VAT w działalności Jednostek Samorządu Terytorialnego

Transkrypt

1 VAT w działalności Jednostek Samorządu Terytorialnego Michał Kostrzewa radca prawny Katowice 8 września 2015 r.

2 PROGRAM SEMINARIUM 1. Potencjalna centralizacja rozliczeń VAT w jednostkach samorządu. 2. Odliczanie VAT od inwestycji samorządowych. 3. Nowelizacja VAT od 1 stycznia 2016 r. wprowadzenie tzw. prewspółczynnika odliczenia VAT. 4. VAT w projektach unijnych kwalifikowalność VAT w ramach nowej perspektywy finansowej

3 Potencjalna centralizacja rozliczeń VAT w JST 24 czerwca 2013 r. - uchwała NSA o sygn. I FPS 1/13 W świetle art. 15 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług gminne jednostki budżetowe nie są podatnikami podatku od towarów i usług. 21 sierpnia 2013 r. - interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach Gminę i jej jednostki budżetowe oraz zakłady budżetowe należy uznać za odrębnych podatników VAT. Tym samym, Gmina w odrębnie składanych deklaracjach podatkowych winna rozliczać wyłącznie VAT należny i naliczony z tytułu wykonywanych przez nią czynności. (...) Wnioskodawca postępuje prawidłowo, składając jako zarejestrowany podatnik VAT deklaracje podatkowe dla celów VAT, w których ( ) nie wykazuje podatku należnego ani podatku naliczonego, który należy przypisać czynnościom realizowanym przez jej jednostki budżetowe. 10 września 2013 r. - wyrok NSA o sygn. I FSK 700/12 Naczelny Sąd Administracyjny w niniejszej sprawie w pełni podziela argumentację tego Sądu (NSA) wyrażoną w ww. uchwale ( ) Nie było tym samym podstaw do wystąpienia z pytaniami prejudycjalnymi do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej zaproponowanymi na rozprawie przez pełnomocnika Ministra Finansów, gdyż zagadnienie pozycji prawnej jednostek budżetowych gminy w stosunku do niej samej stanowi wewnętrzną regulację krajową, pozostającą poza regulacją dyrektywy 2006/112/WE ( )

4 Potencjalna centralizacja rozliczeń VAT w JST 10 grudnia 2013 r. postanowienie NSA o sygn. I FSK 311/12 NSA postanowił skierować do Trybunału Sprawiedliwości następujące pytanie prejudycjalne dotyczące wykładni przepisów prawa unijnego: Czy ( ) jednostka organizacyjna gminy (lokalnego organu władzy w Polsce) może być uznana za podatnika VAT w sytuacji, gdy wykonuje czynności w charakterze innym niż organ władzy publicznej w rozumieniu art. 13 dyrektywy 2006/112/WE ( ), pomimo, że nie spełnia warunku samodzielności (niezależności) przewidzianego w art. 9 ust. 1 tej dyrektywy? 12 grudnia 2013 r. - komunikat Ministerstwa Finansów W związku ze skierowaniem pytania prejudycjalnego Ministerstwo Finansów uprzejmie informuje, że podziela wątpliwości istniejące w sprawie, które znalazły wyraz w pytaniu prejudycjalnym, zwłaszcza że wskazana przez sąd w pytaniu kwestia nie była badana w cytowanej uchwale NSA. Mając na uwadze utrwaloną praktykę interpretacyjną, znaczenie przedmiotowej kwestii dla wszystkich jednostek samorządowych oraz konieczność zapewnienia pewności stosowania prawa, do momentu wydania orzeczenia przez Trybunał Sprawiedliwości UE pozostaje aktualne dotychczasowe stanowisko Ministra Finansów, wyrażone w wydawanych interpretacjach indywidualnych, uznające samorządowe jednostki budżetowe za odrębnych podatników podatku od towarów i usług.

