PRZEGLĄD BIBLIOTECZNY

Transkrypt

1 PRZEGLĄD BIBLIOTECZNY LIBRARY REVIEW Rocznik zeszyt 1 TRESC A r t y k u ł y JADWIGA WOŹNIAK-KASPEREK: Języki informacyjne: między tradycją a nadzieją na cyfrową przyszłość ANNA GÓRSKA: Nuovo soggettario - nowe narzędzie opracowania przedmiotowego w bibliotekach włoskich MATYLDA FILAS, ZUZANNA WIOROGÓRSKA: LOCKSS i Portico - projekty archiwizacji bibliotecznych zasobów elektronicznych ARKADIUSZ CENCORA: DINI - niemiecka inicjatywa na rzecz informacji sieciowej MARIOLA ANTCZAK: Rola bibliotekarzy w nauczaniu umiejętności informacyjnych gimnazjalistów. Wybrane zagadnienia O p i n i e PIOTR NOWAK: Andrzej Mężyński i Jego oceny czasopism. <Wreszcie> Coś się dzieje! S p r a w o z d a n i a Kraków - Lwów. Książki, czasopisma, biblioteki XIX i XX wieku. X Jubileuszowa Międzynarodowa Konferencja Naukowa (Lwów, października 2009 r.) (Małgorzata Korczyńska-Derkacz, Halina Rusińska-Giertych) Classification at a crossroads: multiple directions to usability. Międzynarodowa Konferencja Naukowa (Haga, października 2009 r.) (Jolanta Hys) Książka-Biblioteka-Propaganda. IV Ogólnopolska Konferencja Naukowa (Warszawa, listopada 2009 r.) (Dorota Pietrzkiewicz) Czytanie, czytelnictwo, czytelnik. III Konferencja Instytutu Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytetu Wrocławskiego (Wrocław, 1-3 grudnia 2009 r.) (Agnieszka Wandel) R e c e n z j e i p r z e g l ą d y p i ś m i e n n i c t w a Sprawozdanie Biblioteki Narodowej za rok Oprac. Mirosława Zygmunt. Warszawa 2009 (Jan Wołosz) Program digitalizacji polskich dóbr kultury oraz gromadzenia, przechowywania i udostępniania obiektów cyfrowych w Polsce na lata Warszawa 2009 (Małgorzata Kowalska) Jacek Tomaszczyk: Angielsko-polski słownik informacji naukowej i bibliotekoznawstwa. Katowice 2009 (Barbara Sosińska-Kalata) K ul turno-mictec k iprocesy na storinkah ukrains skoiperiodyki Galiciny p erśoipoloviny XX stolita. Materialy do bibliografii. Oprac. G. Bilovus, N. Ribcins ka, E. Ciruk. - L viv 2009 (Małgorzata Korczyńska-Derkacz, Halina Rusińska-Giertych) Przegląd piśmiennictwa krajowego (Barbara Koryś) Z lektur zagranicznych (Jacek Wojciechowsk) Z ż y c i a S B P

2 Seminaria i konferencje (Anna Grzecznowska) Opinie i stanowiska (Anna Grzecznowska) Z ż a ł o b n e j k a r t y Maria Janowska ( ) (Alina Nowińska) Wspomnienie o dr Zdzisławie Brzozowskiej (w trzecią rocznicę śmierci) (Anna Radziejowska- Hilchen) W y d a w n i c t w a o t r z y m a n e W s k a z ó w k i d l a a u t o r ó w JADWIGA WOŹNIAK-KASPEREK Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych Uniwersytet Warszawski jbwozniak@uw.edu.pl JĘZYKI INFORMACYJNE: MIĘDZY TRADYCJĄ A NADZIEJĄ NA CYFROWĄ PRZYSZŁOŚĆ SŁOWA KLUCZOWE: Ilość informacji. Integracja zasobów informacyjnych. Integracja wyszukiwania. Język informacyjno-wyszukiwawczy. Obiekt informacyjny. Sieć. Środowisko informacyjne. Użytkownicy informacji. Wyszukiwanie informacji. Zmiana. ABSTRAKT: Rozważane są propozycje zmian, jakie powinny nastąpić w językach informacyjnych (językach informacyjno-wyszukiwawczych, JIW), by jeszcze przez jakiś czas mogły być narzędziem organizacji i wyszukiwania informacji. Rozważania są usytuowane w szerszym kontekście zjawisk, które kształtują obecnie środowisko informacyjnowyszukiwawcze i oddziałują na JIW, a do których należą: ilość informacji będącej potencjalnym przedmiotem wyszukiwania oraz nowe obiekty informacyjne; zmiany w użytkownikach informacji, czyli w nas samych; tempo zmian; bezwzględna dominacja sieci. Wśród wniosków najważniejsze to: konieczność integracji zasobów informacji (przede wszystkim w sieci); zmiana sposobu prezentacji słowników JIW (wizualizacje) z perspektywą przejścia w kierunku np. map wiedzy; integracja wyszukiwania metadanowego z przeszukiwaniem pełnych dokumentów. ANNA GÓRSKA Centrum NUKAT, Ośrodek JHP KABA a.gorska@uw.edu.pl NUOVO SOGGETTARIO NOWE NARZĘDZIE OPRACOWANIA PRZEDMIOTOWEGO

3 W BIBLIOTEKACH WŁOSKICH SŁOWA KLUCZOWE: Nuovo soggettario. Tezaurus. Język haseł przedmiotowych. Indeksowanie fasetowe. Biblioteki włoskie. ABSTRAKT: Nuovo soggettario jest tezaurusem fasetowym, opracowanym w Centralnej Bibliotece Narodowej we Florencji (BNCF) w 2007 r. jako słownik nowego systemu opracowania przedmiotowego w bibliotekach włoskich. Ma on zastąpić stosowany dotychczas słownik języka haseł przedmiotowych Soggettario. W artykule przedstawiono budowę nowego tezaurusa oraz omówiono zasady indeksowania fasetowego przyjęte w nowym systemie. MATYLDA FILAS Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie m.filas@uw.edu.pl ZUZANNA WIOROGÓRSKA Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie z.d.wiorogorska@uw.edu.pl LOCKSS I PORTICO - PROJEKTY ARCHIWIZACJI BIBLIOTECZNYCH ZASOBÓW ELEKTRONICZNYCH SŁOWA KLUCZOWE: Biblioteki. Zasoby elektroniczne. Archiwizacja zasobów elektronicznych. ABSTRAKT: Długoterminowe zabezpieczanie dostępu do elektronicznych zasobów subskrybowanych przez biblioteki staje się coraz popularniejsze za granicą. W artykule opisano dwa amerykańskie projekty archiwizacji bibliotecznych zasobów elektronicznych: Lots of Copies Keep Stuff Safe (LOCKSS) i Portico. Dokonano analizy porównawczej obu systemów. Zaprezentowano i omówiono wyniki badania dotyczącego ich wykorzystania, przeprowadzonego w wybranych europejskich bibliotekach uniwersyteckich oraz wyniki symulacji użyteczności obu systemów w polskim środowisku naukowym. ARKADIUSZ CENCORA Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu arkadiusz.cencora@bu.uni.wroc.pl DINI - NIEMIECKA INICJATYWA NA RZECZ INFORMACJI SIECIOWEJ

4 SŁOWA KLUCZOWE: DINI. Instytucje naukowe. Informacja. Wymiana informacji. Komunikacja naukowa. ABSTRAKT: Artykuł ma na celu przedstawienie organizacji sieciowej informacji naukowej niemieckich uniwersytetów i placówek badawczych, znanej pod nazwą DINI. Opisuje strukturę sieci, rolę i funkcję poszczególnych jej uczestników. Przedstawiono procedury obowiązujące przy publikacji elektronicznej dokumentów, w tym system ich certyfikacji. MARIOLA ANTCZAK Katedra Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytetu Łódzkiego marant@uni.lodz.pl ROLA BIBLIOTEKARZY W NAUCZANIU UMIEJĘTNOŚCI INFORMACYJNYCH GIMNAZJALISTÓW WYBRANE ZAGADNIENIA SŁOWA KLUCZOWE: Alfabetyzacja informacyjna. Information literacy. Umiejętności informacyjne. Podstawa programowa. Szkoły podstawowe. Gimnazja. Bibliotekarze nauczyciele. Biblioteki szkolne. Biblioteki publiczne. ABSTRAKT: Nowe podstawy programowe obowiązujące od roku szk. 2009/10 zniosły formę ścieżek edukacyjnych, w tym ścieżkę Edukacja czytelnicza i medialna. Charakterystyczne dla niej treści zostały rozparcelowane w ramach różnych przedmiotów. Autorka artykułu komentuje nowe propozycje edukacyjne, wskazując przyczyny jej obaw dotyczących rezultatów realizowanej reformy. Skupia się na omówieniu i podkreśleniu roli bibliotekarzy bibliotek szkolnych i publicznych w edukacji informacyjnej młodzieży gimnazjalnej. Zwraca uwagę na znaczenie prawidłowego sformułowania głównego celu edukacji dla osiągnięcia jej rzeczywistego sukcesu. Na podstawie wyników przeprowadzonych przez siebie badań stwierdza, że nie jest on właściwie interpretowany przez środowisko szkolne, które cele edukacyjne upatruje gównie w zapewnieniu wysokiej zdawalności egzaminów. Autorka stawia również tezę, iż niewystarczające jest przygotowanie pod względem wiedzy i umiejętności informacyjnych nauczycieli przedmiotowych. Wykorzystując znany model Big 6 Skills, uzupełnia go własnymi propozycjami koniecznych do kształtowania w uczniach umiejętności informacyjnych i jednocześnie podkreśla rolę bibliotekarzy w nauczaniu tych umiejętności. W erze nagminnych plagiatów proponuje bibliotekarzom realizację zagadnień dotyczących dokumentowania informacji, które nie zostały precyzyjnie ujęte w podstawach programowych.

5 PRZEGLĄD BIBLIOTECZNY LIBRARY REVIEW Rocznik zeszyt 2 TREŚĆ 10 lat nowej Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie. Debata: Marek Budzyński, Henryk Hollender, Ewa Kobierska-Maciuszko, Tomasz Kruszewski, Piotr Matywiecki, Anna Wołodko (oprac. Tomasz Kruszewski przy współpracy Anny Wołodko) A r t y k u ł y MAREK NAHOTKO: Metadane biblioteczne w XXI wieku REMIGIUSZ SAPA: Dostęp online do informacji o doktoratach i do pełnych tekstów rozpraw bronionych w polskich uczelniach Z w a r s z t a t ó w b a d a w c z y c h PAWEŁ MIELCZAREK: Wykorzystanie modułu gromadzenia systemu Horizon w procesie gromadzenia druków zwartych w Bibliotece Kolegium Europejskiego w Natolinie S p r a w o z d a n i a Kraków - Lwów. Książki, czasopisma, biblioteki XIX i XX wieku. X Jubileuszowa Międzynarodowa Konferencja Naukowa (Lwów, października 2009 r.) (Małgorzata Korczyńska-Derkacz, Halina Rusińska-Giertych) Transparency in Science, Open Acces, and Scholary Publishing (Warszawa, 7 maja 2010 r.) (Ewa Chuchro) R e c e n z j e i p r z e g l ą d y p i ś m i e n n i c t w a Marek Nahotko: Komunikacja naukowa w środowisku cyfrowym. Warszawa 2010 (Barbara Sosińska-Kalata) Jolanta Hys: Pragmatyka Języka Haseł Przedmiotowych Biblioteki Narodowej i Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej w Przewodniku Bibliograficznym. Warszawa 2009 (Jadwiga Sadowska) Danuta Konieczna: Dzieje olsztyńskich bibliotek. Olsztyn: Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Emilii Sukertowej - Biedrawiny w Olsztynie. Olsztyn 2008 (Adrian Ulja.sz) Kul turno-mictec ki procesy na storinkah ukrains skoi'periodyki Galiciny perśoi poloviny XX stolita. Materialy do bibliografii. Oprac. G. Bilovus, N. Ribcins ka, E. Ciruk. - L viv 2009 (Małgorzata Korczyńska-Derkacz, Halina Rusińska-Giertych) Przegląd piśmiennictwa krajowego (Barbara Koryś) Z lektur zagranicznych (Jacek Wojciechowski) Z ż y c i a S B P Sprawozdanie z działalności Zarządu Głównego Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich za okres od 1 czerwca do 31 grudnia 2009 r. (Marzena Przybysz, Anna Grzecznowska) Sprawozdanie z działalności ogniw terenowych Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich w 2009 r. (Sylwia Błaszczyk) Sprawozdanie z działalności sekcji, komisji i zespołu Zarządu Głównego SBP w 2009 r. (Ewa Chrzan)

6 Nagroda Naukowa SBP im. A. Łysakowskiego za 2009 r. (Jadwiga Sadowska) Prace projektowe nad nowym ogólnopolskim portalem (Wioletta Lipińska) W s k a z ó w k i d l a a u t o r ó w MAREK NAHOTKO Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytet Jagielloński marek.nahotko@uj.edu.pl METADANE BIBLIOTECZNE W XXI WIEKU SŁOWA KLUCZOWE: Rewolucja cyfrowa. OPAC. Metadane opisowe. Funkcje biblioteczne. Zadania bibliotekarzy. ABSTRAKT: Cyfryzacja i digitalizacja komunikacji naukowej prowadzi do rewolucyjnych zmian w działalności bibliotek. W znacznej mierze dotykają one działalności traktowanej jako typowo biblioteczna, w tym gromadzenia, opracowania zbiorów i działalności informacyjnej, powodując zmianę paradygmatu działalności bibliotecznej. W efekcie biblioteki stają się częścią technologii podlegającej twórczej destrukcji, co może oznaczać, że bez gruntownych przemian zasad ich funkcjonowania zostaną zastąpione przez organizacje konkurujące z nimi i stosujące nowe technologie. Dostosowanie do zachodzących zmian powoduje daleko idące przeobrażenia zarówno bibliotek jako instytucji, jak i funkcji bibliotekarzy. Remigiusz Sapa Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytet Jagielloński sapa@inib.uj.edu.pl DOSTĘP ONLINE DO INFORMACJI O DOKTORATACH I DO PEŁNYCH TEKSTÓW ROZPRAW BRONIONYCH W POLSKICH UCZELNIACH SŁOWA KLUCZOWE: Bazy bibliograficzne. Biblioteki cyfrowe. Dostęp online. Rozprawy doktorskie. Serwisy WWW polskich instytucji akademickich. ABSTRAKT: W artykule poddano analizie problem dostępności informacji na temat doktoratów i pełnych tekstów rozpraw bronionych w polskich uniwersytetach oraz udziału rodzimego środowiska akademickiego w ich gromadzeniu i udostępnianiu w postaci elektronicznej. Przedstawiono dokonane na drodze badań empirycznych ustalenia na temat zaangażowania różnych instytucji akademickich w te procesy, zasobów, w ramach których informacja bibliograficzna i pełne teksty doktoratów są udostępniane użytkownikom oraz charakterystykę podstawowych utrudnień, jakie może napotkać osoba zainteresowana ich pozyskaniem. Badania, przeprowadzone jesienią 2009 r., objęły przede wszystkim serwisy WWW dwudziestu najlepszych polskich uczelni, ich bibliotek głównych, archiwów oraz oferowanych w ich ramach baz danych i katalogów, a także zasoby związanych z tymi

7 uczelniami bibliotek cyfrowych. Artykuł zawiera też sugestie rozwiązań, które mogłyby pozwolić na przełamanie barier zidentyfikowanych w toku badań. PAWEŁ MIELCZAREK Biblioteka Kolegium Europejskiego w Natolinie, Warszawa pawel.mielczarek@coleurope.eu WYKORZYSTANIE MODUŁU GROMADZENIA SYSTEMU HORIZON W PROCESIE GROMADZENIA DRUKÓW ZWARTYCH W BIBLIOTECE KOLEGIUM EUROPEJSKIEGO W NATOLINIE SŁOWA KLUCZOWE: Automatyzacja. Biblioteczne systemy zintegrowane. Horizon. Biblioteka Kolegium Europejskiego w Natolinie Gromadzenie zbiorów. Rejestracja zamówień. Kontrola zamówień. Kontrola wydatków. Zarządzanie budżetem. ABSTRAKT: W artykule przedstawiono wybrane zagadnienia wykorzystania systemu Horizon w wersji 7.3 w procesie gromadzenia zbiorów bibliotecznych na przykładzie Biblioteki Kolegium Europejskiego w Natolinie. Opisane zostały funkcjonalności modułu pozwalające na zarządzanie takimi elementami procesu gromadzenia, jak: rejestracja i kontrola zamówień, kontrola wydatków i zarządzanie budżetami, zarządzanie bazą dostawców czy realizacja dezyderatów czytelniczych, a także sposób wykorzystania tych funkcjonalności, pozwalający na zautomatyzowanie procesu gromadzenia i zintegrowanie go z pozostałymi modułami systemu Horizon, w szczególności z modułem katalogowania. Wskazano też na zakres wykorzystania modułu gromadzenia przez kilka innych polskich bibliotek akademickich i naukowych, w których stosowany jest system Horizon.

8 PRZEGLĄD BIBLIOTECZNY LIBRARY REVIEW Rocznik zeszyt 3 TREŚĆ A r t y k u ł y SABINA CISEK: Metoda analizy i krytyki piśmiennictwa w nauce o informacji i bibliotekoznawstwie w XXI wieku MAREK TOBERA: Początki transformacji polskiego rynku książki. Rekonstrukcja najważniejszych wydarzeń z lat (część pierwsza) JUSTYNA JASIEWICZ-HALL: Pokolenie cyfrowych tubylców w Internecie. Zachowania informacyjne młodzieży - najnowsze dane empiryczne oraz przegląd literatury przedmiotu MONIKA KOSOWIEC-PLACEK: Seniorzy jako odbiorcy informacji O p i n i e Ocena czasopism naukowych - w odpowiedzi na opinię Piotra Nowaka (Andrzej Mężyński) Dowody bezdowodowe (Jacek Wojciechowski) Odpowiedź Redakcji na krytykę Profesora Jacka Wojciechowskiego (Barbara Sosińska- Kalata) Odpowiedź na polemikę Pana Profesora Jacka Wojciechowskiego (Marek Nahotko) S p r a w o z d a n i a Bridging the digital divide: libraries providing access for all? Międzynarodowa Konferencja BOBCATSSS (Parma, stycznia 2010 r.) (Mariusz Luterek) Przestrzenie kultury komiksowej. Konferencja - wystawa - festiwal (Poznań, 4-7 lutego 2010 r.) (Rafał Wójcik) Badania nad bibliotekami i księgozbiorami klasztornymi w Polsce. Warsztaty bibliologiczne PTB OW (Łódź, 22 kwietnia 2010 r.) (Evelina Kristanova) Czytanie i bajanie w teorii i praktyce. Konferencja naukowa (Łódź, 27 maja 2010 r.) (Mariola Antczak, Zbigniew Gruszka, Irena Nałęcka) Biblioteki, informacja, książka: interdyscyplinarne badania i praktyka w 21 wieku. XVI Międzynarodowa Konferencja Edukacyjno-Naukowa (Kraków, 7-8 czerwca 2010 r.) (Agnieszka Korycińska-Huras)

9 Aktualizacja kształcenia akademickiego bibliotekarzy pracujących w małych bibliotekach gminnych. Konferencja ogólnopolska (Warszawa, 30 czerwca 2010 r.) (Justyna Grzymała) R e c e n z j e i p r z e g l ą d y p i ś m i e n n i c t w a Grażyna M. Wilczyńska: Opracowanie piśmiennictwa z zakresu teologii i religioznawstwa. Warszawa 2009 (Barbara Kotalska) Remigiusz Sapa: Metodologia badań obszaru pośredniczenia w komunikacji naukowej z perspektywy nauki o informacji. Kraków 2009 (Ewa Chuchro) Przegląd piśmiennictwa krajowego (Barbara Koryś) Z lektur zagranicznych (Jacek Wojciechowski) Z ż y c i a S B P 18. Posiedzenie Rady Członków EBLIDY (Helsinki, 6-7 maja 2010 r.) (Joanna Pasztaleniec- Jarzyńska) Poza barierami, rola bibliotek w rozwijającej się Europie. Konferencja towarzysząca 18. Posiedzeniu Rady Członków EBLIDY (Helsinki, 6-7 maja 2010 r.) (Joanna Pasztaleniec- Jarzyńska) 39. Konferencja LIBER (Aarhus, Dania, 29 czerwca - 2 lipca 2010 r.) (Ewa Chrzan) Biblioteki Saksonii i Turyngii - europejskie centra multimedialne. Wyjazd studyjny polskich bibliotekarzy (Saksonia, Turyngia, 7-11 czerwca 2010 r.) (Marzena Przybysz) Sprawozdanie z prac nad realizacją grantu Wzmocnienie potencjału instytucjonalnego Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich (Elżbieta Górska) W s k a z ó w k i d l a a u t o r ó w W y d a w n i c t w a o t r z y m a n e SABINA CISEK Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytet Jagielloński sabina.cisek@uj.edu.pl METODA ANALIZY I KRYTYKI PIŚMIENNICTWA W NAUCE O INFORMACJI I BIBLIOTEKOZNAWSTWIE W XXI WIEKU SŁOWA KLUCZOWE: Analiza i krytyka piśmiennictwa. Badania literaturowe. Bibliotekoznawstwo. Informatologia. Nauka o informacji. Meta-analiza. Metodologia. Metody badań. Przegląd systematyczny. Stan badań. XXI wiek. ABSTRAKT: Artykuł zawiera charakterystykę wybranych aspektów metody analizy i krytyki piśmiennictwa. Stwierdzono znaczący wzrost zainteresowania tym sposobem postępowania badawczego w informatologii i bibliotekoznawstwie w XXI w. Rozważono dwie podstawowe role analizy i krytyki piśmiennictwa w dociekaniach naukowych - pomocniczą, heurystyczną

10 oraz niezależną, wiedzotwórczą. Wskazano jej fazy i warianty, w tym - wersję tradycyjną, przegląd systematyczny i meta-analizę. Przedstawiono wyniki badań pilotażowych, dotyczących niektórych własności metody analizy i krytyki piśmiennictwa we współczesnej nauce o informacji i bibliotekoznawstwie. MAREK TOBERA Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych Uniwersytet Warszawski marektob@wp.pl POCZĄTKI TRANSFORMACJI POLSKIEGO RYNKU KSIĄŻKI. REKONSTRUKCJA NAJWAŻNIEJSZYCH WYDARZEŃ Z LAT (CZĘŚĆ PIERWSZA) SŁOWA KLUCZOWE: Transformacja rynku książki. Rynek książki u schyłku PRL. Rynek książki po 1989 r. Polska Izba Książki. Międzynarodowe i Krajowe Targi Książki w Warszawie. Harleqiun. Książka w PRL. Książka w Polsce. Rynek książki a gospodarka. ABSTRAKT: W artykule przedstawiono najważniejsze wydarzenia związane z polskim rynkiem książki po 1989 r. Cezury stanowią lata , ale przywołano także fakty z okresu PRL (zwłaszcza z drugiej połowy lat 80. XX w.), jak i odniesiono się do współczesnych realiów. Autor przytacza różne definicje pojęcia transformacja w kontekście rynku książki. Omówiono kwestię masy upadłościowej oraz główne problemy przełomu politycznego i gospodarczego. Zwrócono uwagę na żywiołowy, ale i twórczy chaos rodzącego się rynku. Zaprezentowano początki działalności samorządu gospodarczego branży wydawniczoksięgarskiej (Polska Izba Książki) oraz pierwsze poważne inwestycje światowych koncernów na polskim rynku książki (wydawnictwo Harlequin). JUSTYNA JASIEWICZ-HALL Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych Uniwersytet Warszawski ju styn a.j asi ewi cz@uw.edu.pl POKOLENIE CYFROWYCH TUBYLCÓW W INTERNECIE Zachowania informacyjne młodzieży - najnowsze dane empiryczne oraz przegląd literatury przedmiotu SŁOWA KLUCZOWE: Cyfrowi tubylcy (ang. digital natives). NetTrack. Młodzież. Korzystanie z Internetu. Zachowania informacyjne. Wyszukiwanie informacji. Ocena informacji ABSTRAKT: W artykule zaprezentowano dane NetTrack za lata dotyczące korzystania z Internetu przez młodzież od 15. do 17. roku życia oraz opinie dotyczące zachowań informacyjnych cyfrowych tubylców (ang. digital natives) występujące w polskiej i zagranicznej literaturze przedmiotu. Poruszono zagadnienia nabywania umiejętności informatycznych i informacyjnych przez młodzież oraz kłopotów, z jakimi młodzi ludzie borykają się wyszukując informacje w Internecie.

11 MONIKA KOSOWIEC-PLACEK Zespół Szkół nr 7 w Warszawie moniskos@interia.pl SENIORZY JAKO ODBIORCY INFORMACJI SŁOWA KLUCZOWE: Seniorzy. Potrzeby informacyjne. Czytelnictwo. Biblioteki publiczne. Kapitał intelektualny. Technologie informacyjne. ABSTRAKT: Artykuł dotyczy seniorów jako odbiorców informacji. Ukazuje starość nie jako czas regresu, ale kolejny etap rozwoju w życiu człowieka. W tekście przedstawione zostały potrzeby informacyjne osób starszych: ich zainteresowania czytelnicze i aktywność w korzystaniu z ICT. Podkreślono wagę i potrzebę uczestnictwa seniorów w życiu społecznym i kulturalnym_oraz istotną rolę bibliotek w tym zakresie. Opisano działania, jakie instytucje te mogą podejmować, aby zachęcić osoby starsze do twórczego działania oraz dzielenia się swoim kapitałem intelektualnym, który w Polsce nie jest odpowiednio wykorzystany. W tekście wymieniono również czynniki i powody wpływające na niewystarczające wykorzystanie potencjału osób starszych, a także przedstawiono odbiór seniorów przez społeczeństwo.

