Piotr Panek, Marta Uchmanowicz DZIAŁALNOŚĆ SPECJALNEJ STREFY EKONOMICZNEJ NA PRZYKŁADZIE WAŁBRZYSKIEJ I JEJ KLUCZBORSKIEJ PODSTREFY

Transkrypt

1 Piotr Panek, Marta Uchmanowicz Koło Naukowe Handlu Zagranicznego Cargo DZIAŁALNOŚĆ SPECJALNEJ STREFY EKONOMICZNEJ NA PRZYKŁADZIE WAŁBRZYSKIEJ I JEJ KLUCZBORSKIEJ PODSTREFY Pojęcie specjalnej strefy ekonomicznej Specjalne strefy ekonomiczne są jednym z instrumentów stymulujących napływ kapitału, w postaci inwestycji, na dany obszar poprzez oferowanie preferencyjnych warunków prowadzenia działalności gospodarczej. Preferencyjność strefy polega na tym, że działalność prowadzona w strefie posiadającej status uprzywilejowany podlega korzystniejszym warunkom prawnym, administracyjno-formalnym, fiskalnym, celnym, a także finansowym i wielu innym, niż powszechnie obowiązujące w danym kraju. 1 Dlatego z końcem 1994 roku rząd uchwalił ustawę, która pozwalała tworzyć strefy o różnym charakterze działalności. Według niej specjalna strefa ekonomiczna jest to wyodrębniona zgodnie z przepisami ustawy, niezamieszkała część terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, na której terenie może być prowadzona działalność gospodarcza na zasadach określonych ustawą. 2 Strefa może być ustanowiona w celu przyspieszenia rozwoju gospodarczego części terytorium kraju, w szczególności przez: rozwój określonych dziedzin działalności gospodarczej, rozwój nowych rozwiązań technicznych i technologicznych oraz ich wykorzystanie w gospodarce narodowej, 1 M. Jędrzejewska: Strefy uprzywilejowane jako element polskiej polityki proinwestycyjnej. Stanowisko Unii Europejskiej. W: Problemy gospodarki światowej ze szczególnym uwzględnieniem Polski u progu XXI wieku. Red. J. Rymarczyk, J. Brach. Wrocław: Wyd. AE, 1999, str Ustawa z dnia 20 października 1994 roku o specjalnych strefach ekonomicznych, Dz.U. z dnia 2 listopada 1994 r., Rozdz. 1, Art

2 rozwój eksportu, zwiększenie konkurencyjności wytwarzanych wyrobów i świadczonych usług, zagospodarowanie istniejącego majątku przemysłowego i infrastruktury gospodarczej, tworzenie nowych miejsc pracy, zagospodarowanie nie wykorzystanych zasobów naturalnych z zachowaniem zasad równowagi ekologicznej. 3 Po wejściu ustawy w życie w latach przez rząd RP utworzonych zostało 17 takich stref, wśród których były również 2 parki technologiczne. W międzyczasie likwidacji uległy Częstochowska SSE oraz Technopark Modlin, natomiast strefy w Żarnowcu i Tczewie zostały połączone w jeden obszar tworząc Pomorską Specjalną Strefę Ekonomiczną. 4 Źródło: Rysunek 1. Rozmieszczenie SSE na terenie Polski- główne ośrodki Głównym spostrzeżeniem, które nasuwa się po analizie danych zawartych w Tabeli 1. jest fakt, że pozostało zaledwie blisko 30% niezagospodarowanych terenów należących do SSE. Problem ze zbyt małą powierzchnią SSE pojawił się już dwa lata temu, kiedy to po wyczerpaniu się limitu obszaru stref przez kilka miesięcy pracowano nad nowelizacją ustawy powiększającą go do obecnych rozmiarów. Wówczas wielu inwestorów zrezygnowało z planowanych projektów. Istnieje 3 Tamże. Rozdz. 1, Art R. Gibuła: Wpływ regulacji prawnych Unii Europejskiej na polskie specjalne strefy ekonomiczne. W: Problemy regionalne i globalne we współczesnej gospodarce światowej. Red. J. Rymarczyk, W. Michalczyk. Wrocław: Wyd. AE, 2005, str

