GEOGRAFIA - PRZED EGZAMINEM GIMNAZJALNYM

Transkrypt

1 GEOGRAFIA - PRZED EGZAMINEM GIMNAZJALNYM ZAGADNIENIE : SPOŁECZE STWO Test A: 1. Zadanie (0 3 pkt) Oznacz literą P zdania prawdziwe, a literą F zdania fałszywe. a) Kartogram to metoda przedstawiająca na mapach średnie natężenie danego zjawiska na określonym obszarze za pomocą skali barw lub odcieni szarości.... b) Współczynnik przyrostu naturalnego to różnica między wartościami współczynnika urodzeń i współczynnika zgonów.... c) Przemieszczanie się ludności ze wsi do miasta nazywamy migracją zewnętrzną Zadanie (0 4 pkt) Na podstawie modelu rozwoju demograficznego społeczeństw opisz fazę II. Wymień dwie przyczyny zaistniałej sytuacji. 3. Zadanie (0 2 pkt) Korzystając z danych zamieszczonych w tabeli, oblicz, jak zmieniała się liczba ludności Polski w 2000 roku. Ile wynosiła ona 31 grudnia tego roku? Rok Liczba ludno ci w Polsce 1 stycznia Urodzenia Zgony Imigranci Emigranci

2 4. Zadanie (0 3 pkt) Wymień trzy czynniki przyrodnicze, które sprzyjają osiedlaniu się ludzi we wschodniej części Chin. 5. Zadanie (0 2 pkt) Wyjaśnij terminy: a) mniejszość narodowa b) aglomeracja 6. Zadanie (0 3 pkt) Obok nazwy kraju wpisz główną religię w nim wyznawaną. a) Hiszpania b) Indie c) Egipt 7. Zadanie (0 3 pkt) Uzupełnij legendę. Wpisz w odpowiednie miejsca nazwy największych aglomeracji świata Test B: 1. Zadanie (0 3 pkt) Oznacz literą P zdania prawdziwe, a literą F zdania fałszywe. a) Kartodiagram to metoda przedstawiająca na mapach średnie natężenie danego zjawiska na określonym obszarze za pomocą skali barw lub odcieni szarości.... b) Przyrost rzeczywisty liczby mieszkańców na danym obszarze w określonym czasie to różnica między wartościami współczynnika urodzeń i współczynnika zgonów.... c) Eksplozja demograficzna to zjawisko gwałtownego wzrostu liczby ludności w krótkim okresie czasu Zadanie (0 4 pkt)

3 Na podstawie modelu rozwoju demograficznego społeczeństw opisz fazę III. Wymień dwie przyczyny zaistniałej sytuacji. 3. Zadanie (0 2 pkt) W 2000 roku w Polsce urodziło się 378,3 tys. osób, a zmarło 368,0 tys. Liczba mieszkańców Polski wynosiła wówczas tys. osób. Oblicz współczynnik przyrostu naturalnego. 4. Zadanie (0 3 pkt) Wymień trzy czynniki przyrodnicze, które ograniczają osiedlanie się ludzi w zachodniej części Chin. 5. Zadanie (0 2 pkt) Wyjaśnij terminy: a) naród b) konurbacja 6. Zadanie (0 3 pkt) Obok nazwy kraju wpisz główną religię w nim wyznawaną. a) Izrael b) Rosja c) Japonia 7. Zadanie (0 3 pkt) Uzupełnij legendę. Wpisz w odpowiednie miejsca nazwy największych aglomeracji świata.

4 KLUCZ ODPOWIEDZI A i B - Społeczeństwo Nr zad. wersja a Oczekiwana odpowied wersja b Kryterium punktowania 1. a P, b P, c F a F, b F, c P za każdą prawidłową ocenę 1 pkt; razem 3 pkt cechy: występuje zjawisko eksplozji demograficznej, maleje współczynnik zgonów; przyczyny: np. poprawa warunków sanitarnych, rozwój medycyny roku liczba ludności wynosiła mieszkańców. np. żyzne gleby, ciepły i łagodny klimat, tereny nizinne cechy: umiarkowany wzrost liczby ludności, maleje współczynnik urodzeń; przyczyny: np. upadek modelu rodziny wielodzietnej, praca zawodowa kobiet Wu = 9,79 (~ 9,8 ) Wz = 9,52 (~ 9,5 ) Wpn = 0,27 (~ 0,3 ) np. tereny wyżynne i górskie, małe zasoby wody słodkiej, słabo wykształcone gleby górskie za prawidłowo podane cechy 2 pkt, za prawidłowo podane przyczyny 2 pkt; razem 4 pkt za poprawne obliczenie 2 pkt za każdy prawidłowy czynnik 1 pkt; razem 3 pkt

5 5. a) grupa ludzi o innej narodowości niż większość mieszkańców danego kraju; b) zespół miast składający się z dominującego miasta i otaczających go wielu mniejszych a) grupa ludzi posiadająca poczucie swej odrębności, własną ojczyznę i kulturę; b) zespół miejski złożony z kilku miast, z których żadne nie dominuje za każdy prawidłowo wyjaśniony termin 1 pkt; razem 2 pkt 6. a) katolicyzm, b) hinduizm, c) islam (sunnizm) a) judaizm, b) prawosławie, c) sintoizm za każdą poprawną odpowiedź 1 pkt; razem 3 pkt Tokio, 2. Los Angeles, 3. Mumbaj, 4. Nowy Jork, 5. Sčo Paulo, 6. Szanghaj. 1. Delhi, 2. Nowy Jork, 3. Dakka, 4. Sčo Paulo, 5. Meksyk, 6. Tokio. za każdą prawidłową nazwę aglomeracji 0,5 pkt; razem 3 pkt ZAGADNIENIE: ZRÓ NICOWANIE SPOŁECZE STW WIATA 1. Uzupełnij schemat ukazuj cy zró nicowanie ludno ci wiata pod wzgl dem rasowym. (0 4 pkt) Rasy ludzkie biała 1 Ŝółta Na mapie wiata zaznacz trzema ró nymi kolorami obszary, na których yj Aborygeni, Eskimosi i Lapo czycy. (0 3 pkt)

6 3. Uzupełnij poni sze zdanie wła ciw informacj. (0 1 pkt) Najniżsi ludzie świata, czyli Pigmeje, zamieszkują... a)... Nizinę Amazonki. b)... Kotlinę Konga. c)... wyspę Nowa Gwinea. d)... Nizinę Gangesu. Aborygeni Eskimosi Lapończyc y 4. Na podstawie poni szego opisu rozpoznaj poszczególne religie. (0 3 pkt) a) Twórcą tej religii był Mahomet. Jej wyznawców nazywa się muzułmanami. Zamieszkują oni głównie północną Afrykę i Bliski Wschód. b) Wyznawcy tej religii żyją głównie w Indiach i Nepalu. Do jej cech charakterystycznych zalicza się kult świętej krowy. c) Religia ta wyodrębniła się z judaizmu. Jej pierwsi wyznawcy byli prześladowani. Świętą księgą jest Biblia, która składa się ze Starego i Nowego Testamentu. 5. Poni ej przedstawiono wyznawców ró nych religii. Podpisz fotografie wła ciwymi nazwami wyzna. (0 3 pkt)

7 6. Poł cz strzałkami miejsce kultu z odpowiedni religi. (0 5 pkt) Mekka hinduizm Lhasa konfucjanizm Jerozolima islam Waranasi (Benares) prawosławie Grabarka buddyzm judaizm 7. Liczba ludno ci wiata w 2002 roku wynosiła 6,2 mld. W tym samym czasie na Ziemi mieszkało około 2 mld wyznawców chrze cija stwa. Oblicz, jaki procent ludno ci wiata stanowi chrze cijanie. (0 2 pkt) Obliczenia: 8. Oznacz liter P zdania prawdziwe, a liter F -- fałszywe. (0 5 pkt) a) W Szwajcarii językiem narodowym jest język szwajcarski.... b) Język polski należy do grupy języków słowiańskich.... c) Do języków oficjalnych ONZ należy, między innymi, język portugalski.... d) Twórcą języka esperanto był Polak, Ludwik Zamenhoff.... e) Najwięcej ludności na świecie posługuje się językiem angielskim Za pomoc strzałek przyporz dkuj narodom charakterystyczne dla nich potrawy. (0 6 pkt) knedle Grecy paella Polacy bigos Litwini kołduny Węgrzy leczo Hiszpanie lasagne Czesi Włosi 10. Wpisz nazw kraju, z którego pochodz ni ej wymienione ro liny. (0 3 pkt) kukurydza ziemniak ogórek. 11. Podkre l nazw mi sa, którego nie spo ywaj wyznawcy islamu. (0 1 pkt) a) baranina b) drób c) wieprzowina d) wołowina 12. Napisz, czym zasłyn ły wymienione poni ej postacie historyczne. (0 5 pkt) a) Michał Anioł b) Marcin Luter. c) Mikołaj Kopernik b) d) Krzysztof Kolumb e) Johannes Guttenberg

