Wpływ reformy systemu opieki zdrowotnej na jakość życia chorych na cukrzycę typu 2 leczonych w poradni diabetologicznej w latach

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Wpływ reformy systemu opieki zdrowotnej na jakość życia chorych na cukrzycę typu 2 leczonych w poradni diabetologicznej w latach"

Transkrypt

1 Grzegorz Pacyk 1, Władysław Grzeszczak 2 PRACA ORYGINALNA 1 Wojewódzka Poradnia Diabetologiczna, Zespół Poradni Specjalistycznych przy Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym w Częstochowie, 2 Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Diabetologii i Nefrologii Śląskiej Akademii Medycznej w Zabrzu Wpływ reformy systemu opieki zdrowotnej na jakość życia chorych na cukrzycę typu 2 leczonych w poradni diabetologicznej w latach How the health care reform influenced psychological well-being of outpatient type 2 diabetics in Abstract Background. Since 1999 when the health care reform has been introduced in Poland, according to Public Opinion Research Center, 72 79% of representative population sample considered health service as rather bad or very bad. The aim of this study was to assess the influence of health care system reform on psychological well-being of outpatient type 2 diabetics in Material and methods. The study included 289 outpatient type 2 diabetics, i.e.: 33.6% of all diabetics referred to the Outpatient Diabetes Clinic in , age: 62 ± 5 years, diabetes duration: 6 ± 2.8 years. Psychological well-being was evaluated before and after each course of eight lectures ( school for diabetics ) using well-being Questionnaire by Clare Bradley. Results. General well-being significantly deteriorated in 1999 as compared to 1998 (median ± interquartile range: 40 ± 3 vs. 30 ± 4, p < 0.001) and then tended to improve, reaching statistical significance in 2001 (1999 vs. 2001: 30 ± 4 vs. 38 ± 6, p < 0.001). Depression and anxiety significantly diminished and general well-being improved after participation in group education sessions. Conclusions. Self assessed general well-being of outpatient type 2 diabetics significantly ameliorated not before the third year of health care reform. Group education favourably influenced psychological well-being during the years of health care reform. key words: type 2 diabetes mellitus, psychological well-being, health care system This is not the end. It is not even the beginning of the end. But, it is perhaps, the end of the beginning. Winston Churchill ( ) Wstęp Początek działania nowego systemu opieki zdrowotnej wprowadzonego 1 stycznia 1999 roku nie był łatwy i wymagał wyrozumiałości ze strony zarówno pacjentów, jak i zespołów leczących. W kolejnych badaniach przeprowadzonych przez Centrum Badania Opinii Społecznej między czerwcem 1999 a styczniem 2001 roku 72 79% respondentów oceniło działanie zreformowanej służby zdrowia jako zdecydowanie złe lub raczej złe [1]. Biorąc pod uwagę te dane, można wysunąć hipotezę, że osoby korzystające w tym okresie z usług medycznych znalazły się pod wpływem stresu psychologicznego, czyli w sytuacji trudnej sensu stricto, definiowanej jako stan obciążenia lub przeciążenia systemu regulacji zachowania, wywołany czynnikami zakłócającymi lub uniemożliwiającymi działanie zmierzające do osiągnięcia celu [2]. Cel pracy Adres do korespondencji: Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Diabetologii i Nefrologii ul. 3 Maja 13/15, Zabrze tel. +48 (0 prefiks 32) , faks +48 (0 prefiks 32) kchwdiab@infomed.slam.katowice.pl Copyright 2002 Via Medica, ISSN Celem niniejszej pracy było znalezienie odpowiedzi na następujące pytania: 1. Czy sytuacja trudna, wygenerowana przez reformę systemu opieki zdrowotnej wpłynęła na jakość życia chorych na cukrzycę typu 2 leczonych ambulatoryjnie? 205

2 Diabetologia Doświadczalna i Kliniczna rok 2002, tom 2, nr 3 3. Jeżeli tak, to jakie tendencje zmian wskaźników jakości życia obserwowano w okresie wprowadzania tej reformy (lata )? 4. Czy strukturyzowana edukacja grupowa, będąca elementem postępowania leczniczego w poradni diabetologicznej, modyfikuje stan psychoemocjonalny chorych? Materiał i metody W latach badaniem objęto 289 chorych na cukrzycę typu 2 w wieku lat (średnia wieku: 62 ± 5 lat), w tym 139 mężczyzn w wieku lat (średnia wieku 60 ± 7 lat) i 150 kobiet w wieku lat (średnia wieku 68 ± 3 lat); średni czas trwania cukrzycy w badanej grupie wynosił 3,4 8,1 lat (średnio 6 ± 2,8 lat). Wśród badanych 256 osób (88,6%) miało wykształcenie podstawowe i zawodowe, 33 osoby (11,3%) wykształcenie średnie lub wyższe. Jakość życia chorych oceniano przed i po zakończeniu strukturyzowanej edukacji grupowej, stosując kwestionariusz oceny samopoczucia według Clare Bradley, składający się z 22 pytań, umożliwiających ocenę w skali porządkowej punktowej poziomu depresji (zakres punktacji: 0 18), lęku (0 18), energii (0 12), jakości życia (0 18) i ogólnej jakości życia (0 66) [3]. Edukację grupową w zespołach 5 7-osobowych prowadził lekarz albo dyplomowana pielęgniarka 2 razy w tygodniu w cyklu miesięcznym w łącznym wymiarze 8 10 godzin. Tematyka wykładów z uwzględnieniem dyskusji obejmowała wiadomości o żywieniu i wysiłku fizycznym, stosowaniu doustnych leków hipoglikemizujących i insuliny, szczególnych sytuacjach życiowych i powikłaniach przewlekłych, prowadzono także praktyczne zajęcia dotyczące samokontroli glikemii oraz zebrano uwagi dotyczące przebiegu szkolenia. Wyniki kwestionariusza obliczano osobno dla grup chorych leczonych w poszczególnych latach: III i IV kwartał 1998 roku (n = 69), 1999 roku (n = 75), 2000 roku (n = 82) i 2001 roku (n = 63). Dane przedstawiono, podając wartość mediany (Me) z rozstępem międzykwartylowym (IR) dla obu grup, porównując wyniki za pomocą testu Wilcoxona dla sumy rang [4] przy użyciu pakietu oprogramowania statystycznego Statistica for Windows ver. 4.5, Statsoft Hipotezy zerowe odrzucano przy poziomie istotności p < 0,05. Wyniki W latach uzyskano kompletnie wypełnione kwestionariusze oceny samopoczucia od 289 chorych na cukrzycę typu 2, którzy wzięli udział w grupowej edukacji, co stanowi 33,6% ogółu chorych leczonych w tym czasie w poradni diabetologicznej. Wyniki kwestionariuszy oceny samopoczucia przed rozpoczęciem szkolenia grupowego przedstawione w tabeli 1 oraz na rycinie 1 wskazują na pogorszenie stanu psychoemocjonalnego i ogólnej jakości życia w pierwszym roku reformy w porównaniu z 1998 rokiem. Od 1999 roku obserwowano poprawę w zakresie wskaźników jakości życia, lecz znamienny statystyczny wzrost stwierdzono dopiero w 2001 roku. Uczestnictwo w grupowych zajęciach edukacyjnych prowadzonych w poradni diabetologicznej wiązało się z istotnym statystycznie zmniejszeniem poziomu lęku i depresji (ryc. 2 i 3) oraz poprawą wskaźników jakości życia (ryc. 4 i tab. 2). Dyskusja W pracy przedstawiono wpływ reformy systemu opieki zdrowotnej wprowadzonej w życie w 1999 roku na jakość życia i stan psychoemocjonalny szczególnej grupy chorych, jaką są osoby z cukrzycą typu 2. Cukrzyca jest chorobą przewlekłą, wymagającą stałej opieki medycznej oraz szkolenia chorych w celu zapobiegania ostrym i przewlekłym powikłaniom. Schorzenie to stwarza przewlekłą trudną sytuację, w której pacjent podlega działaniu wielu czynników stresujących: poznawczych, emocjonalnych, behawioralnych i społecznych [5]. Zadania stawiane przed chorym przez zespół leczący Tabela 1. Wyniki kwestionariusza oceny samopoczucia chorych na cukrzycę typu 2 w latach podane jako mediany ± odstęp międzykwartylowy wraz z poziomami różnic istotności statystycznej Table 1. Results of well-being questionnaire in type 2 diabetics in Data are medians ± interquartile range. P values refer to group comparison by Wilcoxon s rank sum test Rok Liczba osób n = 69 n = 75 n = 82 n = 63 vs vs vs vs Poziom depresji 10 ± 3 12 ± 3 12 ± 2 10 ± 3 p < 0,05 NS p < 0,05 NS Poziom lęku 10 ± 1 13 ± 2 14 ± 2 12 ± 2 p < 0,05 NS NS p < 0,05 Poziom energii 10 ± 2 8 ± 2 9 ± 1 10 ± 3 p < 0,05 NS p < 0,05 NS Jakość życia 14 ± 1 11 ± 3 13 ± 2 14 ± 3 p < 0,05 p < 0,05 p < 0,05 NS Ogólna jakość życia 40 ± 3 30 ± 4 32 ± 3 38 ± 6 p < 0,001 NS p < 0,001 NS NS nieznamienne statystycznie 206