12 PRZEGLĄD BIBLIOTECZNY LIBRARY REVIEW Rocznik zeszyt 4 TREŚĆ A r t y k u ł y ANETA JANUSZKO-SZAKIEL: Wokół organizacyjnych zagadnień długoterminowej ochrony użyteczności zasobów cyfrowych w Polsce MAREK TOBERA: Początki transformacji polskiego rynku książki. Rekonstrukcja najważniejszych wydarzeń z lat (część druga.) MAŁGORZATA FEDOROWICZ, MARIUSZ JAROCKI: Dostępność stron WWW polskich bibliotek uniwersyteckich dla osób z niepełnosprawnością wzroku - wyniki badań MAGDALENA WÓJCIK: Promocja literatury w Internecie AGATA WALCZAK-NIEWIADOMSKA: Biblioteka jako centrum zabawek D o n i e s i e n i a. K o m u n i k a t y Normy tworzą zainteresowani na własne potrzeby i z własnych środków. Normalizacja biblioteczna i bibliograficzna w kontekście strategii Polskiego Komitetu Normalizacyjnego S p r a w o z d a n i a Otwarty dostęp do wiedzy - promowanie nieustającego rozwoju. Światowy Kongres Bibliotek i Informacji i 76. Konferencja Generalna IFLA (Goeteborg, Szwecja, sierpnia 2010 r.) (Elżbieta B. Zybert) Digitalizacja zbiorów bibliotek muzealnych. Konferencja Biblioteki Państwowego Muzeum Auschwitz- Birkenau (Oświęcim, 4-5 października 2010 r.) (Jadwiga Badowska, Katarzyna Krupka) Jubileusz 70-lecia i urodzin i 50-lecia pracy naukowej Profesora Krzysztofa Migonia (Wrocław, 14 października 2010 r.) (Agnieszka Wandel) X światowy tydzień kultury i języka włoskiego. Wystawy towarzyszące (Poznań, października 2010 r.) (Monika Theus) Samuel Orgelbrand ( ). Jubileuszowa Konferencja Naukowa (Warszawa, 26 października 2010 r.) (Jacek Włodarski) R e c e n z j e i p r z e g l ą d y p i ś m i e n n i c t w a Grażyna Gzella: Procesy prasowe redaktorów Gazety Grudziądzkiej w latach Toruń 2010 (Adrian Uljasz) Małgorzata Fedorowicz: Człowiek niepełnosprawny w bibliotece publicznej. Toruń 2010 (Agnieszka Chamera-Nowak) Przegląd piśmiennictwa krajowego (Barbara Koryś) Z lektur zagranicznych (Jacek Wojciechowski) Z ż y c i a S B P Konferencje i warsztaty Apel w sprawie przeznaczenia części środków z podatku VAT na książki i czasopisma specjalistyczne

13 Z ż a ł o b n e j k a r t y Kazimiera Maleczyńska ( ) (Elżbieta Herden, Bożena Koredczuk) W s k a z ó w k i d l a a u t o r ó w ANETA JANUSZKO-SZAKIEL Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego ajanuszko-szakiel@afm.edu.pl PROBLEMY ORGANIZACJI DZIAŁAŃ W ZAKRESIE DŁUGOTERMINOWEJ ARCHIWIZACJI ZASOBÓW CYFROWYCH W POLSCE SŁOWA KLUCZOWE: Polskie zasoby cyfrowe. Archiwizacja zasobów cyfrowych. Strategia archiwizacji długoterminowej. Strategia digitalizacji. Polskie biblioteki. Biblioteka Narodowa. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Poznańskie Centrum Superkomputerowo- Sieciowe. Krajowy Magazyn Danych. Wydawnictwa publikacji elektronicznych. ABSTRAKT: W artykule przedstawiona została problematyka organizowania działań na rzecz długoterminowej ochrony użyteczności polskich zasobów cyfrowych. Na podstawie piśmiennictwa przedmiotu oraz wyników badań sondażowych przeprowadzonych w 2007 r. w wybranych instytucjach pamięci i firmach wydawniczych w Polsce omówiono kwestię świadomości potrzeby zapewnienia archiwizacji długoterminowej publikacji cyfrowych wśród pracowników tych instytucji oraz ich gotowości i przygotowania do podjęcia odpowiedzialności za nią. Rozważono ofertę edukacyjną w zakresie archiwizacji materiałów cyfrowych, wielkość zasobów cyfrowych dotychczas zgromadzonych w polskich instytucjach pamięci, ich stan oraz organizację prac zapewniających ich użyteczność. MAREK TOBERA Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych Uniwersytet Warszawski marektob@wp.pl POCZĄTKI TRANSFORMACJI POLSKIEGO RYNKU KSIĄŻKI. REKONSTRUKCJA NAJWAŻNIEJSZYCH WYDARZEŃ Z LAT (CZĘŚĆ DRUGA) SŁOWA KLUCZOWE: Rynek książki po 1989 r. Transformacja rynku książki. Polska Izba Książki. Międzynarodowe Targi Książki w Warszawie. Świat Książki. Ustawodawstwo w sprawach książki. VAT. Prawo autorskie. Książka w Polsce. ABSTRAKT: W artykule przedstawiono najważniejsze wydarzenia związane z polskim rynkiem książki po 1989 r. Cezury stanowią lata , ale przywołano także fakty z okresu PRL (zwłaszcza z drugiej połowy lat 80. XX w.), jak i odniesiono się do współczesnych realiów. Omówiono m.in. okoliczności załamania koniunktury na rynku książki w 1992 r., koncentrując się m.in. na upadku Składnicy Księgarskiej i jego konsekwencjach dla innych firm, przedstawiono problem nadużyć prawnych i etycznych, mających wówczas miejsce. Opisano konflikt dotyczący organizacji Międzynarodowych Targów Książki w Warszawie w 1993 r. oraz niepokoje związane z inauguracją działalności polskiej firmy-córki koncernu Bertelsmanna. MAŁGORZATA FEDOROWICZ-KRUSZEWSKA Instytut Informacji Naukowej i Bibliologii

14 Uniwersytet Mikołaja Kopernika MARIUSZ JAROCKI Instytut Informacji Naukowej i Bibliologii Uniwersytet Mikołaja Kopernika maryan@umk.pl DOSTĘPNOŚĆ STRON WWW POLSKICH BIBLIOTEK UNIWERSYTECKICH DLA OSÓB Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ WZROKU WYNIKI BADAŃ SŁOWA KLUCZOWE: Niewidomi. Słabowidzący. Biblioteki uniwersyteckie. Witryny WWW. Dostępność stron WWW ABSTRAKT: W artykule omówiono bariery, na które napotykają osoby z niepełnosprawnością wzroku w dostępie do witryn internetowych oraz standardy projektowania tych witryn zapewniającego obsługę tej grupy użytkowników. Przedstawiono wyniki badań dotyczących dostępności dla osób niewidomych i słabowidzących stron WWW bibliotek głównych polskich uniwersytetów. Przebadano wybrane strony internetowe stosując dwie metody: metodę automatycznych procedur oraz metodę jakościowo-heurystyczną. Analiza wyników badań dowiodła, że witryny bibliotek uniwersyteckich w Polsce odbiegają od standardów międzynarodowych w zakresie dostępności dla osób z niepełnosprawnością wzroku. MAGDALENA WÓJCIK Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytet Jagielloński magda.wojcik@uj.edu.pl, magda.a.wojcik@gmail.com PROMOCJA KSIĄŻĘK I LITERATURY W INTERNECIE SŁOWA KLUCZOWE: Książka. Literatura. Promocja książek i literatury w Internecie. Nowe media. Web 2.0. ABSTRAKT: W artykule dokonano identyfikacji i charakterystyki form promocji literatury funkcjonujących obecnie w środowisku sieciowym, rozpoznano i omówiono nowe typy promocji książki i literatury, które powstały dzięki Internetowi. Dokonano typologizacji obserwowanych w Sieci form promowania książek literatury. Przedstawiono wnioski dotyczące wpływu Internetu na zmianę sposobów promocji książki i literatury z perspektywy nowych mediów. AGATA WALCZAK-NIEWIADOMSKA Katedra Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytet Łódzki agathonia@poczta.fm BIBLIOTEKA JAKO CENTRUM ZABAWEK

15 SŁOWA KLUCZOWE: Biblioteka dla dzieci. Toy Library. Zabawki. Usługi biblioteczne. Dziecko niepełnosprawne. ABSTRAKT: W artykule przedstawiono zagadnienie toy libraries - bibliotek zabawkowych, placówek dotąd bliżej nieznanych w Polsce, których wyjątkowość polega na usługach bibliotecznych skoncentrowanych na wypożyczaniu zabawek i gier. Biblioteki te, pracujące pod hasłem umożliwienia dostępu do zabawy każdemu dziecku, poza podstawową działalnością, udostępniają materiały edukacyjne opiekunom. Omówiono specyfikę funkcjonowania placówek, ich historię oraz rodzaje, ze szczególnym uwzględnieniem bibliotek zabawkowych dla dzieci niepełnosprawnych (lekotek). Poruszono również kwestię ścieżek rozwoju sieci bibliotek na przykładach niektórych krajów; przedstawiono najważniejsze stowarzyszenia skupiające biblioteki zabawkowe w skali międzynarodowej, regionalnej i narodowej. Autorka podjęła próbę opisania polskich związków z siecią bibliotek zabawkowych.

16 PRZEGLĄD BIBLIOTECZNY LIBRARY REVIEW Rocznik zeszyt 1 TREŚĆ A r t y k u ł y EWA GŁOWACKA: Nowa edycja ISO 11620:2008: Information and Documentation - Library Performance Indicators. Analiza przyczyn i źródeł nowelizacji normy ANETA JANUSZKO-SZAKIEL: Analiza stanu zbiorów elektronicznych i warunków ich archiwizowania w polskich instytucjach bibliotecznych i wydawniczych STANISŁAW SKÓRKA: Architekt informacji - kreator przestrzeni informacyjnych WIOLETTA JACHYM: Próba implementacji benchmarkingu w zakresie funkcjonowania bibliotek D o n i e s i e n i a. K o m u n i k a t y JERZY KANDZIORA: Poprawki i uzupełnienia do bibliografii Bez cenzury Literatura - ruch wydawniczy - teatr S p r a w o z d a n i a Książka, biblioteka, informacja. Między podziałami a wspólnotą. II Międzynarodowa Konferencja Naukowa (Kielce, października 2010 r.) (Magdalena Przybysz-Stawska) Książka czy plik, tradycja czy nowoczesność. I Krakowska Konferencja Bibliotek Naukowych (Kraków, 4-5 listopada 2010 r.) (Aneta Januszko-Szakiel) Cyfrowe spotkania z zabytkami. Dobra kultury w Sieci. Dostępność i wymiana informacji. Międzynarodowa Konferencja Naukowa (Wrocław, 7-8 grudnia 2010 r.), (Elżbieta Herden, Agnieszka Seidel-Grzesińska) R e c e n z j e i p r z e g l ą d y p i ś m i e n n i c t w a Książka zawsze obecna. Prace ofiarowane Profesorowi Krzysztofowi Migoniowi. Wrocław 2010 (Elżbieta Gondek) Andrzej Mężyński: Biblioteki Warszawy w latach Warszawa 2010 (Barbara Bieńkowska) Jarosław Pacek: Bibliografia w zmieniającym się środowisku informacyjnym. Warszawa 2010 (Jadwiga Sadowska)

17 Anna Gasparovicova, L udmiła Hrdinakova, Judita Kopacikova, Pavol Rankov: Citanie mladeze v Bratislavskom kraji. Interpretacia vysledkov vyskumu. Bratislava 2009 (Renata Aleksandrowicz, Bogumiła Staniów) Katarzyna Domańska: Edukacja czytelnicza i informacyjna w świetle badań, Bydgoszcz 2010 (Zdzisław Kropidłowski) Forum Bibliotek Medycznych - Medical Library Forum: półrocznik / red. nacz. Ryszard Żmuda. - R. 1, nr 1, nr 2 (2008) - R. 3, nr 1 (2010). Łódź 2008 (Magdalena Bemke) Przegląd piśmiennictwa krajowego (Barbara Koryś) Z lektur zagranicznych (Jacek Wojciechowski) Z ż y c i a S B P K r o n i k a W s k a z ó w k i d l a a u t o r ó w EWA GŁOWACKA Instytut Informacji Naukowej i Biblologii Uniwersytet im. Mikołaja Kopernika w Toruniu egt@umk.pl NOWA EDYCJA ISO 11620:2008: INFORMATION AND DOCUMENTATION - LIBRARY PERFORMANCE INDICATORS. ANALIZA PRZYCZYN I ŹRÓDEŁ NOWELIZACJI NORMY SŁOWA KLUCZOWE: Biblioteki. Wskaźniki funkcjonalności. ISO : 2008 Information and Documentation - Library Performance Indicators. ABSTRAKT: W artykule przedstawiono zalety oraz rozwój normy ISO 11620: Information and Documentation - Library Performance Indicators. Szczególnie przeanalizowano jej nową edycję z 2008 r. w poszukiwaniu źródeł nowych wskaźników i ich układu. Scharakteryzowano podręczniki oraz międzynarodowe i krajowe standardy wskaźników funkcjonalności mające wpływ na kształt omawianego wydania normy. Przedstawiono analizę różnic pomiędzy kolejnymi edycjami normy ISO ANETA JANUSZKO-SZAKIEL Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego ajanuszko-szakiel@afm.edu.pl ANALIZA STANU ZBIORÓW ELEKTRONICZNYCH I WARUNKÓW ICH ARCHIWIZOWANIA W POLSKICH INSTYTUCJACH BIBLIOTECZNYCH I WYDAWNICZYCH

18 SŁOWA KLUCZOWE: Publikacje elektroniczne. Długoterminowa archiwizacja publikacji elektronicznych. Polskie biblioteki. Biblioteka Narodowa. Biblioteka Jagiellońska. Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Polskie wydawnictwa publikacji elektronicznych. Sekcja Wydawnictw Elektronicznych. ABSTRAKT: W artykule przedstawiono wyniki badań przeprowadzonych w 2009 roku, dotyczących zasobów elektronicznych polskich instytucji bibliotecznych. Celem tych badań było ustalenie, w jakiej kondycji są materiały elektroniczne zgromadzone w bibliotekach tradycyjnych i cyfrowych oraz jaki jest poziom świadomości i nastawienie przedstawicieli polskich instytucji tworzących, gromadzących i zarządzających polskimi bibliotecznymi zasobami elektronicznymi odnośnie do kwestii zabezpieczenia ich długoterminowej użyteczności. Omówiono również wnioski z rozmów na temat zapewnienia długoterminowej archiwizacji elektronicznych zasobów bibliotecznych z pracownikami Poznańskiego Centrum Superkom puter owo- Sieciowego. STANISŁAW SKÓRKA Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie Biblioteka Główna skorka@up.krakow.pl ARCHITEKT INFORMACJI - KREATOR PRZESTRZENI INFORMACYJNYCH SŁOWA KLUCZOWE: Architektura informacji. Przestrzeń informacyjna. Projektowanie. Moduły architektury informacji. Trop informacji. ABSTRAKT: Przestrzeń informacyjna (PI) jest rodzajem środowiska informacyjnego składającego się m.in. z treści, danych i komunikatów zorganizowanych w celu zaspokojenia potrzeb informacyjnych. Ludzie stykają się z PI zarówno w świecie wirtualnym, jak i rzeczywistym. Problemami zarządzania zasobami w PI oraz ułatwianiem ich przeszukiwania zajmują się architekci informacji. Ich celem jest uczynienie dostępu do poszukiwanej informacji możliwie najszybszym i wygodnym. Architektura informacji jest wszechobecna, występuje tam, gdzie istnieją zasoby informacyjne. Środowiska informacyjne projektuje się z uwzględnieniem następujących potrzeb: kupowania, szukania informacji, komunikowania się, znajdowania drogi itp. Z punktu widzenia Al przestrzeń informacyjna definiowana jest jako przestrzeń składająca się z trzech oddziałujących na siebie elementów: treści, kontekstu i użytkownika. Proces tworzenia PI obejmuje: planowanie, analizę, projektowanie, testowanie i udoskonalenie. WIOLETTA JACHYM Biblioteka Uczelniana Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Tarnowie wjachym@pwsztar.edu.pl PRÓBA IMPLEMENTACJI BENCHMARKINGU W ZAKRESIE FUNKCJONOWANIA BIBLIOTEK SŁOWA KLUCZOWE: Benchmarking. Jakość usług. Zarządzanie biblioteką. Wskaźniki funkcjonalności. ABSTRAKT: Benchmarking jest jedną z najczęściej stosowanych metod pozwalających na usprawnianie organizacji. Dążeniem jest dorównanie najlepszym, a często nawet przewyższenie wydajności osiąganej przez konkurencję. Sposób ten może stać się jednym z

19 zasadniczych, stosowanych w bibliotekach, dążących do osiągnięcia jak najlepszej wydaności w celu zaspokojenia potrzeb swoich użytkowników. Benchmarking wymusza proces ciągłego doskonalenia, który czerpie swoje wzorce z działań liderów w określonej grupie i pozwala na przetworzenia nowych rozwiązań, inspirację i zastosowanie ich we własnym środowisku. W artykule przedstawiono płaszczyzny i etapy zastosowania benchmarkingu w bibliotekach. Zaprezentowano takie zagadnienia, jak: istota benchmarkingu, rodzaje, etapy prowadzenia projektu, dobór partnerów, zasady pozyskiwania informacji oraz wskaźniki, które mogą podlegać ocenie.

20 PRZEGLĄD BIBLIOTECZNY LIBRARY REVIEW Rocznik zeszyt 2 TREŚĆ A r t y k u ł y JADWIGA KOŁODZIEJSKA: Między tradycyjnością a nowoczesnością bibliotek MAREK NAHOTKO: Integracja wyszukiwania w zasobach informacyjnych ANETA JANUSZKO-SZAKIEL: Długoterminowa archiwizacja zasobów cyfrowych - program dla polskich bibliotek MARZENA ŚWIGOŃ: Polska Skala Niepokoju Związanego z Korzystaniem z Biblioteki: wyniki badań S p r a w o z d a n i a Jubileusz Profesor Hanny Tadeusiewicz. Seminarium naukowe (Łódź, 19 października 2010 r.) (Zbigniew Gruszka) Sprawozdanie z działalności Komisji Egzaminacyjnej do przeprowadzania postępowania kwalifikacyjnego dla kandydatów na dyplomowanego bibliotekarza oraz dyplomowanego pracownika dokumentacji i informacji naukowej za okres od kwietnia 2008 roku do listopada 2010 roku (Aleksandra Wejman-Sowińska) Nauka o informacji (informacja naukowa) w okresie zmian. V Konferencja Naukowa Instytutu Informacji i Studiów Bibliologicznych Uniwersytetu Warszawskiego (Warszawa, 4-5 kwietnia 2011 r.) (Ewa Chuchro, Mariusz Luterek) Cyfrowa biblioteka - prawdy i mity prawa autorskiego w kontekście e-bibliotek. Konferencja Ogólnopolska (Warszawa, 13 kwietnia 2011 r.) (Jacek Włodarski) R e c e n z j e i p r z e g l ą d y p i ś m i e n n i c t w a Urszula Lisowska-Kożuch: Dziennik Polski w latach Próba monografii. Kraków 2010 (Adrian Uljasz) Przegląd piśmiennictwa krajowego (Barbara Koryś) Z lektur zagranicznych (Jacek Wojciechowski) Z ż y c i a S B P

21 Sprawozdanie z działalności Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich w 2010 roku Z ż a ł o b n e j k a r t y Bartłomiej Szyndler ( ) (Małgorzata Gorczyńska) W s k a z ó w k i d l a a u t o r ó w JADWIGA KOŁODZIEJSKA Biblioteka Narodowa MIĘDZY TRADYCYJNOŚCIĄ A NOWOCZESNOŚCIĄ BIBLIOTEK SŁOWA KLUCZOWE: Czytelnictwo w Polsce. Uwarunkowania społeczne. Uwarunkowania kulturowe. Modernizacja bibliotek. Edukacja. ABSTRAKT: Przedmiotem artykułu są uwarunkowania wpływające na rozwój czytelnictwa w społeczeństwie. Odnosząc się do wyników ogólnopolskiego badania czytelnictwa w Polsce z 2008 r. wskazujących na głęboki jego regres, autorka poszukuje przyczyn tego stanu rzeczy. Kwestionuje popularne przekonanie, iż podstawą podnoszenia poziomu czytelnictwa jest przede wszystkim techniczna modernizacja bibliotek. Wskazuje potrzebę dostosowania kolekcji bibliotecznych do rzeczywistych potrzeb czytelników. Zwraca uwagę na konieczność zapewniania fizycznej dostępności bibliotek w środowiskach wiejskich i małych miast. Pokazuje fundamentalne zależności między aktywnością czytelniczą a edukacją, zarówno szkolną, jak i nieformalną oraz przedszkolną, podkreślając jej zasadnicze znaczenie dla kształtowania nawyków czytelniczych. MAREK NAHOTKO Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytet Jagielloński marek.nahotko@uj.edu.pl INTEGRACJA WYSZUKIWANIA W ZASOBACH INFORMACYJNYCH SŁOWA KLUCZOWE: Zintegrowane wyszukiwanie informacji. Wyszukiwarki internetowe. Katalogi biblioteczne. WorldCat. Google Books. Google Scholar. ABSTRAKT: W artykule przedstawiono prace służące ujednoliceniu środowiska wyszukiwania informacji naukowej dostępnej w Internecie i bibliotekach naukowych. Ponieważ wyszukiwanie zintegrowane (federated serach) nie funkcjonuje wystarczająco efektywnie w środowisku sieci globalnych, przedstawiono dwie inne drogi: integracja przez wyszukiwarkę Google Scholar oraz nowe prace nad wyszukiwaniem zintegrowanym w skali Webu, prowadzonym poprzez interfejs biblioteki. W artykule wskazano na zalety i wady obu rozwiązań oraz zaproponowano ich połączenie.

22 ANETA JANUSZKO-SZAKIEL Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego DŁUGOTERMINOWA ARCHIWIZACJA ZASOBÓW CYFROWYCH - PROGRAM DLA POLSKICH BIBLIOTEK SŁOWA KLUCZOWE: Polskie zasoby cyfrowe. Archiwizacja zasobów cyfrowych. Narodowy program ochrony. Biblioteka Narodowa. Biblioteki polskie. ABSTRAKT: W artykule przedstawiono propozycję programu ochrony zasobów cyfrowych zgromadzonych w polskich instytucjach bibliotecznych. Uwzględniono w niej najistotniejsze normy i standardy długoterminowej archiwizacji wypracowane i rekomendowane przez instytucje pamięci krajów zaawansowanych w działaniach archiwizacyjnych. Odniesiono się również do możliwości i warunków polskich instytucji bibliotecznych. Program ma charakter hipotetycznego scenariusza przystąpienia polskich bibliotek do działań na rzecz zapewnienia długoterminowej użyteczności polskich zasobów cyfrowych. MARZENA ŚWIGOŃ Zakład Archiwistyki, Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie marzena.swigon@neostrada.pl; marzena.swigon@uwm.edu.pl POLSKA SKALA NIEPOKOJU ZWIĄZANEGO Z KORZYSTANIEM Z BIBLIOTEKI: WYNIKI BADAŃ SŁOWA KLUCZOWE: Polska Skala Niepokoju Związanego z Korzystaniem z Biblioteki. Biblioteka. Użytkownicy biblioteki. Lęk przed biblioteką. Library anxiety. Badania użytkowników. User studies. ABSTRAKT: W artykule zaprezentowano nowe narzędzie do badania poziomu tzw. lęku przed biblioteką (ang. library anxiety) nazwanego Polską Skalą Niepokoju Związanego z Korzystaniem z Biblioteki (P-LAS). Skala składa się z 46 stwierdzeń zgrupowanych w sześciu komponentach: bariery związane z personelem biblioteki, bariery afektywne, bariery związane z brakiem wiedzy o bibliotece, z brakiem komfortu w bibliotece, z brakiem źródeł w bibliotece oraz bariery technologiczne. Skala ta jest narzędziem bardziej odpowiednim do badań w polskich warunkach niż wzorce zagraniczne oraz bardziej dostosowanym do współczesnego środowiska bibliotecznego niż Library Anxiety Scale (LAS).

23 PRZEGLĄD BIBLIOTECZNY LIBRARY REVIEW Rocznik zeszyt 3 TREŚĆ A r t y k u ł y JACEK WOJCIECHOWSKI: Odbiór komunikatów z Internetu i druku MARIA KOCÓJOWA: Słownik Pracowników Książki Polskiej (przy okazji wydania Suplementu III) JUSTYNA JASIEWICZ: Zachowania informacyjne młodzieży a elementy edukacji informacyjnej w Polsce O p i n i e Barbara Sordylowa: Przeciwko likwidacji wersji papierowej BABIN-u Odpowiedź na apel prof. Barbary Sordylowej (Barbara Sosińska-KalataaJanusz Nowicki) Dariusz Grygrowski: Zmiany w stosowaniu Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej przez Bibliotekę Narodową w Warszawie - nadzieje i wątpliwości S p r a w o z d a n i a Nauka o informacji (informacja naukowa) w okresie zmian. V Konferencja Naukowa Instytutu Informacji i Studiów Bibliologicznych Uniwersytetu Warszawskiego (Warszawa, 4-5 kwietnia 2011 r.) (Mariusz Luterek, Ewa Chuchro) Nowoczesne koncepcje organizacji bibliotek. V Bałtycka Konferencja z cyklu Zarządzanie i organizacja bibliotek (Gdańsk, kwietnia 2011 r.) (Anna Aniszewska-Sworczuk) Polonia - Europa - Świat. Potrzeby polskiego dziedzictwa narodowego we Francji. Międzynarodowa Konferencja Polskiego Bractwa Kawalerów Gutenberga (Livien, kwietnia 2011 r.) (Dorota Pietrzkiewicz) Biblioteka w przestrzeni edukacyjnej. Funkcje i wyzwania w XXI wieku. Ogólnopolska Konferencja Naukowa (Kraków, maja 2011 r.) (Agnieszka Folga, Joanna Kołakowska, Ewa Piotrowska) Libraries for an Open Environment: strategies, technologies and partnership. 32. doroczna konferencja International Association of Scientific and Technological University Libraries (Warszawa, 29 maja-2 czerwca 2011 r.) (Jolanta Stępniak) Biblioteka jako trzecie miejsce. Międzynarodowa Konferencja Biblioteki Uniwersytetu Łódzkiego (Łódź, 31 maja-2 czerwca 2011 r.) (Justyna Jerzyk-Wojtecka)

24 Jubileusz 60-lecia Instytutu Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych Uniwersytetu Warszawskiego (Warszawa, 11 czerwca 2011 r.) (Anna Radziejowska-Hilchen) Przegląd piśmiennictwa krajowego (Barbara Koryś) Z lektur zagranicznych (Jacek Wojciechowski) Z ż y c i a S B P 19. Posiedzenie Rady Członków EBLIDY (Malaga, 26 maja 2011 r.) (Joanna Pasztaleniec- Jarzyńska) Jeden zawód, jedna przyszłość?. Konferencja towarzysząca 19. Posiedzeniu Rady Członków EBLIDY (Malaga, 27 maja 2011 r.) (Joanna PasztaleniecJarzyńska) Komunikaty W s k a z ó w k i d l a a u t o r ó w JACEK WOJCIECHOWSKI Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytet Jagielloński jwck@wp.pl ODBIÓR KOMUNIKATÓW Z INTERNETU I Z DRUKU SŁOWA KLUCZOWE: Biblioteki. Czytanie. HTML. Informacja. Intelektualizacja. Internet. Język pisma. Komunikacja digitalna. Komunikacja piśmiennicza. Komunikacja publiczna. Książki. Literatura piękna. Monitor. Mowa. Mózg. Odbiór treści. Oko w percepcji. Pamięć długotrwała. Pamięć robocza. Piśmiennictwo. Praca umysłu. Procesy myślenia. Psychologia odbioru. Psychologia komunikacji. Uczenie się. Wiedza. Zapamiętywanie. ABSTRAKT: Ustalenie prawidłowości przebiegu procesów komunikacji wymaga analiz semiotycznych i psychologicznych, weryfikowanych w sposób krzyżowy. Współistnienie komunikacji digitalnej i piśmienniczej, obecnie ewidentne, w perspektywie przyszłości jest oceniane różnie, ale w sposób spekulatywny. Pismo wywodzi się z naturalnego języka mowy, czyli jest linearne w płaszczyźnie, co ułatwia pogłębione i abstrakcyjne przetwarzanie treści odebranych. Język Internetu, HTML - dynamiczny, symultaniczny i wielosemiotyczny - jest złożony homologicznie, a transmisje opiera na linkach i leksjach. To odmienne języki i nawet pismo nie jest na ekranie tym samym, co w druku. Procesy odbioru pisma z druku przebiegają inaczej, niż z monitora: są pogłębione i trwają krócej. intelektualna. Decyduje znacznie większa koncentracja i aktywizacja

25 Mózg inaczej reaguje na różne sygnały, jakkolwiek zachodzi też finalne scalanie przejętych treści, odnoszonych następnie do treści już wcześniej przyswojonych. Ale na dłużej przechowują się tylko treści przetworzone do pamięci długotrwałej, a najtrwalej - te, które pochodzą z pogłębionego czytania tekstów pisemnych, nie nadmiernie szybkiego: taki jest warunek uczenia się i zapamiętywania. Ostateczny efekt to zinternalizowana wiedza oraz kreatywne procesy mentalne. To zaś, czy są kreatywne, czy tylko odtwórcze i bierne, pozostaje w relacji nie tylko z przejętą treścią, lecz także z formą komunikacji i jej semiotyką. Przy zmieniającym się kontekście społecznym i rozwoju komunikacyjnych technologii - w tym miniaturyzacji urządzeń - określanie tendencji przyszłościowych jest wysoce spekulatywne. Można jednak spodziewać się postępującej z czasem specjalizacji zadaniowej różnych form komunikacji oraz ich wzajemnej koegzystencji - na tej specjalizacji opartej. MARIA KOCÓJOWA Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytet Jagielloński maria.kocoj@uj.edu.pl SŁOWNIK PRACOWNIKÓW KSIĄŻKI POLSKIEJ (przy okazji wydania Suplementu III) SŁOWA KLUCZOWE: Biografistyka. Bibliografia. Bibliotekoznawstwo. Edytorstwo. Historia. Informacja naukowa. Słownik pracowników książki polskiej. Tadeusiewicz Hanna. ABSTRAKT: W artykule przedstawiono znaczenie i rolę tego ważnego, czterotomowego wydawnictwa naukowego, zawierającego ponad cztery tysiące biogramów polskich ludzi książki. Omówiono pierwsze koncepcje i próby po II wojnie światowej oraz etapy realizacji publikacji w latach Podkreślono zasługi profesor Hanny Tadeusiewicz, wieloletniego pracownika, następnie redaktor naczelną wydawnictwa. Uwaga została skupiona na organizacji i zarządzaniu całością projektu wydawniczego, ze specjalnym uwzględnieniem specyfiki Suplementu III. W zakończeniu sformułowano dezyderaty łączące się z nadaniem elektronicznej formy już istniejącym tomom i udostępnieniu ich w Sieci dla większego pożytku użytkownikom oraz z kontynuowaniem tych badań biograficznobibliograficznych. JUSTYNA JASIEWICZ Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych Uniwersytet Warszawski justyna.jasiewicz@uw. edu.pl ZACHOWANIA INFORMACYJNE MŁODZIEŻY A ELEMENTY EDUKACJI INFORMACYJNEJ W POLSCE

26 SŁOWA KLUCZOWE: Kompetencje informacyjne. Edukacja informacyjna. Zachowania informacyjne młodzieży. Potrzeby informacyjne. Ocena wiarygodności informacji. Źródła informacji. ABSTRAKT: W artykule przedstawiono wybrane wyniki badań przeprowadzonych przez autorkę na potrzeby rozprawy doktorskiej dotyczącej kompetencji informacyjnych młodzieży w Polsce, Niemczech i Wielkiej Brytanii. Zaprezentowano dane ilustrujące wykorzystywanie poszczególnych źródeł informacji w procesie edukacji szkolnej przez młodzież z Polski, Niemiec i Wielkiej Brytanii oraz ocenę wiarygodności informacji pochodzących z tych źródeł. Wyniki badań zestawiono z analizą Podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych oraz Podstawy programowej kształcenia ogólnego dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych, których ukończenie umożliwia uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego, obydwu z Dzięki takiemu podejściu wskazana została wyraźna rozbieżność pomiędzy potrzebami i zachowaniami informacyjnymi młodych ludzi a celami kształcenia informacyjnego nakreślonymi w Podstawach programowych.

