BADANIA NAD CHEMICZNYM ODCHWASZCZANIEM SORGA ZWYCZAJNEGO (Sorghum vulgare PERZ.) Sylwia Kaczmarek, Kinga Matysiak, Roman Krawczyk

Transkrypt

1 Acta Sci. Pol., Agricultura 8(1) 2009, BADANIA NAD CHEMICZNYM ODCHWASZCZANIEM SORGA ZWYCZAJNEGO (Sorghum vulgare PERZ.) Sylwia Kaczmarek, Kinga Matysiak, Roman Krawczyk Instytut Ochrony Ro lin w Poznaniu 1 Streszczenie. cisłe jednoczynnikowe do wiadczenia polowe w układzie losowanych bloków w czterech powtórzeniach wykonano w latach w trzech lokalizacjach: w Kurowie w powiecie ko cia skim (52 o 07 N; 16 o 39 E), w Czerniejewie w powiecie gnie nie skim (52 o 26 N; 17 o 29 E) oraz w Winnej Górze w powiecie redzkim (52 o 12 N; 17 o 27 E). Przedmiotem bada była ocena mo liwo ci zastosowania wybranych herbicydów w uprawie sorga zwyczajnego odmiany Sucrosorgo 506. Oceniano nast puj ce rodki chemiczne: Dual Gold 960 EC 1,5 dm 3 ha -1-1 (s-metolachlor), Trophy 768 EC 2,5 dm 3 ha (acetochlor), Banvel 480 SL 0,5 dm 3 ha -1 (dikamba), Mustang 306 SE 0,6 dm 3 ha -1 (florasulam + 2,4D), Aminopielik Gold 530 EW 1,25 dm 3 ha -1 (fluroksypyr + 2,4D), Callisto 100 SC 1,5 dm 3 ha -1 (mezotrion), Chwastox Extra 300 SL 3,0 dm 3 ha -1 (MCPA), Chwastox Turbo 340 SL 2,0 dm 3 ha -1 (MCPA + dikamba) oraz MaisTer 310 WG (foramsulfuron + jodosulfuron metylosodowy) z adiuwantem 0,15 kg ha ,5 dm 3 ha -1. Przeprowadzono ocen skuteczno ci chwastobójczej, analiz wie ej masy ro lin sorga oraz okre- lono obsad ro lin na jednostce powierzchni. Efekt stosowania wybranych herbicydów był zró nicowany w latach. Po zastosowaniu herbicydów Trophy 786 EC (rok 2006) i Chwastox Turbo 340 SL (2008 r.) wie a masa ro lin sorga była istotnie wy sza od masy ro lin z obiektu kontrolnego, natomiast istotnie wi ksz obsad ro lin odnotowano w roku 2006 po u yciu rodka Chwastox Turbo 340 SL oraz w roku 2007 po wykorzystaniu preparatów Banvel 480 SL i Chwastox Turbo 340 SL. Maister 310 WG stosowany ł cznie z adiutantem spowodował całkowite zniszczenie ro liny uprawnej. Słowa kluczowe: herbicydy, selektywno, Sorghum vulgare, sorgo, zachwaszczenie WST P Sorgo (Sorghum vulgare PERZ.) jest jedn z najcz ciej uprawianych ro lin, szczególnie na obszarach, które nie sprzyjaj uprawie innych gatunków, w tym kukurydzy. Charakteryzuje si mniejszymi wymaganiami glebowymi w porównaniu z kukurydz, a tak e wi ksz odporno ci na susz i zasolenie gleby. Mi dzygatunkowe zró nicowa- Adres do korespondencji Corresponding author: mgr Sylwia Kaczmarek, Zakład Herbologii i Techniki Ochrony Ro lin Instytutu Ochrony Ro lin w Poznaniu, ul. W. W gorka 20, Pozna, S.Kaczmarek@ior.poznan.pl

