PHYSICAL ACTIVITY OF WARSAW'S SIX YEAR OLD CHILDREN AND ITS CORRELATION WITH PHYSICAL FITNESS

Transkrypt

1 58 Pol. J. Sport Tourism,, PHYSICAL ACTIVITY OF WARSAW'S SIX YEAR OLD CHILDREN AND ITS CORRELATION WITH PHYSICAL FITNESS DOROTA TRZCIÑSKA, PIOTR TABOR, EL BIETA OLSZEWSKA The Jozef Pilsudski University of Physical Education in Warsaw, Faculty of Physical Education, Department of Physical Education Theory and Correction Mailing address: Dorota Trzciñska, The Jozef Pilsudski University of Physical Education in Warsaw, Department of Physical Education Theory and Correction, 4 Marymoncka Street, -968 Warszawa, tel.: , fax: , dorota.trzcinska@awf.edu.pl Abstract Introduction. Physical activity and physical fitness are among the positive measures of health. Their assessment is justified from the point of view of prevention of many civilization diseases. The aim of this paper is to describe the physical activity of six year old children in Warsaw and to determine its relationship to physical fitness. Material and methods. The study was conducted in two series in the spring of and. Data were collected for 74 children from selected pre-school institutions in Warsaw. The average age of the children born in 5 ( edition) and 6 ( edition) was 5.84 ±. years. The numbers in both categories were equal, and amounted to 7 girls and boys. The choice of educational institutions was such, as to ensure that the sample was representative. In order to assess the children's physical activity, the method of diagnostic survey was used (questionnaire). The questionnaire addressed to the parents included questions about the participation of their children in pre-school, extracurricular and family forms of physical activity and the amount of time spent on passive leisure activities. To evaluate the physical fitness we used a test consisting of five motor trials (bend while sitting down, sit up from the lying position s, long jump from stationary position, run x5 m, kg medicine ball throw forward). Mathematical analysis of the material utilised selected methods of descriptive statis- tics (including cluster analysis), standardization of data and the test. Results. In the both gender subgroups three clusters were formed, corresponding to the above-average, average, and reduced physical fitness. Parents of children with the highest level of motor skills often declared significant participation of their children in family and extracurricular forms of physical activity and less time spent in front of TV or computer. Conclusions. In the population of six year old children in Warsaw positive relationship were found between the claimed physical activity and physical fitness. Key words: physical activity, physical fitness, six year old children Introduction Physical activity and fitness are considered to be good indicators of health, and their nature and importance are emphasised in a number of publications [,, ]. J. Nowocieñ [] referring to previous sources indicates five areas covering the entire period of ontogenesis, affected by physical activity. The first of them is associated with high quality and healthy lifestyle. The second one relates to the prevention of many diseases, especially of the socalled civilization diseases, mainly including overweight and obesity, type II diabetes and cardiovascular diseases. The third one therapeutic treats physical activity as a therapeutic or a correction agent to a variety of developmental disorders. Physical activity also plays an important role in reducing increased nervous tension resulting from stress (fourth area). Finally, the fifth one of these areas is referred to as positive aging. Physical fitness is highly dependent on physical activity. Together with rational nutrition, it determines the state of health at all stages of life. Appropriate level of physical activity affects physical development, motor and psychosocial development of children and adolescents [4]. In the literature we can find a number of arguments in support of the beneficial effect of an active lifestyle of the level of physical fitness. This applies program of activities undertaken during physical activities at educational institutions, as well as other forms of, extracurricular, so called out of school (extracurricular organised) and family activities [5, 6, 7, 8, 9,, ]. Unfortunately, reports on the current state of both physical activity and physical fitness of children and adolescents are highly disturbing [4,, ]. Observation of changes in physical activity of Polish youth from the late 9s shows that its level decreases with age and is consistently lower than recommended. According to the HBSC report (Health Behaviour in School-aged Children) of, "one of the causes of low physical activity of children and adolescents is the development of new information and communication technologies, including those utilising cell phones, computers and the Internet. The use of these technologies results in immobilization of the user for many hours, and because of its attractiveness compete with mobility classes" [4]. The HBSC international project is being implemented in a total of 4 countries in Europe and North America. In Poland, these studies were carried out three times in the 9s, and then in, 6 and. In its latest edition, based on survey data obtained from a survey of young people -8 years, levels of physical activity in this age group were assessed. It turned out that the recommended standards (at least one hour of moderate or high activity per day) were not satisfied by the vast majority of students (a total of more than 8). This percentage is better in the th younger than in the older age categories (about 7 in 5 grades of primary school and nearly 9 of high school students), and among boys compared with girls [4]. A negative opinion on the Copyright by Josef Pi³sudski University of Physical Education in Warsaw, Faculty of Physical Education and Sport in Biala Podlaska

