PROGRAM NBBAUCZANIA DkA ZAWODU

Transkrypt

1 MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ INSTYTUT BADAI(I EDUKACYJNYCH PRACOWNIA PROGRAMOW KSZTALCENIA ZAWODOWEGO PROGRAM NBBAUCZANIA DkA ZAWODU Dla: Szkolv rasadniczei - na oodbudowie szbolv aodstawowei

2 Proqrarn nauczania ~rzvqotowala w sprawie sktadu Komisji Programowej dla Zawodow Mechanicztiych

3 Str. I. PLANY NAUCZANIA DLA ZAWODU II. PROGRAMY NAUCZANIA PRZEDMIOT~W ZAWODOWYCH 1. Rysunek techniczny 2. Technoiogia ogolna 3. Elementy eiektrotechniki i elektroniki 4. Techniki komputerowe 5. Technologia urzqdzen, narzedzi i przyrzqdow 6. Zajecia praktyczne 7. Zarys wiedzy o gospodarce 8. Praktyka zawodowa

4 I. PLANY NAUCZANIA DLA ZAWODU Klasyfikacja Zawodow Szkolnictwa Zawodowego z 1993 r, przewiduje ksztatcenie w zawodzie Slusarz w nastgpujqcych typach szkot: - szkota zasadnicza na podbudowie szkoly podstawowej, - liceum zawodowe (szkola Srednia zawodowa) na podbudowie szkoly podstawowej, - szkola policealna (szkola Srednia zawodowa) na podbudowie liceum ogolnoksztalcqcego. W poniiszej tabeii przedstawiono przyporzqdkowanie przedmiotow zawodowych blokom programowym, wystqpujqcym w podstawie programowe] ksztalcenia w zawodzie Slusarz. 1 8 /Praktyka zawodowa j - w j

5 PLAN NAUCZANlA Szkoia zasadnicza Zawod: Slusarz Podbudowa programowa: szkoia podstawowa 2 4, j 'I ymiary godrin posrcleg6lnych przedmiot6~ieione sq odpowiednio na te same lata nauki, Co w- szkale dia nilodziery.i godriny do dyspozycji dyrektora wylecrnie na realizacje przedmiotow obowiezkowych

6 PLAN NAUCZANIA Szkola Srednia zawodowa Liceum zawodowe Zawod: klusarz 'I wyiniaiy godzln posrcregolnych przedmiotow dzielone sqodpowiednio na te same lata nauki. cow szkole dia mlodrieiy "I Program rnatemalyki: DKO "'I Program fizyki: OP f"'l Program chemii OK ""'""I Godziny do dyspozycji dyrektora wyl+cznie na realizacjq przedmiotow obowiqzkowych

7 PLAN NAUCZANIA Szkota srednia zawodowa Szkola policealna Zawod: Slusarz Podbudowa programowa: liceum ogolnoksztaicqce -- '1 wymiary godzin posrcregoinych przedmiotow dzielooo saodpowiednio na te same lata nauki. cow Szkole dia mladztezy

8 11. PROGRAMY NAUCZANIA PRZEDMIOTOW ZAWODOWYCH

9 1. Szczegotowe cele ksztalcenia: W wyniku zorganizowanego procesu nauczania uczeri/sluchacz powinien umiec: rozroinic przybory kresiarskie i materialy rysunkowe; przygotowac przybory kreslarskie i materialy rysunkowe do wykonywania szkicow; - wykonat szkice figur plaskich i bryl geometrycznych w rzutach prostokqtnych i aksonometrycznych; - naszkicowac elementy w rzucie aksonometrycznym na podstawie rysunkow w rzutach prostokqtnych; - naszkicowac elementy w rzutach prostokqtnych na podstawie rysunkow aksonometrycznych; - zwymiarowac zgodnie z PN szkicowane i rysowane przedmioty i czgsci maszyn; - odczytac rysunki z uwzglgdnieniem wymiarowania; - przedstawic we wtasciwy spos6b zewngtrzne i wewngtrzne ksztaky przedmiotow; - odczytac na rysunkach technicznych oznaczenia: chropowatosci i falistosci powierzchni, tolerancji wymiarow, pasowari, tolerancji ksztaltu i potoienia, rodzajow obrobek powierzchni; - naszkicowac czgsci maszyn w uproszczeniu; - odczytac uproszczenia rysunkowe i schematy na rysunkach (schematy mechaniczne i elektryczne); - odczvtat ooisv.. i oznaczenia na rvsunkach wvkonawczvch i zloieniowvch; - odczytac rysunki wykonawcze i zloieniowe; - odczvtat dokumentacie.. techniczno-ruchowa i technoloaiczna; - - skorzystac z norm rysunku technicznego; - zastosowac technike komouterowa do oowielania informacii rysunkowei; - wykorzystac dokumkntacjg i literaiurg'fachowq w realizacji zadari zahodowych i doskonaleniu kwalifikacji. 2. Material nauczania Klasa l e Zasady tworzenia rysunku technicznego - rodzaje i nazwy rysunkow; - materialy i przybory kresiarskie; -- rodzaje norm technicznych. - formaty arkuszy rysunkowych; - podzialki rysunkowe; - linie rysunkowe; - forma graficzna arkusza: - tabliczki rysunkowe; - pismo techniczne; - opisywanie rysunkow i tabliczek rysunkowych;

10 ~wiczenia: - przygotowanie znormalizowanego arkusza rysunkowego z tabliczkq rysunkowq. Konstrukcje geometryczne - podstawowe konstrukcje geometryczne; - przyklady zastosowan konstrukcji geometrycznych w rysunku technicznym. ~wiczenia: - rysowanie wybranych konstrukcji geometrycznych. e Zasady szkicowania elementow - technika szkicowania; - szkicowanie elementow o ksztaltach zloionyih. ~wiczenia: - szkicowanie figur ptaskich i bryt geometrycznych; szkicowanie prostych czgsci maszynowych; -. szkicowanie czgsci obrotowych i o ksztaltach zloionych. Rzutowanie prostokqtne i aksonometwczne - metody odwzorowania przedmiotow w tysunku technicznym; - zasady rzutowania aksonometrycznego; - zasady rzutowania prostokqtnego; - rzutowanie wg metody europejskiej - E i amerykanskiej -A. ~wiczenia: -szkicowanie figur plaskich i bryl geometrycznych w rzutach prostokqtnych i aksonometrycznych: - szkicowanie czesci maszyn w rzutach prostokqtnych i aksonometrycznych; - czytanie rysunkow czgsci maszyn przedstawionych w rzutach prostokqtnych i aksonometrycznych. e Zasady wymiarowania - ogoine zasady wyniiarowania; -- porzqdkowe zasady wymiarowania; - zasady wymiarowania wynikajqce z potrzeb konstrukcyjnych i technologicznych; - zagadnienia szczegoine wystgpujqce przy wymiarowaniu: - wymiarowanie ksztaltownikow w konstrukcjach stalowych ~wiczenia: - wymiarowe opisywanie szkicow czgsci plaskich i bryt geometrycznych: - wymiarowanie czqsci maszyn na rysunkach; - umieszczanie na rysunkach uproszczen wymiarowych: - czytanie rysunkow czasci maszyn w rzutach prostokqtnych i aksonometrycznych z uwzglgdnieniem wymiarowania.

