LOKALNA STRATEGIA ZRÓWNOWA- ŻONEGO ROZWOJU TUSTYSTYKI I SPORTU W GMINIE WOŁOMIN NA LATA

Transkrypt

1 Załącznik do Uchwały Nr XXIX-55/2009 Rady Miejskiej w Wołominie z dnia roku LOKALNA STRATEGIA ZRÓWNOWA- ŻONEGO ROZWOJU TUSTYSTYKI I SPORTU W GMINIE WOŁOMIN NA LATA Część I. Raport z diagnozy Wołomin, marzec 2009 r.

2 Autorzy dokumentu: Grzegorz Grabowski Iwona Majewska Autorzy serdecznie dziękują Pani Luzie Gierak, Naczelnikowi Referatu Planowania i Pozyskiwania Środków Urzędu Miasta Wołomin za wsparcie logistyczne i merytoryczne podczas opracowania dokumentu, a także wszystkim innym osobom, których wiedza i doświadczenie przyczyniły się do powstania dokumentu w jego ostatecznym kształcie Spis treści Strona 2 z 81

3 1.1. TŁO STRATEGII CELE STRATEGII OBSZAR STRATEGII ZAKRES STRATEGII PODSTAWY METODOLOGICZNE PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU Turystyka sektor szczególnie związany ze zrównoważonym rozwojem Cele zrównoważonej turystyki europejskiej Stosowanie zasad zrównoważonego rozwoju WYKORZYSTYWANE ŹRÓDŁA METODYKA I ETAPY PRAC DIAGNOZA STRATEGICZNA UWARUNKOWANIA STRATEGICZNE ANALIZA GOSPODARCZA I SPOŁECZNA GMINY POTENCJAŁ TURYSTYCZNY GMINY WOŁOMIN Ogólna charakterystyka i historia gminy Potencjał przyrodniczy Potencjał kulturowy Dostępność komunikacyjna Infrastruktura turystyczna i paraturystyczna rganizacje pozarządowe POTENCJAŁ W ZAKRESIE ROZWOJU SPORTU Kluby, ośrodki, zespoły sportowe Infrastruktura sportowa...63 Strona 3 z 81

4 3.4.3 Imprezy sportowe Turystyka i sport w Gminie Wołomin w badaniach ankietowych Podsumowanie ANALIZA SWOT Analiza SWOT w zakresie turystyki Analiza SWOT w zakresie sportu Zakończenie 81 Spis tabel Strona 4 z 81

5 1. WPROWADZENIE Niniejszym prezentujemy jeden z najważniejszych dokumentów strategicznych gminy Wołomin, który określa podstawowe kierunki rozwoju obszaru w zakresie turystyki i sportu w perspektywie roku Jest to Strategia oparta o zasady zrównoważonego rozwoju, tj. takie gospodarowanie posiadanymi zasobami i zarządzanie procesem zmian, aby zaspokoić istniejące potrzeby, nie ograniczając jednocześnie przyszłym generacjom możliwości ich zaspokojenia. W tym kontekście tak opracowaną strategię wyróżnia równoprawne traktowanie rozwoju społeczno-gospodarczego i ochrony zasobów, które go warunkują. Znaczenie dokumentu wynika z kilku podstawowych przesłanek: Pozwala ukierunkować proces koniecznych zmian na ekorozwój. Jest kluczowy w kontekście pozyskiwania przez gminę środków zewnętrznych, zwłaszcza funduszy Unii Europejskiej, która priorytetyzuje projekty kompatybilne z dokumentami strategicznymi. Porządkuje wielość zadań realizacyjnych, ujmując je w precyzyjny harmonogram działań, jednocześnie je hierarchizując, a więc dokonując porządkowania w czasie i przestrzeni. W tym sensie stanowi drogowskaz, scenariusz najważniejszych działań prowadzących do osiągnięcia zakładanych celów. Jest ważną informacją, wskazówką oraz sygnałem dla potencjalnych inwestorów, zainteresowanych inwestowaniem na terenie gminy Wołomin. Płynący przekaz dotyczy konsekwencji oraz strategicznego myślenia o rozwoju gminy, co jest istotną przesłanką do planowania przedsięwzięć. Należy zaznaczyć, iż niniejsza Strategia pozostaje w ścisłej korelacji i w związku przyczynowo-skutkowym z przyjętą Strategią zrównoważonego rozwoju miasta i gminy Wołomin do 2015 roku oraz jej Aktualizacją. Kompatybilność z innymi dokumentami strategicznymi na szczeblu krajowym, wojewódzkim i powiatowym została przedstawiona w dalszej części Strategii. Dokument składa się z dwóch podstawowych części: Części diagnostycznej zawierającej opis i ocenę stanu obecnego obszaru projektowego w zakresie turystyki i sportu. Strona 5 z 81

6 Części strategicznej obejmującej koncepcję rozwoju turystyki i sportu, w tym część wdrożeniową TŁO STRATEGII Wybór dziedzin znajdujących się w sferze szczególnego zainteresowania dokumentu nie jest przypadkowy. I jest ściśle powiązany zarówno ze specyfiką gminy i jej potencjału rozwojowego, jak i specyfiką prezentowanych sfer aktywności. Turystyka jest jedną z najbardziej wyjątkowych dziedzin gospodarki. Jej interdyscyplinarność, międzysektorowe powiązania czynią z niej jedno z najważniejszych kół zamachowych rozwoju lokalnego w sensie gospodarczym i społecznym. Wpływy z turystyki, miejsca pracy oraz efekty związane ze sferą społeczną, edukacyjną, kulturalną, a także wieloma innymi czynią z turystyki kluczowy czynnik rozwojowy. Warto w tym kontekście podkreślić przenoszenie przez turystykę pozytywnych impulsów, zarówno ekonomicznych (na inne sektory), jak i społecznych, ekologicznych, przestrzennych, instytucjonalnych na inne dziedziny życia na poziomie regionalnym i lokalnym. Jednocześnie turystyka jest jedną z najszybciej rozwijających się gałęzi gospodarki na świecie, a wszelkie dane i prognozy wskazują na jej niezmienną wysoką pozycję rozwojową w skali makroregionalnej. Z kolei sport odgrywa niezwykle istotne znaczenie dla kształtowania więzi lokalnych, poczucia przynależności do wspólnoty, edukacji młodego pokolenia, a także budowania (obok turystyki) pozytywnego wizerunku gminy. Ten obszar problemowy jest także związany z tradycjami gminy w zakresie rozwoju sportu CELE STRATEGII Do głównych i bezpośrednich celów opracowania dokumentu należą: szczegółowa diagnoza istniejącego potencjału, określenie głównych kierunków rozwoju turystyki i sportu na terenie gminy Wołomin wraz z harmonogramem ich realizacji oraz wskazaniem źródeł finansowania i określeniem efektywnego systemu wdrażania. Z kolei do celów realizacji Strategii należy zaliczyć: Rozwój gospodarczy gminy dzięki wykorzystaniu ekonomicznych efektów, płynących z turystyki, z wykorzystaniem istniejących zasobów; Rozwój społeczny gminy, związany z przeciwdziałaniem bezrobociu oraz wykluczeniu społecznemu; Ochronę posiadanych zasobów przyrodniczych i kulturowych, w celu ich zachowania dla przyszłych pokoleń; Strona 6 z 81