3 Grzegorz Pacyk i wsp. Reforma opieki zdrowotnej a cukrzyca typu 2 Rycina 1. Mediany wskaźników jakości życia chorych na cukrzycę typu 2 w latach Figure 1. Medians of well-being questionnaire results in type 2 diabetics in Poziom depresji p<0,05 p<0,05 Poziom lêku p<0,05 p <0, Lata Przed edukacj¹ Po edukacji Lata Przed edukacj¹ Po edukacji Rycina 2. Poziom depresji u chorych na cukrzycę typu 2 przed i po odbyciu edukacji grupowej w latach Figure 2. Depression score in type 2 diabetics before and after group education in Rycina 3. Poziom lęku u chorych na cukrzycę typu 2 przed i po odbyciu edukacji grupowej w latach Figure 3. Anxiety score in type 2 diabetics before and after group education in Ogólna jakoœæ zycia Lata Przed edukacj¹ Po edukacji Rycina 4. Ogólna jakość życia u chorych na cukrzycę typu 2 przed i po odbyciu edukacji grupowej w latach Figure 4. General well-being score in type 2 diabetics before and after group education in obejmują modyfikację stylu życia, stosowanie odpowiedniej diety, leków doustnych lub insuliny. Ponadto postępowanie zapobiegawczo-lecznicze wiąże się również z koniecznością corocznej kontroli oraz regularnych wizyt (nawet co 3 miesiące) [6], co jest odbierane jako przymus ciągłego kontaktowania się z placówkami służby zdrowia. Dla tych chorych zmiana organizacji działania opieki zdrowotnej, mimo że poprzedzona kampanią informacyjną, stała się sytuacją trudną, która wpłynęła na jakość ich życia i stan psychoemocjonalny. Nie budzi to zdziwienia, jeżeli uwzględni się wyniki sondaży Centrum Badania Opinii Społecznej, w których między marcem 1999 roku a czerwcem 2000 roku 55 59% losowo wybranych Polaków uważało, że reforma ochrony zdrowia jest niekorzystna dla przeciętnego obywatela [1]. W pierwszym roku reformy, chorzy na cukrzycę typu 2 kierowani do poradni diabetologicznej wykazywali istotnie wyższy poziom lęku i depresji oraz oceniali swoją ogólną jakość życia gorzej niż osoby leczone po raz pierwszy 207

4 Diabetologia Doświadczalna i Kliniczna rok 2002, tom 2, nr 3 Tabela 2. Porównanie wyników kwestionariusza oceny samopoczucia chorych na cukrzycę typu 2 w latach przed odbyciem szkolenia grupowego i po nim, wyniki podane jako mediany ± odstęp międzykwartylowy Table 2. Comparison of well-being questionnaire results in type 2 diabetics in before and after group education. Data are medians ± interquartile range. P values refer to group comparison by Wilcoxon s rank sum test Rok Liczba osób n = 69 n = 75 n = 82 n = 63 Edukacja grupowa Przed Po Przed Po Przed Po Przed Po Poziom depresji 10 ± 3 7 ± 2* 12 ± 3 6 ± 4 # 12 ± 2 7 ± 3 # 10 ± 3 7 ± 3* Poziom lęku 10 ± 1 6 ± 3* 13 ± 2 7 ± 3 # 14 ± 2 6 ± 2 # 12 ± 2 8 ± 4* Poziom energii 10 ± 2 10 ± 2 8 ± 2 10 ± 4* 9 ± 1 11 ± 3* 10 ± 3 11 ± 2 Jakość życia 14 ± 1 16 ± 3* 11 ± 3 15 ± 2* 13 ± 2 16 ± 3* 14 ± 3 16 ± 4* Ogólna jakość życia 40 ± 3 49 ± 4 # 30 ± 4 48 ± 4 # 32 ± 3 50 ± 5 # 38 ± 6 48 ± 4 # *p < 0,05, # p < 0,001 w drugim półroczu 1998 roku. Wskaźniki stanu psychoemocjonalnego w 2000 i 2001 roku stopniowo poprawiały się, lecz statystycznie istotne różnice tych parametrów odnotowano dopiero między wynikami z 1999 i 2001 roku. Wyniki kwestionariusza oceny jakości życia dopiero w 2001 roku osiągnęły poziom z półrocza porzedzającego wdrożenie reformy. Wyjątek stanowił poziom lęku, który chociaż stopniowo ulegał zmniejszeniu w latach reformy, to jednak w 2001 roku pozostał istotnie wyższy niż w półroczu 1998 (tab. 1). Chociaż wszystkich pacjentów kierowanych do poradni diabetologicznej zachęcano do uczestnictwa w cyklu szkoleń zbiorowych, to jedynie 33,6% spośród nich wzięło udział w zajęciach edukacyjnych. Ta grupa była względnie jednorodna pod względem wieku (średnia wieku: 62 ± 5 lat), czasu trwania cukrzycy (średnio 6 ± 2,8 lat) i wykształcenia (88,6% badanych miało wykształcenie podstawowe i zawodowe, a 11,3% wykształcenie średnie lub wyższe). Edukacja grupowa jest cennym narzędziem terapetycznym i korzystnie wpływa na stan psychoemocjonalny zarówno chorych ze świeżo wykrytą cukrzycą, jak i leczonych długotrwale (badania własne, w druku). Obecność innych uczestników szkolenia sprzyja wymianie doświadczeń, przyspiesza emocjonalne dojrzewanie chorych i wzbudza motywację do współpracy z zespołem terapeutycznym i do samokontroli [3, 5]. W niniejszej pracy stwierdzono znamienną statystycznie poprawę wskaźników stanu psychoemocjonalnego oraz ogólnej jakości życia niezależnie od ich wartości początkowych (tab. 2). Największe korzyści z uczestnictwa w zajęciach edukacyjnych odnieśli chorzy w pierwszym roku wprowadzania reformy opieki zdrowotnej, kiedy ich poziom depresji i lęku był najwyższy. Należy dążyć do jak największego upowszechnienia edukacji grupowej w formie szkoły dla chorych na cukrzycę, która nie tylko służy przekazaniu wiedzy na temat samoopieki w cukrzycy, ale także zwiększa psychiczną odporność pacjenta i umożliwia osiągnięcie poczucia dobrej jakości życia. Wnioski 1. Reforma sytemu opieki zdrowotnej wpłynęła negatywnie na poczucie jakości życia chorych na cukrzycę typu 2 leczonych ambulatoryjnie. 2. W okresie wprowadzania reformy, przypadającym na lata , stwierdzono stopniową poprawę ogólnej jakości życia i stanu psychoemocjonalnego chorych na cukrzycę typu Strukturyzowana edukacja grupowa, zapewniana przez poradnię diabetologiczną, istotnie poprawia stan psychoemocjonalny i poczucie jakości życia uczestników szkolenia. Streszczenie Cel pracy. Biorąc pod uwagę negatywne opinie respondentów Centrum Badania Opinii Społecznej, dotyczące sprawności funkcjonowania służby zdrowia i jakości usług medycznych w okresie wdrażania reformy systemu opieki zdrowotnej, celem pracy była ocena jakości życia chorych na cukrzycę typu 2 w latach Materiał i metody. Badaniem objęto 289 chorych na cukrzycę typu 2 w wieku 62 ± 5 lat, 33,6% osób spośród skierowanych w latach do poradni diabetologicznej; średni czas trwania cukrzycy: 6 ± 2,8 lat. Jakość życia chorych oceniano podczas strukturyzowanej edukacji grupowej przed wygłoszeniem 8 wykładów i po zakończeniu cyklu, stosując kwestionariusz oceny samopoczucia według Clare Bradley. Wyniki. Ogólna jakość życia w 1999 roku uległa istotnemu pogorszeniu w porównaniu z rokiem 1998 (skala punktowa porządkowa: 40 ± 3 vs. 30 ± 4, p < 0,001), a następnie przyjęła tendencję wzrostową, osiągając istotną poprawę w 2001 roku (1999 vs. 2001: 30 ± 4 vs. 38 ± 6, p < 0,001). Udział w edukacji grupowej prowadzonej w poradni w latach powodował istotne statystycznie zmniejszenie poziomu lęku i depresji oraz poprawę wskaźników jakości życia. 208

