Objawy depresyjne u chorych na cukrzycę
|
|
- Mieczysław Michalak
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Ilona Kozub-Doros 1, Krystyna Pierzchała 1, Beata Łabuz-Roszak 1, Krzysztof Strojek 2 PRACA ORYGINALNA 1 Katedra i Klinika Neurologii w Zabrzu, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach; 2 Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Diabetologii i Nefrologii w Zabrzu, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach Objawy depresyjne u chorych na cukrzycę Depressive symptoms in patients with diabetes mellitus Abstract Background. Psychiatric disorders, especially anxiety and depression, often accompany chronic somatic diseases. The purpose of the paper was to evaluate the frequency of depressive symptoms in patients with diabetes mellitus with reference to clinical features, social conditions, and accompanying diseases. Material and methods. We examined 60 diabetics (30 female, 30 male) in the average age 55.6 ± The control group consisted of 43 healthy volunteers. Montgomery- -Asberg Depression Rating Scale (MADRS) was used in the study. Results. The depression was diagnosed in 18 diabetics (12 female, 6 male) and in 3 controls (2 female, 1 male). The mean MADRS score in diabetics (7.7 ± 6.8) was significantly higher than in controls (3.4 ± 4.6; P = ). Depressive symptoms occurred in women with diabetes much more frequently than in healthy women. The results of the test were significantly worse in patients treated with insulin (P = 0.02) and in patients with uncontrolled diabetes (P = 0.01). The diagnosis of depression was not associated with the age and level of education. Social conditions, known duration of the disease and accompanying diseases (passed myocardial infarction and/or stroke) influence, but not significantly, results of the test. Also neuropathy was associated with lower MADRS score, but it was either not significant. Conclusions. In diabetics, especially women, depressive symptoms occur significantly more frequent. The manner of therapy and degree of metabolic control of diabetes influence significantly the frequency of diagnosis of depression. The diabetic patients require complex care with appliance of neuropsychological evaluation and often with necessity of introduction of suitable psycho- and/or pharmacotherapy. Diabet Dośw Klin 2009; 9, 3 4: key words: diabetes mellitus, depression, Montgomery-Asberg Depression Rating Scale Wstęp Zaburzenia psychiczne, głównie lękowo-depresyjne, często towarzyszą chorobom somatycznym, zwłaszcza o przewlekłym przebiegu. Nie zawsze spełniają one kryteria dużej depresji, ale często mają podłoże psychogenne (reaktywne) lub somatogenne (w przebiegu chorób organicznych). Objawy występujące u chorych to: obniżenie nastroju, napędu psychoruchowego, zaburzenia rytmu okołodobowego, zaburzenia myślenia i zaburzenia aktywności złożonej, lęk oraz objawy somatyczne. Stres związany z przewlekłą chorobą może być Adres do korespondencji: dr n. med. Beata Łabuz-Roszak Klinika Neurologii, Śląski Uniwersytet Medyczny ul. 3 Maja 13/15, Zabrze tel. (032) , beatamaria.pl@hoga.pl Diabetologia Doświadczalna i Kliniczna 2009, 9, 3 4, Copyright 2009 Via Medica, ISSN jedną z przyczyn depresji u chorych na cukrzycę, oprócz uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego i zaburzeń poziomu neurotransmiterów [1, 2]. Depresja, działając zwrotnie, destabilizuje przebieg cukrzycy, ponieważ powoduje pogorszenie samokontroli choroby. Wielu badaczy uważa, że depresja jest czynnikiem wpływającym na rozwój hiperglikemii i zwiększa ryzyko rozwoju powikłań. Nie wyjaśniono do końca mechanizmów powodujących wzrost ryzyka rozwoju cukrzycy i pogorszenie jej przebiegu przez depresję. Prawdopodobnie depresja wywołuje nieprawidłowe zachowania, takie jak: nieprzestrzeganie diety, zaleceń lekarskich, palenie tytoniu oraz brak aktywności fizycznej. Dotychczasowe badania nie dostarczyły jednoznacznych dowodów zarówno na temat etiologii obu współistniejących jednostek chorobowych, jak i związku depresji z czynnikami chorobowymi towarzyszącymi cukrzycy. Ze względu na znaczenie chorób psychicznych i cukrzycy oraz związek między tymi schorzeniami koniecz- 98
2 Ilona Kozub-Doros i wsp., Depresja i cukrzyca ne jest przeprowadzenie kolejnych badań identyfikujących czynniki rozwoju obydwu stanów chorobowych, a także opracowanie optymalnej profilaktyki i standardów leczenia. W związku z tym, celem niniejszej pracy była ocena częstości występowania objawów depresyjnych u chorych na cukrzycę w odniesieniu do cech klinicznych choroby, warunków socjoekonomicznych oraz schorzeń towarzyszących. Materiał i metody Badaniami objęto 60 chorych na cukrzycę (30 kobiet, 30 mężczyzn) w wieku lat (średni wiek 55,6 ± ± 13,7 roku) leczonych w Wojewódzkiej Poradni dla Chorych na Cukrzycę w Zabrzu. Kryteria włączenia do badania stanowiły: obecność cukrzycy, rozpoznanej i leczonej co najmniej od roku; słuch umożliwiający porozumienie się z badanym; wzrok umożliwiający wykonanie testów neuropsychologicznych; pisemna zgoda pacjenta na uczestnictwo w programie. Kryteria wyłączenia były następujące: znana choroba ośrodkowego układu nerwowego, choroba psychiczna w wywiadzie, stężenie glukozy na czczo w dniu badania poniżej 70 mg/dl, brak zgody na przeprowadzenie badania. Większość (41,7%) chorych miała wykształcenie średnie, 28,3% podstawowe, a 25% zawodowe. Jedynie 5% chorych na cukrzycę w badanej grupie uzyskało wyższe wykształcenie. Grupę kontrolną stanowiło 43 zdrowych ochotników (26 kobiet, 17 mężczyzn) w wieku lat (średni wiek 49,4 ± 18,2 roku). W tej grupie również dominowały (37,2%) osoby z wykształceniem średnim; 27,9% pacjentów ukończyło szkołę zawodową, natomiast wyższą i podstawową odpowiednio 18,6% i 16,3% badanych. Badanie uzyskało akceptację Komisji Bioetycznej przy Śląskim Uniwersytecie Medycznym w Katowicach. U każdego chorego przeprowadzono badanie ogólnolekarskie i neurologiczne. Ponadto zastosowano kwestionariusz osobowy, a do oceny stanu emocjonalnego użyto Skali Depresji Montgomery-Asberg (MADRS, Montgomery-Asberg Depression Rating Scale). Kwestionariusz osobowy zawierał pytania o dane osobowe pacjenta i skargi związane ze zdrowiem, ze szczególnym uwzględnieniem cukrzycy, oraz wynik badania neurologicznego. Dla celów tego badania cukrzycę uznano za dostatecznie wyrównaną metabolicznie, gdy wartość hemoglobiny glikowanej (HbA 1c ) była mniejsza niż 7,5. Test MADRS jest 6-stopniową skalą oceny depresji, mierzącą nasilenie 10 objawów u osoby badanej (smutek obserwowany