11 i. Zasady wykonywania widokow i przekrojow - sposoby przedstawlania zewngtrznych i wewngtrznych ksztattow przedmiotow; - rodzaje przekrojow: proste, ztoione (lamane, stopniowe), czqstkowe, potprzekroje; - przerywanie i urywanie rzutow przedmiotow; - ktady przekrojow i ich rodzaje.! Cwiczenia: - szkicowanie figur geometrycznych z przekrojami prostymi; -szkicowanie typowych czqsci maszyn z przekrojami prostymi, lamanymi i stopniowymi; - czytanie rysunkow z przekrojami i ktadami. I Klasa. I1 Sposoby oznaczania: chropowatosci i falistosci powierzchni, tolerancji wymiarow, pasowati, tolerancji ksztattu i polofenia, rodzajow obrobek powierzchni - parametry okresiajqce chropowatosc powierzchni; - znaki chropowatosci i falistosci powierzchni; - oznaczenia chropowatosci i falistosci powierzchni na rysunkach; toierowanie wymiarow liniowych i ich oznaczenia na rysunkach; rodzaje pasowah i ich oznaczanie: tolerancje ksztattu i potoienia na rysunkach; - oznaczanie rodzaju obrobki powierzchni. ~wiczenia: - umieszczanie oznaczei, chropowatosci i falistosci powierzchni na rysunkach; - umieszczanie toierowanych wymiarow iiniowych czqsci maszyn na rysunkach: - oznaczanie tolerancji ksztattu i poloienia na rysunkach; - oznaczanie pasowan na rysunkach; - czytanie rysunkow czgsci maszyn z oznaczeniem chropowatosci i falistosci powierzchni, tolerancji i pasowan. Uproszczenia rysunkowe - uproszczenia rysunkowe i zakres ich stosowania; - uproszczenia rysunkowe roinych elementow: gwintbw, osi, walow, toiysk, sprgzyn. kol zgbatych, pasowych i tancuchowych, kotkow itp.; - uproszczenia rysunkowe roinych rodzajow potqczen rozlqcznych i nieroztqcznych: - symboie graficzne stosowane w uproszczeniach rysunkowych. - rysunki schematyczne: mechaniczne i elektryczne. Cwiczenia: - szkicowanie typowych czgsci maszyn w uproszczeniu; -umieszczanie symboli na uproszczeniach rysunkowych i rysunkach schematycznych; - czytanie uproszczen rysunkowych i rysunkow schematycznych

12 e Rysunki wykonawcze i zloieniowe - elementy rysunku wykonawczego i zloieniowego; - zasady wykonywania rysunkow wykonawczych i zloieniowych; - wvmiarowanie na rysunkach zloieniowvch: - opisy i oznaczenia ;la rysunkach wykonawczych i zloieniowych; - uproszczenia na rysunkach wykonawczych i ztoieniowych. - sporzqdzanie rysunkow wykonawczych ze szkicami czgsci maszyn; - umieszczanie wymiarowania na rvsunkach zloieniowvch; - wykonywanie obisow i oznaczeri "a rysunkach wykoiawczych czgici maszyn; - czytanie rysunkow wykonawczych czgsci maszyn; - czytanie rysunkow ztoieniowych; - czytanie dokumentacji techniczno-ruchowej i technologicznej. Gosoodarka wsunkowa - numerowanie rysunkow; - SDosobv sktadania i Drzechowvwania kodii, rvsunkow:, sposoby powieiania i przechowywania informacji rysunkowej ze szczegolnym uwzglgdnieniem techniki komputerowej. ~wiczenia: - skladanie kopii rysunkow technicznych do formatu A4 w zaleinosci od sposobu przechowywania; -- kopiowanie informacji rysunkowej z wykorzystaniem techniki komputerowej. 3. Uwagi o realizacji Uwagi ogolne Nauczanie przedmiotu "Rysunek techniczny" powinno wyksztalcic u uczniow umiejgtnosc wykonywania i czytania szkicow i rysunkow technicznych oraz poslugiwania sig dokumentacjq technicznq i normami rysunku technicznego. Program nauczania tego przedmiotu nale2.y realizowac za pomocq opisu iwyjasnienia, potqczonych z pokazami i cwiczeniami. Poszczegolne Cwiczenia mogq bye realizowane jako zadania wykonywane na arkuszu rysunkowym lub wzeszycie (szkicowniku) w trakcie zajgc. Realizujqc poszczegolne dziaty tematyczne naleiy poslugiwac sig rysunkami, szkicami i modelami czgsci maszyn, charakterystycznymi dla danego zagadnienia. W wykazie srodk6w dydaktycznych podano Zbior Polskich Norm, dotyczqcych tresci materialu nauczania, ktorymi powinien postugiwac sig nauczyciel podczas realizacji poszczegolnych tematow. Przewiduje sig pokazywanie uczniom podczas iekcji norm dotyczqcych omawianych zagadnien. Osiqgnigcia szkolne uczniow, w zakresie wyodrebnionych celow ksztalcenia rysunku technicznego, powinny byc oceniane na poszczegolnych etapach ksztatcenia min. poprzez prace w formie projektow, ustne sprawdzanie poziomu umiejetnosci oraz ukierunkowanq obserwacjg czynnosci uczniow podczas wykonywania zadan formutowanych przez nauczyciela. Ocenianie uczniow moie odbywac sig poprzez

13 testy o rolnych formach zadaii, do ktorych instrukcje powinny nawiqzywa~ do zatoionych celow ksztatcenia w przedmiocie rysunek techniczny. W ponitszej tabeli przedstawiono propozycjq podziatu materialu nauczania przedmiotu dla szkoly zasadniczej (dla mtodzieiy) na podbudowie Szkoly podstawowej. Podziat godzin nauczania na realizacjg poszczegolnych dziatow tematycznych ma charakter orientacyjny, w zwiqzku z tym nauczyciel, moie go zmienial w zaleinosci od potrzeb, w granicach do 30%. Podzial materiaiu nauczania Dziaiy tematyczne W iiceum zawodowym ze wzglgdu na takq samq tqcznq ilost godzin tygodniowo w cyklu nauczania, jak w szkole zawodowej dla mlodzieiy, w piewszej klasie naleiy realizowat dzialy tematyczne:

14 -- zasady tworzenia rysunku technicznego; - konstrukcje geometryczne; - zasady szkicowania elementow; - rzutowanie prostokqtne i aksonometryczne; - zasady wymiarowania. natomiast pozostate dzialy tematyczne realizowac w klasie drugiej. W szkole policealnej, ze wzgledu na zmniejszonq liczbg godzin tygodniowo w cyklu nauczania, poniisze dzialy tematyczne moina realizowak w zawgionym zakresie: - zasady tworzenia rysunku technicznego; - konstrukcje geometryczne; - rzutowanie prostokqtne i aksonometryczne; - zasady wymiarowania; - zasady wykonywania widokow i przekrojow. Uwagi szczeg6lowe Jakosc wykonywanego szkicu w duiym stopniu zaleiy od wtasciwego postugiwania sic przyborami kreslarskimi i materiatami rysunkowymi. Dotyczy to szczegolnie poprawnego rysowania linii. Nauczyciel powinien zwrocic uwagg na wainosc tego zagadnienia. Omawiajqc opisywanie rysunkow naleiy przedstawic uczniom przyktadowy zapis rysunkowy przedmiotu. Umiejgtnosc wykonywania pisma technicznego wyksztalcit moina przez Cwiczenia w pisaniu liter, cyfr i innych znakow na specjalnie przygotowanych do tego celu arkuszach lub w zeszytach cwiczeniowych. Demonstrujqc organizacjg miejsca pracy zwrocic uwagg na rozmieszczenie materiatow i przyborow rysunkowych, oswietlenie i postawg podczas pracy. Konstrukcje geometryczne wykorzystac do cwiczenia techniki kreslenia olowkiem. opanowania nazewnictwa i poprawnego odwzorowania linii rysunkowych, w tym takie ich grubosci. Podkreslic zastosowanie konstrukcji geometrycznych w technice. Realizacja tematu,,zasady szkicowania elementow" ma na celu wyksztatcenie uuczniow umiejetnosci starannego i doktadnego szkicowania figur i bryt geometrycznych oraz czeici maszyn o roinych ksztaiiach. Podczas wykonywania szkicow naleiy: - postugiwac sie modelami i czesciami maszvn: -- zachowab ksztaii i proporcje wymiarowe; - zachowac zasadv techniki szkicowania. Doktadnie omowic zasady i cechy szkicow. Technike szkicowania wyjasnic na przyktadach. Podczas wymiarowania i opisywania szkicu uczniowie powinni poznac ogolne zasady wymiarowania. Majqc na uwadze stopniowanie trudnosci, naleiy wprowadzac nauczanie rzutowania w kolejnosci: punkt, odcinek. prosta, plaszczyzna. Rysunki w rzucie aksonometrycznym naleiy wykonywac postugujqc sig modelami i rysunkami w rzutach prostokqtnych, natomiast rysunki w rzutach prostokqtnych na podstawie modeli i rysunkow w rzutach aksonometrycznych. Podczas wyjasniania rzutowania prostokqtnego poslugiwac sig rzutami aksonometrycznymi bez wnikania w szczegoly zasad ich odwzorowania. Cele tematu zostanq osianigte przez stosowanie na