5 Grzegorz Pacyk i wsp. Reforma opieki zdrowotnej a cukrzyca typu 2 Wnioski. Ogólna jakość życia chorych na cukrzycę typu 2 w ich własnej ocenie istotnie się poprawiła dopiero w trzecim roku reformy systemu opieki zdrowotnej. W ciągu całego okresu obserwacji stwierdzono korzystny wpływ edukacji grupowej na stan psychoemocjonalny chorych na cukrzycę typu 2. słowa kluczowe: cukrzyca typu 2, jakość życia, opieka zdrowotna Piśmiennictwo 1. Derczyński W. Opinie o opiece zdrowotnej po dwóch latach reformy. Komunikat CBOS nr 2460 BS/16/ Jarosz M. Sytuacje trudne oraz ich wpływ na stan psychiczny. W: Jarosz M. Red. Psychologia lekarska. PZWL, Warszawa 1983; Bradley C., Gamsu D.S. for the Psychological Well-being Working Group of the WHO/IDF St Vincent Declaration Action Programme for Diabetes: Guidelines for Encouraging Psychological Well-being. Report of a Working Group of the World Health Organization Regional Office for Europe and International Diabetes Federation European Region St Vincent Declaration Action Programme for Diabetes. Diabetic Medicine 1994; 11: Moczko A.J., Bręborowicz G.H., Tadeusiewicz R. Statystyka w badaniach medycznych. Springer PWN Warszawa Tatoń J. Cukrzyca. Nauczanie samoopieki. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa A Desktop Guide to Type 2 Diabetes Mellitus, European Diabetes Policy Group Diabetic Medicine 1999, tom

6 Diabetologia Doświadczalna i Kliniczna rok 2002, tom 2, nr 3 210

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 286 SECTIO D 2003

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 286 SECTIO D 2003 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 286 SECTIO D 2003 Zakład Zarządzania i Ekonomiki Ochrony Zdrowia Akademii Medycznej w Lublinie Department of Health

Bardziej szczegółowo

Chory z cukrzycą leczony insuliną z częstymi niedocukrzeniami - strategia postępowania

Chory z cukrzycą leczony insuliną z częstymi niedocukrzeniami - strategia postępowania 21.05.2016 Chory z cukrzycą leczony insuliną z częstymi niedocukrzeniami - strategia postępowania Wstęp: hipoglikemia skala problemu Hipoglikemia: konsekwencje Błędy pacjenta jako przyczyna hipoglikemii

Bardziej szczegółowo

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 289 SECTIO D 2003

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 289 SECTIO D 2003 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 289 SECTIO D 2003 Zakład Zarządzania i Ekonomiki Ochrony Zdrowia Akademii Medycznej w Lublinie Department of Health

Bardziej szczegółowo

Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją

Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją 234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle

Bardziej szczegółowo

Jerzy Stockfisch 1, Jarosław Markowski 2, Jan Pilch 2, Brunon Zemła 3, Włodzimierz Dziubdziela 4, Wirginia Likus 5, Grzegorz Bajor 5 STRESZCZENIE

Jerzy Stockfisch 1, Jarosław Markowski 2, Jan Pilch 2, Brunon Zemła 3, Włodzimierz Dziubdziela 4, Wirginia Likus 5, Grzegorz Bajor 5 STRESZCZENIE Czynniki ryzyka związane ze stylem i jakością życia a częstość zachorowań na nowotwory złośliwe górnych dróg oddechowych w mikroregionie Mysłowice, Imielin i Chełm Śląski Jerzy Stockfisch 1, Jarosław Markowski

Bardziej szczegółowo

Edukacja w cukrzycymiejsce i rola. pielęgniarek w Finlandii

Edukacja w cukrzycymiejsce i rola. pielęgniarek w Finlandii Edukacja w cukrzycymiejsce i rola pielęgniarek w Finlandii Outi Himanen, pielęgniarka, pielęgniarka specjalistka, edukator, menadżer edukacji. Centrum Edukacji/Fińskie Stowarzyszenie Diabetologiczne Zawartość

Bardziej szczegółowo

Zmiany endokrynne, cukrzyca i inne choroby metaboliczne w starszym wieku Pielęgniarstwo

Zmiany endokrynne, cukrzyca i inne choroby metaboliczne w starszym wieku Pielęgniarstwo Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nysie Instytut Pielęgniarstwa Nazwa modułu (przedmiotu) Kierunek studiów Profil kształcenia Poziom studiów Forma studiów Semestr studiów Tryb zaliczenia przedmiotu Formy

Bardziej szczegółowo

Deklaracja PFED w sprawie miejsca i roli edukatora w opiece nad pacjentem z cukrzycą

Deklaracja PFED w sprawie miejsca i roli edukatora w opiece nad pacjentem z cukrzycą Deklaracja PFED w sprawie miejsca i roli edukatora w opiece nad pacjentem z cukrzycą 1. Cukrzyca jest chorobą przewlekłą. Nie da się jej całkowicie wyleczyć, można ją jednak kontrolować tak skutecznie,

Bardziej szczegółowo

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 5 1 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej Instytut Pielęgniarstwa Higher State Vocational School

Bardziej szczegółowo

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W NOWYM SĄCZU SYLABUS PRZEDMIOTU. Obowiązuje od roku akademickiego: 2011/2012

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W NOWYM SĄCZU SYLABUS PRZEDMIOTU. Obowiązuje od roku akademickiego: 2011/2012 PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W NOWYM SĄCZU SYLABUS Obowiązuje od roku akademickiego: 2011/2012 Instytut Zdrowia Kierunek studiów: Pielęgniarstwo Kod kierunku: 12. Specjalność: pielęgniarstwo 1. PRZEDMIOT

Bardziej szczegółowo

Doświadczenia zespołu terapeutycznego w edukacji diabetologicznej. Fakty i mity polskiej edukacji

Doświadczenia zespołu terapeutycznego w edukacji diabetologicznej. Fakty i mity polskiej edukacji Doświadczenia zespołu terapeutycznego w edukacji diabetologicznej. Fakty i mity polskiej edukacji Zespół Kliniki Endokrynologii i Diabetologii IP - CZD Elżbieta Piontek, Alicja Szewczyk, Grażyna Korzeniewska,

Bardziej szczegółowo

ola pielęgniarki w edukacji chorych na cukrzycę

ola pielęgniarki w edukacji chorych na cukrzycę P R A C A O R Y G I N A L N A Bogumiła Kosicka 1, Irena Wrońska 2 1 Katedra i Zakład Zarządzania w Pielęgniarstwie Akademii Medycznej w Lublinie 2 Katedra Rozwoju Pielęgniarstwa Akademii Medycznej w Lublinie

Bardziej szczegółowo

Możliwości w zakresie podnoszenia poziomu wiedzy lekarzy oraz edukacja pacjentów. Przemysława Jarosz-Chobot