5 Pytanie do TSUE skutki Czas oczekiwania na wyrok TSUE około 2 lat Komunikat Ministerstwa Finansów: a) nie ma charakteru wiążącego b) odwołuje się do stanowisk wyrażonych w interpretacjach podatkowych Do momentu wydania orzeczenia przez TSUE de facto zawieszona została instytucja interpretacji podatkowych w stosunku do jednostek budżetowych Wyrok TSUE możliwe rozstrzygnięcia: 1) jednostki organizacyjne nie są podatnikami VAT 2) jednostki organizacyjne są podatnikami VAT 3) brak jednoznacznego stanowiska

6 Potencjalna centralizacja rozliczeń VAT w JST 30 czerwca 2015 r. opinia Rzecznika Generalnego w sprawie C-276/14 - gminna jednostka budżetowa może być podatnikiem VAT ale tylko i wyłącznie w sytuacji, w której prowadzi niezależnie (samodzielnie) działalność gospodarczą - do sądu krajowego należy przeprowadzenie oceny, czy gminne jednostki budżetowe, których dotyczy postępowanie główne, prowadzą swoją działalność gospodarczą samodzielnie (z uwagi na konieczność znajomości szczególnych cech polskiego systemu administracji lokalnej) - nie jest koniecznym ograniczenie skutków ostatecznego rozstrzygnięcia jedynie do zdarzeń, które wystąpią w przyszłości - wskazane kryteria oceny: a. samodzielność w przypadku gminnych jednostek budżetowych oceniana powinna być według takich samych kryteriów jak przy podmiotach prywatnych b. dla uznania jednostki budżetowej za samodzielną należy wykazać, że działa ona we własnym imieniu, na własny rachunek i na własną odpowiedzialność, a także ponosi ryzyko gospodarcze

7 Potencjalna centralizacja rozliczeń VAT w JST - możliwy aktualny scenariusz działań w ramach jednostki Ochrona wynikająca z interpretacji Uzyskanie interpretacji indywidualnej Wyrok TSUE Ewentualna zmiana interpretacji z urzędu przez MF

8 Odliczanie VAT przez jednostki samorządu Uchwała NSA z r. o sygn. I FPS 9/10 rzeczywistość czy fikcja? ( ) w przypadku podatku naliczonego wynikającego z wydatków związanych tylko z czynnościami opodatkowanymi oraz z czynnościami niepodlegającymi podatkowi (których nie da się jednoznacznie przypisać do jednej z tych kategorii czynności) podatnik nie stosuje odliczenia częściowego według proporcji określonej na podstawie art. 90 ust. 3 u.p.t.u., lecz odliczenie pełne. W przypadku gdy podatnik wykonuje wyłącznie czynności opodatkowane oraz czynności niepodlegające podatkowi, nie ma obowiązku stosowania odliczenia częściowego (gdyby ewentualnie chciał ustalać proporcję sprzedaży do celów odliczenia, to wyniesie ona 100%). Aktualne stanowisko organów podatkowych i niektórych wojewódzkich sądów administracyjnych Ww. uchwała nie ma zastosowania do samorządów. W celu odliczenia podatku naliczonego związanego z czynnościami opodatkowanymi oraz z czynnościami niepodlegającymi VAT podatnik (gmina, powiat) jest zobowiązany zastosować wstępną alokację odliczenia w oparciu o obiektywny klucz podziału. art. 86 ust. 1 ustawy o VAT W zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego ( ).

9 Odliczanie VAT od inwestycji samorządowych Odliczenie według udziału procentowego - obejmuje wydatki majątkowe dotyczące nieruchomości (ponoszone po 1 stycznia 2011 r.) art. 86 ust. 7b ustawy o VAT W przypadku nakładów ponoszonych na nabycie, w tym na nabycie praw wieczystego użytkowania gruntów, oraz wytworzenie nieruchomości, stanowiącej majątek przedsiębiorstwa danego podatnika, wykorzystywanej zarówno do celów prowadzonej przez tego podatnika działalności gospodarczej, jak i do celów innych, w tym w szczególności do celów osobistych podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, których nie da się w całości przypisać działalności gospodarczej, podatek naliczony oblicza się według udziału procentowego, w jakim dana nieruchomość wykorzystywana jest do celów działalności gospodarczej. Wytworzenie nieruchomości - wybudowanie budynku, budowli lub ich części, lub ich ulepszenie w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym (art. 2 pkt 14a ustawy o VAT)