7 Promocję gminy Wołomin, jako atrakcyjnego miejsca rekreacji, wypoczynku i spędzania wolnego czasu; Wzrost liczby turystów odwiedzających teren gminy; Poprawę wizerunku Wołomina, wykreowanie marki obszaru; Zaktywizowanie społeczności lokalnych poprzez włączenie ich w rozwój turystyki i sportu, a także w proces zarządzania; Polepszenie warunków życia mieszkańców; Przyciąganie inwestorów i inwestycji na teren gminy; Efektywne budowanie trójsektorowego partnerstwa OBSZAR STRATEGII Obszar objęty projektem dotyczy miasta i gminy Wołomin. Wołomin to miasto w woj. mazowieckim, siedziba powiatu wołomińskiego i gminy miejsko-wiejskiej. W latach miasto administracyjnie należało do woj. warszawskiego. Według danych z 31 grudnia 2008, miasto miało mieszkańców, miasto: mieszkańców, gmina: mieszkańców, Wołomin należy do aglomeracji warszawskiej, a położony jest 20 km od centrum Warszawy na linii kolejowej do Białegostoku. Wołomin położony jest na Równinie Wołomińskiej, która jest częścią Niziny Mazowieckiej. Przez miasto przepływa rzeka Czarna, która swój bieg kończy w Kanale Żerańskim (Królewskim). Gmina Wołomin graniczy z następującymi gminami: Kobyłka, Radzymin, Klembów, Poświętne oraz Zielonka. Przez miasto przebiegają drogi wojewódzkie nr 634 (Port Lotniczy im. F. Chopina Ząbki Zielonka Wołomin - Wólka Kozłowska), nr 635 (Wołomin-Radzymin) oraz 628 (odcinek droga 634-stacja kolejowa). Przez miasto przebiega również międzynarodowa linia kolejowa E75 Warszawa-Sankt Petersburg (linia kolejowa nr 6 Zielonka-Kuźnica Białostocka) z dwiema stacjami w Wołominie: Wołomin i Wołomin Słoneczna ZAKRES STRATEGII Zakres tematyczny Strategii dotyczy turystyki i sportu, które zostały ujęte w następujących rozdziałach dotyczących: Strona 7 z 81

8 Metodologii, w kontekście wykorzystywanych źródeł i sposobu ich analizy, metodyki konstruowania dokumentu oraz etapów prac. Ważnym wyznacznikiem Strategii było pojęcie zasady zrównoważonego rozwoju. Diagnozy strategicznej, w kontekście uwarunkowań wynikających z istniejących dokumentów strategicznych, analizy gospodarczej i społecznej gminy, potencjału w zakresie rozwoju turystyki i sportu oraz analizy SWOT, zamykającej i niejako podsumowującej diagnozę. Kompetencji samorządu lokalnego w zakresie rozwoju turystyki i sportu oraz prowadzenia informacji turystycznej. Koncepcji zrównoważonego rozwoju turystyki i sportu gminy Wołomin, w kontekście założeń zrównoważonego rozwoju, wizji i misji, celów i zadań realizacyjnych. Systemu wdrażania zaproponowanej koncepcji, w kontekście wskazania koordynatora wdrażania, systemu monitoringu i ewaluacji oraz źródeł finansowania poszczególnych działań. Strona 8 z 81

9 2. PODSTAWY METODOLOGICZNE Prezentowana Strategia została opracowana zgodnie z przyjętą metodyką konstruowania strategii zrównoważonego rozwoju. Przyjęte cele strategiczne rozwoju gminy są kompatybilne z ogólnymi celami rozwoju powiatu wołomińskiego, województwa mazowieckiego, kraju i zaleceniami Unii Europejskiej. Uwzględniono cele strategiczne, zalecenia lub wskazania zawarte w następujących dokumentach: Strategia Lizbońska; Globalny program działań na XXI wiek Agenda 21 (1992); Traktat o Unii Europejskiej (Traktat z Maastricht 1992) oraz Traktat o Europejskiej Unii Gospodarczej i Monetarnej (Traktat Amsterdamski 1997); POLSKA Długookresowa strategia trwałego i zrównoważonego rozwoju (Dokument rządowy, Warszawa 2000); Druga polityka ekologiczna państwa (Dokument rządowy, Warszawa 2000) PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU. Rozwój zrównoważony jest główną ideą w planowaniu rozwoju jednostek terytorialnych (przepis w ustawach: o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, o ochronie i kształtowaniu środowiska, Prawo ochrony środowiska). Jest zaleceniem Agendy 21 z Rio de Janeiro w 1992 r. oraz w traktacie z Maastricht. Termin sustainable development po raz pierwszy został użyty w 1978 r. w Raporcie Światowego Komitetu ds. Środowiska i Rozwoju. Według autorów Raportu rozwój zrównoważony to taki proces wzrostu i zmian, który zapewnia zaspokojenie istniejących potrzeb bez ograniczenia przyszłym generacjom możliwości zaspokojenia ich własnych potrzeb. Terminem tym określa się obecnie nie tylko użytkowanie zasobów (zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju), ale także konieczność podtrzymywania dobrobytu ludności ze szczególnym uwzględnieniem społeczności lokalnych i z zastrzeżeniem, że wzrost ten nie może spowodować ograniczenia zdolności przyszłych generacji do zaspokojenia ich własnych potrzeb. Termin sustainable development nie oznacza dokładnie rozwój zrównoważony, ale raczej rozwój podtrzymywalny lub rozwój możliwy do kontynuowania w długim czasie. Od kilku lat kraje wysoko rozwinięte podejmują wysiłki mające na celu skonkretyzowanie i wdrażanie tak rozumianego rozwoju. W Polsce oficjalna definicja pojawiła się w 1997 r. w znowelizowanej ustawie z dnia 31 stycznia 1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska, a następnie w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. Przez rozwój zrównowa- Strona 9 z 81

10 żony rozumie się taki rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, w celu zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokoleń. Przyjmuje się na ogół następujące zasady wynikające z celów rozwoju zrównoważonego: poprawa warunków życia mieszkańców; uwzględnianie interesów obecnych i przyszłych pokoleń; sprawiedliwość między- i wewnątrz-generacyjna w dostępie do środowiska i innych szans rozwoju; dotyczące sposobów realizacji celów zrównoważonego rozwoju: o o o o odtwarzanie zasobów odnawialnych; substytucja zasobów nieodnawialnych; zachowanie różnorodności biologicznej; emitowanie takich ilości zanieczyszczeń, które środowisko jest w stanie przyjąć i zneutralizować; dotyczące opracowania i wdrażania koncepcji rozwoju: o o o podejście kompleksowe, ale z koncentracją na kluczowych problemach; planowanie zintegrowane; wielowariantowość rozwiązań koncepcji planistycznych; dotyczące planowania przekształceń zagospodarowania: o o o dostosowywanie zagospodarowania do uwarunkowań przyrodniczych i kulturowych; zachowanie właściwych proporcji między terenami biologicznie czynnymi i zabudowanymi, minimalizacja uciążliwości zagospodarowania; koncentracja zagospodarowania. Zapewnienie zrównoważonego rozwoju wymaga więc: Strona 10 z 81