2 Trzciñska et al.: PHYSICAL ACTIVITY OF WARSAW'S SIX... Pol. J. Sport Tourism,, state of youth's physical activity was formulated by Koœcielnik and Jopkiewicz [] on the basis of an over 5 strong group of school children aged -6 from Mazowieckie and Œwiêtokrzyskie voivodeship. It was demonstrated that only of patients achieved satisfactory, almost 45 low, and about 5 a very low level of physical activity. Similar results were presented in the work of Marchewka et al. [4], on the health behaviours of secondary school students in Bielsko-Biala. The authors stated in the conclusion that only a small proportion of the young people undertake physical activity recommended by the experts, despite its knowledge of the health and aesthetic values. The assessment of physical fitness of children and youth in Poland is facilitated cross-section surveys of student population repeated every years, conducted since 979 by the Department of Physical Education Theory of the Jozef Pilsudski University of Physical Education in Warsaw. Its last edition covering over 5 girls and boys aged 7-9 years were conducted in 9 and. In the light of the mentioned studies, in the physical fitness tests, including Eurofit international test and a minute Cooper run, over the 999-9/ decade a significant deterioration in performance in terms of both men and women and the vast majority of age groups was found. The decline in motor skills applied to all motor abilities coordination, strength in endurance and speed events. In the tests: long jump from stationary position, 5 m run and 4x m, sit up from lying position, regression of the results obtained was remonstrated especially in the younger age categories (7- years) []. In the context of the evidence presented in the literature, what seemed interesting was the diagnosis of physical activity and fitness in the final stage of pre-school education important from the point of view of development of healthy habits. Therefore, the aim of the study was to characterise the physical activity of six year old children in Warsaw and to determine its relationship to physical fitness. Material and methods The study was conducted in two series in the spring of and. The data were collected for 74 children in selected kindergartens in Warsaw. The average age of children born in 5 ( edition) and 6 ( edition) was 5.84 ±. years. The numbers in both categories were equal, and amounted to 7 girls and boys. The choice of educational institutions was such, as to ensure that the sample was representative. In order to assess the children's physical activity, the method of diagnostic survey was used (questionnaire). The questionnaire addressed to the parents included questions concerning their children's lifestyles, grouped into 4 groups: - Do you/how often/ engage into family physical activities (e.g. walking trips, bicycle rides, swimming pool visits, ski outings etc.)? - Does your child participate in extracurricular activities in the kindergarten (if so, how many)? - Does your child participate in extracurricular activities organised by other institution than the kindergarten (if so, how many)? - Generally, how much time does your child spend watching TV or playing computer games? Based on answers provided by the respondents, data were obtained on participation of the respondents in pre-school and family and extracurricular organised physical activities and the timing of passive leisure activities. The survey questions were of multiple choice nature, with one answer to be selected (socalled disjunctive cafeteria) or semi-open ended. To evaluate the physical fitness we used a test consisting of five motor trials (bend while sitting down, sit up from the lying position s, long jump from stationary position, run x5 m, kg medicine ball throw forward). Mathematical analysis of the material utilised selected methods of descriptive statistics (including cluster analysis), standardization of data and the test. For standardized numerical values specifying the level of physical fitness of children, a cluster analysis was performed. This method was used for the isolation of homogeneous subsets of the population selected in such a manner as to ensure that object qualified for a number of groups (three in the case of this study) were as similar to each other as possible, and at the same time that the groups were as different from each other as possible (5). In cluster, we examined the prevalence of individual responses to survey questions about the child's level of physical activity in the family. The significance of differences between the abovementioned frequencies was verified using the test, assuming statistical significance levels of ** p <. and * p <.5. Results Presentation of the research results was divided into two parts. The first one of them relates to the characteristics of physical activity of six year old children in Warsaw, the second one attempts to determine the relationship between their activity and physical fitness. Figures -4 show the percentage distribution of response quoted in "Materials and Methods" survey questions Boys Girls rarely sometimes often and very often Figure. Percentage distributions of responses to survey questions regarding undertaking family physical activity in the tested group In the responses to the survey question about the frequency of physical activity undertaken in the family, the most frequently selected options included "often and very often", corresponding to at least twice a week, or even daily activities undertaken by parents and children. This option was selected by over 6 of the respondents, parents of both boys and girls. The answer "sometimes" (once a week) was selected by another of the respondents. The "rarely" option was selected least often (4.7 boys, 6.5 girls) (Fig. ). The respondents reported widespread participation of their children in physical activities in the kindergarten. Among those, the most frequently mentioned forms of physical activity included fitness and dancing exercises (eurhythmics), corrective gymnastics and dance classes. According to the parents, nearly 7 of boys and 76 girls participated in three or more additional physical activities. The second most common answer choice (almost 9 of parents of boys and more than 5 of parents of girls) was participation in two extracurricular activities. The option of activity was reported rarely (8.5 boys and 6 girls), and the option "not involved" was selected only marginally (respectively. and.7) (Fig. ).

