30 1, KOREKTA AUTORSKA ANNA KLASA, BOGUSŁAW SOSZYŃSKI. Bzygowate (Syrphidae; Diptera) Ojcowskiego Parku Narodowego

Transkrypt

1 Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody National Parks and Nature Reserves (Parki nar. Rez. Przyr.) 30 1, KOREKTA AUTORSKA ANNA KLASA, BOGUSŁAW SOSZYŃSKI Bzygowate (Syrphidae; Diptera) Ojcowskiego Parku Narodowego KLASA A., SOSZYŃSKI B Hoverflies (Syrphidae; Diptera) of the Ojców National Park. Parki nar. Rez. Przyr. 30(1, 2): ABSTRACT: The paper presents the results of studies on hoverflies of the Ojców National Park (southern Poland) in years In total 174 species of Syrphidae are reported from the park (43% of Polish fauna), including five species recorded for the first time since the 19 th century, not confirmed during these studies. Nine species are new to Poland. The hoverflies` community in the Ojców National Park is characterized by high ecological diversity, with great share of predators and phytophages. Interesting feature of the studied fauna is a relatively high proportion (9%) of species with mountain and boreal-mountain distribution. KEY WORDS: Diptera, Syrphidae, Ojców National Park, Poland. Anna Klasa: Ojcowski Park Narodowy, Ojców 9, anna_klasa@wp.pl; Bogusław Soszyński: Terenowy Ośrodek Edukacji i Kultury Ekologicznej, ul. Okólna 183, Łódź, eusosz@retsat1.com.pl WSTĘP Bzygowate (Syrphidae) należą do lepiej zbadanych rodzin muchówek w Polsce, natomiast w Ojcowskim Parku Narodowym poznane są bardzo słabo. Z 395 gatunków wykazanych z kraju (SOSZYŃSKI 2007) na terenie Parku potwierdzono występowanie jedynie 28 (KLASA 1990, PALACZYK 2008). Większość danych pochodzi z dwóch prac opublikowanych w XIX wieku WAGI (1857) i SZNABLA (1881). WAGA (1857) podaje 5 gatunków Syrphidae: Spilomyia manicata (ROND.) (podany jako Milesia saltuum), Temnostoma vespiforme (L.) (jako Milesia vespiformis), Leucozona glaucia (L.) (jako Scaeva glaucia) i Eristalis oestracea (L.) oraz nowo opisany Syrphus spilopterus. Opis S. spilopterus zamieszczony przez WAGĘ (1857) w Sprawozdaniu z podróży naturalistów odpowiada gatunkowi Eriozona syrphoides, który został opisany jako nowy dla wiedzy przez FALLÉNA (1817). SZNABL (1881) wymienia z Ojcowa 20 gatunków: Microdon devius (L.), Chrysogaster basalis LOEW, Pipizella virens (FABR.), P. viduata (L.) (podany jako P. varipes MG.), Chalcosyrphus valgus (GMEL.) (jako Xylota femorata L.), Eristalis tenax (L.), E. arbustorum (L.), Myathropa florea (L.) (jako Helophilus nigrotarsatus SCHIN.), Volucella pellucens (L.), V. inanis (L.), Sphaerophoria scripta (L.) (jako Melithreptus scriptus L.), Sphaerophoria [61]

2 62 Anna Klasa, Bogusław Soszyński rueppelli (WIED.) (jako Melithreptus nitidicollis STAEG.), Eupeodes corollae (FABR.) (jako Syrphus corollae FABR.), Episyrphus balteatus (DEG.) (jako S. balteatus DEG.), Epistrophe grossulariae (MEIG.) (jako S. grossulariae MEIG.), Syrphus ribesii L. (jako S. Ribesii L.), Melanostoma mellinum (L.) (jako M. mellina L.), Platycheirus clypeatus (MEIG.), Cheilosia soror (ZETT.) oraz C. scutellata (FALL.). Po prawie 80. letniej przerwie TROJANOWA-BAŃKOWSKA (1959) w publikacji o nowych dla Polski lub rzadkich gatunkach Syrphidae zamieszcza dane o dwóch gatunkach: Chalcosyrphus valgus GMEL. (pod nazwą Zelima femorata (L.)), który cytuje za SZNABLEM (1881) oraz Chrysotoxum arcuatum (L.), który podaje na podstawie oryginalnych danych z Ojcowa i Pieskowej Skały. Kilka gatunków Syrphidae z Ojcowa wymieniają za SZNABLEM (1881) MALSKI (1959) i BAŃKOWSKA (1964). W wydanej ostatnio Monografii Ojcowskiego PN opracowano rozdział o muchówkach (PALACZYK 2008), w którym autor wymienia kilka gatunków Syrphidae, w tym dwa nowe dla tego terenu. CEL I METODY BADAŃ Celem badań jest poznanie składu gatunkowego muchówek z rodziny Syrphidae występujących na terenie Ojcowskiego Parku Narodowego (OPN), ich charakterystyka i porównanie z dobrze zbadaną fauną bzygowatych innych rejonów Polski. Materiały do pracy zostały zebrane podczas badań muchówek, prowadzonych w latach , na terenie Ojcowskiego Parku Narodowego oraz w najbliższym sąsiedztwie jego granic, w otulinie (Wielkie Skałki w Czajowicach, Góra Moroń w Prądniku Korzkiewskim). Muchówki były łapane głównie metodami jakościowymi na upatrzonego lub wykaszane siatką entomologiczną. Odłowy prowadzono cały sezon wegetacyjny, z nasileniem w maju, czerwcu i lipcu, starając się penetrować wszystkie typy zbiorowisk roślinnych. Niewielką liczbę Syrphidae pozyskano z mokrych pułapek samołownych typu Moericke go, które były rozstawione na Grodzisku i na Peperówce. Na każdym ze stanowisk pułapki Moericke go były stawiane na ziemi, wzdłuż 100-metrowego transektu, w odległości 10 m jedna od drugiej. Stanowiły je białe kubki o 10 cm średnicy i 5,5 cm wysokości (łącznie 20 pułapek). Odłowy prowadzono na ponad 50. stanowiskach. Rozmieszczenie stanowisk badawczych zaznaczono na mapie, do której dołączono także ich wykaz (Ryc. 1). Krótką charakterystykę ważniejszych z nich zamieszczono poniżej. W pracy wykorzystano też nieliczne okazy Syrphidae zebrane przez byłego kustosza Muzeum Józefa Rojkowskiego w latach 60-tych podczas badań motyli. Niektóre z nich były zebrane metodą na światło. Muchówki będące podstawą opracowania znajdują się w zbiorach Muzeum Ojcowskiego Parku Narodowego. W pracy przyjęto następujące definicje zasięgów geograficznych: europejski (E) dla gatunków występujących w Europie lub części Europy;

3 Bzygowate (Syrphidae; Diptera) Ojcowskiego Parku Narodowego 63 zachodnio-palearktyczny (W-Pal) dla gatunków rozmieszczonych w zachodniej części Palearktyki (od Uralu na zachód i w północnej Afryce); eurosyberyjski (E-Sy) dla gatunków rozmieszczonych w Europie północnej i na Syberii, zwykle zimnolubnych związanych ze strefą tajgi lub tundry, unikających południowej Europy; palearktyczny (Pal) dla gatunków rozmieszczonych w całej Palearktyce (od Hiszpanii po Japonię i od Skandynawii po Afrykę Północną lub jej części (np. za wyjątkiem Japonii); holarktyczny (Hol) dla gatunków występujących w Europie i Ameryce Północnej; kosmopolityczny (C) dla gatunków występujących w więcej niż trzech regionach geograficznych. CHARAKTERYSTYKA TERENU BADAŃ I WAŻNIEJSZYCH STANOWISK Ojcowski Park Narodowy jest położony w południowej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej i zajmuje powierzchnię 2146 ha. Obejmuje dwie krasowe, skaliste doliny rzeczne Dolinę Prądnika i Sąspowską oraz graniczące z nimi płaty wierzchowiny jurajskiej. Badania prowadzono na terenie Parku i w najbliższym sąsiedztwie jego granic na obszarze około 2500 ha. Morfologia terenu jest silnie zróżnicowana. Różnica między najniższym (285 m n.p.m.), a najwyżej położonym punktem topograficznym w Parku (481 m n.p.m.) wynosi prawie 200 m. W budowie geologicznej Parku zasadniczą rolę odgrywają wapienie okresu górnojurajskiego. Bogata rzeźba terenu wywiera znaczny wpływ na stosunki mezoi mikroklimatyczne. Pod względem nasłonecznienia, amplitud temperatur powietrza, inwersji termicznych, klimat OPN wykazuje wiele analogii z klimatem gór (KLEIN 1974, PARTYKA 1990). Średnia roczna temperatura wynosi w dnie doliny 6,2 C, a średnia roczna suma opadów 704,6 mm. Urozmaicona rzeźba terenu i związane z nią zróżnicowanie stosunków mikroklimatycznych powoduje, że spotykamy tu duże bogactwo siedlisk i zbiorowisk roślinnych. Na niewielkim obszarze Parku wyróżniono 35 zespołów roślinnych, a flora roślin naczyniowych liczy ponad 950 gatunków w tym prawie 50 gatunków górskich i ponad 200 ciepłolubnych. Charakterystyka ważniejszych stanowisk Grodzisko badania prowadzono głównie na tzw. powierzchni badawczej założonej w 1984 roku, w przysiółku Grodzisko koło Skały, na lewym zboczu Doliny Prądnika o ekspozycji południowej i południowo-zachodniej, w celach badania zmian roślinności. Występują tu zbiorowiska kserotermiczne z klasy Festuca Brometea, ciepłe zarośla z leszczyną i goryszem Peucedano cervariae Coryletum oraz płat