przez badającego, skargi na smutek, poczucie napięcia wewnętrznego, skrócenie snu, zmniejszenie apetytu, trudności w koncentracji uwagi, znużenie i męczliwość, niemożność przeżywania uczuć, pesymistyczne myśli, myśli samobójcze). Zastosowano ogólnie przyjętą punktową ocenę stwierdzanych zmian: 0 11 norma; depresja łagodna; depresja umiarkowana; depresja ciężka; depresja bardzo ciężka [3]. Analiza statystyczna Uzyskane rezultaty poddano analizie statystycznej za pomocą programu komputerowego STATISTICA v Wynik badania uznano za istotny statystycznie, jeżeli poziom istotności (p) był mniejszy lub równy 0,05. W opisie wielkości liczbowych podano standardowe parametry statystyczne: liczebność, średnią arytmetyczną, odchylenie standardowe, medianę (50. percentyl) oraz zakres zmian (wartości minimalne i maksymalne w analizowanej grupie wyników). Zastosowano następujące testy: test Shapiro-Wilka normalności rozkładu, test U Manna-Whitneya, test Kruskala-Wallisa, test c 2 z poprawką Yatesa, test MANOVA, test Spearmana korelacji rangowej, regresję logistyczną, analizę ROC. Wyniki W badanej grupie chorzy na cukrzycę typu 2 stanowili 72% (43 osoby), chorzy na cukrzycę typu 1 28% (17 osób). Czas trwania choroby wynosił: 1 5 lat u 18 (30%) pacjentów, 6 10 lat u 10 (17%), powyżej 10 lat u 32 (53%) chorych; 38 (63,3%) osób leczono insuliną, 22 (37%) doustnymi lekami hipoglikemizującymi. Stopień wyrównania metabolicznego był dostateczny u 39 (65%) pacjentów, a niedostateczny u 21 (35%) chorych. Średnia wartość HbA 1c wynosiła 7,5 ± 1,44%. W badanej grupie stwierdzono współwystępowanie następujących schorzeń: choroba wieńcowa (32%), przebyty zawał serca (15%), nadciśnienie tętnicze (58%), przebyty udar mózgu (12%), hipercholesterolemia (38%). Swoiste powikłania cukrzycy występowały u 35 (58,3%) pacjentów. Dominowała retinopatia (30%) i neuropatia (25%), rozpoznane w specjalistycznym badaniu klinicznym. Uzyskane wyniki przedstawiono w tabeli 1. Na podstawie testu MADRS depresję rozpoznano u 18 chorych na cukrzycę (12 kobiet, 6 mężczyzn) oraz u 3 osób z grupy kontrolnej (2 kobiet, 1 mężczyzny). W grupie chorych na cukrzycę średnia liczba punków uzyskanych w teście MADRS wynosiła 7,7 ± 6,8 i była znamiennie wyższa od wartości stwierdzonej w grupie kontrolnej (3,4 ± 4,6; p = 0,0001). Na podstawie analizy wieloczynnikowej wykazano, że cukrzyca jest niezależnym czynnikiem ryzyka depresji. Częstość nieprawidłowego wyniku jest prawie 6-krotnie większa niż w grupie kontrolnej (tab. 2). 99
3 Diabetologia Doświadczalna i Kliniczna 2009, Vol. 9, No. 3 4 Tabela 1. Wyniki testu MADRS (x ± SD) u chorych na cukrzycę i w grupie kontrolnej Table 1. MADRS scores (x ± SD) in diabetic patients and in control group Grupa N x ± SD Mediana Min.; Maks. p Wszyscy badani Chorzy 60 7,7 ± 6,8 6,0 0,0; 25,0 0,0001 Zdrowi 43 3,4 ± 4,6 2,0 0,0; 21,0 Kobiety Chore 30 9,3 ± 6,5 7,0 1,0; 24,0 0,00003 Zdrowe 26 2,9 ± 3,6 2,0 0,0; 15,0 Mężczyźni Chorzy 30 6,1 ± 6,7 3,0 0,0; 25,0 0,17 Zdrowi 17 4,1 ± 5,8 2,0 0,0; 21,0 Tabela 2. Analiza wieloczynnikowa wpływu cukrzycy, wieku, płci i wykształcenia na występowanie nieprawidłowych wyników w testach neuropsychologicznych Table 2. Multivariate analysis of the impact of diabetes, age, gender and education on abnormal results in neuropsychological tests Czynnik Wynik p Chorzy (n = 60) 5,9 (1,6; 21,8) 0,008 Zdrowi (n = 43) Wiek (n = 103): narastająco o 10 lat 0,8 (0,6; 1,2) 0,34 Płeć (n = 103): kobiety/mężczyźni 2,0 (0,7; 5,9) 0,20 Wykształcenie (n = 103): wyższe/średnie/zawodowe/podstawowe 0,8 (0,4; 1,4) 0,38 Dla istotnych czynników podano wartości ilorazów szans uzyskane w końcowej fazie analizy, a dla nieistotnych wartości w momencie ich eliminacji z analizy. Tabela 3. Wyniki testu MADRS (x ± SD) w podgrupach chorych na cukrzycę z uwzględnieniem cech klinicznych cukrzycy Table 3. MADRS scores (x ± SD) in subgroups of diabetic patients according to clinical features of diabetes Czynnik x ± SD p Typ cukrzycy 1 10,2 ± 7,5 2 6,8 ± 6,3 Stosowane leczenie Tabletki 5,1 ± 4,0 Insulina 9,3 ± 7,6 Cukrzyca wyrównana Niedostatecznie 10,9 ± 8,7 Dostatecznie 6,1 ± 5,0 0,09 0,02 0,01 Czas leczenia < 5 lat 5,4 ± 5, lat 7,6 ± 6,3 0,19 > 10 lat 9,1 ± 7,4 Aanalizując rezultaty uzyskane przez kobiety chore na cukrzycę w porównaniu z pacjentkami zdrowymi, wykazano znamiennie częstsze występowanie depresji u kobiet, a poziom znamienności był wyższy (p = = 0,00003) niż w całej badanej grupie. Mężczyźni chorzy na cukrzycę również uzyskiwali gorsze wyniki w porównaniu ze zdrowymi, jednak różnica ta nie była istotna statystycznie. Nie stwierdzono wpływu wieku ani wykształcenia na częstość występowania depresji. Natomiast zaobserwowano, że gorsze warunki bytowe wiązały się z częstszym, choć nieznamiennie, rozpoznaniem depresji. Wyniki testu MADRS były istotnie gorsze w podgrupie chorych leczonych insuliną (p = 0,02) oraz o niedostatecznym wyrównaniu cukrzycy (p = 0,01). W miarę trwania choroby pacjenci również uzyskiwali gorsze rezultaty, chociaż różnice te nie były znamienne statystycznie (tab. 3). Wszystkie analizowane współistniejące z cukrzycą stany chorobowe powodowały pogorszenie wyników 100
4 Ilona Kozub-Doros i wsp., Depresja i cukrzyca Tabela 4. Wyniki testu MADRS (x ± SD) w podgrupach chorych na cukrzycę z uwzględnieniem chorób towarzyszących Table 4. MADRS score (x ± SD) in subgroups of diabetic patients according to accompanying diseases Choroba x ± SD p Choroba wieńcowa Brak 6,9 ± 6,7 Obecna 9,7 ± 6,8 Nadciśnienie tętnicze Brak 7,3 ± 6,9 Obecne 8,1 ± 6,8 Przebyty zawał serca Nie 7,1 ± 6,4 Tak 11,1 ± 8,1 Przebyty udar mózgu Nie 7,3 ± 6,7 Tak 10,6 ± 7,5 Hipercholes terolemia Brak 7,1 ± 6,9 Obecna 8,8 ± 6,6 0,15 0,67 0,10 0,24 0,35 Tabela 5. Wyniki testu MADRS (x ± SD) w podgrupach chorych na cukrzycę z uwzględnieniem swoistych powikłań cukrzycy Table 5. MADRS scores (x ± SD) in subgroups of diabetic patients according to the presence or absence of specific complications Powikłanie x ± SD p Retinopatia Brak 7,3 ± 6,7 0,49 Obecna 8,7 ± 7,0 Neuropatia Brak 6,8 ± 5,9 0,08 Obecna 10,4 ± 8,6 testu MADRS, co było najbardziej widoczne u chorych, którzy przebyli zawał serca i udar mózgu. Wartości te jednak nie osiągnęły znamienności statystycznej (tab. 4). Cukrzyca powikłana nefropatią występowała jedynie u 2 chorych, dlatego też wyeliminowano ją z analizy statystycznej. Neuropatia wiązała się z gorszymi wynikami testu MADRS, chociaż różnica ta nie była istotna statystycznie (tab. 5). Dyskusja W badaniu własnym wykazano, że ryzyko wystąpienia