3 6 Pol. J. Sport Tourism,, Trzciñska et al.: PHYSICAL ACTIVITY OF WARSAW'S SIX... Figure. Percentage distributions of responses to survey questions regarding the participation of tested children in pre-school physical activities In the responses to the survey question about the child involvement in organised extracurricular physical activities the most often selected option was "not involved". This option was selected by around 5 of the respondents, while a further of parents reported the child participation in some one form of such activities (more boys than girls). The option "two forms of activity" was selected about around of times, and only a few respondents acknowledged the child engaging in three or more extracurricular forms of physical activity (more than boys and about girls) (Fig. ) No participation The most frequently declared response to the question about the time spent by the child in front of TV or computer "- hours a day" (about 45). Slightly fewer (4) were selected the option "less than hour". Longer passive leisure time (- hours) was indicated by more than of parents of boys and less than of parents of girls. The answer "more than three hours" was chosen least often (.9 and.4) (Fig. 4). It should be noted that the frequency of selection of individual variants answers to the questions in the survey differed slightly among parents of boys and girls (Fig. -4) Boys Boys Girls Girls Boys No participation >h -h -h Girls i> i> Figure. Percentage distributions of responses to survey questions regarding the participation of tested children in extracurricular physical activities <h Analysing the physical fitness test, in the both gender subgroup, clusters were found to exist, corresponding (roughly speaking) the above-average (line with diamonds), average (line with squares) and the reduced (line with triangles) level. The regular pattern of the results was consistent with highlighted notes of motor skills levels in the jumping, running and ball throwing tests. In the case of abdominal muscle strength test (sit ups from lying position) the III cluster respondents obtained better results than the II cluster children. However, in the test bend forward in sitting down position best results were obtained by the II cluster boys, and the poorest results were obtained by the III cluster boys. Among the girl, in the same test, the results were as follows: cluster I, III, II. In all performance tests of physical fitness, in the both gender categories, cluster I respondents performed better than the cluster III subgroup. The biggest differences between the extreme clusters were observed among boys in the jumping test (SD.5) and in the case of girls in jumping and running tests (more than.5 SD) (Fig. 5) Cluster I Cluster II Cluster III Bend Jump Sit ups Bend Jump Sit ups X5 X5 BOYS GIRLS Throw Throw Figure 5. The standardized values of the tests of physical fitness in isolated groups of tested boys and girls After the selection of clusters, frequency of answering survey questions about the level of physical activity was determined (including the belonging of the respondents to one of the clusters). Analysis of the figures contained in Table shows differences in the level of physical activity of respondents, qualified to various physical fitness groups. This applies to both gender categories. A significant relationship was discovered between children's fitness and their participation in organized extracurricular physical activities. This relationship was found in both, the boys subgroup (p <.) the girls subgroup (p <.5). Differences in the children's participation in this form of activity were observed between I and II cluster respondents. Trends of a similar nature were noted in the case of family physical activity (girls p <.) and passive leisure activities (boys p <.5). These differences were again related to respondents from extreme clusters (I-III). Figure 4. Percentage distributions of responses to survey questions regarding the amount of time spent on passive leisure activities

4 Trzciñska et al.: PHYSICAL ACTIVITY OF WARSAW'S SIX... Pol. J. Sport Tourism,, Table. Percentage distributions of responses to survey questions regarding the level of physical activity (including allocation of the subjects to one of the clusters) Response Cluster Cluster I II III I II III Boys Girls Family physical activity not at all, rarely sometimes often, very often ** 4** 7** Kindergarten organised physical activities (classes) no participation one class two classes > three classes over h - h - h < h Extracurricular physical activities no participation one class two classes > three classes 46** 4** ** 4** * 4* 6* 4* 55 Passive forms of leisure (television, computer etc.) * 9* 5* 4* 47 4 Discussion The results of the studies demonstrate positive effects of physical activity of six year old children in Warsaw, and confirm the positive relationship between the declared activity and physical fitness. The percentage distributions demonstrate frequent involvement of the tested boys and girls in the family forms of active leisure (Fig. ) and their participation in pre-school physical activities (Fig. ). As far as the tested group was concerned, organised forms of extracurricular activities proved to be less popular. The referenced research also provided some optimistic data on passive forms of leisure activities. Despite some inconsistency in the research methods and techniques (making it difficult to directly compare the two groups) it can be considered the study achieved significantly better results on the level of physical activity than in the diagnosis of -8 year old adolescents [4]. Also, the study performed by Czaprowski et al. [6] on sedentary behaviour of children and adolescents aged 7-6 years shows that younger students in static positions spend less time than girls and boys in junior high school and older elementary school children. These authors documented that with age there is a significant increase in such behaviour, both, on, daily and weekly basis. Analysis of physical activity of a select group of primary and secondary schools children has shown that 7 year olds (i.e. close to the age group covered by this study) compared to older children, spent less time walking to school and back road walking to and from school or participating in extracurricular physical activities [7]. Some of the research results concerning the relationship between activity and physical fitness are repeatedly confirmed the importance of physical activity for the development of children documented in literature. Let us recall that in the present * - different from cluster III, p<,5; ** - different from cluster III, p<, study has demonstrated higher level of motor skills in Warsaw's 6-year-olds combined with claimed frequent participation in organized extracurricular forms of active leisure. Similar results were obtained in studies of selected groups of children and adolescents [7, 8,, 8]. Positive changes in physical fitness (and somatic built) due to increased physical activity were reported in the studies of a selected group of 4-5 year old girls and boys [7]. The annual observation demonstrated improved physical fitness of youths (mostly girls) participating in extracurricular physical activities as compared to their peers involved only compulsory school physical education classes. This was the case in long jump from stationary position, with space 4x m shuttle run and sit ups from lying position. Significantly better results in the same performance tests were reported in studies of over 9 strong group of young people of Kielce aged -5 years with different