Możliwości w zakresie podnoszenia poziomu wiedzy lekarzy oraz edukacja pacjentów. Przemysława Jarosz-Chobot Możliwości w zakresie podnoszenia poziomu wiedzy lekarzy oraz edukacja pacjentów Przemysława Jarosz-Chobot DZISIEJSZA OPIEKA DIABETOLOGICZNA STANDARD EDUKACJA INSULINA Inne Leki Chory? Na zawsze? Czy

Bardziej szczegółowo

NCBR: POIG /12

NCBR: POIG /12 Rezultaty polskiego rocznego wieloośrodkowego randomizowanego badania klinicznego telepsychiatrycznej metody terapii pacjentów ze schizofrenią paranoidalną czy jesteśmy gotowi do leczenia? Krzysztof Krysta

Bardziej szczegółowo

Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT

Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT Katarzyna Rutkowska Szpital Kliniczny Nr 1 w Zabrzu Wyniki leczenia (clinical outcome) śmiertelność (survival) sprawność funkcjonowania (functional outcome) jakość

Bardziej szczegółowo

Kamil Barański 1, Ewelina Szuba 2, Magdalena Olszanecka-Glinianowicz 3, Jerzy Chudek 1 STRESZCZENIE WPROWADZENIE

Kamil Barański 1, Ewelina Szuba 2, Magdalena Olszanecka-Glinianowicz 3, Jerzy Chudek 1 STRESZCZENIE WPROWADZENIE Czynniki socjodemograficzne wpływające na poziom wiedzy dotyczącej dróg szerzenia się zakażenia w kontaktach niezwiązanych z procedurami medycznymi wśród pacjentów z WZW typu C Kamil Barański 1, Ewelina

Bardziej szczegółowo

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 256 SECTIO D 2005

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 256 SECTIO D 2005 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 256 SECTIO D 2005 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Tarnowie Instytut Ochrony Zdrowia, Zakład Pielęgniarstwa Higher Vocational

Bardziej szczegółowo

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIESKŁODOWSKA LUBLIN POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 200 Katedra i Klinika Endokrynologii Akademii Medycznej im. prof. F. Skubiszewskiego w Lublinie Kierownik Kliniki:

Bardziej szczegółowo

DZIENNY DOM OPIEKI MEDYCZNEJ ZAKŁAD PIELEGNACYJNO-OPIEKUŃCZY IM. KS. JERZEGO POPIEŁUSZKI W TORUNIU

DZIENNY DOM OPIEKI MEDYCZNEJ ZAKŁAD PIELEGNACYJNO-OPIEKUŃCZY IM. KS. JERZEGO POPIEŁUSZKI W TORUNIU DZIENNY DOM OPIEKI MEDYCZNEJ ZAKŁAD PIELEGNACYJNO-OPIEKUŃCZY IM. KS. JERZEGO POPIEŁUSZKI W TORUNIU Zakład Pielęgnacyjno-Opiekuńczy im. ks. Jerzego Popiełuszki od 1 lutego 2017 roku realizuje projekt Zostań

Bardziej szczegółowo

Dr A. Wołpiuk- Ochocińska. Dr A. Wołpiuk- Ochocińska

Dr A. Wołpiuk- Ochocińska. Dr A. Wołpiuk- Ochocińska (1) Nazwa przedmiotu Psychologia stosowana (2) Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Wydział Medyczny Instytut Położnictwa i Ratownictwa Medycznego Katedra: Położnictwa (3) Kod przedmiotu - () Studia Kierunek

Bardziej szczegółowo

Agresja wobec personelu medycznego

Agresja wobec personelu medycznego Agresja wobec personelu medycznego Od połowy XX wieku do chwili obecnej obserwuje się gwałtowny postęp w diagnostyce i leczeniu pacjentów. Postęp ten przyczynił się do wczesnego rozpoznawania chorób oraz

Bardziej szczegółowo

OCENA SATYSFAKCJI ŻYCIOWEJ I SAMOPOCZUCIA PSYCHICZNEGO PACJENTÓW PRZED OPERACJĄ TĘTNIAKA AORTY

OCENA SATYSFAKCJI ŻYCIOWEJ I SAMOPOCZUCIA PSYCHICZNEGO PACJENTÓW PRZED OPERACJĄ TĘTNIAKA AORTY OCENA SATYSFAKCJI ŻYCIOWEJ I SAMOPOCZUCIA PSYCHICZNEGO PACJENTÓW PRZED OPERACJĄ TĘTNIAKA AORTY EVALUATION OF LIFE SATISFACTION AND PSYCHOLOGICAL WELL-BEING OF PATIENTS BEFORE SURGERY AORTIC ANEURYSM Emilia

Bardziej szczegółowo

Aktywność fizyczna. Schemat postępowania w cukrzycy

Aktywność fizyczna. Schemat postępowania w cukrzycy Aktywność fizyczna Schemat postępowania w cukrzycy Aktywność fizyczna Ćwiczenia i gimnastyka są korzystne dla każdego, a w szczególności dla chorych na cukrzycę. W przypadku tej choroby wysiłek fizyczny

Bardziej szczegółowo

JAKOŚĆ ŻYCIA A WSPARCIE SPOŁECZNE KOBIET Z HIPERGLIKEMIĄ W OKRESIE CIĄŻY

JAKOŚĆ ŻYCIA A WSPARCIE SPOŁECZNE KOBIET Z HIPERGLIKEMIĄ W OKRESIE CIĄŻY UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU ZAKŁAD PODSTAW POŁOŻNICTWA Marta Izabela Zarajczyk JAKOŚĆ ŻYCIA A WSPARCIE SPOŁECZNE KOBIET Z HIPERGLIKEMIĄ W OKRESIE CIĄŻY Rozprawa na stopień doktora

Bardziej szczegółowo

Choroby wewnętrzne - diabetologia Kod przedmiotu

Choroby wewnętrzne - diabetologia Kod przedmiotu Choroby wewnętrzne - diabetologia - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Choroby wewnętrzne - diabetologia Kod przedmiotu 12.0-WL-Lek-ChW-D Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek

Bardziej szczegółowo

SÓL I ŚWIATŁO W PIELEGNIARSTWIE DIABETOLOGICZNYM

SÓL I ŚWIATŁO W PIELEGNIARSTWIE DIABETOLOGICZNYM SÓL I ŚWIATŁO W PIELEGNIARSTWIE DIABETOLOGICZNYM Alicja Szewczyk Klinika Endokrynologii i Diabetologii Instytut Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka Polska Federacja Edukacji w Diabetologii Światło poranka https://pl.wikipedia.org/wiki/światło

Bardziej szczegółowo

Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego

Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób

Bardziej szczegółowo

OPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA

OPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA Załącznik nr 9 do Zarządzenia Rektora ATH Nr 514/2011/2012z dnia 14 grudnia 2011 r. Druk DNiSS nr PK_IIIF OPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA NAZWA PRZEDMIOTU/MODUŁU KSZTAŁCENIA: Pielęgniarstwo specjalistyczne - Psychiatria

Bardziej szczegółowo

OCENA STANU WIEDZY UCZNIÓW SZKÓŁ POLICEALNYCH NA TEMAT DODATKÓW DO ŻYWNOŚCI

OCENA STANU WIEDZY UCZNIÓW SZKÓŁ POLICEALNYCH NA TEMAT DODATKÓW DO ŻYWNOŚCI BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLV, 2012, 3, str. 1055 1059 Aneta Kościołek 1, Magdalena Hartman 2, Katarzyna Spiołek 1, Justyna Kania 1, Katarzyna Pawłowska-Góral 1 OCENA STANU WIEDZY UCZNIÓW SZKÓŁ POLICEALNYCH

Bardziej szczegółowo

SYTUACJA ZDROWOTNA DZIECI I MŁODZIEŻY W WOJEWÓDZTWIE ŁÓDZKIM

SYTUACJA ZDROWOTNA DZIECI I MŁODZIEŻY W WOJEWÓDZTWIE ŁÓDZKIM SYTUACJA ZDROWOTNA DZIECI I MŁODZIEŻY W WOJEWÓDZTWIE ŁÓDZKIM 2 LICZBA LUDNOŚCI W 2010 ROKU 2010 województwo łódzkie miasto Łódź liczba ludności ogółem 2552000 737098 0 19 r.ż. 504576 (19,7) 117839 (15,9)