15 zajgciach odpowiednich pomocy dydaktycznych, jak: modeie, rysunki w rzutach aksonometrycznych, piansze. Wiadomosci dotyczqce wymiarowania powinny nawiqzywac do tresci zawartych w temacie z zakresu szkicowania. Wyjasnit i omowic zasady wymiarowania wynikajqce z potrzeb konstrukcyjnych i technoiogicznych. Naleiy uzupelnic o porzqdkowe zasady wymiarowania ksztafiow geometrycznych czgsci maszyn na rysunkach. W temacie tym stusznym bytoby postuienie sig duiq ilosciq przyktadow rysunkowych, ktore utatwilyby opanowanie wiadomosci dotyczqcych zasad wymiarowania. Stosujqc roinorodne przyktady moina jednoczesnie wyksztatcit umiejgtnosc czytania rysunkow czgsci maszyn z uwzglgdnieniem wymiarowania. Podczas omawiania zagadnienia z dziedziny widokow i przekrojow powinno byc przewidziane wvkonvwanie.. Cwiczen, ilustrowanych modelami - przekroiami. rysunkami z przekrojami, ksztaltujqcych wyobrainig przestrzennq uczniow. Naleiy wyjasnic ceiowosc wykonywania rotnych rodzajow przekrojow na rysunkach czesci maszyn Podajqc zasady okreslania chropowatosci powierzchni, tolerowanie wymiarow oraz symbole stosowane w oznaczaniu chropowatosci i pasowaniach, nalety postuiyc sig iicznymi przykladami rysunkowymi, poewiecajqc tym zagadnieniom wiecej czasu. Zasady tolerowania ksztattu i potoienia powinny byc omowione rowniei na przykladach rysunkowych w formie informacji ogolnej. Szczegolnie duto czasu przeznaczyc na tolerancje ksztattu i potoienia oraz ich oznaczanie na rysunkach. W czasie zajec korzystac z norm i dokumentacji zwiqzanych z tematem. Ugruntowac tresci tematu poprzez Cwiczenia w czytaniu rysunkow. Zakres tematu,,uproszczenia rysunkowe" jest obszerny, poniewai dotyczy uproszczen rysunkowych pojedynczych elementow (czgsci maszyn) oraz zespofow (potqczenia roztqczne i nieroztqczne. przektadnie, instalacje). Realizujqc bwiczenia naleiy miec na wzglgdzie nauczany specyfikg zawodu, co ma wplyw na dobor czesci maszyn i polqczeh podczas wykonywania rysunkow w uproszczeniu. Wyeksponowac stopnie uproszczen tych elementow maszyn i urzqdzen. kt6re sq reprezentatywne w budowie maszyn i urzqdzen. Omawiajqc rysunki schematyczne i elektryczne naleiy przedstawie symbole graficzne stosowane w przektadniach, napedach i mechanizmach oraz na schematach elektrycznych, ktore bgdq przydatne do wvksztatcenia urnieietnosci czvtania tvch. rysunkow.. Rysunki wykonewcze poiinny zawierac wszystkie dane potrzebne do wykonania czesci maszvnowvch. Naleiv.. ~amietat. o stosowaniu znormalizowanvch. qrubosci - iinii rys.unkowych, jac rbwniet o innych oznaczeniach (chropowatost powierzchni, pasowania, toierancie. itd.1... Rvsunek. wvkonawczv '. powinien bvc zaopatrzonv w znormalizowanq tabliczke rysunkowq, p;zeznaczonq dla rysunkow pojedync=ych czesci. Material nauczania uaruntowac - Doorzez, ~, soorzadzenie,. odoowiedniei ilosci i jakkci Cwiczen oraz czytanie rysunk6w. Wszystkie rysunki poprzddzi~ wykonaniem odpowiednich szkicow. Na rysunku ztoieniowym przedstawione sq wszystkie zespoly i czgsci wyrobu w takim stanie, w jakim wyglqda on po zmontowaniu. Naleiy pamigtac o zasadach wykonywania rysurlkdw ztoieniowych (stosowanie uproszczen, numerowanie czgsci itp.). Rysunek ten powinien zawierac tabiiczke rysunkowq, przewidzianq dla tego rodzaju rysunkow. Bardzo wainym zagadnieniem jest sposob powielania i przechowywania informacji rysunkowej. Gospodarka rysunkowa obejmuje numerowanie rysunkow oraz

16 sposob skladania i przechowywania kopii rysunkowych. Naleiy zaprezentowac skladanie kopii rysunkbw technicznych do formatu A4 w zaleinosci od sposobu przechowywania. Podczas powielania informacji rysunkowej uwzglgdnic technikg komputerowa, w zakresie drukowania rysunkow, jak rowniei kopiowania rysunkow na dyskietkach. 4. Podstawowe srodki dydaktyczne 1. Modele: - elementow plaskich, - bryl geometrycznych i elementow przestrzennych. - przekrojow, - typowych czgsci maszyn. 2. Materialy dydaktyczne ilustrujqce: - zasady szkicowania, - zasady rzutowania prostoka,tnego i aksonometrycznego, - sposoby wymiarowania, - zasady wykonywania widokow i przekrojow, - uproszczenia rysunkowe, - schematy mechaniczne i elektryczne, - dokumentacjp techniczno-ruchowq i instrukcje obslugi. 5. Literatura Polskie Normy, - instrukcje obslugi maszyn i urzqdzeti mechanicznych, - poradnik mechanika. Polecane podrgczniki dla ucrniow i nauczycieli: Waszkiewiczowie E. i S.: Rysunek zawodowy dla ZSZ. WSiP Buksinski T., Szpecht A,: Rysunek techniczny WSiP Lewandowski T.: Rysunek techniczny dla mechanikaw WSiP Lewandowski T.: Zbior zadan z rysunku lechnicznego dla mechanik6w. WSiP c Dobrzanski T.: Rysunek tecllfiiczny maszynowy WNT e Gutowski A : Zadariia z ysunku tech~icznego. WSiP Rysunek fechniczny i rysunek maszyiiowy Zbior Polskich Norm - Wydawnictwa Normalizacyjne. Warszawa Literatura powinna byc na bieiqco aktualizowana

17 1. Szczegolowe cele ksztakenia: W wyniku zorganizowanego procesu nauczania uczen/stuchacz powinien umiec: wyjasnic budowg i przeznaczenie narzgdzi pomiarowych stosowanych w Slusarstwie oraz zinterpretowac ich wskazania; wyroinic cechy charakterystyczne trasowania oraz opisac technologic trasowania; opisac podstawowe operacje slusarskie, rozpoznat narzgdzia do obrobki recznej oraz okreslic ich przeznaczenie; sklasyfikowac materiaty stosowane w slusarstwie: ielazo i jego stopy, metale nieielazne i ich stopy oraz okreslic ich podstawowe wtasnosci fizyczne, chemiczne, mechaniczne i technologiczne; rozpoznat na podstawie oznaczenia: stal i staliwo, ieliwo, metale nieielazne i ich stopy; wymienic podstawowe wtasnosci, rozpoznak oraz okreslic zastosowanie materiatow niemetalowych w Slusarstwie: tworzywa sztuczne, materiaty uszczelniajqce, drewno, szkto, guma, materiaty cierne, materialy lakiernicze; scharakteryzowac metody i techniki tqczenia metali i materialow niemetalowych; wyjasnic procesy obrobki cieplnej i cieplno-chemicznej; opisac proces wykonywania odlewow; wyjasnic istote tolerancji, pasowania i chropowatosci powierzchni; obliczyc wymiary graniczfie odchytek, tolerancji i luzow, dobra6 z tablic wartosci odchytek i pasowari; okreslie cechy charakterystyczne maszynowej obrobki wiorowej oraz wyjasnic budowe i przeznaczenie narzgdzi do obrobki; wymienic rodzaje czesci maszyn, podstawowe zespoty i mechanizmy stosowane w budowie maszyn oraz wyjasnic ich dziatanie; wykonac obliczenia wytrzymatosciowe podstawowych potqczen czgsci maszyn; zinterpretowac sity i naprgienia wewngtrzne w materiale oraz rozroinit rodzaje obciqieli zewngtrznych; wykonac typowe obliczenia wytrzymatosciowe na rozciwanie, zginanie, Sciskanie, skrgcanie; opisac proces produkcyjny i podstawowq dokumentacje technologicznq: rozroinic i wyjasnic podstawowe procesy eksploatacji obiektbw technicznych; wyjasnit istotg tarcia, smarowanie oraz zuiycia CZgSci; wyjasnic istotg korozji i opisac sposoby jej zapobiegania; okreslic zakres prac slusarskich i zasady urzqdzania Slusarni z uwzglgdnieniem bezpieczenstwa i higieny pracy; postuiyk sig dokumentacjq techniczno-ruchowq (DTR) oraz literaturq fachowq.