11 zwrócenia większej uwagi na integrację polityczną, administracyjną i organizacyjną, doskonalenia partnerstwa, kooperacji i współuczestnictwa obywatelskiego, myślenia w kategoriach ekosystemowych, zachowania równych praw dla wszystkich grup ludności i wszystkich pokoleń. Reasumując rozwój zrównoważony jest to taki sposób prowadzenia działalności gospodarczej, kształtowania i wykorzystania potencjału środowiska i taka organizacja życia społecznego, które zapewnią dynamiczny rozwój jakościowo nowych procesów produkcyjnych, systemów zarządzania, trwałość użytkowania zasobów przyrodniczych oraz poprawę (w pierwszym okresie), a następnie zachowanie wysokiej jakości życia. W tym kontekście umiejętne gospodarowanie oznacza podejmowanie działań efektywnych ekonomicznie, a więc zapewniających najwyższy efekt z każdej zainwestowanej kwoty, skutecznych ekologicznie, a więc zapewniających wysokie tempo rozwoju przy możliwie najmniejszym obciążeniu środowiska przyrodniczego oraz akceptowalnych społecznie, a więc przynoszących wzrost jakości życia możliwie największej części lokalnej społeczności Turystyka sektor szczególnie związany ze zrównoważonym rozwojem Turystyka jest działalnością, która ma istotnie znamienny wpływ na zrównoważony rozwój. Po części wiąże się to z rozmiarem sektora turystycznego. Państwa europejskie odnotowały ponad 440 milionów odwiedzających w 2005 r. Jeszcze większa aktywność turystyczna przybiera formę turystyki krajowej i wycieczek jednodniowych. Turystyka, bezpośrednio i pośrednio, stanowi około 10% europejskiego PKB oraz zapewnia 20 milionów miejsc pracy. Turyści europejscy odbywają ponad połowę wszystkich podróży międzynarodowych, a podróże Europejczyków są istotnym źródłem dochodów dla wielu rozwijających się państw. Równie istotny dla zrównoważonego rozwoju jest jednak szczególny związek turystyki, w porównaniu z innymi dziedzinami gospodarki, ze środowiskiem naturalnym i społeczeństwem. Jest on spowodowany unikalną zależnością turystyki od dobrej jakości środowiska, różnorodności kulturowej oraz społecznej interakcji, poczucia bezpieczeństwa i dobrobytu. Z drugiej strony, źle planowana lub nadmiernie rozwijana turystyka może przyczyniać się do niszczenia tych szczególnych jakości, które mają tak kluczowe znaczenie dla zrównoważonego rozwoju. Jednocześnie turystyka może być siłą napędową dla ich ochrony i promocji bezpośrednio przez podnoszenie świadomości oraz groma- Strona 11 z 81

12 dzenie funduszy na ich wsparcie, oraz pośrednio przez dostarczanie gospodarczego uzasadnienia dla zapewnienia takiego wsparcia przez innych. Turystyka może być narzędziem wspomagającym lub sprzyjającym regeneracji i rozwojowi gospodarczemu, jak również podnosić jakość życia odwiedzających oraz społeczności lokalnych. Bardziej zrównoważona turystyka przyczyni się znacznie do zrównoważonego rozwoju społeczeństwa europejskiego. Stworzenie właściwej równowagi między dobrem turystów, społeczności lokalnych i środowiska, redukowanie konfliktów i uznanie wzajemnej zależności, wymaga szczególnego podejścia do zarządzania destynacjami Cele zrównoważonej turystyki europejskiej W 2005 r. Światowa Organizacja Turystyki (UNWTO) oraz Program Narodów Zjednoczonych do spraw Ochrony Środowiska (UNEP) określiły agendę 12 celów dla zrównoważonej turystyki 1. Unijna Strategia Zrównoważonego Rozwoju (SDS) wyróżnia trzy kluczowe cele: dobrobyt gospodarczy; równość i spójność społeczną; oraz ochronę środowiska. Biorąc pod uwagę każdy z nich po kolei, odzwierciedlając powyższe 12 celów, proponuje się następujące cele dla rozwoju zrównoważonej turystyki europejskiej: 1. Dobrobyt gospodarczy a) Zagwarantowanie długookresowej konkurencyjności, rentowności i dobrej koniunktury przedsiębiorstwom turystycznym i destynacjom. b) Zapewnianie szans na zatrudnienie dobrej jakości, sprawiedliwych płac i warunków dla wszystkich pracowników oraz unikanie wszelkich form dyskryminacji. 2. Równość i spójność społeczna a) Poprawa jakości życia społeczności lokalnych za pośrednictwem turystyki, oraz zaangażowanie ich w planowanie i zarządzanie. b) Zapewnianie turystom bezpiecznych, satysfakcjonujących i wzbogacających doświadczeń, dostępnych dla wszystkich, bez dyskryminacji ze względu na płeć, rasę, niepełnosprawność lub z innych względów. 3. Ochrona środowiska i dziedzictwa kulturowego a) Minimalizowanie zanieczyszczeń i degradacji środowiska globalnego i lokalnego oraz wykorzystanie skąpych zasobów na potrzeby turystyki 1 W Making Tourism More Sustainable, UNWTO i UNEP (2005). Strona 12 z 81

13 b) Utrzymanie i wzmacnianie bogactwa kulturowego i bioróżnorodności oraz przyczynianie się do ich zrozumienia i ochrony Stosowanie zasad zrównoważonego rozwoju Istnieje wiele zasad dotyczących koncepcji zrównoważonego rozwoju, które mają szczególne znaczenie dla turystyki oraz podejścia, które należy przyjąć planując rozwój turystyki na poziomie lokalnym. Przyjęcie podejścia holistycznego i zintegrowanego Wszystkie, różnorodne wpływy turystyki powinny zostać wzięte pod uwagę przy jej planowaniu i rozwoju. Ponadto, turystyka powinna być zrównoważona i zintegrowana z całym zakresem działań, które mają wpływ na społeczeństwo i środowisko. Planowanie długookresowe Zrównoważony rozwój oznacza zajęcie się potrzebami przyszłych pokoleń na równi z naszymi. Planowanie długookresowe wymaga zdolności zrównoważenia działań w czasie. Osiągnięcie odpowiedniego tempa i rytmu rozwoju Poziom, tempo oraz kształt rozwoju powinny odzwierciedlać i respektować charakter, zasoby i potrzeby społeczności lokalnych oraz destynacji. Zaangażowanie wszystkich zainteresowanych stron Zrównoważone podejście wymaga powszechnego i zaangażowanego udziału w procesie podejmowania decyzji oraz praktycznej realizacji tego, co przewidziano w ich wyniku Wykorzystanie najlepszej dostępnej wiedzy Polityki i działania powinny wykorzystywać najnowszą i najlepszą dostępną wiedzę. Informacje na temat trendów oraz wpływów na turystykę, oraz umiejętności i doświadczenia, powinny być wspólne dla całej Europy. Minimalizowanie ryzyka i zarządzanie ryzykiem zasada ostrożności W przypadku niepewności co do wyników, należy przeprowadzić ocenę i zastosować działania zapobiegawcze, w celu uniknięcia szkód dla środowiska lub społeczeństwa. Odzwierciedlenie wpływu w kosztach koszty pokrywa użytkownik i zanieczyszczający Ceny powinny odzwierciedlać prawdziwe koszty związane z konsumpcją i produkcją poniesione przez społeczeństwo. Ma to konsekwencje nie tylko dla zanieczyszcze- Strona 13 z 81