Bardziej szczegółowo

Dostępność innowacyjnych metod ciągłego monitorowania glukozy

Dostępność innowacyjnych metod ciągłego monitorowania glukozy Dostępność innowacyjnych metod ciągłego monitorowania glukozy Dr hab.n.med. Tomasz Klupa Uniwersytet Jagielloński, Katedra i Klinika Chorób Metabolicznych Konflikt interesów Wykłady i seminaria dla firmy

Bardziej szczegółowo

lek. Wojciech Mańkowski Kierownik Katedry: prof. zw. dr hab. n. med. Edward Wylęgała

lek. Wojciech Mańkowski Kierownik Katedry: prof. zw. dr hab. n. med. Edward Wylęgała lek. Wojciech Mańkowski Zastosowanie wzrokowych potencjałów wywołanych (VEP) przy kwalifikacji pacjentów do zabiegu przeszczepu drążącego rogówki i operacji zaćmy Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych

Bardziej szczegółowo

Psychologia - opis przedmiotu

Psychologia - opis przedmiotu Psychologia - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Psychologia Kod przedmiotu 14.4-WP-PielP-CHOL-Sk-S14_pNadGenUY423 Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Pielęgniarstwo Profil

Bardziej szczegółowo

Szkoła przyjazna dziecku z cukrzycą. Klinika Pediatrii, Onkologii, Hematologii i Diabetologii Uniwersytet Medyczny w Łodzi

Szkoła przyjazna dziecku z cukrzycą. Klinika Pediatrii, Onkologii, Hematologii i Diabetologii Uniwersytet Medyczny w Łodzi Szkoła przyjazna dziecku z cukrzycą Klinika Pediatrii, Onkologii, Hematologii i Diabetologii Uniwersytet Medyczny w Łodzi Dzieci chorują głównie na cukrzycę typu 1 Cukrzyca typu 1 - jest chorobą charakteryzującą

Bardziej szczegółowo

CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ

CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT 629-35-69, 628-37-04 UL. ŻURAWIA, SKR. PT. 24 INTERNET http://www.cbos.pl OŚRODEK INFORMACJI 693-46-92, 625-76-23 00-503 WARSZAWA E-mail: sekretariat@cbos.pl

Bardziej szczegółowo

Skuteczność samokontroli a poziom lęku i depresji u młodzieży chorej na cukrzycę insulinozależną

Skuteczność samokontroli a poziom lęku i depresji u młodzieży chorej na cukrzycę insulinozależną Post-print of: Basińska B. Skuteczność samokontroli a poziom lęku i depresji u młodzieży chorej na cukrzycę insulinozależną. Zdrowie Psychiczne, Volume 3-4, 1997, pp. 157-163 Skuteczność samokontroli a

Bardziej szczegółowo

Polskie Forum Psychologiczne, 2013, tom 18, numer 4, s. 441-456

Polskie Forum Psychologiczne, 2013, tom 18, numer 4, s. 441-456 Polskie Forum Psychologiczne, 2013, tom 18, numer 4, s. 441-456 Anna Ratajska 1 2 1 1 Instytut Psychologii, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego Institute of Psychology, Kazimierz Wielki University in Bydgoszcz

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN UDZIELANIA ZAPOMÓG ZDROWOTNYCH DLA NAUCZYCIELI I EMERYTÓW KATOWICKIEGO CENTRUM EDUKACJI

REGULAMIN UDZIELANIA ZAPOMÓG ZDROWOTNYCH DLA NAUCZYCIELI I EMERYTÓW KATOWICKIEGO CENTRUM EDUKACJI KATOWICKIE CENTRUM EDUKACJI ZAWODOWEJ KATOWICE, TECHNIKÓW 11 REGULAMIN UDZIELANIA ZAPOMÓG ZDROWOTNYCH DLA NAUCZYCIELI I EMERYTÓW KATOWICKIEGO CENTRUM EDUKACJI ZAWODOWEJ Załącznik do Statutu Katowickiego

Bardziej szczegółowo

KONFLIKTY NA ODDZIALE INTENSYWNEJ TERAPII

KONFLIKTY NA ODDZIALE INTENSYWNEJ TERAPII KONFLIKTY NA ODDZIALE INTENSYWNEJ TERAPII Maria Wujtewicz Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii GUMed II Konferencja Naukowa Czasopisma Anestezjologia Intensywna Terapia Sopot 2014 KONFLIKT INTERESÓW

Bardziej szczegółowo

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005 Oddział Neurologii z Pododdziałem Udarowym SP ZOZ w Przeworsku KINGA KOZAK, ANNA KOZAK-SYKAŁA The quality

Bardziej szczegółowo

5. Województwo, w którym mieści się Pani/Pana główne miejsce pracy: G. mazowieckie. H. opolskie. I. podkarpackie. J. podlaskie. K.

5. Województwo, w którym mieści się Pani/Pana główne miejsce pracy: G. mazowieckie. H. opolskie. I. podkarpackie. J. podlaskie. K. G. G. Page 1 D. D. D. Page 2 METRYCZKA Jeżeli Pani/Pan zatrudniona/y jest u więcej niż jednego pracodawcy proszę o udzielnie odpowiedzi w całej ankiecie zgodnie z głównym miejscem pracy (powyżej 50% czasu

Bardziej szczegółowo

Przegląd epidemiologiczny metod diagnostyki i leczenia łagodnego rozrostu stercza na terenie Polski.

Przegląd epidemiologiczny metod diagnostyki i leczenia łagodnego rozrostu stercza na terenie Polski. Przegląd epidemiologiczny metod diagnostyki i leczenia łagodnego rozrostu stercza na terenie Polski. Program MOTO-BIP /PM_L_0257/ Ocena wyników programu epidemiologicznego. Dr n. med. Bartosz Małkiewicz

Bardziej szczegółowo

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 22 SECTIO D 2004

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 22 SECTIO D 2004 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 22 SECTIO D 2004 Zakład Organizacji Pracy Pielęgniarskiej Wydziału Opieki i Oświaty Zdrowotnej Śląskiej Akademii Medycznej

Bardziej szczegółowo

Porównanie jakości życia u chorych z zespołami depresyjnymi i białaczkami

Porównanie jakości życia u chorych z zespołami depresyjnymi i białaczkami Piotr Magiera, Miko/aj Majkowicz, Iwona Trzebiatowska, Krystyna de Walden-Ga/uszko Porównanie jakości życia u chorych z zespołami depresyjnymi i białaczkami Katedra i I Klinika Chorób Psychicznych AM w

Bardziej szczegółowo

Ocena ryzyka rozwoju odleżyn na podstawie wybranych czynników ryzyka i skali D.Norton Aleksandra Popow, Maria T. Szewczyk, Katarzyna Cierzniakowska, Elżbieta Kozłowska Zakład Pielęgniarstwa Chirurgicznego,

Bardziej szczegółowo

ZAANGAŻOWANIE W PRZEBIEG LECZENIA U CHORYCH ZE SCHIZOFRENIĄ PODDANYCH TERAPII PRZECIWPSYCHOTYCZNEJ

ZAANGAŻOWANIE W PRZEBIEG LECZENIA U CHORYCH ZE SCHIZOFRENIĄ PODDANYCH TERAPII PRZECIWPSYCHOTYCZNEJ ZAANGAŻOWANIE W PRZEBIEG LECZENIA U CHORYCH ZE SCHIZOFRENIĄ PODDANYCH TERAPII PRZECIWPSYCHOTYCZNEJ Raport z Programu Edukacyjno-Badawczego Październik 2017 Założenia programu Małe zaangażowanie w przebieg

Bardziej szczegółowo

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2013/2014

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2013/2014 Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Karta przedmiotu Wydział Zdrowia i Nauk Medycznych obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 03/04 Kierunek studiów: Pielęgniarstwo

Bardziej szczegółowo

Programy profilaktyczne w diabetologii ocena dostępności i funkcjonowania w Polsce. Obecna realizacja wykrywania cukrzycy typu 2 w naszym kraju

Programy profilaktyczne w diabetologii ocena dostępności i funkcjonowania w Polsce. Obecna realizacja wykrywania cukrzycy typu 2 w naszym kraju Programy profilaktyczne w diabetologii ocena dostępności i funkcjonowania w Polsce. Obecna realizacja wykrywania cukrzycy typu 2 w naszym kraju Jacek Sieradzki Uniwersytet Jagiellooski w Krakowie Seminarium