3 ryzyko, że taka sytuacja może się powtórzyć. 5 Dodatkowo istotne jest, że wszystkie strefy zostały powołane na 20 lat, czyli te ustanowione najpóźniej będą istniały do 2017 roku. Dlatego Departament Polityki Regionalnej myśli o wydłużeniu okresu funkcjonowania SSE. Najbardziej prawdopodobne jest wydłużenie okresu o trzy lata, czyli do 2020 roku. W środowisku pojawiały się też koncepcje przedłużenia życia stref do 2027 roku, jednak na razie wydają się one mniej realistyczne. 6 Lp. Nazwa strefy Tabela 1. Specjalne Strefy Ekonomiczne w Polsce Powierzchnia całkowita (ha) Powierzchnia niezagospodarowana (ha) Ilość wydanych zezwoleń Liczba miejsc pracy 1. Kamiennogórska SSE Małej Przedsiębiorczości 338,69 152, Katowicka SSE , SSE Kostrzyn-Słubice 1005,47 341, Krakowski Park Technologiczny 416,68 139, SSE Legnica 416,73 137, Łódzka SSE 897,38 148, SSE EURO-PARK Mielec , Pomorska SSE 1054,41 239, Słupska SSE b.d. b.d. 10. SSE Starachowice 566,4 290, Suwalska SSE 312,85 88, Tarnobrzeska SSE 1335,6 357, Wałbrzyska SSE INVEST-PARK 1434,57 331, Warmińsko-Mazurska SSE 700,2 198, RAZEM 11079, ,03 PROCENT ,7 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych uzyskanych ze strony internetowej Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych S. A. oraz stron internetowych poszczególnych stref. Wałbrzyska Strefa Ekonomiczna INVEST-PARK Wałbrzyska Specjalna Strefa Ekonomiczna INVEST-PARK została ustanowiona na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 kwietnia 1997 roku. Strefa położona jest na terenach województw dolnośląskiego, opolskiego, wielkopolskiego oraz lubuskiego, czyli na terenach południowa-zachodniej Polski. Jest 5 nas_omijac z dnia r. 6 Tamże. 113

4 uznawana za jedną z prężniej działających stref. Dane z Tabeli 1 pokazują, że Wałbrzyska SSE jest największą strefą w Polsce pod względem wielkości jej powierzchni całkowitej (1434,57 ha) co stanowi blisko 13% obszaru wszystkich SSE w Polsce. Według innych kryteriów WSSE również plasuje się w czołówce. Jest na trzecim miejscu pod względem ilości wydanych zezwoleń firmom, które podjęły działalność w strefie od początku jej istnienia (102 zezwolenia). Natomiast klasyfikując strefy według ilości powstałych miejsc pracy Wałbrzyską SSE (28673 miejsca pracy) wyprzedza jedynie Katowicka SSE (31112). Na początku swojej działalności WSSE obejmowała jedynie 255 ha, działając w czterech podstrefach: Wałbrzych, Dzierżoniów, Nowa Ruda i Kłodzko (zarządzanie nią powierzono WSSE INVEST-PARK Sp. z o. o. z siedzibą w Wałbrzychu). W związku z tym, że strefa cieszyła się ogromną popularnością wśród inwestorów od 2000 roku zaczęto powiększać WSSE oraz przyłączać do niej nowe podstrefy. Na dzień dzisiejszy na WSSE składa się 31 podstref. Lp. Województwo 1. Dolnośląskie (20) Tabela 2. Lokalizacja podstref Wałbrzyskiej SSE według województw Podstrefa Wałbrzych, Nowa Ruda, Kłodzko, Dzierżoniów, Żarów, Jelcz-Laskowice, Kudowa Zdrój, Świdnica, Wrocław, Oława, Strzelin, Strzegom, Brzeg Dolny, Bolesławiec, Wiązów, Wołów, Ząbkowice Śląskie, Syców, Świebodzice, Bystrzyca Kłodzka 2. Opolskie(6) Opole, Nysa, Namysłów, Praszka, Kluczbork, Skarbimierz 3. Wielkopolskie (4) Krotoszyn, Śrem, Leszno, Września 4. Lubuskie(1) Szprotawa Źródło: opracowanie własne na podstawie danych uzyskanych ze strony internetowej Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Każde przedsiębiorstwo, które chce zainwestować w strefie może liczyć na pomoc publiczną. Zazwyczaj sprowadza się ona do ulgi w podatku dochodowego i wsparcie w procedurach administracyjnych, co jest niebywale istotne dla inwestorów zagranicznych 7. Podstawą do korzystania z pomocy publicznej w formie zwolnienia z podatku dochodowego jest zezwolenie na prowadzenie działalności gospodarczej na terenie strefy, o którym mowa w art. 16 ust. 1 Ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych (Dz. U bez późniejszych zmian). 8 Maksymalna wysokość pomocy publicznej w postaci zwolnień z podatku dochodowego może być wyznaczana alternatywnie na podstawie kosztów nowej inwestycji lub kosztów tworzenia nowych miejsc pracy. Inwestor sam dokonuje wyboru, które z tych dwóch kryteriów przyjmuje jako podstawę do zwolnienia z podatku. 7 z dnia r