14 nia, ale również wpływa na opłaty za korzystanie z udogodnień generujących istotne koszty eksploatacji z nimi związane. Określenie i przestrzeganie ograniczeń, w stosownych przypadkach Pojemność poszczególnych miejsc i większych obszarów powinna zostać określona z możliwością ograniczenia, tam gdzie i kiedy to stosowne, rozwoju turystyki oraz ilości turystów. Wprowadzenie stałego monitoringu Zrównoważony rozwój wiąże się ze zrozumieniem wpływów i ciągłego zdawania sobie z nich sprawy, tak by można było wprowadzić konieczne zmiany i ulepszenia WYKORZYSTYWANE ŹRÓDŁA. Podczas opracowywania dokumentu wykorzystano następujące rodzaje źródeł: Źródła pierwotne dane pozyskane z analizy ankiet, wywiadów bezpośrednich, wywiadów telefonicznych, spotkań, wizji lokalnej, warsztatów diagnostycznych i strategicznych; Źródła wtórne materiały dotyczące zrównoważonego rozwoju, zarówno krajowe, jak i zagraniczne, dane statystyczne m.in. GUS-u, Instytutu Turystyki, materiały POT, dokumenty strategiczne gminy Wołomin (przede wszystkim Strategia zrównoważonego rozwoju Miasta i Gminy Wołomin wraz z Aktualizacją), publikacje, strony internetowe, materiały promocyjne i informacyjne, materiały prasowe etc. Źródła te zostały pozyskane dzięki współpracy z Urzędem Miasta i Gminy Wołomin, dzięki współpracy z mieszkańcami gminy, a także były pozyskiwane samodzielnie przez konsultantów podczas procesu zbierania danych. 2.3.METODYKA I ETAPY PRAC. Wszystkie wytyczne związane z budowaniem strategii zrównoważonego rozwoju spełnia metoda partycypacyjno-ekspercka, umożliwiająca połączenie wiedzy i doświadczenia ekspertów zewnętrznych z zaangażowaniem społeczności lokalnych. Metoda ta zakłada uczestnictwo społeczeństwa na każdym etapie konstruowania dokumentu. Ten bezpośredni kontakt pomiędzy konsultantami a mieszkańcami gminy daje najlepsze efekty, a przede wszystkim zapewnia optymalny przepływ informacji Strona 14 z 81

15 oraz bieżącą wymianę uwag, co ostatecznie przyczynia się do wysokiego stopnia akceptacji ostatecznego dokumentu. Strategia zrównoważonego rozwoju turystyki i sportu jest więc powszechnie uzgodnionym programem, zmierzającym do osiągnięcia najwyższego poziomu życia mieszkańców z poszanowaniem posiadanych zasobów. Stąd należy powtórnie podkreślić, iż najważniejszą cechą tak opracowanej strategii jest integrowanie społeczeństwa i jego angażowanie w proces planowania, co oznacza przyjęcie współodpowiedzialności za skutki wdrożenia strategii. Przy tworzeniu strategii równorzędną rolę w stosunku do analiz eksperckich odegrały konsultacje społeczne i wyrażane w ich trakcie poglądy, opinie, dążenia i oczekiwania miejscowej ludności. W związku z powyższym oprócz prac eksperckich (wykonywanych przez konsultantów) kluczową rolę odegrały wizja lokalna, warsztaty diagnostyczne i strategiczne, wywiady bezpośrednie, wywiady pogłębione, rozmowy z mieszkańcami, telemarketing oraz inne narzędzia, wymagające kontaktu z lokalną społecznością, umożliwiające pozyskanie bezcennej wiedzy dotyczącej gminy Wołomin w kontekście rozwoju turystyki i sportu. Proces realizacji projektu obejmował następujące etapy: Etap diagnostyczny związany z analizą stanu wyjściowego, sytuacji gospodarczej i społecznej gminy, a także potencjału w zakresie rozwoju turystyki i sportu. Stosowane w tym etapie metody prac obejmują: badanie ankietowe, analizę źródeł wtórnych, warsztaty diagnostyczne, wywiady osobiste, telemarketing oraz wizję lokalną. Na tej bazie eksperci dokonali opracowania diagnozy strategicznej, podsumowanej analizą SWOT. Etap strategiczny dotyczący określenia wizji, misji, celów i zadań realizacyjnych, a także zasad wdrażania Strategii (w kontekście źródeł finansowania, podmiotów odpowiedzialnych oraz harmonogramu) realizowany przez ekspertów na bazie informacji pozyskanych podczas warsztatów strategicznych, danych pozyskanych podczas kontaktów bezpośrednich ze społecznością lokalną. 3. DIAGNOZA STRATEGICZNA Diagnoza strategiczna jest podstawowym punktem wyjścia konstruowania Lokalnej strategii zrównoważonego rozwoju turystyki i sportu w gminie Wołomin na lata. Diagnoza ta obejmuje zarówno analizę uwarunkowań wynikających z istniejących dokumentów strategicznych na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym, jak i analizę sytuacji gospodarczej i społecznej gminy oraz analizę posiadanego Strona 15 z 81