8 13. Przyjrzyj si fotografii, a nast pnie uzupełnij zdanie. (0 1 pkt) Fotografia przedstawia..., znajdujący się w Uzupełnij tabel, dopisuj c do miasta nazwy obiektów, które si w nim znajduj. (0 10 pkt) Biblioteka Hadriana, Empire State Building, Metropolitan Opera, Partenon, Plac Czerwony, Plac Tian anmen, Piramida Mykerinosa, Tretiakowska Galeria, wi tynia Nieba, Sfinks Miasto Obiekty Ateny Giza Moskwa Nowy Jork Pekin 15. Podpisz fotografie nazwami pa stw, w których znajduj si przedstawione obiekty. (0 4 pkt)

9 16. Podkre l nazw kraju o najdłu szym przeci tnym czasie trwania ycia mieszka ców. (0 1 pkt) a) Stany Zjednoczone Ameryki b) Japonia c) Norwegia d) Rosja e) Polska 17. Na mapie konturowej wiata rozpoznaj 10 pa stw. Wpisz ich nazwy obok odpowiednich cyfr. Nast pnie okre l wspóln cech tych krajów. (0 12 pkt) Niegdy w Chinach problemem był znaczny przyrost naturalny ludno ci. W celu jego ograniczenia w latach siedemdziesi tych XX wieku władze tego kraju wprowadziły polityk planowania rodziny. Scharakteryzuj krótko podstawowe zało enia tej polityki. (0 2 pkt) 19. Ludno koncentruje si w ró nych zespołach miejskich. Na podstawie opisu rozpoznaj rodzaj zespołu miejskiego i wpisz jego nazw. (0 2 pkt) a) Zespół składający się z dominującego ośrodka i otaczających go mniejszych miejscowości: b) Zespół miejscowości, wśród których nie ma ośrodka dominującego: 20. Uzupełnij poni sze zdania. (0 4 pkt)

10 Ludność na świecie jest rozmieszczona... Niekontrolowany napływ ludności ze wsi do miast w wielu biednych krajach spowodował powstanie dzielnic nędzy zwanych... Proces rozwoju miast jest nazywany... Państwem o największej liczbie ludności są Spo ród poni ej podanych pa stw podkre l cztery kraje, w których wska nik urbanizacji jest wi kszy ni 80%. (0 4 pkt) Polska, Singapur, Etiopia, Belgia, Stany Zjednoczone Ameryki, Francja, Chiny, Izrael, Argentyna 22. Podkre l nazwy czterech pa stw zaliczanych do słabo rozwini tych gospodarczo. (0 4 pkt) Stany Zjednoczone Ameryki, Japonia, Portugalia, Bangladesz, Egipt, Etiopia, Polska, Brazylia, Nepal, Nowa Zelandia, Czad 23. Na poni szej mapie Eurazji cyframi 1--4 zaznaczono obszary konfliktów zbrojnych. Obok cyfr wypisz strony bior ce udział w tym konflikcie. (0 4 pkt) 24. Uzasadnij twierdzenie, e bieda jest przyczyn i zarazem skutkiem wojen. (0 2 pkt) 25. Wyja nij znaczenie terminu: apartheid. (0 1 pkt)

11 KARTA ODPOWIEDZI - ZróŜnicowanie społeczeństw świata Nr pyt. 1. Oczekiwana odpowied 1 czarna, 2 mulat, 3 zambos, 4 metys 4 Pkt 2. Uczeń zaznacza na mapie: Aborygeni Australia; Eskimosi pn. wybrzeża Ameryki Północnej, pn.-wsch. skraj Syberii, wsch. i zach. wybrzeża Grenlandii; Lapończycy pn. Norwegia, Szwecja, Finlandia, Półwysep Kolski Kotlinę Konga 1 a) islam, b) hinduizm, c) chrześcijaństwo 3 a) islam, b) judaizm, c) buddyzm 3 Mekka islam, Lhasa buddyzm, Jerozolima judaizm, Waranasi (Benares) hinduizm, Grabarka prawosławie 5 32,2% 2 a F, b P, c F, d P, e F 5 knedle Czesi, paella Hiszpanie, bigos Polacy, kołduny Litwini, leczo Węgrzy, lasagne Włosi 6 kukurydza Meksyk, ziemniak Chile, ogórek Indie 3 wieprzowina 1 a) renesansowy malarz, architekt i rzeźbiarz; b) zapoczątkował reformację w XVI w.; c) twórca teorii heliocentrycznej; d) odkrywca Ameryki w 1492 r.; e) wynalazca sposobu drukowania za pomocą ruchomych czcionek grobowiec Tadż Mahal, w Agrze w Indiach 1 Ateny Biblioteka Hadriana, Partenon; Giza Piramida Mykerinosa, Sfinks; Moskwa Plac Czerwony, Tretiakowska Galeria; Nowy Jork Empire State Building, Metropolitan Opera; Pekin Plac Tian anmen, Świątynia Nieba a) Chiny, b) Egipt, c) Brazylia, d) Francja 4 Japonia Chiny, 2 Indie, 3 Stany Zjednoczone Ameryki, 4 Indonezja, 5 Brazylia, 6 Pakistan, 7 Rosja, 8 Bangladesz, 9 Japonia, 10 Nigeria. Są to najludniejsze państwa świata Małżeństwa, zwłaszcza mieszkające w miastach, powinny mieć tylko jedno dziecko. 2 a) aglomeracja, b) konurbacja 2 nierównomiernie, slumsami, urbanizacją, Chiny 4

12 Singapur, Belgia, Izrael, Argentyna 4 Bangladesz, Etiopia, Nepal, Czad konflikt między Kurdami a Irakiem, Iranem i Turcją; 2 konflikt między Indiami a Pakistanem; 3 konflikt między Irakiem a Stanami Zjednoczonymi Ameryki i wojskami koalicji; 4 konflikt między Izraelem a Palestyną 24. Wiele konfliktów zbrojnych jest wywołanych dążeniem społeczeństw do poprawy własnego bytu. Jednocześnie ogromne zniszczenia, które są wynikiem działań zbrojnych, przyczyniają się do nasilenia biedy. 25. Doktryna będąca podstawą polityki władz RPA w latach Jej głównym założeniem była społeczna i polityczna izolacja rasy białej od czarnej ZAGADNIENIE : CI G DALSZY GEEOGRAFII REGIONALNEJ ( zestaw pytań) Pytania za 1 punkt 1. Z którym państwem kojarzą Ci się sery: Brie, Camembert? 2. Jakim krajem pod względem narodowościowym jest Polska? 3. Przedstawiciele której mniejszości narodowej są najliczniejsi w Polsce? 4. Jaki ruch pojazdów obowiązuje na Wyspach Brytyjskich? 5. Komu Rosjanie sprzedali Alaskę? 6. Kim jest toreador? 7. Co to jest cerkiew? 8. Do którego państwa należy Korsyka? 9. Z którego kraju pochodzi flamenco? 10. Jaką nazwę nosi londyńska wieża ze słynnym zegarem? 11. Do której grupy państw pod względem poziomu rozwoju gospodarczego należy Francja? 12. Co to jest wyż demograficzny? 13. W którym mieście znajduje się Kreml? 14. Które brytyjskie terytorium zależne jest położone na Półwyspie Iberyjskim? 15. Z jakiego wyrobu spożywczego słyną polscy górale? 16. Czy Rosja sąsiaduje bezpośrednio z Polską? 17. O której godzinie Anglicy tradycyjnie piją herbatę? 18. Która budowla jest symbolem Paryża? 19. Które wyznanie dominuje w Rosji? 20. Z czym kojarzy Ci się miejscowość Ojmiakon? 21. Które miejsce w Europie zajmuje Polska pod względem liczby ludności?