2 28 S. Kaczmarek, K. Matysiak, R. Krawczyk nie genetyczne dotycz ce odporno ci sorga na zasolenie stwierdzili Geressu i Gezaghegne [2008]. Wielu badaczy wykazało allelopatyczny wpływ tej ro liny zarówno na chwasty, jak i na inne ro liny uprawne [Guenzi i in. 1967, Alsaadawi i in. 1986, Einhellig i Rasmussen 1989]. Powszechnie stosowane herbicydy mog powodowa zaburzenia wzrostu i rozwoju ro liny uprawnej. Głównym celem działa w zakresie zwalczania chwastów jest stworzenie metody, która jednocze nie zniszczy chwasty i b dzie selektywna wobec ro liny uprawnej. Niekiedy dobór wła ciwego herbicydu jest trudny, poniewa pewne gatunki zwalczanych chwastów mog by bardzo zbli one botanicznie lub mog posiada fizjologiczne podobie stwa do ro liny chronionej [Georgiev i in. 1996]. Aplikacja herbicydów w dawkach zredukowanych lub ich stosowanie ł cznie z sejfnerami mo e ochroni ro lin uprawn przed niekorzystnym wpływem rodków chwastobójczych. Badania, w których stwierdzono wysok skuteczno chwastobójcz obni- onych dawek bromoksynilu i prosulfuronu, zostały przeprowadzone m.in. przez Rosales-Robles i in. [2005]. Jedn z wa niejszych grup sejfnerów s dichloroacetamidy, których przedstawicielem jest dichlormid, powszechnie stosowany w kukurydzy i sorgo w poł czeniu z herbicydami z grupy tiokarbaminianów i chloroacetoanilidów [Scott- -Craig i in. 1998]. Konkurencyjne oddziaływanie chwastów na ro liny sorga mo e przyczyni si do redukcji plonów, powodowa straty przy zbiorze oraz zwi ksza zasoby glebowego banku nasion. Nawet niewielkie zachwaszczenie we wczesnych fazach wzrostu mo e znacz co redukowa plony sorga. Silne zachwaszczenie gatunkami chwastów jednoli ciennych w pocz tkowym okresie wzrostu ro liny uprawnej mo e powodowa obni enie plonów o ponad 20%. Chwasty pojawiaj ce si w pó niejszym okresie maj mniejszy wpływ na produktywno sorga, ale mog utrudnia zbiór [Espinoza i Kelly 2006]. Sorgo zaliczane jest w Polsce do grupy ro lin małoobszarowych, do ochrony których nie ma zarejestrowanych herbicydów. Niewiele jest równie bada krajowych dotycz cych wra liwo ci tego gatunku na stosowanie rodków chwastobójczych. Celem pracy była ocena selektywno ci oraz skuteczno ci chwastobójczej wybranych rodków chwastobójczych stosowanych w uprawie sorga zwyczajnego w warunkach Wielkopolski. Hipoteza bada własnych zakładała, e spo ród ocenianych herbicydów reprezentuj cych ró ne grupy chemiczne uda si wyłoni rodki charakteryzuj ce si selektywno- ci wobec sorga zwyczajnego. MATERIAŁ I METODY Do wiadczenia polowe przeprowadzono w latach 2006, 2007 i 2008 metod losowanych bloków, w czterech powtórzeniach, w trzech lokalizacjach: w Kurowie w powiecie ko cia skim (52 o 07 N; 16 o 39 E), w Czerniejewie w powiecie gnie nie skim (52 o 26 N; 17 o 29 E) oraz Winnej Górze w powiecie redzkim (52 o 12 N; 17 o 27 E). W badaniach zastosowano cukrow odmian sorga Sucrosorgo 506. W roku 2006 i 2007 poletka do wiadczalne o powierzchni 20 m 2 (2 x 10 m) wyznaczone zostały w obr bie pola produkcyjnego, w roku 2008 zało ono cisłe do wiadczenie polowe o powierzchni poletek 16,5 m 2 (1,5 x 11 m). W roku 2006 sorgo zostało wysiane na glebie charakteryzuj cej si du zmienno ci, zaliczanej do III, IV oraz V klasy boni- Acta Sci. Pol.