10 Odliczanie VAT od inwestycji samorządowych Odliczenie według udziału procentowego - obejmuje wydatki majątkowe dotyczące nieruchomości (ponoszone po 1 stycznia 2011 r.) Stosowane najczęściej w praktyce metody odliczenia według udziału procentowego: 1. metoda powierzchniowa 2. metoda czasowa 3. metoda powierzchniowo-czasowa

11 Odliczanie VAT od inwestycji samorządowych Odliczenie według udziału procentowego w oparciu o metodę powierzchniową Sala sportowa przykład 1

12 Odliczanie VAT od inwestycji samorządowych Odliczenie według udziału procentowego w oparciu o metodę powierzchniową Sala sportowa przykład 2

13 Odliczanie VAT od inwestycji samorządowych Odliczenie według udziału procentowego w oparciu o metodę powierzchniową Sala sportowa przykład 3

14 Odliczanie VAT od inwestycji samorządowych Odliczenie według udziału procentowego w oparciu o metodę czasową Sala sportowa funkcjonująca przy szkole Czy odliczenie w oparciu o metodę czasową jest realne i opłacalne? Jak obliczyć współczynnik czasowy? Jakie dane (za jaki okres) należy uwzględnić? Jak odliczać wydatki od inwestycji niezakończonych? Formalne aspekty związane z zastosowaniem metody czasowej

15 Odliczanie VAT od inwestycji samorządowych Przychody związane z inwestycją związek wydatków ze sprzedażą w rozumieniu VAT Związek z działalnością: a) niepodlegającą VAT b) opodatkowaną VAT W celu odliczenia należy zastosować: 1. art. 86 ust art. 86 ust. 7b Związek z działalnością: a) niepodlegającą VAT b) opodatkowaną VAT c) zwolnioną z VAT W celu odliczenia należy zastosować: 1. art. 86 ust art. 86 ust. 7b 3. art. 90 W przypadku związku wydatków z ww. trzema rodzajami działalności podatnik stosuje dodatkowo proporcję zgodnie z art. 90 ustawy o VAT. Proporcję ustala się jako udział rocznego obrotu z tytułu czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do odliczenia, w całkowitym obrocie uzyskanym z tytułu czynności, w związku z którymi podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia, oraz czynności, w związku z którymi podatnikowi nie przysługuje takie prawo.

16 Proporcja odliczenia (przykład) ZAKUPY JST ŁĄCZNA SPRZEDAŻ JST brutto (z VAT): zł wg stawki 8 %: zł netto: zł wg stawki 23 %: zł VAT naliczony: zł zwolniona przedmiotowo: zł PROPORCJA ODLICZENIA 1. udział czynności opodatkowanych VAT wg poszczególnych stawek w łącznym obrocie (sprzedaży) podatnika (w proporcji nie uwzględnia się przychodów z opłat administracyjnoprawnych) 2. proporcję dla danego roku oblicza się w oparciu o obrót z roku ubiegłego Łączna wartość czynności opodatkowanych VAT (wg stawek): Łączna wartość czynności zwolnionych przedmiotowo z VAT: Łączny obrót JST (w rozumieniu VAT) suma wartości obrotów: zł zł zł PROPORCJA ODLICZENIA: 80 % PODATEK DO ODLICZENIA: 80 % z zł = zł

17 Rozbieżności dotyczące prawa do odliczenia Realizacja inwestycji przez Gminę i jej wykorzystywanie przez zakład budżetowy Stanowisko organów podatkowych: brak prawa do odliczenia Wyroki NSA z dnia: r. (sygn. I FSK 2039/13), r. (sygn. I FSK 938/14) oraz z r. (sygn. I FSK 1546/13) Skoro samorządowy zakład budżetowy ( ) został powołany do wykonywania zadań własnych Gminy w przedmiocie gospodarki komunalnej, działając w tym zakresie w jej imieniu, jako jej jednostka organizacyjna, w oparciu o powierzony mu majątek Gminy, to majątek ten pozostaje w dalszym ciągu własnością Gminy i wykorzystywany jest do realizacji jej ustawowych zadań. W razie więc poniesienia przez Gminę wydatków związanych z realizacją inwestycji, polegającej na budowie sieci wodociągowokanalizacyjnej, przekazanej następnie nieodpłatnie samorządowemu zakładowi budżetowemu, który wykorzystuje tę infrastrukturę do realizacji opodatkowanych podatkiem VAT zadań własnych Gminy w zakresie gospodarki komunalnej, działając w tym zakresie w jej imieniu, Gminie tej jak słusznie przyjął Sąd pierwszej instancji przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego od tych wydatków. Postanowienie NSA z r. (sygn. I FSK 1725/14) NSA postanowił przedstawić składowi siedmiu sędziów NSA zagadnienie prawne: Czy ( ) gmina ma prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur zakupowych związanych z realizacją inwestycji, które zostały następnie przekazane do gminnego zakładu budżetowego i są przez niego wykorzystywane do sprzedaży opodatkowanej podatkiem od towarów i usług?