18 2. Material nauczania Klasa I. Porniary warsztatowe - wtasciwosci metrologiczne i dobor narzgdzi pomiarowych; - mierzenie i sprawdzanie oraz klasyfikacja Srodkow pomiarowych; - przyrzqdy pomiarowe: suwmiarkowe, mikrometry, linialy krawgdziowe, ptyty do tuszowania i traserskie. katowniki. katomierze. ooziomnice, macki, cvrkle, szczelinomierze i promieniomierze - budowa, konsilwacja, zakres stosowinia; - dokladnosc oomiar6w warsztatowvch. metodv. Domiarow:. - narzgdzia pomiarowe: sprawdziany i plytki wzorcowe, czujniki zegarowe, elektroniczne czujniki pomiarowe, narzgdzia do sprawdzania gwintow ; - przyczyny powstawania btgdow pomiarow. ~wiczenia: - pomiar suwmiarkq i mikrometrem; - sprawdzanie odchylen od plaskosci i prostoliniowosci; - pomiar kqtomierzem uniwersalnym; - skladnie ptytek wzorcowych w stosy pomiarowe, pomiar elektronicznym czujnikiem pomiarowym. Trasowanie - cel i cechy charakterystyczne trasowania na plaszczyinie i przestrzennego; - narzedzia i materialv, oomocnicze. do trasowania: - przygotowanie powierzchni do trasowania; - podstawowe czynnosci traserskie; - trasowanie na plaszczyinie i trasowanie przestrzenne ~wiczenia: - dobieranie metody trasowania przestrzennego w zaleinosci od ksztattu i wielkosci przedmiotu obrabianego.. Podstawowe roboty slusarskie - okreslenie i ~odzial Slusarstwa; -- zasady urzidzania Slusarni, stanowiska Slusarskie i organizacja pracy; - podziat operacji slusarskich; - cigcia metali pilkq; - ciecie metali noiycami; - gigcie biach, ptaskownikow, rur, drutu; - prostowanie ptaskownik6w, prgtow, walkow, drutow, blach cienkich i grubych, kqtownikow oraz przedmiotow zahattowanych; - pilowanie; - wiercenie; - pogtgbienie, rozwiercanie i gwintowanie otworow; - skrobanie;

19 - obrobka wvkaiiczaiaca.. Drzez. docieranie i polerowanie: - nitowanie; - oderacie towarzvszace.. obrobce recznei: ostrzenie narzgdzi rgcznych, ciyszczenie i mycie, kontroia jakosci obrbbki rgcznej; - zasady bezpieczeiistwa w pracach siusarskich. - rozpoznawanie stanowisk roboczych w slusarni; - obiiczanie dlugosci materialu na gigty przedmiot.. Podstawy materiatoznawstwa - wlasciwosci fizyczne, chemiczne, mechaniczne i technologiczne metali i stopow; - stal i staliwo; - ieliwo; - metale niezelazne i ich stopy; - wyroby hutnicze; - oznaczanie twardosci metali; - materialy pomocnicze. Cwiczenia: - poslugiwanie sig PN okreslajqcymi sktad chemiczny, znakowanie i zastosowanie stopow ieiaza; - poslugiwania sig PN okreslajqcymi sklad chemiczny, znakowanie i Za~t0~0wanie stopow miedzi, aluminium, cynku: - postugiwanie sig PN okre5lajqcymi stopy loiyskowe; - okresienie na podstawie oznakowania sto~u..- ieao skladu chemicznego oraz ogdlnych wlasc'iwosci; - rozpoznawanie tworzyw sztucznych i innych materialow stosowanych w Slusarstwie. Klasall e Techniki lqczenia metali - iutowanie iutem twardvm i miekkim: spawanie eiektryczne; - spawanie gazowe; - zgrzewanie: - klejenie; - nowoczesne metody tqczenia metaii - rozpoznawanie technik lqczenia (spajania) metaii, - rozpoznawanie eiektrod do spawania elektrycznego.

20 . Obrobka cieplna, cieplno-chemicma i plastyczna metali - obrobka ciepina; - urzadzenia do obrobki cieplnei: - poditawowe rodzaje obrobki dieplno-chemicznej; - obrobka plastyczna metali: kucie rgczne i maszynowe. tloczenie i walcowanie. ~wiczenia: - praktyczne wykorzystanie wykresu ielazo-wggiel Tolerancje, pasowania i chropowatosc powierzchni - doktadnosb wykonania i zamiennost czesci. wvmiarv nominalne, wvmiarv.. graniczne, odchytki; - tolerancje; - pasowania; - zastosowanie tolerancji i pasowan; - wpiyw chropowatosci powierzchni na wartosb uiytkowq czgsci maszyn, parametry chropowatosci. ~wiczenia: - obliczanie tolerancji, wymiary graniczne, luzy, toierancje dla zadanych pasowari ruchowych. mieszanych i spoczynkowych: - obliczanie i przedstawianie graficzne luzow i wciskow; - odczytywanie z tablic i PN odchytki dla zadanych parametrow: - obiiczanie tancuchbw wymiarowych.. Obrobka mechaniczna skrawaniem - kinematyka skrawania i charakterystyka warstwy skrawanej: - technologia wiercenia; - technologia toczenia; - technologia frezowania; - technologia szlifowania: - nowoczesne metody maszynowej obrobki wiorowej; - bhp podczas pracy na obrabiarkach. - dobor parametrow skrawania podczas toczenia; - okreslanie sposobu obrobki na podstawie wykonanych probek. Mechanizmy i elementy maszyn podzial maszyn, rodzaje polqczen elementow maszyn; - potqczenia spoczynkowe: roz$czne i nierozlqczne; - potqczenia ruchowe: roztqczne i nieroztqczne: - polqczenia sprgiyste; - osie, waly i czopy: charakterystyka, rodzaje i zastosowanie;

21 - rodzaje i budowa loiysk tocznych i Slizgowych oraz sposoby osadzania loiysk na waiach i korpusach z uwzglgdnieniem ich smarowania; - rodzaje, budowa, zasada pracy i zastosowanie sprzqgiet i hamulcow; - przektadnie - podstawowe rodzaje, budowa, dziatanie i zastosowanie: - mechanizmy krzywkowe i diwigniowe, elementy drobnych mechanizmow; - uklady hydrauliczne i pneumatyczne w budowie maszyn. ~wiczenia: - rozroinianie typowych czgsci maszyn, zespotow i rnechanizmow stosowanych w budowie maszyn; -- rozpoznawanie rodzaju potqczeh na rysunkach.. Typowe obliczenia wytrzymaiosciowe - sily i naprgienia wewngtrzne w rnateriale; klasyczne proby wytrzymalosciowe materiatow; rodzaje obciqzen zewnqtrznych: - zasady obliczeri wytrzymalosciowych: na rozciqganie. Sciskanie, zginanie, skrqcanie; - zasady obliczen podstawowych potqczen czgsci maszyn: potqczenia kolkowe. wpustowe, sworzniowe, gwintowe. Cwiczenia: - obliczanie wytrzymatosci beiki na zginanie; - obliczanie wytrzymatosci srub i nakrgtek; - obliczanie wytrzymatosci potqczenia koikowego Fizykochemiczne podstawy eksploatacji maszyn i urzqdzeri tarcie i jego rodzaje; smarowanie czgsci maszyn, smarowanie hydrostatyczne i hydrodynamiczne; technika smarowania: smarem plynnym i mazistym; dobor materialow smarowych; istota procesu zuiywania sig czgsci maszyn; zuiycie mechaniczne; zuiycie i uszkodzenia cz~sci, respobw, mechanizmow i ukladow; ocena zuiycia. metody przeciwdzialania zuiyciu. ~wiczenia: - obliczanie wspolczynnika tarcia podczas tarcia Slizgowego i tocznego: - rozroinianie na podstawie oznaczenia podstawowych rodzajow olejow, smarow i paliw; - identyfikowanie roinych rodzajow i stopni zuiycia na przykladzie: Sruby, loiyska. kota zgbatego, watka itp. Korozja metali i powtoki ochronne - rnechanizrn i rodzaje korozji; - sposoby zapobiegania korozji; - odpornosc roinych metali na korozjq:

22 - powloki ochronne: zasada doboru, powtoki organiczne, powtoki metalowe, powloki konwersyjne, powtoki emalierskie. ochrona czasowa itd.; - technika nanoszenia powlok ochronnych. ~wiczenia: - rozpoznawanie rodzajow korozji; - zapobieganie korozji - dobieranie powtok ochronnych 3. Uwagi i realizacji Uwagi ogolne Wszystkie tematy w materiale nauczania stanowiq podbudowg do nauczania przedmiotow zawodowych: zajgcia praktyczne oraz technologia urzqdzen, narzgdzi i przyrzqdow. TreSci zawarte w tematach wymagajq dokladnego omowienia popartego Cwiczeniem (przewidzianym w programie) i pokazem np. filmem dydaktycznym. Ponadto naleiy w procesie nauczania potoiyc szczegolny nacisk na te tresci, ktorych opanowanie przez uczniow bgdzie konieczne. z uwagi na specyfikg zawodu Slusarz oraz wiadomosci potrzebne do wykorzystania w konkretnych sytuacjach praktycznych, w toku realizacji zajgc praktycznych. Stqd tei szczegolnie istotne sq tematy zawarte w dzialach tematycznych: - Pomiary warsztatowe; - Podstawy materiatoznawstwa; - Trasowanie; - Podstawowe prace slusarskie; - Techniki lqczenia metali: - Mechanizmy i elementy maszyn. W realizacji procesu nauczania nauczyciel obowiqzany jest do aktuaiizacji tresci nauczania w ramach komisji przedmiotowych oraz uszczegolowienia tresci ksztatcenia. Potrzeba takiej aktualizacji i organizacji, wynika z rozwoju techniki, technologii i organizacji, jak rowniei z aktualnych potrzeb zaktadow pracy regionu, dla ktorych szkota przygotowuje kadry. Realizacja programu nauczania tego przedmiotu powinna odbywac si? w odpowiednio wyposaionej pracowni z wykorzystaniem aktywnych metod nauczania: pokaz. dyskusja, inscenizacja, tekst przewodni, studium przypadku. laboratorium i inne. Naleiy rowniei zadbac o to, aby w maksymainym stopniu zachowana byla koreiacja z zajgciami praktycznymi oraz technologiq urzqdzen. narzgdzi i przyrzqdow. W poniiszej tabeli przedstawiono propozycjg podziat materiatu nauczania przedniiotu dla szkoly zasadniczej dla mtodzieiy na podbudowie szkoly podstawowej. Podziat godzin nauczania na realizacjg poszczegolnych tematow ma charakter orientacyjny, w zwiqzku z tym nauczyciel, moie go zmieniac w zaleinosci od potrzeb w granicach do 30%. Osiqgniqcia szkoine uczniow, w zakresie wyodrgbnionych celow ksztalcenia technologii ogolnej, powinny byc oceniane po kaidym dziaie programowym min. poprzez ustne i pisemne sprawdzanie poziomu umiejgtnosci oraz ukierunkowanq obselwacjg czynnosci uczniow, podczas wykonywania zadan formutowanych przez nauczyciela. Ocenianie uczniow moie odbywac sig poprzez testy o roinych formach

23 zadati (wielokrotnego wyboru lub krotkiej odpowiedzi). Wymaga to wyodrqbnienia kryteriow oceniania, ktore powinny nawiqzywab do szczegolowych celow ksztaicenia wyodrebnionych w przedmiocie technoiogia ogolna. Podzial materialu nauczania 1 qodzina tyqodniowo x 38 tvqodni = 38 ~odzin W przypadku liceum zawodowego i szkoly policealnej zakres tresci nauczania. a co za tym idzie i wymiar czasu nauczania, powinny by6 dostosowane do przewidzianego w planach nauczania wymiaru godzin. Naleiy utrzymac w tych typach szkot realizacjq wszystkich 14 dziatow tematycznych, przy odpowiednim proporcjonalnym zmniejszeniu czasu nauczania i rezygnacji z tematow mniej istotnych dla zawodu slusarz.

24 Uwagi szczegolowe SkutecznoSC nauczania przedmiotu technologia ogolna, z uwagi na roinorodnosc tematyki, w duiej mierze uzaleiniona jest od doboru metod nauczania, ktore nauczyciel zastosuje odpowiednio do celow jakie zarnierza osiqnqc. Zastosowane metody nauczania powinny: - rozwijac samodzielnosc myslenia i dziatania uczniow oraz wdraiac do ~raktvczneao - wvkorzvstania.. nabvtvch.. wiadomosci, aktywizowab ucznia do rozwiqzywania problemow lub zadan, wvksztatcit umieietnosc.. dostrzeaania - istotnvch w technoloaii - ziawisk. - uczyt stosowania nabytej wiedzy w praktyce, - podnosic skutecznosc nauczania i wychowania. Nie bez znaczenia dla jakosci ksztalcenia ma zastosowana infrastruktura technodydaktyczna (srodki i pomoce dydaktyczne), ktora powinna nawiqzywab do rzeczywistych procesow technologicznych. W nauczaniu technologii ogolnej waine jest prowadzenie obsetwacji. Stqd tei, o prawidtowo przeprowadzonej obsetwacji decyduje dobor pomocy dydaktycznych (eksponaty). Uczniowie dokonujq obserwacji, rejestrujq spostrzeienia, wysuwajq hipotezy i usitujq je wyjasnit na podstawie posiadanych wiadomosci Zadaniem nauczyciela jest sterowanie procesem obserwacji, czuwanie nad rzeczowq poprawnosciq wypowiedzi uczniow oraz udzielanie niezbgdnych wyjasnieri. Przy realizacji tematow zwiqzanych z procesami technologicznymi zaleca siq stosowanie filmow dydaktycznych oraz organizacje wycieczek do zakladow pracy. Wycieczka moie byc elementem wprowadzajqcym w zagadnienie, uzupetniajqcym nagromadzonqwiedze lub podsumowujqcym zdobyte wiadomosci. Wartosciowq forma nauczania jest problemowe ujmowanie technologii. Wymaga ono od kaidego ucznia wiqkszego wysitku intelektualnego, a od wszystkich uczniow - scistego wspotdziatania w grupie. Duiq wag? w osiqganiu zaktadanych celow ksztatcenia przypisuje siq cwiczeniom. Zaloieniem cwiczen powinno byc swiadome i samodzielne ich wykonywanie przez uczniow. W ramach technologii ogolnej uczniowie powinni byc wdraiani do korzystania z podstawowych irodet informacji, tj, podrecznika, poradnikow, dokumentacji techniczno-ruchowej oraz czasopism technicznych. 4. Podstawowe srodki dydaktyczne 1. Foliogramy, fazogramy, plansze: - geometria ostrza przecinaka; - geometria ostrza wiertla; - geometria ostrza noia tokarskiego; - naciecia na pilnikach; - tolerancje wymiarowe (rys i wzory); - pasowania (rodzaje); - chropowatosci powierzchni (symbole i wartosci); - Iqczniki gwintowe i sposoby zabezpieczania ich przed luzowaniem; - potqczenia rozta.czne;