3 Badania nad chemicznym odchwaszczaniem tacyjnej, kompleksu pszennego dobrego, pszennego wadliwego oraz ytniego słabego. W latach 2007 i 2008 sorgo uprawiano na glebie klasy IIIa, zaliczanej do kompleksu pszennego dobrego. W uprawie sorga zastosowano nast puj ce nawo enie mineralne: w roku kg ha -1 N, 30 kg ha -1 P, 100 kg ha -1 K, w roku kg ha -1 N, 17 kg ha -1 P, 83 kg ha -1 K, w roku kg ha -1 N, 20 kg ha -1 P i 104 kg ha -1 K. Oceniano nast puj ce herbicydy: Dual Gold 960 EC 1,5 dm 3 ha -1 (s-metolachlor), Trophy 768 EC 2,5 dm 3 ha -1 (acetochlor), Banvel 480 SL 0,5 dm 3 ha -1 (dikamba), Mustang 306 SE 0,6 dm 3 ha -1-1 (florasulam + 2,4D), Aminopielik Gold 530 EW 1,25 dm 3 ha (fluroksypyr + 2,4D), Callisto 100 SC 1,5 dm 3 ha -1 (mezotrion), Chwastox Extra 300 SL 3,0 dm 3 ha -1 (MCPA), Chwastox Turbo 340 SL 2,0 dm 3 ha -1 (MCPA + dikamba) oraz MaisTer 310 WG z adiuwantem 0,15 kg ha ,5 dm 3 ha -1 (floramsulfuron + jodosulfuron metylosodowy) (tab. 1). Herbicydy Dual Gold 960 EC oraz Trophy 768 EC stosowane były bezpo rednio po siewie, natomiast pozostałe preparaty aplikowano w fazie 3-4 li ci ro liny uprawnej (13-14 według skali BBCH). Badane herbicydy aplikowano za pomoc ci nieniowego opryskiwacza plecakowego przy stałym ci nieniu 0,15 MPa i wydatku cieczy roboczej na poziomie 200 dm 3 ha -1. Stosowane w do wiadczeniach substancje aktywne herbicydów reprezentuj cztery grupy chemiczne uwzgl dniaj ce mechanizm ich działania [Wo nica 2008]: inhibitory biosyntezy kwasów tłuszczowych o bardzo długich ła cuchach (s-metolachlor i acetochlor), regulatory wzrostu działaj ce podobnie jak endogenne auksyny ro linne (dikamba, 2,4 D oraz MCPA), inhibitory funkcjonowania syntezy acetolaktanowej (florasulam, foramsulfuron i jodosulfuron) oraz inhibitory biosyntezy karotenoidów na poziomie 4-hydroksyfenylo-purywato- -dwuoksygenazy (mezotrion). Tabela 1. Charakterystyka herbicydów stosowanych w uprawie sorga Table 1. Characteristic of herbicides applied in sorghum cultivation Herbicyd Herbicide Substancja aktywna Active ingredient Dawka Dose kg ha -1 Termin stosowania Time of application Dual Gold 960 EC s-metolachlor 1,5 To Trophy 786 EC acetochlor 2,5 To Banvel 480 SL dikamba 0,5 T1 Mustang 306 SE florasulam + 2,4D 0,6 T1 Aminopielik Gold 530 EW fluroksypyr + 2,4D 1,25 T1 Callisto 100 SC mezotrion 1,5 T1 Chwastox Extra 300 SL MCPA 3,0 T1 Chwastox Turbo 340 SL MCPA+dikamba 2,0 T1 MaisTer 310 WG + Actirob 842 EC floramsulfuron + jodosulfuron metylosodowy 0,15 + 1,5 T1 To bezpo rednio po siewie directly after crop sowing T1 w fazie 3-4 li ci sorga at the 3-4 leaf stage of sorghum Skuteczno chwastobójcz herbicydów podano jako % zniszczonych chwastów na podstawie analizy szacunkowej zachwaszczenia, wykonanej 3-4 tygodnie po aplikacji. Procent zniszczenia poszczególnych gatunków chwastów wyznaczono na podstawie porównania ich kondycji i liczby na poletkach traktowanych herbicydami z chwastami rosn cymi na poletkach kontrolnych, na których nie stosowano ochrony chemicznej. Na ka dym poletku kontrolnym, dwukrotnie w obr bie powierzchni próbnej okre lonej ramk o wymiarach 25 x 50 cm, policzono wszystkie wyst puj ce chwasty z podziałem na gatunki. Wpływ ocenianych rodków na ro lin uprawn okre lono uwzgl dniaj c Agricultura 8(1) 2009