4 64 Anna Klasa, Bogusław Soszyński Su³oszowa 1 2 Pieskowa Ska³a Pr¹dnik Ska³a S¹spów Katowice S¹spówka Wola Kalinowska Ojców A B 34 Czajowice Bêb³o Smardzowice C D F Bia³y Koœció³ 52 Pr¹dnik km Kraków Ryc. 1. Rozmieszczenie stanowisk badawczych w Ojcowskim Parku Narodowym. A granica Ojcowskiego Parku Narodowego, B potoki, C ważniejsze drogi, D miejscowości, E stanowiska badawcze: 1 Kolonia Kamieniec; 2 Pieskowa Skała; 3 Dolina Zachwytu; 4 Młynnik; 5 Skały Wdowie; 6 Wąwóz Pilny Dół; 7 Grodzisko, Grodzisko powierzchnia badawcza; 8 Grodzisko Skała Skamieniały Wędrowiec; 9 Skała kamieniołom; 10 Wola Kalinowska; 11 Małesowa Skała i Małesowa Droga; 12 Wąwóz Koziarnia; 13 Ojców Kolencin; 14 Dolina Paduch; 15 Ojców Opalówki; 16 Górkowa Skała; 17 Sąspów; 18 Dolina Sąspowska Zabugaje i Dolina Sąspowska część górna; 19 Warzechówka; 20 Złota Góra; 21 Ojców Drewniana Droga; 22 Dolina Sąspowska k. Skały Szalej; 23 Bukówki Miotełka;

5 Bzygowate (Syrphidae; Diptera) Ojcowskiego Parku Narodowego 65 grądu Tilio Carpinetum. W latach na zboczu wycięto drzewa i krzewy w celu regeneracji muraw kserotermicznych. Teren należy do Kurii w Kielcach. Grodzisko Skała Skamieniały Wędrowiec fragment zbocza o ekspozycji południowej położony w Grodzisku przy skrzyżowaniu dróg Ojców Skała Pieskowa Skała. Jeden z najbogatszych płatów muraw naskalnych w OPN. Występują tu zbiorowiska: Festucetum palentis i Koelerio Festucetum sulcatae. Ojców k. siedziby Straży Ochrony Przyrody (SOP) łąka kośna o powierzchni ok. 1 ha, położona na dnie Doliny Prądnika, użytkowana w tradycyjny, ekstensywny sposób (koszona dwukrotnie w roku ze zbiorem siana). Jedna z najbogatszych łąk kośnych w OPN, występuje tu kośna łąka rajgrasowa Arrhenateretum elatioris z Centaurea jacea i Geranium pratense. Teren prywatny. Ojców Czyżówki teren położony na wschodnim stoku Doliny Prądnika, poniżej Zamkowej Drogi. Jest to ciepłolubna łąka z szałwią. Teren prywatny. Prądnik Korzkiewski Ogrojec kompleks skał położony na wschodnim zboczu Doliny Prądnika o wystawie południowo-zachodniej. Występują tu zbiorowiska kserotermiczne, głównie Origano Brachypodietum pinnati, a u podnóża skał łąka rajgrasowa Arrhenatheretum elatioris. Małesowa Skała niewielkie wapienne wzgórze, położone pośród pól, porośnięte murawą kserotermiczną (głównie Origano Brachypodietum pinnati). Wokół występują ubogie pastwiska i pola orne. Teren położony w otulinie OPN. Wąwóz za Krakowską Bramą stanowisko obejmuje fragment dna wąwozu porośniętego zbiorowiskami ziołoroślowymi z Aegopodium podagraria, Heracleum spondylium, Urtica dioica, Geranium phaeum i in. Na zboczach wąwozu występują lasy grądowe, a strome ściany wapienne Bramy Krakowskiej porastają pionierskie stadia murawy naskalne z kostrzewą bladą Festuca pallens, goździkiem kartuzkiem Dianthus cartusianorum i ciemiężykiem białokwiatowym Vincetoxicum hirundinaria. Murownia (okolice osady Iwiny ) stanowisko obejmuje fragment lasu mieszanego o wystawie zachodniej graniczącego z polami uprawnymi na wierzchowinie. 24 Ojców Park Zamkowy; 25 Ojców Czyżówki; 26 Dąbrówka; 27 Ojców; 28 Dolina Sąspowska i Dolina Sąspowska część środkowa; 29 Ojców Zamkowa Droga; 30 Wąwóz Jamki i Wąwóz Pradła; 31 Ojców Rybakówka; 32 Dolina Prądnika; 33 Peperówka; 34 Kolonia Łaziska, 35 Góra Koronna; 36 Brama Krakowska i Wąwóz za Bramą Krakowską; 37 Wąwóz Skałbania; 38 Ojców serpentyny; 39 Czajowice; 40 Góra Okopy; 41 Rusztowa Góra; 42 Smardzowice; 43 Wąwóz Korytania; 44 Czajowice Duże Skałki; 45 Ojców k. SOP; 46 Prądnik Korzkiewski Skała Krzyżowa; 47 Murownia przy bramie OPN; 48 Prądnik Korzkiewski Ogrojec; 49 Murownia i Murownia osada Iwiny ; 50 Wąwóz Stodoliska; 51 Prądnik Korzkiewski; 52 Góra Moroń. Fig. 1. Distribution of the studied localities in the Ojców National Park. A boundary of the Ojców National Park, B streams, C major roads, D villages, E studied localities: Studied localities: 1 52.

6 66 Anna Klasa, Bogusław Soszyński Dolina Sąspowska położona między Chełmową Górą i Złotą Górą. Jej dnem płynie potok Sąspówka. Stanowisko obejmuje dno doliny, przez które prowadzi ścieżka szlaku turystycznego, porośnięte Aegopodium podagraria, Heracleum spondylium, Urtica dioica, Geranium phaeum oraz fragment lasu grądowego na zboczu Złotej Góry (o wystawie południowej). W części środkowej doliny rosną łąki rajgrasowe Arrhenatheretum elatioris. Pieskowa Skała stanowisko obejmuje brzeg grądu o wystawie południowej, są to lasy sztucznie nasadzane, będące w stadium przebudowy. Złota Góra stanowisko obejmuje fragment lasu grądowego i buczyny karpackiej. Wąwóz Korytania stanowisko obejmuje buczynę karpacką Dentario glandulosae Fagetum na zboczu wąwozu o wystawie północnej, otaczają ją fragmenty borów mieszanych i lasy grądowe Tilio Carpinetum. Wąwóz Jamki objęty ścisłą ochroną rezerwatową jest suchą doliną boczną Doliny Sąspowskiej. Jego zbocza porastają naturalne płaty buczyny karpackiej, z drzewostanem w fazie rozpadu (występują tu liczne złamane i powalone drzewa). Skałki pokryte są zespołami cieniolubnych mszaków. WYKAZ GATUNKÓW Rodzaje i gatunki w obrębie podrodzin podano w kolejności alfabetycznej. Nazewnictwo gatunków przyjęto, z niewielkimi zmianami, za Fauną Polski (SOSZYŃSKI 2007). Przy gatunkach zebranych w liczbie do 6 okazów włącznie i dla gatunków podanych z tego terenu jako nowe dla fauny Polski (KLASA, SOSZYŃSKI 2010) podano pełną dokumentację. Gatunki zebrane tutaj po raz pierwszy oraz rzadkie i interesujące z zoogeograficznego punktu widzenia opatrzono komentarzem. Jeśli gatunek zgromadzono w liczbie 7 i więcej okazów terminy zbioru muchówek podano z dokładnością do roku i połowy miesiąca (do 15. pierwsza połowa). Przy niektórych taksonach umieszczono do niedawna używane synonimy. Skróty użyte w pracy: AB Andrzej Biderman, AK Anna Klasa, AP Andrzej Palaczyk, BS Bogusław Soszyński, BW Bogdan Wiśniowski, CB Cezary Bystrowski, JR Józef Rojkowski, RC Robert Cieślik, * gatunek pozyskany także z mokrych pułapek samołownych, Am Arrhenatheretum elatioris, DF Dentario glandulosae Fagetum, Ph Pet Phalarido Petasitetum hybridi, OB Origano Brachypodietum pinnati, TC Tilio Carpinetum, Cr Cirsietum rivularis, M samiec, F samica. Microdontinae Microdon devius (LINNAEUS, 1761) 8 okazów: Smardzowice, Dolina Zachwytu, Kolonia Kamieniec, Młynnik, Warzechówka, Wąwóz Pilny Dół; VI; 1988, 1992, 1999, 2003; leg. BW, AK Gatunek podany wcześniej z Ojcowa przez SZNABLA (1881).