13 22. Czy język rosyjski jest zaliczany do języków oficjalnych ONZ? 23. Czy słynne schody hiszpańskie znajdują się w Madrycie? 24. W którym dziale gospodarki pracuje większość Francuzów? 25. Jakie nazwy noszą dwa znane zespoły pieśni i tańca, które rozsławiają kulturę naszego kraju na świecie? Nr pyt. Oczekiwana odpowied z Francją jednolitym Niemcy lewostronny Stanom Zjednoczonym Ameryki Jest to człowiek, który ma za zadanie rozdrażnić byka i w odpowiedniej chwili zadać mu śmiertelny cios. kościół wyznawców prawosławia do Francji z Hiszpanii Big Ben Francja należy do krajów wysoko rozwiniętych gospodarczo. Jest to gwałtowny wzrost liczby ludności, prowadzący do zwiększenia przyrostu naturalnego. w Moskwie Gibraltar z oscypków Tak poprzez Obwód Kaliningradzki. o 17 oo Wieża Eiffla prawosławie Zanotowano tam najniższą temperaturę powietrza w umiarkowanych szerokościach geograficznych.

14 ósme tak Nie w Rzymie. w usługach Mazowsze, Śląsk Pytania za 2 punkty 1. Do jakiej rodziny językowej należy język polski? 2. Jakie imię i nazwisko nosił słynny angielski dramaturg, twórca, między innymi, Hamleta? 3. Kim był Louis Pasteur? 4. Jak nazywa się najważniejszy w Polsce ośrodek kultu wyznawców prawosławia? 5. Kim są karaimi? 6. Która grupa narodowościowa Hiszpanii dąży do odłączenia się od reszty kraju? 7. Co to jest Tower Bridge? 8. Które dwie miejscowości są centrum religijnym Tatarów w Polsce? 9. W której części Rosji żyją Nieńcy, Ewenkowie, Jakuci? 10. Jaka jest różnica między torami kolejowymi w Polsce i w Rosji? 11. Które krainy geograficzne wchodzą w skład Wielkiej Brytanii? 12. Jaką nazwę nosi stolica kraju Basków? 13. W którym rosyjskim mieście doszło do ataku terrorystycznego na szkołę podstawową 1 września 2004 roku? 14. Co od 1994 roku ułatwia przejazd między Francją a Wielką Brytanią? 15. Który element stroju ludowego Szkotów wyróżnia ich spośród pozostałych mieszkańców Wysp Brytyjskich? 16. Co to jest IRA? 17. Która z grup etnicznych w Polsce zamieszkuje północne Mazowsze? 18. Czy Wielka Brytania należy do strefy euro? 19. W którym hiszpańskim mieście znajduje się kościół Sagrada Familia? 20. Jaka osoba łączy Wielką Brytanię i Związek Australijski? 21. Czym zasłynął Dmitrij Mendelejew? 22. Gdzie leży Prowansja? 23. W których dwóch województwach w Polsce stopa bezrobocia przekracza 26%?

15 24. Która religia dominuje w Wielkiej Brytanii? 25. Czym cechuje się mała francuska wyspa Saint Michel na kanale La Manche? Nr pyt do rodziny indoeuropejskiej William Szekspir Oczekiwana odpowied Był to francuski mikrobiolog i chemik, wynalazca szczepionki przeciwko wściekliźnie. Grabarka Jest to mniejszość narodowa pochodzenia tureckiego, mieszkająca w Polsce. Baskowie Jest to najsłynniejszy most w Londynie. Kruszyniany i Bohoniki w północnej część Syberii W Rosji tory kolejowe są szersze. Anglia, Walia, Szkocja, Irlandia Północna Bilbao w Biesłanie Eurotunnel tunel pod kanałem La Manche. kilty, czyli spódnice w kratę Irlandzka Armia Republikańska ugrupowanie walczące o oderwanie Irlandii Północnej od Wielkiej Brytanii. Kurpie nie w Barcelonie królowa Elżbieta II Odkrył prawo okresowości i stworzył układ okresowy pierwiastków.

16 w południowo-wschodniej Francji w warmińsko-mazurskim i zachodniopomorskim anglikanizm Jest ona oddalona od stałego lądu o 1,5 km, drogą lądową można się tam dostać jedynie podczas odpływu. Pytania za 3 punkty 1. Które miasto uchodzi za religijną stolicę Hiszpanii? 2. Który ze słynnych polskich kompozytorów został pochowany na cmentarzu Père-Lachaise? 3. Które dwa miasta w Afryce są terytoriami zależnymi Hiszpanii? 4. Jaką nazwę nosi najdłuższa linia kolejowa na świecie? Które dwa miasta łączy ta magistrala? 5. Jaki procent ludności Polski stanowią wyznawcy religii rzymskokatolickiej? 6. Do której grupy językowej należy język francuski? 7. W którym francuskim mieście znajduje się katedra Notre Dame? 8. Ile wynosi liczba ludności Rosji? 9. Co to jest kirkut? 10. Kim był Ferdynand Cortez? 11. W którym z paryskich muzeów można podziwiać znany obraz Leonarda da Vinci Mona Lisa? 12. Przedstawiciele ilu narodowości zamieszkują Rosję? 13. Co to jest TGV? 14. Jakie są dwa charakterystyczne i rozpoznawane na całym świecie elementy londyńskiego krajobrazu? 15. Czym jest i w którym mieście znajduje się Ermitaż? 16. Czym zasłużył się dla świata James Watt? 17. Która azjatycka roślina jest uprawiana w delcie Rodanu? 18. Z którym europejskim krajem są związani wielcy artyści: El Greco, Pablo Picasso czy Salvador Dali? 19. Kto sprowadził do Polski włoszczyznę? 20. Które miejsce na świecie zajmuje Francja w produkcji win? 21. Jakie są trzy główne cechy polskiego rolnictwa? 22. Do jakiej rasy zaliczamy Czukczów? 23. Do której grupy językowej należy język hiszpański? 24. Która grupa etniczna w Polsce wprowadziła do szkół swój własny język?

17 25. Między którymi krajami toczy się spór o Wyspy Kurylskie? Nr pyt Toledo Fryderyk Chopin Ceuta i Melilla Oczekiwana odpowied Kolej Transsyberyjska, łączy Moskwę z Władywostokiem około 94% do grupy języków romańskich w Paryżu około 145 mln żydowski cmentarz Był to hiszpański konkwistador, który podbił Meksyk i nazwał go Nową Hiszpanią. w Luwrze ponad 60 szybka kolej we Francji np. czerwona budka telefoniczna, piętrowy autobus miejski muzeum sztuki i kultury w Petersburgu wynalazł maszynę parową ryż z Hiszpanią królowa Bona drugie rozdrobnienie gospodarstw rolnych, niski stopień towarowości, duża liczba zatrudnionych w tym dziale gospodarki do rasy żółtej

18 do grupy języków romańskich Kaszubi między Rosją a Japonią ZAGADNIENIE : PRZEMYSŁ I USŁUGI CZ. I Test A: 1. Zadanie (0 2 pkt) Przyporządkuj wymienione surowce mineralne odpowiadającej im grupie. rudy miedzi, marmur, w giel brunatny, siarka a) surowce energetyczne b) surowce budowlane c) surowce metaliczne d) surowce chemiczne 2. Zadanie (0 2 pkt) Na podstawie opisu rozpoznaj surowiec mineralny i zapisz jego nazwę. a) Jest paliwem kopalnym pochodzenia roślinnego. Zawiera do 92% węgla pierwiastkowego. b) Jest skałą osadową, która tworzy się w warunkach klimatu tropikalnego. W jego skład wchodzą tlenki glinu oraz żelazo. 3. Zadanie (0 2 pkt) Wyjaśnij terminy: a) okręg przemysłowy b) OPEC 4. Zadanie (0 2 pkt) Wymień cztery pozaprzyrodnicze czynniki lokalizacji zakładów przemysłowych. 5. Zadanie (0 2 pkt) Wymień dwa sposoby rozwoju gospodarki w krajach, które nie posiadają bogatych złóż surowców mineralnych. 6. Zadanie (0 2 pkt) Na mapie konturowej świata zamaluj czerwonym kolorem i podpisz poniższe okręgi przemysłowe. Newcastle, Witwatersrand, Doniecki, Zagł bie Appalaskie

19 7. Zadanie (0 3 pkt) Na podstawie wykresu przedstawiającego producentów węgla kamiennego w 2001 roku wykonaj poniższe polecenia. a) Zaznacz i podpisz we właściwym miejscu na mapie do zadania 6 czterech największych producentów węgla kamiennego w 2001 roku. b) Oblicz łączny udział Chin i Stanów Zjednoczonych Ameryki w wydobyciu węgla kamiennego na świecie w 2001 roku. 8. Zadanie (0 2 pkt) Oznacz literą P zdania prawdziwe, a literą F zdania fałszywe. a) Na obszarze RPA znajdują się bogate złoża surowców mineralnych, m.in. złota, platyny i diamentów.... b) Obecnie w Rosji dynamicznie rozwija się górnictwo i przetwórstwo węgla kamiennego oraz ropy naftowej.... c) Azjatyckie tygrysy osiągnęły szybki rozwój gospodarczy dzięki eksploatacji bogatych złóż surowców mineralnych.... d) Największe zasoby ropy naftowej występują w regionie Zatoki Perskiej....