27 PRZEGLĄD BIBLIOTECZNY LIBRARY REVIEW Rocznik zeszyt 4 TREŚĆ A r t y k u ł y JADWIGA SADOWSKA: Polska bibliografia regionalna z perspektywy półwiecza. Koncepcje i realia WŁADYSŁAW M. KOLASA: Retrospektywny indeks cytowań w humanistyce. Koncepcja, metoda, zastosowanie DOROTA GRABOWSKA, IWONA PUGACEWICZ: Aspekty organizacyjne i zarządzanie bibliotekami w Finlandii z perspektywy społeczeństwa informacyjnego MAGDALENA HAMERSKA: Wpływ komputeryzacji na efektywność pracy w bibliotece oraz poziom obsługi czytelników. Przykład Biblioteki Uniwersytetu Gdańskiego S p r a w o z d a n i a Jak kształcić studentów informacji naukowej i bibliotekoznawstwa? Programy studiów a rynek pracy i rozwój nauki. Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Edukacyjna Instytutu Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego (Kraków, 6-7 czerwca 2011 r.) (Agnieszka Korycińska-Huras) Literatura dziecięca i młodzieżowa: stan badań, kształcenie, perspektywy rozwoju. Międzynarodowa Konferencja Naukowa (Paryż, 22 czerwca 2011 r.) (Iwona H. Pugacewicz) Biblioteki poza bibliotekami: integracja, innowacja, informacja dla wszystkich. Światowy kongres bibliotek i informacji i 77. Konferencja Generalna IFLA (San Juan, Porto Rico, sierpnia 2011 r.) (Elżbieta B. Zybert) Znaczenie alfabetyzacji informacyjnej dla ludności wielokulturowej: potrzeby, strategie, programy i rola bibliotek oraz Dostęp i innowacja: dostarczenie informacji wszystkim. Sprawozdanie z 94. i 164. sesji Kongresu i 77. Konferencji Generalnej IFLA (San Juan, Porto Rico, sierpnia 2011 r.) (Zuzanna Wiorogórska) Classification and Ontology: Formal Approaches and Access to Knowledge. Międzynarodowa Konferencja Naukowa (Haga, września 2011 r.) (Jolanta Hys) IV Konferencja Polskie Biblioteki Cyfrowe (Poznań, października 2011 r.) (Marcin Roszkowski) Ogólnopolska Konferencja Bibliotek Akademii Uniwersytetów Muzycznych (Katowice, października 2011 r.) (Hanna Bias, Martyna Darowska) R e c e n z j e i p r z e g l ą d y p i ś m i e n n i c t w a Przegląd piśmiennictwa krajowego (Barbara Koryś) Z lektur zagranicznych (Jacek Wojciechowski) Z ż y c i a S B P K r o n i k a ż y c i a n a u k o w e go W s k a z ó w k i d l a a u t o r ó w

28 JADWIGA SADOWSKA Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytet Wrocławski jadwigasadowska@o2.pl POLSKA BIBLIOGRAFIA REGIONALNA Z PERSPEKTYWY PÓŁWIECZA. KONCEPCJE I REALIA SŁOWA KLUCZOWE: Polska bibliografia regionalna Organizacja bibliografii regionalnej. Metodyka bibliografii regionalnej; terminologia. ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - Głównym celem artykułu jest przedstawienie systemu kształtowania się polskiej bibliografii regionalnej w latach z uwzględnieniem spraw instytucjonalnych, organizacyjnych, metodycznych i terminologicznych. Istotnym celem jest też pokazanie wpływu reform administracyjnych oraz organizacji krajowej sieci informacyjnej na koncepcję i rozwój tej bibliografii. Starano się również ukazać rolę wojewódzkich bibliotek publicznych oraz Instytutu Bibliograficznego Biblioteki Narodowej w praktycznej realizacji koncepcji bibliografii regionalnej w Polsce. Metody badań - Podstawą analizy były referaty, postulaty i wnioski przedstawione podczas krajowych narad bibliograficznych (1956, 1966, 1978, 1995) oraz innych konferencji poświęconych bibliografii regionalnej (1960, 1967, 1994, 1998, 2000, 2005, 2006, 2008). Wyniki i wnioski - Wskazano kilka okresów istotnych dla rozwoju bibliografii regionalnej: a) lata czterdzieste i pięćdziesiąte, gdy prace nad tą bibliografią były inspirowane przez państwo i pośrednio miały cele polityczne (Bibliografia Ziem Zachodnich i Północnych); b) lata sześćdziesiąte, gdy ustalono granice regionów historyczno-kulturowych w kraju (Pomorze Zachodnie, Pomorze Gdańskie, Warmia i Mazury, Ziemia Lubuska, Śląsk, Mazowsze, Lubelszczyzna, Rzeszowszczyzna, Kielecczyzna), opracowano podstawy metodyczne i podjęto systematyczne prace nad bibliografią regionalną retrospektywną i bieżącą jako źródłem wszechstronnej informacji o regionie; c) koniec lat siedemdziesiątych i lata osiemdziesiąte, gdy w wyniku reformy administracyjnej (49 nowych województw na miejsce 17) podjęto próbę zastąpienia regionów historyczno-kulturowych regionami administracyjnymi, czego efektem były nowe bibliografie regionalne i zmiany zasięgów terytorialnych dotychczasowych bibliografii; d) lata dziewięćdziesiąte i pierwsza dekada XXI w., gdy na kształt i organizację prac nad bibliografiami regionalnymi istotny wpływ miały zmiany technologiczne w bibliotekach. Od połowy lat dziewięćdziesiątych tworzone są bibliograficzne bazy danych według jednolitych zasad normalizacyjnych. Rozwijają się także bibliografie lokalne. O rozwoju bibliografii regionalnych i lokalnych świadczą liczby: w latach średnio rocznie ukazywało się 18,8 bibliografii, w latach liczba ta wzrosła do 585,8 w ciągu roku. WŁADYSŁAW MAREK KOLASA Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie wmkolasa@gmail.com RETROSPEKTYWNY INDEKS CYTOWAŃ W HUMANISTYCE Koncepcja, metoda, zastosowania SŁOWA KLUCZOWE: Indeks cytowań. Bazy danych. Projektowanie. Metodologia. Humanistyka

29 ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - W artykule opisano metodę budowy indeksu cytowań uzyskanego poprzez przekształcenie bibliograficznej bazy danych. Przedstawiono poszczególne etapy tworzenia takiej bazy i poddano je krytycznej ocenie. Opisano kolejno fazy: projektowania systemu, metodykę tworzenia bazy danych, tworzenia cytowań ich konwersji oraz eksploatacji. M etody badań - Tekst opiera się na autorskich doświadczeniach zebranych podczas tworzenia Indeksu Cytowań Historiografii Mediów Polskich (ICHMP). W opracowaniu wykorzystano wskaźniki bibliometryczne zaczerpniętych z ICHMP oraz (kontekstowo) z literatury przedmiotu. W yniki - Zbudowany według tej metody indeks (ICHMP) zawierał dokumentów powiązanych siatką cytowań. Największą zaletą opisanej koncepcji jest wysoka skuteczność. W bazie osiągnięto wskaźniki porównywalne do indeksów filadelfijskich, np. citation impact wyniósł 6,7; maksimum cytowań na 1 publikację - 415, zaś autor-rekordzista zgromadził 1075 cytowań. Wnioski - Przedstawiona koncepcja (umownie: indeks retrospektywny) może być z powodzeniem zastosowane w innych dziedzinach humanistycznych. Głównym walorem rozwiązania są: niskie koszty, duża skuteczność oraz ogromne możliwości obliczeniowe. DOROTA GRABOWSKA Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych Uniwersytet Warszawski d.grabowska@uw.edu.pl IWONA H. PUGACEWICZ Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych Uniwersytet Warszawski i.pugacewicz@uw.edu.pl ASPEKTY ORGANIZACJYJNE I ZARZĄDZANIE BIBLIOTEKAMI W FINLANDII Z PERSPEKTYWY SPOŁECZEŃSTWA INFORMACYJNEGO SŁOWA KLUCZOWE: Finlandia. Biblioteka. Biblioteka Narodowa. Biblioteka naukowa. Biblioteka publiczna. Metso. Bibliotekarz. Społeczeństwo informacyjne. Kształcenie. Organizacja. Zarządzanie. Finansowanie. ABSTRAKT: Teza/cel - Celem artykułu jest przedstawienie ważnej roli bibliotek w Finlandii w kształtowaniu społeczeństwa informacyjnego. Omówiono w nim podstawy prawne, finansowanie i system biblioteczny. Ukazano rolę bibliotek w promocji czytelnictwa i wiedzy informacyjnej. M etody badań - Przeanalizowano dokumenty regulujące działalność i organizację bibliotek w Finlandii oraz wykorzystano własne obserwacje z wyjazdu studyjnego. W yniki i wnioski - Wykazano, że w Finlandii biblioteki, jako wyspecjalizowane placówki usługowe, które działają w ramach samorządów lokalnych, wyższych uczelni i instytucji naukowych w istotny sposób przyczyniają się do rozwoju oświaty i nauki, większego udziału obywateli w życiu politycznym i lepszej orientacji w życiu codziennym. Biblioteki mają swój wkład w kształtowanie się społeczeństwa informacyjnego. MAGDALENA HAMERSKA Biblioteka Uniwersytetu Gdańskiego m.hamerska@ug.edu.pl

30 WPŁYW KOMPUTERYZACJI NA EFEKTYWNOŚĆ PRACY W BIBLIOTECE ORAZ POZIOM OBSŁUGI CZYTELNIKÓW Przykład Biblioteki Uniwersytetu Gdańskiego SŁOWA KLUCZOWE: Komputeryzacja bibliotek. Zintegrowany system biblioteczny. VTLS. Virtua. Wdrażanie systemu VTLS. Katalog online. Katalogowanie. Katalog centralny. W spółkatalogowanie. ABSTRAKT: Teza/cel - Artykuł ma na celu przedstawienie na przykładzie Biblioteki Uniwersytetu Gdańskiego wpływu komputeryzacji procesów bibliotecznych na pracę tego typu placówki. Uwagę skupiono na efektach w zakresie opracowywania zbiorów oraz wzroście poziomu świadczonych usług bibliotecznych. Metody badań - Dokonano analizy najważniejszych wydarzeń w rozwoju systemu komputerowego Biblioteki Uniwersytetu Gdańskiego oraz danych statystycznych zamieszczonych w sprawozdaniach rocznych Biblioteki Uniwersytetu Gdańskiego i sprawozdaniach Oddziału Opracowania Alfabetycznego Druków Zwartych (po zmianach organizacyjnych Oddziału Opracowania Druków Zwartych). Na tej podstawie przedstawiono wpływ komputeryzacji na wybrane aspekty funkcjonowania biblioteki. Wyniki i wnioski - Przeanalizowane dane wykazują, że komputeryzacja procesów bibliotecznych w Bibliotece Uniwersytetu Gdańskiego w dłuższym okresie wpłynęła na znaczne zwiększenie wydajności katalogowania zbiorów. Poprzez ułatwienia wynikające z automatyzacji licznych procesów wzrósł także poziom usług świadczonych przez placówkę.

31 PRZEGLĄD BIBLIOTECZNY LIBRARY REVIEW Rocznik zeszyt 1 TREŚĆ A r t y k u ł y ELŻBIETA B. ZYBERT.: Współczesne biblioteki więzienne i działalność kulturalno-oświatowa w polskich zakładach służby więziennej REMIGIUSZ SAPA: Zasoby informacji naukowej generowanej lokalnie i udostępnianej w serwisach www polskich instytucji akademickich z obszaru informatyki ZUZANNA WIOROGÓRSKA: Teoria ugruntowana i je j wybrane zastosowania w badaniach z zakresu informacji naukowej i bibliotekoznawstwa JOLANTA MAZUREK: Polskie biblioteki cyfrowe w ocenie pracowników nauki S p r a w o z d a n i a 100. Zjazd Bibliotekarzy Niemieckich (Berlin, 7-10 czerwca 2011 r.) (Krystyna Hudzik) Książka i prasa w kulturze. Ogólnopolska Konferencja Naukowa (Bydgoszcz, października 2011 r.) (Magdalena Przybysz-Stawska) Kraków-Lwów. Książki, czasopisma, biblioteki XIX i XX wieku XI Międzynarodowa Konferencja Naukowa (Kraków, listopada 2011 r.) (Adrian Uljasz) R e c e n z j e i p r z e g l ą d y p i ś m i e n n i c t w a G l o b a l P e r s p e c t i v e s o n S c h o o l L i b r a r i e s: P r o j e c t s a n d P r a c t i c e s. Boston 2011 (Bogumiła Staniów) PetrS. S o k o v: Vysshyje bibliotechno-informacionnoje obrazovanie v Rossii: istorija i sovremennyje tendencji ravitija: monografija. Moskva 2011 (Zdzisław Gębołyś) J o l a n t a C h w a s t y k - K o w a l c z y k: Katyń, dipisi, PKPiR na łamach polskich czasopism uchodźczych. Kielce 2011 (Adrian Uljasz) Przegląd piśmiennictwa krajowego (Barbara Koryś) Z lektur zagranicznych (Jacek Wojciechowski) Z ż y c i a S B P K r o n i k a ż y c i a n a u k o w e g o (Ewa Chuchro) W s k a z ó w k i d l a a u t o r ó w

32 ELŻBIETA BARBARA ZYBERT Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych Uniwersytet Warszawski e.zybert@uw.edu.pl WSPÓŁCZESNE BIBLIOTEKI WIĘZIENNE I DZIAŁALNOŚĆ KULTURALNO- OŚWIATOWA W POLSKICH ZAKŁADACH SŁUŻBY WIĘZIENNEJ SŁOWA KLUCZOWE: Biblioteki więzienne. Działalność kulturalno-oświatowa. Służba Więzienna. Polskie zakłady karne. ABSTRAKT: Cel - W artykule przedstawiono działalność resocjalizacyjną wykorzystującą pracę kulturalno-oświatową, bibliotekę i różne formy przekazu treści, prowadzoną w polskich zakładach penitencjarnych. Głównym celem opracowania było przedstawienie aktualnej sytuacji w bibliotekarstwie więziennym i porównanie jej ze stanem z 1981 r. Metody badań - Dla potrzeb badania zastosowano metodę sondażu diagnostycznego, przeprowadzonego w 2010 r. we wszystkich, tj. 156 polskich zakładach penitencjarnych: 86 zakładach karnych i 70 aresztach śledczych. W yniki i wnioski - Najważniejsze wnioski wynikające z badania wskazują na znaczącą rolę książki i innych materiałów bibliotecznych w działalności resocjalizacyjnej. Nie oznacza to jednak poświęcania szczególnej troski bibliotekom więziennym i doskonalenia ich działalności. Pozytywną zmianą jest wzrost liczby profesjonalnie przygotowanych pracowników Służby Więziennej, którzy nie tylko rozumieją znaczenie książki i działalności kulturalno-oświatowej, ale w codziennej pracy organizują przedsięwzięcia popularyzujące czytelnictwo (np. wystawy książek, spotkania z autorami, konkursy wiedzy, literackie, czytanie książek przez radiowęzeł), umożliwiają osadzonym udział w kulturze i rozwijanie aktywności twórczych. REMIGIUSZ SAPA Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytet Jagielloński remigiusz.sapa@uj.edu.pl ZASOBY INFORMACJI NAUKOWEJ GENEROWANEJ LOKALNIE I UDOSTĘPNIANEJ W SERWISACH WWW POLSKICH INSTYTUCJI AKADEMICKICH Z OBSZARU INFORMATYKI SŁOWA KLUCZOWE: Komunikacja naukowa. Zasoby cyfrowe. Informatyka. Szkoły wyższe. Serwisy WWW. Polska. ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - Celem badań było rozpoznanie skali, specyfiki i potencjalnej przydatności zasobów informacji naukowej powstającej i upublicznianej lokalnie w serwisach WWW jednostek akademickich, jako podstawy do refleksji nad zasadnością i sposobem ich upowszechnienia. Metody badań - Badania, przeprowadzone w okresie od lutego do sierpnia 2011 r., zostały ograniczone do zasobów oferowanych w serwisach WWW 66 polskich jednostek akademickich funkcjonujących w obszarze informatyki. W ich efekcie dokonano analizy ilościowej i jakościowej zasobów danych, informacji i wiedzy naukowej udostępnianych w tych serwisach. W yniki i wnioski - Stwierdzono dominację informacji o charakterze pragmatycznym, wyraźnie rzadsze występowanie informacji o zasobach wiedzy, sporadyczną dostępność pełnych tekstów i brak danych pochodzących z badań. Jednocześnie znaczne zróżnicowanie oferowanych zasobów pod względem charakteru i zakresu, nieporównywalność oferty poszczególnych serwisów WWW oraz częsty brak profesjonalizmu w udostępnianiu tych zasobów powodują, że próby szerszego włączenia ich do komunikacji naukowej wymagają efektywnej selekcji,

33 promowania standardów publikowania i archiwizowania dokumentów cyfrowych oraz wypracowania rozwiązań pozwalających na ich włączenie w obszar percepcji naukowca. ZUZANNA WIOROGÓRSKA Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie z.wiorogorska@uw.edu.pl TEORIA UGRUNTOWANA I JEJ WYBRANE ZASTOSOWANIA W BADANIACH Z ZAKRESU INFORMACJI NAUKOWEJ I BIBLIOTEKOZNAWSTWA SŁOWA KLUCZOWE: Metodologia badań. Teoria ugruntowana. Bibliotekoznawstwo. Informacja naukowa. ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - Celem artykułu jest przybliżenie założeń teorii ugruntowanej oraz pokazanie jej zastosowania w badaniach z dziedziny bibliotekoznawstwa i informatologii (informacji naukowej). Metody badań - Analizę podstawowych założeń teorii ugruntowanej oraz ich interpretacji przeprowadzono na podstawie najważniejszych publikacji A. Straussa i B. Glasera - autorów tej metody oraz K. Charmez - autorki najbardziej znanej jej modyfikacji. Zastosowania teorii ugruntowanej w badaniach z zakresu informacji naukowej i bibliotekoznawstwa śledzono na podstawie piśmiennictwa polsko-, anglo- i francuskojęzycznego zarejestrowanego w bibliograficznych i pełnotekstowych bazach czasopism, katalogach centralnych oraz cyfrowych repozytoriach. Punktem wyjścia było wyszukiwanie publikacji z lat , a następnie, na podstawie przeglądu ich bibliografii, wyszukiwanie wydawnictw wcześniejszych, odpowiadających celowi niniejszego artykułu. W yniki i wnioski - Przegląd międzynarodowego piśmiennictwa, opisującego wiele przykładów zastosowania teorii ugruntowanej w INiB pokazał, że ta jakościowa metoda badawcza może być z powodzeniem wykorzystywana także na gruncie polskim do badania różnorodnych aspektów informacyjnych zachowań użytkowników, źródeł i usług informacyj nych. JOLANTA MAZUREK PAN BIBLIOTEKA KÓRNICKA j.mazurek@bkpan.poznan.pl POLSKIE BIBLIOTEKI CYFROWE W OCENIE PRACOWNIKÓW NAUKI SŁOWA KLUCZOWE: Biblioteki cyfrowe. Użytkownicy bibliotek cyfrowych. Wykorzystanie bibliotek cyfrowych. ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - Artykuł prezentuje oceny i komentarze dotyczące funkcjonowania polskich bibliotek cyfrowych, wyrażone przez pracowników naukowych. Zawiera również ich opnie dotyczące przyszłości bibliotek cyfrowych. Metody badań - Artykuł opiera się na autorskim badaniu przeprowadzonym na początku 2011 r. metodą ankiety online. Do odpowiedzi na 19 pytań zaproszone zostały wyłącznie osoby korzystające usługi oferowane przez biblioteki cyfrowe do prowadzenia prac naukowych. Wyniki - W sondażu udział wzięło 110 pracowników naukowych. W przeważającej większości byli to przedstawiciele nauk humanistycznych, wśród nich głownie historycy. Uzyskane wyniki stanowią pierwszą próbę usystematyzowania wiedzy na temat stanu wykorzystania przez naukowców zasobów udostępnianych w bibliotekach cyfrowych. Wnioski - Najwięcej przykładów praktycznego wykorzystania bibliotek cyfrowych przytaczają humaniści. Analiza ich opinii prowadzi do wniosku, iż w celu podniesienia poziomu wykorzystania bibliotek cyfrowych w pracy naukowców

34 z różnych obszarów nauki, dalszy rozwój tych serwisów następować powinien dwutorowo: 1. Należy wzmacniać ich repozytoryjny charakter poprzez rozbudowanie kolekcji materiałów źródłowych z różnych dziedzin oraz 2. Należy zintensyfikować prace nad rozbudowywaniem kolekcji zasobów współczesnych, włączając w to publikowanie dorobku polskich naukowców.

35 PRZEGLĄD BIBLIOTECZNY LIBRARY REVIEW Rocznik zeszyt 2 A r t y k u ł y TREŚĆ RENATA PIOTROWSKA: Organizacje i periodyki popularyzujące idee information literacy W a r s z t a t y b a d a w c z e MAGDALENA PRZYBYSZ-STAWSKA: Łódzkie biblioteki więzienne MAŁGORZATA SLESAR: Jakość usług Biblioteki Medycznej Collegium Medicum UMK w Bydgoszczy i Biblioteki Głównej Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku w opinii użytkowników. Analiza porównawcza w świetle badań ANNA SIDORCZUK: Co studenci uczelni technicznych sądzą o czytaniu? Badanie stanu czytelnictwa wśród studentów Politechniki Białostockiej MAGDALENA WÓJCIK: Użytkownicy serwisów społecznościowych dla miłośników literatury. Analiza wyników badań O p i n i e MAGDALENA TURSKA: Dyskurs społeczny w bibliotece publicznej R e c e n z j e i p r z e g l ą d y p i ś m i e n n i c t w a Travnicek Jiri: Ctenan a internauti. Obyvatele Ceske republiky a jejich vztah ke cteni (2010). Brno 2011 (Petr żak) Open Access to STM information. Trends, models and strategies fo r libraries. Berlin-Boston 2011 (Ewa Chuchro) Korczyńska-Derkacz Małgorzata: Państwowy Instytut Książki ( ) i jego rola w rozwoju bibliologii, bibliotekarstwa i kultury książki w Polsce. Wrocław 2011 (Jadwiga Sadowska) Przegląd piśmiennictwa krajowego (Barbara Koryś) Z lektur zagranicznych (Jacek Wojciechowski)

36 Z ż y c i a S B P Sprawozdanie z działalności Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich za 2011 rok Nagroda Naukowa SBP im. A. Łysakowskiego za rok 2011 Z ż a ł o b n e j k a r t y Jan Szymański ( ) (Maria Juda) W s k a z ó w k i d l a a u t o r ó w RENATA PIOTROWSKA Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytet Wrocławski rpiotrowska@gmail.com ORGANIZACJE I PERIODYKI POPULARYZUJĄCE IDEĘ INFORMATION LITERACY SŁOWA KLUCZOWE: Edukacja informacyjna. Information literacy. Kompetencje informacyjne. Organizacje, periodyki. ABSTRAKT: Teza/Cel artykułu - Celem artykułu jest prezentacja wybranych organizacji, instytucji i wydawnictw ciągłych, służących popularyzacji idei information literacy. W zestawieniu znalazły się inicjatywy realizowane na arenie międzynarodowej, a także lokalnie. Metody badań - Działalność tych organizacji i wydawnictw omówiona została na podstawie analizy różnych typów dokumentów. W yniki i wnioski - Po blisko pięćdziesięciu latach od pojawienia się terminu information literacy możemy zaobserwować wyodrębnianie się ze struktur istniejących organizacji takich ich komórek, których działalność poświęcona jest propagowaniu idei information literacy. Powoływane są również nowe instytucje, którym przyświeca ten sam cel. Wzrost zainteresowania problematyką information literacy potwierdzają czasopisma, których zadaniem jest wymiana myśli pomiędzy teoretykami i praktykami z całego świata, prezentacja osiągnięć i wymiana doświadczeń w zakresie edukacji informacyjnej. MAGDALENA PRZYBYSZ-STAWSKA Uniwersytet Łódzki Katedra Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej maj-74@uni.lodz.pl ŁÓDZKIE BIBLIOTEKI WIĘZIENNE SŁOWA KLUCZOWE Biblioteki więzienne. Łódź. Zakład Karny nr 1. Zakład Karny nr 2. Areszt Śledczy w Łodzi.

37 ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - Celem artykułu jest opis i ocena organizacji i funkcjonowania bibliotek więziennych, działających w ramach dwóch Zakładów Karnych i jednego Aresztu Śledczego w Łodzi. Przedstawiono strukturę organizacyjną i księgozbiory każdej z nich oraz sposoby korzystania z gromadzonego księgozbioru. Metody badań - Wykorzystane w opracowaniu dane uzyskane zostały na podstawie analizy dokumentacji działalności badanych jednostek oraz wywiadów przeprowadzonych w lipcu 2010 r. z wychowawcami zatrudnionymi w działach penitencjarnych ds. bibliotek w poszczególnych ośrodkach. Wyniki i wnioski - Przeprowadzona analiza pozwoliła stwierdzić, że poddane badaniu łódzkie biblioteki więzienne charakteryzuje słaba kondycja, szczególnie pod względem finansowym, ale również działalności promocyjnej czy kulturowej. Widoczny jest także brak świadomości znaczenia funkcji terapeutycznej książki w procesie resocjalizacji osadzonych. MAŁGORZATA SLESAR Biblioteka Medyczna Collegium Medicum UMK w Bydgoszczy sekret.biblio@cm.umk.pl JAKOŚĆ USŁUG BIBLIOTEKI MEDYCZNEJ COLLEGIUM MEDICUM UMK W BYDGOSZCZY I BIBLIOTEKI GŁÓWNEJ UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO W BIAŁYMSTOKU W OPINII UŻYTKOWNIKÓW Analiza porównawcza w świetle badań SŁOWA KLUCZOWE: Usługi biblioteczne. Ocena jakości. Badanie jakości usług bibliotecznych. SERVQUAL. ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - Artykuł prezentuje wyniki badań jakości usług bibliotecznych świadczonych przez Bibliotekę Medyczną Collegium Medicum w Bydgoszczy (BMCM w Bydgoszczy) i Bibliotekę Główną Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku (BGUM w Białymstoku). Metody badań - Badania przeprowadzono w roku akademickim 2009/2010 wśród studentów BMCM w Bydgoszczy oraz BGUM w Białymstoku. W celu zmierzenia jakości usług bibliotecznych wykorzystano zmodyfikowany model SERVQUAL. Do obliczeń statystycznych zastosowano metodę Kruskala-Wallisa, pozwalającą sprawdzić rozkład odpowiedzi dla badanych grup studentów studiów dziennych, zaocznych i wieczorowych. Wyniki i wnioski - Z przeprowadzonych badań wynika, że użytkownicy obu bibliotek medycznych oceniają, że najważniejszy dla nich jest wymiar metody SERVQUAL zwany konkretyzacją, czyli dostęp do urządzeń, sprzętu, wyposażenia oraz materiałów informacyjnych. Najmniej ważny okazuje się być wymiar związany z empatią personelu bibliotecznego, czyli troska i dostosowanie do odpowiednich potrzeb użytkownika. Wyniki te są odmienne od dotychczas uzyskiwanych w badaniach bibliotek metodą SERVQUAL, gdzie jako najważniejsze wymiary związane z obsługą użytkownika podawano szybkość reakcji oraz niezawodność usług.

38 ANNA SIDORCZUK Biblioteka Politechniki Białostockiej CO STUDENCI UCZELNI TECHNICZNYCH SĄDZĄ O CZYTANIU? Badanie stanu czytelnictwa wśród studentów Politechniki Białostockiej SŁOWA KLUCZOWE: Czytelnictwo. Studenci. Uczelnie techniczne. Badanie czytelnictwa. Politechnika Białostocka. ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - Celem artykułu jest przedstawienie stanu czytelnictwa oraz preferencji czytelniczych studentów uczelni technicznych na przykładzie słuchaczy Politechniki Białostockiej. Metody badań - W kwietniu i maju 2011 r. przeprowadzono badanie ankietowe na próbie 500 studentów Politechniki Białostockiej. Uzyskane dane skonfrontowano z wynikami badania Społeczny zasięg ksiązki opublikowanymi w 2010 r.. W yniki - Badanie wykazało, że 30% ankietowanych studentów to czytelnicy intensywni, 60% - to czytelnicy sporadyczni, a tylko 10% w ciągu roku poprzedzającego badanie nie przeczytało żadnej książki. Stwierdzono, że respondenci preferują zinstytucjonalizowane sposoby pozyskiwania literatury, jednakże dość często docierają do publikacji również ściągając je z Internetu. Badanie pokazało, że przekaz internetowy czy elektroniczny coraz częściej pełni rolę głównego nośnika w przekazywaniu treści. Wnioski - Studenci Politechniki Białostockiej potwierdzili, iż posiadają ukształtowany nawyk czytelniczy i tym nie różnią się zbytnio od ogółu osób posiadających wyższe wykształcenie, co wykazało badanie przeprowadzone przez Bibliotekę Narodową. Przejawia się to nie tylko w ilości przeczytanych książek w ciągu roku, ale też w częstotliwości ich zakupywania, czy korzystania z bibliotek i wskazuje na dużą aktywność czytelniczą. Warto zauważyć, iż coraz większą rolę odgrywają w niej praktyki związane z korzystaniem z publikacji dostępnych w Internecie. MAGDALENA WÓJCIK Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytet Jagielloński magda.wojcik@uj.edu.pl UŻYTKOWNICY SERWISÓW SPOŁECZNOŚCIOWYCH POŚWIĘCONYCH LITERATURZE Analiza wyników badania SŁOWA KLUCZOWE: Web 2.0. Serwisy społecznościowe. Użytkownicy. Internet. ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - Celem artykułu jest ocena struktury demograficznej użytkowników polskich serwisów społecznościowych poświęconych literaturze oraz motywacji skłaniających ich do korzystania z serwisów networkingowych dla zaspokojenia

39 potrzeb czytelniczych. Metody badań - Wśród użytkowników wytypowanych serwisów przeprowadzono badanie ankietowe wsparte wywiadem. W yniki i wnioski - Przeprowadzone badania wykazały, że użytkownikami serwisów społecznościowych poświęconych literaturze są przede wszystkim osoby młode mieszkające w miastach i posiadające wyższe wykształcenie, w większości to kobiety. Głównym powodem korzystania przez internautów z serwisów społecznościowych poświęconych literaturze jest chęć poszerzania wiedzy i potrzeba samorozwoju.