16 potencjału w kontekście rozwoju turystyki oraz sportu. Podsumowanie diagnozy stanowi analiza SWOT UWARUNKOWANIA STRATEGICZNE. Efektywność wdrażania niniejszej Strategii wymusza jej spójność z innymi dokumentami strategicznymi na poziomie międzynarodowym, krajowym, wojewódzkim oraz powiatowym. Wynika to z faktu, że opracowane i funkcjonujące dokumenty wyznaczają pożądaną wizję rozwoju kraju, regionu, powiatu, miast wydyskutowaną i akceptowaną, zarówno przez władze, jak i społeczność lokalną. W związku z powyższym, każdy powstający w następstwie czasowym materiał planistyczny powinien być kompatybilny z wcześniej opracowanymi strategiami i wpisywać się w ich założenia. Jednocześnie ich znaczenie wynika z faktu, że samorządom terytorialnym różnych szczebli przypisano realizację zadań, bądź bezpośrednio związanych z turystyką, bądź pośrednio wpływających na jej rozwój. Niniejszy podrozdział został tak skonstruowany, aby zanalizować miejsce turystyki w układzie pionowym od dokumentów ogólnokrajowych poprzez wojewódzkie po powiatowy. Z uwagi na fakt, iż niniejsza Strategia jest strategią zrównoważonego rozwoju duże znaczenie miała także analiza dokumentów międzynarodowych. Dokumenty międzynarodowe Dla rozwoju turystyki zrównoważonej Przewodnik UNWTO/UNEP 2 wskazuje 12 celów, które powinny być uwzględnianie w rozwoju turystyki. Te cele są uwzględnianie w dokumentach strategicznych, zarówno UE, jak i instytucji niepublicznych działających na rzecz rozwoju turystyki. RENTOWNOŚĆ Zapewnianie rentowności i konkurencyjności destynacji turystycznych i przedsiębiorstw, tak by były one w stanie kontynuować pomyślny rozwój i dawać długookresowe korzyści. DOBROBYT LOKALNY Maksymalne zwiększanie wkładu turystyki w dobrobyt destynacji uwzględniając procent wydatków ponoszonych przez zwiedzających, który jest zatrzymywany lokalnie. JAKOŚĆ ZATRUDNIENIA 2 Making Tourism More Sustainable, A guide for policy makers UNWTO/UNEP, 2005 Strona 16 z 81

17 Zwiększanie ilości i jakości lokalnych miejsc pracy tworzonych i wspieranych przez turystykę, uwzględniając poziom płac, warunków usług i dostępności dla wszystkich bez dyskryminacji ze względu na płeć, rasę, upośledzenie oraz inne. RÓWNOŚĆ SPOŁECZNA Dążenie do powszechnej dystrybucji korzyści ekonomicznych i społecznych z turystki za pośrednictwem społeczności przyjmującej, uwzględniając zwiększenie możliwości, dochodów i usług dostępnych dla osób niezamożnych. SATYSFAKCJA ODWIEDZAJĄCYCH Zapewnianie bezpiecznych i satysfakcjonujących doświadczeń odwiedzającym, dostępnych dla wszystkich bez dyskryminacji ze względu na płeć, rasę, upośledzenie lub inne. KONTROLA LOKALNA Zaangażowanie i upoważnienie społeczności lokalnych do planowania i podejmowania decyzji w kwestiach zarządzania i przyszłego rozwoju turystyki na ich obszarze, po konsultacjach z innymi partnerami. DOBRO SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ Utrzymanie i podniesienie jakości życia w społecznościach lokalnych, uwzględniając struktury społeczne i dostęp do zasobów, udogodnień i systemów wsparcia, unikając wszelkiej formy upokarzania, czy wykorzystywania. BOGACTWO KULTUROWE Respektowanie i wzmacnianie dziedzictwa kulturowego, autentycznej kultury, tradycji i cech charakterystycznych społeczności obszaru recepcyjnego. DOPASOWANIE DO KRAJOBRAZU LOKALNEGO Utrzymanie i poprawa jakości krajobrazów, zarówno miejskich jak i wiejskich, oraz unikanie fizycznego i wizualnego niedopasowania do środowiska naturalnego. RÓŻNORODNOŚĆ BIOLOGICZNA Wsparcie ochrony obszarów przyrodniczych, siedlisk, fauny i flory, oraz zmniejszanie szkód. WYDAJNOŚĆ ZASOBÓW Zmniejszanie zużycia skąpych i nieodnawialnych zasobów w ramach rozwoju i funkcjonowaniu obiektów turystycznych i usług. Strona 17 z 81

18 CZYSTOŚC ŚRODOWISKA Zmniejszanie zanieczyszczenia środowiska, wody i gruntu oraz wytwarzania odpadów przez przedsiębiorstwa turystyczne i odwiedzających. Dokumenty krajowe Kierunki Rozwoju Turystyki do roku 2015 Dokument zakłada, że nowoczesny, konkurencyjny i wysokiej jakości produkt turystyczny, przyciągnie do Polski zarówno zagranicznych, jak i krajowych turystów. Autorzy dokumentu uważają, że w tworzeniu polskiego produktu turystycznego warto wykorzystać zmieniające się na rynku trendy, modę na zdrowy styl życia, nowe formy spędzania wolnego czasu, organizację wyjazdowych konferencji i kongresów dla firm. Dokument jest oparty o zasadę zrównoważonego rozwoju. Wyznacza on główne kierunki rozwoju polskiej turystyki w postaci obszarów priorytetowych postrzeganych jako: 1. Produkt turystyczny o wysokiej konkurencyjności. 2. Rozwój zasobów ludzkich na rzecz rozwoju turystyki. 3. Wsparcie marketingowe. 4. Kształtowanie przestrzeni turystycznej. W zakresie produktu turystycznego rekomendowane są działania ukierunkowane na kształtowanie konkurencyjnych produktów turystycznych oraz rozwój nowych produktów, jak również rozwój wiodących typów turystyki, inwestycje w obszarze infrastruktury turystycznej produktów, integracja produktów i oferty turystycznej regionów oraz działania mające na celu rozwój przedsiębiorczości i działalności organizacji w dziedzinie turystyki. W zakresie zasobów ludzkich rekomendowane są działania ukierunkowane na przygotowanie wysoko wykwalifikowanych kadr operacyjnych gospodarki turystycznej, rozwój edukacji turystycznej i turystyki społecznej oraz działania w ramach monitorowania potrzeb branży turystycznej w zakresie kadr zawodowych. W zakresie wsparcia marketingowego rekomendowane są działania ukierunkowane na usprawnienie systemu informacji turystycznej oraz zwiększenie efektywności działań marketingowych w turystyce. W zakresie kształtowania przestrzeni turystycznej rekomendowane są działania ukierunkowane na kształtowanie rozwoju turystyki w sposób zachowujący i pod- Strona 18 z 81