7 Bzygowate (Syrphidae; Diptera) Ojcowskiego Parku Narodowego 67 Eristalinae = Milesiinae Blera fallax (LINNAEUS, 1758) 1 okaz: Ojców Czyżówki M, TC, leg. BW Brachyopa bicolor (FALLÉN, 1817) 1 okaz: Ojców M, na liściu kasztanowca Aesculus hippocastanum, leg. AK B. dorsata ZETTERSTEDT, okazów: Dolina Sąspowska, Ojców na wierzbach nad Prądnikiem, Wąwóz Jamki; IV/1, V, VII/2; 1989, 1994, 1997, 2002, 2004; leg. AK, AP B. obscura THOMPSON et TORP, okaz: Dolina Sąspowska część środkowa M, leg. AK Gatunek podany jako nowy dla Polski z terenu Parku (KLASA, SOSZYŃSKI 2010). Znany z Niemiec, Norwegii i Szwecji. Prawdopodobnie gatunek o pochodzeniu borealnym. B. panzeri GOFFE, okaz: Ojców serpentyny F, na kwitnącej tarninie Prunus spinosa, leg. AK B. pilosa COLLIN, okazów: Dolina Sąspowska M, leg. AP; Wąwóz Jamki M, leg. AK; Młynnik M, 1F, leg. AK; Ojców serpentyny M, na kwitnącej tarninie Prunus spinosa, leg. AK B. testacea (FALLÉN, 1817) 1 okaz: Wola Kalinowska M, na pniu ściętego drzewa, leg. AK Brachypalpus laphriformis (FALLÉN, 1816) 1 okaz: Wąwóz Jamki F, DF, leg. AK Chalcosyrphus eunotus (LOEW, 1873) 1 okaz: Dolina Sąspowska M, na krzewie w pobliżu Sąspówki, TC, leg. AK W Polsce gatunek ten był wykazany z okolic Słupska (KARL 1935). Przez długi czas nie był potwierdzony i dlatego został uznany za wymarły w Polsce (SOSZYŃSKI i in. 2000), ale w ostatnim okresie odkryto go w Białowieży (RENEMA 2001), Gdyni (KOWALCZYK 2004) i na kilku innych stanowiskach (SOSZYŃSKI i in. 2007, SOSZYŃSKA-MAJ i in. 2010). Gatunek występuje w Europie środkowej i południowej: od Anglii i Hiszpanii do Rumunię i Macedonię, ale wszędzie jest bardzo rzadko poławiany. Larwy Chalcosyrphus eunotus rozwijają się w martwym drewnie leżącym w potokach przepływających przez lasy liściaste. Niespodziewany wzrost liczby stanowisk tego gatunku w ostatnich latach w Polsce może być związany z udaną restytucją bobrów. Gryzonie te spiętrzając wodę podtapiając duże połacie lasów, a także ścinają oraz zatapiają pnie i gałęzie drzew jako magazyny zimowego żeru, przyczyniając się w ten sposób do tworzenia biotopów korzystnych dla rozwoju larw tej muchówki (SOSZYŃSKA-MAJ i in. 2009). C. valgus (GMELIN, 1790) = Xylota femorata (LINNAEUS, 1758) 4 okazy: Pieskowa Skała M, na skraju lasu na pniu, leg. BW; Ojców Kolencin

8 68 Anna Klasa, Bogusław Soszyński MM, miedza pośród pól, leg. BW; Ojców Opalówki M, na pniu ściętej wierzby, leg. AK Gatunek podany z Ojcowa przez SZNABLA (1881). Cheilosia albipila MEIGEN, okazów: Dolina Sąspowska, Murownia, Wąwóz Błotny Dół, Wąwóz Jamki; IV V/1; 1995, 1997, 2003, ; leg. AK C. albitarsis (MEIGEN, 1822) 19 okazów: Dolina Sąspowska, Ojców Drewniana Droga, Ojców Kolencin, Ojców k. SOP, Sąspów za Wąwozem Koziarnia, Wąwóz Pilny Dół, Wąwóz Skałbania, Wąwóz za Bramą Krakowską, Wąwóz Korytania, Wola Kalinowska; V VI/2, VII/2; , , , ; leg. AK, AP C. barbata LOEW, okazów: Dolina Sąspowska, Dolina Sąspowska część górna, Ojców, Prądnik Korzkiewski, Sąspów; VI/1, VII/2, VIII/2; 1994, 1997, 2003, 2008; leg. BS, AK Gatunek borealno-górski. Z Polski podany z Sudetów i Śląska (BECKER 1894), Tatr (LOEW 1870, NOWICKI 1873, MALSKI 1959), okolic Krakowa (NOWICKI 1873), Doliny Sądeckiej (GRZEGORZEK 1872), Skierniewic (SZNABL 1881), Pienin (BAŃKOWSKA 1976), Bieszczadów (BAŃKOWSKA 1971, KLASA i in. 2000) i okolic Warszawy (TROJANOWA 1953). Dane z terenów nizinnych wymagają weryfikacji, ponieważ najprawdopodobniej odnoszą się do innych, podobnych morfologicznie gatunków. C. bergenstammi (BECKER, 1894) 2 okazy: Ojców F, na wierzbie nad Prądnikiem, leg. AK; Dolina Sąspowska F, leg. AK C. caerulescens (MEIGEN 1822) 1 okaz: Wąwóz Stodoliska M, TC, leg. BW Gatunek górski. Z Polski znany tylko z okolic Krakowa (NOWICKI 1873), Tatr (MALSKI 1959) i Pienin (BAŃKOWSKA 1976). C. canicularis (PANZER, 1801) 5 okazów: Ojców Czyżówki F, leg. AK; Wąwóz Pradła F; leg. AK; Wąwóz Jamki FF, DF, leg. AK Gatunek borealno-górski. Z Polski podawany z Karpat, Sudetów i Pomorza, ale dane dotyczące tego gatunku wymagają weryfikacji, ponieważ w starszych pracach najprawdopodobniej był mylony z C. himantopa i niedawno opisanym Ch. orthotricha. C. carbonaria EGGER, okazy: Dolina Sąspowska, Ojców k. SOP, Ojców Park Zamkowy, Ojców Zamkowa Droga, Ojców Opalówki, Prądnik Korzkiewski Ogrojec, Wąwóz Jamki, Wąwóz Skałbania; V, VII/1; 1989, , , 2000, 2002, ; leg. AK, BS C. chloris (MEIGEN, 1822) 93 okazy: Dolina Sąspowska, Drewniana Droga, Wąwóz Jamki, Grodzisko, Ojców Park Zamkowy, Ojców k. SOP, Koronna Góra, Ojców Opalówki, Wąwóz Pilny Dół, Wąwóz za Bramą Krakowską, Wąwóz Korytania stok N W; Wąwóz Skałabania, Rusztowa Góra, Złota