5 W przypadku korzystania przez inwestora z pomocy publicznej z tytułu kosztów nowej inwestycji, do kosztów tych zalicza się wydatki będące: ceną nabycia gruntów lub prawa ich użytkowania wieczystego, ceną nabycia albo kosztem wytworzenia we własnym zakresie środków trwałych, pod warunkiem zaliczenia ich do składników majątku podatnika (w przypadku przedsiębiorcy innego niż mały i średni środki te powinny być nowe), kosztem rozbudowy lub modernizacji istniejących środków trwałych, ceną nabycia wartości niematerialnych i prawnych związanych z transferem technologii poprzez nabycie praw patentowych, licencji, know how lub nie opatentowanej wiedzy technicznej, przy czym w przypadku przedsiębiorców innych niż mali i średni koszty te uwzględnia się w kosztach kwalifikujących się do objęcia pomocą w wysokości nie przekraczającej 50% wartości kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą. Przez nową inwestycję rozumie się inwestycję w środki trwałe i wartości niematerialne i prawne, związaną z utworzeniem lub rozbudową przedsiębiorstwa. Nie dopuszcza się pomocy przeznaczonej na inwestycje odtworzeniowe. 9 Inwestor może uzyskać pomoc w wysokości do 50% wyżej wymienionych kosztów inwestycji w przypadku woj. opolskiego i lubuskiego, natomiast 40% w woj. dolnośląskim oraz wielkopolskim. Udzielenie pomocy publicznej jest uzależnione od spełnienia następujących warunków: przedsiębiorca nie może przenieść w jakiejkolwiek formie własności składników majątku, z którymi były związane wydatki inwestycyjne przez okres 5 lat (w przypadku małych i średnich przedsiębiorstw 3 lat) od dnia wprowadzenia do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, musi prowadzić działalność gospodarczą przez okres nie krótszy niż 5 lat (w przypadku małych i średnich przedsiębiorstw przez okres nie krótszy niż 3 lata) od momentu zakończenia inwestycji, minimalna wysokość kosztów inwestycyjnych wynosi Euro, udział środków własnych przedsiębiorcy rozumianych jako środki, które nie zostały uzyskane w ramach udzielonej mu pomocy, wynoszących co najmniej 25% całkowitych kosztów inwestycji. 10 W przypadku korzystania przez inwestora z pomocy publicznej z tytułu tworzenia nowych miejsc pracy do kosztów tych zalicza się dwuletnie koszty pracy brutto pracowników, powiększone o obowiązkowe płatności związane z ich zatrudnieniem, ponoszone przez przedsiębiorcę od dnia zatrudnienia tych pracowników. 9 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 grudnia 2006r. w sprawie wałbrzyskiej specjalnej strefy ekonomicznej (Dz.U. Nr 236 poz. 1705) 3.4. i