19 noszący wartość przestrzeni oraz zwiększanie dostępności turystycznej regionu poprzez rozwój transportu. Narodowa Strategia Rozwoju Kultury na lata Generalnym przesłaniem Strategii jest wzmocnienie infrastruktury kulturalnej i zwiększenie dostępu do kultury, między innymi przez subsydiowanie jej oferty, a przede wszystkim wyrównywanie dysproporcji rozwojowych pomiędzy województwami w Polsce oraz pomiędzy obszarami miejskimi i wiejskimi. Cel strategiczny został określony jako zrównoważenie rozwoju kultury w regionach. Realizacja celu strategicznego odbywać się będzie poprzez osiąganie celów cząstkowych, do których należą: Wzrost efektywności zarządzania sferą kultury. Wprowadzenie innowacyjnych rozwiązań w systemie organizacji działalności kulturalnej i w systemie upowszechniania kultury. Zmniejszenie dysproporcji regionalnych w rozwoju kultury. Wzrost uczestnictwa i wyrównanie szans w dostępie do szkolnictwa artystycznego, dóbr i usług kultury. Poprawa warunków działalności artystycznej. Efektywna promocja twórczości. Zachowanie dziedzictwa kulturowego i aktywna ochrona zabytków. Zmniejszenie luki cywilizacyjnej poprzez modernizację i rozbudowę infrastruktury kultury. Za najważniejsze obszary w okresie programowania wybrano: rozwój czytelnictwa i wzrost znaczenia książki, dbałość o rozwój sztuki współczesnej, wspieranie roli szkół artystycznych w kształtowaniu kadr współczesnej kultury, rozwój instytucji kultury oraz kulturowego dziedzictwa narodowego. W dokumencie znalazło się również nawiązanie do turystyki. Podkreślono bowiem, iż potencjał turystyczny Polski jest spory, tymczasem ruch turystyczny, zwłaszcza zagraniczny, i związane z nim efekty gospodarcze są nieadekwatnie niskie. W związku z tym niezbędna jest poprawa i coraz wyższa jakość standardu zagospodarowania turystycznego. Istotną rolę w tym procesie powinny odgrywać także inwestycje w celu urozmaicenia oferty turystycznej, dla której znaczące są także atrakcje o charakterze kul- Strona 19 z 81

20 turalnym. W centrach wysokiej koncentracji ruchu turystycznego potrzebne są odpowiednio dobrane imprezy i instytucje kultury. Dokumenty wojewódzkie Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego do roku 2020 (aktualizacja) Celem nadrzędnym województwa mazowieckiego jest Wzrost konkurencyjności gospodarki i równoważenie w regionie podstawą poprawy jakości życia mieszkańców. Strategia wyznacza następujące cele strategiczne: Budowa społeczeństwa informacyjnego i poprawa jakości życia mieszkańców województwa. Zwiększenie konkurencyjności regionu w układzie międzynarodowym. Poprawa spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej regionu w warunkach zrównoważonego rozwoju. Cele pośrednie to: Rozwój kapitału społecznego Wzrost innowacyjności i konkurencyjności gospodarki regionu. Stymulowanie rozwoju funkcji metropolitalnych Warszawy. Aktywizacja i modernizacja obszarów poza metropolitalnych. Rozwój społeczeństwa obywatelskiego oraz kształtowanie wizerunku regionu. W ramach realizacji tego ostatniego celu wśród kierunków działań są przewidziane działania związane z promocją i zwiększaniem atrakcyjności turystycznej i rekreacyjnej Regionu w oparciu o walory środowiska przyrodniczego i dziedzictwa kulturowego oraz z kreowaniem i promocją produktu. Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego (RPO WM) będzie głównym instrumentem służącym realizacji celów Strategii Rozwoju Województwa Mazowieckiego do roku 2020, przy wykorzystaniu środków z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. W dokumencie podkreślono, że województwo mazowieckie odgrywa ważną rolę jako miejsce docelowe i główny krajowy ośrodek turystyki zagranicznej. Niestety chociaż na terenie województwa znajduje się wiele miejsc i obiektów o dużym znaczeniu kulturowym i środowiskowym, które mogą być lepiej wykorzystane dla spo- Strona 20 z 81

21 łeczności regionalnej i turystów, turystyka przyjazdowa skupia się jednak głównie w Warszawie. W związku z powyższym RPO uwzględnia priorytet VI - Wykorzystanie walorów naturalnych i kulturowych dla rozwoju turystyki i rekreacji. Celem głównym Priorytetu VI jest: Wzrost znaczenia turystyki jako czynnika stymulującego rozwój społeczno-gospodarczy regionu. Cele szczegółowe obejmują promocję i zwiększanie atrakcyjności turystycznej regionu praz poprawę oferty kulturalnej i wzrost dostępności do kultury. Kategorie interwencji natomiast to: ścieżki rowerowe, promowanie walorów przyrodniczych, ochrona i waloryzacja dziedzictwa przyrodniczego, inne wsparcie na rzecz wzmocnienia usług turystycznych, ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego, rozwój infrastruktury kulturalnej, inne wsparcie dla poprawy usług kulturalnych. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Mazowieckiego W Planie przyjęto, że zrównoważoną strukturę funkcjonalno-przestrzenną Mazowsza będą tworzyć główne ośrodki osadnicze, jako elementy węzłowe, z siecią powiązań infrastrukturalnych kształtujących potencjalne pasma rozwoju oraz przestrzenie otwarte o różnych funkcjach uwarunkowanych bezpośrednio cechami środowiska przyrodniczego. Kluczowymi elementami równoważenia rozwoju są aglomeracja warszawska i ośrodki subregionalne. Misją Planu jest tworzenie warunków do osiągania spójności terytorialnej oraz trwałego i zrównoważonego rozwoju województwa mazowieckiego, poprawy warunków życia jego mieszkańców oraz do stałego zwiększania efektywności procesów gospodarczych i konkurencyjności Regionu. Równoważenie rozwoju i dążenie do zmian w strukturze obszarów problemowych ma być osiągnięte poprzez następujące cele: zapewnienie większej spójności przestrzennej województwa i stwarzanie warunków do wyrównywania dysproporcji rozwojowych; zapewnienie zrównoważonego i harmonijnego rozwoju województwa poprzez zachowanie właściwych relacji pomiędzy poszczególnymi systemami i elementami zagospodarowania przestrzennego; zwiększenie konkurencyjności Regionu i poprawę warunków życia. Polityka wobec aglomeracji polega na wspieraniu restrukturyzacji funkcjonalnej polegającej na kształtowaniu stref funkcjonalno-przestrzennych oraz stymulowaniu wzrostu funkcji metropolitalnych Warszawy. W obszarze największych wpływów Strona 21 z 81