4 30 S. Kaczmarek, K. Matysiak, R. Krawczyk obsad ro lin na 1 mb oraz wie mas 5 ro lin sorga przed zbiorem. Obsad ro lin liczono dwukrotnie na ka dym poletku do wiadczalnym, a wyniki przedstawiono jako rednie warto ci z o miu pomiarów dla ka dego obiektu. Warunki wilgotno ciowe i termiczne były zró nicowane w zale no ci od sezonu wegetacyjnego (tab. 2). rednia temperatura w okresie od maja do wrze nia wynosiła: w roku ,4 o C, a w ,7 o C. Najcieplejszym miesi cem 2006 r. był lipiec, w którym rednia temperatura kształtowała si na poziomie 23,7 o C, w roku 2007 najwy sz redni temperatur odnotowano w czerwcu 18,3 o C, natomiast w 2008 w lipcu 19,5 o C. Najwi cej opadów w sezonie wegetacyjnym stwierdzono w roku ,9 mm. Najwy szymi opadami w 2006 roku charakteryzował si sierpie (202,6 mm), a w kolejnych latach lipiec (136,9 mm w 2007 i 63,2 mm w 2008 r.). Wilgotno powietrza w sezonach wegetacyjnych wynosiła: w roku %, w %, natomiast 2008 r %. Tabela 2. Warunki meteorologiczne w sezonach wegetacyjnych Table 2. Weather conditions during growing seasons Miesi c Month Maj May Czerwiec June Lipiec July Sierpie August Wrzesie September rednia / suma Mean / total Temperatura Temperature o C Opady Rainfall mm Wilgotno Moisture % ,5 14,3 13,8 32,4 50,7 12, ,9 18,3 18,1 30,3 70,0 8, ,7 16,7 19,5 10,6 136,9 63, ,1 17,2 18,2 202,6 106,9 73, ,6 11,9 12,2 22,8 61,4 52, ,4 15,7 16,4 298,7 425,9 210, Sposób przeprowadzenia obserwacji i pomiarów wykonywano zgodnie z metodyk obowi zuj c w do wiadczeniach herbologicznych [Domaradzki i in. 2001]. Wszystkie prace zwi zane z planowaniem, prowadzeniem i ocen badania wykonano zgodnie z zasadami Dobrej Praktyki Do wiadczalnej [Norma EPPO ]. Wyniki bada obliczono statystycznie, stosuj c analiz wariancji, a ró nice oszacowano na poziomie istotno ci = 0,05. WYNIKI I DYSKUSJA Na podstawie przeprowadzonych obserwacji stwierdzono dominuj cy udział w zbiorowisku chwastów na plantacjach sorga czterech gatunków: Chenopodium album L., Viola arvensis Murray, Polygonum ssp. L. oraz Echinochloa crus-galli (L.) Beauv. W do wiadczeniu zidentyfikowano równie inne gatunki (tzw. towarzysz ce), do których nale ały: Brassica napus var. oleifera, Matricaria inodora (L.) oraz Thlaspi arvense (L.) (tab. 3). Acta Sci. Pol.

5 Badania nad chemicznym odchwaszczaniem Tabela 3. Zestawienie gatunków chwastów wyst puj cych na plantacji sorga Table 3. List of weed species in sorghum plantation Nazwa łaci ska Latin name Liczba chwastów na 1 m 2 Weed number per sq. m Brassica napus ssp. oleifera 3 Chenopodium album 29 Matricaria inodora 1 Polygonum ssp. 6 Thlaspi arvense 2 Viola arvensis 18 Echinochloa crus-galli 15 Prawie wszystkie zastosowane w do wiadczeniu preparaty, z wyj tkiem rodków Dual Gold 960 EC i Trophy 786 EC, bardzo skutecznie zniszczyły Chenopodium album (89-100% skuteczno ci chwastobójczej) (tab. 4). Wi kszo ocenianych preparatów była skuteczna w zwalczaniu Viola arvensis. Zniszczenie ro lin tego gatunku kształtowało si na poziomie %. Słabe działanie w stosunku do wymienionego chwastu odnotowano jedynie po zastosowaniu herbicydów Dual Gold 960 EC oraz Banvel 480 SL (60% skuteczno ci chwastobójczej). Polygonum ssp. był wra liwy na wszystkie aplikowane rodki. Słabszym działaniem charakteryzował si jedynie Banvel 480 SL, którego skuteczno chwastobójcza