18 Rozbieżności dotyczące prawa do odliczenia Realizacja inwestycji przez Gminę/Powiat i jej wykorzystywanie przez jednostkę budżetową Interpretacja indywidualna Dyrektora IS w Katowicach z 23 lipca 2013 r. (sygn. IBPP3/ /13/AŚ) Miasto dokonuje zakupów towarów i usług koniecznych do przeprowadzenia danej inwestycji, co jest dokumentowane fakturami zakupowymi, na których jako nabywca wskazane jest Miasto; po zakończeniu prac, wytworzone mienie jest przekazywane przez Miasto w trwały zarząd gminnym jednostkom budżetowym; wspomniane jednostki budżetowe wykorzystują przekazane im obiekty do realizacji zadań powierzonych im przez Miasto ( ) Przykładowe inwestycje zrealizowane i eksploatowane przez Miasto według opisanego powyżej schematu (tj. powierzone w trwały zarząd gminnym jednostkom budżetowym) dotyczyły: hali sportowo-widowiskowej ( ) W konsekwencji należy stwierdzić, że zakupy towarów i usług dokonywane na rzecz wytworzenia, remontu lub modernizacji infrastruktury technicznej oraz budynków użyteczności publicznej (takich jak baseny, hale sportowe), w sytuacji oddania tych nieruchomości w trwały zarząd, będą pozostawały bez związku z czynnościami implikującymi po stronie Wnioskodawcy podatek należny. Wobec tego Wnioskodawcy nie będzie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z faktur dokumentujących ww. zakupy. Interpretacja indywidualna Dyrektora IS w Poznaniu z 24 lutego 2010 r. (sygn. ILPP2/443-77/10-2/ISN) Prowadzenie działalności z zakresu kultury fizycznej i turystyki jest zadaniem własnym Wnioskodawcy. W jego imieniu działalność tą prowadzi Ośrodek Sportu i Rekreacji (OSiR), który jest podległą jednostką budżetową. Użytkownikiem powstałej w wyniku projektu infrastruktury będzie OSiR, którą Zainteresowany przekaże mu w nieodpłatne użytkowanie lub trwały zarząd. Jednostka ta będzie m.in. udostępniała odpłatnie korzystanie z tego obiektu. ( ) Czy istnieje możliwość prawna odzyskania podatku od towarów i usług (VAT) w ramach realizacji projektu? ( ) Zainteresowany nie będzie miał możliwości odzyskania VAT od wydatków poniesionych z tytułu realizacji projektu.

19 Rozbieżności dotyczące prawa do odliczenia Realizacja inwestycji przez Gminę/Powiat i jej wykorzystywanie przez jednostkę budżetową Wyrok NSA z dnia 21 października 2014 r. (sygn. I FSK 1546/13) Gmina prowadzi prace związane z budową sieci wodnokanalizacyjnej. Ukończone elementy sieci przekazywane są w użytkowanie Gminnemu Zakładowi, który jest jednostką organizacyjną Gminy i jednocześnie jednostką budżetową. Podmiot ten jest odrębnym od Gminy podatnikiem VAT. WSA: Jakkolwiek Gmina i Gminny Zakład nie stanowią jedności do celów podatku VAT, to należy zdaniem Sądu podkreślić, że GZOŚ nie wykonuje usług komunalnych na rzecz jednostki samorządowej, lecz działa w jej imieniu, jako jej wyodrębniona jednostka organizacyjna (realizując zadania własne Gminy). W jakiejś mierze można zatem twierdzić, że w ramach swoich stosunków wzajemnych Gmina (jednostka samorządu terytorialnego) oraz jej jednostka organizacyjna (jednostka budżetowa - GZOŚ) mogą być traktowane jako jedność, biorąc nawet pod uwagę, że ich czynności na zewnątrz są czynnościami odrębnych podatników. To w ocenie Sądu uzasadnia przyznanie Gminie prawa do odliczenia, nawet jeśli sprzedaż opodatkowana powstała u innego podmiotu. NSA Gmina ma prawo do odliczenia podatku naliczonego w związku z inwestycją polegającą na budowie sieci, oddanej następnie w nieodpłatne użytkowanie gminnej jednostce budżetowej, skoro sieć tę do wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT wykorzystuje de facto Gmina, czyniąc to za pośrednictwem swojej jednostki organizacyjnej ( ) ( ) nie ma podstaw do pozbawienia Gminy prawa do odliczenia podatku naliczonego z tytułu poniesienia tych wydatków, z tego powodu, że ze względów organizacyjnych inwestycję tę obsługuje jednostka budżetowa, stanowiąca wydzieloną część majątku Gminy