levels of physical activity [8]. Impact of recreational forms of physical activity on changes in exercise capacity and physical fitness has been shown in the research studies of - year old boys published by Poliszczuk et al. [8]. The researchers utilised Denisiuk's tests of strength, power, speed, agility and endurance, measures heart rate and performed the Ruffier test. The study demonstrated that "each motor skill in people recreationally involved in sport was developed at a higher level than in the control group". At the same time it was found that "adaptive changes in physiological parameters in the tested boys were clearly visible in the heart rate". In addition, it was noted that "physical activity differentiated the tested children in terms of cardiovascular fitness" [8]. Similar trends were observed in the study of a 44 strong group of 5-6 year old boys from Warsaw, practicing volleyball. Compared to their tall peers the young volleyball players demonstrated significantly higher levels of fitness in most parts of the test sample of the international test (except pull ups). Particular advantage of the boys involved in volleyball achieved significantly better results in the jumping ability test. Conclusions Based on the presented test results set against data referenced in the literature the following conclusions have been drawn:. Physical activity of six year old children in Warsaw can be assessed positively. It is mainly based on family forms of active recreation and physical activities organized in the kindergarten. It seems that at this stage of life sedentary behaviour does not pose a threat to orderly development processes.. The study confirmed the existence of a relationship between activity and physical fitness. Parents of children with higher motor skills declared their frequent participation in family, kindergarten, and especially extracurricular physical activities and little time spent on passive leisure. Acknowledgements The research was accomplished within the framework of statutory research project of the Josef Pilsudski University of Physical Education in Warsaw DS. 9 financed by the Ministry of Science and Higher Education.

5 6 Pol. J. Sport Tourism,, Trzciñska et al.: PHYSICAL ACTIVITY OF WARSAW'S SIX... Literature. Bonikowska-Zgaiñska M. (). The role of physical activity in developing and retaining a person's mental and physical fitness. In R. Asienkiewicz (Ed.), Humanistic and social issues of physical education (pp. 9-9). Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski.. Nowocieñ J. (). A study on physical education pedagogy. Studia i Monografie nr 4. Warszawa: AWF. [in Polish]. Starosta W. (). The importance of a minimum of physical activity of man to his health and quality of life. In J. Tatarczuk, R. Sienkiewicz, E. Skorupka (Eds.), Ontogeny and health promotion in the context of medicine, anthropology and physical education (pp. 5-64). Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski. [in Polish] 4. Mazur J., Ma³kowska-Szkutnik A. (Ed.) (). HBSC results, A technical report. Warszawa: IMiDz. [in Polish] 5. D¹browski A. (997). Extracurricular physical education of young people the reality, the needs and the expectations. Studia i Monografie. Warszawa: AWF. [in Polish] 6. Kaleciñska J. (7). Sporting families as an environment for recreational physical activity. Praca doktorska, Akademia Wychowania Fizycznego, Warszawa. [in Polish] 7. Pastuszak A., Ma³olepsza A., Kasznicki P. (8). Effects of physical activity on body composition and physical fitness of young people. In A. Kuder, K. Perkowski, D. Œledziewski (Eds.), The improvement process in training and sport competition diagnosis (pp.4-44). Warszawa: Polskie Towarzystwo Naukowe Kultury Fizycznej. 8. Poliszczuk D., Poliszczuk T., Leoñczuk K. (9). The impact of recreational forms of physical activity on changes in exercise capacity and physical fitness in boys aged - years. In J. Nowocieñ (Ed.), Socio-Educational facets of contemporary sport and Olympism vol. I (pp.-47). Warszawa: AWF. [in Polish] 9. Staniszewski T. (7). Assumed and actual functions of schools in preparing children in early school age to physical recreation in the family. Studia i Monografie nr. Warszawa: AWF. [in Polish]. Trzciñska D., Tabor P., Olszewska E. (9). The level of somatic development and physical fitness of male volleyball players aged 5-6. In K. Górniak, M. Lichota (Eds.), Correction and compensation of physical development disorders in children and youth (pp. 8-94). Bia³a Podlaska: ZWWF.. Umiastowska D. (9). Physical fitness and participation in various forms of movement of children from primary schools in Zachodniopomorskie Voivodeship. In J. Nowocieñ (Ed.), Socio-Educational facets of contemporary sport and Olympism vol. I (pp ). Warszawa: AWF. [in Polish]. Dobosz J. (). Fitness and health of children and adolescents over the years of political changes in Poland. Report of National debate on the conditions, the realities and challenges of physical education in Poland, November 8,. Warszawa: AWF. [in Polish]. Jopkiewicz A., Koœcielnik J. (). Physical activity and leisure activities of young people aged -6. In J. Tatarczuk, R. Asienkiewicz, E. Skorupka (Eds.), Ontogeny and health promotion in the context of medicine, anthropology and physical education (pp ). Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski. [in Polish] 4. Marchewka J., Mucha A., Rogó J., Kryst. (). Physical activity during leisure time of students of secondary schools in Bielsko-Biala. In J. Tatarczuk, R. Asienkiewicz, E. Skorupka (Eds.), Ontogeny and health promotion in the context of medicine, anthropology and physical education (pp ). Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski. [in Polish] 5. Stanisz A. (7). An accessible course of study in statistics using STATISTICA PL, based on medical examples. Multidimensional analysis vol.. Kraków: StatSoft. [in Polish] 6. Czaprowski D., Biernat R., Stoliñski., Szczygie³ A. (). Sedentary behaviour of children and adolescents in daily and weekly distribution. In J. Tatarczuk, R. Asienkiewicz, E. Skorupka (Eds.), Ontogeny and health promotion in the context of medicine, anthropology and physical education (pp. 4-6). Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski. [in Polish] 7. Czaprowski D., Stoliñski., Szczygie³ A., Kêdra A. (). Extracurricular physical activity of children and adolescents in daily and weekly distribution. In J. Tatarczuk, R. Asienkiewicz, E. Skorupka (Eds.) Ontogeny and health promotion in the context of medicine, anthropology and physical education (pp. 5-4). Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski. [in Polish] 8. Jopkiewicz A., Kochanowski J. (). Physical activity and fitness in children from two different social strata. In R. Asienkiewicz (Ed.), Humanistic and Social Issues of Physical Education (pp. 6-78). Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski. Submitted: February 8, Accepted: March 7,