wyniosła 69%. Na pozostałych obiektach, na których aplikowano herbicydy, Polygonum ssp. został zwalczony na poziomie %. Herbicydy Dual Gold 960 EC, Trophy 786 EC oraz Callisto 100 SC charakteryzowały si wysok skuteczno ci chwastobójcz w zwalczaniu Echinochloa crus-galli ( %). Wi kszo aplikowanych herbicydów była równie skuteczna w zwalczaniu pozostałych gatunków chwastów, które wyst piły w do wiadczeniu. Tabela 4. Skuteczno chwastobójcza herbicydów Table 4. Herbicide efficacy Zniszczenie chwastów Weed control, % Herbicyd Herbicide BRSNN CHEAL MATIN POLssp. THLAR VIOAR ECHCG Dual Gold 960 EC Trophy 786 EC Banvel 480 SL Mustang 306 SE Aminopielik Gold 530 EW Callisto 100 SC Chwastox Extra 300 SL Chwastox Turbo 340 SL MaisTer 310 WG + Actirob 842 EC BRSNN Brassica napus var. oleifera, CHEAL Chenopodium album, MATIN Matricaria inodora, POLssp. Polygonum ssp., THLAR Thlaspi arvense, VIOAR Viola arvensis, ECHCG Echinochloa crus-galli W praktyce rolniczej ró nice dotycz ce selektywno ci stosowanych herbicydów musz by na tyle du e, aby w okre lonej ro linie uprawnej wyeliminowa jak najwi ksz liczb gatunków chwastów wykazuj cych wra liwo na dany rodek [Wo nica Agricultura 8(1) 2009

6 32 S. Kaczmarek, K. Matysiak, R. Krawczyk 2008]. Nale y uwzgl dni równie wra liwo odmian uprawnych na stosowane rodki chwastobójcze. Zró nicowana reakcja odmian sorga na stosowane herbicydy jest ju znana [Miller i Bovey 1969, Scifres i Bovey 1970, Walker i in. 1988]. Przeprowadzone dotychczas badania dotyczyły nast puj cych substancji aktywnych: linuronu, propachloru, pikloramu, 2,4 D, dikamby, fluroksypyru. Znaczenie doboru herbicydów do miesza ca sorga potwierdzili Wright i in. [1992]. W badaniach własnych stwierdzono brak selektywnego działania herbicydu MaisTer 310 WG stosowanego ł cznie z adiuwantem w stosunku do ro lin sorga. rodek ten spowodował całkowite zniszczenie ro liny uprawnej. Uzyskane wyniki nie potwierdziły zało enia, e herbicyd MaisTer 310 WG, charakteryzuj cy si wysok skuteczno ci chwastobójcz i selektywno ci w uprawie kukurydzy zwyczajnej [Goł biowska i Rola 2004, Idziak i in. 2006] oraz w kukurydzy cukrowej [Waligóra i Szpurka 2007], oka e si selektywny równie dla sorga. W zwi zku z powy szym herbicydu tego nie uwzgl dniono w tabeli 5 obrazuj cej wpływ stosowanych rodków na wie mas oraz obsad ro lin sorga. Na podstawie analizy statystycznej mo na stwierdzi, e rednio z lat bada wie a masa 5 ro lin sorga wahała si w granicach od 1,53 do 1,93 kg. Zdecydowanie najwy sz wie mas sorga odnotowano na obiektach, na których stosowano herbicyd Mustang 306 SE, istotnie wy sz w porównaniu z kombinacjami, w których aplikowano Banvel 480 SL oraz Dual Gold 960 EC. W roku 2006 istotne ró nice w wie ej masie sorga odnotowano po zastosowaniu herbicydów Trophy 786 EC, Aminopielik Gold 530 EW, Callisto 100 SC oraz Chwastox Extra 300 SL. wie a masa uzyskana z tych obiektów ró niła si od najni szej zebranej masy ro lin (Dual Gold 960 EC i Chwastox Turbo 340 SL) o odpowiednio 42,4% (Trophy 786 EC), 27,7% (Aminopielik Gold 530 EW), 32,1% (Callisto 100 SC) i 27,7% (Chwastox Extra 300 SL). W stosunku do obiektu kontrolnego istotny przyrost wie ej masy (o 24,0%) wykazano po u yciu herbicydu Trophy 786 EC. Ró nice pomi dzy obiektami, na których stosowano