depresji w grupie chorych na cukrzycę jest 6-krotnie większe niż w grupie kontrolnej. Podobne wyniki uzyskali Lustman i wsp. [4] oraz Thomas i wsp. [5], natomiast Weyerer i wsp. [6] po zbadaniu grup chorych na różne przewlekłe choroby somatyczne nie wykazali, że depresja częściej towarzyszy cukrzycy niż pozostałym schorzeniom. Najprawdopodobniej obserwowane różnice wynikają z faktu, że w dwóch pierwszych spośród cytowanych prac badanych porównywano do grupy osób zdrowych. Oceniając częstość występowania depresji w grupie kobiet i mężczyzn chorych na cukrzycę, autorzy niniejszej pracy wykazali, że kobiety chore na cukrzycę częściej uzyskują nieprawidłowe wyniki w teście MADRS. Podobne rezultaty zanotowało wielu autorów. Thomas i wsp. [5] udokumentowali 2-krotnie częstsze występowanie stanów lękowo-depresyjnych u kobiet niż u mężczyzn chorych na cukrzycę. Podobnie Egede i Zheng [7] uznali, że płeć żeńska w przypadku cukrzycy jest jednym z ważnych czynników ryzyka depresji [7]. W badaniu Nicholsa i Browna [8] depresja była około 2-krotnie częstsza u kobiet niż u mężczyzn chorych na cukrzycę. Biorąc pod uwagę wyniki badań własnych oraz wcześniejsze doniesienia, można stwierdzić, że depresja dotyczy szczególnie kobiet chorych na cukrzycę. Należy pamiętać, że również w populacji ogólnej depresja częściej występuje wśród kobiet. Kolejnym zagadnieniem analizowanym przez autorów niniejszej pracy był związek depresji z poziomem wykształcenia. W badaniu własnym, podobnie jak Egede i Zheng [7], zaś w przeciwieństwie do Peyrot i Rubin [9] autorzy nie wykazali związku między depresją a stopniem edukacji chorych na cukrzycę. W niniejszym badaniu zaobserwowano gorsze wyniki testu MADRS w grupie chorych, którzy charakteryzowali się złymi warunkami ekonomicznymi, ale różnice te nie były znamienne statystycznie w przeciwieństwie do 101
5 Diabetologia Doświadczalna i Kliniczna 2009, Vol. 9, No. 3 4 Roya i Roya [10], Peyrota i Rubina [9] oraz Karlsona i Agardha [11], którzy wykazali wyraźny związek depresji z niskim poziomem socjoekonomicznym. Również Thomas i wsp. [5] stwierdzili nasilenie stanów lękowodepresyjnych u kobiet chorych na cukrzycę cechujących się niskim statusem socjoekonomicznym [5]. Na taką tendencję wskazują badania prowadzone u chorych na depresję bez innych schorzeń somatycznych, wykazując jej powiązanie z niskimi dochodami [12]. Badania własne oraz dane pochodzące z piśmiennictwa wskazują więc, że depresja u chorych na cukrzycę, podobnie jak u osób zdrowych, wiąże się z niskim poziomem socjoekonomicznym. W niniejszym badaniu gorsze wyniki testu MADRS uzyskali chorzy na cukrzycę niewyrównaną. Współwystępowanie depresji i cukrzycy jest ważnym problemem klinicznym, ponieważ wiele badań wskazuje na wzajemne oddziaływanie tych dwóch schorzeń [4, 13 16]. Ciechanowski i wsp. [17] wykazali, że depresja u chorych na cukrzycę wiąże się z nieprzestrzeganiem zaleceń dietetycznych. Lustman i wsp. [4] wykazali natomiast, że wyrównanie cukrzycy poprawia się wraz z leczeniem depresji, a zmniejszenie nasilenia depresji wiąże się z lepszą kontrolą glikemii. Świadomość tych powiązań jest ważna w codziennej opiece nad chorym. Interwencje terapeutyczne zarówno w zakresie hiperglikemii, jak i zaburzeń emocji zmniejszają objawy chorobowe i poprawiają jakość życia. Insulinoterapia w porównaniu z leczeniem doustnym w badaniu własnym spowodowała 4-krotny wzrost częstości występowania depresji. Z kolei Peyrot i Rubin [9], Roy i Roy [10] oraz Karlson i Agardh [11] w etiologii depresji u chorych na cukrzycę podkreślali rolę terapii doustnej. W niniejszym badaniu większość stanowili chorzy na cukrzycę typu 2, których w trakcie trwania badań leczono insuliną, lecz czas insulinoterapii u większości był krótszy niż terapii lekami doustnymi. Roy i Roy [10] oraz de Groot i wsp. [18] podkreślili wpływ zaburzeń nastroju lub jawnej depresji na występowanie powikłań cukrzycy. Robinson i wsp. [19] oraz Bailey [20] zaobserwowali natomiast, że obecność wielu powikłań cukrzycy odgrywa ważną rolę w ujawnianiu się depresji. W badaniu własnym wykazano, że chorzy, u których rozpoznano neuropatię i retinopatię, stanowili jedynie 20% grupy badanej; częściej też uzyskiwali nieprawidłowe wyniki w teście MADRS, chociaż obserwowana różnica nie była znamienna statystycznie. Jeżeli przyjąć, że związek powikłań cukrzycy z depresją jest pewny, to podobnie jak w przypadku zależności między wyrównaniem choroby a depresją, niepewna jest sekwencja zdarzeń czy zaburzenia nastroju są pierwotne, czy wtórne do powikłań cukrzycy? Wyniki badania własnego, chociaż obejmującego znacząco mniejszą grupę chorych w porównaniu z obserwacją Egede i wsp. [21], nie wykazały związku między występowaniem depresji a czasem leczenia cukrzycy. Podobnie Talbot i wsp. [16] nie stwierdzili depresji u chorych leczonych z powodu cukrzycy. Nichols i Brown [8] uważają, że obecność chorób układu sercowo-naczyniowego jest najsilniej wyrażonym czynnikiem ryzyka depresji u mężczyzn chorych na cukrzycę. Egede i wsp. [21] podkreślili znaczenie nikotynizmu u chorych na cukrzycę jako czynnika ryzyka wystąpienia dużej depresji i jednocześnie wskazują, że nałóg ten stanowi również niezależny czynnik ryzyka chorób sercowo- -naczyniowych. Współistnienie tych dwóch obciążeń może wpływać niekorzystnie na zachorowalność i zwiększenie śmiertelności w tej grupie chorych. W badaniu własnym nie wykazano zależności między obecnością chorób towarzyszących, w tym układu sercowo-naczyniowego, a nasileniem depresji, co może jednak wynikać ze stosunkowo rzadkiego występowania tych stanów chorobowych w badanej grupie. Na znaczenie młodszego wieku w rozwoju depresji u chorych na cukrzycę wskazywali Egede i Zheng [7] oraz Nichols i Brown [8]. Związek depresji z młodszym wiekiem u osób bez cukrzycy stwierdzili Breslau i wsp. [12]. Wyniki badania własnego nie wykazały zależności między wiekiem a występowaniem depresji u chorych na cukrzycę. W badanej grupie średnia wieku wynosiła 55,6 ± 13,7 roku, a osoby do 45. roku życia stanowiły jedynie 16,7% grupy. Wnioski 1. U chorych na cukrzycę, zwłaszcza u kobiet, znamiennie częściej występują objawy depresyjne niż wśród osób bez cukrzycy. 2. Sposób leczenia oraz stopień wyrównania cukrzycy istotnie wpływają na częstość rozpoznania depresji. 3. Chorzy na cukrzycę wymagają kompleksowej opieki z uwzględnieniem oceny neuropsychologicznej i często z koniecznością wdrożenia odpowiedniej psychoi/lub farmakoterapii. Streszczenie Wstęp. Zaburzenia psychiczne, głównie lękowo-depresyjne, często towarzyszą chorobom somatycznym, zwłaszcza o przewlekłym przebiegu. Celem niniejszej pracy była ocena częstości występowania objawów depresyjnych u chorych na cukrzycę w odniesieniu do cech klinicznych choroby, warunków socjoekonomicznych oraz schorzeń towarzyszących. Materiał i metody. Badaniami objęto 60 chorych na cukrzycę (30 kobiet, 30 mężczyzn) w średnim wieku 55,6 ± 13,7 roku. Grupę kontrolną stanowiło 43 zdrowych ochotników (26 kobiet, 17 mężczyzn) w średnim wieku 49,4 ± 18,2 roku. W badaniu zastosowano Skalę Depresji Montgomery- -Asberg (MADRS)