6 Pomoc ta wynosi do 50% wymienionych wyżej kosztów w przypadku woj. opolskiego i lubuskiego, natomiast 40% w woj. dolnośląskim oraz wielkopolskim. 11 Przez nowo zatrudnionych pracowników należy rozumieć liczbę pracowników zatrudnionych po dniu uzyskania zezwolenia, w związku z realizacją nowej inwestycji, jednak nie później niż w okresie 3 lat od zakończenia inwestycji. Dodatkowo każde miejsce pracy musi być utrzymane przez okres co najmniej 5 lat (w przypadku małych i średnich przedsiębiorców- przez okres co najmniej 3 lat). Liczba pracowników oznacza pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy w okresie roku wraz z pracownikami zatrudnionymi w niepełnym wymiarze czasu pracy oraz pracownikami sezonowymi, w przeliczeniu na etaty w pełnym wymiarze czasu pracy. 12 W przypadku małych przedsiębiorców pomoc publiczna podwyższana jest z 40% do 60% w woj. dolnośląskim i wielkopolskim oraz z 50% do 70% w woj. opolskim i lubuskim, natomiast dla średnich przedsiębiorców z 40% do 50 % w woj. dolnośląskim i wielkopolskim oraz z 50% do 60% w woj. opolskim i lubuskim wielkości poniesionych kosztów inwestycji lub dwuletnich kosztów pracy pracowników nowo zatrudnionych. 13 Pomoc publiczna uzyskiwana z różnych źródeł podlega sumowaniu i nie może przekroczyć 50% w przypadku woj. opolskiego i lubuskiego oraz 40% w przypadku woj. dolnośląskiego oraz wielkopolskiego wielkości poniesionych kwalifikowanych kosztów inwestycji lub dwuletnich kosztów pracy pracowników nowo zatrudnionych. W przypadku małego przedsiębiorcy pomoc publiczna nie może przekroczyć 60% w woj. dolnośląskim i wielkopolskim oraz 70% w woj. opolskim i lubuskim, natomiast w przypadku średnich przedsiębiorców 50 % w woj. dolnośląskim i wielkopolskim oraz 60% w woj. opolskim i lubuskim wielkości poniesionych kosztów inwestycji lub dwuletnich kosztów pracy pracowników nowo zatrudnionych. 14 W przypadku pomocy udzielanej przedsiębiorcy na realizację dużego projektu inwestycyjnego (koszty kwalifikujące się do objęcia pomocą publiczną przekraczają Euro) maksymalną wielkość pomocy ustala się według wzoru: I = R x ( Euro + 0,5 x B + 0,34 x C) gdzie: I wielkość pomocy dużego projektu inwestycyjnego R intensywność pomocy dla obszaru lokalizacji inwestycji 11 tamże 12 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 grudnia 2006r. w sprawie wałbrzyskiej specjalnej strefy ekonomicznej (Dz.U. Nr 236 poz. 1705) tamże 116

7 B wielkość kosztów inwestycji kwalifikujących się do objęcia pomocą powyżej Euro nie przekraczającą Euro C wielkość kosztów inwestycji kwalifikujących się do objęcia pomocą przekraczającą Euro. 15 Strefa chcąc zachęcić inwestorów do ulokowania swojego kapitału właśnie w INVEST-PARKU jako swoje atuty wymienia: System ulg podatkowych i innych zachęt, Pełna dostępność do infrastruktury technicznej oferowanych terenów, Konkurencyjne koszty pracy, Wysokie kompetencje pracowników Spółki Zarządzającej Strefą, którzy zapewniają wszechstronną pomoc, Korzystne położenie geograficzne w pobliżu granic z Czechami i Niemcami, Dobrze rozwinięta sieć komunikacyjna, Rozbudowany system usług finansowo-bankowych, Wykwalifikowana kadra pracownicza, Dostępność surowców, Rozwinięty system szkolnictwa, Przychylność i pomoc administracji samorządowej i rządowej, Liczne atrakcje turystyczne, Dostępność różnorodnych form wypoczynku. 16 Podstrefa Kluczbork 17 Kluczbork jest miastem powiatowym położonym w północnej części województwa opolskiego, na granicy z województwem wielkopolskim (22 km) oraz województwem łódzkim (20 km). Leży na szlaku komunikacyjnym Poznań-Katowice (droga krajowa nr 11), Opole-Łódź (droga krajowa nr 45) oraz jest bezpośrednio połączony z Wrocławiem drogą krajową nr 42. Od miasta wojewódzkiego oddalony jest o 45 km. Najbliższy port lotniczy znajduje się we Wrocławiu (94 km). W pobliżu biegnie autostrada A4 (najbliższy wjazd oddalony jest o 60 km od Kluczborka). 15 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 grudnia 2006r. w sprawie wałbrzyskiej specjalnej strefy ekonomicznej (Dz.U. Nr 236 poz. 1705) Informacje użyte do tej części artykułu zostały w głównej mierze uzyskane dzięki uprzejmości Pana Grzegorza Błażewskiego - Kierownika Referatu Promocji, Rozwoju i Integracji Europejskiej Urzędu Miejskiego w Kluczborku 117

