PROPOZYCJA PROGRAMU ODDŁUŻENIOWEGO DLA MIASTA LUBLIN LUBELSKIEJ AKCJI LOKATORSKIEJ

Transkrypt

1 Lublin, r. PROPOZYCJA PROGRAMU ODDŁUŻENIOWEGO DLA MIASTA LUBLIN LUBELSKIEJ AKCJI LOKATORSKIEJ I Wstęp: W ciągu ostatnich dwóch miesięcy w Lublinie miały miejsce wydarzenia, które pokazują, że Gmina Lublin nie realizuje w najmniejszym stopniu polityki mieszkaniowej. Brak lokali socjalnych i mieszkań komunalnych, brak skutecznego programu oddłużeniowego, wreszcie masowe eksmisje zlecone zewnętrznej firmie, pokazały nieudolność działań władz miasta oraz brak pomysłu na rozwiązanie problemu zadłużania się lokatorów i lokatorek. Potrzebna jest dyskusja publiczna na ten temat. Systematycznie rośnie liczba przeprowadzanych eksmisji po wyroku sądowym. Osoby, którym przysługuje prawo do lokalu socjalnego oczekują na niego latami. Wnoszą pozwy do sądu o odszkodowanie, które Gmina Lublin jest zobowiązana zapłacić. Tylko w 2015 roku wypłacono ponad 209 tys. zł, a od 2010 roku w sumie ok. 2 mln zł. Osoby, wobec których sąd orzekł brak prawa do lokalu socjalnego i są poddane eksmisji, po krótkim pobycie w pomieszczeniu tymczasowym trafiają do noclegowni albo stają się bezdomne. Pogłębia się ich trudna sytuacja materialna i wracają pod opiekę miejskich instytucji pomocy społecznej. Co pokazuje, że eksmisje w żaden sposób nie rozwiązują problemu, nie zwiększają znacząco budżetu miasta ani nie dają szansy lokatorom i lokatorkom na realną poprawę ich sytuacji życiowej, a wręcz ją pogarszają, gdyż pełny powrót do społeczeństwa jest o wiele trudniejszy z noclegowni niż z lokalu socjalnego. Rzeczywistym problemem jest niedobór mieszkań socjalnych i komunalnych w Lublinie. Ostatni raport Najwyższej Izby Kontroli jednoznacznie stwierdza niewywiązywanie się Gminy Lublin ze swoich obowiązków. Bez wątpienia pierwszym, podstawowym krokiem rozwiązującym niewydolną politykę mieszkaniową władz Lublina jest rozpoczęcie procesu inwestycyjnego budownictwa komunalnego i socjalnego. W szczególności zabezpieczenie środków finansowych na ten cel w budżecie miasta. Jednocześnie należy skutecznie rozwiązać problem zadłużeń. Coraz częstszym problemem jest fakt, iż lokatorzy i lokatorki tak długo czekają na lokal socjalny, że w akcie desperacji zajmują mieszkania na dziko. Z tego powodu skreślani są z kolejki oczekujących na lokale socjalne. Zadłużają się, bo płacą odsetki za bezumowne korzystanie z lokalu, podczas gdy czekają na należne im mieszkania. Odsetki są znacznie wyższe niż czynsz w lokalu socjalnym. Kolejnym powodem rosnącego długu jest utrata prawa dodatku mieszkaniowego, który lokatorzy i lokatorki tracą z powodu rosnącego zadłużenia. Powstaje błędne koło zadłużenia, z którego coraz trudniej się wydostać. Zadaniem gminy jest zatem nie tylko oddłużyć mieszkańców i mieszkanki, ale też zmotywować ich aby w dalszym ciągu płacili czynsz, dzięki czemu zapobiegną przyszłemu zadłużeniu. Skuteczny program oddłużeniowy przyczyni się do wzrostu budżetu miejskiego, pozwoli uczestniczącym w nim lokatorom i lokatorkom wrócić do życia w społeczeństwie, a co najważniejsze, rozwiąże problemy finansowe już na początku, przed niepotrzebną egzekucją komorniczą. W celach analitycznych można przyjrzeć się strategiom innych miast. Dla przykładu, racjonalny program oddłużeniowy wprowadzono w Kielcach, do którego przystąpiło prawie 300 mieszkańców i mieszkanek od 2014 roku.