6 Ilona Kozub-Doros i wsp., Depresja i cukrzyca Wyniki. Na podstawie przeprowadzonego testu depresję rozpoznano u 18 chorych na cukrzycę (12 kobiet, 6 mężczyzn) oraz u 3 osób z grupy kontrolnej (2 kobiet, 1 mężczyzny). W grupie chorych na cukrzycę średnia liczba punków uzyskanych w MADRS wynosiła 7,7 ± 6,8 i była znamiennie wyższa od wartości uzyskanej w grupie kontrolnej (3,4 ± 4,6; p = 0,0001). U kobiet chorych na cukrzycę objawy depresyjne występowały znacznie częściej niż u zdrowych pacjentek. Wyniki uzyskane w MADRS były znamiennie gorsze w podgrupie chorych leczonych insuliną (p = 0,02), u których uzyskano niedostateczne wyrównanie cukrzycy (p = 0,01). Rozpoznanie depresji nie wiązało się z wiekiem ani wykształceniem. Warunki bytowe, czas trwania leczenia, choroby towarzyszące (przebyty zawał serca i/lub udar mózgu) wpływały, choć nieznamiennie, na wyniki MADRS. Również neuropatia wiązała się z gorszymi rezultatami uzyskanymi w MADRS, chociaż różnica ta nie była istotna statystycznie. Wnioski. U chorych na cukrzycę, zwłaszcza kobiet, znamiennie częściej stwierdza się depresję, na występowanie której istotnie wpływają sposób leczenia oraz stopień wyrównania cukrzycy. Chorzy na cukrzycę wymagają kompleksowej opieki z uwzględnieniem oceny neuropsychologicznej i często z koniecznością wdrożenia odpowiedniej psycho- i/lub farmakoterapii. Diabet. Dośw. Klin. 2009; 9, 3 4: słowa kluczowe: cukrzyca, depresja, Skala Depresji Montgomery-Asberg Piśmiennictwo 1. Cox D.J., Gonder-Frederick L. Major developments in behavioral diabetes research. J. Consult. Clin. Psychol. 1992; 60: Lustman P.J., Griffith L.S., Gavard J.A., Clouse R.E. Depression in adults with diabetes. Diabetes Care 1992; 15: Montgomery S.A., Asberg M. A new depression scale designed to be sensitive to change. Br. J. Psychiatry 1979; 134: Lustman P.J., Anderson R.J., Freedland K.E., de Groot M., Carney R.M., Clouse R.E. Depression and poor glycemic control. Diabetes Care 2000; 23: Thomas J., Jones G., Scarinci I., Brantley P. A descriptive and comparative study of the prevalence of depressive and anxiety disorders in low-income adults with type 2 diabetes and other chronic illnesses. Diabetes Care 2003; 26: Weyerer S., Hweer W., Pfeifer-Kurda M., Dilling H. Psychiatric disorders and diabetes: results from a community study. J. Psychosom. Res. 1989; 33: Egede L.E., Zheng D. Independent factors associated with major depressive disorder in a national sample of individuals with diabetes. Diabetes Care 2003; 26: Nichols G.A., Brown J.B. Unadjusted and adjusted prevalence of diagnosed depression in type 2 diabetes. Diabetes Care 2003; 26: Peyrot M., Rubin R.R. Levels and risks of depression and anxiety symptomatology among diabetic adults. Diabetes Care 1997; 20: Roy A., Roy M. Depressive symptoms in African-American type 1 diabetics. Depress. Anxiety 2001; 13: Karlson B., Agardh C.D. Burden of illness, metabolic control, and complications in relation to depressive symptoms in IDDM patients. Diabet. Med. 1997; 14: Breslau N., Peterson E.L., Schultz L.R., Chilcoat H.D., Andreski P. Major depression and stages of smoking: a longitudinal investigation. Arch. Gen. Psychiatry 1998; 55: Gary T.L., Crum R.M., Cooper-Patrick L., Ford D., Brancati F.L. Depressive symptoms and metabolic control in African-Americans with type 2 diabetes. Diabetes Care 2000; 23: Hanninen J.A., Takala J.K., Keinanen-Kiukaanniemi S.M. Depression in subjects with type 2 diabetes: predictive factors and relation to quality of life. Diabetes Care 1999; 22: Macrodimitris S.D., Endler N.S. Coping, control, and adjustment in type 2 diabetes. Health Psychol. 2001; 20: Talbot F., Nouwen A., Gingras J., Belanger A., Audet J. Relations of diabetes intrusiveness and personal control to symptoms of depression among adults with diabetes. Health Psychol. 1999; 18: Ciechanowski P.S., Katon W.J., Russo J.E. Depression and diabetes: impact of depressive symptoms on adherence, function, and costs. Arch. Intern. Med. 2000; 160: de Groot M., Anderson R., Freedland K.E., Clouse R.E., Lustman P.J. Association of depression and diabetes complications: a meta-analysis. Psychosom. Med. 2001; 63: Robinson N., Fuller J.H., Edmeades S.P. Depression and diabetes. Diabet. Med. 1988; 5: Bailey B.J. Mediators of depression in adults with diabetes. Clin. Nurs. Res. 1996; 5: Egede L.E., Zheng D., Simpson K. Comorbid depression is associated with increased health care use and expenditures in individuals with diabetes. Diabetes Care 2002; 25:
AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Powikłania cukrzycy Retinopatia
AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY Powikłania cukrzycy Retinopatia PRZEWLEKŁE POWIKŁANIA CUKRZYCY Cukrzyca najczęściej z powodu wieloletniego przebiegu może prowadzić do powstania tak zwanych
Bardziej szczegółowoOcena ryzyka sercowo naczyniowego w praktyce Katedra i Zakład Lekarza Rodzinnego Collegium Medicum w Bydgoszczy UMK w Toruniu
Ocena ryzyka sercowo naczyniowego w praktyce Katedra i Zakład Lekarza Rodzinnego Collegium Medicum w Bydgoszczy UMK w Toruniu 2018-03-15 Czym jest ryzyko sercowo naczyniowe? Ryzyko sercowo-naczyniowe to
Bardziej szczegółowoZaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV STRESZCZENIE
Autor: Tytuł: Promotor: lek. Anna Zielińska Zaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV dr hab. Anita Bryńska STRESZCZENIE WSTĘP: W
Bardziej szczegółowoCukrzyca typu 2 Novo Nordisk Pharma Sp. z o.o.
Cukrzyca typu 2 Cukrzyca typu 2 Jeśli otrzymałeś tę ulotkę, prawdopodobnie zmagasz się z problemem cukrzycy. Musisz więc odpowiedzieć sobie na pytania: czy wiesz, jak żyć z cukrzycą? Jak postępować w wyjątkowych
Bardziej szczegółowoPostępowanie orzecznicze wobec kierowców z zaburzeniami tolerancji węglowodanów i cukrzycą
Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę, 2013 Aneks 2 Postępowanie orzecznicze wobec kierowców z zaburzeniami tolerancji węglowodanów i cukrzycą Opracowano we współpracy z dr.