20 Nowelizacja VAT od r. - prewspółczynnik Wydatki związane z działalnością gospodarczą i działaniami administracyjnymi Art. 86 ust. 2a ustawy o VAT W przypadku nabycia towarów i usług wykorzystywanych zarówno do celów wykonywanej przez podatnika działalności gospodarczej, jak i do celów innych niż działalność gospodarcza, z wyjątkiem celów osobistych, do których ma zastosowanie art. 7 ust. 2 i art. 8 ust. 2, oraz celów, o których mowa w art. 8 ust. 5 - w przypadku, o którym mowa w tym przepisie, gdy przypisanie tych towarów i usług w całości do działalności gospodarczej podatnika nie jest możliwe, kwotę podatku naliczonego, o której mowa w ust. 2, oblicza się zgodnie ze sposobem określenia zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej, zwanym dalej "sposobem określenia proporcji". Sposób określenia proporcji powinien najbardziej odpowiadać specyfice wykonywanej przez podatnika działalności i dokonywanych przez niego nabyć. SPOSÓB OKREŚLENIA PROPORCJI określenie zakresu wykorzystywania nabywanych towarów lub usług do celów działalności gospodarczej podatnika (w celu określenia ile podatku naliczonego z danej faktury podatnik może odliczyć)

21 Nowelizacja VAT od r. - prewspółczynnik Art. 86 ust. 2b ustawy o VAT Kiedy sposób określenia proporcji najbardziej odpowiada specyfice działalności podatnika? Sposób określenia proporcji najbardziej odpowiada specyfice wykonywanej przez podatnika działalności i dokonywanych przez niego nabyć, jeżeli: 1) zapewnia dokonanie odliczenia wyłącznie w odniesieniu do części kwoty podatku naliczonego proporcjonalnie przypadającej na wykonywane w ramach działalności gospodarczej czynności opodatkowane oraz 2) obiektywnie odzwierciedla część wydatków przypadającą odpowiednio na działalność gospodarczą oraz na cele inne niż działalność gospodarcza ( ) PYTANIE: Czy podatnik (JST) powinien określić jeden sposób określenia proporcji czy więcej? ASPEKT RODZAJÓW WYDATKÓW JEDNOSTEK SAMORZĄDU w kontekście realizacji prawa do odliczenia w oparciu o sposób określenia proporcji

22 Nowelizacja VAT od r. - prewspółczynnik Prawodawca wskazuje w ustawie przykładowe dane, w oparciu o które można dokonać obliczenia sposobu określenia proporcji Proporcję określa się procentowo w stosunku rocznym Proporcję zaokrągla się w górę do najbliższej liczby całkowitej W celu obliczenia kwoty podatku naliczonego w oparciu o sposób określenia proporcji należy przyjąć dane za poprzedni rok podatkowy Jeśli podatnik uzna, że w odniesieniu do wykonywanej przez niego działalności i dokonywanych przez niego nabyć dane za poprzedni rok podatkowy byłyby niereprezentatywne, wówczas w celu obliczenia kwoty podatku naliczonego w oparciu o sposób określenia proporcji, przyjmuje dane wyliczone szacunkowo, według prognozy uzgodnionej z naczelnikiem urzędu skarbowego w formie protokołu