6 Pol. J. Sport Tourism,, AKTYWNOŒÆ RUCHOWA SZEŒCIOLETNICH DZIECI WARSZAWSKICH I JEJ ZWI ZKI ZE SPRAWNOŒCI FIZYCZN DOROTA TRZCIÑSKA, PIOTR TABOR, EL BIETA OLSZEWSKA Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Pi³sudskiego w Warszawie, Wydzia³ Wychowania Fizycznego, Zak³ad Teorii Wychowania Fizycznego i Korektywy Adres do korespondencji: Dorota Trzciñska, Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Pi³sudskiego w Warszawie, Wydzia³ Wychowania Fizycznego, Zak³ad Teorii Wychowania Fizycznego i Korektywy, ul. Marymoncka 4, -968 Warszawa, tel.: , fax: 8658, dorota.trzcinska@awf.edu.pl Streszczenie Wprowadzenie. Aktywnoœæ ruchow¹ i sprawnoœæ fizyczn¹ zalicza siê do pozytywnych mierników zdrowia. Ich ocena jest uzasadniona z punktu widzenia profilaktyki wielu chorób cywilizacyjnych. Za cel pracy przyjêto charakterystykê aktywnoœci ruchowej szeœcioletnich dzieci warszawskich oraz okreœlenie jej zwi¹zków ze sprawnoœci¹ fizyczn¹. Materia³ i metody. Badania zosta³y przeprowadzone w dwóch seriach w okresie wiosennym i roku. Zebrano dane o 74 dzieciach z wybranych warszawskich placówek przedszkolnych. Œredni wiek dzieci urodzonych w latach 5 (edycja ) oraz 6 (edycja ) wynosi³ 5,84±, lat. Liczebnoœci w obu kategoriach p³ci by³y równe i wynosi³y po 7 dziewcz¹t i ch³opców. Dobór placówek edukacyjnych mia³ charakter reprezentatywny. W celu oceny aktywnoœci ruchowej dzieci pos³u ono siê metod¹ sonda u diagnostycznego (technika ankietowa). W skierowanym do rodziców kwestionariuszu ankiety sformu³owano pytania o udzia³ dziecka w przedszkolnych, pozaprzedszkolnych i rodzinnych formach aktywnoœci oraz o chronometra biernego spêdzania czasu wolnego. Do oceny sprawnoœci fizycznej pos³u- y³ test sk³adaj¹cy siê z 5 prób motorycznych (sk³on tu³owia w siadzie, siady z le enia w czasie s, skok w dal z miejsca, bieg wahad³owy x5 m, rzut pi³k¹ lekarsk¹ kg w przód znad g³owy). W matematycznym opracowaniu materia³u wyko- rzystano wybrane metody statystyki opisowej (w tym analizê skupieñ), standaryzacjê danych oraz test. Wyniki. W obu podgrupach p³ci wyodrêbniono po skupienia, odpowiadaj¹ce ponadprzeciêtnej, przeciêtnej oraz obni onej sprawnoœci fizycznej. Rodzice badanych o najwy szym poziomie motorycznoœci istotnie czêœciej deklarowali udzia³ dzieci w rodzinnych i pozaprzedszkolnych formach aktywnoœci ruchowej oraz krótszy czas spêdzany przed telewizorem i monitorem komputera. Wnioski. W populacji szeœcioletnich dzieci warszawskich wykazano korzystne zale noœci miêdzy deklarowan¹ aktywnoœci¹ ruchow¹ a sprawnoœci¹ fizyczn¹. S³owa kluczowe: aktywnoœæ ruchowa, sprawnoœæ fizyczna, szeœcioletnie dzieci Wstêp Aktywnoœæ oraz sprawnoœæ fizyczna zaliczana jest do pozytywnych mierników zdrowia a ich istotê i znacz¹c¹ rolê podkreœla siê w licznych publikacjach [,, ]. J. Nowocieñ [] powo³uj¹c siê na wczeœniejsze Ÿród³a wyodrêbnia piêæ obszarów obejmuj¹cych ogó³em ca³y okres ontogenezy, na które oddzia³uje aktywnoœæ ruchowa. Pierwszy z nich zwi¹zany jest z wysok¹ jakoœci¹ i zdrowym stylem ycia. Drugi obszar dotyczy profilaktyki wielu chorób, zw³aszcza tzw. cywilizacyjnych, wœród których wymienia siê przede wszystkim nadwagê i oty- ³oœæ, cukrzycê typu II oraz schorzenia uk³adu kr¹ enia. Trzeci terapeutyczny, traktuje ruch jako œrodek leczniczy lub korekcyjny wobec ró nych zaburzeñ rozwojowych. Aktywnoœæ fizyczna pe³ni równie wa n¹ rolê w ograniczaniu wzmo onego napiêcia nerwowego powsta³ego w wyniku stresu (obszar czwarty). Wreszcie pi¹ty z wymienionych obszarów okreœlany jest jako pozytywne starzenie siê. Sprawnoœæ fizyczna w znacznym stopniu zale y od aktywnoœci ruchowej. Wraz z racjonalnym ywieniem warunkuje stan zdrowia we wszystkich okresach ycia. Odpowiedni jej poziom oddzia³uje na rozwój somatyczny, motoryczny oraz psychospo³eczny dzieci i m³odzie y [4]. W piœmiennictwie odnajdujemy liczne argumenty potwierdzaj¹ce korzystny wp³yw czynnego trybu ycia na poziom sprawnoœci fizycznej. Dotyczy to zarówno aktywnoœci realizowanej podczas programowych zajêæ ruchowych w placówkach edukacyjnych, jak i jej form pozalekcyjnych, pozaszkolnych (pozaprzedszkolnych) i rodzinnych [5, 6, 7, 8, 9,, ]. Niestety doniesienia dotycz¹ce bie ¹cego stanu zarówno aktywnoœci, jak i sprawnoœci fizycznej dzieci i m³odzie y s¹ wysoce niepokoj¹ce [4,, ]. Obserwacja zmian aktywnoœci fizycznej m³odzie y polskiej od koñca lat 9. pozwala stwierdziæ, e jej poziom zmniejsza siê z wiekiem i jest stale ni szy od rekomendowanego. Wed³ug raportu HBSC (Health Behaviour in School-aged Children) z r. jedn¹ z przyczyn ma³ej aktywnoœci fizycznej dzieci i m³odzie y jest rozwój nowych technologii informacyjnych i komunikacyjnych, w tym tych z wykorzystaniem telefonów komórkowych, komputerów i Internetu. Korzystanie z nich jest zwi¹zane z wielogodzinnym unieruchomieniem, a ze wzglêdu na swoj¹ atrakcyjnoœæ konkuruj¹ z zajêciami ruchowymi [4]. Miêdzynarodowy projekt HBSC wdra any jest ogó³em w 4 krajach Europy i Ameryki Pó³nocnej. W Polsce badania te przeprowadzono trzykrotnie w latach 9., a nastêpnie w, 6 i roku. W ich ostatniej edycji w oparciu o dane ankietowe uzyskane na podstawie sonda u -8 letniej m³odzie y oceniono poziom aktywnoœci fizycznej tej grupy wiekowej. Okaza³o siê, e zalecanych norm (minimum godzina umiarkowanej lub podwy szonej aktywnoœci dziennie) nie spe³nia przewa aj¹ca czêœæ uczniów (ogó³em ponad 8). Odsetek ten jest Copyright by Josef Pi³sudski University of Physical Education in Warsaw, Faculty of Physical Education and Sport in Biala Podlaska