Bardziej szczegółowoDostępność innowacyjnych metod ciągłego monitorowania glukozy
Dostępność innowacyjnych metod ciągłego monitorowania glukozy Dr hab.n.med. Tomasz Klupa Uniwersytet Jagielloński, Katedra i Klinika Chorób Metabolicznych Konflikt interesów Wykłady i seminaria dla firmy
Bardziej szczegółowoDiabControl RAPORT KOŃCOWY
DiabControl OCENA WSPÓŁPRACY PACJENTA CHOREGO NA CUKRZYCĘ TYPU 2 Z LEKARZEM PROWADZĄCYM W ZAKRESIE COMPLIANCE, OBSERWACJA ZJAWISKA DYSFAGII (TRUDNOŚCI W POŁYKANIU) RAPORT KOŃCOWY Październik 214 Autor
Bardziej szczegółowoANALIZA PROFILU METABOLICZNEGO PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA I WSPÓŁISTNIEJĄCYM MIGOTANIEM PRZEDSIONKÓW
ANALIZA PROFILU METABOLICZNEGO PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA I WSPÓŁISTNIEJĄCYM MIGOTANIEM PRZEDSIONKÓW Rozprawa doktorska Autor: lek. Marcin Wełnicki Promotor: prof. dr hab. n. med Artur
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 5 1 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej Instytut Pielęgniarstwa Higher State Vocational School
Bardziej szczegółowoSkuteczność samokontroli a poziom lęku i depresji u młodzieży chorej na cukrzycę insulinozależną
Post-print of: Basińska B. Skuteczność samokontroli a poziom lęku i depresji u młodzieży chorej na cukrzycę insulinozależną. Zdrowie Psychiczne, Volume 3-4, 1997, pp. 157-163 Skuteczność samokontroli a
Bardziej szczegółowoCharakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego
Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób
Bardziej szczegółowoRejestr codziennej praktyki lekarskiej dotyczący cy leczenia nadciśnienia nienia tętniczego t tniczego. czynnikami ryzyka sercowo- naczyniowego
Rejestr codziennej praktyki lekarskiej dotyczący cy leczenia nadciśnienia nienia tętniczego t tniczego współwyst występującego z innymi czynnikami ryzyka sercowo- naczyniowego Nr rejestru: HOE 498_9004
Bardziej szczegółowoRaport z rejestru REG-DIAB ocena wybranych aspektów leczenia chorych na cukrzycę typu 2 w warunkach codziennej praktyki lekarskiej w Polsce
Raport z rejestru REG-DIAB ocena wybranych aspektów leczenia chorych na cukrzycę typu 2 w warunkach codziennej praktyki lekarskiej w Polsce Badanie nr: GLIME_L_00670 przeprowadzenie i opracowanie wyników
Bardziej szczegółowoACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS IWONA KOCEMBA WSPARCIE SPOŁECZNE A KONTROLA POZIOMU CUKRU WE KRWI W CUKRZYCY TYPU 2
ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS FOLIA PSYCHOLOGICA 11, 2007 Zakład Psychopatologii i Psychologii Klinicznej Instytut Psychologii UŁ IWONA KOCEMBA WSPARCIE SPOŁECZNE A KONTROLA POZIOMU CUKRU WE KRWI W CUKRZYCY
Bardziej szczegółowoZnaczenie wczesnego wykrywania cukrzycy oraz właściwej kontroli jej przebiegu. Krzysztof Strojek Śląskie Centrum Chorób Serca Zabrze
Znaczenie wczesnego wykrywania cukrzycy oraz właściwej kontroli jej przebiegu Krzysztof Strojek Śląskie Centrum Chorób Serca Zabrze Czynniki ryzyka rozwoju i powikłania cukrzycy Nadwaga i otyłość Retinopatia
Bardziej szczegółowoFetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym
Fetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym Dr n med. Katarzyna Musialik Katedra Chorób Wewnętrznych, Zaburzeń Metabolicznych i Nadciśnienia Tętniczego Uniwersytet Medyczny w Poznaniu *W
Bardziej szczegółowoCukrzyca a kamica żółciowa
PRACA ORYGINALNA ISSN 1640 8497 Paweł Kotarski, Agnieszka B. Niebisz, Janusz Krzymień Katedra i Klinika Gastroenterologii i Chorób Przemiany Materii Uniwersytetu Medycznego w Warszawie Cukrzyca a kamica
Bardziej szczegółowoObjawy depresyjne u chorych na cukrzycę typu 2 w wieku podeszłym Depressive syndrome in elderly patinets with type 2 diabetes
15 GERIATRIA 2015; 9: 15-21 Akademia Medycyny ARTYKUŁ ORYGINALNY /ORIGINAL PAPER Otrzymano/Submitted: 25.02.2015 Zaakceptowano/Accepted: 05.03.2015 Objawy depresyjne u chorych na cukrzycę typu 2 w wieku
Bardziej szczegółowoMateriały edukacyjne. Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego
Materiały edukacyjne Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego Klasyfikacja ciśnienia tętniczego (mmhg) (wg. ESH/ESC )
Bardziej szczegółowoWpływ czynników społeczno-demograficznych i klinicznych na jakość życia chorych na cukrzycę typu 2
Joanna Pufal, Marcin Gierach, Małgorzata Pufal, Agata Bronisz, Lucyna Kiełbasa, Roman Junik PRACA ORYGINALNA Katedra i Klinika Endokrynologii i Diabetologii Akademii Medycznej im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy
Bardziej szczegółowoAKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Cukrzyca co powinniśmy wiedzieć
AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY Cukrzyca co powinniśmy wiedzieć Cukrzyca jest chorobą metaboliczną, której głównym objawem jest podwyższone stężenie glukozy we krwi (hiperglikemia). Stan taki
Bardziej szczegółowoUrząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: /14:10: listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą
14 listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą Cukrzyca jest chorobą, która staje się obecnie jednym z najważniejszych problemów dotyczących zdrowia publicznego. Jest to przewlekły i postępujący proces
Bardziej szczegółowoEpidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę?
Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę? Piotr Ponikowski Klinika Chorób Serca Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Ośrodek Chorób Serca Szpitala Wojskowego we Wrocławiu Niewydolność
Bardziej szczegółowoEDUKACJA PACJENTA I JEGO RODZINY MAJĄCA NA CELU PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT CUKRZYCY, DOSTARCZENIE JAK NAJWIĘKSZEJ WIEDZY NA JEJ TEMAT.
EDUKACJA PACJENTA I JEGO RODZINY MAJĄCA NA CELU PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT CUKRZYCY, DOSTARCZENIE JAK NAJWIĘKSZEJ WIEDZY NA JEJ TEMAT. Prowadząca edukację: piel. Anna Otremba CELE: -Kształtowanie
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE W JĘZYKU POLSKIM
STRESZCZENIE W JĘZYKU POLSKIM Wstęp Choroby nowotworowe są poważnym problemem współczesnych społeczeństw. Rozpoznawanie trudności w funkcjonowaniu psychosomatycznym pacjentów jest konieczne do świadczenia
Bardziej szczegółowoinwalidztwo rodzaj pracy
Zdrowie jest najważniejsze Wykłady wraz z konsultacjami medycznymi realizowane przez Stowarzyszenia na rzecz rozwoju wsi Bogufałów Źródło Baryczy w ramach wspierania realizacji zadania publicznego przez
Bardziej szczegółowoKamil Barański 1, Ewelina Szuba 2, Magdalena Olszanecka-Glinianowicz 3, Jerzy Chudek 1 STRESZCZENIE WPROWADZENIE
Czynniki socjodemograficzne wpływające na poziom wiedzy dotyczącej dróg szerzenia się zakażenia w kontaktach niezwiązanych z procedurami medycznymi wśród pacjentów z WZW typu C Kamil Barański 1, Ewelina
Bardziej szczegółowoOCENA SATYSFAKCJI ŻYCIOWEJ I SAMOPOCZUCIA PSYCHICZNEGO PACJENTÓW PRZED OPERACJĄ TĘTNIAKA AORTY
OCENA SATYSFAKCJI ŻYCIOWEJ I SAMOPOCZUCIA PSYCHICZNEGO PACJENTÓW PRZED OPERACJĄ TĘTNIAKA AORTY EVALUATION OF LIFE SATISFACTION AND PSYCHOLOGICAL WELL-BEING OF PATIENTS BEFORE SURGERY AORTIC ANEURYSM Emilia
Bardziej szczegółowoSkale i wskaźniki jakości leczenia w OIT
Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT Katarzyna Rutkowska Szpital Kliniczny Nr 1 w Zabrzu Wyniki leczenia (clinical outcome) śmiertelność (survival) sprawność funkcjonowania (functional outcome) jakość
Bardziej szczegółowoCUKRZYCA U OSOBY W WIEKU STARCZYM. Klinika Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Dr med. Ewa Janeczko-Sosnowska
CUKRZYCA U OSOBY W WIEKU STARCZYM Klinika Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Dr med. Ewa Janeczko-Sosnowska CHARAKTERYSTYKA PACJENTA Wiek 82 lata Cukrzyca typu 2 leczona insuliną Choroba wieńcowa, stan
Bardziej szczegółowoZnaczenie depresji u chorych kardiologicznych
Znaczenie depresji u chorych kardiologicznych Tomasz Podolecki, Zbigniew Kalarus Katedra Kardiologii, Wrodzonych Wad Serca i Elektroterapii, Oddział Kliniczny Kardiologii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego;
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie
Bardziej szczegółowoACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS FOLIA PSYCHOLOGICA 8, 2004 WSTE P
ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS FOLIA PSYCHOLOGICA 8, 2004 IWONA KOCEMBA Zakład Psychologii Klinicznej Instytut Psychologii UŁ POZIOM LE KU U OSÓB CHORYCH NA CUKRZYCE WSTE P Na cukrzycę choruje ponad 120
Bardziej szczegółowoHemoglobina glikowana (HbA1c) a cukrzyca
Hemoglobina glikowana (HbA1c) a cukrzyca Cukrzyca jest najpopularniejszą chorobą cywilizacyjną XXI wieku. Dotyczy osób w różnym przedziale wiekowym. Niezależnie od typu cukrzycy, głównym objawem choroby
Bardziej szczegółowoAneks III Zmiany w charakterystyce produktu leczniczego oraz w ulotce dla pacjenta
Aneks III Zmiany w charakterystyce produktu leczniczego oraz w ulotce dla pacjenta Uwaga: Niniejsze zmiany do streszczenia charakterystyki produktu leczniczego i ulotki dla pacjenta są wersją obowiązującą
Bardziej szczegółowoS T R E S Z C Z E N I E
STRESZCZENIE Cel pracy: Celem pracy jest ocena wyników leczenia napromienianiem chorych z rozpoznaniem raka szyjki macicy w Świętokrzyskim Centrum Onkologii, porównanie wyników leczenia chorych napromienianych
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE. Wydział Nauk o Zdrowiu. Mariola Kicia
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE Wydział Nauk o Zdrowiu Mariola Kicia OCENA POZIOMU LĘKU I STRESU W GRUPIE KOBIET HOSPITALIZOWANYCH Z POWODU PORONIENIA Rozprawa na stopień doktora nauk o zdrowiu Promotor:
Bardziej szczegółowoOcena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży
Ewa Racicka-Pawlukiewicz Ocena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych PROMOTOR: Dr hab. n.