40 PRZEGLĄD BIBLIOTECZNY LIBRARY REVIEW Rocznik zeszyt 3 TREŚĆ A r t y k u ł y DOROTA CHŁOPKOWSKA: Prace IFLA nad międzynarodowymi zasadami katalogowania. Od Paris Principles, przez International Standard Bibliographic Description i Functional Requ.irem.ents fo r Bibliographic Records do International Cataloguing Principles TERESA ŚWIĘĆKOWSKA: Open Access w Niemczech MAŁGORZATA WIELEK-KONOPKA: Depozyty cyfrowe z prywatnych kolekcji jako sposób wzbogacania zasobów bibliotek cyfrowych i ochrony dziedzictwa kulturowego Z w a r s z t a t ó w b a d a w c z y c h EWA NOWACZYK-POTAŻ: Moduł gromadzenia w Bibliotece Uniwersytetu Gdańskiego R e c e n z j e i p r z e g l ą d y p i ś m i e n n i c t w a Bogumiła Staniów: Biblioteka szkolna dzisiaj. Warszawa 2012 (Anna Maria Krajewska) Iwonna Michalska: Wychowanie do czytelnictwa uczniów szkół powszechnych. Łódź 2011 (Adrian Uljasz) Przegląd piśmiennictwa krajowego (Barbara Koryś) Z lektur zagranicznych (Jacek Wojciechowski) Z ż y c i a S B P Z ż a ł o b n e j k a r t y Wspomnienie o Aleksandrze Niemczykowej. W pierwszą rocznicę śmierci (Anna R adzi ejows ka-hilchen) Oleńka. Wspomnienie o Aleksandrze Niemczykowej (Anna Sitarska) Marcin Drzewiecki ( ) (Dorota Grabowska) Kronika życia naukowego (Ewa Chuchro) W s k a z ó w k i d l a a u t o r ó w

41 DOROTA CHŁOPKOWSKA Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytet Wrocławski doridek@gmail.com Prace IFLA nad m iędzynarodowym i zasadami katalogowania Od Paris Principles, przez International Standard Bibliographic Description i Functional Requirem ents for Bibliographic Records do International Cataloguing Principles SŁOWA KLUCZOWE: Katalogowanie. Zasady katalogowania. IFLA. ISBD. ICP. FRBR. ISADN. ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - Celem artykułu jest prezentacja zmian, które pod wpływem działalności IFLA zaszły od lat 60. XX w. w międzynarodowych przepisach katalogowania oraz wskazanie współczesnego kierunku prac nad zasadami opisu bibliograficznego. Metody badań - W opracowaniu zastosowano metodę analizy piśmiennictwa, przedstawiono także część wyników własnych badań ankietowych przeprowadzonych w ramach przygotowywanej rozprawy doktorskiej. W yniki i wnioski - Na pojawienie się potrzeby standaryzacji i upowszechnienie ujednoliconych zasad opisu bibliograficznego i haseł niewątpliwie wpłynął rozwój technologiczny, który nastąpił w drugiej połowie XX w. oraz na początku XXI w. Prace IFLA podejmowane od lat 50. XX w. na gruncie międzynarodowym przyczyniły się do normalizacji standardów dotyczących opisu bibliograficznego (ISBD), haseł wzorcowych (ISADN - International Standard Authority Data Number, VIAF - Virtual International Authority File), wymagań stawianych rekordom bibliograficznym (FRBR - Functional Requirements for Bibliographic Records) oraz ogólnych zasad katalogowania (Zasady Paryskie, ICP - International Cataloguing Principles). Głównym celem wprowadzanych norm jest z jednej strony usprawnienie wymiany informacji bibliograficznej w środowisku elektronicznym, a z drugiej dostosowanie prezentacji danych bibliograficznych do zmieniających się potrzeb użytkowników informacji. Teresa Święćkowska Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych Uniwersytet Warszawski t.swieckowska@uw.edu.pl OPEN ACCESS W NIEMCZECH

42 SŁOWA KLUCZOWE: Open Access. Niemcy. Zielona droga. Złota droga. Repozytoria. Komunikacja naukowa. Otwarta nauka. ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - W artykule przedstawiono stan Open Access (OA) w Niemczech. Omówiono sposoby promocji OA, a także przykłady ich wdrażania. Metody badań - Tekst powstał na podstawie analizy piśmiennictwa przedmiotu i materiałów źródłowych, takich jak: programy i założenia inicjatyw z obszaru OA oraz korespondencja z przedstawicielami wybranych instytucji niemieckich zaangażowanych w rozwój OA. Wyniki/Wnioski - W Niemczech większość najważniejszych instytucji naukowych wspiera rozwój OA zarówno zielonej drogi, jak i złotej drogi. Wszystkie mandaty OA mają charakter zaleceń, a ich implementacja odbywa się przez rozbudowę infrastruktury i finansowe wspieranie publikowania. Możliwości przyśpieszenia rozwoju OA upatruje się w zmianach prawa autorskiego. MAŁGORZATA WIELEK-KONOPKA Biblioteka Jagiellońska malgorzata.wielek-konopka@uj.edu.pl DEPOZYTY CYFROWE Z PRYWATNYCH KOLEKCJI JAKO SPOSÓB WZBOGACANIA ZASOBÓW BIBLIOTEK CYFROWYCH I OCHRONY DZIEDZICTWA KULTUROWEGO SŁOWA KLUCZOWE: Depozyty cyfrowe. Zbiory prywatne. Źródła pozyskiwania zasobów cyfrowych. Digitalizacja. Ochrona dziedzictwa kulturowego. Polska. ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na potrzebę włączania do kolekcji bibliotek cyfrowych zdigitalizowanych prywatnych zbiorów bibliofilskich oraz ocena udziału tego rodzaju materiałów w zasobach polskich bibliotek cyfrowych. Metody badań - Na podstawie przeglądu materiałów informacyjnych opublikowanych na stronach internetowych bibliotek cyfrowych, Narodowego Archiwum Cyfrowego, Narodowego Instytutu Audiowizualnego oraz miejskich portali informacyjnych, prasy lokalnej publikowanej w Internecie itp. podjęto próbę oceny stopnia zainteresowania digitalizacją prywatnych kolekcji bibliofilskich wśród twórców bibliotek cyfrowych. Udział cyfrowych depozytów prywatnych kolekcji bibliofilskich w polskich bibliotekach cyfrowych zanalizowano na podstawie wyników badania ankietowego przeprowadzonego w lutym 2012 r. wśród bibliotek zrzeszonych w Federacji Bibliotek Cyfrowych. Badania obejmowały ocenę liczby zasobów cyfrowych pozyskanych ze zbiorów prywatnych, rodzaju zasobów uzyskanych z tego źródła oraz zasad współpracy z prywatnymi właścicielami. Wyniki - Stwierdzono, że obiekty znajdujące się w większości bibliotek cyfrowych to w przeważającej mierze zabytkowe i współczesne materiały biblioteczne, natomiast zbiory prywatne praktycznie wykluczone są z listy źródeł, z których pozyskiwane są zasoby cyfrowe. Dotyczy to zwłaszcza uczelnianych bibliotek cyfrowych funkcjonujących w oparciu o biblioteki tradycyjne czy cyfrowych repozytoriów związanych z różnymi instytucjami. Zbiory prywatne stanowią bardzo znikomą część opublikowanych w tych bibliotekach materiałów. Największą ilość zbiorów prywatnych zeskanowała dotąd Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa - ok publikacji (2% wszystkich zbiorów). Inaczej wygląda sytuacja w bibliotekach cyfrowych ukierunkowanych na specyficzne księgozbiory, gromadzących regionalia, materiały dotyczące określonej dziedziny

43 wiedzy, grupy kulturowej, instytucji, osoby, itd., takich jak np.: Biblioteka Multimedialna Ośrodka Brama Grodzka - Teatr NN, Wirtualne Archiwum Polskich Ormian czy Ziemiańska Biblioteka Cyfrowa zawierająca głównie elektroniczne reprodukcje czasopisma Wiadomości Ziemiańskie, której 100 % zasobów (ok skanów) pochodzi z prywatnych kolekcji. Dla tych bibliotek kolekcje bibliofilskie są bardzo istotnym źródłem pozyskiwania zbiorów dlatego czynią one starania o ich pozyskanie. Wnioski - Nie ma w polskich bibliotekach cyfrowych zwyczaju tworzenia depozytów cyfrowych bez równoczesnego gromadzenia oryginałów. Tymczasem pozyskiwanie kolekcji bibliofilskich to znakomity sposób zarówno wzbogacania bibliotek cyfrowych o niezwykle cenne, nierzadko unikatowe druki, jak również zabezpieczania dzieł stanowiących dziedzictwo kulturowe. Ewa Nowaczyk-Potaż Biblioteka Uniwersytetu Gdańskiego ewapster@gmail.com MODUŁ GROMADZENIA W BIBLIOTECE UNIWERSYTETU GDAŃSKIEGO Ewa Potaż jest absolwentką studiów na kierunku bibliotekoznawstwo i informacja naukowa na Uniwersytecie Jagiellońskim. W Bibliotece Uniwersytetu Gdańskiego pracuje od grudnia 1999 r., najpierw w Oddziale Opracowania Rzeczowego, a następnie jako kierownik Oddziału Informacji Naukowej. Od 2006 r. jest kustoszem dyplomowanym. Od 2008 r. jest zastępcą dyrektora BUG ds. gromadzenia i opracowania zbiorów oraz informacji naukowej. Głównym obszarem jej zainteresowań zawodowych są nowe technologie w bibliotece, edukacja informacyjna i marketing biblioteczny. SŁOWA KLUCZOWE: Automatyzacja bibliotek. Gromadzenie. System VTLS/Virtua. Biblioteka Uniwersytetu Gdańskiego. ABSTRAKT: Teza/cel - Celem artykułu jest przedstawienie procesu testowania i wdrażania modułu gromadzenia systemu VTLS/Virtua w Bibliotece Uniwersytetu Gdańskiego (BUG), omówienie głównych elementów modułu i sposobu ich zastosowania. Wskazano również zmiany organizacyjne wprowadzone w Oddziałach Gromadzenia i Opracowania w konsekwencji wdrożenia modułu. M etody badań - Przedstawione informacje, opinie i postulaty oparte są na praktycznych doświadczeniach pracowników BUG zebranych podczas testowania modułu oraz pracy z nim w bazie produkcyjnej. W yniki i wnioski - Komputeryzacja działań związanych z gromadzeniem zbiorów zapewnia wyraźne zwiększenie efektywności pracy, a ze względu na włączenie w ich zakres również czynności związanych z kopiowaniem opisów bibliograficznych z NUKAT lub sporządzaniem i wprowadzaniem skróconych opisów bibliograficznych zamawianych dokumentów wymaga też pewnych zmian organizacyjnych w bibliotece. Użytkowanie modułu gromadzenia systemu VTLS/Virtua wiąże się również z koniecznością jego dostosowania do procedur zamawiania i rejestrowania nabytków oraz zarządzania budżetem obowiązujących w polskich bibliotekach.

44 PRZEGLĄD BIBLIOTECZNY LIBRARY REVIEW Rocznik zeszyt 4 TREŚĆ BARBARA SOSIŃSKA-KALATA: 85-lecie «Przeglądu Bibliotecznego» A r t y k u ł y JACEK WOJCIECHOWSKI: Biblioteki akademickie: obszary kooperacji ELŻBIETA B. ZYBERT: Fińskie sukcesy i biblioteki publiczne AGATA WALCZAK-NIEWIADOMSKA: Model biblioteki rodzinnej na przykładzie doświadczeń amerykańskich P o l e m i k i DAVID NICHOLAS, ZDZISŁAW DOBROWOLSKI: O przyszłości bibliotek ARTUR JAZDON: O przyszłości bibliotek. Uwagi bibliotekarza praktyka na marginesie artykułu Davida Nicholasa i Zdzisława Dobrowolskiego EWA KOBIERSKA-MACIUSZKO: Koniec ery bibliotek? S p r a w o z d a n i a Linking and Opening Vocabulary. Sympozjum i warsztaty (Getafe, Hiszpania, czerwca 2012 r.) (Marcin Roszkowski) Categories, contexts and relations in knowledge organization. 12. Międzynarodowa Konferencja Naukowa International Society for Knowledge Organization (ISKO) (Mysore, Indie, 6-9 sierpnia 2012 r.) (Wiesław Babik) Biblioteki teraz! Inspirowanie... Zadziwianie... Wzmacnianie. Światowy Kongres Bibliotek i Informacji i 78. Konferencja Generalna IFLA (Helsinki, Finlandia, sierpnia 2012 r.) (Elżbieta B. Zybert) Konferencja Jubileuszowa z okazji 10-lecia utworzenia katalogu Centralnego NUKAT, 20- lecia obecności systemu VTLS w Polsce i współpracy polskich bibliotek wykorzystujących ten system oraz 26th Annula VTLS EMEA Users Group Meeting (Warszawa, 4-7 września 2012 r.) (Roman Tabisz)

45 Zagarnięte - ukryte - poszukiwane - odzyskane Ogólnopolska Konferencja Naukowa (Warszawa, września 2012 r.) (Dorota Pietrzkiewicz) Krajowy Kongres Kultury Książki (Katowice, października 2012 r.) (Agnieszka Bajor) R e c e n z j e i p r z e g l ą d y p i ś m i e n n i c t w a Czytanie ma sens. Red. Michał Staniszewski. Poznań 2012 (Jacek Wojciechowski) Jan Storm van Leeuwen, The Golden Age o f Bookbindings in Cracow Kraków 2011 (Arkadiusz Wagner) Agnieszka Łakomy: Polska książka na obczyźnie. Niemcy Zachodnie ( ). Warszawa 2011 (Agnieszka Bajor) Przegląd piśmiennictwa krajowego (Barbara Koryś) Z lektur zagranicznych (Jacek Wojciechowski) Z ż y c i a S B P W s k a z ó w k i d l a a u t o r ó w BARBARA SOSIŃSKA-KALATA Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych Uniwersytet Warszawski b.sosinska@uw.edu.pl 85-lecie Przeglądu Bibliotecznego SŁOWA KLUCZOWE: Przegląd Biblioteczny. Zawartość. Struktura. Autorzy. Tematyka. ABSTRAKT: Teza/Cel artykułu - Celem artykułu jest przypomnienie przy okazji 85-lecia Przeglądu Bibliotecznego najważniejszych faktów z jego historii i zwrócenie uwagi na rangęę czasopisma w komunikacji naukowej środowisk bibliotekoznawczych, bibliologicznych i informatologicznych. Metoda badań - Artykuł powstał na podstawie analizy dotychczasowego piśmiennictwa przedmiotu, współczesnych danych wydawniczych i zawartości czasopisma w latach W yniki i wnioski - Przegląd Biblioteczny uznawany jest za jedno z najważniejszych czasopism w polskiej bibliologii i informatologii. Od chwili jego powstania środowisko publikujących w nim autorów tworzyli najwybitniejsi badacze tej dyscypliny i praktycy polskiego bibliotekarstwa. Archiwalne zeszyty kwartalnika stanowią doskonałe źródło informacji o dziejach polskiego bibliotekarstwa. Obecnie Przegląd Biblioteczny pełni rolę wysoko ocenianego, ogólnopolskiego forum naukowej dyskusji o problemach nowoczesnego bibliotekarstwa, działalności informacyjnej oraz badań

46 bibliologicznych i informatologicznych. Próbą przybliżenia tych zagadnień czytelnikowi zagranicznemu jest przygotowany z okazji 85-lecia kwartalnika zeszyt specjalny wydany w języku angielskim w formie elektronicznej opublikowany na portalu Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich. Jacek Wojciechowski Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytet Jagielloński jwck@wp.pl BIBLIOTEKI AKADEMICKIE: OBSZARY KOOPERACJI SŁOWA KLUCZOWE: Biblioteki akademickie. Biblioteki publiczne. Dydaktyka uniwersytecka. Nauka. Uczelnie wyższe. Współpraca międzybiblioteczna. ABSTRAKT: Teza - Biblioteki akademickie muszą podjąć szeroko rozumianą współpracę wewnątrz uczelni i poza nią. Metody - Obserwacja. Analiza zdarzeń i piśmiennictwa. Predykcja. Wnioski - Istnieje konieczność współdziałania bibliotek w tej samej uczelni i wygenerowania organizacyjnej struktury sieci. Potrzebna jest również współpraca z pracownikami nauki, w różnych formach, w zakresie wspierania dydaktyki oraz badań - z wzajemnym zrozumieniem pożytków. Oczekuje się ponadto otwarcia na szeroką publiczność, z wykorzystaniem współpracy z biblioteki publicznymi ELŻBIETA BARBARA ZYBERT Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych Uniwersytet Warszawski e.zybert@uw.edu.pl FIŃSKIE SUKCESY I BIBLIOTEKI PUBLICZNE SŁOWA KLUCZOWE: Finlandia. Biblioteki publiczne. Biblioteki szkolne. Współpraca biblioteczna. Organizacja bibliotekarstwa publicznego. Formy pracy bibliotecznej. Helsinki. Oulu. Helsinki City Library (HCL). Multilingual Library. ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - Głównym celem artykułu jest ukazanie roli i udziału bibliotek publicznych w Finlandii w codziennym życiu Finów i osiąganych przez nich sukcesach. Szczególna uwaga została w nim skierowana na biblioteki działające w Tampere. W niniejszym tekście przedmiotem rozważań są działania podejmowane przez fińskie biblioteki publiczne. Zwrócono uwagę na współpracę bibliotek publicznych i szkolnych w zaspokajaniu potrzeb edukacyjno-rekreacyjnych najmłodszych użytkowników bibliotek. Metody badań - Źródłem przedstawionych danych, spostrzeżeń i wniosków były głównie wystąpienia zaprezentowane podczas 78. Kongresu IFLA w Helsinkach, materiały opublikowane w materiałach IFLA oraz wizyty w różnych bibliotekach w tym kraju. W yniki i wnioski - Wysoki poziom wykształcenia i oczytania wśród mieszkańców Finlandii ma swoje źródło w doskonałej organizacji bibliotekarstwa publicznego, czemu sprzyja zrozumienie władz samorządowych odpowiedzialnych za biblioteki oraz w działalności prowadzonej przez poszczególne placówki biblioteczne wychodzące ze swoją ofertą poza tradycyjne formy prac.

47 Agata Walczak-Niewiadomska Katedra Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytet Łódzki awniewiadomska@uni.lodz.pl MODEL BIBLIOTEKI RODZINNEJ NA PRZYKŁADZIE DOŚWIADCZEŃ AMERYKAŃSKICH SŁOWA KLUCZOWE: Biblioteka dla dzieci. Czytelnictwo rodzinne. Usługi biblioteczne dla rodzin. ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - Artykuł omawia zagadnienie czytelnictwa rodzinnego i wyjaśnia rolę biblioteki w nowej formie obsługi czytelników. Jako przykład modelowych placówek realizujących koncepcję family literacy przedstawiona jest sieć amerykańskich bibliotek pod nazwą Family Place Libraries. M etody badań - W celu opracowania tekstu dokonano analizy dostępnej literatury przedmiotu, zwłaszcza zagranicznej. Wnioski poparte zostały własnymi obserwacjami i doświadczeniami. Wyniki/wnioski - Ze względu na swoją atrakcyjność i pozytywne wyniki, jakie osiąga sieć amerykańskich bibliotek rodzinnych, zaleca się wprowadzenie elementów omawianej koncepcji w rodzimych placówkach. Artykuł poszerza wiedzę na temat usług bibliotecznych dla rodzin oraz najmłodszych użytkowników bibliotek.

48 Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich Among Polish library and information science journals, Przegląd Biblioteczny [The Library Review] holds a special place. It is the oldest scientific periodical in the field, founded in 1927, and from the very beginning it has attracted the cooperation of the m ost outstanding scholars and practitioners of Polish librarianship. It reflects contemporary research trends in library, information and book studies as well as innovative practical solutions in use in Polish libraries. Nowadays it is still the m ost popular and the m ost highy-rated Polish research journal in the field of library and inform ation science. W ith 2012 m arking the 85th anniversary of the establishm ent of Przegląd Biblioteczny, we have the opportunity of addressing Englishspeaking readers who are perhaps not familiar with the kind of articles which our journal publishes. In this special issue we placed the translation of seven articles published between The articles were selected by the Editorial Council, based on an independent assessm ent of the m ost interesting texts published in this period. We hope th at this selection of articles on contemporary research in library and information science in Poland will m eet the interest of readers. CONTENTS THE LIBRARY REVIEW IN THE PAST AND IN THE YEARS : AN INTRODUCTION Barbara Sosińska-Kalata (The Editor-in-Chief) A bstract [1] Full Text: HTML[2] PDF[3]

49 THE LIBRARY S ADDED VALUE Jacek Wojciechowski A bstract[4] Full Text: HTML[5] PDF[6] RESEARCH LIBRARIES IN POLAND IN SEARCH OF IDENTITY Andrzej Mężyński A bstract[7] Full Text: HTML[8] PDF[9] OLD AND NEW PATHS OF LITERACY Jadwiga Kołodziejska A bstract[10] Full Text: HTML[11] PDF[12] ON THE CONTEMPORARY RESEARCH STATUS OF BOOK, LIBRARY AND INFORMATION SCIENCES Krzysztof Migoń A bstract[13] Full Text: HTML[14] PDF[15] THE POTENTIAL OF ONLINE LIBRARY CATALOGUES FOR SUPPORTING OPPORTUNISTIC ACQUISITION OF INFORMATION PERTAINING SCHOLARLY LITERATURE Remigiusz Sapa A bstract[16] Full Text: HTML[17] PDF[18] THE USE OF OUTSOURCING IN POLISH HIGHER EDUCATION LIBRARIES IN THE LIGHT OF SURVEY RESEARCH A rtur Jazdon

50 A bstract[19] Full Text: HTML[20] PDF[21] PHOTOGRAPHS IN THE DIGITAL COLLECTION. ISSUES WITH THE DESCRIPTIVE AND SUBJECT CATALOGUING ON THE BASIS OF THE DIGITAL LIBRARY OF THE WARSAW UNIVERSITY OF TECHNOLOGY Maria Miller, M ałgorzata W ornbard A bstract[22] Full Text: HTML[23] PDF[24]

51 PRZEGLĄD BIBLIOTECZNY LIBRARY REVIEW Rocznik zeszyt 1 TREŚĆ A r t y k u ł y SEBASTIAN D. KOTUŁA: Dziedzictwo kultury książki a środowisko cyfrowe World Wide Web LILIANNA NALEWAJSKA: Dydaktyka w bibliotece akademickiej. Analiza potrzeb i możliwych zmian MONIKA WÓJCIK-BEDNARZ: Transfer kultury i nauki z Austrii w sieci bibliotek austriackich za granicą S p r a w o z d a n i a Kulturowa tożsamość książki. Międzynarodowa Konferencja Naukowa (Wrocław, 5-7 grudnia 2012 r.) (Magdalena Przybysz-Stawska) R e c e n z j e i p r z e g l ą d y p i ś m i e n n i c t w a Designing Library Space For Children Ed. by Ingrid Bon, Andrew Cranfield and Caren Later. Berlin- Boston 2012 (Bogumiła Staniów). Davies Gill, Richard Balkwill: The Professionals' Guide to Publishing. A practical introduction to working in the publishing industry. London-Philadelphia-New Delhi 2011 (Ewa Jabłońska- Stefanowicz) Barbara Mauer-Górska: Biblioteki w ochronie i promocji zdrowia. Kraków 2012 (Maria Kocójowa) Dobra kultury w Sieci (Remigiusz Sapa) Przegląd piśmiennictwa krajowego (Barbara Koryś) Z lektur zagranicznych (Jacek Wojciechowski) Z ż y c i a S B P Z ż a ł o b n e j k a r t y Ewa Chuchro (Barbara Sosińska-Kalata) K r o n i k a ż y c i a n a u k o w e g o (Ewa Chuchro)

52 W s k a z ó w k i d l a a u t o r ó w A b s t r a k t y a r t y k u ł ó w SEBASTIAN D. KOTUŁA Instytut Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie DZIEDZICTWO KULTURY KSIĄŻKI A ŚRODOWISKO CYFROWE WORLD WIDE WEB SŁOWA KLUCZOWE: Kultura książki. World Wide Web (WWW). ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - W artykule podjęto próbę odpowiedzi na pytanie, czy World Wide Web (WWW) znajduje się pod wpływem kultury książki? Tym samym skupiono się na wykazaniu analogii pomiędzy WWW a kulturą książki. M etody badań - W przeprowadzonych analizach posłużono się metodą deskryptywno-porównawczą. Wyniki - W komunikacji elektronicznej powszechnie korzysta się z kodów pisemnych oraz z obiektu, jakim jest strona. Poza tym różnorodne projekty sieciowe nawiązują do przedsięwzięć mieszczących się w ramach działalności bibliotecznej. Wskazano na paralele między WWW a bibliotecznym zadaniem gromadzenia bogactwa piśmienniczego in corpore i udostępnienie go in situ (idea stworzenia pełnego repozytorium piśmiennictwa) oraz między sposobem organizowania wiedzy w postaci zatomizowanej bliskiej sposobowi przechowywania wiedzy w encyklopediach (idea stworzenia skwantyfikowanego uniwersum informacyjnego). Wykazane podobieństwa wpływają na porównywanie WWW do czytelni i książki (podobieństwa strukturalno-metaforyczne) oraz do biblioteki (podobieństwa koncepcyjno-strukturalne). Wnioski - World Wide Web znajduje się pod wpływem kultury książki, tj. koncepcyjnie, strukturalnie i metaforycznie czerpie z jej dorobku. LILIANNA NALEWAJSKA Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie DYDAKTYKA W BIBLIOTECE AKADEMICKIEJ. ANALIZA POTRZEB I MOŻLIWYCH ZMIAN SŁOWA KLUCZOWE: Edukacja informacyjna. Information literacy. Dydaktyka biblioteczna. Biblioteka akademicka. ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - Celem artykułu jest próba analizy potrzeb oraz możliwości zmian w dydaktyce bibliotecznej w Polsce, a szczególnie na Uniwersytecie Warszawskim w kontekście rozwoju społeczeństwa informacyjnego oraz przemian zachodzących w

53 szkolnictwie wyższym, związanych z wdrażaniem Procesu Bolońskiego. Edukacja informacyjna prowadzona w wybranych bibliotekach uczelni europejskich pokazuje, że polskie biblioteki akademickie nadal w niewystarczającym stopniu realizują zadania edukacyjne, szczególnie w dostosowaniu do trzech etapów kształcenia oraz programów edukacyjnych. Metody badań - Rozwiązania praktyczne i rozważania teoretyczne zaczerpnięte z literatury polskiej i obcej oraz z dokumentów opisujących sytuację edukacji informacyjnej w procesie edukacyjnym szkolnictwa wyższego stanowią tło dla wyników badań ankietowych dotyczących szkoleń bibliotecznych przeprowadzonych na UW, obserwacji własnych autorki podczas pracy w BUW oraz ze staży szkoleniowych w kilku bibliotekach europejskich. W yniki i wnioski - Na polskich uczelniach współpraca między kadrą naukowo-dydaktyczną a bibliotekami w zakresie edukacji informacyjnej funkcjonuje niezadowalająco. Świadomość środowiska naukowego i administracyjnego uczelni w Polsce, co do znaczenia prawidłowo prowadzonej przez biblioteki edukacji informacyjnej, jest nadal niska. Edukację informacyjną należy rozwijać od najniższego stopnia edukacji, a na poziomie szkolnictwa wyższego powinna być wpisana w kontekst edukacyjny. W celu spełnienia tego warunku niezbędne są działania podejmowane przez bibliotekarzy oraz współpraca z kadrą naukową uczelni. MONIKA WÓJCIK-BEDNARZ Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Opolu Biblioteka Austriacka - Osterreich-Bibliothek TRANSFER KULTURY I NAUKI Z AUSTRII W SIECI BIBLIOTEK AUSTRIACKICH ZA GRANICĄ SŁOWA KLUCZOWE: Biblioteka Austriacka. Sieć bibliotek. Współpraca zagraniczna. Kultura austriacka. ABSTRAKT: Teza/Cel artykułu - Biblioteki austriackie za granicą, w tym w Polsce, istnieją od ponad 20 lat. Działają na zasadzie partnerstwa z bibliotekami i uniwersytetami. W artykule przedstawiono historię powstania sieci bibliotek austriackich, ich zbiorów, użytkowników oraz formy działalności. Metody badań - Opracowanie powstało na podstawie analizy materiałów źródłowych i informacyjnych opublikowanych oraz zaczerpniętych ze stron internetowych portalu bibliotek austriackich za granicą. Wyniki/Wnioski - Sieć bibliotek austriackich jest jednym z istotnych elementów austriackiej polityki kulturalnej za granicą. Ważnym aspektem ich działalności, obok gromadzenia i udostępniania zbiorów, jest ich aktywność jako centrów kultury i edukacji. Tworzą efektywną platformę wymiany wiedzy, informacji i kultury z Austrią. W ramach sieci bibliotek austriackich za granicą istnieje intensywna współpraca badaczy, której efektem są liczne publikacje.

