Zamek Bolków. Historia

Transkrypt

1 Zamek Bolków Wcześniejsza nazwa: Bolkoburg (do 1945) Data budowy: Architekci: nieznany (gotycki początek); Jakub Parr (Pahr) (renesansowa rozbudowa 1540) Miejsce: pow. jaworski, gm. Bolków, Bolków Historia Kamienny gotycki zamek Piastów powstawał w latach , ale prawdopodobnie juŝ wcześniej istniało w tym miejscu podgrodzie. Inicjatorem budowy zamku był KsiąŜe Bolesław I, który prawdopodobnie wzniósł najpierw wieŝę. W późniejszych latach zamek rozbudowali ksiąŝęta Bernard i głównie Bolko II Rogatka. Połączyli skrzydła budowli w jeden budynek mieszkalnogospodarczy i wzmocnili bramy i mury. W 1345 roku zamek był oblegany przez wojska czeskie, które jednak nie zdobyły go. W 1368 roku po śmierci Bolka II, zamek przechodzi na jego Ŝonę księŝnę Agnieszkę, a gdy w 1392 roku umiera i ona, zamek przechodzi pod panowanie korony czeskiej. 29.VIII.1428 wojska husyckie oblegają, lecz nie zdobywają zamku. Rok 1463 przynosi kolejne oblęŝenie zamku. Czeski Król czeski Jerzy z Podiebradu zdobywa zamek i oddaje jako lenno burgrabiowi Janowi z Czernej, który zasłynął w okolicy z rozbojów, co pięć lat później staje się powodem zbrojnej udanej wyprawy mieszczan na zamek. Mieszczanie zdobywają zamek, rycerz ginie zostaje powieszony. Pieczę nad zamkiem przejmuje Maciej Korwin, który w 1483 roku wzmacnia budowlę od północnej strony do ścian domu zamku dobudowano trzy potęŝne podpory i wzmocniono bramę wewnętrzną. W 1493 roku zamek zostaje oblęŝony i zdobyty przez księcia Kazimierza II Cieszyńskiego i przekazany przez Władysława Jagiellończyka Fabianowi von Tschirnhaus. W 1540 roku włoski architekt Jakub Parr rozpoczął renesansową rozbudowę zamku, który w takim kształcie znamy dzisiaj. Wzniesiono wówczas Dom Niewiast, który połączono z istniejącymi budynkami kruŝgankiem. Największym przedsięwzięciem jest jednak budowa zewnętrznych murów, bastei i dziedzińców przystosowanych do obrony przed bronią palną. Oprócz tego charakter budynków zostaje zmieniony na renesansowy. Po przebudowie zamek zajmuje powierzchnię ok m 2. W XVII w zamek był wielokrotnie oblegany. Pod koniec XVI w. właścicielem zamku zostaje Maciej Łoga. Podczas Wojny Trzydziestoletniej w latach Szwedzi pod dowództwem fińskiego oficera Torstena Stålhandske dwukrotnie bezskutecznie oblegają miasto. Dopiero w roku 1646 roku wojska szwedzkie tym razem pod dowództwem Arvida Wittenberga zdobywają zamek.

2 WieŜa z dziobem Zamku Bolków Lata to przebudowa i remont zamku przez nowych właścicieli zakon cystersów z Krzeszowa, którzy kupują zamek. Przed bramą wewnętrzną zbudowano dom straŝy. W 1720 roku w zamek uderzył piorun wywołując poŝar, który strawił budowlę. W wyniku sekularyzacji dóbr kościelnych w październiku 1810, zamek staje się własnością państwa pruskiego. W XIX wieku mury zamku były kilkakrotnie uszkadzane przez silne wiatry i burze. Po wydarzeniach z XVIII i XIX w. zamek został opuszczony i zniszczony czekał do początku XX wieku. W 1905 roku zamek przejmuje Heimatverein Bolkenhain, który opiekuje się takŝe muzeum i zamkiem w Świnach. W latach postanowiono go gruntownie odremontować. W tym samym czasie w jego wnętrzu utworzono muzeum i urządzono schroniska młodzieŝowe. Po tych inwestycjach na zamku oŝywa ruch turystyczny. JuŜ w trzy lata po remoncie i otwarciu schroniska zamek odwiedza ponad 10,5 tys. osób, a rok później w 1927 ponad 20 tys., a w roku 1935 juŝ prawie 45 tys.! W tym samym czasie schronisko gościło ok osób rocznie. W latach na zamku odbywa się festiwal teatralny Bolkenhainer Festspiele (zw. Bolkofest ), w czasie którego mieszkańcy wystawiają sztukę lokalnego artysty Fedora Sommera Bolko. W latach dawna straŝnica przy bramie i budynek muzeum otrzymały nowe przekrycia dachowe, a w latach przeprowadzono remont części murów zewnętrznych i wewnętrznych. Czasy II Wojny Światowej na szczęście nie przyniosły wielkich zniszczeń zamkowi, ale w lutym 1945 roku, gdy Armia Czerwona zbliŝała się do Bolkowa oddziały Waffen SS Estonia wywoŝą i ukrywają w majątku dr

