Analiza oferty edukacyjnej szkół zawodowych w kontekście potrzeb sektora włókienniczo-odzieżowego

Transkrypt

1 Analiza oferty edukacyjnej szkół zawodowych w kontekście potrzeb sektora włókienniczo-odzieżowego

2 Spis treści Wstęp Szkoły w regionie łódzkim Kształcenie zawodowe o profilu włókienniczo-odzieżowym w świetle nowelizacji Ustawy o systemie oświaty z dnia 9 sierpnia 0 oraz Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego Liczba absolwentów szkół zawodowych w regionie łódzkim a rynek pracy Opis badań, struktura respondentów Oferta edukacyjna szkół zawodowych o profilu włókienniczo-odzieżowym badania własne Dostępne kierunki kształcenia i specjalizacje Metody kształcenia i przygotowanie kadry pedagogicznej Dodatkowe certyfikaty możliwe do uzyskania przez uczniów w trakcie nauki Wyposażenie dydaktyczne Praktyki zawodowe Doradcy zawodowi w szkołach Problemy w szkolnictwie zawodowym i oczekiwane wsparcie Dostosowanie treści kształcenia do potrzeb rynku pracy w sektorze włókienniczoodzieżowym Powody podjęcia kształcenia w obszarze włókienniczo-odzieżowym Kształcenie zawodowe o profilu włókienniczo-odzieżowym a oczekiwania i potrzeby przedsiębiorców Wpływ firm na proces kształcenia zawodowego Współpraca ze szkołami w ocenie przedsiębiorców Absolwenci w ocenie przedsiębiorców z sektora włókienniczo-odzieżowego Wnioski i rekomendacje Bibliografia Załącznik nr Lista szkół kształcących w zawodach włókienniczo-odzieżowych w województwie łódzkim w 0 roku... 64

3 Wstęp W ostatnich latach odnotowuje się znaczący wzrost zainteresowania kształceniem w zawodzie krawca, technika włókiennika i innych zawodach pokrewnych. Przez wiele lat kształcenie w tym zawodzie było bardzo niepopularne, jednakże w ostatnich latach ponownie zaczyna przeżywać renesans, w związku z tym, iż przemysł włókienniczy stanowi jedną z priorytetowych gałęzi przemysłu regionu łódzkiego. Wzrosła również znacznie jakość kształcenia w szkołach oferujących kształcenie w zawodach włókienniczo-odzieżowych. Kryzys kształcenia zawodowego, a co za tym idzie zmniejszony napływ młodzieży do szkół zawodowych spowodował, że wiele szkół zdecydowało się na poszerzenie oferty o kształcenie we wspominanych zawodach, nie zawsze dysponując odpowiednią bazą techniczną i kadrą wykładowców. Jednocześnie problemem przy podnoszeniu prestiżowości kształcenia zawodowego jest brak selekcji przy rekrutacjach do szkół, często nabór dotyczy uczniów przypadkowych, bez predyspozycji zawodowych. Trwają obecnie dyskusje na temat jakości kształcenia przyszłych techników włókienników, krawców i pokrewnych zawodów i ich przygotowania do wykonywania zadań zawodowych w przedsiębiorstwach, poddanych silnej presji konkurencji. Ze strony przedsiębiorców, coraz częściej dochodzą głosy o niewystarczającym przygotowaniu absolwentów do wykonywania zadań, oczekiwanych przez klientów firm włókienniczoodzieżowych. Projekt badawczy realizowany przez BROst Centrum Edukacji i Technologii Komputerowej w partnerstwie z Agencją Analiz Statystyczno-Ekonomicznych An-Stat oraz Stowarzyszeniem Włókienników Polskich Szyte na miarę kwalifikacje przyszłością sektora włókienniczo-odzieżowego w łódzkim ma na celu zbadać jakość kształcenia oraz wzmocnić potencjał szkół zawodowych o profilu włókienniczo-odzieżowym z woj. łódzkiego między innymi poprzez pozyskanie informacji nt. bieżącego i prognozowanego popytu i podaży kwalifikacji i umiejętności absolwentów powyższych kierunków, a następnie opublikowanie stosownych rekomendacji, mających pozwolić na dostosowanie oferty kształcenia wyżej wymienionych szkół do potrzeb łódzkiego rynku pracy w tym sektorze. Do napisania niniejszego raportu posłużyły raporty tematyczne i branżowe, Informator szkół ponadgimnazjalnych Kuratorium Oświaty, dane statystyczne GUS oraz przede wszystkim wyniki badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu. Badania ankietowe przeprowadzono w szkołach zawodowych z województwa łódzkiego kształcących w zawodach o profilach włókienniczo-odzieżowych, wśród dyrektorów nauczycieli (n=40) i wśród uczniów (n=400). Ponadto badania ankietowe przeprowadzono również wśród przedsiębiorców z terenu woj. łódzkiego, zatrudniających absolwentów szkół zawodowych z wykształceniem o profilu włókienniczo-odzieżowym (n=400). Badania miały charakter ilościowy. Zastosowano warstwowo-losowy dobór próby, co pozwoliło na zapewnienie odpowiedniej reprezentacji badanej populacji oraz dokonanie szczegółowej analizy i odniesienie sformułowanych wniosków do całej populacji. Piwowarski R., Uwarunkowania szkolnictwa zawodowego w województwie łódzkim, Łódź 009, s Smulczyk K., Rekomendacje dotyczące rozszerzenia oferty edukacyjnej w zakresie kształcenia w zawodach związanych z branżą włókienniczą, które są deficytowe na łódzkim rynku pracy, Instytut Nauk Społeczno- Ekonomicznych na zlecenie AHE w Łodzi, Łódź 0, s. 7. 3

4 . Szkoły w regionie łódzkim W publicznym systemie oświaty, zarówno w województwie łódzkim i innych regionach Polski, w ramach kształcenia zawodowego o profilu włókienniczo-odzieżowym można kształcić się w zasadniczych szkołach zawodowych na kierunku krawiec i operator maszyn w przemyśle włókienniczym oraz w technikach na kierunkach technik włókiennik, technik włókienniczych wyrobów dekoracyjnych oraz technik technologii odzieży. Zgodnie z nowelizacją Ustawy o systemie oświaty opisanej w kolejnych częściach raportu powoli wygaszane są technika uzupełniające. Ponadto brak kierunków o profilu włókienniczoodzieżowym w szkołach policealnych. Szkoły zarówno zasadnicze zawodowe jak i technika mogą być publiczne lub niepubliczne. Nauka w nich może być w systemie dziennym, wieczorowym lub zaocznym. W województwie łódzkim w 0 roku na kierunkach włókienniczo-odzieżowych kształcą szkoły i zespoły szkół, w tym zasadnicze szkoły zawodowe w zawodzie krawca oraz 3 w zawodzie operatora maszyn w przemyśle włókienniczym, natomiast jedno technikum kształciło w ramach profilu technik włókienniczych wyrobów dekoracyjnych, sześć techników w ramach profilu technik technologii odzieży, a jedno technikum w ramach profilu technik włókiennik. Cztery z tych szkół znajdują się na ternie Łodzi, a reszta w innych miastach regionu. Wykaz szkół kształcących na powyższych kierunkach w regionie łódzkim znajduje się w Załączniku nr. Tabela Liczba szkół kształcąca na danych kierunkach w sektorze włókienniczo-odzieżowym w regionie łódzkim w 0 roku. Zawód Liczba szkół w województwie łódzkim w roku 0/03 Krawiec Operator maszyn w przemyśle włókienniczym 3 3 Technik włókienniczych wyrobów dekoracyjnych 4 Technik technologii odzieży 6 5 Technik włókiennik Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Informator 0/03. Oferta edukacyjna szkół ponadgimnazjalnych województwa łódzkiego. Od września 0 w województwie łódzkim kształcić się można na kierunkach krawiec, operator maszyn w przemyśle włókienniczym, technik włókienniczych wyrobów dekoracyjnych, technik technologii odzieży i technik włókiennik łącznie w szkołach. 4

5 . Kształcenie zawodowe o profilu włókienniczo-odzieżowym w świetle nowelizacji Ustawy o systemie oświaty z dnia 9 sierpnia 0 oraz Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 0 W roku 0 znowelizowana została Ustawa o systemie oświaty (Dz. U. 99 nr 95 poz. 45). Poprzez tą nowelizację wprowadzono znaczące zmiany w szkolnictwie zawodowym, przede wszystkim polegające na znacznym ułatwieniu uzyskiwanie wykształcenia zawodowego, ale także uzupełnianie kwalifikacji i zdobywanie nowego zawodu. Do Ustawy wprowadzone zostały zapisy o zdobywaniu konkretnych kwalifikacji wymaganych w zawodach, a egzaminy na te poszczególne kwalifikacje będą przeprowadzane na różnych etapach nauki, a nie na koniec szkoły. W przypadku egzaminu przeprowadzanego w zakresie jednej kwalifikacji uczeń będzie uzyskiwał świadectwo zdobycia tej kwalifikacji, a po zdaniu wszystkich kwalifikacji wymaganych w danym zawodzie otrzyma dyplom. Duża zmianą jest również zlikwidowanie w systemie szkolnictwa liceów uzupełniających, techników uzupełniających oraz liceów profilowanych, które będą powoli wygaszane. Z kolei wydane na początku roku Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 0 w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach, zawiera zunifikowane regulacje dotyczące podstawy programowej do kształcenia w poszczególnych zawodach. Rozporządzenie wydane zostało na podstawie wspomnianej wyżej Ustawy z dnia 9 sierpnia 0 roku o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 0r., Nr 05, poz. 06). Wskazane ustawa i rozporządzenie są odpowiedzią na konieczność dostosowania się szkolnictwa zawodowego do wymagań współczesnego rynku pracy. Nowa podstawa programowa kształcenia w zawodach obowiązuje od września 0 roku. Określa ona wiedzę i umiejętności zawodowe oraz kompetencje personalne i społeczne, które uczeń musi nabyć w procesie kształcenia. Zgodnie z ideą europejskich ram kwalifikacji zostały one opisane jako oczekiwane efekty kształcenia. Ponadto po raz pierwszy w jednym dokumencie spisane zostały wymagania co do kształcenia dla wszystkich zawodów ujętych w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego. Określenie efektów kształcenia dla poszczególnych kwalifikacji wyodrębnionych w każdym zawodzie powinno skutkować lepszym dopasowaniem kształcenia zawodowego do potrzeb rynku pracy. Ułatwi także uczniom podejmowanie pracy w zawodzie po odbytej edukacji oraz ciągłe podnoszenie kwalifikacji po ukończeniu szkoły poprzez uczestnictwo w różnych kursach, wzmacniających pozycje na rynku pracy osób aktywnych zawodowo lub bezrobotnych. Nowa podstawa programowa kształcenia w zawodach ma istotne znaczenie również dla rozwoju ustawicznej edukacji zawodowej osób dorosłych, zainteresowanych uzyskaniem dodatkowych kwalifikacji lub zmianą zawodu. Efekty kształcenia określone dla poszczególnych kwalifikacji wyodrębnionych w danym zawodzie będą bowiem uwzględniane w procesie kształcenia realizowanego w ramach kursów zawodowych oraz kursów umiejętności zawodowych. Rozporządzenie składa się z trzech części: część I określa ogólne cele i zadania kształcenia zawodowego oraz obejmuje tabelę zawierającą wykaz kwalifikacji wraz z powiązaniami z zawodami efektami kształcenia; część II określa efekty kształcenia; część III określa opis kształcenia w poszczególnych zawodach. 5

6 Część pierwsza definiuje następująco cele kształcenia: Celem kształcenia zawodowego jest przygotowanie uczących się do życia w warunkach współczesnego świata, wykonywania pracy zawodowej i aktywnego funkcjonowania na zmieniającym się rynku pracy. 3 Natomiast do zadań szkół zawodowych należy: reagowanie na zmiany zachodzące w otoczeniu gospodarczo-społecznym, na które wpływa szereg czynników: idea gospodarki opartej na wiedzy, globalizacja procesów gospodarczych i społecznych, rosnący udział handlu międzynarodowego, mobilność geograficzna i zawodowa, nowe techniki i technologie oraz wzrost oczekiwań pracodawców w zakresie poziomu wiedzy i umiejętności swoich pracowników. W przytoczonym rozporządzeniu zawody przydzielone zostały według wyodrębnionych obszarów kształcenia, a następnie pogrupowane pod względem wspólnych efektów kształcenia wymaganych do realizacji zadań zawodowych: administracyjno-usługowy (A), budowlany (B), elektryczno-elektroniczny (E), mechaniczny i górniczo-hutniczy (M), rolniczo-leśny z ochroną środowiska (R), turystyczno-gastronomiczny (T), medyczno-społeczny (Z), artystyczny (S). Efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów, w tym kompetencje personalne i społecznie, oznaczono kodem składającym się z trzech wielkich liter: OMZ organizacja pracy małych zespołów (wyłącznie dla zawodów nauczanych na poziomie technika), PKZ - podbudowa do kształcenia w zawodzie lub grupie zawodów. Tabela Wykaz kwalifikacji ich powiązań z wybranymi zawodami oraz efektami kształcenia, będącymi przedmiotem badań projektu. Efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru kształcenia Oznac Symbol Nazwa zawodu, w stanowiące zenia Nazwa kwalifikacji cyfrowy którym wyodrębniono podbudowę do kwalifi zawodu daną kwalifikację kształcenia w kacji zawodzie lub grupie zawodów z uwzględnieniem PKZ i OMZ OBSZAR ADMINISTRACYJNO-USŁUGOWY (A) A.4. A.5. A.. Wytwarzanie wyrobów włókienniczych Wykańczanie wyrobów włókienniczych Wykonywanie usług krawieckich 8504 Operator maszyn PKZ(A.c) w przemyśle włókienniczym 393 Technik włókiennik 8504 Operator maszyn PKZ(A.c) w przemyśle włókienniczym 393 Technik włókiennik Krawiec PKZ(A.h) 394 Technik technologii 3 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 0 w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach. (Dz. U. z 0r., Nr 05, poz. 06). 6

7 A.6. A.4. A.4. A.43. A.48. A.49. Wytwarzanie, konserwacja i renowacja rękodzielniczych wyrobów włókienniczych Organizacja i nadzorowanie procesów wytwarzania wyrobów włókienniczych Opracowywanie dokumentacji wytwarzania włókienniczych wyrobów dekoracyjnych Organizacja procesów wytwarzania włókienniczych wyrobów dekoracyjnych Projektowanie wyrobów odzieżowych Organizacja procesów wytwarzania wyrobów odzieżowych odzieży Rękodzielnik wyrobów PKZ(A.c) włókienniczych 393 Technik włókienniczych wyrobów dekoracyjnych 393 Technik włókiennik OMZ PKZ(A.c) PKZ(A.s) 393 Technik włókienniczych OMZ wyrobów dekoracyjnych PKZ(A.c) PKZ(A.s) 393 Technik włókienniczych wyrobów dekoracyjnych 394 Technik technologii odzieży 394 Technik technologii odzieży OMZ PKZ(A.c) PKZ(A.s) OMZ PKZ(A.h) PKZ(A.w) OMZ PKZ(A.h) PKZ(A.w) Źródło: Opracowanie własne na podstawie Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 0 w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach. Część druga rozporządzenia szczegółowo określa efekty kształcenia dla poszczególnych grup kształcenia, a tym samym dla konkretnych zawodów, które stanowią przedmiot badań w ramach projektu. Dla zawodów z sektora włókienniczo-odzieżowego są to: PKZ (A.c) Umiejętności stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodach: operator maszyn w przemyśle włókienniczym, rękodzielnik wyrobów włókienniczych, technik włókienniczych wyrobów dekoracyjnych, technik włókiennik Uczeń: ) sporządza szkice i rysunki techniczne części maszyn i urządzeń; ) wykonuje kompozycje kolorystyczne oraz kompozycje płaskie i przestrzenne z zastosowaniem technik rysunkowych; 3) rozróżnia surowce, półprodukty i wyroby włókiennicze; 4) charakteryzuje sposoby otrzymywania surowców, półproduktów i wyrobów włókienniczych; 5) rozróżnia parametry budowy wyrobów włókienniczych; 6) charakteryzuje procesy wytwarzania wyrobów włókienniczych; 7) klasyfikuje odpady powstałe podczas wytwarzania wyrobów włókienniczych; 8) odczytuje oznaczenia i symbole stosowane w rysunkach technicznych; 9) rozpoznaje maszyny i urządzenia włókiennicze; 0) rozpoznaje części maszyn i urządzeń włókienniczych; ) stosuje programy komputerowe wspomagające wykonywanie zadań. PKZ (A.h) Umiejętności stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodach: krawiec, technik technologii odzieży Uczeń: ) wykonuje rysunki modelowe wyrobów odzieżowych; ) dobiera kompozycje kolorystyczne; 3) korzysta z projektów wyrobów odzieżowych; 4) wykonuje rysunki techniczne wyrobów odzieżowych; 7