7 64 Pol. J. Sport Tourism,, Trzciñska et al.: AKTYWNOŒÆ RUCHOWA SZEŒCIOLETNICH... korzystniejszy w m³odszych ni w starszych kategoriach wieku (oko³o 7 w klasach V szko³y podstawowej i blisko 9 u licealistów) oraz wœród ch³opców w porównaniu z dziewczêtami [4]. Negatywn¹ opiniê na temat stanu aktywnoœci fizycznej m³odzie y sformu³owali Jopkiewicz i Koœcielnik [] na podstawie badañ pond 5 osobowej grupy uczniów w wieku - 6 lat z województwa mazowieckiego i œwiêtokrzyskiego. Wykazano, e jedynie badanych osi¹ga dostateczny, prawie 45 niski, a oko³o 5 bardzo niski poziom aktywnoœci ruchowej. Podobne rezultaty zaprezentowano w pracy Marchewki wsp. [4], dotycz¹cej zachowañ prozdrowotnych uczniów szkó³ ponadgimnazjalnych w Bielsku-Bia³ej. Jej autorzy w podsumowaniu stwierdzaj¹, e zaledwie niewielka czêœæ badanej m³odzie y podejmuje aktywnoœæ fizyczn¹ w wymiarze zalecanym przez specjalistów, pomimo posiadanej wiedzy na temat jej walorów zdrowotnych i estetycznych. Ocenê sprawnoœci fizycznej dzieci i m³odzie y w Polsce umo liwiaj¹ przekrojowe, powtarzane co lat badania populacji uczniowskiej, prowadzone od 979 roku przez Zak³ad Teorii Wychowania Fizycznego Akademii Wychowania Fizycznego Józefa Pi³sudskiego w Warszawie. Ostatni¹ ich edycjê, obejmuj¹c¹ swym zasiêgiem blisko 5 dziewcz¹t i ch³opców w wieku 7-9 lat wykonano w 9 i roku. W œwietle wzmiankowanych badañ w próbach sprawnoœci fizycznej, obejmuj¹cych Eurofit, test miêdzynarodowy oraz minutowy bieg Coopera, na przestrzeni dziesiêciolecia 999-9/ stwierdzono wyraÿne pogorszenie wyników w obu kategoriach p³ci oraz w przewa aj¹cej wiêkszoœci przedzia³ów wiekowych. Obni enie poziomu motorycznoœci dotyczy³o wszystkich predyspozycji motorycznych koordynacyjnych, szybkoœciowych si³owych i wytrzyma³oœciowych. W próbach: skok w dal z miejsca, bieg na 5 m oraz 4x m, siady z le enia regresjê uzyskanych rezultatów wykazano zw³aszcza w m³odszych kategoriach wieku (7- lat) []. W kontekœcie przytoczonych danych literaturowych interesuj¹ca wyda³a siê diagnoza aktywnoœci i sprawnoœci fizycznej na koñcowym etapie edukacji przedszkolnej istotnej z punktu widzenia kszta³towania nawyków prozdrowotnych. W zwi¹zku z powy szym celem badañ by³a charakterystyka aktywnoœci ruchowej szeœcioletnich dzieci warszawskich oraz okreœlenie jej zwi¹zków ze sprawnoœci¹ fizyczn¹. Materia³ i metody Badania zosta³y przeprowadzone w seriach w okresie wiosennym i roku. Zebrano dane o 74 dzieciach z wybranych warszawskich placówek przedszkolnych. Œredni wiek dzieci urodzonych w latach 5 (edycja ) oraz 6 (edycja ) wynosi³ 5,84±, lat. Liczebnoœci w obu kategoriach p³ci by³y równe i wynosi³y po 7 dziewcz¹t i ch³opców. Dobór placówek edukacyjnych mia³ charakter reprezentatywny. W celu oceny aktywnoœci ruchowej w badanej grupie pos³u ono siê metod¹ sonda u diagnostycznego (technika ankietowa). W skierowanym do rodziców kwestionariuszu ankiety wyodrêbniono grupê 4 pytañ dotycz¹cych trybu ycia dziecka: - Czy / jak czêsto uprawia/cie Pan/i / Pañstwo rodzinne formy aktywnoœci fizycznej (np. wspólne wycieczki piesze, rowerowe, wyjœcia na p³ywalniê, wyjazdy na narty, itd.)? - Czy / w ilu / w jakich zajêciach dodatkowych w przedszkolu uczestniczy dziecko? - Czy / w ilu / w jakich zorganizowanych zajêciach ruchowych poza przedszkolem uczestniczy dziecko? - Na ogó³ ile godzin dziennie dziecko spêdza swój wolny czas przed telewizorem i monitorem komputera? Na podstawie udzielonych przez respondentów odpowiedzi uzyskano dane na temat udzia³u badanych w przedszkolnych, pozaprzedszkolnych i rodzinnych formach aktywnoœci fizycznej oraz chronometra u biernego spêdzania czasu wolnego. Pytania ankietowe mia³y charakter zamkniêty z mo liwoœci¹ jednokrotnego wyboru odpowiedzi (tzw. kafeteria dysjunktywna) lub pó³otwarty. Do oceny sprawnoœci fizycznej pos³u y³ test sk³adaj¹cy siê z 5 prób motorycznych (sk³on tu³owia w siadzie, siady z le enia w czasie s, skok w dal z miejsca, bieg wahad³owy x5 m, rzut pi³k¹ lekarsk¹ kg w przód znad g³owy). W matematycznym opracowaniu materia³u wykorzystano wybrane metody statystyki opisowej (w tym analizê skupieñ), standaryzacjê danych oraz test. Dla unormowanych wartoœci liczbowych okreœlaj¹cych poziom sprawnoœci fizycznej dzieci przeprowadzono analizê skupieñ. Metoda ta pos³u y³a do wyodrêbniania jednorodnych podzbiorów wybranej populacji w taki sposób, aby zakwalifikowane do pewnej liczby grup (w przypadku niniejszych badañ trzech) obiekty by³y do siebie jak najbardziej podobne, a jednoczeœnie, aby wyodrêbnione grupy ró ni³y siê od siebie mo liwie najbardziej (5). W wyodrêbnionych skupieniach sprawdzono czêstoœci wystêpowania poszczególnych odpowiedzi na pytania ankietowe dotycz¹ce poziomu aktywnoœci fizycznej dziecka w rodzinie. Znamien- noœæ ró nic miêdzy w/w czêstoœciami zweryfikowano testem, przyjmuj¹c poziomy istotnoœci statystycznej: **p<, oraz *p<,5. Wyniki Prezentacja wyników badañ w³asnych zosta³a podzielona na czêœci. Pierwsza z nich dotyczy charakterystyki aktywnoœci ruchowej szeœcioletnich dzieci warszawskich, druga okreœlenia zwi¹zków miêdzy ich aktywnoœci¹ a sprawnoœci¹ fizyczn¹. Ryciny -4 przedstawiaj¹ procentowy rozk³ad odpowiedzi na przytoczone w rozdziale Materia³ i metody pytania ankietowe ch³opcy dziewczêta rzadko czasami czêsto i bardzo czêsto Rycina. Rozk³ad procentowy odpowiedzi na pytanie ankietowe o podejmowanie rodzinnej aktywnoœci fizycznej w badanej grupie W odpowiedziach na pytanie ankietowe o czêstoœæ podejmowania rodzinnej aktywnoœci fizycznej zdecydowanie przewa a³ wybór opcji czêsto i bardzo czêsto, co odpowiada³o przynajmniej dwukrotnemu w ci¹gu tygodnia, a nawet codziennemu wspólnemu czynnemu wypoczynkowi dziecka i rodzica/ów. Ten wariant wybra³o powy ej 6 respondentów, rodziców zarówno ch³opców, jak i dziewcz¹t. OdpowiedŸ czasami (raz w tygodniu) deklarowa³o kolejnych ponad ankietowanych. Ze zdecydowanie najmniejsz¹ czêstoœci¹ wybierano opcjê rzadko (4,7 ch³opcy, 6,5 dziewczêta) (Ryc.). Respondenci zadeklarowali powszechny udzia³ badanych dzieci w dodatkowych zajêciach ruchowych w przedszkolu. Wœród takich form ruchu wymieniano najczêœciej umuzykalnianie (rytmikê), gimnastykê kompensacyjno-korekcyjn¹ oraz

8 Trzciñska et al.: AKTYWNOŒÆ RUCHOWA SZEŒCIOLETNICH... Pol. J. Sport Tourism,, naukê tañca. Wed³ug opinii rodziców blisko 7 ch³opców i ponad 76 dziewcz¹t uczestniczy³o w trzech lub wiêkszej iloœci dodatkowych zajêæ ruchowych organizowanych na terenie placówki. Drug¹ pod wzglêdem czêstoœci wyboru odpowiedzi¹ (prawie 9 rodziców ch³opców oraz ponad 5 rodziców dziewcz¹t) by³a deklaracja udzia³u w dwóch zajêciach dodatkowych. Znacznie rzadziej zg³aszano wariant zajêcie (8,5 ch³opcy oraz 6 dziewczêta) a jedynie marginalnie wybierano opcjê nie uczestniczy (odpowiednio:, oraz,7) (Ryc. ) ch³opcy dziewczêta >h -h -h <h ch³opcy dziewczêta nie uczestniczy i> Rycina. Rozk³ad procentowy odpowiedzi na pytanie ankietowe o udzia³ badanych dzieci w ruchowych zajêciach przedszkolnych W odpowiedziach na pytanie ankietowe o udzia³ dziecka w zorganizowanych pozaprzedszkolnych formach aktywnoœci fizycznej przewa a³ wybór opcji nie uczestniczy. Ten wariant zadeklarowa³o oko³o 5 respondentów, a kolejnych ponad rodziców zg³osi³o uczestnictwo dziecka w jednych takich zajêciach (czêœciej ch³opcy ni dziewczêta). Czêstoœæ wyboru odpowiedzi zajêcia oscylowa³a wokó³, a jedynie nieliczni ankietowani potwierdzili udzia³ dziecka w lub wiêkszej iloœci pozaprzedszkolnych form aktywnoœci ruchowej (ponad ch³opcy oraz oko³o dziewczêta) (Ryc. ) ch³opcy nie uczestniczy dziewczêta i> Rycina. Rozk³ad procentowy odpowiedzi na pytanie ankietowe o udzia³ badanych dzieci w pozaprzedszkolnych zajêciach ruchowych Najczêœciej deklarowan¹ odpowiedzi¹ na pytanie o czas spêdzany przez dziecko przed telewizorem i monitorem komputera by³ wybór - godziny dziennie (oko³o 45). Nieznacznie rzadziej (oko³o 4) zaznaczano wariant poni ej godziny. Wyd³u ony czas biernego spêdzania czasu wolnego (- godziny) potwierdzi³o ponad rodziców ch³opców oraz poni ej rodziców dziewcz¹t. OdpowiedŸ ponad godziny wybierano najrzadziej (,9 oraz,4) (Ryc. 4). Nale y podkreœliæ, e czêstoœæ wyboru poszczególnych wariantów odpowiedzi na pytania zawarte w ankiecie ró ni³y siê nieznacznie wœród rodziców dziewcz¹t i ch³opców (Ryc.