Bardziej szczegółowoLek. Ewelina Anna Dziedzic. Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych.
Lek. Ewelina Anna Dziedzic Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych. Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk medycznych Promotor: Prof. dr hab. n. med. Marek Dąbrowski
Bardziej szczegółowoKto uzyskuje najlepsze efekty w wyniku leczenia CCSVI? Charakterystyka pacjenta
Kto uzyskuje najlepsze efekty w wyniku leczenia CCSVI? Charakterystyka pacjenta Copyright All rights reserved 211 AMEDS Centrum 2 PACJENCI W badaniu wzięła udział grupa 47 pacjentów ze Stwardnieniem Rozsianym
Bardziej szczegółowoWpływ zaprzestania palenia papierosów na zahamowanie agregacji płytek u chorych leczonych klopidogrelem
Wpływ zaprzestania palenia papierosów na zahamowanie agregacji płytek u chorych leczonych klopidogrelem Lek. med. Bogumił Ramotowski Klinika Kardiologii CMKP, Szpital Grochowski Promotor pracy Prof. dr
Bardziej szczegółowoOrganizacje pozarządowe w diabetologii: realne problemy pacjentów. problem z postrzeganiem cukrzycy typu 2 POLSKIE STOWARZYSZENIE DIABETYKÓW
POLSKIE STOWARZYSZENIE DIABETYKÓW Organizacje pozarządowe w diabetologii: realne problemy pacjentów problem z postrzeganiem cukrzycy typu 2 Małgorzata Marszałek POSTRZEGANIE CUKRZYCY TYPU 2 Łagodniejszy,
Bardziej szczegółowoJerzy Stockfisch 1, Jarosław Markowski 2, Jan Pilch 2, Brunon Zemła 3, Włodzimierz Dziubdziela 4, Wirginia Likus 5, Grzegorz Bajor 5 STRESZCZENIE
Czynniki ryzyka związane ze stylem i jakością życia a częstość zachorowań na nowotwory złośliwe górnych dróg oddechowych w mikroregionie Mysłowice, Imielin i Chełm Śląski Jerzy Stockfisch 1, Jarosław Markowski
Bardziej szczegółowoWartość subklinicznych uszkodzeń narządowych w ocenie ryzyka sercowonaczyniowego. ma znaczenie?
Wartość subklinicznych uszkodzeń narządowych w ocenie ryzyka sercowonaczyniowego czy płeć ma znaczenie? dr n. med. Lucyna Woźnicka-Leśkiewicz Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Bardziej szczegółowoKarta badania profilaktycznego w Programie profilaktyki chorób układu krążenia
Pieczątka świadczeniodawcy nr umowy z NFZ Karta badania profilaktycznego w Programie profilaktyki chorób układu krążenia Uwaga! Kartę należy wypełnić drukowanymi literami, twierdzące odpowiedzi na pytania
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 571 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 571 SECTIO D 2005 Klinika Psychiatrii Akademii Medycznej w Białymstoku Kierownik dr hab. med. Andrzej Czernikiewicz Department
Bardziej szczegółowoCMC/2015/03/WJ/03. Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca
CMC/2015/03/WJ/03 Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca Dane pacjenta Imię:... Nazwisko:... PESEL:... Rozpoznane choroby: Nadciśnienie tętnicze Choroba wieńcowa Przebyty zawał
Bardziej szczegółowoNarodowy Test Zdrowia Polaków
Raport z realizacji projektu specjalnego MedOnet.pl: Narodowy Test Zdrowia Polaków Autorzy: Bartosz Symonides 1 Jerzy Tyszkiewicz 1 Edyta Figurny-Puchalska 2 Zbigniew Gaciong 1 1 Katedra i Klinika Chorób
Bardziej szczegółowoLek. Olgierd Woźniak. Streszczenie rozprawy doktorskiej
Lek. Olgierd Woźniak Streszczenie rozprawy doktorskiej Ocena czynników ryzyka adekwatnych interwencji kardiowerteradefibrylatora u pacjentów z arytmogenną kardiomiopatią prawej komory. Wstęp Arytmogenna
Bardziej szczegółowoŚLĄSKIE CENTRUM ZDROWIA PUBLICZNEGO Ośrodek Analiz i Statystyki Medycznej Dział Chorobowości Hospitalizowanej APETYT NA ŻYCIE
ŚLĄSKIE CENTRUM ZDROWIA PUBLICZNEGO Ośrodek Analiz i Statystyki Medycznej Dział Chorobowości Hospitalizowanej APETYT NA ŻYCIE Katowice 2007 Śl.C.Z.P Dział Chorobowości Hospitalizowanej 23 luty Ogólnopolski
Bardziej szczegółowoMgr inż. Aneta Binkowska
Mgr inż. Aneta Binkowska Znaczenie wybranych wskaźników immunologicznych w ocenie ryzyka ciężkich powikłań septycznych u chorych po rozległych urazach. Streszczenie Wprowadzenie Według Światowej Organizacji
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 144 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 144 SECTIO D 2004 Zakład Pielęgniarstwa Psychiatrycznego Wydział Opieki i Oświaty Zdrowotnej Śląskiej Akademii Medycznej*
Bardziej szczegółowoOcena jakości życia oraz występowania objawów lękowych i depresyjnych u pacjentek z zespołem policystycznych jajników STRESZCZENIE
Ocena jakości życia oraz występowania objawów lękowych i depresyjnych u pacjentek z zespołem policystycznych jajników STRESZCZENIE Zespół policystycznych jajników występuje u 5-10% kobiet w wieku rozrodczym.
Bardziej szczegółowoPrzestrzeganie zaleceń lekarskich (compliance) u chorych na cukrzycę leczonych w opiece ambulatoryjnej
PRACA ORYGINALNA ISSN 2084 4441 Maciej Molsa 1, Marek Tłuczykont 2, Anna Markowicz 3, Krzysztof Strojek 4 1 PSZOZ Wojewódzkie Centrum Medyczne w Opolu 2 SPZOZ Zespół Szpitali Miejskich w Chorzowie 3 Oddział
Bardziej szczegółowoPrzegląd randomizowanych, kontrolowanych badań klinicznych w grupie osób w wieku podeszłym
167 GERIATRIA 2011; 5: 167172 Akademia Medycyny GERIATRIA OPARTA NA FAKTACH/EVIDENCEBASED GERIATRICS Otrzymano/Submitted: 15.06.2011 Zaakceptowano/Accepted: 26.2011 Przegląd randomizowanych, kontrolowanych
Bardziej szczegółowoŚląskie Centrum Chorób Serca. Cukrzyca. Krzysztof Strojek Konsultant Krajowy w dziedzinie diabetologii
Śląskie Centrum Chorób Serca Cukrzyca Krzysztof Strojek Konsultant Krajowy w dziedzinie diabetologii Warszawa 26.11.2014 Czynniki ryzyka rozwoju i powikłania cukrzycy Nadwaga i otyłość Retinopatia Neuropatia
Bardziej szczegółowoCzy jest możliwe skuteczne leczenie cukrzycy w grupie chorych otyłych ze znaczną insulinoopornością?