8 5) rozróżnia surowce włókiennicze oraz określa ich właściwości; 6) rozróżnia rodzaje wyrobów włókienniczych; 7) rozróżnia materiały odzieżowe i określa ich zastosowanie; 8) przestrzega zasad wykonywania pomiarów krawieckich; 9) wykonuje ściegi ręczne; 0) rozróżnia rodzaje ściegów maszynowych i określa ich zastosowanie; ) charakteryzuje metody konserwacji materiałów i wyrobów odzieżowych; ) rozpoznaje rodzaje maszyn odzieżowych; 3) rozróżnia mechanizmy w maszynach i urządzeniach odzieżowych; 4) stosuje programy komputerowe wspomagające wykonywanie zadań. PKZ (A.s) Umiejętności stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodach: technik włókiennik, technik włókienniczych wyrobów dekoracyjnych Uczeń: ) projektuje wyroby włókiennicze z zastosowaniem technik komputerowych; ) przestrzega zasad prezentacji i ekspozycji prac plastycznych oraz projektów; 3) przestrzega zasad montażu i demontażu zespołów maszyn i urządzeń mechanicznych; 4) rozpoznaje rodzaje maszyn i urządzeń elektrycznych; 5) określa funkcje zespołów, podzespołów i mechanizmów maszyn i urządzeń; 6) stosuje programy komputerowe wspomagające wykonywanie zadań. PKZ (A.w) Umiejętności stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodzie technik technologii odzieży Uczeń: ) projektuje wyroby odzieżowe z zastosowaniem technik komputerowych; ) projektuje kompozycje kolorystyczne; 3) określa sposoby przechowywania oraz transportu materiałów i wyrobów odzieżowych; 4) określa funkcje zespołów, podzespołów i mechanizmów maszyn odzieżowych; 5) przestrzega zasad działania napędów w maszynach i urządzeniach odzieżowych; 6) stosuje programy komputerowe wspomagające wykonywanie zadań. OMZ. Organizacja pracy małych zespołów (wyłącznie dla zawodów nauczanych na poziomie technika) Uczeń: ) planuje pracę zespołu w celu wykonania przydzielonych zadań; ) dobiera osoby do wykonania przydzielonych zadań; 3) kieruje wykonaniem przydzielonych zadań; 4) ocenia jakość wykonania przydzielonych zadań; 5) wprowadza rozwiązania techniczne i organizacyjne wpływające na poprawę warunków i jakość pracy; 6) komunikuje się ze współpracownikami. Natomiast efekty kształcenia właściwe dla kwalifikacji wyodrębnionych w zawodach stanowiących przedmiot badań projektu pogrupowane zostały w następujący sposób: A.4. Wytwarzanie wyrobów włókienniczych. Obsługiwanie maszyn przygotowujących surowce i półprodukty do wytwarzania wyrobów włókienniczych Uczeń: ) rozpoznaje systemy przędzenia surowców; 8

9 ) dobiera maszyny i urządzenia do przygotowywania surowców i półproduktów 3) w procesie wytwarzania wyrobów włókienniczych; 4) określa funkcje zespołów maszyn i urządzeń do przygotowywania surowców i półproduktów w procesie wytwarzania wyrobów włókienniczych; 5) wykonuje czynności związane z zasilaniem maszyn w surowce; 6) uruchamia maszyny i urządzenia oraz kontroluje ich pracę; 7) reguluje parametry pracy maszyn i urządzeń; 8) ocenia jakość nawojów nitek; 9) rozpoznaje nieprawidłowości występujące podczas pracy maszyn i urządzeń; 0) posługuje się instrukcjami obsługi włókienniczych maszyn przygotowawczych; ) wykonuje czynności związane z czyszczeniem i konserwacją maszyn i urządzeń przygotowawczych; ) wykonuje czynności związane z odbiorem przetworzonych surowców; 3) ocenia jakość przygotowanych surowców i półproduktów.. Obsługiwanie maszyn do wytwarzania liniowych wyrobów włókienniczych Uczeń: ) dobiera maszyny i urządzenia do wytwarzania liniowych wyrobów włókienniczych; ) posługuje się instrukcjami obsługi maszyn wytwarzających liniowe wyroby włókiennicze; 3) wykonuje czynności związane z zasilaniem maszyn w półprodukty; 4) uruchamia maszyny i urządzenia do wytwarzania liniowych wyrobów włókienniczych oraz kontroluje ich pracę; 5) reguluje parametry pracy maszyn i urządzeń; 6) rozpoznaje nieprawidłowości występujące w procesie wytwarzania liniowych wyrobów włókienniczych; 7) rozpoznaje wady w wytworzonych liniowych wyrobach włókienniczych; 8) wykonuje czynności związane z czyszczeniem i konserwacją maszyn i urządzeń; 9) wykonuje czynności związane z odbiorem wytworzonych liniowych wyrobów włókienniczych; 0) ocenia jakość wykonanych liniowych wyrobów włókienniczych. 3. Obsługiwanie maszyn do wytwarzania płaskich wyrobów włókienniczych Uczeń: ) dobiera maszyny i urządzenia do wytwarzania płaskich wyrobów włókienniczych; ) posługuje się instrukcjami obsługi maszyn wytwarzających płaskie wyroby włókiennicze; 3) wykonuje czynności związane z zasilaniem maszyn w półprodukty; 4) uruchamia maszyny i urządzenia do wytwarzania płaskich wyrobów włókienniczych oraz kontroluje ich pracę; 5) reguluje parametry pracy maszyn i urządzeń; 6) rozpoznaje nieprawidłowości występujące w procesie wytwarzania płaskich wyrobów włókienniczych; 7) rozpoznaje wady w wytworzonych płaskich wyrobach włókienniczych; 8) wykonuje czynności związane z czyszczeniem i konserwacją maszyn i urządzeń; 9) wykonuje czynności związane z odbiorem wytworzonych płaskich wyrobów włókienniczych; 0) ocenia jakość wykonanych płaskich wyrobów włókienniczych. A.5. Wykańczanie wyrobów włókienniczych. Przygotowanie wyrobów włókienniczych do procesu wykańczania 9

10 Uczeń: ) dobiera metody uszlachetniania wyrobów włókienniczych w zależności od ich przeznaczenia; ) wykonuje czynności związane z przygotowaniem wyrobów włókienniczych do procesu wykańczania; 3) dobiera środki chemiczne stosowane w procesach przygotowania wyrobów włókienniczych do wykańczania; 4) przygotowuje środki chemiczne do zastosowania w procesach wykańczania wyrobów włókienniczych; 5) stosuje przepisy prawa i przestrzega zasad dotyczących stosowania i przechowywania środków chemicznych; 6) przygotowuje maszyny oraz zespoły maszyn i urządzeń do procesów wykańczania wyrobów włókienniczych; 7) posługuje się instrukcjami obsługi maszyn; 8) wykonuje czynności związane z czyszczeniem i konserwacją maszyn i urządzeń.. Obsługiwanie maszyn do wykańczania wyrobów włókienniczych Uczeń: ) dobiera maszyny i urządzenia do wykańczania wyrobów włókienniczych; ) dobiera techniki barwienia wyrobów włókienniczych; 3) dozuje barwniki i środki chemiczne zgodnie z recepturą; 4) wykonuje bielenie, barwienie i drukowanie wyrobów zgodnie z wzorcami; 5) kontroluje zgodność przebiegu procesu produkcyjnego z założeniami technologicznymi; 6) reguluje parametry pracy maszyn i urządzeń; 7) rozpoznaje nieprawidłowości występujące w procesie wykańczania wyrobów włókienniczych; 8) posługuje się instrukcjami obsługi maszyn stosowanych w procesie wykańczania wyrobów włókienniczych; 9) wykonuje czynności związane z odbiorem wykończonych wyrobów włókienniczych; 0) wykonuje czynności związane z czyszczeniem i konserwacją maszyn i urządzeń; ) ocenia jakość wykonanych wyrobów włókienniczych. A.. Wykonywanie usług krawieckich. Wykonywanie wyrobów odzieżowych Uczeń: ) wykonuje pomiary krawieckie; ) dobiera materiały odzieżowe, dodatki krawieckie i zdobnicze do asortyment odzieży; 3) oblicza zużycie materiałów odzieżowych i dodatków krawieckich; 4) wykonuje formy i szablony elementów wyrobów odzieżowych; 5) wykonuje modelowanie konstrukcyjne wyrobów odzieżowych; 6) dokonuje rozkroju materiałów odzieżowych; 7) dobiera maszyny szwalnicze do szycia określonych wyrobów odzieżowych; 8) dobiera oprzyrządowanie maszyn szwalniczych; 9) obsługuje maszyny szwalnicze; 0) rozpoznaje nieprawidłowości w działaniu mechanizmów maszyn szwalniczych; ) łączy elementy wyrobów odzieżowych; ) stosuje obróbkę parowo-cieplną materiałów i wyrobów odzieżowych; 3) ocenia jakość wykonanych wyrobów odzieżowych.. Wykonywanie prac związanych z przeróbką oraz naprawą wyrobów odzieżowych 0

11 Uczeń: ) dokonuje oceny wyrobów odzieżowych przeznaczonych do przeróbki lub naprawy; ) rozpoznaje wady w wyrobach odzieżowych; 3) określa zakres prac związanych z przeróbką lub naprawą wyrobu odzieżowego; 4) dobiera sposoby wykonywania przeróbek w wyrobach odzieżowych; 5) wykonuje pomiary krawieckie związane z przeróbką wyrobów odzieżowych; 6) przygotowuje wyrób odzieżowy do przeróbki; 7) dokonuje przeróbek wyrobów odzieżowych; 8) rozpoznaje uszkodzenia wyrobów odzieżowych; 9) dobiera sposoby dokonywania napraw wyrobów odzieżowych; 0) dokonuje naprawy wyrobów odzieżowych; ) ocenia jakość dokonanych przeróbek i napraw; ) dokonuje kalkulacji kosztów i określa ceny wykonanych usług. A.6. Wytwarzanie, konserwacja i renowacja rękodzielniczych wyrobów włókienniczych. Wykonywanie rękodzielniczych wyrobów tkanych i haftowanych Uczeń: ) rozpoznaje rodzaje nitek stosowanych w rękodzielniczych wyrobach włókienniczych; ) rozpoznaje rodzaje wyrobów tkanych oraz haftowanych; 3) określa wpływ składu surowcowego na jakość wyrobów tkanych i haftowanych oraz warunki ich przechowywania; 4) określa właściwości użytkowe tkanin i haftów; 5) określa parametry budowy tkaniny i haftu; 6) rozróżnia rodzaje splotów tkackich i haftów; 7) sporządza projekt technologiczny tkanego i haftowanego wyrobu rękodzielniczego; 8) dobiera surowce do wykonywania tkanych i haftowanych wyrobów rękodzielniczych; 9) dobiera techniki wykonywania tkanych i haftowanych wyrobów rękodzielniczych; 0) dobiera osnowę i wątek do wytwarzania tkanych wyrobów rękodzielniczych; ) przygotowuje maszyny i urządzenia do tkania ręcznego; ) dobiera narzędzia i artykuły pomocnicze do haftowania; 3) wykonuje i wykańcza tkane lub haftowane wyroby rękodzielnicze; 4) ocenia jakość tkanych i haftowanych wyrobów rękodzielniczych; 5) wykonuje prace związane z konserwacją narzędzi i urządzeń stosowanych do ręcznego wytwarzania wyrobów tkanych i haftowanych; 6) kalkuluje koszty wytwarzania tkanych i haftowanych wyrobów rękodzielniczych.. Wykonywanie rękodzielniczych wyrobów dzianych i koronkarskich Uczeń: ) rozpoznaje rodzaje dzianych i koronkarskich wyrobów rękodzielniczych oraz określa ich przeznaczenie użytkowe; ) oblicza parametry budowy dzianiny i wyrobu koronkarskiego; 3) rozróżnia sploty dzianiny i wyrobów koronkarskich; 4) sporządza projekty technologiczne dzianych i koronkarskich wyrobów rękodzielniczych; 5) dobiera techniki, surowce i przybory do wykonania dzianych i koronkarskich wyrobów rękodzielniczych; 6) dobiera maszyny i urządzenia do wykonania wyrobów dzianych i koronkarskich;

12 7) przygotowuje wyroby liniowe do wytwarzania dzianych i koronkarskich wyrobów rękodzielniczych; 8) dobiera narzędzia i artykuły pomocnicze do wykonywania wyrobów koronkarskich; 9) wykonuje i wykańcza dziane i koronkarskie wyroby rękodzielnicze; 0) ocenia jakość dzianych i koronkarskich wyrobów rękodzielniczych; ) sporządza kalkulację kosztów wytwarzania dzianych i koronkarskich wyrobów rękodzielniczych. 3. Wykonywanie konserwacji i renowacji włókienniczych wyrobów dekoracyjnych Uczeń: ) określa rodzaje uszkodzeń i zakres naprawy włókienniczych wyrobów dekoracyjnych; ) dobiera metody renowacji i konserwacji włókienniczych wyrobów dekoracyjnych; 3) planuje czynności związane z naprawą, renowacją oraz konserwacją włókienniczych wyrobów dekoracyjnych; 4) dobiera narzędzia i urządzenia oraz maszyny potrzebne do naprawy, renowacji oraz konserwacji włókienniczych wyrobów dekoracyjnych; 5) dobiera materiały i środki do konserwacji i renowacji włókienniczych wyrobów dekoracyjnych; 6) oblicza zapotrzebowanie na materiały podstawowe i pomocnicze; 7) sporządza kalkulacje kosztów i ustala ceny usług związanych z konserwacją i renowacją włókienniczych wyrobów dekoracyjnych; 8) wykonuje czynności związane z renowacją i konserwacją wyrobów; 9) ocenia jakość wykonanych usług; 0) ocenia warunki klimatyczne w pomieszczeniach, w których są wykonywane renowacje i konserwacje włókienniczych wyrobów dekoracyjnych. A.4. Organizacja i nadzorowanie procesów wytwarzania wyrobów włókienniczych. Badanie parametrów surowców i wyrobów włókienniczych Uczeń: ) rozróżnia techniki wytwarzania wyrobów włókienniczych; ) dobiera metody badania surowców i wyrobów włókienniczych; 3) dobiera przyrządy i aparaturę do badania surowców i wyrobów włókienniczych; 4) wykonuje pomiary parametrów strukturalnych i użytkowych wyrobów włókienniczych; 5) opracowuje i interpretuje wyniki badań laboratoryjnych; 6) określa właściwości konfekcyjne i użytkowe wyrobów włókienniczych; 7) określa właściwości higieniczne, estetyczne i wytrzymałościowe wyrobów włókienniczych; 8) dobiera sposoby konserwacji wyrobów włókienniczych.. Opracowanie dokumentacji wyrobów włókienniczych Uczeń: ) dobiera liniowe wyroby włókiennicze do wykonania płaskich wyrobów włókienniczych; ) wykonuje rysunki splotów stosowanych w płaskich wyrobach włókienniczych; 3) wykonuje rysunki dyspozycyjne; 4) dobiera środki chemiczne stosowane w procesach wykańczania wyrobów włókienniczych;