54 PRZEGLĄD BIBLIOTECZNY LIBRARY REVIEW Rocznik zeszyt 2 TREŚĆ A r t y k u ł y REMIGIUSZ SAPA : Realizacja funkcji repozytoryjnych przez największe przedsięwzięcia zarejestrowane w Federacji Bibliotek Cyfrowych tworzone i współtworzone przez uczelnie KATARZYNA ZIMNOCH: Biblioteka Stacji Naukowej Polskiej Akademii Nauk w Wiedniu ŁUKASZ OPALIŃSKI : Wybrane aspekty metodologii badań cyklu życiowego publikacji naukowych ADAM JACHIMCZYK: Obowiązki i kompetencje przedstawicieli zawodów informacyjnych. Perspektywa pracodawcy S p r a w o z d a n i a Biblioteka cyfrowa dziś a wyzwania jutra Międzynarodowa konferencja naukowa (Kraków, stycznia 2013 r.) (Krystyna Sanetra) Nauka o informacji w okresie zmian. II Międzynarodowa Konferencja Naukowa (Warszawa, kwietnia 2013 r.) (Mariusz Luterek) R e c e n z j e i p r z e g l ą d y p i ś m i e n n i c t w a Grandes Encuadernaciones en las Bibliotecas Reales. Siglos XV-XXI, dirección a cargo de Maria Luisa López-Vidriero, Patrimonio Nacional. Madryt [2012] (Arkadiusz Wagner^) Artur Jazdon: Wydawcy poznańscy Kształtowanie środowiska i repertuaru wydawniczego. Poznań 2012 (Oskar Czarnik) Zdzisław Gębołyś: Biblioteki mniejszości niemieckiej w II Rzeczypospolitej. Katowice 2012 (Jacek Puchalski) Zbigniew Gruszka: Przegląd Biblioteczny. Monografia. Łódź-Warszawa 2012 (Andrzej Mężyński) Książka, biblioteka, informacja : między podziałami a wspólnotą III. Red. Jolanta Dzieniakowska i Monika Olczak-Kardas. Kielce 2012 (Agnieszka Bajor) Przegląd piśmiennictwa krajowego (Barbara Koryś) Z lektur zagranicznych (Jacek Wojciechowski)

55 Z ż y c i a S B P Sprawozdanie z działalności Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich za 2012 r. Nagroda Naukowa SBP im. A. Łysakowskiego za rok 2012 (Jadwiga Sadowska) Z ż a ł o b n e j k a r t y Ewa Chuchro (Barbara Sosińska-Kalata) Wykaz publikacji dr Ewy Chuchro (Maria Przastek-Samokowa) Halina Kosętka (Michał Rogoż) W s k a z ó w k i d l a a u t o r ó w A b s t r a k t y a r t y k u ł ó w REMIGIUSZ SAPA Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytet Jagielloński remigiusz.sapa@uj.edu.pl REALIZACJA FUNKCJI REPOZYTORYJNYCH PRZEZ NAJWIĘKSZE PRZEDSIĘWZIĘCIA ZAREJESTROWANE W FEDERACJI BIBLIOTEK CYFROWYCH TWORZONE I WSPÓŁTWORZONE PRZEZ UCZELNIE1 SŁOWA KLUCZOWE: Cyfrowe repozytoria uczelniane. Funkcje repozytoriów cyfrowych. Federacja Bibliotek Cyfrowych. ABSTRAKT: Teza/cel artykułu: Celem badań było ustalenie, w jakim stopniu i w jaki sposób przedsięwzięcia zarejestrowane w Federacji Bibliotek Cyfrowych, bez względu na ich nazwę czy deklaracje twórców, realizują funkcje cyfrowych repozytoriów uczelnianych. Metoda badań: Badania przeprowadzono w grudniu 2012 i marcu 2013 r. Objęły 21 (spośród 50 największych pod względem liczby oferowanych obiektów przedsięwzięć budowanych lub współtworzonych przez uczelnie. Poszukiwano informacji na stronach WWW badanych przedsięwzięć, analizowano zawartość poszczególnych kolekcji oraz korzystano z wyszukiwania zaawansowanego. W yniki i wnioski: Z wyjątkiem upubliczniania danych z badań i formalnego publikowania oryginalnych tekstów, można dostrzec próby realizacji większości funkcji repozytoriów uczelnianych. Poza dwoma repozytoriami z nazwy, działania te podejmowane są na niewielką skalę, sprawiają wrażenie spontanicznych i nieopartych na konsekwentnej strategii. Mimo dominacji podej ścia 1Część badań stanowiących podstawę artykułu została zrealizowana w ramach projektu SYNAT - System Nauki i Techniki

56 zorientowanego na budowanie kolekcji przydatnych użytkownikowi końcowemu w oparciu o zasoby pochodzące z różnych źródeł, nad podejściem zorientowanym na gromadzenie dorobku danej uczelni, dostrzec można interesujący potencjał tkwiący w ich łączeniu w ramach poszczególnych przedsięwzięć. KATARZYNA ZIMNOCH Zakład Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytetu w Białymstoku k.zimnoch@uwb.edu.pl BIBLIOTEKA STACJI NAUKOWEJ POLSKIEJ AKADEMII NAUK W WIEDNIU SŁOWA KLUCZOWE: Polskie biblioteki naukowe za granicą. Biblioteka Stacji Naukowej PAN w Wiedniu.; Księgozbiór Ottona Forst-Battaglii. Wiedeń - Biblioteka polska. ABSTRAKT: Teza/ cel artykułu - Głównym celem artykułu było przedstawienie księgozbioru i działalności Biblioteki Stacji Naukowej PAN w Wiedniu. Starano się ukazać specyfikę księgozbioru oraz rolę polskiej biblioteki naukowej za granicą jako placówki popularyzującej naukę, historię i kulturę polską w Austrii, a jednocześnie nastawionej na kontakty środowiska naukowego polskiego i austriackiego. Placówka funkcjonuje od 1991 r. w ramach sieci bibliotek Polskiej Akademii Nauk. Metody badań - Księgozbiór i działalność Biblioteki poznano z autopsji podczas stażu naukowego w 2012 r. Wyniki i wnioski - Przeanalizowano księgozbiór Biblioteki, w tym, podarowany Stacji, zbiór Ottona Forst- Battaglii ( ), wybitnego wiedeńskiego historyka i polonisty, zwracając uwagę na dokumenty dotyczące historii, kultury i literatury polskiej oraz stosunków polskoaustriackich. Opisano różne formy działalności Biblioteki (konferencje, sympozja, wystawy, projekty badawcze). Przedstawiono też działalność naukową i popularyzatorską Stacji Naukowej PAN w Wiedniu oraz jej wydawnictwa (serie wydawnicze i wydawnictwa ciągłe). ŁUKASZ OPALIŃSKI Biblioteka Główna Politechniki Rzeszowskiej lopa@prz.edu.pl WYBRANE ASPEKTY METODOLOGII BADAŃ CYKLU ŻYCIOWEGO PUBLIKACJI NAUKOWYCH SŁOWA KLUCZOWE: Bibliometria. Współczynnik half-life. Zastosowanie. Czasopisma naukowe. Starzenie się piśmiennictwa. ABSTRAKT: Teza/Cel artykułu - Celem artykułu jest przedstawienie koncepcji wyznaczania wskaźnika half-life oraz ocena jego przydatności w różnych obszarach naukoznawstwa i bibliotekoznawstwa. Metoda badań - Artykuł opracowano na podstawie analizy piśmiennictwa, a kluczowe problemy związane ze wskaźnikiem half-life zostały zilustrowane na podstawie przykładowych danych, które przygotowano w oparciu o oryginalne idee przedstawione w piśmiennictwie. W yniki i wnioski -Wskaźnik half-life wykorzystywany jest przed wszystkim w naukoznawczych badaniachj dyscyplin naukowych, projektowaniu typologii piśmiennictwa naukowego ze względu na kryterium czasu dezaktualizacji zawartej w nim wiedzy, jak również do modyfikowania istniejących mierników tzw. siły wpływu

57 czasopism naukowych (impact factor). W zarządzaniu kolekcjami bibliotek jego przydatność wydaje się być relatywnie mniejsza. ADAM JACHIMCZYK Instytut Bibliotekoznawstwa i Dziennikarstwa. Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach Adam.Jachimczyk@ujk.edu.pl OBOWIĄZKI I KOMPETENCJE PRZEDSTAWICIELI ZAWODÓW INFORMACYJNYCH. PERSPEKTYWA PRACODAWCY SŁOWA KLUCZOWE: Zawody informacyjne. Klasyfikacja zawodów i specjalności. Analityk informacji i raportów medialnych. Analityk ruchu na stronach internetowych. Broker informacji. Researcher. Menedżer zawartości serwisów internetowych. Specjalista zarządzania informacją. Architekt informacji. Specjalista SEO. ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - Zaktualizowana klasyfikacja zawodów i specjalności opublikowana przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w 2010 r. wymienia nowe zawody związane z przetwarzaniem informacji: analityka informacji i raportów medialnych, analityka ruchu na stronach internetowych, brokera informacji, menedżera zawartości serwisów internetowych, specjalistę zarządzania informacją. W klasyfikacji brak jednak charakterystyki wspomnianych zawodów. Celem artykułu jest przedstawienie wymaganych przez pracodawców kompetencje pracowników informacji oraz zakresu ich obowiązków. Metody badań - Podstawą opracowania jest analiza 41 ofert pracy zamieszczonych między 2005 a 2013 r. w internetowych serwisach rekrutacyjnych. W badaniu uwzględniono branżę, którą reprezentuje pracodawca, opisy stanowisk pracy oraz wymagania stawiane pracownikom. W yniki - Z analizy wynika, że pracodawcy, reprezentujący różnorodne branże, potrzebują wysoko wykwalifikowanych profesjonalistów, których charakteryzuje znajomość zagadnień związanych z przetwarzaniem informacji i zastosowaniem do tego celu technologii informacyjnej. Ponadto powinni posiadać wiedzę z zakresu reklamy, marketingu, dziennikarstwa czy nauk społecznych. Wnioski - Klasyfikacja nie wyczerpuje listy profesji informacyjnych, gdyż rozwój technologiczny stale tworzy zapotrzebowanie na specjalistów w nowych zawodach związanych z przetwarzaniem informacji. Dynamiczny rozwój technologii informacyjnych wymaga dużej wszechstronności od pracowników informacji i rodzi określone wymagania przed systemem edukacji, który obecnie nie zaspokaja potrzeb pracodawców działających w sektorze informacyjnym.

58 PRZEGLĄD BIBLIOTECZNY LIBRARY REVIEW Rocznik zeszyt 3 TRESC Pracownikom i współpracownikom Przeglądu Bibliotecznego (Barbara Sosińska-Kalata) A r t y k u ł y JADWIGA SADOWSKA: Ślady cenzury w Przewodniku Bibliograficznym. Druki do użytku służbowego i wewnętrznego ( ) SABINA CISEK: Metodologia jakościowa we współczesnej informatologii wybrane aspekty ANNA MATYSEK: Dokumenty normalizacyjne w Internecie RENATA BOROŃSKA: Wpływ Internetu na proces gromadzenia zbiorów zwartych w BG UTP w Bydgoszczy S p r a w o z d a n i a Biblioteka w przestrzeni edukacyjnej. Bibliotekarz nowoczesność na bazie tradycji (Kraków, maj 2013 r.) (Anna Stach-Siegieńczuk) Biblioteka w komórce? Przyszłość usług bibliotecznych Międzynarodowa Konferencja Biblioteki Uniwersytetu Łódzkiego (Łódź, 4-6 czerwca 2013) (Justyna Jerzyk-Wojtecka) Homo communicativus. Współczesne oblicza komunikacji i informacji (Toruń, czerwca 2013 r.). (Karolina Żernicka) R e c e n z j e i p r z e g l ą d y p i ś m i e n n i c t w a Evelina Kristanova: Książka na łamach katolickich czasopism społeczno-kulturalnych w Polsce w latach Łodź: 2012 (Piotr Nowak) Maria Siuda: Prasa województwa kieleckiego w latach : studium historycznoprasoznawcze. Kielce 2012 (Małgorzata Korczyńska-Derkacz) Boom i kryzys. Nowe czasopisma literacko-artystyczne i społeczno-kulturalne w Polsce po roku 1980 Red. Magdaleny Rabizo - Birek. Rzeszów 2012 (Adrian Uljasz) Bogdan Klukowski, Marek Tobera: W tym niezwykłym czasie. Początki transformacji polskiego rynku książki ( ). Warszawa 2013 (Evelina Kristanova) Prasa regionalna i lokalna na terenie województwa podlaskiego w latach Szkice i materiały Praca zbiorowa pod red. Jadwigi Sadowskiej i Katarzyny Sawickiej-Mierzyńskiej. Białystok 2013 (Małgorzata Korczyńska-Derkacz) Przegląd piśmiennictwa krajowego (Barbara Koryś)

59 ABSTRAKTY JADWIGA SADOWSKA Zakład Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytet w Białymstoku jadwigasadowska@o2.pl ŚLADY CENZURY W PRZEWODNIKU BIBLIOGRAFICZNYM. DRUKI DO UŻYTKU SŁUŻBOWEGO I WEWNĘTRZNEGO ( ) SŁOWA KLUCZOWE: Bibliografia narodowa. Cenzura. Polska. Przewodnik Bibliograficzny. Druki do użytku służbowego. Druki do użytku wewnętrznego. ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - W artykule scharakteryzowano wydania Przewodnika Bibliograficznego, w których rejestrowano książki do użytku służbowego i wewnętrznego z lat oraz , niedopuszczone przez Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk do rejestracji w bieżącej bibliografii narodowej. Metoda badań - Analiza materiału źródłowego Przewodnika Bibliograficznego nr 1 z 1955 r. (do użytku służbowego) oraz zeszytów Przewodnika Bibliograficznego. Seria Uzupełniająca: Druki do Użytku Wewnętrznego z lat Analizie poddano opisy bibliograficzne z punktu widzenia tematyki, wydawców, serii wydawniczych, odbiorców książek. Wyniki i wnioski - dokumenty do użytku wewnętrznego / służbowego ze względu na tematykę traktowane były przez GUKPPiW jako podlegające tajemnicy służbowej o ograniczonej dostępności (niskie nakłady, wyłączenie z obrotu księgarskiego, na prawach rękopisu). W latach wydawane były głównie przez instytucje naukowe i stanowiły od 3 do 9% rocznej produkcji wydawniczej książek w Polsce.

60 SABINA CISEK Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytet Jagielloński sabina.cisek@uj.edu.pl METODLOGIA JAKOŚCIOWA WE WSPÓŁCZESNEJ INFORMATOLGOII WYBRANE ASPEKTY SŁOWA KLUCZOWE: Badania jakościowe. Informatologia. Metodologia jakościowa. XXI w. ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - Celem artykułu jest charakterystyka wybranych aspektów jakościowego podejścia badawczego w informatologii (i częściowo w bibliotekoznawstwie) w XXI w., w szczególności pogłębiony opis jego najważniejszych cech oraz uchwycenie kierunków debaty teoretyczno-metodologicznej toczonej explicite na łamach zagranicznych czasopism anglojęzycznych. Metody badań - Główną metodę badań stanowi analiza i krytyka piśmiennictwa. Źródłem analizowanych publikacji była dziedzinowa baza LISTA (Library, Information Science and Technology Abstracts). Wyniki i wnioski - Refleksja metodologiczna na temat badań jakościowych w informatologii jest współcześnie wielokierunkowa, a świadomość dylematów, problemów i uwarunkowań, w tym epistemologicznych i etycznych, pogłębiona. W ciągu ostatnich dwu lat nastąpił też szybki wzrost liczby jakościowych badań empirycznych. ANNA MATYSEK Instytut Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytet Śląski w Katowicach anna.matysek@us.edu.pl

61 DOKUMENTY NORMALIZACYJNE W INTERNECIE SŁOWA KLUCZOWE: Dokumenty normalizacyjne. Informacja normalizacyjna. Katalogi norm. Wyszukiwarki norm. ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - Tradycyjne drukowane katalogi dokumentów normalizacyjnych są wycofywane i zastępowane bazami danych. Celem artykułu jest przedstawienie możliwości wyszukiwania informacji o dokumentach normalizacyjnych w bazach danych dostępnych w Internecie oraz ocena funkcjonalności tych baz. Metody badań - Do badania wybrano bazy danych dostępne w portalach krajowych (PKN, enormy.pl), europejskich (CEN, CENELEC, ETSI) i międzynarodowych (ISO, IEC) organizacji normalizacyjnych. Funkcjonalność ich narzędzi wyszukiwawczych oceniono na podstawie przeglądu i analizy interfejsów tych baz oraz zastosowanych w nich metod prezentacji wyników wyszukiwania. Wyniki analizy poddano porównaniu, które pozwoliło wskazać narzędzia najbardziej funkcjonalne. Najważniejsze wyniki/wnioski - Bazy danych zawierające dane o dokumentach normalizacyjnych, mimo znacznej przewagi możliwości wyszukiwawczych i aktualności danych nad drukowanymi katalogami, mają także istotną wadę: każda organizacja udostępnia informacje wyłącznie o własnych dokumentach normalizacyj nych. RENATA BOROŃSKA Biblioteka Główna Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy rboronska@utp.edu.pl

62 WPŁYW INTERNETU NA PROCES GROMADZENIA ZBIORÓW ZWARTYCH W BIBLIOTECE GŁÓWNEJ UNIWERSYTETU TECHNOLOGICZNO-PRZYRODNICZEGO W BYDGOSZCZY SŁOWA KLUCZOWE: Gromadzenie zbiorów zwartych. Księgarnia internetowa. Księgarnia wirtualna. Rynek książki w Polsce. ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - Celem artykułu jest refleksja nad wpływem Internetu na proces gromadzenia zbiorów. Zjawisko to przedstawiono na przykładzie Biblioteki Głównej Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy. Metody badań - Praca powstała na podstawie analizy piśmiennictwa przedmiotu i materiałów źródłowych - stron WWW oraz praktycznych doświadczeń i własnych przemyśleń autorki, dotyczących różnych aspektów gromadzenia zbiorów. Przedstawiono analizę sytuacji oraz perspektywy rynku internetowego. Omówiono różnice między tradycyjnym a internetowym rynkiem wydawnictw. Rozważania ograniczono do zakupu książek polskich w księgarniach. Pominięto aukcje internetowe i serwisy ogłoszeniowe, które także umożliwiają zakupy. Zwrócono uwagę na zmiany w warsztacie gromadzenia zbiorów oraz wpływ Internetu na tradycyjne zbiory. Wyniki i wnioski - Internet spowodował rozwój metod i sposobów gromadzenia zbiorów. Rynek internetowy uzupełnia zakupy, pomaga zachować kompletność zbiorów gromadzonych w bibliotece. Wpłynął na poszerzenie oferty i jej dostępność, a także zapewnił konkurencyjność w związku z istnieniem dużej liczby punktów oferujących sprzedaż wydawnictw. Zakup materiałów bibliotecznych za pośrednictwem Internetu często nie jest już tylko alternatywą dla tradycyjnych zakupów, ale staje się niezbędnym elementem procesu gromadzenia.

63 PRZEGLĄD BIBLIOTECZNY LIBRARY REVIEW Rocznik zeszyt 4 TREŚĆ Od Wydawcy (Elżbieta Stefańczyk) Od Redakcji (Elżbieta Barbara Zybert) A r t y k u ł y EWA GŁOWACKA: Społeczne korzyści z funkcjonowania bibliotek. Obszary, metody analizy i oceny BAIBA SPORANE: Digital cultural heritage and memory institutions within the structure of national identity: philosophical discourse ŁUKASZ OPALIŃSKI: Annual aging factor jako narzędzie analiz starzenia się piśmiennictwa Z w a r s z t a t ó w b a d a w c z y c h MAGDALENA PRZYBYSZ-STAWSKA: Biblioteka Wyższego Seminarium Duchownego w Łodzi. Wybrane zagadnienia S p r a w o z d a n i a Bibliotekarz uwolniony - deregulacja czy degradacja? - IV Ogólnopolska Konferencja Naukowa Kościuch) (Białystok, czerwca 2013 r.) (Halina Brzezińska-Stec, Hanna Zasady redagowania i wydawania czasopism naukowych. Seminarium dla wydawców i redaktorów czasopism (biuletynów) naukowych. (Warszawa, (Bogumiła Warząchowska) 16 lipca 2013 r.) Przyszłe biblioteki: nieograniczone możliwości - Światowy Kongres Bibliotek i Informacji oraz 79. Konferencja Generalna IFLA (Singapur, sierpnia 2013 r.) (Elżbieta Barbara Zybert) Czas przemian - czas wyzwań. Rola bibliotek i ośrodków informacji w procesie kształtowania kompetencji współczesnego człowieka. Ogólnopolska Konferencja Naukowa (Warszawa, października 2013 r.) (Justyna Jasiewicz, Małgorzata Kisilowska)

64 R e c e n z j e i p r z e g l ą d y p i ś m i e n n i c t w a Hanna Batorowska: Od alfabetyzacji informacyjnej do kultury informacyjnej. Rozważania o dojrzałości informacyjnej. Warszawa 2013 (Jacek Wojciechowski) Janina Kosman: Z dziejów bibliotek w pruskiej prowincji Pomorze w XIX i początkach XX wieku. Szczecin 2013 (Zdzisław Gębołyś) Biblioteki. Tożsamość. Kultura. Praca zbiorowa. Pod red. Iwony H. Pugacewicz, Elżbiety Barbary Zybert. Warszawa 2013 (Adrian Uljasz) Emilia Ohar: Dytaca knyga w ukrains'komu sociumi (dosuid perechidnoi doby). Monografja. L'viv 2012 (Bogumiła Staniów) Przegląd piśmiennictwa krajowego (Barbara Koryś) Z lektur zagranicznych (Jacek Wojciechowski) Z ż y c i a S B P W s k a z ó w k i d l a a u t o r ó w ABSTRAKTY EWA GŁOWACKA Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu egt@umk.pl SPOŁECZNE KORZYŚCI Z FUNKCJONOWANIA BIBLIOTEK. OBSZARY, METODY ANALIZY I OCENY SŁOWA KLUCZOWE: Biblioteki. Wpływ społeczny. Metody badań. ABSTRAKT: Cel - W artykule przedstawiono różnorodne i jednocześnie ważne role bibliotek we współczesnym społeczeństwie. Instytucje te niewątpliwie przyczyniają się do rozwoju kapitału intelektualnego i społecznego, a także korzyści materialnych swojego otoczenia. Celem artykułu jest charakterystyka głównych nurtów badań w zakresie oddziaływania usług biblioteczno-informacyjnych na społeczność. Przedstawiono również stosowane obecnie metody i narzędzia jego oceny. Metody

65 badań - Dla potrzeb realizacji wyznaczonego celu zastosowano metodę analizy i krytyki literatury przedmiotu, jak również opisu metodologii i rezultatów badań społecznego wpływu bibliotek na otoczenie oraz analizę światowych inicjatyw badawczych związanych z kształtowaniem metod i narzędzi stosowanych w ocenie wpływu bibliotek na otoczenie społeczne. Wyniki i wnioski - Badania społecznych korzyści z funkcjonowania bibliotek w ostatnich latach rozwijają się dość prężnie na świecie. Rozwija się także metodologia omawianego przedmiotu badań. Warto prowadzić dalsze prace związane z rozwojem metod oceny wpływu bibliotek na otoczenie społeczne oraz tworzyć wskaźniki służące porównaniu ich działań w omawianym zakresie. BAIBA SPORANE The Institute of Advanced Social and Political Research The Faculty of Social Sciences, University of Latvia baiba.sporane@lu.lv CYFROWE DZIEDZICTWO KULTUROWE I INSTYTUCJE PAMIĘCI W STRUKTURZE TOŻSAMOŚCI NARODOWEJ: DYSKURS FILOZOFICZNY SŁOWA KLUCZOWE: Tożsamość narodowa. Postmodernizm. Dziedzictwo kulturowe. Pamięć zbiorowa. Cyfryzacja. Instytucje pamięci. Biblioteka. ABSTRAKT: Teza/Cel artykułu - Celem artykułu jest przedstawienie przyczyn interakcji i relacji łączących tożsamość narodową, pamięć zbiorową, dziedzictwo kulturowe, cyfryzację oraz biblioteki rozumiane jako instytucje pamięci, a także potwierdzenie instytucji pamięci i cyfrowej pamięci zbiorowej jako istotnego źródła tożsamości narodowej. Metody badań - W opinii autora zasoby cyfrowe zarządzane przez instytucje pamięci, w szczególności biblioteki, stanowią podstawy tożsamości narodowej. Autor przedstawia postmodernizm jako teoretyczny fundament systemu pojęć "tożsamość narodowa - pamięć zbiorowa - dziedzictwo kulturowe - instytucje pamięci - zasoby cyfrowe - użytkownicy" i omawia strukturę tego systemu oraz jego poszczególne pojęcia. W pracy nad artykułem posłużono się jakościową metodą

66 badawczą z wykorzystaniem analizy dyskursu i teoretycznej analizy źródeł takich jak: J. Baudrillard, I. Hassan, D. Harvey, R. J. Lifton, J. F. Liotard, P. Waugh, A. J. Toynbee, G. E. Veith et al., konwencji i postanowień Komisji Europejskiej, Komitetu Europejskiego i Parlamentu Europejskiego oraz regulacji prawnych dotyczących kultury i dziedzictwa kulturowego wdrożonych przez rząd Łotwy. Wyniki i wnioski - Tożsamość narodowa jest postrzegana jako zbiór znaczeń, których głównymi przejawami są dziedzictwo kulturowe i narodowe stanowiące podstawę osobistego systemu wartości i doświadczeń. Pojęcie tożsamości narodowej jest kształtowane przez ogół wyobrażeń o powiązaniu z danym obiektem. Wyobrażenia powstają w procesie interakcji osobowości z pamięcią zbiorową opartą na zasobach cyfrowych. Pamięć zbiorowa, tj. zasoby biblioteczne, muzealne i archiwalne, szczególnie w postaci cyfrowej, stanowi główny element w konstruowaniu tożsamości narodowej. Proces konstruowania realizują instytucje pamięci poprzez gromadzenie, zapisywanie, porządkowanie i udostępnianie zasobów w toku cyfryzacji. Digitalizacja powinna stać się głównym narzędziem do utrzymania, integracji, komunikacji i tożsamości w procesie globalizacji. Autor przedstawia teoretyczny model bazujący na dyskursie idei postmodernistycznych, teoretycznych wniosków wyciągniętych przez znanych badaczy i filozofów, oficjalnych konwencji, zaleceń i deklaracji, aby uzasadnić znaczenie zasobów instytucji pamięci jako fundamentu tożsamości narodowej. Owa teoretyczna analiza tożsamości narodowej - pamięci zbiorowej - dziedzictwa kulturowego - instytucji pamięci - zasobów cyfrowych - użytkowników jest pierwszą na Łotwie próbą zaznaczenia istotnej roli instytucji pamięci, szczególnie bibliotek, w systemie dziedzictwa kulturowego, cyfryzacji, nowego środowiska oraz tożsamości narodowej. Filozoficzny dyskurs postmodernizmu akceptuje koncepcję wiodącej roli instytucji pamięci w strukturze dziedzictwa narodowego/cyfrowego oraz tożsamości narodowej.

67 ŁUKASZ OPALIŃSKI Biblioteka Główna Politechniki Rzeszowskiej ANNUAL AGING FACTOR JAKO NARZĘDZIE ANALIZ STARZENIA SIĘ PIŚMIENNICTWA SŁOWA KLUCZOWE: Bibliometria. Czasopisma naukowe. Starzenie się piśmiennictwa. Wskaźnik annual aging. Wskaźnik half-life. ABSTRAKT: Teza/Cel artykułu - Celem artykułu jest ocena przydatności i charakterystyk bibliometrycznych wyników uzyskiwanych w oparciu o annual aging fa cto r Bertrama Brookesa w niektórych obszarach bibliotekoznawstwa i naukoznawstwa, jak również porównanie niektórych aspektów stosowania wskaźników annual aging oraz half-life. Metoda badań - Artykuł opracowano na podstawie analizy piśmiennictwa, a kluczowe problemy związane z annual aging fa cto r zostały zilustrowane na podstawie przykładowych danych, które przygotowano w oparciu o oryginalne metody organizacji danych doświadczalnych przedstawione w piśmiennictwie. Wyniki i wnioski - Wykorzystanie annual aging fa cto r oraz związanej z nim koncepcji użyteczności prac naukowych możliwe jest tylko w przypadku wykładniczego spadku cytowań artykułów z kolejnych, coraz odleglejszych od daty badania lat. Wskaźnik wykazuje także przydatność w naukoznawczym badaniu czasopism oraz dyscyplin naukowych, w aspekcie szybkości starzenia się publikacji.

68 MAGDALENA PRZYBYSZ-STAWSKA Uniwersytet Łódzki Katedra Bibliotekoznawstwa I Informacji Naukowej maj-74@uni.lodz.pl BIBLIOTEKA WYŻSZEGO SEMINARIUM DUCHOWNEGO W ŁODZI: WYBRANE ZAGADNIENIA SŁOWA KLUCZOWE:. Biblioteki specjalne. Biblioteki kościelne. Seminarium duchowne. Łódź. Wincenty Tymieniecki. ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - W artykule opisano funkcjonowanie Biblioteki Wyższego Seminarium Duchownego w Łodzi. Jej znaczenie zwiększa fakt, iż jest ona jedyną teologiczną katolicką biblioteką naukową, działająca w archidiecezji łódzkiej. Przedstawiono strukturę organizacyjną, warsztat informacyjny i księgozbiór wybranej placówki, oraz sposoby korzystania z gromadzonych przez nią zbiorów. W założeniu, zebrane dane służyć miały prezentacji tej, posiadającej długą historię, biblioteki, stanowiąc jeden z punktów odniesienia dla dalszych badań w obrębie bibliotek kościelnych w Polsce. Metody badań - Tekst opiera się w znaczącej części na analizie materiałów źródłowych (strona internetowa seminarium duchownego w Łodzi, literatura dotycząca bibliotek kościelnych w Polsce, opracowanie poświęcone Wyższemu Seminarium Duchownemu w Łodzi, sprawozdania z działalności opisywanej biblioteki), a także, częściowo, na podstawie danych, uzyskanych w trakcie wywiadu, przeprowadzonego z pracownikami biblioteki. Wyniki - Zebrany materiał pozwolił na przedstawienie wybranej placówki, jej warunków lokalowych, działalności i struktury gromadzonego księgozbioru oraz sposobów jego udostępniania. Wnioski - Przedstawiona biblioteka charakteryzuje się dobrą kondycją, szczególnie pod względem posiadanego księgozbioru oraz warunków lokalowych.

69 PRZEGLĄD BIBLIOTECZNY LIBRARY REVIEW Rocznik zeszyt 1 TREŚĆ ARTYKUŁY MAREK NAHOTKO: Współdziałanie metadanych w chmurze VIOLETTA PERZYŃSKA: Biblioteki Akademii Wychowania Fizycznego w Polsce - realia funkcjonowania Z WARSZTATÓW BADAWCZYCH MAGDALENA WÓJCIK: Gaming w bibliotekach - klasyczne Role-Playing Games a czytelnictwo SPRAWOZDANIA Książka i biblioteka w procesie komunikacji społecznej. W setną rocznicę urodzin profesora Karola Głombiowskiego Konferencja naukowa (Wrocław, 4-6 grudnia 2013 r.) (Renata Aleksandrowicz, Halina Rusińska-Giertych) RECENZJE I PRZEGLĄDY PIŚMIENNICTWA Bibliotekarstwo. Pod red. Anny Tokarskiej (Dariusz Grygrowski) Sebastian Dawid Kotuła: Komunikacja bibliologiczna wobec World Wide Web. Lublin 2013 (Jacek Wojciechowski) Alfred Toczek: Lwowskie środowisko historyczne i jego wkład w kulturę książki i prasy ( ). Kraków 2013 (Adrian Uljasz) Tomasz Kruszewski: Deliciae Thorunienses. Poszukiwania tożsamości miasta w literaturze podróżniczej. Toruń 2013 (Małgorzata Pietrzak)

70 Ivona Kollarova: Slobodny vydavatel, mysliaci citatel. Typograficke medium v jozefinskej dobe, Budmerice 2013 (Ewa Repucho) Przegląd piśmiennictwa krajowego (Barbara Koryś) Z lektur zagranicznych (Jacek Wojciechowski) Z ŻYCIA SBP KRONIKA ŻYCIA NAUKOWEGO (Dorota Grabowska) Z ŻAŁOBNEJ KARTY Aleksandra Wejman-Sowińska (Hanna Tadeusiewicz) WSKAZÓWKI DLA AUTORÓW

71 ABSTRAKTY ARTYKUŁÓW: MAREK NAHOTKO Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytet Jagielloński marek.nahotko@uj.edu.pl WSPÓŁDZIAŁANIE METADANYCH W CHMURZE SŁOWA KLUCZOWE: Współdziałanie metadanych. Linked Data. Systemy biblioteczne nowej generacji. ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - W artykule podjęto próbę przedstawienia najnowszych kierunków prac dla zapewnienia współdziałania metadanych bibliotecznych. Metody badań - Wykorzystano metodę analizy piśmiennictwa dotyczącego współdziałania systemów informatycznych oraz narzędzi służących zapewnieniu współdziałania metadanych. Wyniki - Prace służące standaryzacji w obszarze metadanych bibliotecznych, realizowane od XIX w., obecnie zmierzają w kierunku dostosowania rozwiązań do potrzeb i możliwości sieci rozległych. W tym środowisku szczególnego znaczenia nabiera możliwość współdziałania (ang. interoperability) metadanych. W artykule przedstawiono problemy współdziałania systemów informacyjnych oraz narzędzia zapewniające współdziałanie metadanych. Najnowsze prace w tym kierunku związane są z zastosowaniem idei Linked Data. Obecnie trwa przenoszenie słowników metadanych stosowanych w bibliotekarstwie do RDF, w celu udostępnienia ich jako zasobów Linked Data. Trwają również prace nad zastosowaniem Linked Data w zintegrowanych systemach bibliotecznych. Wnioski - Dostosowanie standardów używanych w bibliotekach do rozwiązań stosowanych powszechnie w sieciach rozległych daje nowe perspektywy w zakresie współdziałania metadanych, a pośrednio - funkcjonowania systemów informacyjno-wyszukiwawczych.