20 PRZEMYSŁ I USŁUGI CZ. I Test B: 1. Zadanie (0 2 pkt) Przyporządkuj wymienione surowce mineralne odpowiadającej im grupie. boksyty, sól kamienna, rudy uranu, granit a) surowce energetyczne b) surowce budowlane c) surowce metaliczne d) d) surowce chemiczne 2. Zadanie (0 2 pkt) Na podstawie opisu rozpoznaj surowiec mineralny i zapisz jego nazwę. a) Jest paliwem kopalnym pochodzenia roślinnego. Zawiera około 70% węgla pierwiastkowego. b) Jest kryształem węgla zaliczanym do kamieni szlachetnych. 3. Zadanie (0 2 pkt) Wyjaśnij terminy: a) przemysł b) kopalina. 4. Zadanie (0 2 pkt) Wymień cztery przyrodnicze czynniki lokalizacji zakładów przemysłowych. 5. Zadanie (0 2 pkt) Wymień dwa sposoby rozwoju gospodarki w krajach, które nie posiadają bogatych złóż surowców mineralnych. 6. Zadanie (0 2 pkt) Na mapie konturowej świata zamaluj czerwonym kolorem i podpisz poniższe okręgi przemysłowe. Shaba, Damodar, Minas-Gerais, Zagł bie Ruhry

21 7. Zadanie (0 3 pkt) Na podstawie wykresu przedstawiającego największych producentów rud żelaza w 2001 roku wykonaj poniższe polecenia. a) Zaznacz i podpisz we właściwym miejscu na mapie do zadania 6 czterech największych producentów rud żelaza w 2001 roku. b) Oblicz łączny udział Chin, Brazylii i Australii w wydobyciu rud żelaza na świecie w 2001 roku. 8. Zadanie (0 2 pkt) Oznacz literą P zdania prawdziwe, a literą F zdania fałszywe. a) Tajwan zaliczany jest do grupy państw zwanych azjatyckimi tygrysami.... b) OPEC to Organizacja Państw Eksporterów Ropy Naftowej, do której obecnie należy 11 państw, m.in. Arabia Saudyjska, Nigeria i Stany Zjednoczone Ameryki.... c) Dochody ze sprzedaży kopalin stanowią 95% ogólnych wpływów Republiki Południowej Afryki z eksportu.... d) Obecnie w Rosji dynamicznie rozwija się górnictwo i przetwórstwo ropy naftowej oraz gazu ziemnego....

22 KLUCZ ODPOWIEDZI A i B - Przemysł i usługi cz. I Nr zad. wersja a Oczekiwana odpowied wersja b Kryterium punktowania 1. a) węgiel brunatny, b) marmur, c) rudy miedzi, d) siarka 2. a) węgiel kamienny, b) boksyt a) obszar przemysłowy, na którym znajduje się wiele powiązanych ze sobą gospodarczo zakładów przemysłowych; cechuje się dużym odsetkiem osób zatrudnionych w przemyśle; b) Organizacja Państw Eksporterów Ropy Naftowej, której celem jest kontrolowanie produkcji i sprzedaży ropy naftowej np. infrastruktura komunikacyjna, rynek zbytu produktów, bliskość zakładów kooperujących, siła robocza a) rudy uranu, b) granit, c) boksyty, d) sól kamienna a) węgiel brunatny, b) diament a) jeden z działów gospodarki, który zajmuje się wydobywaniem surowców mineralnych i ich przetwarzaniem na dobra materialne zaspokajające potrzeby ludzi; b) surowiec (minerał, skała) znajdujący się w ziemi, wydobywany metodą górniczą np. złoża surowców mineralnych, zasoby wody, ukształtowanie terenu, naturalne szlaki komunikacyjne (wybrzeża morskie, rzeki) np. import dóbr naturalnych z zagranicy, stosowanie w produkcji przemysłowej substytutów lub surowców odnawialnych, rozwój działów gospodarki niewymagających znaczącej ilości surowców (turystyka, usługi finansowo- -bankowe) za każde prawidłowe dopasowanie 0,5 pkt; razem 2 pkt za każdy prawidłowo podany surowiec mineralny 1 pkt; razem 2 pkt za każdy prawidłowo wyjaśniony termin 1 pkt; razem 2 pkt za każdy poprawnie wpisany czynnik 0,5 pkt; razem 2 pkt za każdą prawidłową propozycję 1 pkt; razem 2 pkt 6. Rozpoznanie i zaznaczenie obiektów na mapie. za każde prawidłowe zaznaczenie na mapie 0,5 pkt; razem 2 pkt 7. a) prawidłowe oznaczenie na mapie b) 56,5% a) prawidłowe oznaczenie na mapie b) 58% za każde prawidłowo wpisane państwo 0,5 pkt, za prawidłowe obliczenie 1 pkt; razem 3 pkt 8. a P, b F, c F, d P a P, b F, c F, d P za każdą prawidłową ocenę 0,5 pkt; razem 2 pkt ZAGADNIENIE: PRZEMYSŁ I USŁUGI CZ. II Test A: 1. Zadanie (0 2 pkt) Spośród podanych poniżej przykładów podkreśl nieodnawialne źródła energii. 2. Zadanie (0 2 pkt) ropa naftowa, uran, woda, ciepło z wn trza Ziemi, gaz ziemny, wiatr, w giel brunatny, Sło ce

23 Rozpoznaj i zapisz nazwę przedstawionych na zdjęciach typów elektrowni. 3. Zadanie (0 2 pkt) Wykresy przedstawiają strukturę produkcji energii elektrycznej. Podpisz je właściwymi nazwami krajów spośród podanych poniżej. Norwegia, Egipt, Islandia, Francja a)... b)...

24 4. Zadanie (0 2 pkt) Uzupełnij tabelę, wpisując po dwa argumenty przemawiające za i przeciw budowie elektrowni atomowych. Za Przeciw Zadanie (0 2 pkt) Dopasuj nazwę kraju do odpowiadającego mu opisu. Szwecja, Egipt, Stany Zjednoczone Ameryki, Japonia, Portugalia a) Kraj ten jest największym producentem samochodów osobowych na świecie. Słynie z szybkich pociągów Shinkansen.... b) W 2002 roku kraj ten w celach turystycznych odwiedziło prawie 7 milionów obcokrajowców. Jednym z najczęściej odwiedzanych miejsc jest sanktuarium fatimskie Zadanie (0 2 pkt) Wyjaśnij termin: przemysł high-tech 7. Zadanie (0 2 pkt) Oznacz literą P zdania prawdziwe, a literą F zdania fałszywe. a) Koncentracja ośrodków przemysłu high-tech występuje w Ameryce Północnej, Europie Środkowo-Wschodniej i Azji Południowo-Wschodniej.... b) Silicon Glen to ośrodek high-tech znajdujący się w Wielkiej Brytanii.... c) Transport i łączność tworzą razem sektor usług zwany komunikacją.... d) Głównymi przyczynami rozwoju turystyki na skalę masową w 2 poł. XX w. był m.in. wzrost zamożności obywateli niektórych państw, wydłużenie czasu wolnego od pracy oraz rozwój i upowszechnienie nowoczesnych środków transportu Zadanie (0 2 pkt) Uzupełnij tabelę, wpisując po dwie zalety podanych rodzajów transportu. Rodzaj transportu kolejowy Zalety a)... b)...