Jerzy Maksymilian Loba Klinika Chorób Wewnętrznych i Diabetologii Uniwersytet Medyczny w Łodzi Czy jest możliwe skuteczne leczenie cukrzycy w grupie chorych otyłych ze znaczną insulinoopornością? Definicja
Bardziej szczegółowoOcena jakości życia pacjentów chorujących na nadciśnienie tętnicze według ankiety SF-36
PRACE STUDENCKICH KÓŁ NAUKOWYCH PRACA ORYGINALNA Ocena jakości życia pacjentów chorujących na nadciśnienie tętnicze według ankiety SF-36 The assessment of hypertesive patients life quality according to
Bardziej szczegółowoZAPOBIEGANIE I ZWALCZANIE PRZEWLEKŁYCH POWIKŁAŃ CUKRZYCY ORAZ POPRAWA JAKOŚCI LECZENIA CHORYCH
ZAPOBIEGANIE I ZWALCZANIE PRZEWLEKŁYCH POWIKŁAŃ CUKRZYCY ORAZ POPRAWA JAKOŚCI LECZENIA CHORYCH Sławomir Pynka PORADNIA DIABETOLOGICZNA I METABOLICZNA SPWSZ w SZCZECINIE Cukrzyca : Światowa Epidemia 1995
Bardziej szczegółowolek. Olga Możeńska Ocena wybranych parametrów gospodarki wapniowo-fosforanowej w populacji chorych z istotną niedomykalnością zastawki mitralnej
lek. Olga Możeńska Ocena wybranych parametrów gospodarki wapniowo-fosforanowej w populacji chorych z istotną niedomykalnością zastawki mitralnej Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr
Bardziej szczegółowoStreszczenie mgr Agnieszka Kotwica
Streszczenie mgr Agnieszka Kotwica Słowa kluczowe: rehabilitacja uzdrowiskowa, dysfunkcje narządu ruchu, ból, jakość życia Zdrowie na podstawie definicji prezentowanej, przez WHO oznacza całkowity brak
Bardziej szczegółowoZmodyfikowane wg Kadowaki T in.: J Clin Invest. 2006;116(7):1784-92
Magdalena Szopa Związek pomiędzy polimorfizmami w genie adiponektyny a wybranymi wyznacznikami zespołu metabolicznego ROZPRAWA DOKTORSKA Promotor: Prof. zw. dr hab. med. Aldona Dembińska-Kieć Kierownik
Bardziej szczegółowoJAKOŚĆ ŻYCIA A WSPARCIE SPOŁECZNE KOBIET Z HIPERGLIKEMIĄ W OKRESIE CIĄŻY
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU ZAKŁAD PODSTAW POŁOŻNICTWA Marta Izabela Zarajczyk JAKOŚĆ ŻYCIA A WSPARCIE SPOŁECZNE KOBIET Z HIPERGLIKEMIĄ W OKRESIE CIĄŻY Rozprawa na stopień doktora
Bardziej szczegółowoProfil alergenowy i charakterystyka kliniczna dorosłych. pacjentów uczulonych na grzyby pleśniowe
lek. Krzysztof Kołodziejczyk Profil alergenowy i charakterystyka kliniczna dorosłych pacjentów uczulonych na grzyby pleśniowe Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr hab. n. med. Andrzej
Bardziej szczegółowoKatarzyna Lomper. Wydział Nauk o Zdrowiu Katedra Pielęgniarstwa Klinicznego. Zakład Pielęgniarstwa Internistycznego. Tytuł rozprawy doktorskiej:
Katarzyna Lomper Wydział Nauk o Zdrowiu Katedra Pielęgniarstwa Klinicznego Zakład Pielęgniarstwa Internistycznego Tytuł rozprawy doktorskiej: Wpływ zespołu kruchości i zaburzeń funkcji poznawczych na przestrzeganie
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE. Wstęp. Cele pracy
STRESZCZENIE Wstęp Hormon wzrostu (GH) jest jednym z najważniejszych hormonów anabolicznych promujących proces wzrastania człowieka. GH działa lipolitycznie, wpływa na metabolizm węglowodanów, białek i
Bardziej szczegółowoProgresja przewlekłej choroby nerek u dzieci z wadami układu moczowego
Progresja przewlekłej choroby nerek u dzieci z wadami układu moczowego Danuta Zwolińska Katedra i Klinika Nefrologii Pediatrycznej Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Poland VII Zjazd PTNFD,Łódź,24-26.05.,
Bardziej szczegółowoOstre infekcje u osób z cukrzycą
Ostre infekcje u osób z cukrzycą Sezon przeziębień w pełni. Wokół mamy mnóstwo zakatarzonych i kaszlących osób. Chorować nikt nie lubi, jednak ludzie przewlekle chorzy, jak diabetycy, są szczególnie podatni
Bardziej szczegółowoMożna też założyć, że wczesna diagnoza i terapia depresji pozytywnie wpłynie na leczenie somatyczne.
Psychologiczne uwarunkowania kontroli glikemii u dzieci starszych i młodzieży z cukrzycą insulinozależną Streszczenie Zaburzenia psychiczne młodocianych z cukrzycą insulinozależną są trzykrotnie częstsze
Bardziej szczegółowoWpływ reformy systemu opieki zdrowotnej na jakość życia chorych na cukrzycę typu 2 leczonych w poradni diabetologicznej w latach
Grzegorz Pacyk 1, Władysław Grzeszczak 2 PRACA ORYGINALNA 1 Wojewódzka Poradnia Diabetologiczna, Zespół Poradni Specjalistycznych przy Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym w Częstochowie, 2 Katedra i Klinika
Bardziej szczegółowoZnaczenie obecności schorzeń towarzyszących łagodnemu rozrostowi stercza w podejmowaniu decyzji terapeutycznych przez polskich urologów.
Znaczenie obecności schorzeń towarzyszących łagodnemu rozrostowi stercza w podejmowaniu decyzji terapeutycznych przez polskich urologów. Program DAL-SAFE /ALFUS_L_01798/ Ocena wyników programu epidemiologicznego.
Bardziej szczegółowoPrzegląd epidemiologiczny metod diagnostyki i leczenia łagodnego rozrostu stercza na terenie Polski.