herbicydy a obiektem kontrolnym, jak równie w obr bie samych obiektów zabiegowych, nie zostały jednak potwierdzone statystycznie w roku Najni sz redni mas ro lin sorga uzyskano w 2008 roku z obiektu traktowanego rodkiem Banvel 480 EC. Wysoko wie ej masy po zastosowaniu wymienionego herbicydu ró niła si istotnie od stwierdzonej w wi kszo ci obiektów (z wyj tkiem kombinacji Dual Gold 960 EC i Trophy 786 EC), a odnotowany przyrost wie ej masy kształtował si na poziomie 119,8-227,7%. W porównaniu z obiektem kontrolnym istotne ró nice wykazano po aplikacji preparatem Chwastox Turbo 340 SL, w efekcie stosowania którego uzyskano przyrost masy na poziomie 45,6%. Obsada ro lin w latach bada kształtowała si na poziomie 9-12 szt. na 1 mb. Najni sz odnotowano na obiekcie traktowanym herbicydem Dual Gold 960 ECW, ró ni c si istotnie od obsady z kombinacji, w której oceniano działanie preparatu Chwastox Turbo 340 SL. W roku 2006 najni sz obsad ro lin stwierdzono na obiekcie, na którym aplikowano Trophy 786 EC. Ró niła si ona istotnie w stosunku do obsady z dwóch obiektów do wiadczalnych, na których zastosowano Aminopielik Gold 530 EW oraz Chwastox Turbo 340 SL. W roku 2007 istotne ró nice w odniesieniu do obsady ro lin uwidoczniły si po aplikacji herbicydu Mustang 306 SE w porównaniu ze rodkami Banvel 480 SL oraz Chwastox Turbo 340 SL. W 2008 roku nie odnotowano natomiast ró nic pomi dzy obiektami (tab. 5). Acta Sci. Pol.

7 Badania nad chemicznym odchwaszczaniem Tabela 5. Wpływ ocenianych herbicydów na wie mas oraz obsad ro lin sorga Table 5. Effect of tested herbicides on fresh weight and plant density of sorghum Wyszczególnienie Specification Obiekt Treatment wie a masa 5 ro lin sorga, kg Fresh weight of 5 sorghum plants, kg Rok Year Obsada ro lin, 1 mb Plant density, 1 rm rednia Rok Year Mean rednia Mean Dual Gold 960 EC 1,71 2,24 0,65 1,53 10,8 8,9 10,3 10,0 Trophy 786 EC 2,44 1,99 0,58 1,67 9,0 11,0 11,8 10,6 Banvel 480 SL 1,77 2,33 0,49 1,53 10,0 12,5 10,9 11,1 Mustang 306 SE 2,08 2,60 1,11 1,93 10,6 8,6 11,1 10,1 Aminopielik Gold 530 EW 2,18 1,98 1,41 1,86 12,0 10,3 11,3 11,2 Callisto 100 SC 2,26 2,03 1,08 1,79 10,1 9,3 11,4 10,3 Chwastox Extra 300 SL 2,18 2,14 1,22 1,85 9,6 10,0 10,8 10,2 Chwastox Turbo 340 SL 1,71 2,39 1,61 1,90 12,1 11,8 12,0 12,0 Kontrola Control 1,96 2,33 1,11 1,80 10,0 10,8 12,1 11,0 NIR 0,05 LSD 0.05 dla for: obiektów treatment 0,41 0,45 0,31 0,38 2,04 2,78 2,53 1,71 lat years 0,27 1,69 interakcji interaction: lata x obiekty years x treatments 0,27 1,60 Wpływ badanych herbicydów na obsad sorga w wi kszo ci przypadków istotnie uzale niony był od roku, w którym prowadzono ocen. Lata nie ró nicowały wpływu herbicydów Chwastox Extra 300 SL i Chwastox Turbo 340 SL. Wykazano istotn interakcj lat oraz ocenianych kombinacji herbicydowych na kształtowanie obsady ro lin. Wyniki bada własnych wskazuj na mo liwo zastosowania w uprawie sorgo mieszaniny substancji z grupy regulatorów wzrostu MCPA i dikamba. Przydatno tej grupy herbicydów na przykładzie substancji 2,4 D i dikamba wykazali równie w swojej pracy Brown i in. [2004], w której udowodnili ich zastosowanie do ochrony ro lin sorga przed uszkodzeniami powodowanymi przez substancj nale c do grupy inhibitorów syntezy aminokwasów (metosulfuron). Frihauf i in. [2006] podaj, e