25 samochodowy a)... b) Zadanie (0 2 pkt) Podaj cztery przykłady walorów turystycznych, które decydują o atrakcyjności turystycznej regionu. PRZEMYSŁ I USŁUGI CZ. II Test B: 1. Zadanie (0 2 pkt) Spośród podanych poniżej przykładów podkreśl odnawialne źródła energii. Sło ce, w giel kamienny, woda, uran, wiatr, ropa naftowa, ciepło z wn trza Ziemi, gaz ziemny 2. Zadanie (0 2 pkt) Rozpoznaj i zapisz nazwę przedstawionych na zdjęciach typów elektrowni. 3. Zadanie (0 2 pkt) Wykresy przedstawiają strukturę produkcji energii elektrycznej. Podpisz je właściwymi nazwami krajów spośród podanych poniżej. Francja, Norwegia, Egipt, Islandia a)... b)...

26 4. Zadanie (0 2 pkt) Uzupełnij tabelę, wpisując po dwa pozytywne i negatywne skutki powstania zapory rzecznej i hydroelektrowni w Asuanie w Egipcie. Za Przeciw Zadanie(0 2 pkt) Dopasuj nazwę kraju do odpowiadającego mu opisu. Szwecja, Egipt, Stany Zjednoczone Ameryki, Japonia, Portugalia a) W kaju tym znajduje się najstarszy i zarazem największy ośrodek przemysłu high-tech na świecie. Najważniejsze miasta położone w jego obrębie to San Jose i San Francisco.... b) Kraj ten jest wysoko rozwinięty gospodarczo, ważną rolę odgrywa w nim nowoczesny transport. Posiada r173 lotniska. Największe z nich, Haneda, to czwarty pod względem liczby obsłużonych pasażerów port lotniczy na świecie Zadanie (0 2 pkt) Wyjaśnij termin: turysta 7. Zadanie (0 2 pkt) Oznacz literą P zdania prawdziwe, a literą F zdania fałszywe. a) Hiszpanie stanowili w 2001 roku najliczniejszą grupę turystów odwiedzających Portugalię.... b) Główne czynniki, które decydują o lokalizacji zakładów high-tech na świecie, to bliskość złóż surowców mineralnych oraz sąsiedztwo wyższych uczelni i instytucji naukowo-badawczych.... c) Silicon Wadi to ośrodek high-tech leżący w Izraelu.... d) Pierwszą regularną linię kolejową uruchomiono w 1830 roku w USA Zadanie (0 2 pkt) Uzupełnij tabelę, wpisując po dwie wady podanych rodzajów transportu. Rodzaj transportu samochodowy Wady a)... b)... kolejowy a)... b)...

27 9. Zadanie (0 2 pkt) Podaj cztery przykłady infrastruktury turystycznej, które decydują o atrakcyjności turystycznej regionu. KLUCZ ODPOWIEDZI A i B -Przemysł i usługi cz. II Nr zad. wersja a Oczekiwana odpowied wersja b Kryterium punktowania 1. ropa naftowa, uran, gaz ziemny, węgiel brunatny 2. a) elektrownia wodna, b) elektrownia wiatrowa 3. a) Egipt, b) Islandia przykładowe argumenty za : nie zanieczyszczają powietrza, zużywają małe ilości paliwa; przykładowe argumenty przeciw : niebezpieczeństwo awarii i skażenia radioaktywnego, wysokie koszty budowy i utrzymania elektrowni atomowej a) Japonia, b) Portugalia przemysł high-tech to przemysł wysokiej technologii, do którego zalicza się zakłady opierające swoją produkcję na wynikach najnowszych badań naukowych Słońce, woda, wiatr, ciepło z wnętrza Ziemi a) elektrownia słoneczna, b) elektrownia cieplna a) Francja, b) Norwegia przykładowe skutki pozytywne: dostarcza 20% energii elektrycznej produkowanej w Egipcie, nastąpił rozwój zakładów przemysłowych na południu kraju; skutki negatywne: brak naturalnych wylewów Nilu spowodował, że pola przestały być użyźniane w sposób naturalny, wyginęło wiele gatunków roślin i zwierząt żyjących w rzece a) Stany Zjednoczone Ameryki, b) Japonia turysta to osoba, która z własnej woli opuszcza swoje miejsce zamieszkania i podróżuje w celach poznawczych, rekreacyjnych, religijnych lub leczniczych za każde poprawne podkreślenie 0,5 pkt; razem 2 pkt za każdy poprawny podpis 1 pkt; razem 2 pkt za każdy prawidłowo wpisany kraj 1 pkt; razem 2 pkt za każdą poprawną propozycję 0,5 pkt; razem 2 pkt za każdy właściwie wpisany kraj 1 pkt; razem 2 pkt za prawidłowe wyjaśnienie terminu 2 pkt 7. a F, b P, c P, d P a P, b F, c P, d F za każdą prawidłową ocenę 0,5 pkt; razem 2 pkt 8. przykładowe zalety transportu kolejowego: a) niskie koszty przewozów pasażerskich i towarowych na średnich i długich trasach, b) duża wydajność przy transporcie ładunków; przykładowe zalety transportu samochodowego: a) duży zasięg wiele samochodów może poruszać się po naturalnych szlakach i bezdrożach, b) powszechna dostępność przykładowe wady transportu samochodowego: a) duży wpływ na zanieczyszczenie środowiska (spaliny), b) duże zagęszczenie ruchu, zwłaszcza w wielkich miastach; przykładowe wady transportu kolejowego: a) wysokie koszty budowy nowych linii i utrzymania użytkowanych, b) utrudnione wytyczanie nowych szlaków na terenach podmokłych i w górach za każdą prawidłową propozycję 0,5 pkt; razem 2 pkt

28 9. np. ciepły klimat, piaszczyste plaże, górski krajobraz, czyste jeziora np. wyciągi narciarskie, lokale gastronomiczne, pensjonaty, wypożyczalnie sprzętu sportowego za każdy prawidłowy przykład 0,5 pkt; razem 2 pkt

29 ZAGADNIENIE : PROBLEMY WSPÓŁCZESNEGO WIATA CZ. I Test A: 1. Zadanie (0 3 pkt) Wyjaśnij terminy: a) bezrobotny b) globalizacja c) eksport 2. Zadanie (0 3 pkt) Wymień trzy przyczyny bezrobocia. 3. Zadanie (0 2 pkt) Na podstawie wykresu przedstawiającego udział obszarów zajętych przez powodzie w Bangladeszu w latach , odpowiedz na poniższe pytania. a) W którym roku miała miejsce największa powódź w Bangladeszu? Jaki obszar kraju zajęła? b) W których latach nie wystąpiły powodzie? 4. Zadanie (0 2 pkt) Korzystając z zamieszczonej obok mapy, wymień cztery państwa leżące w Afryce, charakteryzujące się niskim stopniem rozwoju społecznego.

30 5. Zadanie (0 2 pkt) Uzupełnij tabelę, wpisując jeden przykład produktu wytwarzanego przez poniższe koncerny. Nazwa koncernu Produkt Volkswagen... Microsoft Zadanie (0 2 pkt) Wyjaśnij różnice w funkcjonowaniu Unii Europejskiej (UE) i Północnoamerykańskiego Układu Wolnego Handlu (NAFTA). 7. Zadanie (0 2 pkt) Oznacz literą P zdania prawdziwe, a literą F zdania fałszywe. a) Do państw członkowskich Unii Europejskiej należy obecnie 25 krajów, m.in. Hiszpania, Rumunia, Węgry i Słowacja.... b) Europejski Bank Centralny jest unijną instytucją, która nadzoruje politykę pieniężną, w szczególności emisję euro.... c) Wspólną walutę euro przyjęły m.in. Austria, Niemcy, Hiszpania i Szwecja.... d) Część budżetu Unii Europejskiej przeznaczana jest na potrzeby najuboższych regionów Wspólnoty.... PROBLEMY WSPÓŁCZESNEGO WIATA CZ. I Test B: 1. Zadanie (0 3 pkt) Wyjaśnij terminy: a) stopa bezrobocia b) handel c) import 2. Zadanie (0 3 pkt) Wymień trzy skutki bezrobocia. 3. Zadanie (0 2 pkt) Na podstawie wykresu przedstawiającego zatrudnienie i wielkość produkcji stali we francuskim przemyśle hutniczym w latach , odpowiedz na poniższe pytania.