9 Bzygowate (Syrphidae; Diptera) Ojcowskiego Parku Narodowego 69 Góra, Murownia, Dolina Zachwytu; IV VI/1, VII/2; , , , , ; leg. AK, AP, BW C. chrysocoma (MEIGEN, 1822) 2 okazy: Wąwóz Skałbania M, ziołorośla, leg. BW; Dolina Sąspowska M, TC, leg AK C. fasciata SCHINER et EGGER, okaz: Dolina Sąspowska M, TC, leg. AK C. gigantea (ZETTERSTEDT, 1838) 1 okaz: Ojców k. SOP F, ziołorośla, leg. AK C. himantopa (PANZER, 1798) 6 okazów: Ojców k. SOP: M i F, leg. AK; Ojców M, Ph Pet, leg. AK; Wąwóz za Bramą Krakowską F, leg. AK; Górkowa Skała F, leg AK; Drewniana Droga F, leg. AK Gatunek podany jako nowy dla Polski z terenu Parku (KLASA, SOSZYŃSKI 2010). Znany z gór Austrii, Bułgarii, Francji, Niemiec, Włoch, Rumunii, Szwecji, Szwajcarii i Jugosławii. Jego larwy żerują na lepiężnikach Petasites spp. C. illustrata (HARRIS, 1780) 10 okazów: Dolina Sąspowska, Ojców, Ojców Kolencin, Prądnik Korzkiewski, Wąwóz Jamki, Wąwóz za Krakowską Bramą; V, VII, VIII/2; 1987, 1989, 1994, 1997, ; leg. AK Gatunek borealno-górski. Z Polski znany z Pomorza (CZWALINA 1893, SCHROEDER 1909, KARL 1935), Mazur (SZADZIEWSKI 1975), Podlasia (SOSZYŃSKI 1999), okolic Poznania (LOEW 1840), Śląska, Sudetów, Tatr i Podtatrza (MALSKI 1957), Babiej Góry (PALACZYK, KLASA 2003), Pienin (BAŃKOWSKA 1976), Doliny Sądeckiej (GRZEGORZEK 1872) i Bieszczadów (BAŃKOWSKA 1971). C. impressa LOEW, okazy: Dolina Sąspowska, Góra Koronna, Młynnik, Ojców, Ojców k. SOP, Wąwóz Pilny Dół; V VI/1; 1988, , 1999, , 2006, 2008; leg. AK, BS, BW C. latifrons (ZETTERSTEDT, 1843) = C. intonsa LOEW, okazy: Ojców k. SOP M, Am, leg. AK; Wola Kalinowska F, leg. AK C. lenis (BECKER, 1894) 10 okazów: Dolina Sąspowska, Ojców serpentyny, Ojców, Wąwóz Skałbania, Wola Kalinowska; IV/2 V, VIII/2; 1990, , 1997; leg. AK Gatunek górski. W Polsce znany z Gór Świętokrzyskich (SOSZYŃSKI 1981), Śląska (BECKER 1894), Tatr (KOWALCZYK i in. 1996), Pienin (BAŃKOWSKA 1976) i Bieszczadów (BAŃKOWSKA 1971). C. morio (ZETTERSTEDT, 1838) 2 okazy: Murownia F, na pniu jodły, leg. AK; Pieskowa Skała F, leg. AK Gatunek borealno-górski. W Polsce rzadko notowany, stwierdzony do tej pory na Śląsku (BECKER 1894, MALSKI 1957), w Tatrach (NOWICKI 1873, MALSKI 1959), Puszczy Białowieskiej (BAŃKOWSKA 1995) i Dolinie Nidy (BAŃKOWSKA 1961). C. mutabilis (FALLÉN, 1817) 1 okaz: Dąbrówka M, OB, leg. AK

10 70 Anna Klasa, Bogusław Soszyński C. nigripes (MEIGEN, 1822) 7 okazów: Dolina Prądnika, Dolina Sąspowska, Góra Koronna, Górkowa Skała, Wąwóz Stodoliska, Wola Kalinowska; V VI/1; 1995, , 2006, 2008; leg. AK Gatunek borealno-górski. W Polsce znany z Pomorza (CZWALINA 1893), Śląska (MALSKI 1957), Gór Świętokrzyskich (SOSZYŃSKI 1981), Pienin (BAŃKOWSKA 1976) i Bieszczadów (BAŃKOWSKA 1971). C. orthotricha VUJIC et CLAUSSEN, okazy: Grodzisko F, nad Prądnikiem, leg. AK; Wąwóz Jamki M, leg. AK; Ojców M, nad Prądnikiem, Ph-Pet, leg. AK; Ojców F, na Salix caprea, leg. AK Gatunek podany jako nowy dla Polski z terenu Parku (KLASA, SOSZYŃSKI 2010). Wykazany z kilku krajów Europy południowej i środkowej: Francji, Belgii, Niemiec, Szwajcarii, Czech, Słowacji, Włoch, Węgier, Rumunii i Serbii. C. pagana (MEIGEN, 1822) 12 okazów: Dolina Sąspowka, Dolina Sąspowska Zabugaje, Góra Koronna, Ojców, Ojców k. SOP, Dolina Prądnika, Wąwóz Jamki; IV/2 V, VII/2, IX/1; 1987, , 1997, 1999, 2001, , 2008; leg. AK C. proxima (ZETTERSTEDT, 1843) 2 okazy: Czajowice F, leg. AK; Grodzisko M, leg. AK C. pubera (ZETTERSTEDT, 1838) 4 okazy: Wąwóz Jamki F, leg. AK; Dolina Sąspowska F, leg. AK; Wola Kalinowska F, leg. AK; Ojców F, leg. AK Cheilosia scutellata (FALLÉN, 1817) 1 okaz: Dolina Sąspowska część górna M, leg. AK Gatunek podany był wcześniej z Ojcowa przez SZNABLA (1881). C. semifasciata (BECKER, 1894) 3 okazy: Ojców Park Zamkowy M, leg. AK, Dolina Sąspowska część środkowa M, leg. AK; Młynnik M, leg. AK Gatunek borealno-górski. W Polsce rzadki, opisany z Legnicy (BECKER 1894), poza tym podany jedynie z Puszczy Białowieskiej (BAŃKOWSKA 1995). C. soror (ZETTERSTEDT, 1843) Gatunek podany z Ojcowa przez SZNABLA (1881). Ostatnio nie wykazany. C. urbana (MEIGEN, 1822) = C. praecox (ZETTERSTEDT, 1843) 3 okazy: Wola Kalinowska F, leg. AK; Murownia osada Iwiny F, leg. AK; Pieskowa Skała , 1F, leg. AK C. variabilis (PANZER, 1798) 6 okazów: Murownia osada Iwiny F, leg. BS; Ojców F, leg. BS; Rusztowa Góra M, leg. AK; Wąwóz Jamki M, leg. AK; Ojców Drewniana Droga MM, leg. AK C. vernalis (FALLÉN, 1817) 15 okazów: Dolina Sąspowska, Dolina Paduch, Ojców Drewniana Droga, Ojców Kolencin, Ojców Opalówki; TC, łąka; IV/2 VI, VIII/1, 1995, 1997, ; leg. AK

11 Bzygowate (Syrphidae; Diptera) Ojcowskiego Parku Narodowego 71 C. vicina (ZETTERSTEDT, 1849) = C. nasutula BECKER, okazów: Dolina Sąspowska, Grodzisko, Murownia przy bramie OPN, Ojców Kolencin, Ojców k. SOP, Ojców Opalówki, Sąspów za Wąwozem Koziarnia, Skały Wdowie, Wąwóz Stodoliska, Złota Góra; V VI/1; 1990, 1994, , , 2008; leg. AK, BS, BW C. vulpina (MEIGEN, 1822) 3 okazy: Dolina Sąspowska F, na Prunus spinosa, leg. BW; Góra Koronna M, leg. AK; Dolina Zachwytu M, leg. AK Chrysogaster basalis LOEW, 1857 Gatunek podany z Ojcowa przez SZNABLA (1881). Poza tym z Polski znany z Tatr (NOWICKI 1873, LOEW 1870), okolic Krakowa (NOWICKI 1873), Doliny Sądeckiej (GRZEGORZEK 1872) oraz Warszawy i Skierniewic (SZNABL 1881). Brak współczesnych notowań tego gatunku w naszym kraju. Omyłkowo został pominięty w Faunie Polski (SOSZYŃSKI 2007). Występuje w Europie zachodniej i południowej. C. solstitialis (FALLÉN, 1817) 4 okazy: Dolina Sąspowska k. Skały Szalej FF, Cr, leg. AK; Ojców M, na Corylus avellana, leg AK; Górkowa Skała M, leg. AK Criorhina asilica (FALLÉN, 1816) 8 okazów: Wąwóz Jamki, Dolina Sąspowska; V VI/1; leg AK Gatunek podany z OPN przez PALACZYKA (2008). C. berberina (FABRICIUS, 1805) 3 okazy: Murownia F, na Rosa sp., leg. AP; Wąwóz Jamki: F, DF, leg. AK; M, DF, leg. AK C. ranunculi (PANZER, 1804) 1 okaz: Ojców Kolencin M, miedza pośród pól, leg. BW Eristalinus aeneus (SCOPOLI, 1763) 3 okazy: Murownia osada Iwiny : F, leg. BS; F, leg. AK; Dolina Sąspowska M, leg. BW E. sepulchralis (LINNAEUS, 1758) 1 okaz; Grodzisko M, leg. AK Eristalis alpina (PANZER, 1798) 5 okazów: Złota Góra F, Am, leg. BW; Ojców Drewniana Droga MM, 2FF, na krzewach malin, leg. AK E. arbustorum (LINNAEUS, 1758) 29 okazów: Grodzisko, Ojców Czyżówki, Ojców k. SOP, Prądnik Korzkiewski Ogrojec, Małesowa Skała, Murownia osada Iwiny, Pieskowa Skała; IV/2, VI/2 IX/1; 1987, 1994, , ; leg. AK, BS Gatunek podawany wcześniej z Ojcowa przez SZNABLA (1881). E. interrupta (PODA, 1761) = E. nemorum (LINNAEUS, 1758) 10 okazów: Grodzisko, Murownia przy bramie OPN, Murownia osada Iwiny, Ojców Drewniana Droga, Ojców Kolencin, Ojców k. SOP, Wola Kalinowska; V, VI/2, VIII/2; 1988, 1997, 2002; leg. AK