13 5) dobiera maszyny i urządzenia do planowanej technologii wytwarzania wyrobów włókienniczych; 6) określa sposób i warunki przechowywania surowców, półproduktów i wyrobów włókienniczych; 7) opracowuje plan kontroli międzyoperacyjnej wytwarzania wyrobów włókienniczych. 3. Nadzorowanie procesów wytwarzania wyrobów włókienniczych Uczeń: ) posługuje się schematami technologicznymi i rysunkami technicznymi maszyn i urządzeń; ) opracowuje instrukcje technologiczne i stanowiskowe; 3) monitoruje parametry procesów wytwarzania wyrobów włókienniczych; 4) kontroluje parametry półproduktów włókienniczych zgodnie z planem kontroli międzyoperacyjnej; 5) opracowuje harmonogram prac związanych z obsługą maszyn i urządzeń do wytwarzania wyrobów włókienniczych; 6) wyznacza i ocenia warunki klimatyczne w pomieszczeniach produkcyjnych; 7) ocenia stan techniczny maszyn i urządzeń; 8) określa nieprawidłowości występujące w procesach wytwarzania wyrobów włókienniczych; 9) określa błędy w półproduktach i wyrobach włókienniczych; 0) nadzoruje stosowanie środków chemicznych w procesach wykańczania zgodnie z zaleceniami zawartymi w kartach bezpieczeństwa. A.4. Opracowywanie dokumentacji wytwarzania włókienniczych wyrobów dekoracyjnych. Badanie parametrów surowców i wyrobów włókienniczych Uczeń: ) rozróżnia techniki wytwarzania wyrobów włókienniczych; ) dobiera metody badania surowców i wyrobów włókienniczych; 3) dobiera przyrządy i aparaturę do badania surowców i wyrobów włókienniczych; 4) wykonuje pomiary parametrów strukturalnych i użytkowych wyrobów włókienniczych; 5) opracowuje i interpretuje wyniki badań laboratoryjnych; 6) określa właściwości konfekcyjne i użytkowe wyrobów włókienniczych; 7) określa właściwości higieniczne, estetyczne i wytrzymałościowe wyrobów włókienniczych; 8) dobiera sposoby konserwacji wyrobów włókienniczych.. Wykonywanie projektów plastycznych włókienniczych wyrobów dekoracyjnych Uczeń: ) rozpoznaje dzieła sztuki plastycznej dawnej i współczesnej oraz techniki ich wykonania; ) rozpoznaje surowce oraz techniki wykonania włókienniczych wyrobów dekoracyjnych; 3) dobiera środki plastycznego wyrazu do projektów włókienniczych wyrobów dekoracyjnych; 4) wykorzystuje źródła inspiracji wzorniczej; 5) projektuje włókiennicze wyroby dekoracyjne z uwzględnieniem ich właściwości użytkowych; 3

14 6) opracowuje koncepcję wykorzystania włókienniczych wyrobów dekoracyjnych do określonego wnętrza lub obiektu; 7) dobiera surowce do projektu plastycznego; 8) dobiera techniki wykonania projektu plastycznego; 9) opracowuje dokumentację projektową włókienniczego wyrobu dekoracyjnego. 3. Planowanie procesów wytwarzania włókienniczych wyrobów dekoracyjnych Uczeń: ) dobiera surowce do wytwarzania włókienniczych wyrobów dekoracyjnych zgodnie z projektem plastycznym; ) dobiera technikę wytwarzania włókienniczych wyrobów dekoracyjnych; 3) wykonuje rysunki splotów stosowanych w włókienniczych wyrobach dekoracyjnych; 4) dobiera technologie wytwarzania włókienniczych wyrobów dekoracyjnych; 5) określa warunki techniczne wykonania włókienniczych wyrobów dekoracyjnych; 6) określa warunki klimatyczne w pomieszczeniu, w którym wytwarza się włókiennicze wyroby dekoracyjne; 7) planuje czynności związane z wytwarzaniem włókienniczych wyrobów dekoracyjnych. A.43. Organizacja procesów wytwarzania włókienniczych wyrobów dekoracyjnych. Przygotowywanie i nadzorowanie pracy maszyn i urządzeń do wytwarzania włókienniczych wyrobów dekoracyjnych Uczeń: ) opracowuje harmonogram prac związanych z kontrolowaniem pracy maszyn i urządzeń podczas wytwarzania włókienniczych wyrobów dekoracyjnych; ) ocenia stan techniczny maszyn i urządzeń; 3) przygotowuje maszyny i urządzenia do wytwarzania włókienniczych wyrobów dekoracyjnych zgodnie z założeniami technicznymi i technologicznymi; 4) nadzoruje obsługę maszyn i urządzeń do wytwarzania włókienniczych wyrobów dekoracyjnych; 5) przygotowuje maszyny i urządzenia do wykańczania włókienniczych wyrobów dekoracyjnych; 6) kontroluje przestrzeganie procedur jakości w procesie technologicznym.. Kontrolowanie procesów wytwarzania włókienniczych wyrobów dekoracyjnych Uczeń: ) przygotowuje plan kontroli procesu technologicznego wytwarzania włókienniczych wyrobów dekoracyjnych; ) kontroluje przebieg procesu technologicznego wytwarzania wyrobów dekoracyjnych pod kątem zgodności z projektem plastycznym i dokumentacją technicznotechnologiczną; 3) rozpoznaje nieprawidłowości przebiegu procesu technologicznego; 4) dobiera sposoby korygowania nieprawidłowości procesu technologicznego; 5) prowadzi dokumentację przebiegu procesu wytwarzania włókienniczych wyrobów dekoracyjnych. A.48. Projektowanie wyrobów odzieżowych. Badanie parametrów surowców i wyrobów włókienniczych Uczeń: ) rozróżnia techniki wytwarzania wyrobów włókienniczych; 4

15 ) dobiera metody badania surowców i wyrobów włókienniczych; 3) dobiera przyrządy i aparaturę do badania surowców i wyrobów włókienniczych 4) wykonuje pomiary parametrów strukturalnych i użytkowych wyrobów włókienniczych; 5) opracowuje i interpretuje wyniki badań laboratoryjnych; 6) określa właściwości konfekcyjne i użytkowe wyrobów włókienniczych; 7) określa właściwości higieniczne, estetyczne i wytrzymałościowe wyrobów włókienniczych; 8) dobiera sposoby konserwacji wyrobów włókienniczych.. Opracowywanie dokumentacji wyrobów odzieżowych Uczeń: ) posługuje się rysunkami żurnalowymi i modelowymi; ) posługuje się projektem plastycznym wyrobów odzieżowych; 3) przestrzega zasad konstrukcji i modelowania form wyrobów odzieżowych; 4) przygotowuje szablony wyrobów odzieżowych; 5) wykonuje stopniowanie szablonów wyrobów odzieżowych; 6) dobiera układy szablonów do wyrobów odzieżowych; 7) planuje czynności związane z wykonaniem wyrobów odzieżowych; 8) dobiera sposoby łączenia elementów wyrobów odzieżowych; 9) dobiera rodzaje ściegów i szwów do określonych operacji technologicznych; 0) dobiera maszyny i urządzenia do rodzaju operacji technologicznych w procesie wytwarzania wyrobów odzieżowych; ) oblicza koszty wytwarzania wyrobów odzieżowych i wynagrodzenie za wykonaną pracę; ) sporządza dokumentację wyrobów odzieżowych z wykorzystaniem specjalistycznych programów komputerowych. A.49. Organizacja procesów wytwarzania wyrobów odzieżowych. Organizowanie procesu rozkroju materiałów odzieżowych Uczeń: ) posługuje się dokumentacją wyrobów odzieżowych; ) ocenia jakość materiałów odzieżowych przed rozkrojem; 3) określa rodzaje warstwowania materiałów odzieżowych; 4) planuje proces rozkroju materiałów odzieżowych; 5) dobiera metody i techniki rozkroju materiałów odzieżowych; 6) dobiera maszyny oraz urządzenia do rozkroju materiałów odzieżowych; 7) planuje wykorzystanie odpadów materiałów odzieżowych; 8) dobiera techniki klejenia elementów wyrobów odzieżowych; 9) dobiera metody zdobienia elementów wyrobów odzieżowych; 0) dobiera metody znakowania i kompletowania wykrojów wyrobów odzieżowych; ) przygotowuje układy kroju z wykorzystaniem programów komputerowych.. Organizowanie procesu łączenia elementów wyrobów odzieżowych Uczeń: ) planuje przebieg procesu łączenia elementów wyrobów odzieżowych zgodnie z dokumentacją; ) określa metody i systemy organizacji produkcji wyrobów odzieżowych; 3) dobiera maszyny szwalnicze do produkcji wyrobów odzieżowych; 4) dobiera maszyny oraz urządzenia do obróbki parowo-cieplnej; 5

16 5) stosuje obróbkę parowo-cieplną wyrobów odzieżowych; 6) organizuje transport wewnętrzny w przedsiębiorstwie; 7) nadzoruje etapy wytwarzania wyrobów odzieżowych; 8) ocenia jakość gotowych wyrobów odzieżowych; 9) dobiera sposoby oznakowania, pakowania i przechowywania wyrobów odzieżowych. Trzecia część Rozporządzenia zawiera z kolei szczegółowe informacje o procesie kształcenia w poszczególnych zawodach, celach, minimum programowym oraz warunkach kształcenia w zawodzie, w tym bardzo szczegółowo odnosi się do informacji o wymaganych pomieszczeniach i urządzeniach służących do pracy dydaktycznej. Ramy programowe z liczbą obowiązujących godzin dla zawodów stanowiących przedmiot badania zawiera Tabela 3. Tabela 3 Program kształcenia dla zawodów: operator maszyn w przemyśle włókienniczym, krawiec, rękodzielnik wyrobów włókienniczych, technik włókiennik technik technologii odzieży, technik włókienniczych wyrobów dekoracyjnych, technik włókiennik. OPERATOR MASZYN W PRZEMYŚLE WŁÓKIENNICZYM Efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów oraz efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru administracyjno-usługowego stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodzie lub grupie zawodów A.4. Wytwarzanie wyrobów włókienniczych 50 godz. 500 godz. A.5. Wykańczanie wyrobów włókienniczych 300 godz. KRAWIEC Efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów oraz efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru administracyjno-usługowego stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodzie lub grupie zawodów A.. Wykonywanie usług krawieckich 300 godz. 50 godz. 800 godz. RĘKODZIELNIK WYROBÓW WŁÓKIENNICZYCH Efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów oraz efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru administracyjno-usługowego stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodzie lub grupie zawodów A.6. Wytwarzanie, konserwacja i renowacja rękodzielniczych wyrobów włókienniczych TECHNIK WŁÓKIENNIK Efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów oraz efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru administracyjno-usługowego stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodzie lub grupie zawodów A.4. Wytwarzanie wyrobów włókienniczych A.5. Wykańczanie wyrobów włókienniczych A.4. Organizacja i nadzorowanie procesów wytwarzania wyrobów włókienniczych TECHNIK WŁÓKIENNICZYCH WYROBÓW DEKORACYJNYCH Efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów oraz efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru administracyjno-usługowego stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodzie lub grupie zawodów A.6. Wytwarzanie, konserwacja i renowacja rękodzielniczych wyrobów włókienniczych A.4. Opracowywanie dokumentacji wytwarzania włókienniczych wyrobów dekoracyjnych A.43. Organizacja procesów wytwarzania włókienniczych wyrobów dekoracyjnych 50 godz. 800 godz. 300 godz. 500 godz. 300 godz. 50 godz. 300 godz. 800 godz. 50 godz. 00 godz. TECHNIK TECHNOLOGII ODZIEŻY 6

17 Efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów oraz efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru administracyjno-usługowego stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodzie lub grupie zawodów A.. Wykonywanie usług krawieckich A.48. Projektowanie wyrobów odzieżowych A.49. Organizacja procesów wytwarzania wyrobów odzieżowych 300 godz. 800 godz. 40 godz. 0 godz. Źródło: opracowanie własne na podstawie Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 0 w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach. Zgodnie z przytoczonym rozporządzeniem szkoła kształcą na poziomie technika ma obowiązek organizacji praktyk zawodowych w podmiocie zapewniającym rzeczywiste warunki pracy właściwe dla nauczanego zawodu w wymiarze 4 tygodnie (60 godzin). Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 0 w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach wprowadziło nową podstawę programową dla wszystkich zawodów. Począwszy od września 0 roku uczniowie zasadniczych szkół zawodowych i techników będą się kształcić w jednolitym systemie modułowy. 3. Liczba absolwentów szkół zawodowych w regionie łódzkim a rynek pracy Według danych Głównego Urzędu Statystycznego liczba absolwentów szkół zawodowych, zarówno zasadniczych jak i techników w województwie łódzkim w ostatnich latach rośnie. Łącznie liczba ta wzrosła od 7444 absolwentów w roku 008 do 8 absolwentów w roku 0 (Tabela 4). Tabela 4 Liczba absolwentów zasadniczych szkół zawodowych i techników dla młodzieży w województwie łódzkim w latach Absolwenci zasadniczych szkół zawodowych dla młodzieży Absolwenci techników dla młodzieży, którzy otrzymali świadectwo dojrzałości Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS Brak jest niestety danych dotyczących liczby absolwentów szkół zawodowych w województwie łódzkim dla konkretnych kierunków z branży włókienniczo-odzieżowej. Jedyne dostępne dane dotyczą liczby uczniów i zawarte były w publikacji Urzędu Statystycznego w Łodzi Edukacja i wychowanie w województwie łódzkim w roku szkolnym 008/ Zgodnie z tą publikacją uczniowie kształcili się zaledwie na trzech kierunkach związanych z sektorem włókienniczo-odzieżowym - dwa w zasadniczych szkołach zawodowych (robotnicy produkcji wyrobów włókienniczych odzieży i pokrewni oraz operator maszyn w przemyśle włókienniczym) i jeden w technikach (technik technologii odzieży). Brak jest danych dotyczących na przykład kierunku technik włókiennik, jednakże w związku z tym, że są to dane z 008 roku mogą one być już nieaktualne. Jednakże jak wynika z tego opracowania na kierunku robotnik produkcji wyrobów włókienniczych odzieży i pokrewni kształciło się w roku szkolnym 998/009 w województwie łódzkim 45 osób (w 4 Gierlich A., Krupińska A., Wydział Analiz pod kier. Jaeschke A., Edukacja i wychowanie w województwie łódzkim w roku szkolnym 008/009, Informacje i opracowania statystyczne, Urząd Statystyczny w Łodzi, Łódź 008, s

18 tym 5 kobiet), na kierunku operator maszyn w przemyśle włókienniczym kształciły się zaledwie 3 osoby (w tym 4 kobiety) i najwięcej osób kształciło się na kierunku technik technologii odzieży 458 osób (w tym 408 kobiet). Z kolei zgodnie z prognozą przedstawioną Prognozie zatrudnienia w województwie łódzkim na lata liczba osób pracujących w regionie łódzkim w latach będzie rosła. W 04 roku osiągnie poziom 805,4 tys. pracujących (wzrost o 7,8 tysiące osób, a wiec o 9,9% w porównaniu z 009 rokiem). Powyższe dane świadczą o tym, że liczba miejsc pracy z roku na rok będzie wzrastać. Nawet mimo rosnącej rokrocznie ich liczby, absolwenci szkół zawodowych nie powinni statystycznie rzecz biorca mieć problemu ze znalezieniem pracy. Prace znaleźć będą mogli we wszelkiego typu zakładach włókienniczych, przędzalniach, tkalniach, dziewiarniach, farbiarniach, pralniach oraz instytutach badawczych i laboratoriach włókienniczoodzieżowych, pracowniach rękodzieła artystycznego, zakładach produkcji tkanin artystycznych i dekoracyjnych na skalę przemysłową (np. fabryki dywanów, koronek i in.), pracowniach projektowania i stylizacji ubioru, pracowniach surowców i materiałów odzieżowych, pracowniach maszyn i urządzeń odzieżowych przy technologiach produkcji odzieży, pracowniach przygotowania produkcji odzieży, pracowniach ubioru, pracowniach wytwarzania wyrobów odzieżowych oraz zakładach usługowych krawiectwa miarowego 6. Kwestią pozostaje tylko, na ile atrakcyjni ze względu na zdobyte w trakcie nauki kwalifikacje, będą dla przyszłych pracodawców. Liczba absolwentów szkół zawodowych zasadniczych i techników wykazuje tendencję wzrostową, podobnie jak liczba prognoza dotycząca liczby osób zatrudnionych w województwie łódzkim na najbliższe lata. Problemem pozostaje jedynie bardzo mała liczba uczniów i w związku z tym również absolwentów kierunków kształcenia zawodowego o profilach włókienniczo-odzieżowych. 4. Opis badań, struktura respondentów Aby szerzej zbadać ofertę edukacyjną szkół zawodowych o profilu włókienniczoodzieżowym w regionie łódzkim w ramach projektu Szyte na miarę kwalifikacje przyszłością sektora włókienniczo-odzieżowego w łódzkim przeprowadzono badania ankietowe wśród 400 uczniów szkół zawodowych o profilu włókienniczo-odzieżowym z województwa łódzkiego, 40 dyrektorów i nauczycieli z tychże szkół oraz wśród 400 przedsiębiorców z sektora włókienniczo-odzieżowego. Struktura demograficzna badanych uczniów przedstawiała się następująco 85,5% stanowiły kobiety, a 4,75% mężczyźni (Wykres ). 5 Kuras L., Stempień J., Tokarski J., Prognoza zatrudnienia w województwie łódzkim na lata 00 04, ŁCDNiKP, Łódź Kształcenie zawodowe, Zawody włókienniczo-odzieżowe, 8