31 a) Określ zmianę zatrudnienia we francuskim przemyśle hutniczym w latach b) Określ zmianę wielkości produkcji stali we francuskim przemyśle hutniczym w latach Zadanie (0 2 pkt) Korzystając z poniższej mapy, wymień cztery państwa leżące w Ameryce Południowej, charakteryzujące się średnim stopniem rozwoju społecznego. 5. Zadanie (0 2 pkt) Uzupełnij tabelę, wpisując jeden przykład produktu wytwarzanego przez poniższe koncerny. Nazwa koncernu Produkt Shell... Siemens Zadanie (0 2 pkt) Wyjaśnij, dlaczego poziom życia mieszkańców w poszczególnych krajach lepiej porównywać przy pomocy wskaźnika HDI niż PKB w przeliczeniu na mieszkańca. 7. Zadanie (0 2 pkt) Oznacz literą P zdania prawdziwe, a literą F zdania fałszywe. a) 1 maja 2004 roku do Unii Europejskiej przystąpiło 10 państw, m.in. Polska, Malta, Bułgaria i

32 Słowenia.... b) Rada Unii Europejskiej wytycza kierunki polityki, podejmuje uchwały i ustanawia prawo Wspólnoty.... c) Wspólną walutę euro przyjęły m.in. Francja, Niemcy, Belgia i Wielka Brytania.... d) Celem Unii Europejskiej jest stopniowe znoszenie granic politycznych, społecznych i ekonomicznych pomiędzy poszczególnymi krajami Europy.... KLUCZ ODPOWIEDZI A I B - Problemy współczesnego świata cz. I Nr zad. wersja a Oczekiwana odpowied wersja b Kryterium punktowania a) osoba niepracująca, aktywnie poszukująca pracy, zarejestrowana w urzędzie pracy; b) łączenie i przenikanie się systemów gospodarczych, a także ujednolicanie upodobań i zachowań ludzi na skalę międzynarodową; c) sprzedaż towarów za granicę np. kryzys gospodarczy, nieodpowiednie wykształcenie, postęp technologiczny a) 1998 r., 68%; b) 1979 r., 1981 r., 1994 r., 1997 r. 4. np. Madagaskar, Nigeria, Tanzania, Mali 5. Volkswagen: samochody; Microsoft: oprogramowanie komputerowe a) udział bezrobotnych w ogólnej liczbie ludności aktywnej zawodowo, wyrażony w procentach; b) forma współpracy polegająca na wymianie dóbr i usług pomiędzy ich wytwórcami (producentami, usługodawcami) a odbiorcami (konsumentami); c) sprowadzanie towarów z zagranicy np. ubożenie rodzin, wzrost przestępczości, zwiększenie wydatków budżetowych na zasiłki dla bezrobotnych a) spadek zatrudnienia o 119 tys. osób: ze 156 tys. pracowników w 1975 r. do 37 tys. w 2000 r.; b) nieznaczne zmniejszenie produkcji stali z 23,5 tys. ton w 1975 r. do 21 tys. ton w 2000 r. np. Brazylia, Peru, Wenezuela, Boliwia Shell: produkty naftowe paliwa, oleje, smary; Siemens: telefony komórkowe za każdy prawidłowo wyjaśniony termin 1 pkt; razem 3 pkt za każdy prawidłowy przykład 1 pkt; razem 3 pkt za każdy poprawny podpunkt 1 pkt; razem 2 pkt za każdy prawidłowo wymieniony kraj 0,5 pkt; razem 2 pkt za każdy poprawny przykład 1 pkt; razem 2 pkt

33 6. Funkcjonowanie UE opiera się na trzech filarach: wspólnym rynku gospodarczym i walutowym, wspólnej polityce zagranicznej oraz współpracy w dziedzinie spraw wewnętrznych i sprawiedliwości. Natomiast NAFTA umożliwia jedynie swobodny przepływ towarów i usług na terenie państw członkowskich. Wartość PKB na osobę w różnych państwach może być podobna. Mimo to, w jednym kraju większość ludzi może żyć w ubóstwie, a tylko niewielka część społeczeństwa być zamożna. Natomiast w innym państwie, o podobnej wartości PKB, poziom życia nie musi być bardzo zróżnicowany. Przy obliczaniu HDI bierze się pod uwagę, oprócz PKB na mieszkańca, także kilka innych wskaźników, m.in. poziom analfabetyzmu i przeciętną długość życia. za prawidłowe wyjaśnienie 2 pkt 7. a F, b P, c F, d P a F, b P, c F, d P za każdą prawidłową ocenę 0,5 pkt; razem 2 pkt PROBLEMY WSPÓŁCZESNEGO WIATA CZ. II Test A: 1. Zadanie (0 2 pkt) Wymień dwie korzyści płynące ze swobód unijnych, które przysługują mieszkańcom Unii Europejskiej. Scharakteryzuj jedną ze swobód. 2. Zadanie (0 2 pkt) Oznacz literą P zdania prawdziwe, a literą F zdania fałszywe. a) Dopłaty z europejskich funduszy strukturalnych przysługują tym regionom Unii Europejskiej, których PKB wynosi mniej niż 75% średniego PKB Wspólnoty.... b) Talibowie, którzy doszli do władzy w 1996 roku, wprowadzili liberalne prawo i w Afganistanie nastała demokracja.... c) Autonomia Palestyńska powstała w 1993 roku dzięki dyplomatycznej działalności Organizacji Wyzwolenia Palestyny, kierowanej przez Jasira Arafata.... d) Najstarszym parkiem narodowym na świecie jest położony w Wielkiej Brytanii Park Narodowy Yorkshire Dales Zadanie (0 2 pkt) Połącz strzałkami walczące strony z przyczynami konfliktu. Burundyjskie plemiona Tutsi i Hutu dostęp do ropy naftowej Irak Kuwejt wraz z wojskami koalicji polityka Sudan Egipt konflikt etniczny Afganistan Związek Radziecki dostęp do wody 4. Zadanie (0 2 pkt) Opisz zjawisko efektu cieplarnianego. Podaj jego przyczyny i skutki.

34 5. Zadanie (0 3 pkt) Na konturowej mapie świata wpisz numery odpowiadające podanym obszarom konfliktów zbrojnych. 6. Zadanie (0 1 pkt) Wyjaśnij pojęcie: dziura ozonowa 1. Kaszmir 3. Kurdystan 5. Sudan 2. Irak 4. Kosowo 6. Autonomia Palestyńska 7. Zadanie (0 2 pkt) Wyjaśnij, w jaki sposób rozwój turystyki wpływa na zmiany w środowisku przyrodniczym. PROBLEMY WSPÓŁCZESNEGO WIATA CZ. II Test B: 1. Zadanie (0 2 pkt) Wymień dwie korzyści płynące ze swobód unijnych, które przysługują mieszkańcom Unii Europejskiej. Scharakteryzuj jedną ze swobód. 2. Zadanie (0 2 pkt) Oznacz literą P zdania prawdziwe, a literą F zdania fałszywe. a) W przyszłości gospodarka Unii Europejskiej będzie opierać się na sektorze wyspecjalizowanych usług oraz na przemyśle przetwórczym.... b) Celem interwencji Rosjan w Afganistanie w 1979 roku była pomoc w ustabilizowaniu sytuacji politycznej w tym kraju.... c) W 2000 roku Palestyńczycy ogłosili powstanie przeciwko Izraelowi Intifadę....

35 d) Najstarszym parkiem narodowym na świecie jest położony w Stanach Zjednoczonych Ameryki Park Narodowy Yellowstone Zadanie (0 2 pkt) Połącz strzałkami walczące strony z przyczynami konfliktu. Rosja Czeczenia dostęp do wody, religia Izrael Syria, Egipt, Jordania polityka Burundyjskie plemiona Tutsi i Hutu dostęp do ropy naftowej, polityka Wietnam Północny Wietnam konflikt etniczny Południowy i Stany Zjednoczone 4. Zadanie (0 2 pkt) Opisz zjawisko dziury ozonowej. Podaj jego przyczyny i skutki. 5. Zadanie (0 3 pkt) Na konturowej mapie świata wpisz numery odpowiadające podanym obszarom konfliktów zbrojnych. 6. Zadanie (0 1 pkt) Wyjaśnij pojęcie: gazy cieplarniane 7. Zadanie (0 2 pkt) Wyjaśnij, w jaki sposób rozwój przemysłu wydobywczego i energetycznego wpływa na zmiany w środowisku przyrodniczym.