-4). Rycina 4. Rozk³ad procentowy odpowiedzi na pytanie ankietowe o chronometra biernego wypoczynku badanych dzieci Analizuj¹c sprawnoœæ fizyczn¹ badanych, w obu podgrupach p³ci wyodrêbniono po skupienia, odpowiadaj¹ce (w pewnym uproszczeniu) jej ponadprzeciêtnemu (linia z rombami), przeciêtnemu (linia z kwadratami) oraz obni onemu (linia z trójk¹tami) poziomowi. Regularny uk³ad wyników zgodny z wyró - nionymi poziomami motorycznoœci zauwa a siê w próbie skocznoœciowej, biegowej oraz rzutowej. W przypadku sprawdzianu si³y miêœni brzucha (siady z le enia) badani zakwalifikowani do skupienia III uzyskali lepsze rezultaty od dzieci ze skupienia II. Natomiast w próbie oceniaj¹cej g³êbokoœæ sk³onu tu³owia w siadzie najlepsze wyniki uzyskali ch³opcy ze skupienia II, a wyraÿnie najs³absze z III. Wœród dziewcz¹t w tym samym sprawdzianie kolejnoœæ rezultatów by³a nastêpuj¹ca: skupienie I, III, II. We wszystkich przeprowadzonych próbach sprawnoœci fizycznej i w obu kategoriach p³ci badani zakwalifikowani do skupienia I uzyskali lepsze wyniki ni podgrupa tworz¹ca skupienie III. Najwiêksze ró nice miêdzy skrajnymi skupieniami odnotowano: wœród ch³opców w sprawdzianie skocznoœciowym (ok.,5sd) oraz u dziewcz¹t w skocznoœciowym i biegowym (ponad,5sd) (Ryc. 5).,5,5 -,5 - -,5,5,5 -,5 - -,5 skupienie I skupienie II skupienie III sk³on skok siady sk³on skok siady CH OPCY X5 X5 Po wyodrêbnieniu skupieñ okreœlono czêstoœæ udzielania odpowiedzi na pytania ankietowe dotycz¹ce poziomu aktywnoœci fizycznej (z uwzglêdnieniem przynale noœci badanych do jednego ze skupieñ). Analiza danych liczbowych zawartych w Tabeli pozwala na stwierdzenie ró nic w poziomie deklarowanej aktywnoœci ruchowej badanych, zakwalifikowanych do rzut DZIEWCZÊTA Rycina 5. Wartoœci unormowane prób sprawnoœci fizycznej w wyodrêbnionych skupieniach badanych ch³opców i dziewcz¹t rzut

9 66 Pol. J. Sport Tourism,, Trzciñska et al.: AKTYWNOŒÆ RUCHOWA SZEŒCIOLETNICH... ró nych grup sprawnoœci fizycznej. Dotyczy to obu kategorii p³ci. Wykazano istotny zwi¹zek sprawnoœci dziecka z jego udzia- ³em w pozaprzedszkolnych zorganizowanych zajêciach ruchowych. Zale noœæ tak¹ stwierdzono zarówno w podgrupie ch³opców (p<,), jak i dziewcz¹t (p<,5). Ró nice w uczestnictwie dziecka w tej formie aktywnoœci odnotowano miêdzy badanymi ze skupienia I i III. Tendencje o podobnym charakterze zauwa a siê w odniesieniu do rodzinnej aktywnoœci fizycznej (dziewczêta p<,) oraz biernych form spêdzania czasu wolnego (ch³opcy p<,5). Ró nice te ponownie dotyczy³y skrajnych skupieñ badanych (I III). Tabela. Rozk³ad procentowy odpowiedzi na pytania ankietowe dotycz¹ce poziomu aktywnoœci fizycznej (z uwzglêdnieniem przynale noœci badanych do jednego ze skupieñ) Rodzaj odpowiedzi wcale, rzadko czasami czêsto, b. czêsto nie uczestniczy jedno zajêcie dwa zajêcia >trzy zajêcia ponad h - h - h < h Skupienie Dyskusja Skupienie I II III I II III Ch³opcy Dziewczêta Rodzinna aktywnoœæ fizyczna ** 4** 7** Ruchowe zajêcia przedszkolne Ruchowe zajêcia pozaprzedszkolne nie uczestniczy jedno zajêcie dwa zajêcia >trzy zajêcia 46** 4** ** 4** * 4* 6* 4* 55 Bierne formy spêdzania czasu wolnego (telewizja, komputer itp.) * 9* 5* 4* 47 4 Wyniki zaprezentowanych badañ pozwalaj¹ na pozytywn¹ ocenê aktywnoœci ruchowej szeœcioletnich dzieci warszawskich oraz potwierdzaj¹ korzystne zale noœci miêdzy deklarowan¹ aktywnoœci¹ a sprawnoœci¹ fizyczn¹. Sporz¹dzone rozk³ady procentowe œwiadcz¹ o czêstym uczestnictwie objêtych diagnoz¹ dziewcz¹t i ch³opców w rodzinnych formach czynnego wypoczynku (Ryc. ) oraz o ich powszechnym udziale w przedszkolnych zajêciach ruchowych (Ryc. ). W badanej grupie mniej popularn¹ form¹ aktywnoœci fizycznej okaza³y siê jej zorganizowane formy pozaprzedszkolne. W przytoczonych badaniach uzyskano równie doœæ optymistyczne dane dotycz¹ce biernych form spêdzania czasu wolnego. Pomimo niepe³nej spójnoœci metod i technik badawczych (co utrudnia bezpoœrednie porównanie obu grup) mo na uznaæ, e w badaniach w³asnych uzyskano znacznie korzystniejsze rezultaty dotycz¹ce poziomu aktywnoœci fizycznej ni w diagnozie -8 letniej m³odzie y [4]. Równie z badañ Czaprowskiego i wsp. [6] nad zachowaniami sedenteryjnymi dzieci * - ró ne od skupienia III, p<,5; ** - ró ne od skupienia III, p<, i m³odzie y w wieku 7-6 lat wynika, e m³odsi uczniowie w pozycjach statycznych spêdzaj¹ mniej czasu ni dziewczêta i ch³opcy z gimnazjum oraz ze starszych klas szko³y podstawowej. Cytowani autorzy udokumentowali, e wraz z wiekiem nastêpuje istotne zwiêkszenie takich zachowañ, zarówno w rozk³adzie dziennym, jak i tygodniowym. Analiza aktywnoœci fizycznej wybranej grupy uczniów ze szkó³ podstawowych i gimnazjalnych wykaza³a natomiast, e na tle starszych roczników dzieci w wieku 7 lat (czyli zbli one wiekiem do grupy objêtej niniejszym badaniem) mniej czasu poœwiêca³y na piesze pokonywanie drogi do i ze szko³y oraz na udzia³ w pozaszkolnych zajêciach ruchowych [7]. Czêœæ wyników badañ w³asnych dotycz¹ca okreœlenia zale noœci miêdzy aktywnoœci¹ i sprawnoœci¹ fizyczn¹ potwierdza wielokrotnie udokumentowane w piœmiennictwie znaczenie aktywnoœci ruchowej dla rozwoju dzieci i m³odzie y. Przypomnijmy, e w niniejszej pracy stwierdzono wspó³wystêpowanie wy szego poziomu motorycznoœci warszawskich 6-latków z ich deklarowanym czêstszym udzia³em zw³aszcza w zorganizowanych pozaprzedszkolnych formach czynnego spêdzania czasu wolnego. Podobne rezultaty uzyskano w badaniach wybranych grup dzieci i m³odzie y szkolnej [7, 8,, 8]. Korzystne zmiany w sprawnoœci fizycznej (i w budowie somatycznej) pod wp³ywem zwiêkszonej aktywnoœci fizycznej odnotowano w badaniach wybranej grupy 4-5 letnich dziewcz¹t i ch³opców [7]. W obserwacji rocznej wykazano poprawê sprawnoœci fizycznej m³odzie y (g³ównie dziewcz¹t) uczestnicz¹cej w dodatkowych zajêciach ruchowych na tle rówieœników bior¹cych udzia³ wy³¹cznie w obligatoryjnych lekcjach szkolnego wychowania fizycznego. Dotyczy³o to skoku w dal z miejsca, biegu wahad³owego 4x m oraz próby siady z le enia. Znamiennie lepsze rezultaty w tych samych próbach sprawnoœci odnotowano w badaniach ponad 9 osobowej grupy m³odzie y kieleckiej w wieku -5 