19 Wykres Struktura badanych uczniów według płci. 85,5% 4,75% Kobiety Mężczyżni Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=400) Ponadto ponad połowa uczniów ze szkół zawodowych o profilu włókienniczoodzieżowym pochodziła z terenu miasta Łódź (50,75% respondentów), 3,75% badanych uczniów mieszkało na terenie innego miasta w regionie łódzkim, a 5,50% na terenach wiejskich (Wykres ). Wykres Struktura badanych uczniów według miejsca zamieszkania. 50,75% 3,75% 5,50% Łódź inne miasto wieś Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=400) Natomiast w podziale na dwie kategorie wiekowe spośród ogółu badanych uczniów 7,75% było w wieku poniżej 0 lat, natomiast 7,5% w wieku 0 lat i więcej (Wykres 3). Wykres 3 Struktura badanych uczniów według miejsca zamieszkania i wieku. 7,5% 7,75% poniżej 0 lat 0 lat i więcej 9

20 Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=400) Spośród badanych przedsiębiorstw zdecydowana większość, tj. 93,5% firm miało siedzibę w mieście, a zaledwie 6,75% na terenach wiejskich. Badania ankietowe w ramach projektu przeprowadzono na 40 dyrektorach i nauczycielach ze szkół zawodowych o profilach włókienniczo-odzieżowych, 400 uczniach tychże szkół oraz 400 przedsiębiorcach z tego sektora z regionu łódzkiego. Ponad cztery piąte uczniów były to kobiety, z czego ponad połowa uczniów pochodziła z Łodzi, a trzy czwarte z nich miało poniżej 0 lat. Badane przedsiębiorstwa pochodziły przede wszystkim z terenów miejskich. 5. Oferta edukacyjna szkół zawodowych o profilu włókienniczo-odzieżowym badania własne. 5. Dostępne kierunki kształcenia i specjalizacje W badanych szkołach dostępnych było kilka kierunków o profilu włókienniczoodzieżowym. 5 dyrektorów i nauczycieli odpowiedziało, iż prowadzony był kierunek technik technologii odzieży, 3 wskazało na technika włókienniczych wyrobów dekoracyjnych, 4 wymieniło technika włókiennika, a 4 osób odpowiedziało, iż w szkole prowadzone są inne niż sklasyfikowane w ramach badania kierunki (Wykres 4). Wykres 4 Liczba włókienniczo-odzieżowych profili kształcenia w badanych szkołach technik technologii odzieży technik włókienniczych wyrobów dekoracyjnych technik włókiennik inne Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=40) Ponad połowa badanych dyrektorów i nauczycieli (5,5% dyrektorów i nauczycieli) nie odpowiedziała na pytanie dotyczące dostępnych w szkole specjalizacji. Ponad jedna czwarta (7,5% dyrektorów i nauczycieli) wymieniła materiałoznawstwo. W odpowiedziach pojawiły się również specjalizacje z zakresu wytwarzania form odzieży, modelowania, zajęć praktycznych, technologii i organizowania procesów produkcyjnych (Wykres 5). 0

21 Wykres 5 Specjalizacje dostępne w szkole dla uczniów kształcących się w zawodzie technika odzieży/włókiennika zdaniem badanych dyrektorów i nauczycieli. brak odpowiedzi materiałoznawstwo wytwarzanie form odzieży modelowanie zajęcia praktyczne (warsztaty) technologia (odzieży, dziewiarstwa, tkanin etc.) organizowanie procesów produkcyjnych przedsiębiorczość projektowanie plastyczne odzieży pozostałe 7,50% 7,50% 7,50% 5,00%,50% 7,50% 5,50% Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=40) Niemal dwie trzecie badanych dyrektorów i nauczycieli (57,5% dyrektorów i nauczycieli) nie odpowiedziała również na pytanie dotyczące wybieranych przez uczniów specjalizacji. Ponad jedna czwarta twierdziła, iż jest to materiałoznawstwo (odpowiedziało tak 7,5% dyrektorów i nauczycieli). Respondenci wskazywali na wytwarzanie form odzieży, modelowanie, technologię (odzieży, dziewiarstwa, tkanin) i zajęcia praktycznie (Wykres 6). Wykres 6 Najczęściej wybierane specjalizacje przez uczniów kształcących się w zawodzie technika odzieży/włókiennika zdaniem badanych dyrektorów i nauczycieli. brak odpowiedzi materiałoznawstwo wytwarzanie form odzieży modelowanie technologia (odzieży, dziewiarstwa, tkanin etc.) zajęcia praktyczne (warsztaty) organizowanie procesów produkcyjnych 7,50% 7,50% 5,00%,50% 7,50% 57,50% przedsiębiorczość specjalizacja projektowanie plastyczne odzieży pozostałe Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=40) Zdaniem dyrektorów i nauczycieli najbardziej poszukiwane były następujące specjalności: przede wszystkim technologia odzieży, dziewiarstwa i tkanin (odpowiedziało tak 3,5% dyrektorów i nauczycieli), specjalizacja (inna, nieokreślona) (odpowiedziało tak 30% dyrektorów i nauczycieli), organizowanie procesów produkcyjnych (odpowiedziało tak 0% dyrektorów i nauczycieli). 0% respondentów nie udzieliło odpowiedzi. Poza tym wymieniano również materiałoznawstwo, modelowanie i zajęcia praktyczne (Wykres 7).

22 Wykres 7 Specjalności techników odzieży/włókienników najczęściej poszukiwane na rynku pracy zdaniem badanych dyrektorów i nauczycieli. technologia (odzieży, dziewiarstwa, tkanin etc.) specjalizacja organizowanie procesów produkcyjnych brak odpowiedzi materiałoznawstwo modelowanie zajęcia praktyczne (warsztaty) wytwarzanie form odzieży przedsiębiorczość projektowanie plastyczne odzieży pozostałe,50%,50% 7,50% 0,00% 0,00% 7,50% 5,00% 3,50% 30,00% Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=40) Specjalizację wybrało już 4,5% badanych uczniów, a ponad połowa (57,5% uczniów) jeszcze tego wyboru nie dokonała (Wykres 8). Wykres 8 Deklaracja dotycząca wyboru specjalizacji według badanych uczniów. 57,50% 4,50% tak nie Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=400) Uczniowie, którzy dokonali już wyboru specjalizacji, w kwestii jej zakresu tematycznego, wypowiadali się dwojako. Nieco mniej niż połowa uczniów (46,47% uczniów) twierdziła, że jej zakres tematyczny odpowiada ich oczekiwaniom w aspekcie wykonywania przyszłych zadań zawodowych. Z kolei druga połowa uczniów (49,4% uczniów) twierdziła, że zakres tematyczny wybranej specjalizacji jest zbliżony do specyfiki zadań zawodowych, które w przyszłości planują wykonywać (Wykres 9).

23 Wykres 9 Ocena zakresu tematycznego specjalizacji zdaniem badanych uczniów. zakres tematyczny specjalizacji odpowiada moim oczekiwaniom w aspekcie wykonywania przyszłych zadań zawodowych 46,47% zakres tematyczny specjalizacji jest zbliżony do specyfiki zadań zawodowych, które w przyszłości planuję wykonywać 49,4% zakres tematyczny specjalizacji nie odpowiada moim planom zawodowym, ponieważ szkoła nie prowadzi oczekiwanej przeze mnie specjalizacji, tzn. (poniżej proszę podać specjalizację zgodną z Twoimi zainteresowaniami i oczekiwaniami, którą byś wybrał 3,53% brak odpowiedzi 0,59% Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=70) Pod względem tego, które przedmioty wykładane w szkole były najłatwiejsze, zdaniem prawie połowy uczniów (odpowiedziało tak 46,5% uczniów) najłatwiejsze były zajęcia praktyczne (warsztaty). Jako łatwe wskazywane było również projektowanie plastyczne odzieży (odpowiedziało tak 3,5% uczniów) i modelowanie (zdaniem 9,5% uczniów) (Wykres 0). Wykres 0 Najłatwiejsze przedmioty zdaniem badanych uczniów. zajęcia praktyczne (warsztaty) projektowanie plastyczne odzieży modelowanie pozostałe wytwarzanie form odzieży brak odpowiedzi technologia (odzieży, dziewiarstwa, tkanin etc.) specjalizacja przedsiębiorczość organizowanie procesów produkcyjnych materiałoznawstwo,00% 9,50% 8,75% 8,50% 6,75% 3,75%,00%,50% 3,50% 9,50% 46,50% Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=400) Za najtrudniejsze przedmioty zdaniem ponad połowy uczniów (5,5% uczniów) uznano materiałoznawstwo. Mniej więcej jedna trzecia uczniów wymieniła też technologię i modelowanie (odpowiednio 3,5% i 7,5% uczniów). Niecała jedna piątą jako najtrudniejszy przedmiot wymieniła organizowanie procesów produkcyjnych (6,5% uczniów) (Wykres ). 3

24 Wykres Najtrudniejsze przedmioty zdaniem badanych uczniów. materiałoznawstwo 5,5% technologia (odzieży, dziewiarstwa, tkanin etc.) modelowanie 7,5% 3,50% organizowanie procesów produkcyjnych wytwarzanie form odzieży specjalizacja brak odpowiedzi projektowanie plastyczne odzieży zajęcia praktyczne (warsztaty) przedsiębiorczość pozostałe 6,5%,75% 0,00% 8,5% 5,75% 5,50% 5,50% 5,50% Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=400) 5. Metody kształcenia i przygotowanie kadry pedagogicznej W kwestii metod kształcenia wykorzystywanych w trakcie zajęć dydaktycznych, respondenci deklarowali, że była to przede wszystkim metoda projektów 7 (odpowiedziało tak 87,5% respondentów), metoda tekstu przewodniego 8 (odpowiedziało tak 75% respondentów) i pogadanka heurystyczna 9 (zdaniem 6,5% respondentów). Rzadziej używane były metoda WebQuest 0 (zdaniem,5% respondentów) i inne metody aktywizujące uczniów (zdaniem 7,5% respondentów) (Wykres ). 7 Metoda projektów - polega na samodzielnym realizowaniu przez uczniów zadania przygotowanego przez nauczyciela na podstawie wcześniej ustalonych założeń. Projekty dydaktyczne dzielą się na dwa rodzaje: badawcze, mające na celu rozwój wiedzy i umiejętności; działania lokalnego akcje w środowisku lokalnym. 8 Metoda tekstu przewodniego - opiera się na zdobywaniu nowej wiedzy i umiejętności. Ma charakter strukturalny; problem jest przedstawiony jako struktura o niewystarczającej ilości danych, która musi być uzupełniona przez ucznia drogą poszukiwań. W tzw. tekście przewodnim są opisane kolejne kroki i zadania pośrednie, które pozwolą na rozwiązanie problemu. Metoda ta aktywizuje uczniów do działania. 9 Pogadanka heurystyczna jej istotą jest kierowanie myśleniem i działalnością uczniów za pomocą kolejnych zadań. Wykonując je, małymi krokami zdobywają i poszerzają wiedzę oraz doskonalą umiejętności. 0 WebQuest - rodzaj metody projektów zorientowanej na uczniowskie badania w oparciu o instrukcję umieszczoną na stronie internetowej. Wyjściowym źródłem informacji w badaniach uczestników projektu jest Internet. Źródła online mogą być uzupełnione materiałami podręcznymi. Forma ta przypomina tradycyjny projekt z elementami kursu e-learningowego. 4

25 5 4 3 Wykres Metody kształcenia wykorzystywane w trakcie zajęć dydaktycznych. metoda projektów 87,50% metoda tekstu przewodniego 75,00% pogadanka heurystyczna 6,50% inne metody aktywizujące uczniów do rozwiązywania problemów edukacyjnych 7,50% WebQuest,50% Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=40) Zdaniem respondentów 70,33% nauczycieli systematycznie doskonaliła swoje umiejętności zawodowe i wdrażała zmiany w procesie kształcenia wynikające z tego doskonalenia. 3,40% nauczycieli doskonaliła swoje umiejętności incydentalnie. Natomiast,93% nauczycieli nie doskonaliła w ogóle swoich umiejętności (Wykres 3). Wykres 3 Doskonalenie zawodowe nauczycieli. 70,33% 3,40%,39% nauczyciele systematycznie doskonalący swoje umiejętności zawodowe i wdrażający zmiany w procesie kształcenia wynikające z tego doskonalenia nauczyciele doskonalący swoje umiejętności incydentalnie nauczyciele, którzy nie doskonalą swoich umiejętności 3 Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=09) Zdaniem dwóch trzecich uczniów (odpowiedziało tak 64,7% uczniów) nauczyciele prowadzili zajęcia interesująco. Nieco mniej, bo 59,% uczniów twierdziła, iż nauczyciele zachęcali do samodzielnego rozwiązywania problemów zawodowych. Ponadto ponad połowa uczniów (odpowiedziało tak 55,58% uczniów) deklarowała, iż nauczyciele inspirowali do samodzielnego poszukiwania informacji i poszerzania wiedzy (Wykres 4). 5

26 Wykres 4 Sposób prowadzenia zajęć przez nauczycieli szkół zawodowych o profilu włókienniczoodzieżowym zdaniem badanych uczniów. 64,7% 59,% 55,58% interesująco prowadzą zajęcia dydaktyczne zachęcają do samodzielnego rozwiązywania problemów zawodowych inspirują do poszukiwania informacji i poszerzania wiedzy w określonym obszarze zadań zawodowych 3 Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=400) 5.3 Dodatkowe certyfikaty możliwe do uzyskania przez uczniów w trakcie nauki 9,5% ankietowanych dyrektorów i nauczycieli deklarowała, iż w ich szkole nie było możliwości potwierdzenia dodatkowych kwalifikacji. Przeciwnego zdania było 7,5% respondentów (Wykres 5). Wykres 5 Możliwość potwierdzenia dodatkowych kwalifikacji w szkole zdaniem badanych dyrektorów i nauczycieli. 7,50% 9,50% tak nie Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=40) Z powyższymi danymi zgadzały się opinie uczniów. 93,75% uczniów twierdzo, iż nie można było w ich szkole potwierdzić dodatkowych kwalifikacji. Zaledwie 5,75% uczniów twierdziło, iż w ich szkole można było potwierdzić dodatkowe kwalifikacje (Wykres 6). 6

27 3 Wykres 6 Możliwość potwierdzenia dodatkowych kwalifikacji w szkole zdaniem badanych uczniów. 93,75% 5,75% 0,50% nie tak brak odpowiedzi 3 Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=400) Spośród dodatkowych kwalifikacji niewynikających z programu nauczania często w szkołach możliwe do zdobycia były: prawo jazdy w tym nie tylko kategorii B, ale także innych. Ponadto starano się ułatwi uczniom zdobywanie różnego typu certyfikaty poświadczające umiejętność obsług zaawansowanych programów informatycznych, powiązanych tematycznie z branżą włókienniczo-odzieżową. 5.4 Wyposażenie dydaktyczne Zdaniem ponad połowy 55% ankietowanych dyrektorów i nauczycieli pracownie dysponowały sprzętem nieco już przestarzałym. 7,5% respondentów powiedziało, że pracownie specjalistyczne w ich szkole były wyposażone w nowoczesny sprzęt stosowany w przedsiębiorstwach produkcyjnych. Niecała jedna piąta ankietowanych (7,5% ankietowanych dyrektorów i nauczycieli) była zdania, iż posiadany przez szkołę sprzęt był bardzo przestarzały i na ogół już nie stosowany w nowoczesnych przedsiębiorstwach (Wykres 7). Wykres 7 Wyposażenie szkoły w sprzęt zdaniem badanych dyrektorów i nauczycieli. pracownie dysponują sprzętem nieco już przestarzałym 55,00% pracownie specjalistyczne są wyposażone w nowoczesny sprzęt stosowany w przedsiębiorstwach produkcyjnych sprzęt posiadany przez szkołę jest w większości bardzo przestarzały, na ogół już nie stosowany w nowoczesnych przedsiębiorstwach 7,50% 7,50% Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=40) W dużej mierze niedostosowanie sprzętu do współczesnych technologii i brak nowoczesnego wyposażenia wynika z faktu, iż w ostatnim czasie włókiennictwo w regionie łódzkim przeżywało recesję, dopiero w ciągu ostatnich paru lat rozpoczął się ponowy rozwój sektora włókienniczo-odzieżowego, a co za tym idzie otwiera się z roku na rok więcej klas o tych profilach i niezbędne jest ponownie wyposażenie pracowni. 0 letni okres przerwy w kształceniu technika włókiennika spowodował, że wiele maszyn, urządzeń i aparatury zostało zniszczonych. Sprzęt, który ocalał jest bardzo pomocny w kształceniu ale niewątpliwie wymagane są nakłady finansowe na dostosowanie sprzętu do obecnych potrzeb. Podczas spotkań z pracodawcami kierowane są prośby, o przekazywanie 7