Bardziej szczegółowo

Wyniki badania satysfakcji pacjentów Powiatowego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Starachowicach

Wyniki badania satysfakcji pacjentów Powiatowego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Starachowicach Powiatowy Zakład Opieki Zdrowotnej ul. Radomska 70 27-200 Starachowice Wyniki badania satysfakcji pacjentów Powiatowego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Starachowicach na podstawie badania ankietowego przeprowadzonego

Bardziej szczegółowo

Wpływ czynników społeczno-demograficznych i klinicznych na jakość życia chorych na cukrzycę typu 2

Wpływ czynników społeczno-demograficznych i klinicznych na jakość życia chorych na cukrzycę typu 2 Joanna Pufal, Marcin Gierach, Małgorzata Pufal, Agata Bronisz, Lucyna Kiełbasa, Roman Junik PRACA ORYGINALNA Katedra i Klinika Endokrynologii i Diabetologii Akademii Medycznej im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy

Bardziej szczegółowo

Hipoglikemia. przyczyny, objawy, leczenie. Beata Telejko

Hipoglikemia. przyczyny, objawy, leczenie. Beata Telejko Hipoglikemia przyczyny, objawy, leczenie Beata Telejko Klinika Endokrynologii, Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku Definicja hipoglikemii w cukrzycy Zespół objawów

Bardziej szczegółowo

DiabControl RAPORT KOŃCOWY

DiabControl RAPORT KOŃCOWY DiabControl OCENA WSPÓŁPRACY PACJENTA CHOREGO NA CUKRZYCĘ TYPU 2 Z LEKARZEM PROWADZĄCYM W ZAKRESIE COMPLIANCE, OBSERWACJA ZJAWISKA DYSFAGII (TRUDNOŚCI W POŁYKANIU) RAPORT KOŃCOWY Październik 214 Autor

Bardziej szczegółowo

Wybrane zmienne biograficzne a zakres normy seksualnej prezentowany w opiniach młodych kobiet

Wybrane zmienne biograficzne a zakres normy seksualnej prezentowany w opiniach młodych kobiet Seksuologia Polska 2005, 3, 1, 13 17 Copyright 2005 Via Medica, ISSN 1731 667 P R A C A O R Y G I N A L N A Barbara Jankowiak, Zmienne biograficzne a zakres normy seksualnej prezentowany w opiniach młodych

Bardziej szczegółowo

Dr Sztembis. Dr Sztembis. Rok akademicki 2015/2016. (1) Nazwa przedmiotu Psychologia kliniczna (2) Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot

Dr Sztembis. Dr Sztembis. Rok akademicki 2015/2016. (1) Nazwa przedmiotu Psychologia kliniczna (2) Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot (1) Nazwa przedmiotu Psychologia kliniczna (2) Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Rok akademicki 2015/2016 Wydział Medyczny Instytut Położnictwa i Ratownictwa Medycznego Katedra: Położnictwa (3) Kod

Bardziej szczegółowo

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 339 SECTIO D 2005

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 339 SECTIO D 2005 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 339 SECTIO D 5 Zakład Pielęgniarstwa Chirurgicznego WP i NoZ AM w Lublinie, p.o. kierownika Zakładu: Prof. dr hab. n.

Bardziej szczegółowo

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu. Karta przedmiotu. obowiązuje w roku akademickim 2012/2013

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu. Karta przedmiotu. obowiązuje w roku akademickim 2012/2013 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu Karta przedmiotu Instytut Zdrowia obowiązuje w roku akademickim 01/013 Kierunek studiów: Pielęgniarstwo Profil: Praktyczny Forma studiów: Stacjonarne Kod

Bardziej szczegółowo

JAKOŚĆ ŻYCIA U DZIECI I MŁODZIEŻY Z WRODZONYM ZAKAŻENIEM HIV W POLSCE

JAKOŚĆ ŻYCIA U DZIECI I MŁODZIEŻY Z WRODZONYM ZAKAŻENIEM HIV W POLSCE JAKOŚĆ ŻYCIA U DZIECI I MŁODZIEŻY Z WRODZONYM ZAKAŻENIEM HIV W POLSCE A. Zielińska 1, M. Bielecki 2, F. Pierowski 3, U. Coupland 4, A.Bryńska 1, T. Wolańczyk 1, M. Marczyńska 4 (1) Klinika Psychiatrii

Bardziej szczegółowo

Aktywność fizyczna. Jak postępować w cukrzycy?

Aktywność fizyczna. Jak postępować w cukrzycy? Aktywność fizyczna Jak postępować w cukrzycy? AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA Ćwiczenia i gimnastyka są korzystne dla każdego, a w szczególności dla chorych na cukrzycę. W przypadku tej choroby wysiłek fizyczny jest

Bardziej szczegółowo

Poprawa jakości życia w wyniku edukacji niewidomych chorych na cukrzycę

Poprawa jakości życia w wyniku edukacji niewidomych chorych na cukrzycę PRACA ORYGINALNA ISSN 1640 8497 Zofia Ruprecht, Izabela Czaplicka, Małgorzata Żmudzińska, Agata Bronisz, Joanna Kłubo-Gwieździńska, Roman Junik Katedra i Klinika Endokrynologii i Diabetologii Akademii

Bardziej szczegółowo

STRESZCZENIE W JĘZYKU POLSKIM

STRESZCZENIE W JĘZYKU POLSKIM STRESZCZENIE W JĘZYKU POLSKIM Środowisko zawodowe, w jakim przebywa pracownik, jest bardzo ważnym elementem, który może wpływać na zdrowie fizyczne i psychiczne oraz funkcjonowanie społeczne. Pielęgniarki

Bardziej szczegółowo

4.8. Porównanie uzyskanych wyników badań w latach do wyników badań tej samej grupy przeprowadzonych w latach

4.8. Porównanie uzyskanych wyników badań w latach do wyników badań tej samej grupy przeprowadzonych w latach 4.8. Porównanie uzyskanych wyników badań w latach 1998-99 do wyników badań tej samej grupy przeprowadzonych w latach 1989-9. 4.8.1. Porównanie częstości wola rozpoznanego w badaniu palpacyjnym u 891 osób

Bardziej szczegółowo

Analysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn

Analysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn Analiza powikłań infekcyjnych u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną leczonych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym w Olsztynie Analysis of infectious complications inf children with

Bardziej szczegółowo

Bariery w realizacji zadań interdyscyplinarnego zespołu opieki paliatywnej. Mgr Katarzyna Mucha

Bariery w realizacji zadań interdyscyplinarnego zespołu opieki paliatywnej. Mgr Katarzyna Mucha Bariery w realizacji zadań interdyscyplinarnego zespołu opieki paliatywnej. Mgr Katarzyna Mucha Zespół interdyscyplinarny Grupa profesjonalistów, reprezentantów różnych dziedzin, którzy mogą i chcą podejmować

Bardziej szczegółowo

Szkoła Pompowa Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Edycja II. Karta Szkolenia. wymagana do uzyskania

Szkoła Pompowa Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Edycja II. Karta Szkolenia. wymagana do uzyskania Szkoła Pompowa Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego Edycja II Karta Szkolenia wymagana do uzyskania Certyfikatu Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego potwierdzającego umiejętności w zakresie leczenia

Bardziej szczegółowo

Otwarty konkurs ofert

Otwarty konkurs ofert 29/06/2011 ogłaszany jest zwyczajowo w I kwartale danego roku. Ogłoszenie o konkursie zawierające wszelkie szczegóły i warunki uczestnictwa w nim, publikowane jest na naszej stronie w zakładce Konkursy

Bardziej szczegółowo

ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS IWONA KOCEMBA WSPARCIE SPOŁECZNE A KONTROLA POZIOMU CUKRU WE KRWI W CUKRZYCY TYPU 2

ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS IWONA KOCEMBA WSPARCIE SPOŁECZNE A KONTROLA POZIOMU CUKRU WE KRWI W CUKRZYCY TYPU 2 ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS FOLIA PSYCHOLOGICA 11, 2007 Zakład Psychopatologii i Psychologii Klinicznej Instytut Psychologii UŁ IWONA KOCEMBA WSPARCIE SPOŁECZNE A KONTROLA POZIOMU CUKRU WE KRWI W CUKRZYCY