8 Gmina Kluczbork zajmuje powierzchnię 217 km 2 i liczy ponad 38 tys. mieszkańców, w tym niecałe 28 tys. mieszka w samym Kluczborku obejmującym 12 km Źródło: Rysunek 2. Kluczbork na mapie kraju i województwa Podstrefa Kluczbork powstała w 2006 roku. Inicjatorem przyłączenia omawianych terenów do Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej była Gmina Kluczbork, która zarządzała działkami. Uznano to za najskuteczniejszy sposób przyciągnięcia do gminy inwestorów. W tamtym czasie największymi i najważniejszymi przedsiębiorstwami były Famak S.A. (producent dźwignic i maszyn do transportu ciągłego) oraz Prefabet (specjalizujący się w produkcji i sprzedaży kompletnych kanalizacji z betonu). Kluczborska podstrefa znajduje się przy trasie nr 42 łączącej Kluczbork z Wrocławiem. Jej całkowita powierzchnia zajmuje 53,9 ha, jednak wolnych gruntów pozostało dokładnie 7,3972 ha. Wcześniej w podstrefie zainwestowały trzy firmy: Marcegaglia (44 ha), Inpol Krak Sp. z o. o. w Krakowie (2,5 ha) oraz Ocynkownia Śląsk (2,2 ha). Pozostały do zainwestowania teren podzielono na cztery działki o wielkościach: 0,4519 ha, 2,9925 ha, 2,0228 ha i 1,93 ha. Istnieje jednak możliwość łączenia działek. Działki są uzbrojone we wszystkie media (kanalizacja, sieć gazowa, sieć elektryczna oraz sieć wodociągowa). Dodatkowo w odległości 200 metrów znajduje się Miejska Oczyszczalnia Ścieków. 18 dane Urzędu Miasta w Kluczborku. 118

9 Gmina chce stale polepszać warunki dla inwestorów, dlatego realizowane są liczne projekty mające na celu poprawę infrastruktury. W niedalekiej przyszłości będzie budowana droga dojazdowa do strefy, planowana jest również przebudowa istniejącego skrzyżowania (obecnie trwają prace dokumentacyjne). Dodatkowo od przebiegających obok torów kolejowych zostanie poprowadzona bocznica, która będzie wchodzić na teren Marcegaglia. Poza tym na terenie strefy ma zostać zainstalowana kanalizacja deszczowa, która jest aktualnie w fazie opracowań. Zgodnie z Miejscowym Planem Zagospodarowania Przestrzennego tereny podstrefy przeznaczone są do zabudowy wytwórczo-składowej. Mogą tam powstawać zabudowy produkcyjne, składy i magazyny, bazy budowlane, bazy sprzętowotransportowe oraz inne bazy i zaplecza produkcyjne. 19 Jeżeli firma chce zainwestować na terenie kluczborskiej podstrefy musi zgłosić się do WSSE Invest-Park, władze której przeprowadzają procedurę aż do wydania zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej na terenie strefy. W związku z ograniczoną powierzchnią pod inwestycje, w przypadku gdy zainteresowanie ulokowaniem swojego kapitału wyraża kilka firm, bierze się pod uwagę kolejność zgłoszeń. Wówczas dla danej firmy rezerwuje się określoną działkę. Źródło: Rysunek 3. Teren podstrefy Kluczbork