3 Ruffelsa w Halbendorf (ob. Półwsie) cenniejsze eksponaty z Muzeum Regionalnego na zamku. TuŜ po wojnie po inwentaryzacji muzeum liczyło 7888 eksponatów. W 1959 i 1992 roku przeprowadzono wykopaliska i badania archeologiczne na zamku. W 1994 roku zamek doczekał się sporego zastrzyku finansowego. Dofinansowanie w wyniku jednego miliarda złotych zostało przeznaczone na prace remontowe. 5. kwietnia 1995 roku na zamku załoŝone zostaje stowarzyszenie pod nazwą Bractwo Rycerskie Zamku Bolków, które za cel stawia sobie przywrócenie zamkowi jego dawnej świetności. Stowarzyszenie organizuje turnieje rycerskie, występy teatralne, koncerty muzyki i tańca dawnego. W latach 90-tych XX wieku na zamku zaczęto urządzać wiele imprez kulturalnych. Część z nich to imprezy cykliczne goszczące w Bolkowie co roku. W 1995 roku na zamku odbył się pierwszy Ogólnopolski Turniej Rycerski. Impreza odbyła się w dniach 30.VI-02.VII. W maju 1997 odbył się pierwszy Turniej Dziennikarzy. Na przełomie lipca i sierpnia 1997 roku na zamku odbyło się czwarte z kolei, a pierwsze w Bolkowie Castle Party festiwal muzyki gothic rock, na który przyjechało około 1500 fanów. Od tej pory impreza odbywa się na zamku co rok przez cały weekend na przełomie lipca i sierpnia. Koniec tysiąclecia w 2000 roku uczczono urządzając w muzeum wystawę Gdy Bolków Bolkenhain nazwano. Na wystawie znalazło się wiele pocztówek, zdjęć i innych pamiątek dawnych mieszkańców, pochodzących nie tylko z dzisiejszego, ale i dawnego Bolkowa obecnie mieszkających w Niemczech. Architektura Piastowski zamek wzniesiono na Wzgórzu Zamkowym na wysokości 396 m w stylu gotyckim. Najstarszym elementem zamku jest unikalna (jedyna w Polsce) wieŝa, na planie kropli. Jej prototypy powstawały w XIII w. w Czechach i Francji. W Polsce bolkowski zamek jest jedynym, który moŝe się pochwalić wieŝą o takiej architekturze. Zbudowana na planie koła o średnicy 12 m (w dolnej części 15 m) i wysoka na 25 m skierowana jest ostrym dziobem ku południu skąd spodziewano się największego zagroŝenia. Dziób miał powodować zmniejszenie uszkodzeń wieŝy i ześlizgiwanie się pocisków po jego ścianach. Wejście do wieŝy znajduje się na poziomie pierwszego piętra, a prowadzi do niej drewniany kruŝganek. W dolnej części wieŝy znajduje się głęboki na 10 m loch głodowy, do którego moŝna się dostać jedynie od góry przez otwór w stropie. Mury mają grubość ok. 4,5 m. Na górę moŝna się dostać krętymi kamiennymi schodami. Do zamku prowadzi kilka bram. Pierwsza zewnętrzna prowadzi przez wąskie gardło otoczone murami na wielki Dziedziniec Turniejowy. Za nim znajduje się Brama Wielka z Domem StraŜy wiodąca na Dziedziniec Wielki od strony zachodniej zamku. Dopiero z niego przez mniejszą bramę wewnętrzną moŝna się dostać na Dziedziniec Wewnętrzny. Po stronie wschodniej za zamkiem znajduje się Dziedziniec Zewnętrzny lub Ogrodowy.

