Wzmacnianie kompetencji opiekuńczo wychowawczych (np. motywowanie dziecka, umiejętności konstruktywnego rozwiązywania konfliktów, umiejętności komunikacyjne). Wskaźniki realizacji 1. Ilość przeszkolonych kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej. 2. Ilość przeprowadzonych szkoleń podnoszących kwalifikacje rodzin zastępczych. 3. Ilość osób które uczestniczyły w szkoleniach podnoszących kwalifikacje. 4. Ilość osób zainteresowanych utworzeniem domu dziecka. 16

17 Cel szczegółowy nr 2 Doskonalenie pracy z rodziną biologiczną Zadania do realizacji 1. Współpraca i koordynacja lokalnych instytucji i służb na rzecz aktywizacji rodziny naturalnej w celu poprawy ich sytuacji życiowej i zmiany stylu życia. 2. Rozwój kompetencji interpersonalnych (np. wyrażanie uczuć, radzenie sobie z negatywnymi emocjami, rozwiązywanie konfliktów między dzieckiem a rodzicem). Przewidywane rezultaty 1. Poprawa stosunków między rodzinami zastępczymi, biologicznymi oraz dziećmi. 2. Tam gdzie to możliwe powrót dziecka do rodziny biologicznej. 3. Poprawa funkcjonowania rodzin naturalnych. Wskaźnik realizacji 1. Liczba wychowanków, którzy powrócili do rodzin naturalnych. Cel szczegółowy nr 3 Systematyczne wspieranie rodzin zastępczych funkcjonujących na terenie powiatu myszkowskiego Zadania do realizacji 1. Promowanie w środowisku lokalnym rodzinnych form opieki zastępczej. 2. Zapewnienie wsparcia dzieciom umieszczonym w pieczy zastępczej i osobom pełniącym funkcję rodzin zastępczych w przezwyciężaniu problemów poprzez pomoc psychologiczną, pedagogiczną, prawną. 3. Zapewnienie środków finansowych w budżecie powiatu na tworzenie i utrzymanie nowych zawodowych i niezawodowych rodzin zastępczych. 4. Organizowanie dla rodzin zastępczych oraz prowadzących rodzinne domy dziecka pomocy wolontariuszy. 5. Konstruowanie i wdrażanie indywidualnych planów pracy z dzieckiem oraz rodziną zastępczą. 6. Realizacja procesu diagnostyczno kwalifikacyjnego kandydatów na rodziców zastępczych. Przewidywane rezultaty 1. Wzrost liczby rodzin zastępczych zawodowych i niezawodowych. 2. Specjalistyczna pomoc dla rodzin zastępczych. 17

18 3. Pozytywny wizerunek rodzin zastępczych oraz postrzeganie ich jako wspierających system pomocy społecznej. 4. Kompleksowa diagnoza i szkolenie kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej. Wskaźniki realizacji 1. Liczba zawodowych i niezawodowych rodzin zastępczych. 2. Liczba dzieci przebywających w rodzinach zawodowych i niezawodowych. Cel szczegółowy nr 4 Zapewnienie pomocy i wsparcia usamodzielniającym się wychowankom pieczy zastępczej Zadania do realizacji 1. Tworzenie i realizacja indywidualnych programów usamodzielniania pełnoletnich wychowanków przebywających w pieczy zastępczej. 2. Zapewnienie wsparcia usamodzielnianym wychowankom pieczy zastępczej w przezwyciężaniu problemów poprzez pomoc psychologiczną, pedagogiczną, prawną. 3. Inicjowanie działań gmin powiatu myszkowskiego na rzecz zapewnienia mieszkań dla usamodzielniających się wychowanków. 4. Przyznawanie pomocy pieniężnej na usamodzielnienie i kontynuowanie nauki oraz pomocy rzeczowej na zagospodarowanie. 5. Promowanie i inicjowanie działań przygotowujących młodzież do aktywnego i odpowiedzialnego funkcjonowania w świecie dorosłych. Przewidywane rezultaty 1. Przygotowanie wychowanka do procesu usamodzielnienia poprzez nabywanie odpowiednich umiejętności. 2. Pozytywny wizerunek wychowanka w społeczności lokalnej. Wskaźniki realizacji 1. Liczba wychowanków którzy otrzymali wsparcie. 2. Ilość wydanych decyzji na kontynuowanie nauki, zagospodarowanie i usamodzielnienie. Cel szczegółowy nr 5 Podniesienie jakości usług świadczonych w zakresie pomocy dziecku i rodzinie Zadania do realizacji 1. Zapewnienie środków finansowych w budżecie powiatu na podnoszenie kwalifikacji dla kadry zatrudnionej w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Myszkowie. 2. Udział w szkoleniach i konferencjach z zakresu pomocy dziecku i rodzinie. 18