22 aglomeracji warszawskiej polityka przestrzenna polega na wspieraniu dotychczasowych kierunków rozwoju m.in. poprzez umacnianie ośrodków subregionalnych (koncentracja infrastruktury społecznej i około biznesowej), rozwój systemu transportowego, specjalizację produkcji rolnej i rozwój turystyki. Ponadto wspierane są mechanizmy dyfuzji innowacji i postępu z aglomeracji warszawskiej. Działania samorządu województwa polegają głównie na wspieraniu wybranych inicjatyw samorządów lokalnych. Wskazane w Planie pasma aktywności społecznej i gospodarczej oparto o systemy infrastruktury technicznej o znaczeniu międzynarodowym, krajowym i regionalnym. Procesy ich modernizacji i rozbudowy stanowią o kształtowaniu się pasm dynamizujących aktywność województwa opartych o paneuropejskie i ponadregionalne korytarze transportowe. Ich uzupełnieniem będą tzw. Wielka Obwodnica Mazowsza i Duża Obwodnica Warszawy. Wojewódzki Program Opieki nad Zabytkami na lata Program jest częścią składową Wojewódzkiego Programu Ochrony i Kształtowania Dziedzictwa Kulturowego, przygotowanego przez Mazowieckie Biuro Planowania Przestrzennego i Rozwoju Regionalnego w Warszawie. W Wojewódzkim Programie Opieki nad Zabytkami na lata został określony cel strategiczny: utrwalenie dziedzictwa kulturowego Regionu w celu budowania tożsamości regionalnej oraz promocji turystycznej Mazowsza w kraju i za granicą w połączeniu z aktywizacją obywatelską i zawodową społeczności lokalnych; kreowanie turystycznych pasm przyrodniczo-kulturowych. W opracowanym Programie oparto się na tradycyjnych, pasmowych szlakach rzecznych (Wisły, Bugu, Narwi, Liwca i Pilicy) oraz na trasie Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej i kolejki WKD (miasta ogrody, osady poprzemysłowe). Wpisano też ważne obszary etnograficzne, osadnictwa drobnoszlacheckiego oraz cenne zespoły zabytkowe, urbanistyczne i krajobrazowe, ze szczególnym uwzględnieniem byłych miast wojewódzkich. Program Ochrony Środowiska Województwa Mazowieckiego Dokument odzwierciedla cele, kierunki i zadania w zakresie ochrony środowiska zdefiniowane w Polityce Ekologicznej Państwa, a także w Strategii Rozwoju Województwa Mazowieckiego. Opisuje stan środowiska, jego zagrożenia i sposoby ochrony. Walory przyrodnicze Regionu definiuje jako: pozostałości największych zwartych kompleksów leśnych dawnych puszcz m.in. Kampinoskiej i Białej. Mniejsze, ale zwarte kompleksy leśne tworzą m.in. Bory Łochowskie. Obszar województwa posiada wysokie walory przyrodnicze w krajowym i europejskim układzie przestrzennym oraz pełni ważne funkcje ekologiczne poprzez funkcjonowanie tu dolin głównych rzek Wisły i Bugu (paneuropejskie korytarze ekologiczne) oraz Narwi i Pili- Strona 22 z 81

23 cy. W krajowej sieci ekologicznej ECONET-Polska o najwyższej randze międzynarodowej w obrębie województwa mazowieckiego wyróżniono 6 obszarów węzłowych, w tym Dolinę Dolnego Bugu. Ważną rolę w obszarach węzłowych i korytarzach ekologicznych pełnią lasy. Tworzą one warunki dla zachowania różnorodności gatunkowej flory i fauny oraz często stanowią otulinę dla bardziej wrażliwych ekosystemów (bagiennych, torfowiskowych, wydmowych). Dla zachowania spójności systemu obszarów węzłowych i korytarzy o randze międzynarodowej i krajowej wskazanym i celowym jest wyznaczenie sieci korytarzy ekologicznych o znaczeniu regionalnym. W obrębie wyznaczonej już sieci ekologicznej znajdują się tereny o wybitnych walorach zasługujące na objęcie ochroną prawną w formie parków krajobrazowych. Dotyczy to m.in. dolin rzek: Wisły, Bugu, Pilicy, Narwi, Liwca oraz terenów leśnych Puszcza Kurpiowska, Puszcza Biała. Parkami krajobrazowymi byłyby: dolina Narwi i dolina górnego Liwca. Z Programu wynika, że zagrożeniem dla lasów jest lokalnie nadmierna penetracja rekreacyjna na terenach podmiejskich oraz niewystarczająca ilość infrastruktury turystycznej i komunalnej, powodująca zbyt duże zaśmiecanie terenów leśnych. Program pokazuje także problem ochrony wód, powietrza, edukacji ekologicznej. W Programie określono siedem celów głównych (wg rodzaju działań o charakterze inwestycyjnym), tj. zmniejszanie zanieczyszczeń środowiska, racjonalna gospodarka wodą, zwiększenie lesistości i ochrona lasów, poprawa stanu bezpieczeństwa ekologicznego, podnoszenie poziomu wiedzy ekologicznej, rozwój proekologicznych form działalności gospodarczej, utworzenie spójnego systemu obszarów chronionych. Strategia rozwoju turystyki województwa mazowieckiego na lata Dokument składa się z dwóch części: diagnostycznej i strategicznej. Podstawowe wnioski z przeprowadzonej diagnozy strategicznej są następujące: Ogromne dysproporcje między posiadanym potencjałem a jego wykorzystaniem dla rozwoju turystyki. Niski stopień wykorzystania walorów turystycznych. Mała ilość zintegrowanych produktów turystycznych zarówno produktów miejsca, jak i produktów liniowych i sieciowych opartych na unikalnych walorach naturalnych i antropogenicznych. Niewystarczająca integracja pomiędzy Warszawą a pozostałą częścią Mazowsza w zakresie oferty produktowej, jej promocji oraz sprzedaży. Strona 23 z 81

24 Niedostrzeganie roli turystyki jako stymulatora gospodarczego i społecznego rozwoju regionu, co skutkuje niewystarczającym wsparciem turystyki. Na bazie przeprowadzonej diagnozy w Strategii sformułowano turystyczną wizję województwa mazowieckiego, która brzmi następująco: Dzięki położeniu w centrum Europy oraz funkcjom metropolitalnym Warszawy województwo mazowieckie odgrywa wiodącą rolę w recepcji ruchu turystycznego. Swoją przewagę konkurencyjną buduje na unikalnych przenikających się walorach naturalnych, kulturowych, a także na rustykalnym wdzięku postrzeganym jako symboliczna kwintesencja polskiego krajobrazu. Ważnym jego atutem jest Warszawa, naturalnie generująca ruch turystyczny, który dzięki efektywnemu systemowi promocji i informacji, a także bogatej spakietowanej ofercie, jest dystrybuowany na cały Region. Województwo mazowieckie jest obszarem, gdzie tradycja jest nowoczesna nowoczesność ma swoje źródła w przeszłości. Jest miejscem, gdzie kontrasty intrygują, inspirują, stanowiąc kanwę kreowania nowych wartości pozwalających odkrywać tajemnice Regionu jego mieszkańcom i przybyszom. Dualny charakter Regionu umożliwia spędzenie czasu w sposób ciekawy i niezapomniany, zarówno amatorom różnych form aktywnego wypoczynku w otoczeniu pięknej przyrody, jak i miłośnikom polskiej historii i kultury, a także biznesmenom łączącym aktywność zawodową z potrzebą realizacji pasji i pełnego wykorzystania czasu wolnego. Województwo efektywnie wykorzystuje potencjał przyrodniczy i dziedzictwo kulturowe, oferując wysokiej jakości produkty turystyczne, skierowane do starannie wybranych segmentów rynku regionalnego, krajowego i zagranicznego. Przestrzeń turystyczna jest zarządzana zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju oraz oczekiwaniami potrzebami turystów i mieszkańców. Województwo pokryte jest siecią zintegrowanych, zagospodarowanych szlaków turystycznych, dających szerokie możliwości korzystania tak z uroków mazowieckich lasów, rzek i akwenów wodnych, jak i piękna krajobrazu kulturowego. Turyści w Regionie czują się doceniani, spotykają się z życzliwością i serdecznością społeczności lokalnej, która - świadoma roli turystyki w rozwoju Regionu aktywnie angażuje się w działalność turystyczną. Wysoko wykwalifikowane kadry obsługi ruchu turystycznego gwarantują wysoki poziom satysfakcji i zadowolenia turystów, stanowiąc jednocześnie wizytówkę województwa jako obszaru recepcji turystycznej. Dzięki unikalnej i atrakcyjnej ofercie produktowej, wysokiej jakości usług, efektywnej promocji, zorganizowanej przestrzeni turystycznej i silnym partnerom turystyka jest kluczową gałęzią społecznego i gospodarczego rozwoju Regionu. Strona 24 z 81