23 Nowelizacja VAT od r. - prewspółczynnik Delegacja dla Ministra Finansów do wydania rozporządzenia wykonawczego Art. 86 ust. 22 ustawy o VAT Minister właściwy do spraw finansów publicznych może, w drodze rozporządzenia, określić w przypadku niektórych podatników sposób określenia proporcji uznany za najbardziej odpowiadający specyfice wykonywanej przez tych podatników działalności i dokonywanych przez nich nabyć oraz wskazać dane, na podstawie których jest obliczana kwota podatku naliczonego z wykorzystaniem tego sposobu określenia proporcji, uwzględniając specyfikę prowadzenia działalności przez niektórych podatników i uwarunkowania obrotu gospodarczego. Art. 86 ust. 2h ustawy o VAT W przypadku gdy podatnik, dla którego sposób określenia proporcji wskazują przepisy wydane na podstawie ust. 22, uzna, że wskazany zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie ust. 22 sposób określenia proporcji nie będzie najbardziej odpowiadać specyfice wykonywanej przez niego działalności i dokonywanych przez niego nabyć, może zastosować inny bardziej reprezentatywny sposób określenia proporcji.

24 Nowelizacja VAT od r. - prewspółczynnik Sposób określenia proporcji dane osobowe Art. 86 ust. 2c pkt 1 ustawy o VAT Przy wyborze sposobu określenia proporcji można wykorzystać w szczególności następujące dane: średnioroczną liczbę osób wykonujących wyłącznie prace związane z działalnością gospodarczą w ogólnej średniorocznej liczbie osób wykonujących prace w ramach działalności gospodarczej i poza tą działalnością

25 Nowelizacja VAT od r. - prewspółczynnik Sposób określenia proporcji dane czasowe (godzinowe) Art. 86 ust. 2c pkt 2 ustawy o VAT Przy wyborze sposobu określenia proporcji można wykorzystać w szczególności następujące dane: średnioroczną liczbę godzin roboczych przeznaczonych na prace związane z działalnością gospodarczą w ogólnej średniorocznej liczbie godzin roboczych przeznaczonych na prace związane z działalnością gospodarczą i poza tą działalnością

26 Nowelizacja VAT od r. - prewspółczynnik Sposób określenia proporcji dane dochodowe Art. 86 ust. 2c pkt 3 ustawy o VAT Przy wyborze sposobu określenia proporcji można wykorzystać w szczególności następujące dane: roczny obrót z działalności gospodarczej w rocznym obrocie podatnika z działalności gospodarczej powiększonym o otrzymane przychody z innej działalności, w tym wartość dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze, otrzymanych na sfinansowanie wykonywanej przez tego podatnika działalności innej niż gospodarcza Rozróżnienie pojęć: działalność inna niż gospodarcza oraz działalność gospodarcza

27 Nowelizacja VAT od r. - prewspółczynnik Sposób określenia proporcji dane powierzchniowe Art. 86 ust. 2c pkt 4 ustawy o VAT Przy wyborze sposobu określenia proporcji można wykorzystać w szczególności następujące dane: średnioroczną powierzchnię wykorzystywaną do działalności gospodarczej w ogólnej średniorocznej powierzchni wykorzystywanej do działalności gospodarczej i poza tą działalnością

28 VAT w projektach unijnych kwalifikowalność VAT w ramach nowej perspektywy finansowej Rodzaje funduszy a zasady kwalifikowalności. 2. Wytyczne ogólne i szczególne w zakresie kwalifikowalności. Podstawowe zasady kwalifikowalności wydatków. 3. Kwalifikowalność VAT w nowej perspektywie finansowej.