Przegląd epidemiologiczny metod diagnostyki i leczenia łagodnego rozrostu stercza na terenie Polski. Program MOTO-BIP /PM_L_0257/ Ocena wyników programu epidemiologicznego. Dr n. med. Bartosz Małkiewicz
Bardziej szczegółowoZaburzenia nastroju u dzieci i młodzieży
Zaburzenia nastroju u dzieci i młodzieży Zaburzenia nastroju u dzieci i młodzieży: pojedynczy epizod dużej depresji nawracająca duża depresja dystymia mania lub submania stan mieszany zaburzenia afektywne
Bardziej szczegółowoZdrowotne i społeczne problemy wieku starszego - sprzężenia zwrotne
Zdrowotne i społeczne problemy wieku starszego - sprzężenia zwrotne Piotr Pruszczyk, Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii z Centrum Diagnostyki i Leczenia Żylnej Choroby Zakrzepowo Zatorowej Szpital
Bardziej szczegółowoMariusz Dąbrowski Uniwersytet Rzeszowski Poradnia Diabetologiczna NZOZ βeta-med Rzeszów
Mariusz Dąbrowski Uniwersytet Rzeszowski Poradnia Diabetologiczna NZOZ βeta-med Rzeszów TYTUŁEM WSTĘPU czyli parę słów o demografii i dlaczego wiek podeszły oznacza liczne wyzwania? GUS Rocznik Demograficzny
Bardziej szczegółowoZmiana celu leczenia cukrzycy
Zmiana celu leczenia cukrzycy Edward Franek Klinika Chorób Wewnętrznych, Endokrynologii i Diabetologii CSK MSWiA Zakład Kliniczno-Badawczy Epigenetyki Człowieka IMDiK PAN, Warszawa IDF Diabetes Atlas 2015
Bardziej szczegółowoOcena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją
234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle
Bardziej szczegółowoStrategie radzenia sobie ze stresem u osób z głuchotą prelingwalną, korzystających z implantu ślimakowego od okresu dorosłości
Strategie radzenia sobie ze stresem u osób z głuchotą prelingwalną, korzystających z implantu ślimakowego od okresu dorosłości Joanna Kobosko, Edyta Piłka, Agnieszka Pankowska, Henryk Skarżyński STRESZCZENIE
Bardziej szczegółowoJakość życia dzieci z przewlekłą chorobą nerek w Polsce Katarzyna Kiliś-Pstrusińska
Jakość życia dzieci z przewlekłą chorobą nerek w Polsce Katarzyna Kiliś-Pstrusińska Katedra i Klinika Nefrologii Pediatrycznej Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu VII Zjazd PTNefD, Łódź 2015 1 Jakość życia
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIESKŁODOWSKA LUBLIN POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 200 Katedra i Klinika Endokrynologii Akademii Medycznej im. prof. F. Skubiszewskiego w Lublinie Kierownik Kliniki:
Bardziej szczegółowoPolskie Forum Psychologiczne, 2013, tom 18, numer 4, s. 441-456
Polskie Forum Psychologiczne, 2013, tom 18, numer 4, s. 441-456 Anna Ratajska 1 2 1 1 Instytut Psychologii, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego Institute of Psychology, Kazimierz Wielki University in Bydgoszcz
Bardziej szczegółowoAnaliza danych ilościowych i jakościowych
Wydział Matematyki, Informatyki i Mechaniki Uniwersytetu Warszawskiego 8 kwietnia 2010 Plan prezentacji 1 Zbiory danych do analiz 2 3 4 5 6 Implementacja w R Badanie depresji Depression trial data Porównanie
Bardziej szczegółowoPróba określenia determinantów wystąpienia i nasilenia depresji u chorych na cukrzycę w populacji polskiej doniesienie wstępne
PRACA ORYGINALNA ISSN 2451 0971 Marek Wojtaszek, Marta Król, Dorota Ozga, Elżbieta Mach-Lichota, Krystyna Woźniak Katedra Ratownictwa Medycznego, Instytut Położnictwa i Ratownictwa Medycznego, Wydział
Bardziej szczegółowoOcena ryzyka wystąpienia incydentów sercowo- -naczyniowych według SCORE w grupie osób aktywnych zawodowo
MŁODA KARDIOLOGIA PRACA ORYGINALNA Folia Cardiologica Excerpta 2010, tom 5, nr 5, 315 319 Copyright 2010 Via Medica ISSN 1896 2475 Ocena ryzyka wystąpienia incydentów sercowo- -naczyniowych według SCORE
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 3 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 3 SECTIO D 2004 Katedra Pielęgniarstwa Klinicznego Wydziału Zdrowia Publicznego AM we Wrocławiu MARTA ARENDARCZYK, EWA
Bardziej szczegółowoPorównanie jakości życia u chorych z zespołami depresyjnymi i białaczkami
Piotr Magiera, Miko/aj Majkowicz, Iwona Trzebiatowska, Krystyna de Walden-Ga/uszko Porównanie jakości życia u chorych z zespołami depresyjnymi i białaczkami Katedra i I Klinika Chorób Psychicznych AM w
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE Wprowadzenie
STRESZCZENIE Wprowadzenie Cukrzyca to grupa chorób metabolicznych o różnorodnej etiologii, charakteryzujących się przewlekłą hiperglikemią, wynikającą z nieprawidłowego wydzielania i/lub działania insuliny.
Bardziej szczegółowoPromotor: prof. dr hab. Katarzyna Bogunia-Kubik Promotor pomocniczy: dr inż. Agnieszka Chrobak
INSTYTUT IMMUNOLOGII I TERAPII DOŚWIADCZALNEJ IM. LUDWIKA HIRSZFELDA WE WROCŁAWIU POLSKA AKADEMIA NAUK mgr Milena Iwaszko Rola polimorfizmu receptorów z rodziny CD94/NKG2 oraz cząsteczki HLA-E w patogenezie
Bardziej szczegółowoEpidemiologia cukrzycy
Cukrzyca kiedyś Epidemiologia Epidemiologia - badanie występowania i rozmieszczenia stanów lub zdarzeń związanych ze zdrowiem w określonych populacjach oraz wpływu czynników wpływających na stan zdrowia
Bardziej szczegółowoAmy Ferris, Annie Price i Keith Harding Pressure ulcers in patients receiving palliative care: A systematic review Palliative Medicine 2019 Apr 24
Amy Ferris, Annie Price i Keith Harding Pressure ulcers in patients receiving palliative care: A systematic review Palliative Medicine 2019 Apr 24 Cel - przegląd ma na celu określenie częstości występowania
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI,58 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI,58 SECTIO D 2005 Studenckie Koło Naukowe przy Zakładzie Podstawowej Opieki Zdrowotnej i Katedrze Medycyny Rodzinnej Akademii
Bardziej szczegółowoUdary mózgu w przebiegu migotania przedsionków
Udary mózgu w przebiegu migotania przedsionków Dr hab. med. Adam Kobayashi INSTYTUT PSYCHIATRII I NEUROLOGII, WARSZAWA Pacjenci z AF cechują się w pięciokrotnie większym ryzykiem udaru niedokrwiennego
Bardziej szczegółowoHiperglikemia. Schemat postępowania w cukrzycy
Hiperglikemia Schemat postępowania w cukrzycy Postępowanie w przypadku stwierdzenia wysokiego poziomu glukozy we krwi, czyli hiperglikemii Codzienne monitorowanie poziomu cukru (glukozy) we krwi stanowi
Bardziej szczegółowoOsoby z cukrzycą pomagają innym prewencja cukrzycy w rodzinie
3 Osoby z cukrzycą pomagają innym prewencja cukrzycy w rodzinie Samokontrolne, przesiewowe rozpoznanie ryzyka stanu przedcukrzycowego lub cukrzycy utajonej mogą wykonać pacjenci w swoich rodzinach. W praktyce
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 1 do zarządzenia Nr 53/2006 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Program profilaktyki chorób układu krążenia
Program profilaktyki chorób układu krążenia 1 I. UZASADNIENIE CELOWOŚCI WDROŻENIA PROGRAMU PROFILAKTYKI CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA, zwanego dalej Programem. 1. Opis problemu zdrowotnego. Choroby układu krążenia
Bardziej szczegółowoW kierunku sztucznej trzustki Nowoczesne systemy kontroli glikemii i ochrony pacjenta przed hipoglikemią w cukrzycy typu 1.
W kierunku sztucznej trzustki Nowoczesne systemy kontroli glikemii i ochrony pacjenta przed hipoglikemią w cukrzycy typu 1. prof. dr hab. med. Małgorzata Myśliwiec Katedra i Klinika Pediatrii, Diabetologii
Bardziej szczegółowoProf. Karina Jahnz-Różyk Wojskowy Instytut Medyczny
Prof. Karina Jahnz-Różyk Wojskowy Instytut Medyczny Przewlekła choroba układu oddechowego przebiegająca z dusznością Około 2 mln chorych w Polsce, ale tylko 1/3 jest zdiagnozowana (400-500 tys) Brak leczenia
Bardziej szczegółowoAktywność sportowa po zawale serca
Aktywność sportowa po zawale serca Czy i jaki wysiłek fizyczny jest zalecany? O prozdrowotnych aspektach wysiłku fizycznego wiadomo już od dawna. Wysiłek fizyczny o charakterze aerobowym (dynamiczne ćwiczenia
Bardziej szczegółowoHipoglikemia. przyczyny, objawy, leczenie. Beata Telejko
Hipoglikemia przyczyny, objawy, leczenie Beata Telejko Klinika Endokrynologii, Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku Definicja hipoglikemii w cukrzycy Zespół objawów
Bardziej szczegółowoLeczenie nowo rozpoznanej cukrzycy typu 2 w Polsce a najnowsze wytyczne. Wyniki polskiego badania ARETAEUS1 komentarz
PRACA POGLĄDOWA ISSN 1640 8497 Władysław Grzeszczak Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Diabetologii i Nefrologii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Zabrzu Leczenie nowo rozpoznanej cukrzycy typu 2
Bardziej szczegółowo