12 72 Anna Klasa, Bogusław Soszyński E. intricaria (LINNAEUS, 1758) 5 okazów: Dolina Sąspowska: M, leg. AK, M, na kwiatach Prunus spinosa, leg. BW; Pieskowa Skała F, leg. BW; Czajowice Duże Skałki F, leg. AK; Prądnik Korzkiewski F, na Heracleum spondylium, leg. AK E. oestracea (LINNAEUS, 1758) Gatunek podany z Doliny Sąspowskiej przez WAGĘ (1857), od tej pory nie potwierdzony na terenie Parku. E. pertinax (SCOPOLI, 1763) 26 okazów: Dolina Sąspowska, Góra Koronna, Grodzisko, Murownia osada Iwiny, Murownia przy bramie OPN, Ojców k. SOP, Prądnik Korzkiewski, Wąwóz Jamki, Wola Kalinowska; IV/2 V/1, VI VII/1, VIII/2, IX/2; , 1994, , , 2007; leg. AK, AP, BW E. tenax (LINNAEUS, 1758) 7 okazów: Góra Koronna, Grodzisko, Murownia przy bramie OPN, Ojców Drewniana Droga, Ojców Park Zamkowy, Wola Kalinowska; VI/2, VIII, IX/2, X/2; 1964, 1987, 1994, 1997, leg. JR, AK Gatunek podawany też z Ojcowa przez SZNABLA (1881). Eumerus funeralis MEIGEN, 1822 (= E. tuberculatus RONDANI, 1857) 3 okazy: Ojców Czyżówki F, leg. AK; Prądnik Korzkiewski Ogrojec M, OB, leg. AK; Dolina Zachwytu F, leg. AK Ferdinandea cuprea (SCOPOLI, 1763) 1 okaz: Dolina Sąspowska część środkowa F, leg. AK F. ruficornis (FABRICIUS, 1775) 1 okaz: Murownia osada Iwiny , 1F, na oknie, leg. AP Helophilus hybridus LOEW, okaz: Ojców Drewniana Droga M, leg. AK H. pendulus (LINNAEUS, 1758) 14 okazów: Dolina Prądnika, Dolina Sąspowska, Dolina Zachwytu, Ojców Czyżówki, Ojców Kolencin, Ojców k. SOP, Wąwóz Jamki, Wola Kalinowska; V VI, VII/2, VIII/2, IX/2; 1987, 1995, 1997, 1999, 2003, 2008; leg. AK H. trivittatus (FABRICIUS, 1805) 3 okazy: Wola Kalinowska MM, na Solidago canadensis, leg. AK; Grodzisko F, leg. AK Heringia heringii (ZETTERSTEDT, 1843) 2 okazy: Ojców M, leg. BS; Dolina Sąspowska część środkowa M, leg. AK H. pubescens (DELUCCHI et PSCHORN-WALCHER, 1955) 1 okaz: Dolina Sąspowska pod Skałą Szalej FF, leg. AK H. vitripennis (MEIGEN, 1822) = Neocnemodon vitripennis (MEIGEN, 1822) 22 okazy: Dolina Sąspowska, Murownia, Ojców Park Zamkowy, Wąwóz Jamki, Wąwóz Korytania, Wąwóz za Krakowską Bramą; V VI/1; 1988, , 1999, 2004; leg. AK, BS Melanogaster aerosa (Loew, 1843) = Chrysogaster macquarti LOEW, okazy: Ojców serpentyny M, leg. AK; Grodzisko M, leg. AK

13 Bzygowate (Syrphidae; Diptera) Ojcowskiego Parku Narodowego 73 M. nuda (MACQUART, 1829) = Chrysogaster viduata (LINNAEUS, 1758) 31 okazów: Dolina Sąspowska, Dolina Zachwytu, Górkowa Skała, Grodzisko, Ojców k. SOP, Ojców serpentyny, Pieskowa Skała, Sąspów za Wąwozem Koziarnia; V VI/1; 1988, 1990, 1994, , 2002, 2004, 2008; leg. AK, BS Merodon equestris (FABRICIUS, 1794) 3 okazy: Pieskowa Skała F, leg. BW; Grodzisko Skała Skamieniały Wędrowiec M, OB, leg. AK; Dolina Sąspowska M, ziołorośla, leg. BW M. rufus MEIGEN, okazów: Ojców u podnóża Góry Okopy, Prądnik Korzkiewski Ogrojec, Prądnik Korzkiewski Skała Krzyżowa, OB, Skały Wdowie, OB, Wąwóz Pilny Dół; V/2 VII/1; 1994, , ; leg. AK, BW Gatunek występuje od Holandii i Belgii po Bałkany i Ukrainę, w Kazachstanie i Centralnej Azji. W Polsce lokalny, dotychczas podany tylko z okolic Krakowa (NOSKIEWICZ 1959) i Pienin (SZADZIEWSKI i in. 1973). Myathropa florea (LINNAEUS, 1758) 18 okazów: Dolina Sąspowska, Grodzisko, Kolonia Łaziska, Murownia osada Iwiny, Ojców, Ojców Kolencin, Ojców k. SOP, Pieskowa Skała, Prądnik Korzkiewski Ogrojec, Wąwóz Jamki, Wola Kalinowska; IV VII, VIII/2; , 1990, 1994, , 2002, 2005; leg. AK, BW Podany wcześniej z Ojcowa przez SZNABLA (1881). Neoascia annexa (MÜLLER, 1776) = N. floralis (MEIGEN, 1822) 1 okaz: Dolina Zachwytu 1M, leg. AK Gatunek borealno-górski. W Polsce wykazany z Pomorza (HAGEN 1849, BACHMANN 1857, CZWALINA 1893, KARL 1935), Borów Tucholskich (RÜBSAAMEN 1901), Puszczy Białowieskiej (BAŃKOWSKA 1995), Kampinosu (TROJANOWA 1953), Mazowsza (SZNABL 1881), Śląska (SCHUMMEL 1842, SCHINER 1862), Sudetów (CIŽEK 1909), Babiej Góry (PALACZYK, KLASA 2003), Tatr (LOEW 1870, NOWICKI 1873, MALSKI 1959), Pienin (GRZEGORZEK 1872, BAŃKOWSKA 1976) i Bieszczadów (BAŃKOWSKA 1971). N. meticulosa (SCOPOLI, 1763) = N. aenea (MEIGEN, 1822) 4 okazy: Ojców k. SOP F, leg. AK; Dolina Sąspowska k. Skały Szalej MM, leg. AK N. obliqua COE, okazy: Brama Krakowska, Dolina Sąspowska, Dolina Zachwytu, Góra Koronna, Ojców, Ojców Opalówki, Ojców Park Zamkowy; V VI/1, VII/1; , 1994, , , 2008; leg. AK, BW Gatunek górski. Z Polski podany dotychczas ze Śląska (STACKELBERG 1955), Sudetów (BAŃKOWSKA 1964) i Bieszczadów (KLASA i in. 2000). N. podagrica (FABRICIUS, 1775) 1 okaz: Ojców k. SOP F, Am, leg. AK N. tenur (HARRIS, 1780) = N. dispar (MEIGEN, 1822) 1 okaz: Dolina Sąspowska F, leg. AK