Bardziej szczegółowo

OPIEKA NAD PACJENTEM CHORYM PRZEWLEKLE

OPIEKA NAD PACJENTEM CHORYM PRZEWLEKLE OPIEKA NAD PACJENTEM CHORYM PRZEWLEKLE Zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy i opiekuńczo-leczniczy Zadaniem zakładu opiekuńczego jest okresowe objęcie całodobową pielęgnacją oraz kontynuacją leczenia świadczeniobiorców

Bardziej szczegółowo

dukacja pacjentów z zespołem stopy cukrzycowej a poczucie koherencji

dukacja pacjentów z zespołem stopy cukrzycowej a poczucie koherencji P R A C A O R Y G I N A L N A Agnieszka Rapacz 1, Maria Kózka 2, Maria Ogarek 3 1 Kliniczny Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii, V Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką w Krakowie 2 Zakład

Bardziej szczegółowo

Unit of Social Gerontology, Institute of Labour and Social Studies ageing and its consequences for society

Unit of Social Gerontology, Institute of Labour and Social Studies ageing and its consequences for society Prof. Piotr Bledowski, Ph.D. Institute of Social Economy, Warsaw School of Economics local policy, social security, labour market Unit of Social Gerontology, Institute of Labour and Social Studies ageing

Bardziej szczegółowo

OSZCZĘDZANIE NA ZDROWIU WARSZAWA, LUTY 2000

OSZCZĘDZANIE NA ZDROWIU WARSZAWA, LUTY 2000 CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-58 - 95, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl

Bardziej szczegółowo

Klinika Diabetologii i Otyłości Wieku Rozwojowego, II Katedra Pediatrii

Klinika Diabetologii i Otyłości Wieku Rozwojowego, II Katedra Pediatrii PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Postępy w terapii cukrzycy typu 1 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek

Bardziej szczegółowo

mgr Jarosława Belowska

mgr Jarosława Belowska mgr Jarosława Belowska BADANIA NAUKOWE W PRAKTYCE PIELĘGNIARSKIEJ - OCENA WPŁYWU KSZTAŁCENIA NA ODLEGŁOŚĆ NA WIEDZĘ I POSTAWY PIELĘGNIAREK WOBEC PRAKTYKI ZAWODOWEJ OPARTEJ NA DOWODACH NAUKOWYCH Streszczenie

Bardziej szczegółowo

SZKOŁA PROMUJĄCA ZDROWIE. Zespół Szkół Specjalnych przy Szpitalu Uzdrowiskowym Słoneczko w Kołobrzegu

SZKOŁA PROMUJĄCA ZDROWIE. Zespół Szkół Specjalnych przy Szpitalu Uzdrowiskowym Słoneczko w Kołobrzegu Zespół Szkół Specjalnych przy Szpitalu Uzdrowiskowym Słoneczko w Kołobrzegu Ciechocinek 31.05.2012 Prawo dzieci do ochrony zdrowia perspektywy rozwoju lecznictwa uzdrowiskowego Edukacja zdrowotna jest

Bardziej szczegółowo

Raport Konsultanta Wojewódzkiego w dziedzinie diabetologii za rok I. Ocena zabezpieczenia opieki zdrowotnej w zakresie diabetologii

Raport Konsultanta Wojewódzkiego w dziedzinie diabetologii za rok I. Ocena zabezpieczenia opieki zdrowotnej w zakresie diabetologii dr hab. med. Agnieszka Szypowska Oddział Kliniczny Diabetologii Dziecięcej i Pediatrii Samodzielny Publiczny Dziecięcy Szpital Kliniczny Żwirki i Wigury 63A 02-091 Warszawa agnieszka.szypowska@wum.edu.pl

Bardziej szczegółowo

Strategie radzenia sobie ze stresem u osób z głuchotą prelingwalną, korzystających z implantu ślimakowego od okresu dorosłości

Strategie radzenia sobie ze stresem u osób z głuchotą prelingwalną, korzystających z implantu ślimakowego od okresu dorosłości Strategie radzenia sobie ze stresem u osób z głuchotą prelingwalną, korzystających z implantu ślimakowego od okresu dorosłości Joanna Kobosko, Edyta Piłka, Agnieszka Pankowska, Henryk Skarżyński STRESZCZENIE

Bardziej szczegółowo

pływ samokontroli w cukrzycy na czas powstawania nefropatii cukrzycowej

pływ samokontroli w cukrzycy na czas powstawania nefropatii cukrzycowej P R A C A O R Y G I N A L N A Ewelina Bąk, Monika Kadłubowska, Małgorzata Fraś Katedra Pielęgniarstwa, Wydział Nauk o Zdrowiu Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku-Białej W pływ samokontroli w cukrzycy

Bardziej szczegółowo

[2ZSP/KII] Diabetologia

[2ZSP/KII] Diabetologia 1. Ogólne informacje o module [2ZSP/KII] Diabetologia Nazwa modułu DIABETOLOGIA Kod modułu Nazwa jednostki prowadzącej moduł Nazwa kierunku studiów Forma studiów Profil kształcenia Semestr Status modułu

Bardziej szczegółowo

Zapobieganie nawrotom i rozpoznawanie objawów zwiastunowych raport z programu edukacyjnego dla pacjentów chorych na schizofrenię, leczonych olanzapiną

Zapobieganie nawrotom i rozpoznawanie objawów zwiastunowych raport z programu edukacyjnego dla pacjentów chorych na schizofrenię, leczonych olanzapiną Psychiatria R A P O R T tom 11, nr 2, 120 124 Copyright 2014 Via Medica ISSN 1732 9841 Iwona Patejuk-Mazurek Klinika Psychiatrii, Oddział Fizjoterapii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Mazowieckie

Bardziej szczegółowo

ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS

ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS FOLIA GEOGRAPIDCA PHYSICA 3, 1998 Grzegorz Szalach, Grzegorz Żarnowiecki KONSEKWENCJE ZMIANY LOKALIZACJI STACJI METEOROLOGICZNEJ W KIELCACH THE CONSEQUENCES OF THE TRANSFER

Bardziej szczegółowo

Jakość życia dzieci z przewlekłą chorobą nerek w Polsce Katarzyna Kiliś-Pstrusińska

Jakość życia dzieci z przewlekłą chorobą nerek w Polsce Katarzyna Kiliś-Pstrusińska Jakość życia dzieci z przewlekłą chorobą nerek w Polsce Katarzyna Kiliś-Pstrusińska Katedra i Klinika Nefrologii Pediatrycznej Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu VII Zjazd PTNefD, Łódź 2015 1 Jakość życia

Bardziej szczegółowo

Warunki pracy lekarzy. 85% lekarzy dentystów

Warunki pracy lekarzy. 85% lekarzy dentystów Warunki pracy lekarzy i lekarzy dentystów Badanie opinii środowiska Romuald Krajewski Teresa Perendyk Kinga Wojtaszczyk W numerze 9/2013 GL przedstawiliśmy opinie naszego środowiska o konflikcie interesów

Bardziej szczegółowo

Specjalizacja w dziedzinie psychologii klinicznej

Specjalizacja w dziedzinie psychologii klinicznej Specjalizacja w dziedzinie Dyrekcja Specjalistycznego Psychiatrycznego Zespołu Opieki Zdrowotnej im. prof. Antoniego Kępińskiego w Jarosławiu ogłasza nabór na specjalizację z. Specjalizacja w Specjalistycznym

Bardziej szczegółowo

OPINIE O FUNKCJONOWANIU OPIEKI ZDROWOTNEJ WARSZAWA, LISTOPAD 2000

OPINIE O FUNKCJONOWANIU OPIEKI ZDROWOTNEJ WARSZAWA, LISTOPAD 2000 CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-58 - 95, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl

Bardziej szczegółowo

pływ wybranych czynników socjodemograficznych na występowanie zaburzeń depresyjnych wśród kobiet

pływ wybranych czynników socjodemograficznych na występowanie zaburzeń depresyjnych wśród kobiet P R A C A O R Y G I N A L N A Robert Ślusarz 1, 2, Agnieszka Borzyszkowska 2, Justyna Szrajda 3, Wiesław Fidecki 4, Beata Haor 5 1 Zakład Pielęgniarstwa Neurologicznego i Neurochirurgicznego, Collegium