28 5 4 3 sprzętu na potrzeby kształcenia. (Barbara Jasińska, nauczycielka podstaw włókiennictwa i metrologii włókienniczej, ZSP nr 9 w Łodzi, wywiad w ramach obserwacji dobrych praktyk) Braki [w sprzęcie] nie wpływają na jakość kształcenia, ponieważ ze sprzętem, którym nie dysponuje szkoła uczniowie mogą się zapoznać podczas licznych wizyt studyjnych w przedsiębiorstwach. (Barbara Jasińska, nauczycielka podstaw włókiennictwa i metrologii włókienniczej, ZSP nr 9 w Łodzi, wywiad w ramach obserwacji dobrych praktyk) 90% respondentów zapytanych o posiadany przez szkołę sprzęt informatyczny wskazało, iż ich szkoły dysponowały przede wszystkim rzutnikami multimedialnymi, 77,5% respondentów wskazało na posiadanie własnego serwera, 6,5% ankietowanych dysponowało tablicami interaktywnymi, 60% posiadało specjalistyczne programy informatyczne wspomagające proces kształcenia. Natomiast 3% ankietowanych dyrektorów i nauczycieli wymieniło także inne niż sklasyfikowane w ramach badania urządzenia techniki cyfrowej wspomagające procesy kształcenia (Wykres 8). Wykres 8 Wyposażenie szkoły w sprzęt informatyczny wspomagający proces kształcenia zdaniem badanych dyrektorów i nauczycieli. rzutniki multimedialne własny serwer 77,50% 90,00% tablice interaktywne 6,50% specjalistyczne programy informatyczne wspomagające proces kształcenia inne urządzenia techniki cyfrowej wspomagające proces kształcenia 3,50% 60,00% Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=40) 8

29 3 Aż 7,5% respondentów w kwestii liczby komputerów dostępnych w szkołach odpowiedziało, że placówki nie dysponują tego typu sprzętem. Jedna czwarta respondentów (5% ankietowanych dyrektorów i nauczycieli) stwierdziła, że w szkole na jeden komputer przypadało aż 9 uczniów. Pozytywnym faktem było to, iż jedna ósma respondentów (,5% ankietowanych dyrektorów i nauczycieli) odpowiedziała, że w szkole był komputer na jednego ucznia i również,5% badanych dyrektorów i nauczycieli, że było to 3 uczniów na jeden komputer. W przypadku,5% respondentów jeden komputer przypadał na 0 uczniów (Wykres 9). Wykres 9 Liczba uczniów przypadająca w szkole na jeden komputer zdaniem badanych dyrektorów i nauczycieli , ,5% szkół,5% szkół 5% szkół 7,5% szkół 7,5% szkół 0% szkół,5 % szkół 4 3 5% szkół,5% szkół Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=40) Zdania ankietowanych były podzielone odnośnie zgodności wyposażenia technicznego pracowni specjalistycznych z potrzebami treści programowych. I tak, ponad jedna trzecia badanych dyrektorów i nauczycieli (35% badanych dyrektorów i nauczycieli) stwierdziła, iż wyposażenie techniczne pracowni specjalistycznych w szkole było wystarczające do przekazania treści programowych. Tyle samo respondentów uważało, iż było one niewystarczające. A 30% badanych podało, iż było wystarczające pod warunkiem dobrej organizacji praktyk i staży (Wykres 0). Wykres 0 Zgodność z potrzebami programowymi wyposażenia technicznego pracowni specjalistycznych zdaniem badanych dyrektorów i nauczycieli. wystarczające do przekazania treści programowych niewystarczające 35,00% 35,00% wystarczające, pod warunkiem dobrej organizacji praktyk i staży w firmach sektora W/O 30,00% Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=40) 9

30 5 4 3 Zdaniem 57,5% ankietowanych dyrektorów i nauczycieli techniczne wyposażanie szkoły było finansowane ze środków wypracowanych przez szkołę. Relatywnie znacząca część ankietowanych, bo ponad połowa (5,5% ankietowanych dyrektorów i nauczycieli) odpowiedziała, że wyposażenie szkoły było współfinansowane ze środków unijnych. Dwie trzecie respondentów (40% respondentów) wskazało na finansowanie wyposażenia przez organ prowadzący przez szkołę. Respondenci wymieniali również inne niż sklasyfikowane w ramach badania źródła finansowania (zdaniem 5% ankietowanych dyrektorów i nauczycieli) oraz środki pochodzące od firm współpracujących ze szkołą (odpowiedziało tak,5% badanych dyrektorów i nauczycieli) (Wykres ). Wykres Sposób finansowania posiadanego wyposażenia technicznego szkoły zdaniem badanych dyrektorów i nauczycieli. ze środków wypracowanych przez szkołę ze środków UE przez organ prowadzący szkołę inne źródło finansowania, jakie ze środków współpracujących firm,50% 5,00% 40,00% 57,50% 5,50% Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=40) Zdaniem ponad połowy uczniów (53% ankietowanych uczniów) specjalistyczne pracownie włókiennicze i odzieżowe były dobrze wyposażone aby przygotować do pracy na rzeczywistych stanowiskach pracy. Co ciekawe, jedna trzecia badanych uczniów nie wiedziała, bądź nie miała zdania czy pracownie były dobrze wyposażone. Pozytywny jest fakt, że zaledwie 3,75% uczniów stwierdziło, iż w szkole nie ma takiej pracowni (Wykres ). Wykres Ocena wyposażenia specjalistycznej pracowni włókienniczej/odzieżowej pod kątem dobrego przygotowania ucznia do pracy na rzeczywistych stanowiskach pracy zdaniem badanych uczniów. 53,00% 30,00% 3,5% 3,75% tak nie wiem nie w szkole nie ma takiej pracowni 3 4 Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=400) 30

31 Natomiast w kwestii stanowisk komputerowych ponad połowa uczniów (odpowiedziało tak 5,5% uczniów) twierdziła, że zazwyczaj pracuje samodzielnie przy stanowisku komputowym. Niecała jedna trzecia uczniów (odpowiedziało tak 8,5% uczniów) zazwyczaj pracowała z jeszcze jedną osobą przy stanowisku komputerowym. Prawie jedna piąta uczniów (odpowiedziało tak 8,5% uczniów) stwierdziła, iż w ogóle nie odbywa zajęć w pracowni komputerowej (Wykres 3). Wykres 3 Dostęp do sprzętu komputerowego w szkolnej pracowni komputerowej zdaniem badanych uczniów. 5,5% 8,5% 8,50% zazwyczaj pracuję samodzielnie przy stanowisku komputerowym zazwyczaj pracuję wraz z jednym z moich kolegów przy stanowisku komputerowym,00% zazwyczaj pracuję z dwoma lub więcej kolegami przy jednym stanowisku komputerowym klasa nie odbywa zajęć w pracowni komputerowej 3 4 Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=400) 5.5 Praktyki zawodowe Zgodnie z odpowiedziami badanych dyrektorów i nauczycieli praktyki zawodowe odbywały się przede wszystkim w firmach produkujących wyroby włókiennicze lub odzieżowe (odpowiedziało tak 6,5% badanych). 7,50% respondentów jako miejsce praktyk wymieniło szkołę, natomiast 0% badanych inną firmę, niepochodzącą z sektora włókienniczo-odzieżowego. Inne odpowiedzi nie zostały w ogóle wskazane (Wykres 4). Wykres 4 Miejsce odbywania praktyk zawodowych zdaniem badanych dyrektorów i nauczycieli. w firmie produkującej wyroby włókiennicze lub odzieżowe we własnej szkole 7,50% 6,50% w innych firmach w innej placówce edukacyjnej / szkoleniowej w firmie produkującej maszyny włókiennicze lub odzieżowe w firmie zajmującej się konserwacją maszyn w firmie zajmującej się handlem wyrobami włókienniczymi lub odzieżą 0,00% Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=40) Według dwóch trzecich uczniów (odpowiedziało tak 65% uczniów) praktyki odbywały się przede wszystkim na terenie firm produkujących wyroby włókiennicze lub odzieżowe. Również sporo uczniów wymieniło szkołę jako miejsce odbywania praktyk (odpowiedziało tak 4% uczniów) (Wykres 5). 3

32 Wykres 5 Miejsce organizacji praktyk zawodowych zdaniem badanych uczniów. firmie produkującej wyroby odzieżowe/włókiennicze 65,00% szkole firmie zajmującej się handlem wyrobami odzieżowymi lub włókienniczymi firmie zajmującej się produkcją specjalistycznych maszyn i urządzeń w innej firmie innej placówce edukacyjnej / szkoleniowej brak odpowiedzi,00% 3,5% 3,5%,00% 0,5% 4,00% Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=400) Spośród wypowiedzi uczniów dotyczących odbywanej praktyki jedna trzecia wskazała, że nie odbywała jeszcze praktyk (odpowiedziało tak 35% uczniów). Również prawie jedna trzecia stwierdziła, iż odbyta praktyka uzmysłowiła im na czym będzie polegała praca w zawodzie technika (odpowiedziało tak 9,5% uczniów). Z kolei jedna czwarta uczniów (odpowiedziało tak 4,5% uczniów) stwierdziła, iż praktyka polegała jedynie na obserwacji czynności wykonywanych przez pracowników (Wykres 6). Wykres 6 Zdanie uczniów na temat odbytej praktyki. NIE odbywałem/am jeszcze praktyki uzmysłowiła mi na czym będzie polegała moja praca w zawodzie technika, ponieważ mogłem/am uczestniczyć w wykonywaniu zadań zawodowych polegała jedynie na obserwacji wykonywanych przez pracowników zadań zawodowych i wykonywaniu ewentualnych czynności pomocniczych 4,50% 9,5% 35,00% nie spełniła moich oczekiwań,5% Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=400) 5.6 Doradcy zawodowi w szkołach Zdania na temat współpracy szkoły z doradcą zawodowym były podzielone. I tak 55% dyrektorów i nauczycieli potwierdziło, iż ich szkoła współpracowała z doradcą zawodowym, a 45% badanych potwierdziła brak takiej współpracy (Wykres 7). 3

33 3 Wykres 7 Współpraca szkoły z doradcą zawodowym zdaniem badanych dyrektorów i nauczycieli. 55,00% 45,00% tak nie Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=40) Spośród dyrektorów i nauczycieli, którzy potwierdzili, że w ich szkole funkcjonuje doradca zawodowy, najwięcej, bo ponad połowa (odpowiedziało tak 54,55% dyrektorów i nauczycieli) stwierdziła, że był on przydatny, ale kontakty z nim były zbyt rzadkie. Ponad jedna piąta respondentów (odpowiedziało tak,73% dyrektorów i nauczycieli) wyraziła pogląd, iż był on mało przydatny. Zaledwie jedna piąta ankietowanych (odpowiedziało tak 0,95% dyrektorów i nauczycieli) stwierdziła, że doradca zawodowy był bardzo przydatny (Wykres 8). Wykres 8 Stopień przydatności szkolnego doradcy zawodowego zdaniem badanych dyrektorów i nauczycieli. jest bardzo przydatny,73% jest przydatny, ale kontakty z doradcą są zbyt rzadkie 54,55% jest mało przydatny,73% Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=) Niestety mimo obecności doradcy zawodowego w szkołach, nie do końca wiadomo jaki skutek odnosiły jego działania. Ponadto kwestią istotną jest, aby doradca zawodowy obecny w szkole miał do tego odpowiednie przygotowanie zawodowe, nie może to być osoba bez fachowej wiedzy, jak doradzać uczniom w sprawie ich przyszłego zawodu i przyszłej pracy. Niestety nie zawsze w badanych szkołach poziom świadczonych przez doradców zawodowych usług był odpowiedni. Brak informacji na temat wiedzy jaką uczniowie otrzymują podczas wsparcia. Proces doradztwa jest prowadzony przez nauczycielkę języka angielskiego (Barbara Jasińska, nauczycielka podstaw włókiennictwa i metrologii włókienniczej, ZSP nr 9 w Łodzi, wywiad w ramach obserwacji dobrych praktyk) Zdania uczniów na temat szkolnego doradcy zawodowego były podzielone. I tak, ponad dwie piąte respondentów (odpowiedziało tak 40,5% uczniów) nie wiedziało czy w szkole funkcjonuje doradca zawodowy. 37% respondentów deklarowało, że w ich szkole jest 33

34 doradca zawodowy, a,5% stwierdziła, że w ich szkole nie ma doradcy zawodowego (Wykres 9). Wykres 9 Funkcja szkolnego doradcy zawodowego zdaniem badanych uczniów. 40,50% 37,00%,50% nie nie wiem tak Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=400) Natomiast zdania uczniów, którzy wskazali, że w szkole funkcjonował doradca zawodowy dotyczące, przydatności jego funkcji były także podzielone. Niemal dwie piąte respondentów (odpowiedziało tak 37,6% uczniów) twierdziła, iż doradca zawodowy był przydatny, ale zbyt rzadko mieli oni okazję skorzystać z jego wsparcia. I tyle samo uczniów (odpowiedziało tak 38,5% uczniów) twierdziło z kolei, że doradca zawodowy był mało przydatny. Pozytywnie o doradcy zawodowym wypowiedziała się tylko jedna piąta badanych (odpowiedziało tak 0,95% uczniów) (Wykres 30). Wykres 30 Stopień przydatności współpracy szkoły z doradcą zawodowym zdaniem badanych uczniów. 37,6% 38,5% 0,95% 3,38% jest bardzo przydatny jest przydatny, ale kontakty z doradcą są zbyt rzadkie jest mało przydatny brak odpowiedzi Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=48) 5.7 Problemy w szkolnictwie zawodowym i oczekiwane wsparcie Zdaniem niemal trzech czwartych dyrektorów i nauczycieli (odpowiedziało tak 7,5% respondentów) największym problemem związanym z organizacją kształcenia w zawodach włókienniczo-odzieżowych był brak odpowiednich środków finansowych. 7,5% badanych twierdziło, że powodem była zbyt mała liczba godzin przeznaczona na kształcenie w zawodzie. Natomiast,5% respondentów wymieniło zbyt liczne klasy i grupy. A 0% ankietowanych wskazało na inne niż sklasyfikowane w ramach badania powody (Wykres 3). 34

35 Wykres 3 Niedogodności związane z organizacją kształcenia technika odzieży/włókiennika zdaniem badanych dyrektorów i nauczycieli. brak odpowiednich środków finansowych zbyt mała liczba godzin przeznaczona na kształcenie w zawodzie przestarzały program nauczania inne zbyt liczne klasy / grupy 7,50% 5,00% 0,00%,50% 7,50% Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=40) Zdaniem dyrektorów i nauczycieli szkoła najbardziej potrzebowała i oczekiwała wsparcia od firm z sektora włókienniczo-odzieżowego (odpowiedziało tak 8,5% dyrektorów i nauczycieli), następnie organu prowadzącego szkołę (odpowiedziało tak 7,5% dyrektorów i nauczycieli), kolejno wyższych uczelni technicznych (odpowiedziało tak 40% dyrektorów i nauczycieli), a w mniejszym zakresie stowarzyszeń naukowo-technicznych (odpowiedziało tak 35% dyrektorów i nauczycieli) oraz Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej (odpowiedziało tak 0% dyrektorów i nauczycieli) (Wykres 3). Wykres 3 Podmioty, od których szkoły oczekują wsparcia w podejmowanych działaniach na rzecz uczniów zdaniem badanych dyrektorów i nauczycieli. firm z sektora W/O organu prowadzącego szkołę wyższych uczelni technicznych stowarzyszeń naukowo technicznych Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej innych instytucji 0,00% 40,00% 35,00% 7,50% 8,50% Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=40) Pośród konkretnych przykładów jakiego wsparcia szkoła oczekiwałaby szkoła by przyciągnąć uczniów wskazano między innymi kampanie promocyjne zawodów włókienniczych prowadzone przez władze miejskie. Wskazana byłaby ( ) przychylność władz do promowania zawodu włókiennika, ponieważ obecnie czujemy się osamotnieni w walce o odrodzenie włókiennictwa. Ponadto wskazane byłoby wsparcie ze strony mediów konsekwentne przypominanie, że włókiennictwo w Łodzi istnieje, że pracodawcy oczekują od szkół wykwalifikowanych absolwentów, co spowodowałoby zmianę nastawienia Łodzian i ułatwiłoby nabór do klas pierwszych (Barbara Jasińska, nauczycielka podstaw włókiennictwa i metrologii włókienniczej, ZSP nr 9 w Łodzi, wywiad w ramach obserwacji dobrych praktyk) 5.8 Dostosowanie treści kształcenia do potrzeb rynku pracy w sektorze włókienniczoodzieżowym W kwestii częstotliwości modyfikacji i dostosowywania treści kształcenia do najnowszych rozwiązań technologicznych w sektorze włókienniczo-odzieżowym według prawie połowy dyrektorów i nauczycieli były one wprowadzane systematycznie w ciągu roku (odpowiedziało 35