14 74 Anna Klasa, Bogusław Soszyński N. unifasciata (STROBL, 1898) 8 okazów: Ojców k. SOP: M, 1F, MM, leg. AK; Ojców Park Zamkowy F, leg. BW; Dolina Sąspowska F, leg. AK; Wąwóz Skałbania F, leg. AK, Ojców F, leg. AK Gatunek podany w Polsce tylko z terenu Parku (KLASA, SOSZYŃSKI 2010), ale najprawdopodobniej szerzej rozsiedlony. Znany dotąd z Holandii, Belgii, Niemiec, Austrii, Szwajcarii, Czech i Słowacji. Związany z nadwodnymi środowiskami położonymi nad górskimi i podgórskimi strumieniami (MAZÁNEK 2006). Orthonevra brevicornis (LOEW, 1843) 1 okaz: Góra Koronna F, leg. AK O. nobilis (FALLÉN, 1817) 3 okazy: Ojców F, leg. AK; Grodzisko Skamieniały Wędrowiec M, leg. AK; Górkowa Skała M, leg. AK Pipiza accola VIOLOVITSCH, okaz: Dolina Sąspowska M, TC, leg. AK Bardzo rzadki gatunek, z Europy podany dotąd tylko z Niemiec. W Polsce stwierdzony był dotąd tylko w Biebrzańskim Parku Narodowym (SOSZYŃSKI 2005). P. austriaca MEIGEN, okaz: Wąwóz Skałbania F, na stoku w ziołoroślach, leg. AK Gatunek borealno-górski. W Polsce wykazany z Puszczy Białowieskiej (SOSZYŃSKI 1999), Mazowsza (TROJANOWA-BAŃKOWSKA 1959), Śląska (PAX 1921), okolic Krakowa (BOBEK 1893), Sudetów (CZIŻEK 1909), Doliny Sądeckiej (NOWICKI 1873), Tatr (KOWALCZYK i in. 1996), Bieszczadów (BAŃKOWSKA 1971). P. bimaculata MEIGEN, okazy: Murownia M, leg. AK; Drewniana Droga F, leg. AK; Dolina Sąspowska F, leg. AK; Dolina Sąspowska część górna F, leg. AK P. lugubris (FABRICIUS, 1775) 9 okazów: Brama Krakowska, Dolina Sąspowska, Górkowa Skała, Grodzisko, Ojców Drewniana Droga na malinie Rubus idaeus, Pieskowa Skała, Warzechówka na Apiaceae; VI, VII/2 VIII/1; 1988, 1992, 1994, 1997, 2003, 2007; leg. AK, BW P. luteitarsis ZETTERSTEDT, okazy: Dolina Sąspowska , 2MM, TC, leg. AK P. noctiluca (LINNAEUS, 1758) 11 okazów: Dąbrówka, Dolina Sąspowska, Młynnik, Murownia, Ojców Kolencin, Wąwóz Jamki, Wąwóz za Bramą Krakowską; V VI/1, VII/1; 1990, , , 2002; leg. BS, AK P. quadrimaculata (PANZER, 1804) 2 okazy: Złota Góra F, leg. AK; Murownia M, leg. BS Pipizella viduata (LINNAEUS, 1758) = P. varipes (MEIGEN, 1822) 21 okazów: Dąbrówka, Dolina Paduch, Dolina Sąspowska, Dolina Sąspowska część górna, Grodzisko, Murownia przy bramie OPN, Ojców Kolencin, Pieskowa Skała,

15 Bzygowate (Syrphidae; Diptera) Ojcowskiego Parku Narodowego 75 Prądnik Korzkiewski Ogrojec, Sąspów, Wąwóz Koziarnia, Wąwóz Skałbania, Wola Kalinowska, Złota Góra; V/2 VIII; , , , 2008; leg. AK, BW Podawany wcześniej z Ojcowa przez SZNABLA (1881). P. virens (FABRICIUS, 1805) Podawany wcześniej z Ojcowa przez SZNABLA (1881). Rhingia campestris MEIGEN, okazów: Dolina Sąspowska, Ojców Drewniana Droga, Ojców Kolencin, Ojców Park Zamkowy, Prądnik Korzkiewski Ogrojec, Rusztowa Góra, Wąwóz Skałbania; V VI/2; 1988, 1990, 1994, , , 2007; leg. AK, AP, BS R. rostrata (LINNAEUS, 1758) 1 okaz: Wąwóz Stodoliska F, ziołorośla, leg. AK Sphegina clunipes (FALLÉN, 1816) 11 okazów: Dolina Sąspowska, Prądnik Korzkiewski, Wąwóz Jamki, Wąwóz Korytania; V/1, VI VII/1, VIII/1; , , 2006; leg. AK S. elegans SCHUMMEL, 1843 = S. kimakowiczi STROBL, okazy: Ojców F, leg. W. KRZEMIŃSKI; Wąwóz Jamki F, DF, leg. AK; Dolina Sąspowska u wylotu M, TC, leg. AK S. verecunda COLLIN, okazy: Dolina Sąspowska M, leg. AK; Ojców F, leg. BS; Prądnik Korzkiewski F, Am, leg. AK Sphiximorpha subsessilis (ILLIGER in ROSSI, 1807) 2 okazy: Ojców Park Zamkowy M, 1F, na pniu Aesculus hippocastanum, leg. AK Spilomyia diophthalma (LINNAEUS, 1758) 1 okaz: Dolina Zachwytu F, leg. BW S. manicata (RONDANI, 1865) 1 okaz: Dąbrówka M, OB, leg. BW Gatunek podany przez WAGĘ (1857) z Doliny Sąspowskiej pod błędną nazwą jako Milesia saltuum (FABRICIUS, 1794). Syritta pipiens (LINNAEUS, 1758) 15 okazów: Dolina Sąspowska, Grodzisko, Małesowa Skała, Murownia przy bramie OPN, Ojców Kolencin, Ojców k. SOP, Prądnik Korzkiewski Ogrojec i Skała Krzyżowa, Wąwóz Pilny Dół; IV/2, V/2 VII/1, VIII/2; , 1994, , 2003, 2005; leg. AK, BW Temnostoma bombylans (FABRICIUS, 1805) 6 okazów: Brama Krakowska M, leg. BW; Dolina Sąspowska F; M, Am, leg AK; Wąwóz Jamki M, 1F, DF, leg. AK; Dolina Sąspowska część środkowa , leg. AK Gatunek podany z OPN przez PALACZYKA (2008). T. meridionale KRIVOSHEINA et MAMAYEV, okazy: Wąwóz Stodoliska M, TC, leg. BW; Dolina Sąspowska M, TC, leg AK, Wąwóz Jamki M, DF, leg. AK

16 76 Anna Klasa, Bogusław Soszyński Gatunek borealno-górski, rzadki. W Europie środkowej związany ze strefą lasów liściastych. Podany z Finlandii, Estonii, Łotwy, Niemiec, Luksemburga, Francji, Czech, Słowacji, Słowenii, Rumunii, Ukrainy, europejskiej części Rosji i Kaukazu (MAZÁNEK 2006). W Polsce wykazany z Puszczy Białowieskiej (SØRENSEN, GILBERT 1996; PISARSKA, SOSZYŃSKI 2001) i Bieszczadów (KLASA i in. 2000). T. vespiforme (LINNAEUS, 1758) 2 okazy: Wąwóz Jamki M, DF, leg. AK; Dolina Sąspowska k. Warzechówki , łąka, leg. BW Gatunek podany przez WAGĘ (1857) z Doliny Sąspowskiej i PALACZYKA (2008). Volucella bombylans (LINNAEUS, 1758) 10 okazów: Pieskowa Skała, Murownia osada Iwiny, Ojców Drewniana Droga, Sąspów, Skały Wdowie, Dolina Sąspowska; VI VII/1; 1988, 1994, 1997, 1999, 2003; leg. AK, AP, BW V. inanis (LINNAEUS, 1758) 9 okazów: Dolina Sąspowska, Dolina Sąspowska Zabugaje, Murownia osada Iwiny, Ojców Park Zamkowy, Ojców podnóże Góry Okopy, Złota Góra; VII/2 IX/2; , 1990, 1994, 1998, , na światło, Am, leg. JR, AK Gatunek podawany wcześniej z Ojcowa przez SZNABLA (1881). *V. pellucens (LINNAEUS, 1758) 10 okazów: Górkowa Skała, Grodzisko, Murownia osada Iwiny, Ojców Czyżówki, Ojców Dolina Sąspowska, Ojców Drewniana Droga, Ojców Park Zamkowy; VI/2 VII, VIII/2 IX/1; , 1994, 1997, 2002, 2005, 2008; leg. RC, AK, E. SUCHANEK. Gatunek podawany wcześniej z Ojcowa przez SZNABLA (1881). Xylota segnis (LINNAEUS, 1758) 18 okazów: Dolina Sąspowska, Dolina Zachwytu, Murownia osada Iwiny, Ojców Drewniana Droga, Ojców Kolencin, Ojców k. SOP, Ojców, Ojców Zamkowa Droga, Wąwóz Jamki, Wąwóz Pilny Dół, Złota Góra; V/2 VI, VIII, IX/2; , , , 2002, 2004, 2006; leg. AK, AP X. sylvarum (LINNAEUS, 1758) 3 okazy: Murownia F, na krzewach malin pod lasem, leg. AP; Wąwóz Jamki F, DF, leg. AK; Dolina Sąspowska F, leg. AK Syrphinae Baccha elongata (FABRICIUS, 1775) = B. obscuripennis MEIGEN, okazów: Dolina Sąspowska, Ojców Czyżówki, Ojców Wąwóz za Bramą Krakowską, Rusztowa Góra, Sąspów za Wąwozem Koziarnia, Wąwóz Korytania, Wąwóz Skałbania, Złota Góra; V VI/2, IX/1; 1989, 1994, , , 2007; leg. AK, AP, BW Chrysotoxum arcuatum (LINNAEUS, 1758) 3 okazy: Murownia M, leg. BS; Dolina Sąspowska F, leg. AK; Bukówki F, budynek drewniany, leg. BW