36 KLUCZ ODPOWIEDZI A i B -Problemy współczesnego świata cz. II Nr zad. wersja a Oczekiwana odpowied wersja b Kryterium punktowania np. swoboda przepływu osób, swoboda przepływu usług, swoboda przepływu towarów, swoboda przepływu kapitału. Swoboda przepływu osób: mieszkaniec jednego państwa unijnego może osiedlić się i podjąć pracę w innym kraju członkowskim. Swoboda przepływu towarów: zniesienie barier celnych między państwami członkowskimi ułatwiło przepływ towarów zlikwidowało na przykład wielogodzinne kolejki przy odprawie towarów na granicy. a P, b F, c P, d F Burundyjskie plemiona Tutsi i Hutu: konflikt etniczny; Irak Kuwejt wraz z wojskami koalicji: dostęp do ropy; Sudan Egipt: dostęp do wody; Afganistan Związek Radziecki: polityka Efekt cieplarniany powstaje na skutek gromadzenia się w atmosferze gazów cieplarnianych, głównie dwutlenku węgla. Tworzą one powłokę, która przepuszcza promieniowanie słoneczne docierające do Ziemi, a zatrzymuje ciepło emitowane z powierzchni Ziemi. Nadmierne nagromadzenie gazów cieplarnianych spowodowane jest m.in. spalaniem węgla w elektrowniach i kotłowniach oraz wycinaniem lasów. Zjawisko to prowadzi do stopniowego ocieplenia klimatu. a P, b F, c P, d P Rosja Czeczenia: dostęp do ropy, polityka; Izrael Syria, Egipt, Jordania: dostęp do wody, religia; Burundyjskie plemiona Tutsi i Hutu: konflikt etniczny; Wietnam Północny Wietnam Południowy i Stany Zjednoczone: polityka Przyczyną powstania dziury ozonowej jest działanie freonów, stosowanych m.in. do produkcji sprzętu AGD i opakowań aerozolowych. Freony, przedostając się do stratosfery, powodują niszczenie cząsteczek ozonu, które tworzą warstwę ozonową na wysokości ok. 20 km i chronią żywe organizmy przed szkodliwym działaniem promieni ultrafioletowych. 5. Prawidłowe oznaczenie na mapie obszarów konflitów zbrojnych. 6. ubytek naturalnej warstwy ochronnej Ziemi (ozonu) w atmosferze, powstały w wyniku działania freonów gazy, które zatrzymują ciepło wypromieniowywane z powierzchni Ziemi, przyczyniają się do powstania efektu cieplarnianego; zalicza się do nich m.in. dwutlenek węgla, tlenki azotu i metan za każdy prawidłowo podany przykład 0,5 pkt, za poprawną charakterystykę 1 pkt; razem 2 pkt za każdą prawidłową ocenę 0,5 pkt; razem 2 pkt za każde prawidłowe przyporządkowanie 0,5 pkt; razem 2 pkt za prawidłowy opis zjawiska z podaniem jego przyczyn i skutków 2 pkt za każdy poprawnie wpisany numer na mapie 0,5 pkt; razem 3 pkt za prawidłowe wyjaśnienie pojęcia 1 pkt

37 7. Rozbudowa infrastruktury turystycznej przyczynia się do zmian w krajobrazie naturalnym powstają nowe hotele, restauracje i sklepy. Wzmożony ruch turystyczny wiąże się także z zaśmiecaniem terenu przez turystów. Przemysł wydobywczy wpływa negatywnie na krajobraz naturalny w okolicach kopalń powstają hałdy. Zakłady przemysłu przetwórczego, m.in. elektrownie cieplne, w procesie produkcyjnym przyczyniają się do zanieczyszczenia atmosfery gazami i pyłami. za prawidłowe wyjaśnienie 2 pkt

38 Klucz odpowiedzi A i B Rolnictwo Nr zad. Standard wymaga wersja a Oczekiwana odpowied wersja b Kryterium punktowania I 1 a) głodem b) terasowanie stoków c) okres wegetacyjny a) niedożywienie b) poldery c) monsunem letnim III 1 np. susze, powodzie np. wojna, kryzys gospodarczy III 1 4. II 2 I III 1 II 2 7. I 2 II II 2 III 1 np. używanie środków ochrony roślin i nawozów, stosowanie maszyn i urządzeń, zastosowanie inżynierii genetycznej a) Argentyna, b) 63% a) okopowe, b) włókniste, c) przyprawy np. warunki klimatyczne, żyzność gleb, rzeźba terenu a) Bangladesz, b) 70% a) oleiste, b) używki, c) zboża za każde prawidłowe dokończenie zdania 1 pkt; razem 3 pkt za każdy prawidłowy przykład 1 pkt; razem 2 pkt za każdy prawidłowy czynnik 1 pkt; razem 3 pkt a) za prawidłowo podkreślony kraj 1 pkt, b) za prawidłowe obliczenie 1 pkt; razem 2 pkt za każdą właściwie wpisaną grupę roślin 1 pkt; razem 3 pkt a F, b F, c P a F, b F, c P za każdą prawidłową ocenę 1 pkt; razem 3 pkt Zbiory rolnika z Chin wyniosły 740 dt, a zbiory rolnika z Indii 680 dt. Zbiory rolnika z Chin wyniosły 232,8 dt, a zbiory rolnika z Indii 249,3 dt. za poprawne obliczenie 2 pkt b), d), e) b), c), f) za każde poprawne podkreślenie 1 pkt; razem 3 pkt np. wysokie plony i duża wydajność hodowli zwierząt, duże nakłady finansowe, wysokie nakłady pracy, stosowanie nawozów sztucznych np. niskie plony i mała wydajność hodowli zwierząt, małe nakłady finansowe, niskie nakłady pracy, z reguły brak stosowania nawozów sztucznych za każdą prawidłową cechę 1 pkt; razem 3 pkt

39

40 ZAGADNIENIE : GEOGRAFIA FIZYCZNA I SPOŁECZNO- EKONOMICZNA PA STW EUROPEJSKICH 1. Uzupełnij zdania. (0 2 pkt) a) Najwyższy szczyt Tatr to.... b) Najwyższy szczyt Beskidu Żywieckiego to.... c) Najwyższy szczyt Sudetów to.... d) Najwyższy szczyt Gór Świętokrzyskich to Poł cz nazw jeziora z wła ciwym typem genetycznym. (0 2 pkt) Druzno morenowe Gardno cyrkowe Jeziorak deltowe Mamry przybrzeżne rynnowe 3. Pod ka dym logo wpisz nazw wła ciwego parku narodowego. (0 2 pkt) A B C D 4. Podkre l cechy pogody wywołane napływem mas powietrza polarnego kontynentalnego zim nad obszar Polski. (0 1 pkt) a) ocieplenie i opady deszczu; b) mróz, sucha i słoneczna pogoda; c) ochłodzenie i przymrozki; d) ocieplenie i słoneczna pogoda. 5. Podkre l nazw mas powietrza, które przynosz ciepł słoneczn pogod, kształtuj c złot polsk jesie. (0 1 pkt) a) powietrze polarne morskie, b) powietrze zwrotnikowe kontynentalne, c) powietrze polarne kontynentalne,

41 d) powietrze arktyczne. 6. Do podanych regionów geograficznych dopisz nazwy pasów ukształtowania powierzchni Polski. (0 2 pkt) a )Nizina Szczecińska b) Polesie Lubelskie c) Nizina Śląska d) Niecka Nidziańska 7. Uzupełnij zdania. (0 2 pkt) Większość obszaru Polski leży w dorzeczu... i..., w zlewisku Morza Bałtyckiego. Naturalną granicą między Polską a Niemcami są rzeki... i Poł cz nazw uzdrowiska z odpowiednim regionem geograficznym. (0 2 pkt) Polanica Zdrój Wyżyna Małopolska Połczyn Zdrój Nizina Mazowiecka Busko Zdrój Karpaty Krynica Pojezierze Pomorskie Sudety 9. Na poni szej mapie zaznaczono mniejszo ci narodowe mieszkaj ce w Polsce. Wpisz nazwy mniejszo ci narodowych oznaczonych na mapie literami. (0 2,5 pkt) A.... B.... C....