72 VIOLETTA PERZYŃSKA Biblioteka Główna Akademii Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie violetta.perzynska@awf.edu.pl BIBLIOTEKI AKADEMII WYCHOWANIA FIZYCZNEGO W POLSCE - REALIA FUNKCJONOWANIA SŁOWA KLUCZOWE: Biblioteka akademicka. Zarządzanie biblioteką. Badania jakościowe. ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - Artykuł omawia realia funkcjonowania bibliotek AWF, akcentując problemy, z którymi się one aktualnie borykają. Rys historyczny poprzedza omówienie warunków lokalowych, infrastruktury, finansowania, struktury zatrudnienia, zasobów edukacyjnych, otoczenia prawnego. Podjęto także próbę wytyczenia ewentualnych obszarów współpracy. Metoda badań - analiza dostępnego piśmiennictwa na dany temat, zestawienie informacji zebranych na stronach WWW i wywiady z pracownikami wszystkich bibliotek AWF w Polsce. Wnioski - Biblioteki AWF koncentrują się, głównie, na zadaniach bezpośrednio związanych z obsługą użytkowników we własnym środowisku. Nie są zorientowane na współpracę. Taka sytuacja nie sprzyja budowaniu marki bibliotek AWF, ani nie stanowi o ich konkurencyjności w stosunku do innych bibliotek akademickich.

73 MAGDALENA WÓJCIK Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytet Jagielloński magda.wojcik@uj.edu.pl GAMING W BIBLIOTEKACH - KLASYCZNE ROLE-PLAYING GAMES A CZYTELNICTWO SŁOWA KLUCZOWE: Gaming. Gry fabularne. RPG. Biblioteki publiczne. Czytelnictwo. ABSTRAKT: Teza/cel - Głównym celem przeprowadzonych badań było określenie możliwości wykorzystania atrakcyjności klasycznych RPG (Role Playing Games) w promocji działalności bibliotek i propagowaniu czytelnictwa. Metoda - Przeprowadzono badania ankietowe w środowisku osób grających w klasyczne gry typu RPG. Wyniki - Badania pokazały, że granie w RPG może - w subiektywnej ocenie respondentów - stymulować rozwój wybranych cech i umiejętności, takich jak: zdolności narracyjne, kreatywność, zdolność logicznego myślenia czy umiejętność pracy w grupie oraz pobudzać do twórczej aktywności, skłaniając do opracowywania utworów literackich, muzycznych czy plastycznych. Przeprowadzone badania pokazały również, że choć granie w określoną grę stosunkowo rzadko prowadzi do sięgnięcia po dzieło literackie, na podstawie którego została stworzona, to jednak często granie skłania do sięgania po książki osadzone w klimacie lub gatunku podobnym do gry. Badania pokazały również, że nieco ponad 40% respondentów chciałoby mieć możliwość organizowania w bibliotece sesji RPG. Możliwość grania w RPG mogłaby również - przynajmniej dla części badanych - stać się argumentem skłaniającym ich do częstszych wizyt w bibliotece. Wnioski - Granie w tradycyjne gry fabularne może w pewnym zakresie korzystnie wpływać na rozwój zainteresowań czytelniczych i być interesującym elementem promocji książki.

74 PRZEGLĄD BIBLIOTECZNY LIBRARY REVIEW Rocznik zeszyt 2 TREŚĆ ARTYKUŁY DARIUSZ GRYGROWSKI: Zwrot nakładu z inwestowania w bibliotekę KRYSTYNA K. MATUSIAK, MARY STANSBURY, EWA BARCZYK: Kształcenie nowego pokolenia specjalistów z zakresu bibliotekoznawstwa i informacji naukowej: sytuacja w Stanach Zjednoczonych EWA JADWIGA KURKOWSKA: Kursy online w polskich bibliotekach akademickich POLEMIKI Justyna Andrzejczak, Małgorzata Francuz, Krystyna Kalkowska: Komentarz do artykułu - Perzyńska Violetta: Biblioteki Akademii Wychowania Fizycznego w Polsce - realia funkcjonowania. Przegląd Biblioteczny 2014, z. 1, s Renata Mroczek: Komentarz do artykułu - Perzyńska Violetta: Biblioteki Akademii Wychowania Fizycznego w Polsce - realia funkcjonowania. Przegląd Biblioteczny 2014, z. 1, s

75 SPRAWOZDANIA E-eksplozja - narzędzia - metody - użytkownicy. Konferencja naukowa (Kraków, 27 marca 2014 r.) (Krystyna Sanetra) Na co dzień i od święta. Książka w życiu Polaków w XIX-XX wieku. Ogólnopolska interdyscyplinarna konferencja naukowa (Warszawa, marca 2014 r.) (Dorota Pietrzkiewicz) Książka, biblioteka, informacja - między podziałami a wspólnotą. IV Ogólnopolska konferencja naukowa (Kielce, 7-8 kwietnia 2014 r.) (Agnieszka Bajor, Hanna Langer) Jak pisać prace naukowe? Gdzie publikować?. I Międzynarodowa Konferencja Pulsu Uczelni (Opole, 4 kwietnia 2014 r.) (Eliza Lubojańska) RECENZJE I PRZEGLĄDY PIŚMIENNICTWA Władysław Marek Kolasa: Historiografia pra.sy polskiej (do 1918 roku) - naukometryczna analiza dyscypliny Kraków 2013 (Piotr Nowak) Bogumiła Warząchowska: Książka, pra,sa i biblioteka w działalności Kościoła katolickiego w województwie śląskim ( ). Katowice 2012 (Zdzisław Gębołyś) Library Codes o f Ethics Worldwide. Anthology = Verhaltensregeln fu r Bibliothekare im internationalen Kontext. Eine Anthologie. [Ed. by] Zdzisław Gębołyś and Jacek Tomaszczyk. Berlin 2012 (Ewa Olszowy) Przegląd piśmiennictwa krajowego (Barbara Koryś) Z lektur zagranicznych (Jacek Wojciechowski) Z ŻYCIA SBP

76 KOMUNIKATY Olimpiada Bibliologiczna i Informatologiczna. I edycja (Łódź, 26 maja 2014 r.) (Mariola Antczak) WSKAZÓWKI DLA AUTORÓW

77 ABSTRAKTY ARTYKUŁÓW DARIUSZ GRYGROWSKI Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych Uniwersytet Warszawski dargry@uw.edu.pl ZWROT NAKŁADU Z INWESTOWANIA W BIBLIOTEKĘ SŁOWA KLUCZOWE: Ocena efektywności bibliotek. Finansowanie bibliotek. Zwrot nakładu z inwestycji. ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - Widocznym nurtem w badaniach bibliotekoznawczych oraz w praktyce zarządzania bibliotekami w ostatnich latach stała się kwestia oceny efektywności bibliotek i pożytku, jaki daje społeczeństwu ich funkcjonowanie i finansowanie. Niektóre biblioteki, chcąc wykazać się swą efektywnością i przydatnością dla obsługiwanej społeczności, prowadzą same, lub zlecają zewnętrznym podmiotom, przeprowadzenie analizy zwrotu z inwestowania w bibliotekę. Niektóre z owych analiz zmierzają do wykazania wysokiej stopy zwrotu z takiej inwestycji wyrażonej w jednostkach monetarnych. Artykuł zawiera rozważania na temat potrzeby prowadzenia owych analiz i stosowanych w nich metod. Metody badań - Zastosowano metodę analizy piśmiennictwa i analizy źródeł w postaci raportów z analiz zwrotu z inwestowania w biblioteki. Wyniki i wnioski - Analiza zwrotu nakładu z inwestowania w bibliotekę, której efektem jest wyrażanie wartości usług bibliotecznych w jednostkach monetarnych, może budzić kontrowersje. Zwłaszcza, że wielkości niektórych składników w takich analizach wydają się mocno szacunkowe. Mimo tych zastrzeżeń przeliczanie wartości usług bibliotecznych na pieniądze można uznać za dopuszczalny, a niekiedy niezbędny zabieg marketingowy.

78 KRYSTYNA K. MATUSIAK Morgridge College of Education University of Denver MARY STANSBURY Morgridge College of Education University of Denver EWA BARCZYK University of Wisconsin-Milwaukee Libraries University of Wisconsin-Milwaukee KSZTAŁCENIE NOWEGO POKOLENIA SPECJALISTÓW Z ZAKRESU BIBLIOTEKOZNAWSTWA I INFORMACJI NAUKOWEJ: SYTUACJA W STANACH ZJEDNOCZONYCH SŁOWA KLUCZOWE: Kształcenie w zakresie bibliotekoznawstwa i informacji naukowej. Szkoły bibliotekarskie. Program nauczania. Akredytacja. Specjaliści. ABSTRAKT: Artykuł zawiera analizę amerykańskiego modelu kształcenia w zakresie bibliotekoznawstwa i informacji naukowej w świetle zmian wynikających z rozwoju technologii informacyjno-komunikacyjnych. Powszechnie uznawany model profesjonalnego kształcenia w Stanach Zjednoczonych podkreśla wagę ukończenia studiów magisterskich w ramach programów akredytowanych przez American Library Association (ALA). Autorki artykułu prezentują historię rozwoju niniejszego podejścia i

79 omawiają pokrótce proces akredytacji ALA, a także analizują sposoby dostosowywania programów kształcenia do zmieniającego się środowiska informacyjnego, przedstawiają dyskusję na temat ruchu ischool oraz rozwój bazowego programu kształcenia. Ponadto w artykule przedstawiono związki pomiędzy teorią a praktyką kształcenia w zakresie bibliotekoznawstwa i informacji naukowej i omówiono, z perspektywy osoby kształcącej, proces kształcenia specjalistów z tegoż zakresu. W podsumowaniu autorki potwierdzają, iż model zaawansowanego profesjonalnego kształcenia w zakresie bibliotekoznawstwa i informacji naukowej pozostaje relewantny w środowisku cyfrowym, wymaga jednak większej elastyczności i współdziałania z praktyką.

80 EWA JADWIGA KURKOWSKA Instytut Informacji Naukowej i Bibliologii Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu luka@umk.pl KURSY ONLINE W POLSKICH BIBLIOTEKACH AKADEMICKICH SŁOWA KLUCZOWE: Kursy e-learningowe. Kursy online. Biblioteki akademickie. E-learning. ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - Celem artykułu jest przedstawienie, w jakim stopniu polskie biblioteki akademickie realizują swoją funkcję edukacyjną korzystając z kursów e-learningowych. Metody badań - Do jego przygotowania wykorzystano wyniki badań polegających na analizie oferty tych bibliotek zamieszczonej na ich stronach internetowych. Wyniki i wnioski - Kursy e-learningowe stały się jedną z form dydaktyki bibliotecznej, jednakże wiele spośród nich ma charakter zamknięty i w ograniczonym stopniu wykorzystuje narzędzia do samooceny studiujących. Większość z nich dotyczy przysposobienia bibliotecznego, w niewielkim stopniu rozwijane są pozostałe kompetencje informacyjne. Kursy e-learningowe w bibliotekach, chociaż są coraz częściej wykorzystywane - zwłaszcza w większych bibliotekach, wymagają jeszcze dopracowania.

81 PRZEGLĄD BIBLIOTECZNY LIBRARY REVIEW Rocznik zeszyt 3 TREŚĆ ARTYKUŁY MAREK TOBERA: Księgarstwo spółdzielcze i prywatne w okresie trójsektorowości polskiego rynku książki ( ) SHIFRA BARUCHSON-ARBIB, FRIDA SHOR: Bieżące trendy w wykorzystywaniu baz danych przez studentów. Studium przypadku MARTA GRABOWSKA, RALPH ADAM: Biblioteka na fali. Technologie radiowe w bibliotekach MAŁGORZATA FEDOROWICZ-KRUSZEWSKA: Jakość bibliotek obsługujących osoby z niepełnosprawnością - przegląd instrumentów badawczych Z WARSZTATÓW BADAWCZYCH AGNIESZKA KUCHARSKA, KAMILA KOKOT: Dział Pozycje Wydzielone w Bibliotece Instytutu Historycznego Uniwersytetu Wrocławskiego

82 SPRAWOZDANIA Rynek książki po zakończeniu programu ARROW PLUS (Kraków, 22 stycznia 2014 r.) (Halina Grzywacz) Kultura cyfrowa: nowe umiejętności i nowe wyzwania. Konferencja naukowa (Łódź, 26 maja 2014 r.) (Magdalena Kokosińska) RDA - Resource Description and Access - status and perspectives IFLA satellite meeting (Frankfurt nad Menem, Niemiecka Biblioteka Narodowa, 13 sierpnia 2014 r.) (Leszek Śnieżko) RECENZJE I PRZEGLĄDY PIŚMIENNICTWA Jerzy Franke: CZYSTOŚĆ ( ) Augustyna Wróblewskiego albo iluzja etycznej krucjaty. Warszawa 2013 (Andrzej Skrzypczak Kultura czytelnicza dzieci i młodzieży początku XXI wieku. Szkice bibliologiczne. Red. nauk. Mariola Antczak, Alina Brzuska-Kępa, Agata Walczak-Niewiadomska. Łódź 2013 (Małgorzata Pietrzak) Przegląd piśmiennictwa krajowego (Barbara Koryś) Z lektur zagranicznych (Jacek Wojciechowski) Z ŻYCIA SBP KOMUNIKATY Nagroda Naukowa SBP im. Adama Łysakowskiego za rok 2013 (Jadwiga Sadowska) WSKAZÓWKI DLA AUTORÓW

83 ABSTRAKTY ARTYKUŁÓW MAREK TOBERA Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych Uniwersytet Warszawski marek.tobera.@uw.edu.pl KSIĘGARSTWO SPÓŁDZIELCZE I PRYWATNE W OKRESIE TRÓJSEKTOROWOŚCI POLSKIEGO RYNKU KSIĄŻKI ( ) SŁOWA KLUCZOWE: Księgarstwo polskie - historia. Rynek książki Księgarstwo prywatne. Księgarstwo spółdzielcze. Księgarstwo państwowe. Trójsektorowość na rynku książki. Związek Księgarzy Polskich, Centrala Spółdzielni Wydawniczych i Księgarskich. Polityka władz PRL wobec rynku książki. Dom Książki - geneza. Upaństwowienie księgarstwa. ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - Artykuł prezentuje kolejne fazy polityki władz prowadzonej w latach wobec księgarskich firm samodzielnych i kolektywnych. Ukazane zostały też, podejmowane w środowisku księgarzy prywatnych i spółdzielczych, próby dostosowania się do stale zmieniającej się sytuacji, walki o przetrwanie oraz perswazji wobec rządzących, jak również napięcia, do których dochodziło na tle różnic interesów między tymi sektorami. Metoda badań - Podstawę źródłową opracowania stanowią dokumenty z Archiwum Akt Nowych w Warszawie (zwł. zespoły Związku Księgarzy Polskich, Centrali Spółdzielni Wydawniczych i Księgarskich oraz KC PPR i KC PZPR), a także artykuły i informacje z

84 ówczesnej prasy branżowej - Przeglądu Księgarskiego, Biuletynu Księgarstwa Spółdzielczego i Pracy Księgarskiej. Wykorzystano również opublikowane wspomnienia bezpośrednich uczestników wydarzeń - księgarzy pracujących w omawianym okresie w firmach należących do trzech różnych sektorów. Wyniki i wnioski - Lata były specyficznym okresem w dziejach polskiego rynku książki. Pod względem własnościowym i ekonomicznym dominowały wówczas na nim firmy prywatne, spółdzielcze i państwowe, dlatego w ówczesnej publicystyce branżowej określano ten model mianem trójsektorowości. Władze komunistyczne dążyły do ustanowienia monopolu własności państwowej, z biegiem czasu coraz ostrzej zwalczając księgarstwo prywatne, instrumentalnie zaś traktując spółdzielnie. Operację nacjonalizacji handlu książką zwieńczyło utworzenie państwowej centrali Dom Książki (1950) w oparciu o wchłonięte przez nią placówki spółdzielcze i kosztem zmarginalizowanego, a niebawem faktycznie zlikwidowanego, sektora prywatnego. Znamienne dla stalinizmu stało się zastąpienie trójsektorowości modelem jednosektorowym, czyli księgarstwem państwowym. Efekt przeprowadzonych zmian był trwały - ten kształt rynku w swym zasadniczym zarysie zachował się już do końca PRL.

85 SHIFRA BARUCHSON-ARBIB Wydział Nauki o Informacji Uniwersytet Bar Ilan, Izrael baruchs1@mail.biu.ac.il, shifra.baruchson@mail.biu.ac.il FRIDA SHOR Kierownik Biblioteki Uniwersytet w Ariel, Izrael frida@ariel.ac.il BIEŻĄCE TRENDY W WYKORZYSTYWANIU BAZ DANYCH PRZEZ STUDENTÓW STUDIUM PRZYPADKU SŁOWA KLUCZOWE: Wykorzystanie baz danych. Płeć a bazy danych. Wykładowcy a bazy danych. Przysposobienie biblioteczne. Wykorzystanie baz danych przez studentów. Uniwersytety a bazy danych. ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - Celem niniejszego artykułu było zbadanie bieżących trendów w wykorzystaniu elektronicznych baz danych przez studentów Uniwersytetu w Ariel (Izrael). Jako punkt wyjścia przyjęto założenie, że studenci powinni wykorzystywać akademickie bazy danych w celu realizacji zadań otrzymywanych podczas zajęć, ponieważ Internet nie może zaspokoić wszystkich potrzeb informacyjnych. Pod uwagę wzięto zmienne takie jak język, płeć, kierunek studiów, skuteczność przysposobienia bibliotecznego i zachętę ze strony wykładowców. Metody badań - Badanie przeprowadzono przy zastosowaniu ustrukturyzowanego kwestionariusza wypełnionego przez 637 studentów. Większość studentów wybrała Internet, jedynie 28% respondentów preferowało elektroniczne bazy

86 danych. Przy wykorzystywaniu akademickich baz danych zaobserwowano kilka istotnych zmiennych, mianowicie znajomość języka angielskiego, odbyte przysposobienie biblioteczne, zachętę ze strony wykładowców, płeć oraz wydział uniwersytetu. Badania wskazują, że kobiety wykorzystują baz danych częściej niż mężczyźni, a także częściej sięgają w tej kwestii po pomoc ze strony pracowników biblioteki. Odnotowano również różnice pomiędzy wydziałami. Studenci nauk społecznych preferują bazy danych w języku hebrajskim, zaś studenci nauk przyrodniczych wybierają bazy anglojęzyczne. Wnioski - Dzięki przeprowadzeniu badania wyciągnięto szereg wniosków wskazujących na możliwości poprawy wykorzystania baz danych: 1) należy dopracować przysposobienie biblioteczne, 2) wykładowcy powinni kłaść większy nacisk na wagę poszukiwań w bazach danych, 3) należy poprawić u studentów zakres znajomości języka angielskiego, ponieważ wpływa ona bezpośrednio na zachowania związane z poszukiwaniem informacji. Odkryto, że 1) częstszymi użytkownikami baza danych są kobiety, a nie mężczyźni, 2) pracownicy bibliotek pełnią centralną rolę w prowadzeniu szkoleń użytkowników bibliotek i promowaniu baz danych.

87 MARTA GRABOWSKA Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych Uniwersytet Warszawski mgrabowska@uw.edu.pl RALPH ADAM The City University, London UK sd324@hotmail.co.uk BIBLIOTEKA NA FALI TECHNOLOGIE RADIOWE W BIBLIOTEKACH SŁOWA KLUCZOWE: Technologie radiowe w bibliotekach. Technologie sieciowe. Wi-Fi. Pasmo ISM. RFID w bibliotekach. Norma ISO Technologia NFC w bibliotekach. Internet przedmiotów a biblioteki. ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - W artykule poruszono zagadnienie zastosowań technologii radiowych w bibliotekach, zarówno w zakresie telekomunikacji bezprzewodowej (technologie sieciowe), jak np.: Wi-Fi czy WiMAX, jak również w obszarze urządzeń bliskiego zasięgu, jak np. współpracujące urządzenia zarządzania danymi personalnymi. Przedstawiono też bezprzewodowe systemy pozatelekomunikacyjne, działające w ramach pasma ISM (Industrial, Scientific and Medical radio

88 band). W ostatnich latach do bibliotek wkroczyła nowa, bezprzewodowa technologia zaliczana do urządzeń bliskiego zasięgu - tzw. identyfikacja radiowa, tj. RFID - Radio Frequency Identification, która zmienia i optymalizuje ich działanie w zakresie organizacji i kontroli zbiorów, procesów wypożyczeń oraz zwrotów. Pojawienie się w tym zakresie normy ISO Information and documentation - RFID in libraries wytycza nowy etap automatyzacji bibliotek. Rozwinięciem technologii RFID są też nowe technologie takie jak NFC - Near-Field Communication) oraz tzw. Internet przedmiotów (Internet of Things - IoT), które w najbliższym czasie mogą mieć szerokie zastosowanie w świecie bibliotek, szczególnie w powiązaniu z technologiami mobilnymi. Metody badań - Problematykę zastosowania technologii radiowych w bibliotece przedstawiono na podstawie polskiej i obcej literatury przedmiotu, jak również na postawie obserwacji własnych oraz informacji uzyskanych na konferencjach, wystawach międzynarodowych oraz prezentacjach organizowanych przez firmy. Wyniki i wnioski - Zastosowanie technologii radiowych w bibliotekach okazuje się bardzo przydatne. W najbliższej przyszłości technologie te dostarczą bibliotekom nowych narzędzi i nowych możliwości w zakresie rozwoju usług dla użytkowników, jak i w zakresie usprawnienia pracy bibliotekarzy. Do tej pory biblioteki dość ostrożnie stosowały nowe technologie komunikacyjne. Jednak wobec rosnącej presji związanej z koniecznością wprowadzania sprawniejszych metod pracy będą one jednak musiały wdrażać innowacyjne rozwiązania, co spowoduje potrzebę zastosowania szybkich technologii radiowych.

89 MAŁGORZATA FEDOROWICZ-KRUSZEWSKA Instytut Informacji Naukowej i Bibliologii Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu fema@umk.pl JAKOŚĆ BIBLIOTEK OBSŁUGUJĄCYCH OSOBY Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ - PRZEGLĄD INSTRUMENTÓW BADAWCZYCH SŁOWA KLUCZOWE: Biblioteki. Ocena jakościowa bibliotek. Osoby z niepełnosprawnością. Osoby z trudnościami w odczytywaniu druku. Print disabled. Wskaźniki funkcjonalności. ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - Celem artykułu jest dokonanie przeglądu instrumentów do badania jakości bibliotek obsługujących osoby z niepełnosprawnością. Omówiono standardy i wskaźniki w chronologicznym porządku. Skupiono się na instrumentach, które powstały w ostatnich dziesięciu latach i odnoszą się do innych - aniżeli dostępność do budynku bibliotecznego - aspektów jakości. Metoda badań - Wykorzystano metodę analizy i krytyki źródeł i literatury przedmiotu. Wyniki i wnioski - Biblioteki obsługujące osoby z niepełnosprawnością cechuje pewna odmienność w zakresie gromadzonych zasobów, form ich udostępniania oraz oferowanych usług. Odmienność ta wynika z potrzeb niepełnosprawnych użytkowników. Opracowane na potrzeby wszystkich bibliotek lub określonych ich typów narzędzia badania jakości okazały się niewystarczające dla bibliotek adresujących swe usługi do osób z niepełnosprawnością. Przygotowane pod auspicjami IFLA instrumenty pozwolą na dokonanie oceny ich jakości i

90 zasobów oraz zostaną wykorzystane w procesie planowania, ulepszania ich działań i podczas analiz benchmarkingowych.

91 AGNIESZKA KUCHARSKA Politechnika Wrocławska Biblioteka Wydziału Mechaniczno-Energetycznego KAMILA KOKOT Biblioteka Główna Politechnika Gdańska DZIAŁ POZYCJE WYDZIELONE W BIBLIOTECE INSTYTUTU HISTORYCZNEGO UNIWERSYTETU WROCŁAWSKIEGO SŁOWA KLUCZOWE: Cenzura w bibliotekach. ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - Przedmiotem artykułu jest dział PW, który jest częścią zbiorów znajdujących się w Bibliotece Instytutu Historycznego Uniwersytetu Wrocławskiego. Powstanie działu wiąże się z istnieniem cenzury w okresie Polski Ludowej. Książki znajdujące się w kolekcji PW ze względu na swoją treść nie mogły być dostępne dla każdego czytelnika. Wymagały zatem oddzielenia od całości księgozbioru, stąd nazwa sygnatury Pozycje Wydzielone. Metody badań - Przeanalizowano: księgi inwentarzowe, katalogi biblioteczne, książki z działu PW. Wyniki i wnioski - W artykule została przedstawiona historia działu od jego powstania na przełomie lat 60. i 70. aż do jego zamknięcia w początkach lat 90. Ukazano historię i scharakteryzowano księgozbiory, omawiając takie problemy jak: tematyka książek, główne wydawnictwa i serie oraz sposób gromadzenia i udostępniania dzieł.

92 PRZEGLĄD BIBLIOTECZNY LIBRARY REVIEW Rocznik zeszyt 4 TREŚĆ ARTYKUŁY KATARZYNA ŚLASKA: ACADEMICA jako nowa jakość w systemie wypożyczeń międzybibliotecznych BARTŁOMIEJ WŁODARCZYK: Deskryptory formalne w Bibliotece Kongresu a tematy formalne w języku haseł przedmiotowych Biblioteki Narodowej i języku KABA VICTOR N. NWACHUKWU, TONY I. OBASEKI: Technologie mobilne w zaspokajaniu potrzeb informacyjnych użytkowników bibliotek akademickich z punktu widzenia bibliotekarza DIANA PIETRUCH-REIZES: Digitalizacja i rozpowszechnianie utworów osieroconych w świetle Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/28/UE z 25 października 2012 r. MAGDALENA WÓJCIK: Rozszerzona rzeczywistość - potencjał badawczy z perspektywy bibliologii i informatologii POLEMIKA VIOLETTA PERZYŃSKA: W odpowiedzi na komentarze do artykułu: Biblioteki Akademii Wychowania Fizycznego w Polsce - realia funkcjonowania. Przegląd Biblioteczny 2014, z. 1, s

93 SPRAWOZDANIA Czytelnictwo w dobie informacji cyfrowej. Rozwój, bariery, technologie. VIII Bałtycka Konferencja Zarządzanie i Organizacja Bibliotek (Gdańsk, maja 2014 r.) (Joanna Kamińska) Konferencja Międzynarodowego Stowarzyszenia Muzycznych Bibliotek, Archiwów i Centrów Informacji (IAML) (Antwerpia, lipca 2014 r.) ( Hanna Bias) Biblioteki, obywatele, społeczeństwa: łączenie się dla wiedzy. Światowy Kongres Bibliotek i Informacji i 80. Konferencja Generalna IFLA (Francja, Lyon, sierpnia 2014 r.) (Elżbieta Barbara Zybert) Jubileusz 50-lecia Sekcji Bibliotek Muzycznych SBP - Muzyczna informacja jutra. Warszawa, września 2014 r., Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie, Narodowy Instytut Fryderyka Chopina) (Stanisław Hrabia) RECENZJE I PRZEGLĄDY PIŚMIENNICTWA Dorothy Williams, Caroline Wavell and Katie Morrison: Impact o f School Libraries on Learning. Critical review o f Published evidence to inform the Scottish education community. Robert Gordon University Institute for Management, Governance & Society (IMaGeS), October 2013 (Bogumiła Staniów) Czas przemian, czas wyzwań: rola bibliotek i ośrodków informacji w procesie kształtowania kompetencji współczesnego człowieka. Red. Justyna Jasiewicz i Elżbieta Barbara Zybert. Warszawa 2014 (Mirosław Filiciak) Przegląd piśmiennictwa krajowego (Barbara Koryś) Z lektur zagranicznych (Jacek Wojciechowski) Z ŻYCIA SBP KRONIKA ŻYCIA NAUKOWEGO BIBLIOTEK (Oprac. Dorota Grabowska) WSKAZÓWKI DLA AUTORÓW

94 ABSTRAKTY ARTYKUŁÓW: Katarzyna Ślaska Biblioteka Narodowa ACADEMICA JAKO NOWA JAKOŚĆ W SYSTEMIE WYPOŻYCZEŃ MIĘDZYBIBLIOTECZNYCH SŁOWA KLUCZOWE: Wypożyczenia międzybiblioteczne. Prawo autorskie. Biblioteka Narodowa. Academica. Publikacje elektroniczne. ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - Celem artykułu jest przedstawienie Cyfrowej Wypożyczalni Publikacji Naukowych "Academica". Metoda badań - zastosowano analizę dokumentacji projektu i analizę piśmiennictwa światowego dotyczącego systemów wypożyczeń międzybibliotecznych. Wyniki i wnioski - Cyfrowa Wypożyczalnia Publikacji Naukowych Academica jest innowacyjnym projektem Biblioteki Narodowej, polegającym na udostępnianiu cyfrowych wersji książek i czasopism naukowych ze zbiorów BN na terminalach bibliotek naukowych i publicznych na terenie całego kraju. Ze względu na ograniczenia prawne oraz zachowanie zasad wypożyczeń międzybibliotecznych Academica umożliwia dostęp do publikacji tylko jednemu użytkownikowi na terenie Polski w tym samym czasie, dając jednocześnie możliwość dokonania rezerwacji we wskazanej bibliotece. System nie umożliwia drukowania ani kopiowania udostępnianych publikacji.