36 tak 47,5% respondentów). 7,5% ankietowanych twierdziło, iż wskazane modyfikacje przeprowadza się w szkole raz w roku, 0% respondentów odpowiedziało, że co -3 lata lub rzadziej niż raz na 3 lata, a 5% ankietowanych wskazało na inny okres niż ten sklasyfikowanych w ramach badania (Wykres 33). Wykres 33 Częstotliwość modyfikowania i dostosowywania treści kształcenia zgodnych z programem nauczania do najnowszych rozwiązań technologii włókienniczo-odzieżowej zdaniem badanych dyrektorów i nauczycieli. systematycznie w ciągu każdego roku szkolnego 47,50% raz w roku 7,50% inaczej 5,00% co -3 lata 0,00% rzadziej niż raz na 3 lata 0,00% Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=40) W zakresie poddawanych modyfikacjom obszarów programu nauczania w celu dostosowania ich do potrzeb rynku pracy badani dyrektorzy i nauczyciele wymieniali przede wszystkim podstawy projektowania odzieży (odpowiedziało tak 45% dyrektorów i nauczycieli), materiałoznawstwo (odpowiedziało tak 45% dyrektorów i nauczycieli), zajęcia praktyczne, praktyki zawodowe (odpowiedziało tak 35% dyrektorów i nauczycieli) i organizowanie procesów produkcyjnych (odpowiedziało tak 5% dyrektorów i nauczycieli). Z kolei przedmiotami, które w najmniejszym stopniu podawane były modyfikacjom były podstawy architektury tekstyliów (odpowiedziało tak 5% dyrektorów i nauczycieli), zasady marketingu tekstyliów (odpowiedziało tak 7,5% dyrektorów i nauczycieli), sztuki plastyczne (odpowiedziało tak 7,5% dyrektorów i nauczycieli) (Wykres 34). Wykres 34 Modyfikowane w ostatnim roku obszary programu nauczania w celu dostosowania ich do potrzeb rynku pracy zdaniem badanych dyrektorów i nauczycieli. projektowanie odzieży (podstawy) materiałoznawstwo zajęcia praktyczne, praktyki zawodowe organizowanie procesów produkcyjnych wytwarzanie modeli odzieży technologia wyrobów dekoracyjnych nowoczesne technologie produkcji wyrobów właściwości i zastosowanie włókien nowej generacji projektowanie wyrobów dekoracyjnych inne, proszę podać jakie sztuki plastyczne zasady marketingu tekstyliów podstawy architektury tekstyliów 5,00% 7,50% 5,00% 5,00%,50% 0,00% 0,00% 7,50% 7,50% 5,00% 35,00% 45,00% 45,00% Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=40) Większość, bo 60% badanych dyrektorów i nauczycieli stwierdziło, że istniała potrzeba zwiększenia liczby godzin dydaktycznych na wykładane w szkole przedmioty. Natomiast nie zgadzało się ze zwiększeniem liczby godzin 40% respondentów (Wykres 35). 36

37 Wykres 35 Deklaracja potrzeby zwiększenia liczby godzin dydaktycznych w obszarach kształcenia zawodowego zdaniem badanych dyrektorów i nauczycieli. 60,00% 40,00% TAK NIE Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=40) Niestety mimo tak dużej chęci zwiększenia godzin dydaktycznych, ani dyrektorzy ani nauczyciele nie będą w stanie tego zrealizować, ze względu na nową podstawę programową, która odgórnie narzuca liczbę godzin zajęć praktycznych. Nauczyciele nie mają na to zagadnienie żadnego wpływu, ponieważ w nowej podstawie programowej są ściśle określone godziny, narzucone odgórnie. (Barbara Jasińska, nauczycielka podstaw włókiennictwa i metrologii włókienniczej, ZSP nr 9 w Łodzi, wywiad w ramach obserwacji dobrych praktyk) Zdaniem dyrektorów i nauczycieli szkoła najlepiej przygotowuje do pracy w grupie (odpowiedziało tak 97,5% dyrektorów i nauczycieli), właściwej organizacji stanowiska pracy (odpowiedziało tak 90% dyrektorów i nauczycieli), samodzielnego rozwiązywania problemów (odpowiedziało tak 77,5% dyrektorów i nauczycieli), poszukiwania informacji niezbędnych do wykonywania zadań zawodowych (odpowiedziało tak 77,5% dyrektorów i nauczycieli), prezentowania i obrony własnych pomysłów, rozwiązywania problemów zawodowych (odpowiedziało tak 7,5% dyrektorów i nauczycieli), dalszego rozwoju i kształcenia (odpowiedziało tak 70% dyrektorów i nauczycieli) (Wykres 36). Wykres 36 Obszary w ramach których szkoła najlepiej przygotowuje uczniów zdaniem badanych dyrektorów i nauczycieli: pracy w grupie właściwej organizacji stanowiska pracy samodzielnego rozwiązywania problemów poszukiwania informacji niezbędnych do wykonywania zadań zawodowych prezentowania i obrony własnych pomysłów, rozwiązań problemów zawodowych dalszego rozwoju i kształcenia 97,50% 90,00% 77,50% 77,50% 7,50% 70,00% inne,50% Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=40) 37

38 Opinie dyrektorów i nauczycieli w sprawie obszarów, w ramach których szkoła przygotowywała uczniów najlepiej, pokrywają się dokładnie ze zdaniem samych uczniów w tej sprawie. Zdaniem prawie trzech czwartych uczniów szkoła przygotowała ich do pracy w grupie (odpowiedziało tak 74,75% uczniów) i właściwej organizacji stanowiska pracy (odpowiedziało tak 73% uczniów). Relatywnie znaczna część uczniów twierdziła również (odpowiedziało tak 45,75% uczniów), że szkoła przygotowała ich do samodzielnego rozwiązywania problemów. W najmniejszym stopniu według uczniów szkoła przygotowała ich do prezentowania i obrony własnych pomysłów, rozwiązań i problemów zawodowych (Wykres 37). Wykres 37 Obszary, w ramach których szkoła najlepiej przygotowuje uczniów zdaniem badanych uczniów. 74,75% 73,00% 45,75% 34,75%,5% pracy w grupie właściwej organizacji stanowiska pracy samodzielnego rozwiązywania problemów poszukiwania informacji niezbędnych do wykonywania zadań zawodowych 0,50% prezentowania i brak odpowiedzi obrony własnych pomysłów, rozwiązań problemów zawodowych Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=400) Zdaniem ponad połowy badanych dyrektorów i nauczycieli uczniom brakowało wiedzy i umiejętności, aby w pełni zrozumieć program nauczania, a także brakowało im motywacji (odpowiedziało tak odpowiednio 57,5% i 5,5% badanych dyrektorów i nauczycieli). Niecała jedna piąta (7,5% dyrektorów i nauczycieli) stwierdziła, iż uczniowie posiadali wystarczający zasób wiadomości i umiejętności do rozszerzenia swojej wiedzy. 0% dyrektorów i nauczycieli podało inne niż wskazane odpowiedzi (Wykres 38). Wykres 38 Ocena przygotowania uczniów do nauki w zawodzie technika odzieży / włókiennika zdaniem badanych dyrektorów i nauczycieli. 57,50% 5,50% 7,50% 0,00% uczniom brakuje wiedzy i umiejętności, aby w pełni zrozumieć program nauczania uczniom brakuje motywacji uczniowie posiadają wystarczający zasób wiadomości i umiejętności do rozszerzenia swojej wiedzy 3 4 Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=40) 38 inne

39 W ramach tych innych odpowiedzi wskazywano przede wszystkim, że uczniowie nie mogą być przygotowani do nauki w szkole zawodowej o profilu włókienniczo-odzieżowym po gimnazjum, gdzie nauka jest ogólnokształcąca i to dopiero szkoła zawodowa ma ich oswoić z tematyką włókienniczo-odzieżową. Trudno mówić o przygotowaniu, ponieważ jest to zetknięcie ucznia z gimnazjum z zupełnie nowym zagadnieniem. Z włókiennictwem nie mieli do tej pory do czynienia. W pierwszej klasie cała kadra nauczycielska zmierza do oswojenia uczniów z nazewnictwem, z nomenklaturą. (Barbara Jasińska, nauczycielka podstaw włókiennictwa i metrologii włókienniczej, ZSP nr 9 w Łodzi, wywiad w ramach obserwacji dobrych praktyk) Uczniowie z kolei nie do końca zgadzali się z dyrektorami i nauczycielami w kwestii swojego przygotowania do nauki zawodu. Co prawda dwie piąte uczniów (dokładnie 4% uczniów) uważało, że brakuje im wiedzy, aby w pełni zrozumieć program nauczania. Ale podobna część uczniów (odpowiedziało tak 40,75% uczniów) twierdziła, że ma wystarczający zasób wiadomości i umiejętności. Niecała jedna piąta uczniów (odpowiedziało tak 8,5% uczniów) wyrażała pogląd, iż wielu zagadnień nie rozumie i nie wie co z czego wynika (Wykres 39). Wykres 39 Ocena własnego przygotowania do uczenia się w zawodzie technika odzieży / włókiennika zdaniem badanych uczniów. 40,75% 4,00% 8,5% mam wystarczający zasób wiadomości i umiejętności brakuje mi wiedzy, aby w pełni zrozumieć program nauczania wielu zagadnień nie rozumiem i nie wiem, z czego to wynika 3 Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=400) Uczniowie w skali od do 5 ocenili przydatność w przyszłej pracy zawodowej zdobytych kwalifikacji zawodowych średnio na poziomie 3,3 pkt. Ponad połowa uczniów oceniła je na poziomie 3 pkt. (odpowiedziało tak 5,5% uczniów), ponad jedna trzecia uczniów przyznała 4 pkt. (odpowiedziało tak 3,5% uczniów). Najmniej uczniów stwierdziło, że nie widzi możliwości wykorzystania w pracy zdobytych kwalifikacji zawodowych (odpowiedziało tak,5% uczniów) (Wykres 40). 39

40 Wykres 40 Stopień przydatności w przyszłej pracy zdobytych kwalifikacji zawodowych w skali od do 5 (gdzie oznacza brak możliwości wykorzystania kwalifikacji w pracy zawodowej, 5 możliwość wykorzystania osiąganych kwalifikacji w pełni ) zdaniem badanych uczniów. Ocena -,50% Ocena - 0,75% Ocena - 3 5,5% Ocena - 4 3,50% Ocena - 5 4,00% Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=400) Spośród najważniejszych zadań ze względu na potrzeby wykonywanej w przyszłości pracy zawodowej w skali od do 3 uczniowie wymieniali przede wszystkim projektowanie nowych wyrobów (średnia,5 pkt), wykorzystanie komputerowych systemów sterowania produkcją (,0 pkt.) oraz obsługę procesów technologicznych (średnia, pkt.) (Wykres 4). Wykres 4 Trzy najważniejsze zadania ze względu na potrzeby wykonywanej w przyszłości pracy zawodowej w skali -3, gdzie dotyczy najważniejszego, zaś 3 najmniej ważnego zadania zdaniem badanych uczniów.,33 inne wykorzystanie komputerowych systemów sterowania produkcją,0 projektowanie nowych wyrobów,50,00,50,50,00 0,50 0,00,36 konserwacja i obsługa maszyn obsługa procesów,0 technologicznych instalowanie i nadzorowanie,34 pracy maszyn specjalistycznych Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=400) Zdaniem badanych uczniów szkoła w pełnym zakresie teoretycznych i praktycznych rozwiązań przygotowywała do wykonywania przyszłych zadań zawodowych w dwóch obszarach uznanych przez uczniów za najważniejsze, czyli projektowania nowych wyrobów (odpowiedziało tak 6,5% uczniów) oraz obsługi procesów technologicznych (odpowiedziało tak 6% uczniów), a także również w pełnym zakresie teoretycznym i praktycznym do 40

41 konserwacji i obsługi maszyn (odpowiedziało tak 3,75% uczniów), który to jednakże przedmiot uznany został wśród uczniów za najmniej istotny. Natomiast zdaniem respondentów szkoła przygotowywała tylko w zakresie rozwiązań teoretycznych do wykonywania przyszłych zadań zawodowych w obszarze obsługi procesów technologicznych (odpowiedziało tak 49,5% uczniów), instalowania i nadzorowania pracy maszyn (odpowiedziało tak 30% uczniów), projektowania nowych wyrobów (odpowiedziało tak 9% uczniów). Z kolei w zakresie rozwiązań praktycznych szkoła przygotowywała do wykonywania przyszłych zadań zawodowych w obszarze konserwacji i obsługi maszyn (odpowiedziało tak 7,75% uczniów). Natomiast uczniowie nie byli przygotowani w wystarczającym zakresie do wykonywania przyszłych zadań zawodowych w obszarze wykorzystania komputerowych systemów sterowania produkcją (odpowiedziało tak 7% uczniów) (Wykres 4). Wykres 4 Przygotowanie uczniów do wykonywania przyszłych zadań zawodowych zdaniem badanych uczniów. 7,00% 6,50% 49,50% 6,00% 9,00% 5,00% 5,75% 8,75% 4,50% 3,00% 3,50% 30,00% 7,75% 3,75% 0,5% 7,75% 6,00% 6,50% 3,75% 4,50% Projektowanie nowych wyrobów Obsługa procesów technologicznych Instalowanie i nadzorowanie pracy maszyn Konserwacja i obsługa maszyn Wykorzystanie komputerowych systemów sterowania produkcją W pełnym zakresie teoretycznych i praktycznych rozwiązań Tylko w zakresie rozwiązań teoretycznych Tylko w zakresie rozwiązań praktycznych W niewystarczającym zakresie Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=400) Na pytanie o przydatność wykładanych w szkole przedmiotów aż 95,7% uczniów stwierdziło, że wszystkie przedmioty mogą być przydatne do wykonywania przyszłej pracy zawodowej. Bardzo niewielka część uczniów wskazała konkretny przedmiot (wskazywano na przykład organizację procesów produkcyjnych i materiałoznawstwo), który według nich może być przydatny do wykonywania przyszłej pracy zawodowej (odpowiedziało tak 3,75% uczniów) (Wykres 43). 4

42 Wykres 43 Przydatność wykładanych w szkole przedmiotów do wykonywania przyszłej pracy zawodowej zdaniem badanych uczniów. 95,75% 3,75% 0,50% wszystkie mogą być przydatne podano konretny przedmiot brak odpowiedzi 3 Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=400) 5.9 Powody podjęcia kształcenia w obszarze włókienniczo-odzieżowym Najistotniejszymi powodami podjęcia kształcenia w obszarze włókienniczo-odzieżowym okazały się zainteresowanie tą tematyką i chęć poszerzenia wiedzy w tym zakresie (odpowiedziało tak 56% uczniów), następnie lokalizacja szkoły (odpowiedziało tak 4,5% uczniów) i poziom kształcenia w danej placówce (odpowiedziało tak 37,5% uczniów). Najmniej istotnym powodem wyboru tego profilu kształcenia okazała się zdaniem badanych uczniów pomoc doradcy zawodowego w gimnazjum (odpowiedziało tak 3,5% uczniów), wsparcie rodziców w ich własnej działalności (odpowiedziało tak 4,75% uczniów) oraz inne niż sklasyfikowane w ramach badania powodowy (odpowiedziało tak 6,5% uczniów) (Wykres 44). 4