42 10. Dopisz po jednym przykładzie waloru przyrodniczego i kulturowego oraz infrastruktury turystycznej, które znajduj si w Twoim powiecie. (0 1,5 pkt) a) walory przyrodnicze b) walory kulturowe c) infrastruktura turystyczna 11. W Polsce 97% energii elektrycznej pochodzi ze spalania w gla, a 3% z hydroenergetyki. Wymie dwie przyczyny takiej struktury produkcji energii elektrycznej. (0 2 pkt) 12. Wpisz nazwy 4 pa stw zaznaczonych na mapie cyframi. Okre l, które z tych pa stw nie jest członkiem Unii Europejskiej, ale nale y do NATO. (0 2,5 pkt) Podkre l nazw ro liny uprawnej, której rozmieszczenie przedstawiono na mapie obok. (0 1 pkt) a) buraki cukrowe, b) ziemniaki, c) żyto, d) pszenica. 14. Uzupełnij zdania. (0 1,5 pkt) a) Amonity są skamieniałością przewodnią ery.... b) Karpaty powstały w orogenezie.... c) Na Pojezierzu Mazurskim występuje rzeźba....

43 15. Oblicz temperatur powietrza na nie ce, gdy w Karpaczu Górnym na wysoko ci 880 m n.p.m. temperatura wynosi 7 C. (0 2 pkt) 16. W odpowiednich miejscach na ilustracji wpisz nazwy form akumulacyjnej działalno ci l dolodu i wód polodowcowych. (0 2 pkt) A.... B.... C.... D Wymie dwie przyczyny małego zasolenia Bałtyku. (0 2 pkt) 18. Rozpoznaj i podpisz formacje ro linne wyst puj ce w Europie. (0 2 pkt) A... B Uzupełnij tabel. W brakuj ce miejsca wpisz typ gleby, skał macierzyst oraz charakterystyczny region geograficzny w Polsce. (0 2 pkt) Typ gleby Skała macierzysta Region geograficzny less gleby brunatne

44 Niecka Nidziańska 20. Od 2002 roku w Polsce odnotowuje si ujemny przyrost naturalny. Wymie dwie przyczyny systematycznego spadku przyrostu naturalnego oraz wyja nij, jakie mo e to mie skutki społeczno-gospodarcze w przyszło ci. (0 2 pkt) a) Przyczyny: b) Skutki społeczno-gospodarcze: 21. Po II wojnie wiatowej liczba ludno ci miejskiej w Polsce wzrosła z 34% w 1946 roku do 62% w 2003 roku. Wymie dwie przyczyny tego zjawiska. (0 2 pkt) 22. Do wymienionych pozaprzyrodniczych czynników rozwoju rolnictwa dopisz zmiany, których nale y dokona, aby polskie rolnictwo dostosowa do poziomu rolnictwa UE. (0 3 pkt) a) wielkość gospodarstw rolnych b) mechanizacja rolnictwa c) poziom wykształcenia rolników 23. Poł cz nazwy surowców mineralnych z odpowiednimi okr gami przemysłowymi. (0 2 pkt) rudy miedzi piotrkowsko-bełchatowski węgiel kamienny legnicko-głogowski węgiel brunatny górnośląski ropa naftowa i gaz ziemny opolski karpacki 24. Wymie nazwy pa stw europejskich powstałych po rozpadzie Jugosławii. (0 2,5 pkt) 25. Podkre l nazwy pi ciu krajów europejskich, w których wska nik urbanizacji jest wy szy ni 85%. (0 2,5 pkt) Polska, Finlandia, Wielka Brytania, Grecja, Dania, Islandia, Niemcy, Łotwa, Holandia, Słowenia, Belgia, Czechy, Ukraina, Włochy 26. Poł cz najwi ksze aglomeracje miejskie Europy z liczb ich mieszka ców. (0 2 pkt) Londyn 9,7 mln Moskwa 4,6 mln Paryż 7,6 mln Petersburg 8,3 mln 3,2 mln

45 KLUCZ ODPOWIEDZI - Geografia fizyczna i społecznoekonomiczna pa stw europejskich Nr pyt Oczekiwana odpowied Pkt a) Rysy, b) Babia Góra, c) Śnieżka, d) Łysica 2 Druzno deltowe, Gardno przybrzeżne, Jeziorak rynnowe, Mamry morenowe 2 A Wigierski PN, B Ojcowski PN, C Tatrzański PN, D Świętokrzyski PN 2 b) 1 b) 1 a) pas pobrzeży, b) pas nizin, c) pas nizin, d) pas wyżyn 2 Wisły i Odry; Odra i Nysa Łużycka 2 8. Polanica Zdrój Sudety, Połczyn Zdrój Pojezierze Pomorskie, Busko Zdrój Wyżyna Małopolska, Krynica Karpaty A Białorusini, B Niemcy, C Litwini, D Ukraińcy, E Słowacy 2,5 a) np. czyste rzeki i jeziora, b) np. zabytki, c) np. pensjonaty 1,5 a) np. bogate złoża węgla kamiennego i brunatnego; b) brak dużych rzek o znacznym spadku 2 1. Portugalia, 2. Grecja, 3. Norwegia, 4. Białoruś; Norwegia 2,5 d) 1 a) mezozoicznej, b) alpejskiej, c) młodoglacjalna 1,5 2,7 o C 2 A oz, B powierzchnia moreny dennej, C wzgórze moreny czołowej, D sandr a) np. słaba wymiana wód z Oceanem Atlantyckim; b) duża ilość dopływów wód słodkich A tundra, B tajga czarnoziemy less np. Wyżyna Lubelska; gleby brunatne glina np. Pojezierze Pomorskie; rędziny wapienie, margle, gipsy np. Niecka Nidziańska 20. a) np. rodzin nie stać na wychowanie i wykształcenie kolejnego dziecka; upadek modelu rodziny wielodzietnej b) np. starzenie się społeczeństwa; obniżenie dochodu narodowego w wyniku zmniejszenia się liczby osób w wieku produkcyjnym 21. np. rozwój przemysłu przyczynił się do poszukiwania w mieście pracy; zwiększanie obszaru miast w wyniku zmian granic administracyjnych i przyłączania okolicznych wsi

46 22. a) Zwiększanie powierzchni gospodarstw rolnych oraz scalanie gruntów w celu zwiększenia efektywności produkcji, np. poprzez mechanizację prac polowych. b) Poprawa stanu technicznego maszyn rolniczych, np. poprzez nisko oprocentowane kredyty dla rolników w celu zakupu nowego sprzętu. c) Ukończenie wyższej szkoły rolniczej oraz ciągły system dokształcania jest konieczny do prowadzenia gospodarstwa korzystającego z nowoczesnych rozwiązań technicznych rudy miedzi legnicko-głogowski, węgiel kamienny górnośląski, węgiel brunatny piotrkowsko-bełchatowski, ropa naftowa i gaz ziemny karpacki Bośnia i Hercegowina, Chorwacja, Macedonia, Serbia i Czarnogóra, Słowenia 2,5 Wielka Brytania, Dania, Islandia, Holandia, Belgia 2,5 Paryż 9,7 mln, Moskwa 8,3 mln, Londyn 7,6 mln, Petersburg 4,6 mln 2 Razem 51 GEOGRAFIA FIZYCZNA I SPOŁECZNO- EKONOMICZNA PA STW EUROPEJSKICH CI G DALSZY Zestaw I 1. W ka dym z podpunktów wykre l nazw niepasuj c do pozostałych. (10 pkt) a) Wiedeń, Zurych, Tirana, Lublana; b) Gwadalkiwir, Tyber, Oranje, Garonna; c) Minorka, Ibiza, Majorka, Madera; d) G. Dynarskie, G. Kantabryjskie, G. Betyckie, G. Iberyjskie; e) Kołobrzeg, Koszalin, Ustka, Władysławowo. 2. Wymie nazw polskiego miasta, które le y na dwóch wyspach. (2 pkt) 3. Uzupełnij zdanie. (2 pkt) Podstawą funkcjonowania Unii Europejskiej jest Traktat o Unii Europejskiej, zwany powszechnie Oblicz ró nic czasu słonecznego mi dzy wschodnim a zachodnim kra cem Polski,