4 Plan Zamku Bolków z biletu sprzedawanego w zamku. Mury zewnętrzne okalające zamek wewnętrzny i dziedzińce zostały zbudowane w XVI w. Mur ma 9 bastei. Na Dziedzińcu Turniejowym od strony południowej umieszczono dwie prostokątne basteje na stanowiska artylerii. Od strony wschodniej, z której znajduje się miasto, są cztery basteje. Jedną z nich okrągłą zbudowano juŝ w XIV w. jako basztę z murem prowadzącym do zamku. Była to odnoga zamku prowadząca na skraj wzgórza w kierunku miasta, która była dobrym punktem widokowym na miasto. Z tej strony umieszczono takŝe największą z bastei Wielką Basteję oraz Basztę Łupinową i kolejną basteję okrągłą. Północne krańce murów schodzą się w ostry trójkąt takŝe zwieńczony okrągłą basteją. Zbudowano ją juŝ w XIV w., aby mieć widok na północne rejony miasta i Zamek Świny. Wreszcie od zachodniej, najtrudniej dostępnej z powodu 90-metrowego urwiska i rzeki strony, umieszczono dwie nieregularne w kształcie basteje. Mury wewnętrzne zbudowane jako pierwsze w XIII w. Ich południowa część z wieŝą były otoczone fosą. Obecnie fosa jest sucha. Wewnątrz znajduje się Dziedziniec Główny, z którego wchodzi się do wieŝy, Gotyckich Domów i Domu Niewiast. Na dziedzińcu znajduje się dawna cysterna przy murze, studnia przy domach, a takŝe dawna kuźnia i kawiarnia. Domy Gotyckie to właściwie pięć oddzielnych pomieszczeń, z których zostały tylko części ścian z oknami bez dachów. Z jednego z nich moŝna przejść na drugą zachodnią część zamku i dostać się przez bramę po schodach na Dziedziniec Zewnętrzny. Dom Niewiast znajduje się w północno-zachodnim krańcu zamku. Obecnie znajduje się w nim Muzeum Regionalne Zamku Bolków, które jest oddziałem Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze. Jest to prostokątny czteropoziomowy budynek z kamienia, przekryty dwupoziomowym dachem. Na najwyŝszym piętrze znajduje się taras równieŝ przekryty dachem. Wejście z podcieniami.

5 Zamek jest ogólnie dobrze zachowany jedynie Domy Gotyckie nie mają części ścian i dachu, a takŝe mają puste wnętrze. WieŜa, Dom Niewiast i Dom StraŜy są dobrze zachowane. RównieŜ mury, dziedzińce i bramy są w dobrym stanie zachowania. Ciekawostki Zamek Bolków nie raz był miejscem, które słuŝyło jako plan filmowy. W 2001 od 13. lutego na zamku kręcono zdjęcia do filmu fantastycznego Marka Brodzkiego Wiedźmin, na podstawie opowieści Andrzeja Sapkowskiego. Zamek pojawia się takŝe w ostatnim odcinku serialu o tym samym tytule. RównieŜ reŝyser Adek Drabiński kręcąc serial oparty na scenariuszu Bogusława Wołoszańskiego Tajemnica Twierdzy Szyfrów, w odcinkach 3 i 8 umiejscowił plan zdjęć na zamku w Bolkowie. Zamek pokazano takŝe w teledysku Sword of the Witcher grupy Vader, a takŝe w innych programach telewizyjnych, np. Ziarno czy Labirynty Kultury. Jak kaŝdy zamek ma własną legendę o zaginionym skarbie, tak i Bolków ma swoją. W XIII w. zamek składał się tylko z wieŝy, a poniŝej istniało drewniane podgrodzie. Koło Bolkowa wiódł bursztynowy szlak z Włoch nad Bałtyk, którym ciągnęły bogate kupieckie karawany. W podgrodziu mieszkał rycerz Radzibór, który zapragnął być bogaty. Pewnego dnia zaprosił przejeŝdŝających kupców na kolację. Podając kupieckiej straŝy i słuŝbie padniętego jelenia otruł ich. Kupców zaś wrzucił do studni. Siedząc w studni mieli chować i zakopywać swoje kosztowności. Po kilkunastu dniach Radzibór usunął zwłoki i zaczął kopać i szukać skarbów. Niestety nic nie znalazł. Sprowadził do Bolkowa maga z Frankonii, który zgodził się mu pomóc pod warunkiem oddania mu połowy złota. Rycerz niechętnie się zgodził. Spuszczono ich obu na linach do dziury. Nie było słychać Ŝadnego odgłosu i dźwięku. Po kilku godzinach słuŝba rycerza zeszła do studni. Na dnie leŝał nie przytomny Radzibór, a po magu nie było śladu. Rycerz zwariował i wkrótce zmarł, ale legenda o skarbie przetrwała. W 1813 roku w trakcie wojny z Napoleonem, wojska rosyjskie, które zatrzymały się w Bolkowie postanowiły spróbować szczęścia. Wybili dziurę w murze i weszli do lochu. Znaleźli w niej jednak nie kosztowności, lecz szkielety kobiety i psa... Jest jeszcze historia o tunelu, który miał łączyć zamki Świny i Bolków. W czasie II Wojny Światowej Niemcy urządzili w Bolkowie i Świnach fabryki zbrojeniowe i podobno sprowadzali tam teŝ róŝne kosztowności zagrabione w całej Europie. Na zamkach pracowało wielu wachmanów (straŝników, którzy pilnowali więźniów w obozach lub więzieniach). Pod koniec wojny na kilka dni wartowników zastąpili SS-mani. Ponoć w tym czasie przejście zabetonowano i zasypano. Oczywiście więźniów pracujących przy tym wymordowano. Gdzie się znajduje? Zamek góruje nad miastem od jego wschodniej strony, a główne wejście prowadzi od ulicy księcia Bolka.