2 Wymienione rozwiązania prowadzą do efektywnej polityki mieszkaniowej miasta. Bazują na zmianie sedna problemu, stając się alternatywą dla niehumanitarnych i niepotrzebnych działań eksmisyjnych, w tym nielegalnych, w dodatku prowadzonych przez zewnętrzną firmę. Przygotowana propozycja programu oddłużeniowego, bazuje na przykładach z innych miast, które skutecznie realizują politykę oddłużeniową. II Cele: 1) Wsparcie lokatorów i lokatorek zadłużonych z tytułu zaległości czynszowych i ich rodzinom, będącym w trudnej sytuacji materialnej. 2) Przeciwdziałanie bezdomności i zapobieganie eksmisjom. 3) Współpraca pomiędzy instytucjami pomocy społecznej a Urzędem Miasta Lublin, w zakresie oferowanego wsparcia osobom zadłużonym (powrót na rynek pracy, pomoc socjalna). 4) Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu. III Podmioty realizujące: 1) Zarząd Nieruchomości Komunalnych (gospodarowanie lokalami w mieszkaniowm zasobie Miasta Lublin). 2) Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie (wywiady z osobami objętymi programem, analiza pod kątem dodatkowego wsparcia, w tym dodatku mieszkaniowego, wsparcia w żywieniu, zapewnienie wsparcia psychologicznego itd. ). 3) Miejski Urząd Pracy (wsparcie w zakresie organizowania miejsc pracy dla osób zadłużonych, wsparcie w doradztwie zawodowym, kierowanie na kursy zawodowe i podnoszące kwalifikacje zawodowe). 4) Bezpłatne punkty pomocy prawnej zorganizowane przez Gminę Lublin. 5) Ośrodek leczenia uzależnień. Współpraca powyższych podmiotów, powinna być oparta na wymianie informacji odnośnie sytuacji poszczególnych osób, w ramach cyklicznych spotkań pomiędzy przedstawicielami ww. podmiotów i instytucji. Prowadzone działania powinny zostać objęte cyklicznym monitoringiem (prowadzonym przez osoby spoza ww. instytucji), w zakresie należytego wykonywania zobowiązań wobec dłużników/dłużniczek, wynikających z postanowień programy oddłużeniowego. Proponowany zakres współpracy: Konsultacje dotyczące ustalenia i wypracowania najskuteczniejszych form wsparcia poszczególnych osób (całkowite lub częściowe oddłużenie, dodatek mieszkaniowy, wsparcie w opłatach za media, wsparcie doradcy zawodowego, wsparcie psychologiczne, pomoc prawna, wsparcie w żywieniu). Cykliczne spotkania przedstawicieli i przedstawicielek poszczególnych instytucji celem analizy bieżących działań i ich ewaluacji.

3 Kwartalne sprawozdania, publikowane w Biuletynie Informacji Publicznej, zawierające wykaz działań podjętych w ramach współpracy oraz plan działań na kolejny kwartał. Jawność działań, w tym ogłaszanie terminów spotkań. IV Adresaci programu Wszystkie osoby przebywające w mieszkaniach wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu Miasta Lublin, które posiadają zadłużenie z tytułu zaległości czynszowych bez względu na ich wysokość. V Kampania Informacyjna Istotnym elementem powodzenia programu oddłużeniowego jest skuteczna kampania informacyjna. Informacja o programie oddłużeniowym powinna trafić do możliwie najszerszej liczby osób w pierwszych dniach jego obowiązywania. Organizowaną kampanię należałoby powtarzać. Informacje o programie oddłużeniowym powinny być przekazywane w sposób jasny i zrozumiały dla wszystkich odbiorców i odbiorczyń bez względu na ich wiek, zdrowie, czy poziom wykształcenia. W Instytucjach współpracujących na rzecz programu powinny zostać stworzone dyżury, podczas których przygotowani do tego pracownicy i pracownice będą udzielać informacji na temat warunków uczestnictwa w programie oraz jego założeń. Wsparcie na dyżurach powinna obejmować możliwość indywidualnych konsultacji oraz wsparcie w kompletowaniu i wypełnianiu stosownych dokumentów wymaganych do udziału w programie. Proponowane działania informacyjne: 1) Informowanie o programie przez pracowników i pracownice samorządowych instytucji publicznych w Lublinie. 2) Informacja (pełna treść uchwały wraz z uzasadnieniem) opublikowana w Biuletynie Informacji Publicznej). 3) Informacja widoczna w gablotach i punktach informacyjnych instytucji miejskich (w tym Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie, Centrum Interwencji Kryzysowej, Miejski Urząd Pracy itd.). 4) Informacja widoczna w gablotach i punktach informacyjnych organizacji pozarządowych realizujących zadania na rzecz osób w trudnej sytuacji materialnej i życiowej zlecone przez Gminę Lublin. 5) Ulotki informacyjne dostarczane do mieszkań wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu Miasta Lublin. 6) Kampania w mediach lokalnych. VI Propozycja działań oddłużeniowych: Ze względu na różnorodne przyczyny zadłużenia, wsparcie oferowane w programie powinno możliwie najlepiej odpowiadać indywidualnej sytuacji poszczególnych osób, uwzględniając ich status na rynku pracy, wiek, stan zdrowia, stopień sprawności, sytuację rodzinną i inne cechy. Dla przykładu osobom zdolnym do pracy można oprócz możliwości spłacenia zaproponować prace społeczne lub porządkowe, co nie jest możliwe w przypadku seniorów i seniorek lub osób z niepełnosprawnością, gdzie wskazane jest całkowite umorzenie długu. Część osób, aby móc powrócić na rynek pracy