95 BARTŁOMIEJ WŁODARCZYK Biblioteka Narodowa DESKRYPTORY FORMALNE W BIBLIOTECE KONGRESU A TEMATY FORMALNE W JĘZYKU HASEŁ PRZEDMIOTOWYCH BIBLIOTEKI NARODOWEJ I JĘZYKU KABA SŁOWA KLUCZOWE: LCGFT. LCSH. JHP BN. KABA. Tematy formalne. Deskryptory formalne. Języki haseł przedmiotowych. ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - Celem artykułu jest przedstawienie, porównanie oraz wskazanie zalet i wad trzech rozwiązań w zakresie poszerzenia zasobu i lepszego wyodrębnienia jednostek leksykalnych identyfikujących formy dokumentów w trzech językach informacyjnych - Biblioteki Kongresu (LCSH), NUKAT (jhp KABA) i Biblioteki Narodowej (JHP BN). Metoda badań - Na podstawie analizy dokumentacji dostępnej na stronach trzech instytucji porównano założenia i przebieg prac. Wyniki - Najprostsze i najbardziej konsekwentne zasady dotyczące sposobu zapisywania i stosowania jednostek leksykalnych identyfikujących formę dokumentów, przyjęto w Bibliotece Kongresu. Zasadne wydaje się wprowadzenie uproszczeń i zmian w sposobie budowy i użycia tematów formalnych w języku KABA i w JHP BN. Zmiany mogą dotyczyć przede wszystkim złożonych zasad stosowania określników po tematach formalnych w języku KABA i kodowania tematów formalnych w formacie MARC 21 w wypadku JHP BN. Uproszczenia zdaje się wymagać także forma zapisu tematów formalnych w obu językach.

96 VICTOR N. NWACHUKWU School of Library and Information Science University of Nigeria, Nsukka, Nigeria TONY I. OBASEKI Ambrose Alli University Library Ekpoma, Nigeria TECHNOLOGIE MOBILNE W ZASPOKAJANIU POTRZEB INFORMACYJNYCH UŻYTKOWNIKÓW BIBLIOTEK AKADEMICKICH Z PUNKTU WIDZENIA BIBLIOTEKARZA SŁOWA KLUCZOWE: Era informacji. Globalizacja. Postęp technologiczny. Technologie informacyjne i komunikacyjne. Transakcje informacyjne. Piśmienni rzemieślnicy. Współpraca międzynarodowa. Marketing. ABSTRAKT: Teza/Cel artykułu - Niniejszy artykuł stanowi dogłębną analizę poglądów bibliotekarzy w związku z zastosowaniem nowych technologii, takich jak technologie mobilne, do realizacji usług bibliotecznych w erze informacji i globalizacji. Autorzy podkreślają, że biblioteki i bibliotekarze w krajach rozwijających się mogą znacznie przyczynić się do społecznego, ekonomicznego i infrastrukturalnego rozwoju ich państw. Metoda badań - W artykule odnotowano zmiany w technologiach informacyjnych i komunikacyjnych dostępnych w bibliotekach oraz potwierdzono stopniowy postęp technologiczny i przejście od technologii widzialnych do niewidzialnych, a także od stacjonarnych do mobilnych. Technologie mobilne (ipady, ipody, iphony) stały się częścią codziennego życia, a ich powszechne użycie odsuwa w niepamięć fakt istnienia komputerowych stacji roboczych i

97 laptopów. Zastosowanie technologii mobilnych poszerza się nie tylko dzięki ich wykorzystaniu przez piśmiennych naukowców, lecz także ich używaniu przez piśmiennych rzemieślników do komunikacji społecznościowej online. Trend ukazany w artykule pojawia się zarówno w krajach rozwiniętych, jak i rozwijających się, wskazano jednak, że technologie mobilne są o wiele skuteczniej wykorzystywane do transakcji informacyjnych i dostępu do zasobów informacyjnych w krajach rozwiniętych. Powstaje zatem wyzwanie dla bibliotekarzy związane z zadaniem wdrażania technologii mobilnych w realizacji transakcji informacyjnych. Problemy wynikające z niedostatecznych umiejętności technicznych, ograniczonych pasm dostępu do Internetu, braku odpowiednio wykształconych pracowników w bibliotekach, braku współpracy, nonszalanckiego stosunku bibliotekarzy do innowacji w bibliotekach, niedostatecznie rozwiniętego marketingu bibliotecznego, przestarzałych sieci komputerowych w bibliotekach, znacząco upośledzają zastosowanie technologii mobilnych w realizacji usług bibliotecznych. Wyniki i wnioski - Uznano, że krokami ku rozwiązaniu problemów zidentyfikowanych w artykule są: współpraca bibliotek w formie wyjazdów szkoleniowych dla pracowników (szczególnie pomiędzy krajami rozwiniętymi i rozwijającymi się), odpowiednie finansowanie bibliotek i szkoleń dla bibliotekarzy, właściwy marketing bibliotecznych zasobów i usług oraz poszerzające się lobbowanie rządów państw przez zwierzchników bibliotek w sprawie lepszych ofert dla bibliotek.

98 Diana Pietruch-Reizes Uniwersytet Jagielloński DIGITALIZACJA I ROZPOWSZECHNIANIE UTWORÓW OSIEROCONYCH W ŚWIETLE DYREKTYWY PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY 2012/28/UE Z 25 PAŹDZIERNIKA 2012 R. SŁOWA KLUCZOWE: Biblioteka wirtualna. Digitalizacja. Dyrektywa. Prawo autorskie. Utwór osierocony. ABSTRAKT: Cel artykułu - Celem artykułu jest przybliżenie działań podejmowanych na poziomie Unii Europejskiej w kierunku ułatwienia digitalizacji i rozpowszechniania tzw. utworów osieroconych m.in. przez publicznie dostępne biblioteki, placówki oświatowe, muzea czy archiwa. Jest to kategoria utworów, w odniesieniu do których podmioty uprawnione nie są znane lub jeśli są znane, odnalezienie ich jest niemożliwe pomimo starannego ich poszukiwania. Metody badań - Główną metodę badań stanowi analiza i krytyka piśmiennictwa. Podstawowym źródłem była Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady z 25 października 2012 r. w sprawie niektórych dozwolonych sposobów korzystania z utworów osieroconych. Wnioski - Digitalizacja i rozpowszechnianie utworów osieroconych stanowią szczególne wyzwanie kulturalne i ekonomiczne. Przyjęta Dyrektywa ustanawia wspólne dla wszystkich państw członkowskich ramy prawne w odniesieniu do postępowania z tego rodzaju utworami oraz ułatwia realizację projektów na rzecz digitalizacji europejskiego dziedzictwa kulturowego.

99 MAGDALENA WÓJCIK Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytet Jagielloński magda.wojcik@uj.edu.pl ROZSZERZONA RZECZYWISTOŚĆ - POTENCJAŁ BADAWCZY Z PERSPEKTYWY BIBLIOLOGII I INFORMATOLOGII SŁOWA KLUCZOWE: Rozszerzona rzeczywistość. Bibliologia. Informatologia. ABSTRAKT: Teza/cel - Przedmiot artykułu stanowi potencjał badawczy technologii rozszerzonej rzeczywistości analizowany z punktu widzenia bibliologii i informatologii. Celem analizy jest uzyskanie odpowiedzi na pytanie czy i w jakim zakresie problematyka rozszerzonej rzeczywistości może stać się przedmiotem zainteresowania dyscyplin. Metoda - Przeprowadzono systematyczną analizę piśmiennictwa naukowego w oparciu o wyszukiwanie prowadzone w bazach: Science Direct, SpringerLink i Elsevier oraz w katalogach BN, BJ i NUKAT oraz dokonano analizy pól badań bibliologii i informatologii w oparciu o wybrane polskie publikacje poświęcone przedmiotowi i zakresowi badań bibliologicznych i informatologicznych, starając się wskazać związki między już poruszanymi problemami a problematyką rozszerzonej rzeczywistości. Wyniki - Przeprowadzona analiza pokazała, że problematyka AR dobrze wpisuje się w szereg obszarów badawczych rozwijanych na gruncie bibliologii i informatologii, choć związki z problematyką AR są wyraźniej widoczne na gruncie nauki o informacji. Wnioski - Problematyka wykorzystania technologii rozszerzonej rzeczywistości w działalności bibliotecznej i informacyjnej jest potencjalnie interesującym tematem badawczym o szerokim zastosowaniu praktycznym, który jest wart dalszej eksploracji.

100 PRZEGLĄD BIBLIOTECZNY L IB R A R Y R EV IEW TREŚĆ O d Redakcji (Elżbieta Barbara Z y b ert)... 5 ARTYKUŁY J e r z y F r a n k e : RD A (Resource D escription and A ccess) - geneza i koncepcja 7 J a n P is a n s k i, T a n j a M e r c u n, M a j a Z u m e r : FRBR: The Way F o r w a r d L e s z e k Ś n ie ż k o : Resource D escription and A ccess jako elem ent Sieci Sem antycznej G r a ż y n a F e d e r o w i c z : U niw ersalna w artość bibliografii na podstaw ie bibliografii n aro d o w ej SPRAWOZDANIA Kultura czytelnicza m łodego pokolenia". III M iędzynarodow a Konferencja N aukow a (Łódź, października 2014 r.) (A gata W alczak-niewiadoms k a ) Technologia Identyfikacji Radiow ej - RFID w bibliotekach. N ow y etap autom atyzacji bibliotek". K onferencja naukow a zorganizow ana przez Pracow nię Inform acji Europejskiej Instytutu Inform acji N aukow ej i Studiów Bibliologicznych U niw ersytetu W arszaw skiego oraz C entrum Europejskie U niw ersytetu W arszaw skiego (W arszawa, 1 października 2014 r.) (M arta G rabow ska) NUKAT. Spotkanie dyrektorów i bibliotekarzy system ow ych bibliotek w spółtw orzących katalog centralny polskich bibliotek naukow ych i akadem ickich (BUW, 5 grudnia 2014 r.) (Ewa K obierska-m aciu szko) r e c e n z je i p r z e g l ą d y p iś m ie n n ic t w a Jacek W ojciechow ski: Biblioteki w nowym otoczeniu. W arszawa: W ydaw. SBP, 2014 (Dorota P ietrzkiew icz) Barbara M aria M oraw iec: Biblioblog w pigułce. Poradnik dla bibliotekarzy. W arszawa: W ydaw. SBP, 2014 (M ichał Z a ją c ) Jan M uszkow ski - ludzie, epoka, książki: tradycje i kontynuacje. Red. nauk. G rzegorz Czapnik, Zbigniew G ruszka, Jacek Ladorucki. Łódź: W ydaw. UŁ; W arszawa: W ydaw. SBP, 2014 (Katarzyna Jan czu lew icz) Przegląd piśm iennictw a krajow ego (Barbara K o r y ś ) Z lektur zagranicznych (Jacek W ojciechow ski) Z ŻYCIA SBP WSKAZÓWKI DLA AUTORÓW 168

101 ABSTRAKTY ARTYKUŁÓW: JE R Z Y F R A N K E Instytut Inform acji N aukow ej i Studiów Bibliologicznych Uniw ersytet W arszawski e-m ail: jfranke@ uw.edu.pl RDA (RESOURCE DESCRIPTION AND ACCESS) - GENEZA I KONCEPCJA SŁOWA KLUCZOWE: RDA. FRBR. FRAD. Zasady katalogowania. Opis zasobu. Terminologia bibliograficzna. ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - Przedstawiono główne założenia nowych amerykańskich zasad katalogowania, RDA - Resource Description and Access. Wskazano na genezę RDA, w tym związek z modelem konceptualnym danych wykorzystanym w strukturze FRBR i FRAD, w którym obiektem analizy są jednostki, ich atrybuty oraz relacje między jednostkami. Opisano główne założenia RDA, odmienną koncepcję opisu, zmiany terminologiczne, a także modyfikację pragmatyki katalogowej, która wynika z implementacji nowych reguł, w tym rozbudowę formatu MARC 21 w zakresie rekordów kartoteki haseł wzorcowych i rekordów bibliograficznych. Metody badań - Zastosowano metodę analizy źródeł w postaci dokumentacji RDA, FRBR, FRAD, Deklaracji międzynarodowych zasad katalogowania, analizy opracowań, a także opisu wstępnego etapu implementacji zasad RDA w bibliotekach amerykańskich. Wyniki i wnioski - RDA to nowy paradygmat, zasadniczo odmienny, zarówno z punktu widzenia założeń, terminologii, jak celu prac katalogowych od dotychczasowych przepisów. Wskazano na wątpliwości, które wiążą się z wprowadzeniem nowych zasad w dotychczasowym środowisku, obecnie stosowanych narzędziach, formatach i oprogramowaniu. Weryfikacja trafności nowej koncepcji opisu zasobu nastąpi wraz z przygotowaniem odmiennego instrumentarium, zaprojektowanego do pełnej obsługi tego modelu, w tym szerszego włączenia danych katalogowych do uniwersum sieciowego i powiązania ich z zasobami internetowymi.

102 JA N PISA N SKI Faculty of Arts, U niversity of Ljubljana e-m ail: jan.pisanski@ ff.uni-lj.si TAN JA M ERC U N Faculty of Arts, U niversity of Ljubljana e-m ail: tanja.m ercun@ ff.uni-lj.si M A JA ŻU M ER Faculty of Arts, U niversity of Ljubljana e-m ail: m aja.zum er@ ff.uni-lj.si FRBR: KOLEJNE KROKI SŁOWA KLUCZOWE: FRBR. Modele konceptualne. Katalogowanie - rozwój. ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - W artykule przedstawiono szereg zagadnień - m.in. dane uzyskane od użytkowników na temat relacji i atrybutów, eferberyzację, harmonizację wielu modeli oraz prezentację danych bibliograficznych - które utrudniają pełne zastosowanie konceptualnego modelu FRBR (Functional Requirements for Bibliographic Records) jako podstawy katalogowania. Artykuł stanowi także wprowadzenie do zagadnienia kompleksowości danych bibliograficznych, często ignorowanego w publikacjach dotyczących FRBR. Metoda badań - Do potwierdzenia tez przedstawionych w niniejszym artykule użyto wyników szeregu badań przeprowadzonych przy użyciu wielu metod. Wyniki i wnioski - W artykule zawarto sugestie rozwiązania zaprezentowanych problemów i wskazano na możliwe skutki uboczne ich zastosowania.

103 L E S Z E K Ś N IE Ż K O Biblioteka U niw ersytecka w W arszawie e-m ail: l.r.sniezko@ uw.edu.pl RESOURCE DESCRIPTION AND ACCESS JAKO ELEMENT SIECI SEMANTYCZNEJ SŁOWA KLUCZOWE: Resource Description and Access (RDA). Anglo-American Cataloging Rules (AACR2). Sieć Semantyczna, Linked Data. Resource Description Framework (RDF), RDA Registry. Functional Requirements for Bibliographic Records (FRBR). Functional Requirements for Authority Data (FRAD). ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - Artykuł poświęcony jest opisaniu działań podjętych przez Joint Steering Committee for Development of RDA, mających na celu przystosowanie RDA do funkcjonowania w Sieci Semantycznej. Metoda badań - Związek RDA z Siecią Semantyczną został zaprezentowany jako konsekwencja decyzji o ścisłym zespoleniu tego standardu ze światem cyfrowym. Omówione zostały zarówno nowe cechy RDA, które miały przyczynić się do unowocześnienia katalogów komputerowych, oferując im możliwość pełnego wykorzystania potencjału tkwiącego w nowoczesnych systemach bazodanowych i sieci internetowej, jak również wyniki prac prowadzonych w celu uczynienia RDA standardem kompatybilnym z Siecią Semantyczną. Wyniki i wnioski - Autor starał się wykazać, że podjęte przez JSC wysiłki przyniosły znaczące rezultaty, zarazem wskazując na fakt, iż jednoznaczna ocena skuteczności tych działań nie jest jeszcze możliwa, ze względu na brak wdrożeń RDA, wykorzystujących pełny potencjał tego standardu.

104 G R A Ż Y N A F E D E R O W IC Z Biblioteka N arodow a e-m ail: g.federow icz@ bn.org.pl UNIWERSALNA WARTOŚĆ BIBLIOGRAFII NA PODSTAWIE BIBLIOGRAFII NARODOWEJ SŁOWA KLUCZOWE: Bibliografia narodowa. Opis bibliograficzny. Użytkownicy bibliografii. Wyszukiwanie informacji. ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - Celem artykułu jest przedstawienie znaczenia i roli bibliografii. Zaprezentowano przemiany związane z pojęciem i rozumieniem bibliografii, jakie zachodziły na przestrzeni lat. Metody badań - Zastosowano metodę analizy piśmiennictwa, materiałów z konferencji zagranicznych oraz polskich. Wyniki i wnioski - Na zmiany zachodzące w opracowaniu bibliografii decydujący wpływ miał rozwój Internetu oraz globalizacja. Postęp technologiczny umożliwia szybki dostęp do baz bibliograficznych i zmienia dotychczasowe funkcje bibliografii.

105 PRZEGLĄD BIBLIOTECZNY L IB R A R Y R E V IE W Rocznik zeszyt 2 TREŚĆ ARTYKUŁY E l ż b i e t a B a r b a r a Z y b e r t : Po co bibliotekom ja k o ść? K a t a l i n V a r g a : Inform ation Literacy and Education in H u ngary A d a m J a c h im c z y k, M a g d a l e n a C h r a p e k : Katalogi artykułów (Presell Pages) - analiza stron internetow ych w ykorzystyw anych w S E O I w o n a H. P u g a c e w ic z : Pierrefitte-sur-Seine - N ow a karta w dziejach francuskiej arch iw isty k i s p r a w o z d a n ia Biblioteki we w spółczesnym system ie praw nym Polski i U nii Europejskiej". VI K onferencja N aukow a K orporacji Bibliotekarzy W rocław skich (W rocław, 5 grudnia 2014 r.) (Ewa O lszow y) Biblioteki now ej generacji - now oczesne narzędzia, usługi, obszary w spółp racy". XI O gólnopolska K onferencja z cyklu A utom atyzacja bibliotek" (W rocław, kw ietnia 2015 r.) (Grzegorz G m iterek) D eskryptory Biblioteki N arodow ej. Propozycja zm ian w opracow aniu zbiorów bibliotecznych w dobie sieci sem antycznej". Konferencja naukow a (W arszawa, kw ietnia 2015 r.) (Grażyna Federow icz) r e c e n z je i p r z e g l ą d y p iś m ie n n ic t w a Alicja Matczuk: Polskie bibliografie nauk humanistycznych i społecznych do roku 1989: historia i metodyka. Lublin: Wydaw. UMCS, 2014 (Jadwiga Sadow ska) Prasa na terenie województwa podlaskiego w latach Szkice i materiały. Praca zbiorow a pod red. Jadw igi Sadow skiej i Katarzyny Saw ickiej-m ierzyńskiej. Białystok: W ydaw. U niw ersytetu w Białym stoku, 2014 (M ałgorzata Korczyńska-D erkacz) D ictionnaire du livre de jeunesse: la litterature d'enfance et de jeunesse en France. Sous la dir. d'isabelle N ieres-c hevrel et Jean Perrot; et la responsabilite scientifique de C laude G aniayre [et al.]. Paris: Editions du Cercle de la Librairie, 2013 (Agnieszka W an del) A rchiw istyka społeczna. Pod red. K atarzyny Ziętal. W yd. 2 popr. W arszawa: O środek Karta, 2014 (Aleksandra P in kas) Przegląd piśm iennictw a krajow ego (Barbara K o r y ś ) Z lektur zagranicznych (Jacek W ojciechow ski) z ż y c ia s b p

106 S P IS T R E Ś C I KRONIKA ŻYCIA NAUKOWEGO 2014 (Dorota Grabowska) Z ŻAŁOBNEJ KARTY Julian Fercz ( ) (M arek D u biń ski) Józef D ługosz ( ) (M arek D u b iń sk i) WSKAZÓWKI DLA AUTORÓW

107 ABSTRAKTY ARTYKUŁÓW: ELŻBIETA BA R BA RA ZYBERT Instytut Inform acji N aukow ej i Studiów Bibliologicznych U niw ersytet W arszawski e-m ail: e.zybert@ uw.edu.pl PO CO BIBLIOTEKOM JAKOŚĆ? SŁOWA KLUCZOWE: Biblioteki. Jakość, definicje jakości. Jakość w sektorze usług. Cechy jakości. ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - Celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie, czy i do czego bibliotekom jest potrzebna jakość i co ona oznacza w przypadku instytucji sektora usług, jakimi są biblioteki. Metody - Zagadnienia jakości przedstawiono na podstawie analizy piśmiennictwa i uzupełniono je o wypowiedzi studentów informacji naukowej. Wyniki/wnioski - Uświadomienie sobie przez bibliotekarzy, czym jest jakość i czemu ona służy, może w istotny sposób wpłynąć na wizerunek bibliotek i ich rolę w życiu obywateli.

108 KATALIN VARGA Instytut Bibliotekoznaw stw a i Inform acji Naukowej U niw ersytet w Peczu, W ęgry e-m ail: Varga.Katalin@ feek.pte.hu KOMPETENCJE I EDUKACJA INFORMACYJNA NA WĘGRZECH SŁOWA KLUCZOWE: Kompetencje informacyjne. Studenci. Biblioteki na Węgrzech. ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - Na Węgrzech kompetencje informacyjne przeważnie nie są uwzględniane w programach nauczania publicznego, tak na poziomie podstawowym, średnim, jak i wyższym. Autorzy podstaw programowych skupiają się na alfabetyzacji cyfrowej" i nie biorą pod uwagę faktu, że przetrwanie w XXI w. wymaga znacznie szerszych kompetencji informacyjnych. Studenci zmagają się z licznymi niedoborami, szczególnie w zakresie umiejętności kluczowych (myślenie, zrozumienie i analiza tekstu, zarządzanie informacją, itp.) Mają również problemy z nauką i samooceną. Na ogół powodem jest brak możliwości nabycia podczas nauki w szkole średniej podstawowych kompetenqi informacyjnych. Metoda badań - W 2014 r. na Uniwersytecie w Peczu przeprowadzono badanie ankietowe, którego celem była analiza kompetencji informacyjnych studentów różnych uczelni. Wyniki i wnioski - Badanie ankietowe posłużyło uzyskaniu informacji o strategiach wyszukiwania, ulubionych zasobach informacyjnych oraz metodach wyszukiwania, wyboru i oceny informacji przez ankietowanych, a następnie ustaleniu nowej strategii nauczania kompetencji informacyjnych.

109 A D A M JA CH IM CZYK Instytut D ziennikarstw a i Inform acji U niw ersytet Jana K ochanow skiego w Kielcach e-m ail: A dam.jachim czyk@ ujk.edu.pl M A G D A LEN A CH RA PEK Instytut M atem atyki U niw ersytet Jana K ochanow skiego w Kielcach e-m ail: M agdalena.c hrapek@ ujk.edu.pl KATALOGI ARTYKUŁÓW (PRESELL PAGES) - ANALIZA STRON INTERNETOWYCH WYKORZYSTYWANYCH W SEO SŁOWA KLUCZOWE: SEO. Pozycjonowanie stron internetowych. Katalogi artykułów. Wyszukiwarki internetowe. ABSTRAKT: Teza/Cel artykułu - Katalogi artykułów są jednym z narzędzi wykorzystywanych w pozycjonowaniu stron internetowych. Statystyczna analiza ponad 300 katalogów zmierzała do zbadania czynników wpływających na ich jakość mierzoną wskaźnikiem PageRank (PR). Metody badań - Analizowano następujące dane: rok rejestracji w bazie Spis katalogów SEO, wartość PR, system zarządzania katalogiem, żądanie linku zwrotnego i opłaty za wpis do katalogu oraz moderowanie. Wartości PR zostały zebrane za pomocą skryptu napisanego w języku Python. Analizę statystyczną przeprowadzono wykorzystując programy Microsoft Excel oraz R. Obecność w indeksie wyszukiwarki sprawdzono narzędziem SEOquake. Wyniki - Badanie ujawniło, że stale zakładane są nowe katalogi mimo negatywnych opinii specjalistów o ich skuteczności w pozycjonowaniu stron WWW. Ich jakość, mierzona wartością PR, jest jednak bardzo niska. Ponadto, ich niewielką wartość potwierdza także nieobecność dużego odsetka katalogów w indeksie wyszukiwarki Google. Wnioski - Tylko niewielki odsetek katalogów osiąga poziom, który może wpływać na ranking promowanych w nich innych witryn WWW. Warunkiem jest staranna moderacja i stosunkowo długi okres funkcjonowania, który sprzyja pozyskiwaniu wartościowych linków.

110 IW O N A H. PUGACEW ICZ Instytut Inform acji N aukow ej i Studiów Bibliologicznych U niw ersytet W arszawski e-m ail: ipugacew icz@ uw.edu.pl PIERREFITTE-SUR-SEINE - NOWA KARTA W DZIEJACH FRANCUSKIEJ ARCHIWISTYKI SŁOWA KLUCZOWE: Archiwum. Archiwalia. Biblioteka. Demokracja. Dokument. Dziedzictwo narodowe. Edukacja. Francja. Informacja. Instytucje. Kryzys. Kultura. Źródło. ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - Celem artykułu jest prezentacja jednego z największych i najnowocześniejszych centrów archiwalnych na świecie - Pierrefitte-sur-Seine. Będące najnowszą, piątą z kolei siedzibą Archiwów Narodowych Francji, zostało oddane do publicznego użytku w 2013 r., co miało stanowić początek, jeśli nie nowej ery francuskiej archiwistyki, to przynajmniej symboliczne przełamanie trapiącego ją od lat kryzysu. Wyniki i wnioski - Autorka zaprezentowała nie tylko nieznaną bliżej polskiemu odbiorcy nową, sztandarową instytucję Francji, ale też przedstawiła jej historyczne uwarunkowania rozwojowe, kłopoty z przełomu XX/XXI w. wynikające z przyspieszenia cywilizacyjnego", a z drugiej strony starała się ukazać doniosłą rolę Pierrefitte w przełamaniu barier na drodze do pełnego otwarcia instytucji kultury na potrzeby społeczne. O nowy kształt francuskiej archiwistyki, o jej promocję w skali narodowej zabiegały najróżniejsze gremia. Decyzja o powstaniu nowej jej siedziby nieopodal Paryża wydaje się ukoronowaniem wieloletnich starań, a zarazem najważniejszym asumptem do poważnych reform w omawianym sektorze na dalsze lata.

111 PRZEGLĄD BIBLIOTECZNY L IB R A R Y R E V IE W R ocznik zeszyt 3 TREŚĆ ARTYKUŁY A l i c j a M a t c z u k, A r t u r Z n a jo m s k i : Bibliografia lokalna w Polsce - w okół term inu i p o jęcia M a ł g o r z a t a C z e r w i ń s k a : System Braille'a - rew olucja m edialna czy inkluzja społeczna osób z niepełnospraw nością w z ro k u? M a ł g o r z a t a K is ilo w s k a : Sieciowe zachowania informacyjne w obszarze zdrow ia jako przedmiot badań w informatologii i w innych dyscyplinach Z w a r s z t a t ó w b a d a w c z y c h J a n K o z a k o w s k i: Tradycja i nowoczesność. W ykorzystanie nowych technologii w Bibliotece Instytutu Historycznego Uniwersytetu W arszaw sk ieg o Z b ig n ie w G r u s z k a : Łódzkie bibliotekoznaw stw o w okresie zm ian. W ykorzystanie narzędzia CSI do pom iaru satysfakcji studentów w K atedrze B i bliotekoznaw stw a i Inform acji N aukow ej U niw ersytetu Ł ódzk iego s p r a w o z d a n ia K ultura książki żydow skiej w Europie Środkow ow schodniej w XIX i XX w." XII W rocław ska K onferencja Judaistyczna (W rocław, kw ietnia 2015 r.) (Agnieszka Ł u szpak) Zarządzanie zasobam i niem aterialnym i bibliotek w społeczeństw ie w ied zy". IX Bałtycka K onferencja - Zarządzanie i O rganizacja Bibliotek (Gdańsk, m aja 2015 r.) (Katarzyna Ja n czu lew icz ) Biblioteka w przestrzeni edukacyjnej. Projektow anie inform acji". III M iędzynarodow a Konferencja N aukow a (Kraków, m aja 2015 r.) (Jadwiga W ojtczak) r e c e n z je i p r z e g l ą d y p iś m ie n n ic t w a Kulturow a tożsam ość książki. Red. A nna Cisło, A gnieszka Łuszpak. W rocław: W ydaw. U niw ersytetu W rocław skiego, 2014 (M ałgorzata K isilow ska) Bibliografi@: źródła, standardy, zasoby. Red. Jerzy Franke. W arszaw a: W ydaw. SBP, 2013 (Jan K ozakow ski) Reading H abits in A rm enia. Results o f a survey on readership carried out in D e cem ber 2012; Reading H abits in Georgia. Results o f a survey on readership carried out in 2012; Reading in Ukraine. Results o f the Study o f Reading H abits and Attitudes towards R eading carried out in (Nawyki czytelnicze w A r menii. W yniki ankiety na temat czytelnictwa przeprowadzonej w grudniu 2012; N aw yki czytelnicze w Gruzji. W yniki ankiety na temat czytelnictw a przeprowa-

112 S P IS T R E Ś C I dzonej w 2012; Czytelnictw o na Ukrainie. W yniki ankiety na temat czytelnictwa przeprowadzonej w latach ) (Bogum iła S ta n ió w ) Przegląd piśm iennictw a krajow ego (Barbara K o r y ś ) Z lektur zagranicznych (Jacek W ojciech ow ski) Z ŻYCIA SBP KOMUNIKATY N agroda N aukow a SBP im. A dam a Łysakow skiego za rok 2014 (Jadwiga Sadowska) II edycja O lim piady Bibliologicznej i Inform atologicznej. Spraw ozdanie z realizacji (M ariola A n tcz a k ) Z ŻAŁOBNEJ KARTY Barbara Eychler ( ) (Alina N o w iń sk a ) WSKAZÓWKI DLA AUTORÓW

113 A LIC JA M ATCZUK Instytut Inform acji N aukow ej i Bibliotekoznaw stw a U M C S w Lublinie e-m ail: alicjam atczuk@ tlen. pl A RTU R ZN A JO M SK I Instytut Inform acji N aukow ej i Bibliotekoznaw stw a U M C S w Lublinie e-m ail: artur. znajom ski@ poczta. um cs. lublin. pl BIBLIOGRAFIA LOKALNA W POLSCE - WOKÓŁ TERMINU I POJĘCIA Dr hab. Alicja Matczuk pracuje w Instytucie Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa UMCS w Lublinie. Jej zainteresowania badawcze skupiają się na historii, teorii i metodyce polskich bibliografii specjalnych, w szczególności bibliografii dziedzinowej i regionalnej. Ważniejsze publikacje: Polskie bibliografie nauk humanistyczno-społecznych do roku Historia i metodyka (Lublin, 2014), Rozwój metodyczny polskich bibliografii historycznych regionalnych (1994). Bibliografia specjalna. Historia i zakres pojęcia. W: Bibliografia: teoria, praktyka, dydaktyka. Red. J.Woźniak-Kasperek, M.Ochmański (Warszawa, 2009). Jest autorką, współautorką i redaktorką wielu opracowań bibliograficznych, m.in. Bibliografii publikacji pracowników Zakładu Nauk Pomocniczych Historii i Bibliotekoznawstwa UMCS i wykazu prac habilitacyjnych, doktorskich i magisterskich wykonanych w latach (Lublin, 2007), Bibliografii miasta Stalowej Woli za lata (współaut. Bernadeta Burdzy, Stalowa Wola, 2012), Bibliografii publikacji pracowników Państwowego Muzeum na Majdanku (współaut. Tomasz Kranz, Lublin, 2004). Dr Artur Znajomski pracuje w Instytucie Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa UMCS w Lublinie. Główny nurt jego zainteresowań badawczych to zagadnienia bibliografii osobowych i bibliografii lokalnych w Polsce. Ważniejsze publikacje: Bibliografie osobowe historyków polskich (Lublin, 2004), Bibliografie zespołów osobowych - instytucji, stan i potrzeby. W: Bibliografia: teoria, praktyka, dydaktyka. Red. J. Woźniak-Kasperek, M. Ochmański (Warszawa, 2009); Wpływ lwowskiego środowiska historycznego na rozwój metodyki bibliografii osobowej do roku W: Wielokulturowe środowisko historyczne Lwowa w XIX i XX w. T. 5. Red. J. Maternicki i L. Zaszkilniak (Rzeszów, 2007); Bibliografie specjalne - tendencje rozwoju na przykładzie bibliografii osobowych. W: Piąta Ogólnokrajowa Narada Bibliografów (Warszawa, 2004); The state of local bibliographies in Poland after World War II. W: Around the Book the Library and Information. Ed. M. Juda (et al.) (Lublin, 2014). Jest autorem i współautorem szeregu opracowań bibliograficznych, m.in. Bibliografii publikacji prof. dr hab. Barbary Trelińskiej za lata W: Między tekstem a znakiem (Warszawa, 2013), współredaktorem Bibliografii miasta Świdnika do roku 2003 (Świdnik, 2004). SŁOWA KLUCZOWE: Bibliografia lokalna - terminologia, teoria.