lat o odmiennym poziomie aktywnoœci fizycznej [8]. Wp³yw rekreacyjnych form aktywnoœci ruchowej na zmiany wydolnoœci i sprawnoœci fizycznej wykazano w opublikowanych przez Poliszczuka i wsp. [8] badaniach - letnich ch³opców. Pos³u ono siê w nich obejmuj¹cym próbê si³y, mocy, szybkoœci, zwinnoœci i wytrzyma³oœci testem Denisiuka, oceniono czêstoœæ skurczów serca oraz przeprowadzono test Ruffiera. We wzmiankowanej pracy udokumentowano, e ka da z badanych cech motorycznych u osób rekreacyjnie uprawiaj¹cych sport jest rozwiniêta na wy szym poziomie ni w grupie kontrolnej. Jednoczeœnie stwierdzono, e zmiany adaptacyjne w parametrach fizjologicznych badanych ch³opców s¹ wyraÿnie widoczne w czêstoœci skurczów serca. Ponadto zauwa ono, i aktywnoœæ ruchowa ró nicuje badane dzieci pod wzglêdem wydolnoœci uk³adu kr¹ enia [8]. Podobne tendencje zaobserwowano w badaniach 44 osobowej grupy 5-6 letnich ch³opców z Warszawy, uprawiaj¹cych pi³kê siatkow¹. Na tle wysokoros³ych rówieœników z populacji ogólnopolskiej m³odzi siatkarze prezentowali znacznie wy szy poziom sprawnoœci fizycznej w przewa aj¹cej czêœci prób testu miêdzynarodowego (z wyj¹tkiem podci¹gania na dr¹ ku). Szczególne ró nice na korzyœæ trenuj¹cych ch³opców wykazano w sprawdzianie skocznoœci []. Wnioski Na podstawie wyników badañ zaprezentowanych w œwietle danych literaturowych sformu³owano nastêpuj¹ce wnioski:. Aktywnoœæ fizyczn¹ szeœcioletnich dzieci warszawskich mo na oceniæ pozytywnie. Jej podstawê stanowi¹ rodzinne formy czynnego wypoczynku oraz zajêcia ruchowe organizowane na terenie przedszkola. Wydaje siê, e w tym okresie ycia zachowania sedenteryjne nie sta-

10 Trzciñska et al.: AKTYWNOŒÆ RUCHOWA SZEŒCIOLETNICH... Pol. J. Sport Tourism,, nowi¹ zagro enia dla prawid³owego przebiegu procesów rozwojowych.. Badania potwierdzi³y wystêpowanie zale noœci miêdzy aktywnoœci¹ i sprawnoœci¹ fizyczn¹. Rodzice dzieci o wy - szym poziomie motorycznoœci deklarowali ich czêstszy udzia³ w rodzinnych, przedszkolnych, a zw³aszcza pozaprzedszkolnych zajêciach ruchowych oraz ograniczenie czasu przeznaczonego na wypoczynek bierny. Podziêkowania Pracê wykonano w ramach badañ statutowych Akademii Wychowania Fizycznego Józefa Pi³sudskiego w Warszawie DS. 9 finansowanych przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy szego. Piœmiennictwo Bonikowska-Zgaiñska M. (). The role of physical activity in developing and retaining a person's mental and physical fitness. W R. Asienkiewicz (Red.), Humanistic and social issues of physical education (str.9-9). Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski. Nowocieñ J. (). Studium o pedagogice kultury fizycznej. Studia i Monografie nr 4. Warszawa: AWF. Starosta W. (). Znaczenie niezbêdnego minimum aktywnoœci ruchowej cz³owieka dla jego zdrowia i komfortu ycia. W J. Tatarczuk, R. Sienkiewicz, E. Skorupka (Red.), Ontogeneza i promocja zdrowia w aspekcie medycyny, antropologii i wychowania fizycznego (str. 5-64). Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski. Mazur J., Ma³kowska-Szkutnik A. (Red.) (). Wyniki badañ HBSC. Raport techniczny. Warszawa: IMiDz. D¹browski A. (997). Pozaszkolna kultura fizyczna m³odzie y rzeczywistoœæ a potrzeby i oczekiwania. Studia i Monografie. Warszawa: AWF. Kaleciñska J. (7). Rodziny usportowione œrodowiskiem wychowania do rekreacyjnej aktywnoœci ruchowej. Praca doktorska, Akademia Wychowania Fizycznego, Warszawa. Pastuszak A., Ma³olepsza A., Kasznicki P. (8). Wp³yw aktywnoœci fizycznej na budowê cia³a i sprawnoœæ fizyczn¹ m³odzie y. W A. Kuder, K. Perkowski, D. Œledziewski (Red.), Proces doskonalenia treningu i walki sportowej diagnostyka (str.4-44). Warszawa: Polskie Towarzystwo Naukowe Kultury Fizycznej. Poliszczuk D., Poliszczuk T., Leoñczuk K. (9). Wp³yw rekreacyjnych form aktywnoœci ruchowej na zmiany wydolnoœci i sprawnoœci fizycznej ch³opców w wieku - lat. W J. Nowocieñ (Red.), Spo³eczno-edukacyjne oblicza wspó³czesnego sportu i olimpizmu. t. I (str.-47). Warszawa: AWF. Staniszewski T. (7). Za³o one i rzeczywiste funkcje szko³y w przygotowaniu dzieci w m³odszym wieku szkolnym do rekreacji fizycznej w rodzinie. Studia i Monografie nr, Warszawa: AWF.. Trzciñska D., Tabor P., Olszewska E. (9). The level of somatic development and physical fitness of male volleyball players aged 5-6. W K. Górniak, M. Lichota (Red.), Correction and compensation of physical development disorders in children and youth (str. 8-94). Bia³a Podlaska: ZWWF.. Umiastowska D. (9). Sprawnoœæ fizyczna a udzia³ w ró - nych formach ruchu dzieci ze szkó³ podstawowych województwa zachodniopomorskiego. W J. Nowocieñ (Red.), Spo³eczno-edukacyjne oblicza wspó³czesnego sportu i olimpizmu t. I (str ). Warszawa: AWF.. Dobosz J. (). Kondycja fizyczna dzieci i m³odzie y na przestrzeni lat przemian ustrojowych w Polsce. Referat Ogólnopolskiej debaty o uwarunkowaniach, realiach i wyzwaniach edukacji fizycznej w Polsce, 8 listopada. Warszawa: AWF.. Jopkiewicz A., Koœcielnik J. (). Aktywnoœæ fizyczna i sposoby spêdzania czasu wolnego m³odzie y w wieku - 6 lat. W J. Tatarczuk, R. Asienkiewicz, E. Skorupka (Red.), Ontogeneza i promocja zdrowia w aspekcie medycyny, antropologii i wychowania fizycznego (str ). Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski. 4. Marchewka J., Mucha A., Rogó J., Kryst. (). Aktywnoœæ fizyczna w czasie wolnym uczniów liceów ogólnokszta³c¹cych w Bielsku Bia³ej. W J. Tatarczuk, R. Asienkiewicz, E. Skorupka (Red.), Ontogeneza i promocja zdrowia w aspekcie medycyny, antropologii i wychowania fizycznego (str ). Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski. 5. Stanisz A. (7). Przystêpny kurs statystyki z zastosowaniem STATISTICA PL na przyk³adach z medycyny. Analizy wielowymiarowe t.. Kraków: StatSoft. 6. Czaprowski D., Biernat R., Stoliñski., Szczygie³ A. (). Zachowania sedenteryjne dzieci i m³odzie y w rozk³adzie dziennym i tygodniowym. W J. Tatarczuk, R. Asienkiewicz, E. Skorupka (Red.), Ontogeneza i promocja zdrowia w aspekcie medycyny, antropologii i wychowania fizycznego (str. 4-6). Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski. 7. Czaprowski D., Stoliñski., Szczygie³ A., Kêdra A. (). Pozaszkolna aktywnoœæ ruchowa dzieci i m³odzie y w rozk³adzie dziennym i tygodniowym. W J. Tatarczuk, R. Asienkiewicz, E. Skorupka (Red.) Ontogeneza i promocja zdrowia w aspekcie medycyny, antropologii i wychowania fizycznego (str. 5-4). Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski. 8. Jopkiewicz A., Kochanowski J. (). Physical activity and fitness in children from two different social strata. W R. Asienkiewicz (Red.), Humanistic and Social Issues of Physical Education (str. 6-78). Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski. Otrzymano: 8.. Przyjêto: 7..