25 - polqczenia nieroztqczne; - wykresy rozciqgania materiatow ciqgliwych i kruchych; - rodzaje tarcia. 2. Gabloty: - narzgdzia do trasowania; - przyrzqdy do trasowania; - pilniki; - gwintowniki i narzynki; - skrobaki ; - narzqdzia do obrobki maszynowej; - potqczenia nitowe; - elementy po obrobce wykanczajqcej; - elementy wykonane obr6bkqpiastyczna.; - elementy wykonane przez odlewanie; - elementy z tworzyw sztucznych; - elementy ttoczone z blachy. 3. Modele eksponaty: - suwmiarka z doktadnosciqdo 0.1; - suwmiarka z dokladnosciqdo 0.05; - wysokosciomierz suwmiarkowy; - gtgbokosciomierz suwmiarkowy; - szczelinomierz; - promieniomierz; - mikrometr; - liniat krawgdziowy; - Srednicowka mikrometryczna; - kqtownik; - kqtomierz uniwersalny; - model, rdzeri i forma; - wyroby kute swobodnie i matrycowo; - wyroby wykonywane operacjami tloczenia; - wyposaienie tokarki uniwersalnej; - wyposaienie frezarki uniwersalnej; - Sciernice; - roine czesci maszyn; - spreiyny i elementy sprqiyste; - polqczenia roztqczne; - osie i waiy - toiyska Slizgowe; - loiyska toczne; - przekladnie mechaniczne zgbate; - przektadnie mechaniczne ciggnowe: - przekladnie mechaniczne cierne; - mechanizmy krzywkowe; - mechanizmy diwigniowe; - elernenty hydrauliki maszyn; - elementy pneumatyki maszyn;

26 - stanowisko do prob rozciqgania materialu z probkami: - ptytki wzorcowe dlugosciowe; - ptytki wzorcowe kqtowe; - czujnik zegarowy; - czujnik elektroniczny; - twardosciomierz; - wzorce chropowatosci powierzchni; - sprawdziany; - probki podstawowych oiejow i smarow stalych; - probki zuiytych czqbci maszyn; - probki czqsci maszyn z roinymi postaciami uszkodzen; - probki roinych odmian korozji na metalach; - powtoki ochronne na metalach. 4. Roine: - dokumentacja prostych procesow technologicznych - zestaw PN z zakresu: podstawowych operacji Slusarskich podstawowych pomiarow warsztatowych ' tolerancji, pasowan i chropowatosci powierzchni ' podstawowych pojgc eksploatacji 5. Filmy: Zestaw lilmow dydaktycznych Centralnego OSrodka Filmow Dydaktycznych do ternatow: - technologia maszyn; - podstawy budowy maszyn; - bezpieczeristwo i higiena pracy. 5. Literatura - Blaszkowski K.: Technologia i mechanizacja odlewania (cz. 1 i 2). WSiP, Warszawa Boienko L.: Maszynoznawstwo dla zasadniczych szkol zawodowych. WSiP, Warszawa Gorecki A,, Grzegorski 2.: Slusarstwo przemyslowe i uslugowe. WSiP, Warszawa Dreh e.v cz.!i! ern. Vatc11a~3~na:islt.o Maler al) ao L:. r7eii Tcznr8( og a ogo na Zesz,! I ObR Pu~ncr., hia.<z.%,?n Sprzelj S7no:llcqo V.arsra:.a IQQ? - Gorecki A : Technoiogia ogolna. Podstawy technologii mechanicznych. WSiP. Warszawa, 1991 Zlac S 0L"ojda meia z tiialel~a<oinansr.*.ct'~ WSII' V\arsza.\a 1952 R!SIL~ L Ssa.iane aa?o.%o e'chir,clne NS P Narszana 199' - Malinowski J.: ~asowanie i pomiaw: WSiP, Warszawa Podstawy eksploatacji obiektow technicznych (red. J. Figurski). MCNEMT, Radom, Literatura powinna byc na bieiqco aktualizowana.

27 1. Szczegotowe cele ksztalcenia: W wyniku zorganizowanego procesu nauczania uczeiilstuchacz powinien umiec: 70,-f,niowac podsravro~c n~elkoscl charak1ft)zu qce energle ele6trycznq rozroznic mater aty. przenoozqco. po~pr~eholzqce polprzetiodn n izolacyjne, magnetyczne, konstrukcyjne oraz wskazac ich zastosowanie; - - owisac zjawisko oowstawania ~radu.. elektrycznego; rozro7n t ironla roazae prao.. e e611ycznego - zasrosonal' ~rano Onma ora.\a Xrcl~lloffa do oo cleil prosi,cn ouv.oacn elektrycznych: - ootaczvc... ir6dta pradu.. i rezvstow.. w obwodach elektrycznych. prqdu statego; ~ - rozroinic podstawowe elementy obwodu elektrycznego; -- obliczyc moc i zuiytq energig na podstawie danych znamionowych odbiornika; - wyjasnic zjawiska wystgpujqce w polu magnetycznym; - okreslic roinice migdzy prqdem statym i przemiennym; - rozroinic potqczenia odbiornikow w trojkqt i gwiazdg w obwodach prqdu trojfazowego; - rozroinic poszczegalne rodzaje maszyn elektrycznych; - rozroinic przyrzqdy pomiarowe, ich symbole i oznaczenia; - przeprowadzit odczyty wskazari przyrzqdow pomiarowych; - wtqczyc przyrzqdy pomiarowe w obwod elektryczny; - zmierzvt: naoiecia... nateienia oradu.,. moc i rezvstancie:.. -- rozrdini~ podstawowe d~ernent~ elektroniczne; - odczvtak schematv,. ~rostvch, ukladow elektwcznvch,. i elektronicznvch:.. - dokonac polaryzacji diody, tranzystora i tyrystora: - przewidziec zagroienia i skutki tych zagroieri podczas pracy urzqdzen elektrycznych: - udzielie pierwszej pomocy przy poraieniach prqdem eiektrycznym; - zastosowac srodki ochrony przeciwporaieniowej i przeciwpoiarowej: - wykorzystac literature technicznq z uwzglgdnieniem norm, katalogow, poradnikow w celu Uoskonalenia i aktualizacji wiedzy. 2. Material nauczania. Prqd eelktryczny - zjawisko powstawarlia prqdu elektrycznego; - irodla i rodzaje prqdu; - ogniwa i akurnulatory; - prawo Ohma; - elementy obwodu elektrycznego prqdu statego; - tqczenia irodet prqdu; - prawa Kirchhoffa;

28 -- praca i moc prqdu elektrycznego; - dziatanie prqdu elektrycznego na organizm ludzki ~wiczenia: -- sprawdzanie prawa Ohma; swrawdzanie Draw Kirchhoffa: - obliczanie pr&w i napigc wobwodach prqdu stalego: - taczenie ir6det oradu, rezvstorow. kondensatorow - budowanie obwodow Magnetyzm i elektromagnetyzm pole magnetyczne; indukcja magnetyczna i elektromagnetyczna; obwody magnetyczne; prqd przemienny iednofazowy i troifazowy; elementy w obwodzie prqdu przemiennego; moc odbiornikow polqczonych w trojkqt i gwiazdg; zastosowanie praktyczne zjawisk magnetycznych. - wyznaczanie nateienia wola maanetvczneao: ", ". - wiznaczanie mocy odbibrnikow potqczonych w trojkqt i gwiazdg: - wyznaczanie indukcji wlasnej i wzajemnej. Maszyny elektryczne prqdu statego i przemiennego - budowa i zasada dzialania prqdnicy i silnika prqdu statego; - budowa i zasada dziatania prqdnicy i silnika prqdu przemiennego; - budowa transformatora; - budowa i zasada dzialania spawarki elektrycznej; - przytqczanie odbiornikow do ukladow trojfazowych. ~wiczenia: - pomiar rezystancii izolacii. stoiana. silnika i transformatora: - tqczenie uk+ad6w.tr6jfazowych w gwiazde i trojkqt; - udzielanie pierwszej pomocy przy poraieniach prqdem elektrycznym. 0 Podstawy miernictwa elektrycznego - podzial przyrzqdtw pomiarowych; - sytnbole i oznaczenia przyrzqd6w pomiarowych; - kryteria doboru miernikow elektrycznych; - pomiar napigcia, natgienia prqdu, mocy i rezystancji; - pomiar wielkosci nieelektrycznych metodq elektrycznq ~wiczenia: -- dokonywanie odczytow wskazan przyrzqdow pomiarowych oraz wlqczanie ich w obwod elektryczny; - dokonywanie pomiaru napiqcia, nateienia prqdu, mocy i rezystancji.