17 Bzygowate (Syrphidae; Diptera) Ojcowskiego Parku Narodowego 77 Gatunek podany wcześniej z Ojcowa i Pieskowej Skały przez TROJANOWĄ- -BAŃKOWSKĄ (1959). C. bicinctum (LINNAEUS, 1758) 1 okaz: Prądnik Korzkiewski F, leg. AK C. cautum (HARRIS, 1776) 7 okazów: Prądnik Korzkiewski Ogrojec M, leg. BW; Murownia: F, leg. BS; F, leg. AK; Ojców Kolencin MM, leg. BW; Warzechówka F, leg. BW; Dolina Paduch F, łąka, leg. AK C. festivum (LINNAEUS, 1758) 7 okazów: Dąbrówka, Małesowa Droga, Murownia, Ojców, Ojców Park Zamkowy, Peperówka; VI VII/1, VIII; 1994, ; leg. AK, BS, BW C. intermedium MEIGEN, okazów: Dolina Prądnika, Dolina Sąspowska, Drewniana Droga, Góra Moroń, Kolonia Łaziska, Murownia, Ojców, Rusztowa Góra; V VI/1, IX/2; 1990, , , , 2008; leg. AK, BS, BW Gatunek śródziemnomorski, w Polsce dość rzadko poławiany. Podany dotąd z Pomorza (BACHMANN 1857, CZWALINA 1893), okolic Poznania (LOEW 1840), Łodzi (KOWALCZYK i in. 1998), Gór Świętokrzyskich (SOSZYŃSKI 1981), Śląska (SCHUMMEL 1842), Sudetów (CIŽEK 1909), Pienin (BAŃKOWSKA 1976), Doliny Sądeckiej (GRZEGORZEK 1872, NOWICKI 1873) i Bieszczadów (BAŃKOWSKA 1971). C. octomaculatum CURTIS, okaz: Wola Kalinowska F, leg. BW C. vernale LOEW, okaz: Prądnik Korzkiewski Ogrojec F, leg. BW Dasysyrphus albostriatus (FALLÉN, 1817) 2 okazy: Murownia M, leg. BS; Sąspów F, leg. AK D. friuliensis (VAN DER GOOT, 1960) 5 okazów: Ojców F, leg. AK; Dolina Sąspowska M, 3FF leg. AK Gatunek o borealno-górskim rozsiedleniu w Europie. Z Polski dotychczas wykazany z Gór Świętokrzyskich (SOSZYŃSKI 1981), Tatr (KOWALCZYK i in. 1996), Pienin (BAŃKOWSKA 1976), Sudetów i Bieszczadów (BAŃKOWSKA 1964, 1971). D. hilaris (ZETTERSTEDT, 1843) 13 okazów: Dolina Sąspowska, Górkowa Skała, Grodzisko, Murownia, Ojców Kolencin, Ojców k. SOP, Ojców Opalówki, Wąwóz Jamki, Wąwóz Skałbania; V VI/2; 1994, 1997, 2002; leg. AK, BS D. pinastri (DE GEER, 1776) = D. lunulatus MEIGEN, okazów: Dolina Sąspowska, Ojców k. SOP, Wąwóz Skałbania; V/1,VI/1; 1994, 2005, leg. AK D. tricinctus (FALLÉN, 1817) 1 okaz: Ojców serpentyny M, leg. AK D. venustus (MEIGEN, 1822) 28 okazów: Dolina Prądnika, Dolina Sąspowska, Ojców, Ojców Drewniana Droga, Ojców k. SOP, Prądnik Korzkiewski Skała Krzyżowa, Wąwóz Jamki, Wąwóz Skałbania, Złota Góra; V VI/2; , , 2002, , 2007; leg. AK

18 78 Anna Klasa, Bogusław Soszyński Didea alneti (FALLÉN, 1817) 1 okaz: Murownia M, leg. AK D. fasciata MACQUART, okazy: Wąwóz Jamki F, DF, leg. AK; Dolina Sąspowska M, leg. AK Epistrophe eligans (HARRIS, 1780) 1 okaz: Ojców M, leg. AK E. grossulariae (MEIGEN, 1822) 1 okaz: Górkowa Skała F, leg. AK Gatunek podany wcześniej z Ojcowa przez SZNABLA (1881). E. nitidicollis (MEIGEN, 1822) 1 okaz: Murownia F, leg. BS. Episyrphus balteatus (DE GEER, 1776) 7 okazów: Bukówki Miotełka, Dolina Paduch, Dolina Sąspowska, Małesowa Skała, Ojców, Smardzowice; IV/1, VI/2 VII/1, VIII/2, IX/2; 1987, , 2004; leg. AK Gatunek podawany wcześniej z Ojcowa przez SZNABLA (1881). E. cinctellus (ZETTERSTEDT, 1843) = Meliscaeva cinctella (ZETTERSTEDT, 1843) 17 okazów: Brama Krakowska, Dolina Sąspowska, Górkowa Skała, Kolonia Łaziska, Wąwóz Skałbania, Wąwóz Stodoliska; V/1, VII/1; 1989, 1994, 1998, 2008; leg. AK, BW Eriozona erratica (LINNAEUS, 1758) = Megasyrphus annulipes (ZETTERSTEDT, 1838) 4 okazy: Dolina Sąspowska M, 1F, leg, AK; Złota Góra F, leg. AK; Ojców M, leg. BS E. syrphoides (FALLÉN, 1817) 1 okaz: Ojców Kolencin F, na kwitnącym głogu, leg. AK Jeden z autorów tego opracowania (BS) ustalił, że gatunek opisany przez WAGĘ (1857) pod nazwą Syrphus spilopterus odpowiada cechom morfologicznym Eriozona syrphoides (FALLÉN, 1817). Gatunek częściej spotykany w górach, ale podawany także z obszarów niżowych (MALSKI 1959). Z Polski znany z Pomorza (CZWALINA 1873, KARL 1935), Puszczy Białowieskiej (SACK 1925, BAŃKOWSKA 1995), Sudetów (CZIŽEK 1909, BAŃKOWSKA 1964), z Tatr (LOEW 1870, NOWICKI 1873, MALSKI 1959), Pienin (BAŃKOWSKA 1976) i Bieszczadów (KLASA i in. 2000). Eupeodes corollae (FABRICIUS, 1794) 3 okazy: Grodzisko F, leg. AK; Bukówki Miotełka , leg. AK; Skała Krzyżowa F, leg. AK Gatunek podany wcześniej z Ojcowa przez SZNABLA (1881). E. lapponicus (ZETTERSTEDT, 1838) 4 okazy: Dolina Sąspowska F, leg. AK, F, leg. BW; Murownia F, leg. BS; Ojców F, leg. BS E. latifasciatus (MACQUART, 1829) 2 okazy: Ojców M, leg. AK; Sąspów, M, podmokła łąka, leg. AK E. luniger (MEIGEN, 1822) 1 okaz: Murownia M, leg. BS E. nielseni (DUŠEK et LÁSKA, 1976) 1 okaz: Murownia F, w ogrodzie, leg. AK Gatunek podany dotąd tylko z Puszczy Białowieskiej jako nowy dla fauny Polski (SOSZYŃSKI 1999), znany z zachodniej i północnej Europy.

19 Bzygowate (Syrphidae; Diptera) Ojcowskiego Parku Narodowego 79 Leucozona glaucia (LINNAEUS, 1758) = Ischyrosyrphus glaucius (LINNAEUS, 1758) 5 okazów: Wąwóz za Krakowską Bramą , leg. AK; Wola Kalinowska , na Solidago canadensis, leg. AK; Młynnik , leg. BW; Wąwóz Jamki , DF, leg. AK Podawany wcześniej przez WAGĘ (1857) z Doliny Sąspowskiej. L. laternaria (MÜLLER, 1776) = Ischyrosyrphus laternarius (MÜLLER, 1776) 1 okaz: Brama Krakowska F, leg. AK L. lucorum (LINNAEUS, 1758) 10 okazów: Dolina Prądnika, Dolina Sąspowska, Góra Koronna, Ojców, Sąspów za Wąwozem Koziarnia, Wąwóz Jamki, Wola Kalinowska; V, VI/2; 1990, , 1999, ; leg. AK, AP Melangyna barbifrons (FALLÉN, 1817) 1 okaz: Murownia M, leg. BS Gatunek borealno-górski. Z Polski znany z Pomorza (KARL 1935), Puszczy Białowieskiej (SACK 1925, BAŃKOWSKA 1995), Gór Świętokrzyskich (SOSZYŃSKI 1981), Tatr (BOBEK 1890), Doliny Sądeckiej (GRZEGORZEK 1872, NOWICKI 1873) i Bieszczadów (BAŃKOWSKA 1971). M. cincta (FALLÉN, 1817) = Fagisyrphus cinctus (FALLÉN, 1817) 9 okazów: Dolina Sąspowska, Drewniana Droga, Murownia, Ojców, Wąwóz Jamki; IV/2 V/1, VI VII/1; 1994, , 2008; leg. BS, AK M. pavlovskyi VIOLOVITSH, okaz: Ojców F, na Salix caprea, leg. AK Opublikowane dane o Melangyna coei NIELSEN, 1971 (KLASA, SOSZYŃSKI 2010) odnoszą się do M. pavlovskyi VIOLOVITSH, 1956 (MIELCZAREK 2011). Nie notowany w Europie. Opisany z Sachalinu (VIOLOVITSH 1956), poza tym znany z południowego Chabarovska, Primorskiego kraju, południowych Wysp Kurylskich i Japonii. M. lasiophthalma (ZETTERSTEDT, 1843) 19 okazów: Dolina Sąspowska, Drewniana Droga, Ojców, Pieskowa Skała, Rusztowa Góra, Wąwóz Korytania, Wąwóz Skałbania; IV; 1995, 1999, , 2007; leg. AK M. lucifera NIELSEN, okazy: Ojców , na Salix caprea 2FF, leg. AK Gatunek podany jako nowy dla Polski z terenu Parku (KLASA, SOSZYŃSKI w 2010). Znany dotąd ze Skandynawii (z Norwegii, Szwecji i Finlandii) oraz Francji, Niemiec i Czech. M. quadrimaculata (VERRALL, 1873) 19 okazów: Dolina Sąspowska, Murownia, Ojców, Rusztowa Góra, Wąwóz Korytania; III/1, IV; , ; leg. AK, BS, RC M. triangulifera (ZETTERSTEDT, 1843) = Meligramma triangulifera (ZETTERSTEDT, 1843) 2 okazy: Dolina Sąspowska F i F, leg. AK M. umbellatarum (FABRICIUS, 1794) 1 okaz: Warzechówka F, na Apiaceae, leg. BW Melanostoma mellinum (LINNAEUS, 1758) 26 okazów: Dolina Prądnika, Dolina Sąspowska, Dolina Sąspowska Zabugaje, Murownia przy bramie OPN, Ojców k. SOP, Sąspów za Wąwozem Koziarnia, Wąwóz Jamki, Złota Góra;