29 Fundusze unijne Unia Europejska wydaje pieniądze za pośrednictwem różnych funduszy, programów i instrumentów finansowych. Zgodne z przyjętymi założeniami wsparcie rozwoju poszczególnych państw członkowski odbywa się poprzez pięć głównych funduszy: 1. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego EFRR 2. Europejski Fundusz Społeczny EFS 3. Fundusz Spójności FS 4. Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich EFRROW 5. Europejski Fundusz Morski i Rybacki EFMR Realizacja pozostałej część wydatków następuje przez inne, dodatkowe fundusze, w tym: 1. Fundusz Solidarności Unii Europejskiej 2. Instrument Pomocy Przedakcesyjnej 3. JASPERS i JASMINE 4. JEREMIE 5. JESSICA

30 Fundusze unijne Program Fundusz POLITYKA SPÓJNOŚCI 1 Program Infrastruktura i Środowisko EFRR, FS Instytucja zarządzająca 2 Program Inteligentny Rozwój EFRR 3 Program Wiedza Edukacja Rozwój EFS 4 Program Polska Cyfrowa EFRR 5 Program Polska Wschodnia EFRR 6 Program Pomoc Techniczna FS 7 Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej EFRR Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju 8 16 Regionalnych Programów Operacyjnych EFRR, EFS Zarządy województw WSPÓLNA POLITYKA ROLNA I WSPÓLNA POLITYKA RYBACKA 1 Program Rozwoju Obszarów Wiejskich EFRROW Ministerstwo 2 Program Rybactwo i Morze EFMR Rolnictwa i Rozwoju Wsi

31 Wytyczne ogólne i szczególne dotyczące kwalifikowalności wydatków Wytyczne w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata (dokument z dnia 10 kwietnia 2015 r. nr MIiR/H /12(01)/04/2015/) - Instytucja zarządzająca programem operacyjnym może ustanowić szczegółowe warunki i procedury dotyczące kwalifikowalności wydatków dla projektów współfinansowanych w ramach danego programu operacyjnego w formie wytycznych programowych. - Wytyczne programowe muszą być zgodne z warunkami i procedurami określonymi w Wytycznych ogólnych. - Co do zasady do oceny kwalifikowalności ponoszonych wydatków stasuje się wersję Wytycznych obowiązującą w dniu poniesienia wydatku. - Zmiany Wytycznych następują nie częściej niż raz w roku kalendarzowym.

32 Wytyczne w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata Zapewnia się, aby każdy zainteresowany, który zobowiązał się do stosowania Wytycznych, mógł zwrócić się na piśmie z prośbą o dokonanie indywidualnej interpretacji postanowień Wytycznych w zakresie kwalifikowania wydatków (obowiązujących w ramach programu operacyjnego) dla konkretnego stanu faktycznego. - Zachowanie trwałości projektu obowiązuje w odniesieniu do współfinansowanej w ramach projektu infrastruktury lub inwestycji produkcyjnych.

33 Wytyczne w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata Ocena kwalifikowalności wydatku Polega na analizie zgodności jego poniesienia z przepisami prawa unijnego i krajowego, umową o dofinansowanie i Wytycznymi oraz innymi dokumentami, do których stosowania beneficjent zobowiązał się w umowie o dofinansowanie. Dokonywana jest przede wszystkim w trakcie realizacji projektu poprzez weryfikację wniosków o płatność oraz w trakcie kontroli projektu, w szczególności kontroli w miejscu realizacji projektu lub siedzibie beneficjenta. Niemniej, na etapie oceny wniosku o dofinansowanie dokonywana jest ocena kwalifikowalności planowanych wydatków. Przyjęcie danego projektu do realizacji i podpisanie z beneficjentem umowy o dofinansowanie nie oznacza, że wszystkie wydatki, które beneficjent przedstawi we wniosku o płatność w trakcie realizacji projektu, zostaną poświadczone, zrefundowane lub rozliczone (w przypadku systemu zaliczkowego). Ocena kwalifikowalności poniesionych wydatków jest prowadzona także po zakończeniu realizacji projektu w zakresie obowiązków nałożonych na beneficjenta umową o dofinansowanie oraz wynikających z przepisów prawa.

34 Wytyczne w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata VAT w świetle uregulowań Wytycznych Kosztem niekwalifikowalnym jest VAT, który może zostać odzyskany na podstawie przepisów krajowych, tj. ustawy o podatku od towarów i usług oraz aktów wykonawczych do tej ustawy (z zastrzeżeniem pkt 6 sekcji Wytycznych). VAT może zostać uznany za wydatek kwalifikowalny wyłącznie wówczas, gdy beneficjentowi, zgodnie z obowiązującym ustawodawstwem krajowym, nie przysługuje prawo (czyli beneficjent nie ma prawnych możliwości) do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego lub ubiegania się o zwrot VAT. Posiadanie prawa do odliczenia (potencjalnej prawnej możliwości) wyklucza uznanie wydatku za kwalifikowalny, nawet jeśli faktycznie zwrot nie nastąpił (np. ze względu na nie podjęcie przez beneficjenta czynności zmierzających do realizacji tego prawa). Niedozwolone jest podwójne finansowanie wydatków.