mezotrion stosowany ł cznie z substancj aktywn s-metolachlor bez dodatku lub z dodatkiem atrazyny był w jednakowym stopniu bezpieczny dla ro liny uprawnej jak ł czna aplikacja substancji s-metolachlor i atrazyny. W przeprowadzonych do wiadczeniach własnych osobne stosowanie substancji s-metolachlor oraz mezotrion nie wpłyn ło w istotny sposób na wielko wie ej masy oraz na obsad ro lin sorga w porównaniu z obiektem kontrolnym. WNIOSKI 1. Herbicydy Trophy 768 EC, Mustang 306 SE, Aminopielik Gold 530 EW, Callisto 100 SC, Chwastox Extra 300 SL oraz Chwastox Turbo 340 SL charakteryzowały si bardzo wysok skuteczno ci chwastobójcz wzgl dem gatunków dominuj cych, które wyst piły w do wiadczeniu (Viola arvensis, Chenopodium album, Polygonum ssp., Echinochloa crus-galli). 2. Na podstawie oceny wie ej masy oraz obsady ro lin sorga mo na stwierdzi, e najwi ksz selektywno ci charakteryzował si herbicyd Chwastox Turbo 340 SL (2,4 D + dikamba). Agricultura 8(1) 2009

8 34 S. Kaczmarek, K. Matysiak, R. Krawczyk 3. Stosowanie mieszaniny floramsulfuronu i jodosulfuronu metylosodowego przyczyniło si do całkowitego zniszczenia ro lin sorga. PI MIENNICTWO Alsaadawi I.S., Al-Uqaili J.K., Alrubeaa A.J., Al-Hadithy S.M., Allelopathic supression of weeds and nutrification by selected cultivars of Sorghum bicolor (L.) Moench J. Chem. Ecol. 12, Brown D.W., Al-Khatib K., Regehr D.L., Stahlman P.W., Loughin T.M., Safening grain sorghum injury from metsulfuron with growth regulator herbicides. Weed Sci. 52(3), Domaradzki K., Badowski M., Filipiak K., Franek M., Goł biowska H., Kieloch R., Kucharski M., Rola H., Rola J., Sadowski J., Sekutowski T., Zawerbny T., Metodyka do wiadcze biologicznej oceny herbicydów, bioregulatorów i adiuwantów. Cz. 1. Do wiadczenia polowe. Wyd. IUNG Puławy. Einhellig F.A., Rasmussen J.A., Prior cropping with grain sorghum inhibits weeds. J. Chem. Ecol. 15, Espinoza L., Kelly J Grain sorghum production handbook. Other_Areas/publications/HTML/MP-297.asp Frihauf J.C., Stahlman P.W., Regehr D.L., Classen M.M., Maddux L.D., Thompson C.R., Schelegel A.J., Lee J.M., Grain sorghum response to soil applied mesotrione. North Central Weed Sci. Society Proc. 61, 112. Georgiev G.T., Iliev L., Karanov E., Antidote effect of Meia against chlorsulfuron. Bulg. J. Plant Physiol. 22(3-4), Geressu K., Gezaghegne M., Response of some lowland growing sorghum (Sorghum bicolor L. Moench) accessions to salt stress during germination and seedling growth. African J. Agric. Research 3(1), Goł biowska H., Rola H., Efekty niszczenia Elymus repens herbicydami MaisTer 310 WG, Titus 25 WG i Milagro 040 SC w uprawie kukurydzy w warunkach Dolnego l ska. Prog. Plant. Prot./Post. Ochr. Ro l. 44(2), Guenzi W.D., McCalla T.M., Norstadt F.A., Presence and persistence of phytotoxic substances in wheat, oat, corn, and sorghum residues. Agron. J. 59, Idziak R., Wo nica Z., Waniorek W., Skuteczno chwastobójcza herbicydu MaisTer 310 WG stosowanego z adiuwantami i nawozem mineralnym. Prog. Plant. Prot./Post. Ochr. Ro l. 46(2), Miller F.R.,. Bovey W., Tolerance of Sorghum bicolor (L.) Moench to several herbicides. Agron J. 61, Norma EPPO PP 1/181(3), Ocena skuteczno ci rodków ochrony ro lin Prowadzenie i opis do wiadcze oceniaj cych skuteczno wraz z zasadami dobrej praktyki do wiadczalnej. Rosales-Robles E., Sanchez-de-la-Cruz R., Salinas-Garcia J., Pecina-Quintero V., Broadleaf weed management in grain sorghum with reduced rates of postemergence herbicides. Weed Tech. 19(2), Scifres C.J., Bovey W., Differential responses of Sorghum varieties to picloram. Agron. J. 62, Scott-Craig J.S., Casida J.E., Poduje L., Walton J.D., Herbicide Safener-Binding Protein of Maize. Plant Physiol. 