29 Elektronika przemystowa zjawisko potprzewodnictwa. polprzewodniki; prqd elektryczny w poiprzewodnikach; budowa i zasada dzialania diody, tranzystora. tyrystora i ich wlasciwosci, symbole graficzne, zastosowanie; uklady prostownicze; uklady scalone, mikroprocesory; uklady elektroniczne w maszynach i urzgdzeniach mechanicznych. Cwiczenia: - budowanie ukladu prostownika na diodach polprzewodnikowych wg schematu ideowego; - budowanie uktadow wzmacniajqcych wg schematu ideowego; - wyznaczanie charakterystyk roboczych diody, tranzystora i tyrystora. 3. Uwagi o realizacji Uwagi ogolne Nauczanie przedmiotu "Eiementy elektrotechniki i elektroniki" naleiy ograniczyc do zagadnieh podstawowych i wyksztatcic u ucznia te umiejgtnosci, ktore sq niezbgdne w jego dziatalnosci zawodowej. Absolwent powinien poznac zasady bezpiecznej obslugi urzqdzen i instalacji elektrycznych, z ktorymi zetknie sig w czasie wykonywania zawodu. Bezpieczna i sprawna obsluga urzqdzen i instaiacji moie byc zapewniona wowczas, gdy obslugujqcy posiada podstawowe wiadomosci z zakresu ich budowy i zasady dzialania. Program nauczania tego przedmiotu naieiy realizowac za pomocq opisu, wyjasnienia, wykiadow poiqczonych 2 pokazami i cwiczeniami. Naleiy zwrocic uwage na realizacjg tresci nauczania z zastosowaniem zasady poglqdowosci. Zaproponowane tresci ksztatcenia mogq by6 realizowane w formie pokazow w trakcie prowadzenia zajgc teoretycznych. Osiqgniecie zadowalajqcych efektow nauczania i prawidtowej reaiizacji tematow z zakresu eiektrotechniki i eiektroniki przemystowej jest moiliwe dzigki stosowaniu na zajgciach odpowiednich pomocy dydaktycznych w formie: piansz, schematow i modeli. Sprawdzanie osiqgnigc szkolnych uczniow w zakresie wyodrgbnionych cel6w ksztatcenia elementow elektrotechniki i elektroniki powinno odbywac sig na poszczegolnych etapach ksztatcenia min. poprzez ustne sprawdzanie poziomu umiejgtnosci oraz poprzez pisemne zadania testowe o roinych formach. Mogq to byc np. zadania krotkiej odpowiedzi lub zadania wyboru wielokrotnego. Pomiar przy pomocy testu powiriien uwidocznit dostrreganie zwiqzkow i wspotzaleinosci poszczegolnych tresci nauczania przez ucznia oraz krytycznego i selektywnego podejkcia do zawartych informacji w przedmiocie nauczania. Zadania testowe oraz ocena oowinnv dostarczvc uczniowi informacii o jego postepach. w osiqganiu celow i umoiljwit roipoznanie Lkorygowanie swoichbtgdow. W ooniiszei tabeli orzedstawiono orooozvcie... oodzial. materialu nauczania orzedmiotu dla'szkoiy iasadnidzej (dla mtodzieiyj na podbudowie szkoly podstawowej:

30 Podzial godzin nauczania na realizacjg poszczegolnych tematow ma charakter orientacyjny. w zwiqzku z tym nauczyciel, moie go zmieniac w zaleinosci od potrzeb w granicach do 30%. Podzial materialu nauczania We wszystkich typach szkol dla doroslych przedmiot jest realizowany w wymiarze jednej godziny tygodniowo w calym cyklu ksztabenia. Dlatego naleiy zmniejszyt zakres przekazywanych tresci nauczania, szczegolnie w tematach: -- magnetyzm i elektromagnetyzm; - maszyny elektryczne prqdu statego i przemiennego; - podstawy miernictwa elektrycznego. Temat,,Prqd eeiktryczny", ze wzglgdu na wainost poruszanych w nim zagadnien powinien bvc realizowanv w miare moiliwosci w catosci. Rowniei tresci z dziedziny ~rzemyslowego~ zastosowinia elektroniki majq wplyw na wyrobienie ~ogladu. -. o znaczeniu elektroniki w oracv.. maszvn i urzadzeri. Dlateso wvmienionvm zagadnieniom naleiy poswigcic jak najwigcej czasu. Uwagi szczegolowe W trakcie reaiizacji zagadnieri z dziedziny prqdu elektrycznego nalety zwrocic uwage na prqd jako podstawowy nosnik energii w elektrotechnice i elektronice. Rozszerzenia wiadomosci wymagajq te zagadnienia, ktore bedq przydatne w zakresie niezbgdnym slusarzowi przy obsludze maszyn i urzqdzeri mechanicznych, z kwrymi sig zetknie podczas pracy zawodowej. WyjasniC dokladnie wlasciwosci prqdu elektrycznego, ze szczegolnym zwroceniem uwagi na oddzialywanie na organizm ludzki i zwiqzane z tym zasady bezpieczehstwa. Temat,,Magnetyzm i elektromagnetyzm" powinien stanowic podbudowe pod tresci zawarte w nastgpnych tematach. Uczniowie powinni poznat wlasciwosci fizyczne pola magnetycznego oraz podstawowe zjawiska w nim wystgpujqce. Podczas omawiania maszyn elektrycznych naleiy wykorzystat wiadomosci zindukcji magnetycznej i elektromagnetycznej. Omawiajqc budowg silnikow elektrycznych i prqdnic oraz zasade ich dziatania, naleiy podkreslic te zagadnienia

31 eksploatacyjne, ktore rnajq decydujqcy wplyw na bezpieczeristwo uiytkownika. Zagadnienia dotyczqce transformatora i prqdu trojfazowego potraktowac bardzo ogolnie, ilustrujqc jedynie zawarte w nich tresci. Dla zilustrowania zagadnienia naleiy stosowac modele pola wirujqcego, tablice graficzne oraz modele rzeczywiste. Podczas omawiania rniernikbw (zasady dzialania) naleiy nawiqzac do tematyki magnetyzmu i eiektromagnetyzmu. Ogolnie sklasyfikowac przyrzqdy pomiarowe (symbolika, oznakowanie) i podac przyktady ich stosowania wmaszynach i urzqdzeniach. Pomiary ograniczyt do podstawowych: napigcia, natgienia, mocy i rezystancji. Doktadnie wyjasnic zjawisko termoelektryczne i fotoelektryczne, podajqc przyktady ich wystgpowania oraz stosowania do pomiarow wielkosci nieelektrycznych. Opanowanie wiadomosci z zakresu polprzewodnictwa stwarza duie trudnosci. Z tego tei wzglgdu naleiy podawac je poprzez pokaz elementow i uktadow elektronicznych oraz demonstrowanie rbinych urzqdzeri elektronicznych. Realizujqc temat z zakresu uktadow prostownikowych, wskazana bylaby obserwacja ich dzialania na oscyloskopie, utatwiajqca porbwnanie tych ukladow. Podajqc przyktady zastosowania praktycznego ukladow elektronicznych, naleiy podkreslic te zalety, ktore decvduia o ich ~owszechnvm stosowaniu w maszvnach i urzqdzeniach. ~rzedsta~ien';e' typowydh ukladbi elektronicznych powinno przybliiy~ uczniom nowoczesnq technikg, z ktorqzetknqsig podczas wykonywania zawodu. 4. Podstawowe srodki dydaktyczne 1. Zestaw elementow elektrycznych i elektronicznych 2. Materialy dydaktyczne ilustrujqce: - zasady szeregowego i rownoleglego polqczenia rezystorow, - zasadg dziatania indukcji magnetycznej i elektromagnetycznej, - zasady tqczenia odbiornikow w trojkqt i gwiazdg, - zasadg dziatania maszyn elektrycznych (silnikow, prqdnic, transformatorow) - rodzaje przyrzqdow pomiarowych, - zasadg dzialania diody, tranzystora i tyrystora, -- uktady wzmacniaczy tranzystorowych. 5. Literatura - Polskie Normy, - katalogi i instrukcje obstugi, Polecane podrgczniki dla uczniow i nauczycieli: e Kurdziel R.: Podstawy elektrotechniki dla ZSZ. Cz.1 i I1 WSiP Stattler H.: Elektrotechnika w zafysie. WSiP 1991 Marusak A,: Umjdzenia elektroniki. WSiP Jabloriski W.: Elektrotechnika WSiP Rusek A : Podstawy elektroniki. Cz.1 i 11. WSiP Literatura powinna byc na bieiqco aktualizowana