35 Wytyczne w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata VAT w świetle uregulowań Wytycznych Właściwa instytucja będąca stroną umowy zapewnia, aby beneficjent, który uzna VAT za wydatek kwalifikowalny zobowiązał się do przedstawienia w treści wniosku o dofinansowanie szczegółowego uzasadnienia zawierającego podstawę prawną wskazującą na brak możliwości obniżenia VAT należnego o VAT naliczony zarówno na dzień sporządzania wniosku o dofinansowanie, jak również mając na uwadze planowany sposób wykorzystania w przyszłości (w okresie realizacji projektu oraz w okresie trwałości projektu) majątku wytworzonego w związku z realizacją projektu.

36 Wytyczne w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata VAT w świetle uregulowań Wytycznych Biorąc pod uwagę, iż prawo do odliczenia może powstać zarówno w okresie realizacji projektu, jak i po jego zakończeniu, właściwa instytucja będąca stroną umowy zapewnia, aby beneficjenci, którzy zaliczą VAT do wydatków kwalifikowalnych, zobowiązali się dołączyć do wniosku o dofinansowanie Oświadczenie o kwalifikowalności VAT. Oświadczenie składa się z dwóch integralnych części: 1) W ramach pierwszej części beneficjent oświadcza, iż w chwili składania wniosku o dofinansowanie nie może odzyskać w żaden sposób poniesionego kosztu VAT, 2) Natomiast w części drugiej beneficjent zobowiązuje się do zwrotu zrefundowanej ze środków unijnych części VAT, jeżeli zaistnieją przesłanki umożliwiające odzyskanie tego podatku przez beneficjenta.

37 Wytyczne w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata VAT w świetle uregulowań Wytycznych VAT od poniesionych wydatków, dla których beneficjent odlicza ten podatek częściowo wg proporcji ustalonej zgodnie z art. 90 ust. 2 ustawy o VAT, jest kwalifikowalny, chyba że instytucja zarządzająca programem operacyjnym ograniczy możliwość jego kwalifikowania w wytycznych programowych w ramach danego programu. Dopuszcza się sytuację, w której VAT będzie kwalifikowalny jedynie dla części projektu. Wówczas beneficjent jest zobowiązany zapewnić przejrzysty system rozliczania projektu, tak aby nie było wątpliwości w jakiej części oraz w jakim zakresie VAT może być uznany za kwalifikowalny.

38 Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich i Program Rozwoju Obszarów Wiejskich ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO i RADY UE nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. Art. 69 ust. 3 lit. c Następujące koszty są niekwalifikowalne w odniesieniu do wkładu z EFSI oraz kwoty wsparcia przekazywanej z Funduszu Spójności na rzecz instrumentu Łącząc Europę, o której mowa w art. 92 ust. 6: c) podatek od wartości dodanej (VAT), z wyjątkiem podatku którego nie można odzyskać na mocy prawodawstwa krajowego VAT

39 Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich i Program Rozwoju Obszarów Wiejskich Opracowanie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Podatek od wartości dodanej (VAT), którego nie można odzyskać na mocy prawodawstwa krajowego VAT, może być kosztem kwalifikowalnym w ramach Programu (zgodnie z art. 69 ust. 3, lit. c rozporządzenia ramowego - ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY UE NR 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r.). Wskazanie w ww. dokumencie na niekwalifikowalny charakter VAT w konkretnych (niektórych) przypadkach, np. poddziałanie: Wsparcie inwestycji w środki zapobiegawcze, których celem jest ograniczanie skutków prawdopodobnych klęsk żywiołowych, niekorzystnych zjawisk klimatycznych i katastrof (w ramach inwestycji zapobiegających zniszczeniu potencjału produkcji rolnej). Źródło:

40 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Michał Kostrzewa radca prawny tel