4 potrzebuje wsparcia i opieki psychologicznej. Takie wielowymiarowe podłoże zadłużenia wymaga zatem ujęcia w programie możliwie najszerszego wachlarza działań wspierających. Proponowane działania: 1) Zamiana mieszkań na mniejsze za zgodą zadłużonych lokatorów i lokatorek, które z różnych przyczyn zostały same w gospodarstwie domowym, w którym wcześniej mieszkało kilka osób, posiadających dochód (przykład osób starszych, aktualnie zamieszkujących samotnie). 2) Spłata 20% zadłużenia w terminie do 6 miesięcy (lub w rozłożeniu np.: na 20 równych rat) od daty przystąpienia do programu, gwarantująca umorzenie 80% kwoty długu wraz z odsetkami, pod warunkiem, że przez cały czas trwania programu osoba zadłużona będzie regularnie opłacać czynsz (dopuszcza się w roku co najmniej dwukrotne przekroczenie terminu spłaty zadłużenia o 20 dni). Powyższa propozycja uwzględnia przede wszystkim sytuację osób o relatywnie niskim zadłużeniu. Rata nie może być większa niż 1/3 dochodu dłużnika i nie może przekraczać wysokości 400PLN. 3) Spłata 50% zadłużenia, gwarantująca umorzenie 50% kwoty długu wraz z odsetkami, pod warunkiem, że przez cały czas trwania programu osoba zadłużona będzie regularnie opłacać czynsz (dopuszcza się w roku co najmniej dwukrotne przekroczenie terminu spłaty zadłużenia o 20 dni). Powyższa propozycja uwzględnia przede wszystkim sytuację osób o wysokim zadłużeniu. Daje możliwość faktycznej spłaty zadłużenia w wieloletniej perspektywie. Rata nie może być większa niż 1/3 dochodu dłużnika i nie może przekraczać wysokości 400PLN. 4) Wstrzymanie na czas trwania programu naliczania odsetek powstałych na skutek zadłużenia i całkowite ich umorzenie pod warunkiem wywiązania się z programu. 5) Umorzenie całości zadłużenia osobom niezdolnym do pracy, lub przewlekle chorym, którym choroba uniemożliwia podjęcie zatrudnienia, a wsparcie uzyskiwane ze świadczeń i programów wspierających nie pozwala na pokrycie czynszu oraz opłat i zapewnienie podstawowych potrzeb życiowych takich jak jedzenie czy leki. 6) Wsparcie przez Miejski Urząd Pracy poprzez zagwarantowanie miejsc pracy lub zorganizowanie prac porządkowych, pod warunkiem, że minimum 30% dochodu będzie przeznaczone na spłatę długu. 7) Poradnictwo zawodowe dla osób bezrobotnych i poszukujących pracy. 8) Dofinansowanie przez Gminę Lublin kursów zawodowych lub podnoszących kwalifikacje zawodowe dla osób bezrobotnych, zdolnych do podjęcia zatrudnienia. 9) Zorganizowanie stażu dla osób bezrobotnych oraz subsydiowanie zatrudnienia u danego pracodawcy przez 3 miesiące po zakończeniu stażu. 10) Dopłaty do rachunków za opłaty licznikowe (prąd, gaz, woda, ogrzewanie). 11) Całkowite umorzenie zadłużenia osobom, którym przyznano prawo do lokalu socjalnego, oczekującym na niego dłużej niż 3 lata. Wdrożenie powyższych propozycji i ich realizacja przy współpracy wszystkich zainteresowanych podmiotów przyczyni się do usprawnienia polityki mieszkaniowej Gminy Lublin w zakresie oddłużania.

5 Lubelska Akcja Lokatorska