19 3. Inicjowanie współpracy z jednostkami pomocy społecznej i innymi podmiotami w zakresie wzajemnej wymiany doświadczeń dotyczącej pomocy dziecku i rodzinie. Przewidywane rezultaty 1. Wzrost wiedzy i umiejętności kadry działającej w obszarze pomocy rodzinie i dziecku. Wskaźniki realizacji 1. Liczba pracowników biorąca udział w szkoleniach i innych formach podnoszenia kwalifikacji oraz rodzaj szkoleń. DANE DOTYCZĄCE REALIZACJI PROGRAMU Miejsce realizacji programu Powiat Myszkowski Czas realizacji programu Lata Adresaci programu Rodziny zastępcze Rodziny biologiczne Placówki opiekuńczo wychowawcze Usamodzielnieni wychowankowie z pieczy zastępczej Koordynator programu Organizator rodzinnej pieczy zastępczej Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Myszkowie Partnerzy programu Samorządy Gmin Powiatu Myszkowskiego Samorząd Powiatowy Miejskie i Gminne Ośrodki Pomocy Społecznej Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna Sąd Rodzinny, kuratorzy zawodowi i społeczni Policja Szkoły Służba zdrowia Wolontariusze Sponsorzy Organizacje pozarządowe Lokalne media Kościół Katolicki i związki wyznaniowe Źródła finansowania programu środki własne powiatu środki własne jednostek organizacyjnych powiatu 19

20 Oczekiwane rezultaty dotacje celowe środki samorządów gminnych środki partnerów uczestniczących w Programie środki EFS środki budżetu państwa środki pozyskane z różnych źródeł - podniesienie świadomości społecznej na temat wartości rodzinnych, - wzmocnienie systemu pieczy zastępczej poprzez współpracę z instytucjami powiatu myszkowskiego na rzecz rodziny i dziecka, - skuteczna specjalistyczna pomoc w rozwiązywaniu problemów rodzinnych, - kompleksowa diagnoza i szkolenie kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej, - zwiększenie liczby rodzin zastępczych zawodowych, - zapewnienie kompleksowej pomocy osobom usamodzielnianym oraz większe wsparcie w realizacji indywidualnych programów usamodzielniania, - podejmowanie działań związanych z powrotem dziecka do domu rodzinnego, - zmniejszenie zjawiska niewydolności opiekuńczo wychowawczej rodziców biologicznych dzieci umieszczonych w rodzinnej pieczy zastępczej. 20

21 PODSUMOWANIE Skuteczna pomoc dzieciom pozbawionym opieki oraz rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej wymaga skoordynowanego działania różnych instytucji: ośrodków pomocy społecznej, sądu rodzinnego i nieletnich, placówek opiekuńczowychowawczych, szkół, przedszkoli, powiatowego centrum pomocy rodzinie, rodzinnych form opieki zastępczej, policji, poradni psychologiczno- pedagogicznej, oraz innych instytucji zajmujących się rodziną i dzieckiem. Świadome poradnictwo specjalistyczne, prawne, psychologiczne i socjalne, a także udzielana pomoc w ramach podejmowanej interwencji ma na celu profilaktykę i zapobieganie różnym formom patologii społecznej, szczególnie w zakresie opieki i wychowania. Cele będą mogły być prawidłowo realizowane przy współpracy i komunikacji pomiędzy organizacjami i instytucjami świadczącymi pomoc rodzinie i dziecku na terenie Powiatu Myszkowskiego. Powiatowy Program Opieki nad Dzieckiem i Rodziną na lata wyznacza nowe kierunki działania oraz zakłada kontynuację działań uznanych za potrzebne i wartościowe. Program wskazuje również kierunki zmian prowadzonych działań, rozszerzając ofertę lub wprowadzając modyfikację w celu podniesienia ich efektywności. Nowy okres programowania będzie stanowił wyzwanie dla jednostek pomocy społecznej dla gmin powiatu myszkowskiego oraz Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Myszkowie, w kwestii stworzenia usamodzielniającym się wychowankom przebywającym w pieczy zastępczej, warunków do aktywizacji społecznej, zawodowej i mieszkaniowej. Budowanie pozytywnego wizerunku rodzicielstwa zastępczego pozwoli na pozyskiwanie kandydatów do pełnienia roli rodziców zastępczych oraz umożliwi organizatorowi rodzinnej pieczy zastępczej, w sytuacji koniecznej, dobór właściwego środowiska zastępczego bez dodatkowego obciążenia już istniejących środowisk zastępczych. Udzielanie wsparcia specjalistycznego jest elementem niezbędnym do właściwego diagnozowania i budowania planu działania w sytuacji kryzysu rodzinnego. Wykorzystywanie metod terapeutycznych indywidualnych i grupowych stanowi uzupełnienie działań standardowych. 21

22 PODSTAWY PRAWNE PROGRAMU Działania w zakresie opieki nad dzieckiem i rodziną, w tym zapisane w Programie Opieki nad Dzieckiem i Rodziną na lata realizowane są na podstawie: ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (tekst jednolitz Dz. U. z 2013 r. poz. 135 z późn. zm.), ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r. poz. 182 z późn. zm.), ustawy z dnia 25 lutego 1964 roku Kodeks rodzinny i opiekuńczy ( tekst jednolity Dz. U. z 2012 r. poz. 788 z późn. zm.). 22