Bardziej szczegółowo

parametrów biochemicznych (cholesterol całkowity, cholesterol HDL, cholesterol LDL,

parametrów biochemicznych (cholesterol całkowity, cholesterol HDL, cholesterol LDL, 1. STRESZCZENIE W ostatnich latach obserwuje się wzrost zachorowań na zaburzenia psychiczne, między innymi takie jak depresja i schizofrenia. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) prognozuje, że choroby te

Bardziej szczegółowo

STRESZCZENIE W JĘZYKU POLSKIM

STRESZCZENIE W JĘZYKU POLSKIM STRESZCZENIE W JĘZYKU POLSKIM Wstęp Choroby nowotworowe są poważnym problemem współczesnych społeczeństw. Rozpoznawanie trudności w funkcjonowaniu psychosomatycznym pacjentów jest konieczne do świadczenia

Bardziej szczegółowo

Postępowanie orzecznicze wobec kierowców z zaburzeniami tolerancji węglowodanów i cukrzycą

Postępowanie orzecznicze wobec kierowców z zaburzeniami tolerancji węglowodanów i cukrzycą Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę, 2013 Aneks 2 Postępowanie orzecznicze wobec kierowców z zaburzeniami tolerancji węglowodanów i cukrzycą Opracowano we współpracy z dr.

Bardziej szczegółowo

Profilaktyka i leczenie cukrzycy typu 2 wnioski z kontroli NIK

Profilaktyka i leczenie cukrzycy typu 2 wnioski z kontroli NIK Picture-Factory - stock.adobe.com Profilaktyka i leczenie cukrzycy typu 2 wnioski z kontroli NIK Najwyższa Izba Kontroli Warszawa, maj 2018 r. 01 Dlaczego podjęliśmy kontrolę? Kontrola, obejmująca lata

Bardziej szczegółowo

PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY NA ROK AKADEMICKI 2011/2012 NAZWA JEDNOSTKI:

PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY NA ROK AKADEMICKI 2011/2012 NAZWA JEDNOSTKI: PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY NA ROK AKADEMICKI 2011/2012 NAZWA JEDNOSTKI: Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych i Diabetologii UM w Poznaniu 1. Adres jednostki: Adres: Szpital im. Fr. Raszei, ul. Mickiewicza

Bardziej szczegółowo

Wpływ akceptacji choroby na jakość życia pacjentów z cukrzycą typu 2

Wpływ akceptacji choroby na jakość życia pacjentów z cukrzycą typu 2 Innowacje w Pielęgniarstwie i Naukach o Zdrowiu 4(1)/2016 ISSN 2451-1846 DOI: http://dx.doi.org/10.21784/iwp.2016.022 Danuta Pantlinowska 1 Anna Antczak 2 1 Zespół Opieki Zdrowotnej, Zakład Opiekuńczo

Bardziej szczegółowo

Cystatin C as potential marker of Acute Kidney Injury in patients after Abdominal Aortic Aneurysms Surgery preliminary study

Cystatin C as potential marker of Acute Kidney Injury in patients after Abdominal Aortic Aneurysms Surgery preliminary study Cystatin C as potential marker of Acute Kidney Injury in patients after Abdominal Aortic Aneurysms Surgery preliminary study Anna Bekier-Żelawska 1, Michał Kokot 1, Grzegorz Biolik 2, Damian Ziaja 2, Krzysztof

Bardziej szczegółowo

Pielęgniarstwo. Nauki społeczne

Pielęgniarstwo. Nauki społeczne Nazwa jednostki prowadzącej kierunek: Nazwa kierunku: Poziom kształcenia: Profil kształcenia: Moduły wprowadzające/wymagania wstępne: Nazwa modułu / przedmiotu (przedmiot lub grupa przedmiotów) Osoby prowadzące:

Bardziej szczegółowo

Wpływ edukacji na parametry wyrównania cukrzycy i jakość życia chorych na cukrzycę typu 2 leczonych insuliną

Wpływ edukacji na parametry wyrównania cukrzycy i jakość życia chorych na cukrzycę typu 2 leczonych insuliną PRACA ORYGINALNA ISSN 1640 8497 Anna Korzon-Burakowska 1, Krystyna Adamska 2, Anna Skuratowicz-Kubica 1, Maria Jaworska 3, Ewa Świerblewska 1, 4, Katarzyna Kunicka 1, 4 1 Katedra i Klinika Nadciśnienia

Bardziej szczegółowo

Fizjologia, biochemia

Fizjologia, biochemia 50 Fizjologia, biochemia sportu Krioterapia powoduje lepszą krążeniową i metaboliczną tolerancję oraz opóźnia narastanie zmęczenia w trakcie wykonywania pracy mięśniowej przez zawodników sportów wytrzymałościowych.

Bardziej szczegółowo

Profil alergenowy i charakterystyka kliniczna dorosłych. pacjentów uczulonych na grzyby pleśniowe

Profil alergenowy i charakterystyka kliniczna dorosłych. pacjentów uczulonych na grzyby pleśniowe lek. Krzysztof Kołodziejczyk Profil alergenowy i charakterystyka kliniczna dorosłych pacjentów uczulonych na grzyby pleśniowe Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr hab. n. med. Andrzej

Bardziej szczegółowo

Jakość życia nie zależy wyłącznie od dobrostanu fizycznego, bo stan zdrowia ma wpływ na wiele aspektów życia.

Jakość życia nie zależy wyłącznie od dobrostanu fizycznego, bo stan zdrowia ma wpływ na wiele aspektów życia. Jakość życia w chorobie nowotworowej Krzysztof G. Jeziorski Warszawa Definicja jakości życia WHO (1993) Poczucie jednostki co do jej pozycji życiowej w ujęciu kulturowym oraz systemu wartości, w którym

Bardziej szczegółowo

Cukrzyca nie Musi Być Przeszkodą

Cukrzyca nie Musi Być Przeszkodą TEMATYCZNE ZESTAWIENIA BIBLIOGRAFICZNE Cukrzyca nie Musi Być Przeszkodą (Zestawienie bibliograficzne w oparciu o zbiory Biblioteki Pedagogicznej w Sieradzu i jej filii) oprac. mgr Barbara Krawczyk, Wydział

Bardziej szczegółowo

Warsztaty dla Pielęgniarek Diabetologicznych RAPORT PODSUMOWUJĄCY CYKL WARSZTATÓW DLA PIELĘGNIAREK DIABETOLOGICZNYCH

Warsztaty dla Pielęgniarek Diabetologicznych RAPORT PODSUMOWUJĄCY CYKL WARSZTATÓW DLA PIELĘGNIAREK DIABETOLOGICZNYCH RAPORT PODSUMOWUJĄCY CYKL WARSZTATÓW DLA PIELĘGNIAREK DIABETOLOGICZNYCH MAJ 2015 W imieniu Komitetu Naukowego serdecznie dziękujemy sponsorom dzięki którym mógł się odbyć cykl warsztatów naukowo szkoleniowych

Bardziej szczegółowo

Szybkodziałające analogi insuliny: percepcja i konsekwencje wejścia nowego preparatu insuliny lispro

Szybkodziałające analogi insuliny: percepcja i konsekwencje wejścia nowego preparatu insuliny lispro Szybkodziałające analogi insuliny: percepcja i konsekwencje wejścia nowego preparatu insuliny lispro RAPORT Z BADANIA ILOŚCIOWEGO REALIZOWANEGO DLA FIRMY SANOFI Listopad 2017 Cele i metodologia badania

Bardziej szczegółowo

aport pielęgniarski jako źródło informacji o chorych w opinii lekarzy i pielęgniarek

aport pielęgniarski jako źródło informacji o chorych w opinii lekarzy i pielęgniarek P R A C A O R Y G I N A L N A Mirella Sulewska, Anna Doboszyńska, Andrzej Krupienicz Zakład Podstaw Pielęgniarstwa, Wydział Nauki o Zdrowiu Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego R aport pielęgniarski jako

Bardziej szczegółowo