43 interesuję się tą tematyką i chcę poszerzyć wiedzę w tym zakresie najważniejsza była dla mnie lokalizacja szkoły najważniejszy był dla mnie poziom kształcenia szkoły wiem, że z tytułem technika odzieży/włókiennika zdobędę w przyszłości atrakcyjny zawód, na który jest zapotrzebowanie w rejonie, w którym mieszkam chcę osiągnąć kwalifikacje, które pozwolą mi prowadzić własną działalność gospodarczą o profilu zgodnym z wykształceniem moich koledzy (koleżanki) wybrali kształcenie w tym zawodzie ten kierunek kształcenia wybrałem/am za namową rodziców zamierzam pracować w firmie, która wymaga ode mnie kwalifikacji technika odzie-ży/włókiennika inne rodzice prowadzą własną firmę i chcieli, abym w przyszłości wspierał ich działania ten kierunek kształcenia wybrałem/am za namową doradcy zawodowego w gimnazjum Wykres 44 Powody, dla których uczeń wybrał kształcenie w sektorze włókienniczo-odzieżowym. 56,00% 4,5% 37,50% 30,50% 9,50% 3,75%,50%,00% 6,5% 4,75% 3,5% Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=400) Jednakże zdaniem kadry pedagogicznej wybór przez uczniów szkoły włókienniczej miał najczęściej zdecydowanie inną przyczynę niż te wskazane powyżej, mianowicie że uczniowie trafiali do szkół przede wszystkim przez przypadek, głównie dlatego, że nie dostali się do szkół pierwszego wyboru. Uczniowie nie przychodzą do szkoły dlatego, że sobie wymarzyli być włókiennikiem. Niejednokrotnie trafiają, bo nie dostali się do innej szkoły. Ale nauczyciele dokładają wszelkich starań, aby [ich] zaangażować, zainteresować. (Barbara Jasińska, nauczycielka podstaw włókiennictwa i metrologii włókienniczej, ZSP nr 9 w Łodzi, wywiad w ramach obserwacji dobrych praktyk) W badanych szkołach prowadzone były kierunki technik technologii odzieży, technik włókienniczych wyrobów dekoracyjnych, technik włókiennik i inne niesklasyfikowane w ramach badania kierunki. Najczęściej oferowanym kierunkiem w szkołach zawodowych w województwie łódzkim był technik technologii odzieży. Relatywnie niewielka liczba badanych nauczycieli i dyrektorów udzieliła odpowiedzi na pytanie dotyczące oferowanych 43

44 w szkole specjalizacji, wskazując, że najpopularniejsze było materiałoznawstwo. Z kolei najbardziej poszukiwane przez uczniów były kierunki zgodne z tymi oferowanymi w szkołach, m. in. technolog odzieży. Ponad połowa uczniów w czasie realizacji badania dokonała już wyboru specjalizacji, która zarówno odpowiadała ich oczekiwaniom, jak i jej zakres tematyczny był według respondentów zbliżony do specyfiki przyszłych zadań zawodowych. W kwestii stopnia trudności przedmiotów uczniowie wypowiadali się, że najłatwiejsze są zajęcia praktyczne (warsztaty), a najtrudniejsze materiałoznawstwo. Najczęściej wskazywanymi przez respondentów metodami nauczania były: metoda projektów (samodzielna realizacja zadań na podstawie opracowanych wcześniej założeń), tekstu przewodniego (uzupełnianie brakujących danych poprzez poszukiwania ich w tekście) i pogadanki heurystyczne (wykonywanie kolejnych zadań skutkujące zdobywaniem wiedzy małymi kroczkami). Większość nauczycieli doskonaliła swoje umiejętności, a zdaniem uczniów zajęcia prowadzone były interesująco. Zarówno dyrektorzy, nauczyciele jak i uczniowie zgodnie potwierdzali, iż w szkołach nie było raczej możliwości zdobycia dodatkowych certyfikatów i kwalifikacji. Pracownie w szkołach wyposażone były raczej w przestarzały sprzęt (głównie w kwestii maszyn do praktycznej nauki zawodu). Natomiast relatywnie na wysokim poziomie było wyposażenie szkół w sprzęt informatyczny (rzutniki, serwery, tablice interaktywne), finansowane zarówno ze środków szkoły jak unijnych,. Ponadto wyposażenie techniczne pracowni w szkole zdaniem większości dyrektorów i nauczycieli było wystarczające do przekazywania treści programowych. Nieco gorszy poziom prezentowały szkoły pod względem zaplecza komputerowego. W kilku szkołach nie było w ogóle komputerów, a w niemal połowie na jeden komputer przypadało 8 lub więcej osób. Co ciekawe, ponad połowa uczniów miała dobre zdanie o pracowniach szkolnych, w których prowadzone były zajęcia praktyczne i deklarowała, iż zazwyczaj przy komputerze pracuje pojedynczo. Praktyki zawodowe organizowane były przede wszystkim w firmach włókienniczych i odzieżowych. Potwierdziły to także odpowiedzi uczniów, którzy ponadto deklarowali, że odbyta praktyka uzmysłowiła im, jak będzie wyglądać ich przyszła praca zawodowa. Według dyrektorów i nauczycieli w ponad połowie badanych szkół funkcjonował doradca zawodowy, który co prawda był przydatny, ale uczniowie mieli z nim zbyt rzadko kontakt. Co dziwne, dwie piąte badanych uczniów nie wiedziało, czy w ich szkole funkcjonował doradca zawodowy. Pozostała część podzielała w tej kwestii opinie dyrektorów i nauczycieli. Głównym problemem w szkołach zawodowych o profilu włókienniczo-odzieżowym był brak wystarczających funduszy, czemu z kolei mogłoby zaradzić większe wsparcie ze strony przedsiębiorstw sektora włókienniczo-odzieżowego oraz organów prowadzących szkoły. W większości szkół program nauczania był modyfikowany systematycznie raz w roku, a zmiany dotyczyły głównie podstaw projektowania odzieży, materiałoznawstwa, zajęć praktycznych i organizowania procesów produkcyjnych. Zdaniem dwóch trzecich dyrektorów i nauczycieli istniała potrzeba zwiększenia godzin dydaktycznych, jednakże jak wynika z wcześniejszych danych nowe Rozporządzenie z góry narzuca konkretne ilości godzin na dane przedmioty, w tym niestety zmniejsza liczbę godzin przeznaczoną na zajęcia praktyczne w stosunku do poprzedniej postawy programowej. Zdaniem dyrektorów i nauczycieli szkoła najlepiej przygotowywała do pracy w grupie oraz organizacji stanowiska pracy z tym zdaniem w pełni zgadzali się uczniowie. Opinie uczniów w kwestii przygotowania do nauki zawodu były skrajnie różne jedni uważali, iż są 44

45 7 6 5 TAK 4 3 NIE przygotowani, a inni, że zupełnie nie są przygotowani. Natomiast swoje kwalifikacje do przyszłej pracy zawodowej w skali od do 5 oceniali przede wszystkim na 3. Z kolei najlepiej uczniowie czuli się przygotowani z przedmiotu - projektowanie nowych wyrobów, a najgorzej z przedmiotu - wykorzystanie komputerowych systemów sterowania produkcją, co więcej oba powyższe przedmioty uznane zostały przez uczniów za bardzo ważne umiejętności w przyszłej pracy zawodowej. Uczniowie podjęli kształcenie na kierunkach włókienniczo-odzieżowych przede wszystkim z uwagi na zainteresowanie tą tematyką, a także ze względu na lokalizację i opinię szkoły. Jednakże nauczyciele wskazywali często jako główny powód wyboru tego profilu kształcenia niedostanie się do innych wybranych szkół. 6. Kształcenie zawodowe o profilu włókienniczo-odzieżowym a oczekiwania i potrzeby przedsiębiorców 6. Wpływ firm na proces kształcenia zawodowego Zdaniem znacznej części dyrektorów i nauczycieli (odpowiedziało tak 45% respondentów) brak było współpracy szkół zawodowych z firmami z sektora włókienniczo-odzieżowego. Około jedna trzecia wskazała, że współpraca była prowadzona w formie organizowania praktyk zawodowych w tych firmach (odpowiedziało tak 30% dyrektorów i nauczycieli). 0% respondentów deklarowała, że firmy organizowały wycieczki zawodowe,,5% ankietowanych wskazało inne niż sklasyfikowane w ramach badania działania, a zaledwie,5% respondentów odpowiedziało, że firmy zapewniają stanowiska pracy dla przyszłych absolwentów (Wykres 45). Wykres 45 Współpraca firm z sektora włókienniczo-odzieżowego wspierająca kształcenie zawodowe uczniów i jej formy zdaniem badanych dyrektorów i nauczycieli. tego typu firmy nie współpracują ze szkołą 45,00% organizację praktyk zawodowych 30,00% organizację wycieczek zawodowych inne działania,50% 0,00% zapewnienie stanowisk pracy dla absolwentów,50% fundowanie stypendiów naukowych fundowanie nagród dla najlepszych uczniów wyposażenie szkoły w nowoczesne urządzenia służące kształceniu zawodowemu Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=40) Jednakże szkoły, które stale współpracowały z przedsiębiorcami wypowiadały się o tej współpracy bardzo pozytywnie, szczególnie szeroko opisywano współpracę z przedsiębiorcami w szkole ZSP nr 9 w Łodzi, gdzie co trzy miesiące były organizowane 45

46 spotkania z przedstawicielami firm oraz dni otwarte, gdzie również promowali się pracodawcy. Co trzy miesiące zapraszani są pracodawcy z firm, które wspierają kształcenie na kierunkach włókienniczych m. in.: Farbiarnia Biliński, Polexim, Ariadna S.A., Farbiarnia Janis, Bowi-Styl, Adrian Fabryka Rajstop, Olimpia, Coats, Amann Group, Rankor, Decus, Grażka, Kordus P.P.H., Magam oraz wiele innych firm. Na pierwszym takim spotkaniu było około 40 pracodawców. Pani dyrektor szkoły, kierownik kształcenia zawodowego, nauczyciele przedmiotów zawodowych rozmawiają na temat swoich kłopotów. Zadawane są pytania na temat pomocy ze strony przedsiębiorców. Pracodawcy natomiast informują czego oczekują od absolwentów. Pracodawcy byli bardzo zadowoleni z tego spotkania ponieważ między sobą mogli wymienić informację, mogli się poznać. Uczniowie mieli możliwość porozmawiania z pracodawcami. (Grzegorz Wójcik, nauczyciel przedmiotów zawodowych, ZSP nr 9 w Łodzi, wywiad w ramach obserwacji dobrych praktyk) Szkoła organizując dni otwarte, tworząc ulotkę promującą kierunki kształcenia z sektora W/O czy będąc na targach edukacyjnych, wystawach stara się promować naukę w szkole oraz promuje pracodawców, którzy wspierają kształcenie. (Barbara Jasińska, nauczycielka podstaw włókiennictwa i metrologii włókienniczej, ZSP nr 9 w Łodzi, wywiad w ramach obserwacji dobrych praktyk) 95% ankietowanych dyrektorów i nauczycieli deklarowała, że dąży do nawiązania współpracy z firmami sektora włókienniczo-odzieżowego. Zaledwie 5% respondentów twierdziła, że nie dąży do takiej współpracy (Wykres 46). Wykres 46 Dążenie szkoły do nawiązania współpracy z firmami z sektora włókienniczo-odzieżowego zdaniem badanych dyrektorów i nauczycieli. 95,00% 5,00% tak nie Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=40) W kwestii występowania trudności w nawiązywaniu przez szkoły współpracy z firmami z sektora włókienniczo-odzieżowego, zdaniem 85% dyrektorów i nauczycieli takie problemy nie istnieją. Zaledwie 5% respondentów stwierdziło, iż istnieją trudności w nawiązaniu współpracy, a 0% respondentów nie odpowiedziało na to pytanie (Wykres 47). 46

47 Wykres 47 Trudności w nawiązaniu współpracy z firmami z sektora włókienniczo-odzieżowego zdaniem badanych dyrektorów i nauczycieli. 85,00% 0,00% 5,00% nie ma problemów z nawiązaniem współpracy istnieją trudności z nawiązaniem współpracy w zakresie brak odpowiedzi Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=40) Na pytanie czy w szkole były organizowane zajęcia, na których zapoznawano uczniów ze specyfiką wykonywania zadań w zawodach włókienniczo-odzieżowych, zdecydowana większość respondentów odpowiedziała twierdząco (odpowiedziało tak 9,50% dyrektorów i nauczycieli). Natomiast zdaniem 7,50% badanych w szkołach nie były organizowane tego rodzaju zajęcia (Wykres 48). Wykres 48 Organizacja zajęć w szkole, na których uczniowie zapoznali się ze specyfiką wykonywania zadań w zawodach włókienniczo-odzieżowych zdaniem badanych dyrektorów i nauczycieli. 7,50% 9,50% tak nie Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=40) W szkołach, w których organizowane były powyżej wspomniane zajęcia, na których zapoznawano uczniów ze specyfiką wykonywania zadań w zawodach włókienniczoodzieżowych, w kwestii rodzajów tych zajęć to były to przede wszystkim wizyty uczniów w firmach włókienniczo-odzieżowych lub zajęcia organizowane przez nauczyciela (odpowiednio odpowiedziało tak 65% i 6,5% respondentów). Spotkania z pracownikiem firm włókienniczo-odzieżowych stanowiły niecałą jedną piątą odpowiedzi. Ponadto jedna czwarta dyrektorów i nauczycieli podała, że są to inne formy zajęć niż te sklasyfikowane w ramach badania (Wykres 49). 47

48 TAK NIE 4 3 Wykres 49 Rodzaj zajęć, na których uczniowie zapoznali się ze specyfiką wykonywania zadań w zawodach włókienniczo-odzieżowych zdaniem badanych dyrektorów i nauczycieli. wizyty uczniów w firmie włókienniczej/odzieżowej zajęć zorganizowanych przez nauczyciela 65,00% 6,50% spotkania z pracownikiem firmy włókienniczej / odzieżowej inne 7,50% 5,00% Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=40) Jednakże oprócz wizyt uczniów w firmach włókienniczo-odzieżowych organizowane były również wizyty uczniów na Politechnice Łódzkiej na Wydziale Dziewiarstwa, gdzie uczniowie mogli zobaczyć nowoczesne programy do projektowania w branży włókienniczo-odzieżowej. Takie wycieczki organizowała między innymi szkoła ZSP nr 9 w Łodzi. Uczniowie w ramach zajęć odwiedzają PŁ Wydział Dziewiarstwa, maja możliwość zapoznania się z nowoczesnym programem do projektowania splotów dziewiarskich. Nie mogą sprawdzić swoich umiejętności w praktyce, ponieważ uczniowie są w pierwszej klasie i nie mają doświadczenia oraz mają zbyt małą wiedzę w tym zakresie. (Barbara Jasińska, nauczycielka podstaw włókiennictwa i metrologii włókienniczej, ZSP nr 9 w Łodzi, wywiad w ramach obserwacji dobrych praktyk) Tylko jedna piąta respondentów wskazała, że w szkole nie jest prowadzone rozpoznanie rynku pracy dla przyszłych absolwentów (odpowiedziało tak 0% dyrektorów i nauczycieli). Najwięcej respondentów - bo 40% dyrektorów i nauczycieli - wskazało, iż szkoła dokonywała takiego rozpoznania, ale niesystematycznie, bądź kontaktując się z pojedynczymi firmami. 7,50% respondentów deklarowało, iż szkoła kontaktowała się jedynie z wojewódzkim i powiatowym urzędem pracy. Natomiast najmniej, bo niecała jedna piąta (odpowiedziało tak 7,50% dyrektorów i nauczycieli) twierdziła, iż szkoła systematycznie gromadziła informacje na temat dostępnych stanowisk pracy konsultując się zarówno z firmami jak i urzędami pracy (Wykres 50). Wykres 50 Dokonywanie przez szkołę rozpoznania rynku pracy dla przyszłych absolwentów zdaniem badanych dyrektorów i nauczycieli. 0,00% tak, ale w sposób niesystematyczny, kontaktując się z pojedynczymi firmami 40,00% tak, kontaktując się jedynie z wojewódzkim i powiatowym urzędem pracy 7,50% tak, systematycznie gromadzi informacje na temat dostępnych stanowisk pracy kontaktując się z firmami i urzędami pracy 7,50% Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=40) 48