114 ABSTRAKT: Tezy/cel artykułu - Głównym celem artykułu jest przedstawienie problemu kształtowania się i rozwoju pojęcia i terminu bibliografia lokalna na gruncie polskim. Zaprezentowano fazy rozwojowe pojęcia bibliografii lokalnej do 1989 r. oraz zmianę podejścia do terminu bibliografia lokalna po tym roku. Metody badań - Zastosowano metodę krytyki i analizy polskiego i obcego piśmiennictwa bibliologicznego. Wyniki i wnioski - Termin bibliografia lokalna" pojawił się na gruncie polskim przed I wojną światową. Upowszechnił się w dwudziestoleciu międzywojennym. Został sprecyzowany w okresie powojennym. Po 1989 r. zniknął z polskiej terminologii bibliograficznej, ponieważ został zastąpiony terminem bibliografia terytorialna". Nowe pojęcie nie zostało zaakceptowane przez większość bibliografów-praktyków i środowisko polskich bibliologów. Trzeba przywrócić termin bibliografia lokalna" w jego tradycyjnym rozumieniu.

115 M AŁGORZATA C ZERW IŃ SKA Uniw ersytet Zielonogórski e-m ail: gosiajoanna@ w p.pl SYSTEM BRAILLE'A - REWOLUCJA MEDIALNA CZY INKLUZJA SPOŁECZNA OSÓB Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ WZROKU? Małgorzata Czerwińska dr hab. nauk humanistycznych w zakresie bibliologii i informatologii; działalnością naukową, zawodową i społeczną związana również z pedagogiką specjalną, zwłaszcza tyflopedagogiką; bibliotekoznawca, specjalista z zakresu informacji naukowej, nauczyciel; dziennikarz, profesor Uniwersytetu Zielonogórskiego. Przewodnicząca Rady Naukowej Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. C. Norwida w Zielonej Górze. Autorka ponad 80 publikacji recenzowanych (książki, wydawnictwa pod redakcją, hasła encyklopedyczne, artykuły w pracach zbiorowych i czasopismach) i około 250 publikacji prasowych (publicystyka społeczno-kulturalna, wywiady, felietonistyka, recenzje). SŁOWA KLUCZOWE: System Braille'a. Rewolucja medialna. Inkluzja społeczna. Brajlowskie technologie wspomagające. ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - Funkcjonowanie osób z niepełnosprawnością wzroku w społeczeństwie informacyjnym i obywatelskim nakreśla kolejny wymiar rozważań nad znaczeniem systemu Braille'a, rozciągający się pomiędzy rewolucją medialną a inkluzją społeczną. Metody - U podłoża rozważań, opartych na analizie dokumentów publikowanych i niepublikowanych oraz wnioskach z obserwacji uczestniczącej, leżą pytania: Czy rozwój pisma dla niewidomych, w tym geneza i ewolucja systemu Braille'a, podlega fazowemu przebiegowi rewolucji medialnej? Czy nie należałoby wyróżnić rewolucji brajlowskiej"? Czy system Braille'a sprzyja procesowi inkluzji społecznej i pełnoprawnemu uczestniczeniu w komunikacji społecznej, czy też prowadzi do ekskluzji w społeczeństwie obywatelskim i informacyjnym? Wobec powyższych pytań, refleksją objęto następujące kwestie: poszukiwania pisma dla niewidomych, w tym poszukiwania L. Braille'a i rozwiązania alternatywne; polskie modyfikacje systemu Braille'a; System Braille'a w świetle tyflopsychologii i księgoznawstwa; współczesność i przyszłość systemu Braille'a. Wyniki i wnioski - Badania teoretyczne i doświadczenia praktyczne pozwalają stwierdzić, że system Braille'a niezmiennie zapobiega wtórnemu analfabetyzmowi, daje niezależność w życiu codziennym, stwarza równe szanse edukacyjne i zawodowe, pozwala uczestniczyć w życiu społecznym, naukowym, technicznym, kulturalnym. Warunkiem jest jednak spełnienie postulatów praktycznych i naukowych, zamieszczonych w konkluzji niniejszego artykułu.

116 M AŁGORZATA KISILO W SKA Instytut Inform acji N aukow ej i Studiów Bibliologicznych Uniw ersytet W arszawski e-m ail: m dkisilo@uw.edu.pl SIECIOWE ZACHOWANIA INFORMACYJNE W OBSZARZE ZDROWIA JAKO PRZEDMIOT BADAŃ W INFORMATOLOGII I W INNYCH DYSCYPLINACH Małgorzata Kisilowska doktor habilitowany nauk humanistycznych w zakresie bibliologii i informatologii, pracuje na stanowisku adiunkta w Instytucie Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych Uniwersytetu Warszawskiego. Zainteresowania naukowe: kultura informacji, informacja w obszarze zdrowia, kompetencje informacyjne, czytelnictwo w kontekście nowych technologii. Wybrane publikacje: Przestrzeń informacyjna jako termin informatologiczny. Zagadnienia Informacji Naukowej 2011 nr 2; Informacja zdrowotna. Oczekiwania i kompetencje polskich użytkowników. Raport z badań eksploracyjnych. Warszawa 2013 (wspólnie z J. Jasiewicz); Tożsamość książki w kulturze informacji. W: Cisło A., Łuszpak A., red., Kulturowa tożsamość książki. Wrocław SŁOWA KLUCZOWE: Informacja zdrowotna. Zdrowotne kompetencje informacyjne. Zdrowotne zachowania informacyjne. ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - Zachowania informacyjne dotyczące zdrowia są przedmiotem badań zarówno informatologii, jak i innych dyscyplin. Metoda badań - Na podstawie przeglądu literatury, dokonanego dla przedstawionego obszaru, wyróżniono trzy grupy zagadnień najczęściej podejmowanych przez badaczy, tj. zdrowotne kompetencje informacyjne, edukację i promocję zdrowia oraz wyszukiwanie informacji. Wyniki i wnioski - Przedstawiono różnice perspektyw i kontekstów badawczych (m.in. medycyny, socjologii, pedagogiki, informatologii), scharakteryzowano dobór metod i technik badawczych. W wyniku przeprowadzonej analizy sformułowano dalsze potrzeby badawcze w tym zakresie zarówno w ujęciu przedmiotowym, jak i metodologicznym.

117 JA N KO ZA KO W SKI Instytut Inform acji N aukow ej i Studiów Bibliologicznych Uniw ersytet W arszawski e-m ail: kozakow skij@ gm ail.com TRADYCJA I NOWOCZESNOŚĆ. WYKORZYSTANIE NOWYCH TECHNOLOGII W BIBLIOTECE INSTYTUTU HISTORYCZNEGO UNIWERSYTETU WARSZAWSKIEGO Jan Kozakowski - magister bibliotekoznawstwa i informacji naukowej, absolwent Instytutu Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych UW, pracownik Biblioteki Naukowej Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego - Państwowego Zakładu Higieny w Warszawie. Zainteresowania: historia bibliografii, źródła informacji, historia prasy polskiej, polski rynek medialny, wykorzystanie nowych technologii w działalności bibliotek. Publikacje: Popularnonaukowe czasopisma historyczne w Polsce. Część 1. Poradnik Bibliotekarza, nr 4 (769), 2014, s ; Popularnonaukowe czasopisma historyczne w Polsce. Część 2. Poradnik Bibliotekarza, nr 6 (771), 2014, s SŁOWA KLUCZOWE: Biblioteka Instytutu Historycznego UW. Biblioteka 2.0. Biblioteki naukowe. Biblioteki historyczne. Digitalizacja zbiorów. ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - W artykule opisano funkqonowanie Biblioteki Instytutu Historycznego UW. Przedstawiono, jak w swej działalności łączy ona stosowanie tradycyjnych form z wykorzystaniem nowych technologii. Metody badań - Przy opracowaniu tekstu wykorzystano metodę analizy materiałów źródłowych (piśmiennictwa naukowego, sprawozdań rocznych BUW, stron internetowych BIH, profili BIH w serwisach społecznościowych facebook.com i twitter.com). Wyniki - Przedstawiono historię, organizację i zbiory BIH UW. Ukazane zostało, jak w działalności biblioteka łączy stare i nowe metody funkcjonowania. Szczególnie dużo miejsca poświęcono wykorzystaniu nowych technologii w takich obszarach, ja k opracowanie i udostępnianie zbiorów oraz kom unikacja z użytkownikami. Wnioski - Biblioteka Instytutu Historycznego UW je s t dobrze funkcjonującą biblioteką o bardzo bogatych zbiorach i dużym potencjale informacyjnym. W różnych aspektach działalności um iejętnie wykorzystuje nowe technologie.

118 ZBIGN IEW G RU SZK A Katedra Bibliotekoznaw stw a i Inform acji Naukowej U niw ersytetu Łódzkiego e-m ail: zgruszka@ uni.lodz.pl ŁÓDZKIE BIBLIOTEKOZNAWSTWO W OKRESIE ZMIAN. WYKORZYSTANIE NARZĘDZIA CSI DO POMIARU SATYSFAKCJI STUDENTÓW W KATEDRZE BIBLIOTEKOZNAWSTWA I INFORMACJI NAUKOWEJ UNIWERSYTETU ŁÓDZKIEGO1 Zbigniew Gruszka - absolwent bibliotekoznawstwa i komunikacji społecznej Uniwersytetu Łódzkiego, pracownik Biblioteki Uniwersyteckiej w Łodzi ( ), od 2013 r. adiunkt w Katedrze Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej UŁ. Najważniejsze publikacje: Udział Józefa Grycza w pracach nad Przeglądem Bibliotecznym" w latach (2011). Przegląd Biblioteczny" - monografia (2013), Problematyka działalności pozaprogramowej studentów na przykładzie bibliotekoznawczych kół naukowych w Polsce w świetle przeprowadzonych badań (2014), Drugie wydanie Życia książki" w świetle korespondencji autora i opublikowanych recenzji (2014), Wałbrzyska książka regionalna - próba charakterystyki zjawiska po 1989 roku (2014). Od 2013 r. sekretarz Komitetu Głównego Olimpiady Bibliologicznej i Informatologicznej. SŁOWA KLUCZOWE: Badania jakości. Pomiar satysfakcji. Metoda CSI. Edukacja uniwersytecka. ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - Łódzka Katedra Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej jest najstarszym ośrodkiem akademickim kształcącym bibliotekarzy. Zmiany, jakie nastąpiły w szkolnictwie wyższym w ostatnich latach i które nie ominęły zawodu bibliotekarza, wymagają pogłębionej refleksji nad miejscem informacji naukowej i bibliotekoznawstwa we współczesnej dydaktyce akademickiej. Metody badań - Zastosowano zaczerpniętą z nauki o zarządzaniu metodę (zwaną też narzędziem) CSI, mierzącą poziom satysfakcji, która posłużyła do pomiaru satysfakcji studentów informacji naukowej i bibliotekoznawstwa kształcących się na Uniwersytecie Łódzkim. Wyniki i wnioski - Otrzymane w badaniu wyniki posłużyły do wykonania wizualizacji w postaci mapy jakości, umożliwiającej wyodrębnienie czterech rodzajów współczynników, począwszy od nieistotnych, po te, wymagające podjęcia pilnych działań naprawczych, które zostały omówione oraz zinterpretowane. 1 Artykuł stanowi zmodernizowaną wersję części badawczej pracy Badanie satysfakcji studentów Katedry Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytetu Łódzkiego za pomocą metody CSI", przygotowanej przez autora podczas Menedżerskich Studiów Podyplomowych na Politechnice Łódzkiej w roku akademickim 2013/2014.

119 PRZEGLĄD BIBLIOTECZNY L IB R A R Y R E V IE W R ocznik zeszyt 4 TREŚĆ ARTYKUŁY J a d w ig a W o ź n i a k - K a s p e r e k : Bibliografia a katalog biblioteczny - dyskusja o pojęciach i te rm in a ch A n n a G ó r s k a, F a b i o P a p p a l a r d o : Library of the C ourt of Justice of the European U nion (Biblioteka Trybunału Spraw iedliw ości U nii E u rop ejsk iej) J a r o s ł a w P a c e k : Pole sem antyczne k s ią ż k i M a g d a l e n a W ó jc i k : Typologia w spółczesnych usług inform acyjnych z w a r s z t a t ó w b a d a w c z y c h A g n i e s z k a F l u d a - K r o k o s : Krajow e Ram y Kw alifikacji a kształcenie bibliotekarzy na przykładzie program ów i planów studiów kierunku inform acja naukow a i bibliotekoznaw stw o U niw ersytetu Pedagogicznego w Krakow ie - rok akad. 2012/ s p r a w o z d a n ia Biblioteka w społeczeństw ie w iedzy. Inform acja, edukacja, profesjonalizm ". K onferencja naukow a Biblioteki U niw ersytetu Łódzkiego (Łódź, 9-11 czerw ca 2015 r.) (Justyna Jerzyk-W ojtecka) D ynam iczne biblioteki: dostęp, rozw ój i transform acja". Św iatow y Kongres Bibliotek i Inform acji i 81. Konferencja G eneralna IFLA (Kapsztad, Republika Południow ej Afryki, 15-21sierpnia 2015 r.) (Elżbieta Barbara Zybert) Zakochaj się w bibliotece". X Jubileuszow e Forum M łodych Bibliotekarzy (W arszawa, w rześnia 2015 r.) (Bożena C hlebicka-a bram ow icz) r e c e n z je i p r z e g l ą d y p iś m ie n n ic t w a Bibliothekare zwischen Verwaltung und W issenschaft. 200 Jahre Berufsbilddebatte. H ersg. von Irm gard Siebert und Thorsten Lem anski. Frankfurt a. M.: Klosterm ann, 2014 (Krystyna H u d z ik ) IFLA School Library Guidelines [online]. W ritten by the IFLA School Libraries Section Standing Com m ittee. Ed. by: Barbara Schulte-Jones and D ianne O berg, w ith contributions from the International A ssociation of School Librarianship Executive Board. 2nd rev. ed. June Endorsed by the IFLA Professional Com m ittee. International Federation of Library A ssociations and Institutions, 2015 (Bogum iła Staniów ) Kolekcje w zbiorach bibliotek pedagogicznych, pod red. nauk. A gnieszki Fludy- -Krokos, Beaty Janik, Kraków : W ydaw. N aukow e U niw ersytetu Pedagogicznego, 2015 (Bernardeta Iw ańska-c ieślik)

120 514 S P IS T R E Ś C I Przegląd piśm iennictw a krajow ego (Barbara K o r y ś ) Z lektur zagranicznych (Jacek W ojciech ow ski) Z ŻYCIA SBP Z ŻAŁOBNEJ KARTY W anda Pindlow a ( ) (M aria K o cójo w a ) WSKAZÓWKI DLA AUTORÓW...667

121 JA D W IG A W O Ź N IA K -K A S P E R E K Instytut Inform acji N aukow ej i Studiów Bibliologicznych U niw ersytet W arszawski e-m ail: jbw ozniak@ uw.edu.pl BIBLIOGRAFIA A KATALOG BIBLIOTECZNY - DYSKUSJA O POJĘCIACH I TERMINACH Jadwiga Woźniak-Kasperek jest profesorem nauk humanistycznych. Absolwentka bibliotekoznawstwa i informacji naukowej na UW. Stopień doktora nauk humanistycznych w zakresie językoznawstwa uzyskała w 1990 r. na Wydziale Neofilologii UW. Stopień doktora habilitowanego nauk humanistycznych ze specjalnością bibliologia - bibliotekoznawstwo i informacja naukowa uzyskała w 2001 r. na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Wrocławskiego. Od 1982 r. pracuje w Instytucie Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych UW. Jest kierownikiem Zakładu Historii Teorii i Metodyki Bibliografii. Główny nurt jej zainteresowań badawczych to zagadnienia organizacji i zarządzania informacją i jej zasobami, także teoria i praktyka terminologii, metodologia bibliologii i informatologii oraz teoria i metodyka bibliografii. Autorka ponad 150 publikacji; m. in.: Wiedza i język informacyjny w paradygmacie sieciowym (Warszawa 2011); Kryzys wartości wiedzy? Zagadnienia Informacji Naukowej 2010 nr 2 s. 3-20; [z Sebastianem D. Kotułą] Komunikacja bibliologiczna i książka w przestrzeni sieci - pytania o tożsamość poznawczą i terminologiczną. W: Kulturowa tożsamość książki. Pod red. Anny Cisło i Agnieszki Łuszpak. Wrocław 2014, s Jest bibliotekarzem dyplomowanym, przez 12 lat pracowała jako konsultant naukowy w Bibliotece Uniwersyteckiej w Warszawie. SŁOWA KLUCZOWE: Bibliografia - teoria, zadania, perspektywy. Katalog. Siatka terminologiczna. Otoczenie cyfrowe. ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - W artykule podjęto próbę rekapitulacji konstytutywnych różnic między spisem bibliograficznym a katalogiem bibliotecznym z uwzględnieniem wpływów technologii informacyjno-komunikacyjnych, przytoczono argumenty przemawiające za właściwym operowaniem tymi pojęciami i związanymi z nimi terminami, wskazano niebezpieczeństwa prymitywizacji istoty bibliografii i bibliografowania, zwrócono uwagę na wybrane problemy, pojawiające się na styku bibliografii i technologii świata cyfrowego. Metoda badawcza - W badaniu, którego efekty referuje artykuł, przyjęto metodę o charakterze jakościowej analizy źródeł wtórnych (ang. desktop research). Wyniki/Wnioski - 1) Zrównywanie pojęciowe i realne, tj. w rzeczywistości pozajęzykowej, bibliografii i katalogów bibliotecznych jest nieuprawnione i niebezpieczne, choć oczywiście waga konsekwencji takich postaw i działań jest różna. 2) Wokół prototypowej bibliografii pojawia się coraz więcej bibliografiopodobnych form piśmienniczych, które również należy objąć refleksją z zakresu teorii bibliografii. 3) Aby skutecznie rozwijać naukę, realizować politykę naukową na różnych szczeblach i sprawnie zarządzać nauką, niezbędna jest konwergencja najlepszych praktyk bibliograficznych, technologii cyfrowych, wiedzy i umiejętności specjalistów dziedzinowych i bibliografów oraz narzędzi oferowanych przez humanistykę cyfrową.

122 A N N A GÓRSKA Library of the C ourt of Justice of the European Union e-m ail: anna.gorska@ curia.europa.eu FABIO PAPPALARDO Library of the C ourt of Justice of the European U nion e-m ail: fabio.pappalardo@ curia.europa.eu BIBLIOTEKA TRYBUNAŁU SPRAWIEDLIWOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ SŁOWA KLUCZOWE: Biblioteka Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Bibliotekarstwo prawnicze. Zarządzanie biblioteką. Klasyfikacja. Deskryptory. Informacja prawnicza. ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - Intencją autorów artykułu jest rozpropagowanie wiedzy o Bibliotece Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Misja Biblioteki - zbliżona do misji wyspecjalizowanych bibliotek publicznych - określiła jej rozwój. W celu zrealizowania zadań Biblioteki opracowano specyficzny system indeksowania, misja miała także wpływ na zasady gromadzenia, metody przechowywania oraz organizację działu administracyjnego Biblioteki. Doświadczenia i pomysły związane z prowadzeniem Biblioteki i jej katalogu mogą posłużyć pracownikom bibliotek pragnącym podnieść jakość świadczonych usług. Metoda badań - Autorzy dokonali analizy książek i artykułów udostępnianych przez Bibliotekę, zarówno wewnętrznych biuletynów Trybunału Sprawiedliwości, jak i ogólnodostępnych monografii i publikacji w czasopismach. Analizą objęto wspomnienia, monografie prawnicze z zakresu prawa i doktryn instytucjonalnych, a także publikacje bibliotekoznawcze dotyczące działania bibliotek, budowania katalogów i systemów organizacji wiedzy. Część uwag autorów stanowią subiektywne obserwacje poczynione podczas pracy w Dyrekcji Generalnej do spraw Bibliotek, Badań i Dokumentacji. Wyniki i wnioski - Biblioteka Trybunału Sprawiedliwości jest jedynym opiekunem całej spuścizny prawniczej zjednoczonej Europy, co stawia ją w obliczu prawdziwego wyzwania. Katalog Biblioteki, wysokiej jakości, spójny, oryginalny i wyposażony w bogaty system adnotacji, powinien stanowić produkt długotrwałej pracy realizowanej według ściśle określonych kryteriów, antycypujących trendy w rozwoju prawa unijnego. W celu zachowania podstawowej zasady regulującej działanie każdej biblioteki, tj. zasady nieograniczonego dostępu do wiedzy, Biblioteka powinna dostosować swoją politykę do zmieniającego się świata, na przykład równoważąc ograniczenia wynikające z prawa autorskiego i praw pokrewnych z ideami otwartego dostępu.

123 JA RO SŁA W PACEK Instytut Bibliograficzny Biblioteka N arodow a e-m ail: j.pacek@ bn.org.pl POLE SEMANTYCZNE KSIĄŻKI Dr Jarosław Pacek jest kierownikiem Instytutu Bibliograficznego Biblioteki Narodowej. Jest autorem monografii: Bibliografia w zmieniającym się środowisku informacyjnym, (Warszawa, 2010) oraz twórcą i redaktorem serwisów sieciowych związanych z działalnością informacyjną (m.in. Sternik. Słownik terminologiczny z zakresu bibliografii i katalogowania sternik.bn.org.pl/). Publikuje artykuły naukowe z zakresu problemów bibliografii w środowisku cyfrowo-sieciowym, wpływu Internetu na organizację działalności informacyjnej, zmian nośników informacji, terminologii nauki o informacji. SŁOWA KLUCZOWE: Terminologia bibliologiczna. Infolingwistyka. Informatologia. Książka. Pole semantyczne. ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - Ustalenie aktualnego znaczenia książki w tekstach polskoi angielskojęzycznych o charakterze kodyfikacyjnym. Metody badań - Zebranie korpusu definicji, wybranie kluczowych elementów deskrypcji i wskazanie natężenia występowania poszczególnych cech (znaczeń). Wyniki/wnioski - W zbadanym materiale przeważa rozumienie książki jako tworu fizykalnego, w dużo mniejszym stopniu rozumiana jest jako medium przestrzeni społecznej i informacyjnej. Wykorzystanie dla badań terminologicznych z zakresu informatologii, językoznawczej teorii pola semantycznego, zakładającej, że każde słowo współwystępuje z innymi w pewnych wyodrębnionych kategoriach znaczeniowych.

124 M A G D A LEN A W Ó JC IK Instytut Inform acji N aukow ej i Bibliotekoznaw stw a U niw ersytet Jagielloński e-m ail: m agda.a.w ojcik@ gm ail.com TYPOLOGIA WSPÓŁCZESNYCH USŁUG INFORMACYJNYCH Magdalena Wójcik - adiunkt w Instytucie Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jej zainteresowania badawcze obejmują problematykę nowych form komunikacji w Internecie, w tym szczególnie mediów społecznościowych i ich związków z działalnością instytucji książki. Najważniejsze publikacje to: Web 2.0 w działalności usługowej instytucji książki. Kraków: Wyd. UJ, 2013; Rozszerzona rzeczywistość - potencjał badawczy z perspektywy bibliologii i informatologii. Przegląd Biblioteczny 2014, R. 82, z. 4, s oraz The Use of Web 2.0 Services by Urban Public Libraries in Poland: Changes over the Years Libri 2015, vol. 65, issue 2, pages SŁOWA KLUCZOWE: Usługi bibliotek. Usługi informacyjne. Typologia usług. ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - Przedmiotem artykułu są usługi informacyjne świadczone przez biblioteki publiczne i akademickie. Głównym celem przeprowadzonej analizy było scharakteryzowanie współczesnych usług informacyjnych oraz opracowanie ich typologii. Metoda badań - Dokonano systematycznej analizy literatury przedmiotu na podstawie wyszukiwania prowadzonego w bazach: Science Direct, SpringerLink i Wiley Online Library oraz w katalogach Biblioteki Narodowej, Biblioteki Jagiellońskiej i NUKAT. Wyniki/W nioski - Współczesne usługi informacyjne są przede wszystkim świadczone zdalnie za pośrednictwem sieci i stanowią uzupełnienie tradycyjnych usług realizowanych w bibliotece. Charakterystyczna dla współczesnej działalności usługowej jest wielokanałowość i szybkość przekazu informacji oraz synchroniczny charakter komunikacji. Usługi informacyjne są spersonalizowane, angażujące i współtworzone przez użytkowników. Opracowana typologia usług informacyjnych pokazuje ich różnorodność. Wśród narzędzi wykorzystywanych w procesie świadczenia usług informacyjnych można wyróżnić: czaty i wideo-czaty, pocztę elektroniczną, komunikatory internetowe, narzędzia Web 2.0 oraz aplikacje mobilne.

125 A G N IESZKA FLU D A -KRO KO S Instytut Inform acji N aukow ej i Bibliotekoznaw stw a U niw ersytet Pedagogiczny w Krakow ie e-m ail: a.fluda_krokos@ interia.pl KRAJOWE RAMY KWALIFIKACJI A KSZTAŁCENIE BIBLIOTEKARZY NA PRZYKŁADZIE PROGRAMÓW I PLANÓW STUDIÓW KIERUNKU INFORMACJA NAUKOWA I BIBLIOTEKOZNAWSTWO UNIWERSYTETU PEDAGOGICZNEGO W KRAKOWIE - ROK AKAD. 2012/13 Agnieszka Fluda-Krokos - adiunkt w Instytucie Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, dr nauk humanistycznych (Uniwersytet Jagielloński, 2011), absolwentka kierunków: Filologia Polska (Uniwersytet Jagielloński, 2005), Edytorstwo (studia podyplomowe, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, 2007), Informacja Naukowa i Bibliotekoznawstwo (Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, 2008). Zainteresowania badawcze: proweniencje (w szczególności ekslibrisy), księgozbiory historyczne, biblioteki pedagogiczne, wyszukiwanie informacji oraz kształcenie bibliotekarzy. Najważniejsze publikacje: Z problemów badań proweniencyjnych na przykładzie zbioru starych druków Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Krakowie. Wstęp do badań. W: Książka, biblioteka, informacja. Między podziałami a wspólnotą. III, pod red. Jolanty Dzieniakowskiej i Moniki Olczak-Kardas, Kielce, 2012, s ; Ex Bibliotheca: Magazyn Grafików i Kolekcjonerów Ekslibrisów" ( ). Rocznik Historii Prasy Polskiej 2013, t. XVI, z. 1 (31), s ; Sztuka ekslibrisowa Tyrsusa Wenhrynowicza ( ). W: Kraków-Lwów: książki XIX i XX wieku. T. 11, pod red. W.M. Kolasy, I. Pietrzkiewicz, M. Rogoża, Kraków 2014, s ; Disperse" znaczy w rozproszeniu" - losy biblioteki pałacowej Lubomirskich w Przeworsku. W: Dziedzictwo utracone - dziedzictwo odzyskane. Red. A. Kamler, D. Pietrzkiewicz, Warszawa, 2014, s SŁOWA KLUCZOWE: Proces Boloński. Krajowe Ramy Kwalifikacji. Nauka o informacji. Bibliotekoznawstwo. Edukacja. ABSTRAKT: Teza/cel artykułu - Artykuł ma na celu przedstawienie aktualizacji programu studiów na kierunku informacja naukowa i bibliotekoznawstwo na Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie na podstawie wytycznych sformułowanych podczas Procesu Bolońskiego. Metody badań - Do opracowania tekstu wykorzystano analizę dokumentacyjną oraz wyniki badań ankietowych. Wyniki/wnioski - W wyniku nowelizacji ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym" z dn. 18 marca 2011 r. w szkolnictwie wyższym zaczęły obowiązywać Krajowe Ramy Kwalifikacji, będące pokłosiem Procesu Bolońskiego. Mając