20 80 Anna Klasa, Bogusław Soszyński V VI/1, VIII/2 IX/1; 1988, 1990, 1994, 1997, , 2008; leg. AP, AK Podawany wcześniej przez SZNABLA (1881) z Ojcowa. M. scalare (FABRICIUS, 1794) 6 okazów: Wąwóz Korytania M, leg. AP; Dolina Sąspowska M, leg. AK, Wąwóz Skałbania F, leg. AK; Rusztowa Góra M, 2FF, leg. AK Paragus bicolor (FABRICIUS, 1794) 6 okazów: Dąbrówka MM, leg. AK; Grodzisko: M i F, leg. AK; Małesowa Skała MM, OB, leg. AK Gatunek holarktyczny, ciepłolubny. Podany z Doliny Nidy (BAŃKOWSKA 1961) i Wyżyny Łódzkiej (SOSZYŃSKI 1981). Dane z północnej i środkowej części Polski (Pomorze, Mazowsze, Puszcza Białowieska), zwłaszcza dawniejsze, wymagają weryfikacji, ponieważ mogą dotyczyć innego, podobnego gatunku Paragus finitimus GOELDLIN, P. haemorrhous MEIGEN, okazy: Grodzisko M, leg. AK; Murownia M, leg. AK; Górkowa Skała: F, M, leg. AK Podany dotąd tylko z Puszczy Białowieskiej (SOSZYŃSKI 1999). Jego rozsiedlenie słabo poznane. Parasyrphus annulatus (ZETTERSTEDT, 1838) 6 okazów: Murownia FF, leg. BS; Ojców k. SOP F, leg. AK; Młynnik M leg. AK; Dolina Sąspowska część środkowa , 1M, 1F, leg. AK P. kirgizorum (PECK, 1969) 1 okaz: Ojców serpentyny M, na kwitnącej tarninie Prunus spinosa, leg. AK Gatunek podany jako nowy dla Polski z terenu Parku (KLASA, SOSZYŃSKI 2010). W Europie znany z Francji, Szwajcarii i Włoch. P. macularis (ZETTERSTEDT, 1843) 2 okazy: Ojców, F, leg. BS; Dolina Sąspowska F, leg. AK Gatunek holarktyczny, w Europie rozsiedlony w górach i w Skandynawii. Z Polski podany z Pomorza (KARL 1935), Wielkopolski (TRZCIŃSKI, SIENKIEWICZ 2006), Sudetów (BAŃKOWSKA 1964), Tatr (LOEW 1870, BOBEK 1890, MALSKI 1959), Pienin (BAŃKOWSKA 1976) i Doliny Sądeckiej (GRZEGORZEK 1872). P. nigritarsis (ZETTERSTEDT, 1843) 1 okaz: Wąwóz Korytania M, leg. AK P. punctulatus (VERRAL, 1873) 14 okazów: Dolina Sąspowska, Ojców, Ojców Drewniana Droga, Wąwóz Skałbania; IV V; 1989, , 1999, 2002, 2007; leg. AK, BS P. vittiger (ZETTERSTEDT, 1843) 3 okazy: Wąwóz Skałbania F, leg. AK; Dolina Sąspowska F, na Prunus spinosa, leg. BW; Bukówki Miotełka M, leg. AK *Platycheirus albimanus (FABRICIUS, 1781) 23 okazy: Czajowice, Dolina Sąspowska, Drewniana Droga, Góra Koronna, Murownia, Ojców k. SOP, Peperówka, Rusztowa Góra, Wąwóz Jamki, Wąwóz Korytania, Wola Kalinowska; IV/2 VI/1, VIII/1, IX/2; , , 2006; leg. AK

21 Bzygowate (Syrphidae; Diptera) Ojcowskiego Parku Narodowego 81 *P. angustatus (ZETTERSTEDT, 1843) 6 okazów: Peperówka F, leg. BW; Ojców k. SOP F, leg. AK; Ojców MM, leg. AK; Dolina Sąspowska część górna F, leg. AK; Skała kamieniołom F, leg. AK P. clypeatus (MEIGEN, 1822) 4 okazy: Ojców k. SOP: F, leg AK; F, leg. AK; Murownia przy bramie OPN FF, leg. AK Wykazany wcześniej z Ojcowa przez SZNABLA (1881). P. discimanus (LOEW, 1871) 11 okazów: Murownia osada Iwiny, Ojców Rybakówka, Pieskowa Skała, Wąwóz Korytania; IV; , ; leg. AK, BS. P. occultus GOELDLIN, MAIBACH et SPEIGHT, okaz: Dolina Sąspowska pod Skałą Szalej F, leg. AK P. parmatus RONDANI, 1857 = P. ovalis BECKER, okazów: Dolina Prądnika, Dolina Sąspowska, Murownia, Wąwóz Skałbania; IV/2 V/1, VI/1; , 1994, 2004; leg. AK, AP, BS, BW, CB Gatunek borealno-górski. W Polsce rzadko poławiany, podany dotąd tylko z Wyżyny Łódzkiej (KOWALCZYK i in. 2001), Gór Świętokrzyskich (SOSZYŃSKI 1981) i Babiej Góry (PALACZYK, KLASA 2003). P. peltatus (MEIGEN, 1822) 1 okaz: Ojców k. SOP M, leg. AK Pyrophaena rosarum (FABRICIUS, 1787) 2 okazy: Dolina Sąspowska: pod Skałą Szalej F, leg. AK; część górna M, podmokła łąka, leg. AK Scaeva pyrastri (LINNAEUS, 1758) 4 okazy: Brama Krakowska M, leg. AK; Murownia: M, leg. AB; F, leg. AK; Grodzisko F, leg. BW S. selenitica (MEIGEN, 1822) 8 okazów: Małesowa Skała, Murownia, Ojców; VI, VIII/1; 1987, 1989, 1994; leg. AB, AP, BS, AK Sphaerophoria batava GOELDLIN, okaz: Grodzisko , 1M, leg. AK Gatunek podany z Parku jako nowy dla fauny Polski (KLASA, SOSZYŃSKI 2010), znany z zachodniej i północnej części Europy. S. rueppelli (WIEDEMANN, 1830) Wymieniony z Ojcowa przez SZNABLA (1881) pod nazwą Melithreptus nitidicollis STAEG. [sic!] prawidłowo Melithreptus nitidicollis ZETTERSTEDT, *S. scripta (LINNAEUS, 1758) 13 okazów: Czyżówki, Dolina Sąspowska, Górkowa Skała, Grodzisko, Małesowa Skała, Murownia, Ojców Kolencin, Ojców k. SOP, Skała kamieniołom; V VI, VII/2 IX/1; 1987, 1994, 1999, , ; leg. AK, BW Gatunek podany wcześniej z Ojcowa przez SZNABLA (1881). *S. taeniata (MEIGEN, 1822) 21 okazów: Grodzisko, Małesowa Skała, Murownia przy bramie OPN, Ojców Kolencin, Ojców k. SOP, Ojców serpentyny, Prądnik Korzkiewski, Peperówka, Wola Kalinowska; V/2 VII/1, VIII/2; 1989, 1994, 1997, 2000, 2002, 2004; leg. AK, BW