32 1. Szczegotowe cele ksztakenia: W wyniku zorganizowanego procesu nauczania uczeliistuchacz powinien umiec: opisac, potqczyc i uruchomit elementy systemu komputerowego (kornputery PC oraz wspotpracujqce urzqdzenia zewngtrzne: drukarki, fax, modem itp.); wyjasnic podstawowe polecenia i komendy systemu operacyjnego (np. MS DOS) oraz wykorzystat naktadkqsystemowq; scharakteryzowat Srodowisko Windows; uruchomic i zastosowat wybrane apiikacje Windows; zainstalowat i wykorzysta6 typowe oprogramowanie uiytkowe i narzgdziowe, wspornagajqce prace projektowe, biurowe, produkcyjne, warsztatowe itp.; wykonac prosty, komputerowy sktad tekstu oraz skorzystat z baz danych; wykorzystac sprzgt komputerowy (hardware) i oprogramowanie (software) wspomagajqce proces nauczania zgodnie z wymogami bezpieczenstwa danych i procesow przetwarzania inforrnacji, w tyrn z wymaganiami BHP i pp0i.p.: postuiyc siq dokumentacjq i komputerowq literaturq fachowq. 2. Materiat nauczania: Klasa I1 Urzqdzenia techniki komputerowej podstawy przetwarzania danych; architektura komputera; elementy systemu komputerowego ; urzqdzenia wejscia (klawiatura, mysz, skaner, joystick itd.); urzqdzenia wyjscia-wyjscie (stacje dyskow, stacje dyskow sztywnych); pamigci zewngtrzne: dyskowe. CD ROM; Komunikacja komputera z ~irzqdzeniami zewnetrznymi (modemy, poczta elektroniczna): ztqcza telekomunikacyjne (interfejsy); podstawowa diagnostyka komputera; zasady uiytkowania klawiatury, monitora, zasilaczy, dyskow, dyskietek, drukarek; przygotowanie systemu komputerowego do pracy z uwzglednieniem wymogow ergonomii i bezpieczenstwa pracy; sprzet multimedialny; podstawowe wiadomosci o sieciach iokalnych;

33 ~wiczenia: - przygotowanie systemu komputerowego do pracy: * polqczenie jednostki centrainej komputera PC z urzqdzeniami zewnqtrznymi monitor, klawiatura, mysz, drukarka), * uruchomienie (wlqczen) systemu. - obsluga klawiatury komputera systemem dziesieciopalcowym.! Systemy operacyjne - charakterystyka oprogramowania komputera; - korzystanie z systemu operacyjnego MS DOS: - podstawowe polecenia systemu operacyjnego (zewngtrzne i wewnetrzne); - inicjowanie systemu i wpisywanie rozkazow; - przerywanie dzialania programow i powrot do systemu operacyjnego; - kopiowanie dyskietek i zbiorow; - tworzenie i usuwanie plikow i katalogow: - ochrona plik6w przed utratq, archiwizacja zbiorow; - ochrona antywirusowa; - programy nakladkowe dzialajqce w systemie operacyjnym; - Srodowiska graficzne MS Windows. ~wiczenia: - inicjowanie systemu operacyjnego; - kopiowanie i formatowanie dyskietek; - wykonywanie poleceri zarzqdzajqcych plikami; - wykonywanie polecen dotyczqcych organizacji katalogow; I - archiwizowanie plikow; - uruchamianie i poslugiwanie sie programem nakladkowym (np. Norton - Commander); uruchamianie Windows, podstawowa obsluga menadzera plikow, wydrukow, 1 panelu sterowania, aplikacji i akcesoriow; I - poslugiwanie sie i praca z myszq.... Podstaw edvcii tekstu - uruchamianie wybranego edytora tekstu na podstawie instrukcji obslugi; - ustalenie wzorca tworzenia dokumentu: - wprowadzenie tekstu za pomocq edytora; - wykonywanie operacji blokowych; - podstawy edycji i wprowadzanie grafiki do tekstu; - weryfikowanie pisowni; - formatowanie dokumentu oraz zasady drukowania ~wiczenia: - uruchomienie wybranego edytora tekstu, redagowan~e tekstu, edvcia przygotowanego tekstu, uruchomienie drukarki i wydrik tekstu; korekta i formatowanie przvqotowanvch zbiorow tekstowvch: - sklad tekstu systemem bzikiieciopaicowym.

34 Klasa 111 Wprowadzenie do oprogramowania uiytkowego - podzial i rodzaje oprogramowania; - arkusz kalkulacyjny: uruchomienie, zasada dzialania, zasada tworzenia arkusza, wprowadzenie danych do arkusza, drukowanie oraz zapis arkusza na dysku; - baza danych: podstawowe funkcje, zasady tworzenia baz danych, podstawowe operacje obslugi baz danych, tworzenie prostej bazy danych, drukowanie bazy; - oprogramowanie CAD do komputerowego wspomagania projektowania: urzqdzenia i oprogramowanie wspomagajqce kreslenie; - podstawowa obsluga edytorow graficznych i tysunku technicznego (ERT); - oprogramowanie uiytkowe: obsluga magazynu, programy finansowo-ksiggowe i inne (wg, uznania nauczyciela i oczekiwan uczniow); - dydaktyczne programy komputerowe wspomagajqce realizacjq przedmiotow ogolnoksztatcqcych i zawodowych. instalacja, uruchamianie i podstawowa obsluga wybranego programu w zakresie tworzenia dokumentacii technicznei: - tworzenie podstawowych figur geomettycznych; - rqczne szkicowanie, tworzenie i wypelnianie tekstu do rysunku, wydruk na ploterze; - poslugiwanie siq arkuszem kalkulacyjnym i bazqdanych; - dydaktyczne programy komputerowe - prezentacja moiliwosci wykorzystania w zawodzie Slusarz 3. Uwagi o realizacji: Przedmiot "techniki komputerowe" realizowany w szkole zawodowej, powinien umoiliwia6 uczniom (stuchaczom) opanowanie metod i narzgdzi wspolczesnej techniki informatycznej. Technika komputerowa w coraz wiqkszym stopniu wywiera wplyw na sferq produkcji i procesy technologiczne, ustugi, jak rowniei na formy organizacji iycia spotecznego. Wprowadzenie kornputerow do szkoly, wykorzystanie ich jako narzgdzi dydaktycznych i zwiqzana z tym modernizacja metod nauczania pozwala na osiaganie korzystniejszych rezultat6w pracy dydaktyczno-wychowawczej. Ksztalcenie informatyczne w zawodzie Slusarz, jak i innych zawodach robotniczych, powinno byc glownie ukierunkowane na poznanie przez uczqcego sig praktycznych zastosowan komputerow oraz poslugiwania si* nimi w charakterze narzgdzi wykorzystywanych w przysztej pracy zawodowej. W realizacji przedmiotu naleiy zwrocic szczegolnq uwagg na ksztattowanie umiejgtnosci praktycznych. Dlatego tei podstawowq metodq realizacji tresci ksztalcenia powinny by6 twiczenia praktyczne (treningi) wykonywane w pracowni informatycznej wyposaionej zgodnie z wymaganiami programu.