49 4 3 Niektóre szkoły prowadziły jednak inne niż wskazane powyżej sposoby rozeznania rynku pracy dla uczniów. Na przykład szkoła ZSP nr 9 współpracowała z komórką Doradztwa Zawodowego w Łódzkim Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego, a szkoła ZSPM w Łodzi informowała uczniów o ofertach zatrudnienia poprzez tablicę informacyjną w szkole. Szkoła współpracuje z Łódzkim Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego, gdzie jest komórka Doradztwa Zawodowego (...). Na skutek tej współpracy prowadzone jest rozeznanie rynku pracy. (Barbara Jasińska, nauczycielka podstaw włókiennictwa i metrologii włókienniczej, ZSP nr 9 w Łodzi, wywiad w ramach obserwacji dobrych praktyk) W szkole znajduje się tablica informacyjna, na której zamieszczane są kontakty do przedsiębiorstw oraz oferta zatrudnienia. (Małgorzata Piechota, wicedyrektor i nauczyciel zajęć praktycznych, ZSPM w Łodzi, wywiad w ramach obserwacji dobrych praktyk) Niestety aż 80% badanych dyrektorów i nauczycieli stwierdziło, iż firmy z sektora włókienniczo-odzieżowego nie były zainteresowane jakąkolwiek systematyczną współpracą z nauczycielami przedmiotów zawodowych. Zaledwie 5% respondentów było wraz z uczniami zapraszanych do firm w celu zapoznania się z najnowszymi rozwiązaniami technologicznymi, a jedynie 7,5% systematycznie otrzymywała materiały promujące nowe rozwiązania technologiczne. O niskim poziomie współpracy firm z nauczycielami przedmiotów zawodowych świadczy fakt, iż żaden z respondentów nie wskazał, iż na lekcjach prezentowane były przez przedstawicieli firm najnowsze rozwiązania technologiczne w sektorze włókienniczo-odzieżowym (Wykres 5). Wykres 5 Współpraca nauczycieli przedmiotów zawodowych z firmami z sektora włókienniczoodzieżowego z zakresu najnowszych rozwiązań technologicznych zdaniem badanych dyrektorów i nauczycieli. firmy nie są zainteresowane współpracą z nauczycielami są zapraszani do firm w celu zapoznania się z najnowszymi rozwiązaniami technologicznymi systematycznie otrzymują materiały promujące nowe rozwiązania technologiczne przedstawiciele firm prezentują na lekcjach nowe rozwiązania technologiczne 7,50% 5,00% 80,00% Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=40) Zdaniem nauczycieli ze szkół zawodowych współpraca z przedsiębiorstwami to nie wszystko (mimo nowoczesnego parku maszynowego), równie istotna jest współpraca z uczelniami wyższymi, gdyż tylko tam uczniowie mogą poszerzyć swoją wiedzę o najaktualniejsze trendy i wiadomości ze świata nowych technologii. Oprócz stałej współpracy z przedsiębiorstwami, które posiadają nowoczesny park maszynowy, nauczyciele współpracują z PŁ i w ten sposób poszerzają i aktualizują swoją wiedzę ( ). (Barbara Jasińska, nauczycielka podstaw włókiennictwa i metrologii włókienniczej, ZSP nr 9 w Łodzi, wywiad w ramach obserwacji dobrych praktyk) 49

50 Zdaniem ankietowanych dyrektorów i nauczycieli największe trudności przy nawiązywaniu współpracy z firmami z sektora włókienniczo-odzieżowego odnosiły się do sponsorowania działań szkoły (odpowiedziało tak 5,5% badanych), włączenia się w proces dydaktyczny (odpowiedziało tak 45% dyrektorów i nauczycieli), pozyskania informacji o miejscach pracy dla absolwentów szkoły (odpowiedziało tak 40% dyrektorów i nauczycieli), organizacji praktyk zawodowych (odpowiedziało tak 35% dyrektorów i nauczycieli), informowania o nowościach w sektorze włókienniczo-odzieżowym (odpowiedziało tak 35% dyrektorów i nauczycieli).(wykres 5). Wykres 5 Rodzaje trudności odnoszące się do nawiązywania współpracy z firmami z sektora włókienniczo-odzieżowego zdaniem badanych dyrektorów i nauczycieli. sponsorowania działań szkoły włączenia się w proces dydaktyczny pozyskania informacji o miejscach pracy dla absolwentów szkoły organizacji praktyk zawodowych informowania o nowościach w sektorze W/O współpracy z nauczycielami 5,50% 45,00% 40,00% 35,00% 35,00% 3,50% nawiązania jakiegokolwiek kontaktu dostosowania programów kształcenia do potrzeb rynku pracy,50% 7,50% Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=40) Zdecydowanie więcej uczniów niż badanych dyrektorów i nauczycieli (Wykres 45), bo aż prawie dwie trzecie (odpowiedziało tak 59,5% uczniów) twierdziło, że nie istniała współpraca pomiędzy szkołą a firmami z sektora włókienniczo-odzieżowego z zakresu wsparcia uczniów. Natomiast dwie piąte uczniów, czyli znacznie mniejszy odsetek niż badanych dyrektorów i nauczycieli, wskazało, że taka współpraca była nawiązana (odpowiedziało tak 40% uczniów) (Wykres 53). Wykres 53 Współpraca szkół z firmami, wspierająca kształcenie zawodowe uczniów zdaniem badanych uczniów. 59,50% 40,00% 0,50% nie tak brak odpowiedzi Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=400) Zdaniem jednej trzeciej uczniów (odpowiedziało tak 3,75% uczniów) firmy wspierały ich kształcenie zawodowe przede wszystkim poprzez organizację praktyk zawodowych. Relatywnie znaczna cześć uczniów wskazała również na organizację wycieczek zawodowych (odpowiedziało tak 7,5% uczniów) (Wykres 54). 50

51 Wykres 54 Rodzaj wsparcia dedykowanego uczniom przez firmy z sektora włókienniczo-odzieżowego zdaniem badanych uczniów. 3,75% 7,50% 8,50% 7,00%,5%,5% organizację praktyk zawodowych organizację wycieczek zawodowych fundowanie stypendiów naukowych fundowanie nagród dla najlepszych uczniów zapewnienie stanowisk pracy dla absolwentów wyposażenie szkoły w nowoczesne urządzenia służące kształceniu zawodowemu Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=400) Zdecydowana większość uczniów (odpowiedziało tak 8% badanych) twierdziła, iż szkoła zorganizowała zajęcia, na których zapoznali się oni ze specyfiką wykonywania zadań zawodowych w zawodzie technika odzieży / włókiennika. Zaledwie 7% uczniów zaprzeczyło, twierdząc iż takie zajęcia nie były organizowane, a % respondentów nie potrafiło udzielić odpowiedzi na postawione pytanie (Wykres 55). Wykres 55 Organizacja zajęć, na których uczniowie zapoznali się ze specyfiką wykonywania zadań zawodowych w zawodzie technika odzież y/ włókiennika zdaniem badanych uczniów. 7,00% 8,00%,00% nie tak nie wiem Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=400) Zajęcia, na których uczniowie zapoznawali się ze specyfiką wykonywania zadań zawodowych w zawodzie technika odzieży / włókiennika, były przede wszystkim organizowane przez nauczyciela (odpowiedziało tak 68,5% uczniów, którzy potwierdzili organizację takich zajęć). Ponad połowa uczniów wskazała na wizyty w firmach włókienniczo-odzieżowych (odpowiedziało tak 5,85% uczniów, którzy potwierdzili organizację takich zajęć). Z kolei mniej więcej jedna czwarta wskazała, że były to spotkania z pracownikiem firmy włókienniczo-odzieżowej (odpowiedziało tak 6,85% uczniów, którzy potwierdzili organizację takich zajęć) (Wykres 56). 5

52 wiem o miejscach pracy dla technika odzieży/włókiennika z prasy/radia/telewizji/ internetu nie wiem, czy w moim regionie są takie firmy kontaktowałem/am się bezpośrednio z przedstawicielami firm, w celu pozyskania informacji na temat ich ofert pracy zapoznałem/am się bezpośrednio ze specyfiką pracy wybranej firmy/wybranych firm i jej/ich ofertą/ofertami w szkole funkcjonuje doradca zawodowy, który informuje uczniów o ofercie firm kontaktowałem/am się bezpośrednio z przedstawicielami firm, w celu pozyskania informacji na temat specyfiki inne Wykres 56 Charakter zajęć, na których uczniowie zapoznawali się ze specyfiką wykonywania zadań zawodowych w zawodzie technika odzieży / włókiennika zdaniem badanych uczniów. 68,5% 5,85% 6,85% wizyty uczniów w firmie spotkania z pracownikiem włókienniczej/odzieżowej firmy włókienniczej/odzieżowej zajęć zorganizowanych przez nauczyciela 3 4,78% Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=34) Badani uczniowie wiedzieli o miejscach pracy w zawodach włókienniczo-odzieżowych przede wszystkim z prasy, radia i internetu (odpowiedziało tak 39,50% badanych uczniów). Również relatywnie duża cześć uczniów kontaktowała się bezpośrednio z przedstawicielami firm w celu pozyskania informacji o ofertach pracy (odpowiedziało tak 9% uczniów). Niestety, znaczący procent uczniów, bo niemal jedna piąta, nie orientowała się, czy w ich regionie znajdowały się firmy z sektora włókienniczo-odzieżowego oferujące pracę (odpowiedziało tak 9,5% uczniów). Z wymienionych źródeł wiedzy o ofercie firm najmniej uczniów wskazało na bezpośredni kontakt z przedstawicielami firm w celu pozyskania informacji o specyfice pracy w danej firmie (0,5% uczniów) (Wykres 57). Wykres 57 Źródła wiedzy uczniów o firmach lub kontakt z firmami oferującymi zatrudnienie osobom wykonującym zawód technika odzieży/włókiennika zdaniem badanych uczniów. 39,50% inne 9,50% 9,00% 6,75% 6,00% 0,50%,50% Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=400) 5

53 Współpraca ze szkołami w ocenie przedsiębiorców Zdaniem 97,5% przedsiębiorców nie istniała współpraca i wspieranie przez firmy działań szkół kształcących techników w zawodach włókienniczych lub odzieżowych. Przeciwnego zdania było zaledwie,5% przedsiębiorców. Przytoczony rozkład udzielonych przez przedsiębiorców odpowiedzi pokrywa się z deklaracjami dyrektorów i nauczycieli w tej kwestii (Wykres 58). Wykres 58 Współpraca i wspieranie działań szkół kształcących techników w zawodach włókienniczych lub odzieżowych zdaniem badanych przedstawicieli firm z sektora włókienniczo-odzieżowego. 97,50%,50% tak nie Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=400) W firmach, które współpracowały ze szkołami, współpraca ta polegała przede wszystkim na oferowaniu dodatkowych zajęć dydaktycznych (odpowiedziało tak 50% przedsiębiorców), sponsorowaniu niektórych działań szkoły (odpowiedziało tak 40% przedsiębiorców), innych niż sklasyfikowane w ramach badania działaniach (odpowiedziało tak 40% przedsiębiorców), wspieraniu rozwoju uczniów (odpowiedziało tak 30% przedsiębiorców), doradztwie zawodowym (odpowiedziało tak 0% przedsiębiorców) (Wykres 59). Wykres 59 Forma współpracy firm ze szkołami (dotyczy tylko tych firm, w których współpraca istnieje). Oferowania dodatkowych zajęć dydaktycznych 50,00% Sponsorowania niektórych działań szkoły 40,00% Inne 40,00% Wspierania rozwoju ucznia 30,00% Doradztwa zawodowego Wdrażania do programów najnowszych rozwiązań technologicznych 0,00% Wyposażania szkoły w nowoczesne środki dydaktyczne Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=0) Jako przyczyny, dla których w firmach nie odbywały się praktyki zawodowe uczniów, przedsiębiorcy podawali przede wszystkim brak zainteresowania przyjęciem uczniów na praktyki (odpowiedziało tak 37,5% przedsiębiorców) co pokrywa się ze zdaniem 53

54 dyrektorów i nauczycieli w tej kwestii, inne niż sklasyfikowane w ramach badania przyczyny (odpowiedziało tak 30,5% przedsiębiorców) oraz brak odpowiednio wykwalifikowanej kadry do pracy z praktykantami (odpowiedziało tak 7,5% przedsiębiorców). Respondenci wymieniali również brak czasu, brak możliwości stworzenia dodatkowych stanowisko pracy. W najmniejszym stopniu przedsiębiorcy wskazywali na brak zainteresowania wśród pracowników pracą z praktykantami (odpowiedziało tak tylko 7,5% przedsiębiorców) (Wykres 60). Wykres 60 Przyczyny, z powodu których nie odbywają się w firmie praktyki zawodowe uczniów ze szkół kształcących techników w zawodach włókienniczych i odzieżowych. Nie jesteśmy zainteresowani przyjęciem uczniów na praktyki zawodowe 37,5% Inne 30,5% Brak odpowiednio wykwalifikowanej kadry do pracy z praktykantami Brak czasu ze względu na realizowane projekty i pełne zaangażowanie pracowników w powierzone zadania Brak możliwości stworzenia dodatkowych stanowisk pracy dla praktykantów Brak wśród pracowników zainteresowania do pracy z praktykantami 7,5% 3,75% 3,50% 7,5% Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=400) W kwestii wpływu firm na rodzaj specjalizacji realizowanej przez szkoły kształcące techników w zawodach włókienniczych lub odzieżowych, 00% przedsiębiorców odpowiedziała, iż nie miała możliwości konsultacji zakresu realizowanych przez szkoły specjalizacji (Wykres 6). Wykres 6 Wpływ firm na rodzaj specjalizacji realizowanej przez szkoły kształcące techników w zawodach włókienniczych lub odzieżowych. 0,00% 00,00% tak nie Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=400) 90% badanych przedsiębiorców nie wspierała doskonalenia umiejętności zawodowych nauczycieli przedmiotów zawodowych. Działania takie podejmowało jedynie 0% badanych przedsiębiorców (Wykres 6). 54

55 Wykres 6 Wspieranie doskonalenia umiejętności zawodowych nauczycieli przedmiotów zawodowych przez firmy. 0,00% 90,00% tak nie Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=400) Spośród przyczyn braku wsparcia doskonalenia umiejętności zawodowych nauczycieli przedmiotów zawodowych przedsiębiorcy wymieniali przede wszystkim brak zainteresowania kształceniem zawodowym nauczycieli (odpowiedziało tak 36,75% przedsiębiorców), brak zainteresowania ze strony nauczycieli (odpowiedziało tak 33% przedsiębiorców), brak odpowiednio wykwalifikowanej kadry (odpowiedziało tak 8% przedsiębiorców). Wymieniane były również inne niż sklasyfikowane w ramach badania przyczyny (odpowiedziało tak 9,5% przedsiębiorców) oraz brak czasu i brak zainteresowania wśród pracowników (Wykres 63). Wykres 63 Przyczyny, z powodu których firma nie wspiera doskonalenia umiejętności zawodowych nauczycieli przedmiotów zawodowych. Nie jesteśmy zainteresowani kształceniem nauczycieli Brak zainteresowania ze strony nauczycieli doskonaleniem umiejętności zawodowych w firmach Inne Brak odpowiednio wykwalifikowanej kadry do kształcenia nauczycieli Brak czasu ze względu na realizowane projekty i pełne zaangażowanie pracowników w powierzone zadania Brak wśród pracowników zainteresowania do kształcenia nauczycieli 9,5% 8,00%,00% 7,00% 33,00% 36,75% Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=400) Na pytanie czy firma planuje uczestniczyć w kształceniu zawodowym nauczycieli 93,75% przedsiębiorców odpowiedziało przecząco, a zaledwie 6,5% respondentów wyraziła taką chęć (Wykres 64). 55

56 Wykres 64 Plany uczestniczenia przez firmy w kształceniu zawodowym nauczycieli. 6,5% 93,75% Nie Tak Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=400) 6.3 Absolwenci w ocenie przedsiębiorców z sektora włókienniczo-odzieżowego Ogólnie przedsiębiorcy oceniali poziom kwalifikacji zawodowych absolwentów szkół kształcących techników w zawodach włókienniczych relatywnie nisko. Prawie połowa przedsiębiorców (odpowiedziało tak 47,% przedsiębiorców) w skali od do 5 oceniła ich kwalifikacje na 3, a również relatywnie znaczna część ankietowanych, bo prawie dwie piąte (odpowiedziało tak 35,95% przedsiębiorców) na. Zaledwie 6,6% przedsiębiorców oceniła kwalifikacje zawodowe absolwentów na 4, a 0,83% przedsiębiorców na 5 (Wykres 65). Wykres 65 Ocena kwalifikacji zawodowych absolwentów szkół kształcących techników w zawodach włókienniczych w skali od do 5. 35,95% 47,% 9,50% 6,6% 0,83% Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w ramach projektu (n=400) Bardzo podobnie kształtuje się sytuacja w ocenie zawodów odzieżowych. Prawie połowa przedsiębiorców (odpowiedziało tak 47,8% przedsiębiorców) w skali od do 5 oceniła ich kwalifikacje na 3, a również sporo, bo ponad jedna trzecia (odpowiedziało tak 33,86% przedsiębiorców) na. Zaledwie 8,76% przedsiębiorców oceniła kwalifikacje zawodowe absolwentów na 4, a,% na 5 (Wykres 66). 56