116, Waligóra H., Szpurka W., Ocena wra liwo ci kilku odmian kukurydzy cukrowej na wybrane herbicydy. Prog. Plant. Prot./Post. Ochr. Ro l. 47(3), Walker S.R., Hazard W.H., Silver B.A., Effect of herbicides on black pigweed and sesbania pea, and yields of five grain sorghum cultivars in central Queensland. Australian J. Experimental Agric. 28(3), Acta Sci. Pol.

9 Badania nad chemicznym odchwaszczaniem Wo nica Z., Herbologia. Podstawy biologii, ekologii i zwalczania chwastów. PWRiL Pozna. Wright D.L., Vanderlip R.L., Regehr D.L., Moshier L.J., Russ O.G., Grain sorghum hybrid response to Lasso and Dual herbicides and efficacy of Screen, Concept II, and Concept II/Apron seed safeners. Agricultural Experiment Station Kansas State University, Manhatan Biulletin 659, 28. STUDIES OF THE CHEMICAL WEED CONTROL IN Sorghum vulgare PERZ. Abstract. In strict, one-factorial field experiments were established in randomized block design with the control in four replications at three fields situated in Kurowo (52 o 07 N; 16 o 39 E), Czerniejewo (52 o 26 N; 17 o 29 E) and Winna Góra (52 o 12 N; 17 o 27 E). The main goal of the presented paper was to evaluate the selected herbicide selectivity and effectiveness in cultivation of the sorghum cultivar Sucrosorgo 506. Sorghum is considered a minor crop in Poland. There are no registered herbicides, so it is necessary to provide management options for weed control in sorghum. The following active ingredients were tested: s-metolachlor (Dual Gold 960 EC 1.5 dm 3 ha -1 ), acetochlor (Trophy 786 EC 2.5 dm 3 ha -1 ), dicamba (Banvel 480 SL 0.5 dm 3 ha -1 ), florasulam + 2,4D (Mustang 306 SE 0.6 dm 3 ha -1 ), fluoroksypyr + 2,4D (Aminopielik Gold 530 EW 1.25 dm 3 ha -1 ), mesotrione (Callisto 100 SC 1.5 dm 3 ha -1 ), MCPA (Chwastox Extra 300 SL 3.0 dm 3 ha -1 ), MCPA + dicamba (Chwastox Turbo 340 SL 2.0 dm 3 ha -1 ), foramsulfuron + iodosulfuron methyl sodium (MaisTer 310 WG 0.15 kg ha -1 ). Dual Gold 960 EC and Trophy 768 EC were applied directly after crop sowing and the other herbicides at the 3-4 leaf stage of sorghum. Weed control effectiveness was assessed 3-4 weeks after herbicide application. Before harvesting, the fresh weight of five sorghum plants and plant density were determined. The research indicated that years of experiments significantly influenced the herbicides selectivity. Fresh weight of 5 sorghum plants was significantly higher in comparison with the control plants after Trophy 786 EC (in 2006) and Chwastox Turbo 340 SL (in 2008) application, while sorghum density was influenced by Chwastox Turbo 340 SL (in 2006 and 2007) and Banvel 480 SL (in 2007). Maister 310 WG applied with adjuvant Actirob 842 EC caused the total destruction of sorghum. Key words: herbicides, selectivity, sorghum, Sorghum vulgare, weed infestation Zaakceptowano do druku Accepted for print: Agricultura 8(1) 2009