10 Jak wcześniej wspomniano, w kluczborskiej podstrefie zainwestowały dotychczas trzy firmy. Największą jest włoska firma Marcegaglia. Ma ona wybudować fabrykę, w której zostanie uruchomiona produkcja rur stalowych. Zakłada się, że miesięcznie ma być przetwarzane na rury 50 tys. ton stali, a obroty zakładu sięgną rocznie od 300 do 500 mln euro. Wartość inwestycji wyniesie ok. 250 mln euro. Powierzchnia zakładu wynosić będzie 200 tys. m 2, zatrudnienie może przekroczyć nawet 1000 osób. Firma ma rozpocząć działalność do końca 2014 roku. Wcześniej działalność w podstrefie ma zacząć firma Inpol Krak Sp. z o. o. w Krakowie (do końca 2009 roku). Wielkość inwestycji wyniesie ponad 8 mln zł, a firma ma zatrudnić ok. 20 osób. Inpol Krak zajmuje się sprzedażą stali. Ostatnią firmą, która dotychczas zdecydowała się zainwestować w podstrefie jest Ocynkownia Śląsk. Powstający tam piec ma być największy w Europie. Niedawno zakończył się montaż konstrukcji stalowych hal. Jak dotąd inwestycja pochłonęła 15 mln zł (wszystkie prace zostały wykonane przez polskie firmy, w większości z okolic Kluczborka), natomiast wartość całej inwestycji ma wynieść ponad 12 mln euro. Początkowo zatrudnienie w fabryce znajdzie 20 osób. Podsumowanie Powstanie specjalnych stref ekonomicznych skutecznie zachęciło wielu inwestorów do ulokowania ich kapitału w Polsce. Wałbrzyska Specjalna Strefa Ekonomiczna jest tego najlepszym przykładem. Mimo że jest jedną z największych w kraju już teraz zaczyna brakować wolnych terenów pod inwestycje. Dlatego stale rozszerza swoje granice. Jedną z gmin, która na tym skorzystała jest gmina Kluczbork. Bardzo szybko po utworzeniu podstrefy tereny zaczęły być wykorzystywane przez inwestorów. W związku z tym gmina Kluczbork już teraz myśli o jej powiększeniu i stworzeniu możliwości do inwestowania dla kolejnych przedsiębiorstw. Rozszerzenie kluczborskiej podstrefy jest szansą na dalszą poprawę sytuacji gospodarczej regionu. BIBLIOGRAFIA 1. Gibuła R.: Wpływ regulacji prawnych Unii Europejskiej na polskie specjalne strefy ekonomiczne. W: Problemy regionalne i globalne we współczesnej gospodarce światowej. Red. J. Rymarczyk, W. Michalczyk. Wrocław: Wyd. AE, 2005, 2. Jędrzejewska M.: Strefy uprzywilejowane jako element polskiej polityki proinwestycyjnej. Stanowisko Unii Europejskiej. W: Problemy gospodarki światowej ze szczególnym uwzględnieniem Polski u progu XXI wieku. Red. J. Rymarczyk, J. Brach. Wrocław: Wyd. AE, 1999, 3. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 grudnia 2006r. w sprawie wałbrzyskiej specjalnej strefy ekonomicznej (Dz.U. Nr 236 poz. 1705), 120

11 4. Rymarczyk J., Internacjonalizacja przedsiębiorstwa, PWE, Warszawa 2004, 5. Ustawa z dnia 20 października 1994 roku o specjalnych strefach ekonomicznych, (Dz.U. z dnia 2 listopada 1994 r.), 6. Winiarski B., red., Polityka gospodarcza, PWN, Warszawa 2006, SUMMARY The operation of a special economic zone examples of Wałbrzyska Special Economic Zone and its subzone in Kluczbork The purpose of this article is to show how special economic zone in Poland operates. Special economic zones were made to encourage investors to locate their capital in Poland through income tax exemptions, help with bureaucracy etc. Invest- Park is one of biggest zones in Poland. Authors describe that zone, facilitations that it offers and ground intended for investment. In the last part of this article there is presented one of its subzones in Kluczbork- its history, the present and plans for future. 121