25 Województwo mazowieckie to nowoczesna, otwarta przestrzeń zwrócona ku przyszłości. W której realizują się nowe idee, pomysły, rozwijają się talenty, gdzie innowacja i kreacja są szczególnymi wartościami, wyznaczającymi nową jakość gospodarki turystycznej. Turystyczna misja województwa mazowieckiego, natomiast wskazuje, że: Chcemy być nowoczesną europejską przestrzenią turystyczną, otwartą na ludzi, ich zróżnicowane potrzeby i nowe idee. Korzystamy z dziedzictwa regionalnego i nowoczesnych form jego eksponowania, przekształcając walory w unikalną ofertę turystyczną. Chcemy być również miejscem, gdzie toczy się dialog przeszłości z przyszłością, wschodu z zachodem, natury z cywilizacją. Miejscem dialogu ludzi, kultur i religii. Stale wzbogacamy ofertę aktywnego wypoczynku w mieście i na łonie natury, umożliwiając spotkania z przyrodą. Wykorzystujemy w zróżnicowany sposób walory kulturowe, budując ofertę skierowaną do miłośników historii i kultury. Uczymy dzieci i młodzież kochać nasz Region, jednocześnie rozpalając w nich zamiłowanie do podróżowania. Przyciągamy biznesmenów z jednej strony nowoczesną infrastrukturą, a z drugiej bogatym wachlarzem możliwości spędzania czasu wolnego. Naszym mieszkańcom stwarzamy doskonałe warunki życia i atrakcyjne możliwości wypoczynku. Staramy się możliwie szeroko dywersyfikować ofertę, przedstawiając na rynku sprofilowane, profesjonalne pakiety turystyczne. Chcemy wykorzystywać potencjał tkwiący w całym Regionie, wykorzystywać Warszawę i ruch turystyczny, który ona naturalnie generuje, efektywnie zachęcając przyjeżdżające do niej osoby do poznawania województwa. Pragniemy, aby Region mazowiecki stał się europejskim centrum spotkań, oferującym kompleksową infrastrukturę, wysokiej jakości produkty i usługi, niepowtarzalną atmosferę życzliwości i gościnności, czyli unikalną ofertę turystyczną. Możemy to osiągnąć dzięki wysoko wykwalifikowanej kadrze, wielopłaszczyznowej współpracy oraz doskonałej promocji województwa na polskim i europejskim rynku turystycznym. Realizacji wizji oraz celu nadrzędnego Strategii służą cele wyszczególnione poniżej w ujęciu tabelarycznym. Strona 25 z 81

26 Tabela 1. Cele strategii rozwoju turystyki województwa mazowieckiego na lata CEL NADRZĘDNY STRATEGII ZWIĘKSZENIE ZNACZENIA GOSPODARCZEGO TURYSTYKI W WOJEWÓDZTWIE MAZOWIECKIM OBSZAR PRIORY- TETOWY 1.: PRO- DUKT TURYSTYCZ- NY CEL STRATEGICZ- NY 1: Rozwój oferty produktowej integrującej walory turystyczne regionu mazowieckiego dostosowanej do potrzeb odbiorców OBSZAR PRIORY- TETOWY 2.: ZASO- BY LUDZKIE CEL STRATEGICZ- NY 2: Wzmocnienie potencjału ludzkiego Regionu oraz przygotowanie kadr do recepcji ruchu turystycznego OBSZAR PRIORY- TETOWY 3.: WSPARCIE MARKE- TINGOWE CEL STRATEGICZ- NY 3: Osiągnięcie spójności działań marketingowych OBSZAR PRIORY- TETOWY 4.: PRZE- STRZEŃ TURY- STYCZNA CEL STRATEGICZ- NY 4: Zrównoważony rozwój przestrzeni turystycznej na terenie całego województwa mazowieckiego OBSZAR PRIORYTE- TOWY 5.: WSPAR- CIE INSTYTUCJO- NALNE CEL STRATEGICZ- NY 5: Zbudowanie efektywnego systemu instytucjonalnego działającego na rzecz rozwoju turystyki w województwie Cel operacyjny 1.1: Cel operacyjny 2.1: Cel operacyjny 3.1: Cel operacyjny 4.1: Cel operacyjny 5.1: Tworzenie nowych produktów turystycznych opartych na walorach naturalnych i antropogenicznych województwa Cel operacyjny 1.2: Poprawa jakości funkcjonujących produktów turystycznych Cel operacyjny 1.3: Rozwój programu badań w zakresie podnoszenia jakości produktów turystycznych województwa Rozwój wysoko wykwalifikowanych kadr gospodarki turystycznej Cel operacyjny 2.2: Przygotowanie służb publicznych oraz pracowników sektora usług około turystycznych do obsługi ruchu turystycznego Cel operacyjny 2.3: Przygotowanie mieszkańców województwa do recepcji turystów Wykreowanie marki województwa mazowieckiego Cel operacyjny 3.2: Wdrożenie zintegrowanego regionalnego systemu informacji turystycznej Cel operacyjny 3.3: Rozwój badań marketingowych Zwiększenie dostępności turystycznej województwa Cel operacyjny 4.2 Zagospodarowanie przestrzeni turystycznej województwa zgodnie z potrzebami turystów Cel operacyjny 4.3: Rozwój infrastruktury turystycznej, paraturystycznej i okołoturystycznej na terenie województwa mazowieckiego Wzmocnienie instytucji, organizacji i podmiotów funkcjonujących na rynku turystycznym Cel operacyjny 5.2: Stworzenie platformy wielopłaszczyznowej trójsektorowej współpracy Cel operacyjny 5.3: Podniesienie znaczenia turystyki jako dochodowej gałęzi gospodarki Regionu Dokumenty powiatowe Strona 26 z 81

27 Strategia Rozwoju Powiatu Wołomińskiego do 2015 roku. W strategii wskazano na walory turystyczne jako ważny atut w rozwoju powiatu, jednocześnie zdefiniowano słabości związane z niskim wykorzystaniem potencjału turystycznego i słabo rozwiniętym sektorem usług turystycznych. Dokument podkreśla atrakcyjność turystyczną i rekreacyjną oraz agroturystykę jako szanse rozwoju. Natomiast jako zagrożenia definiuje: niski rozwój turystyki i słabą promocję powiatu. Przyjęta przez Radę Powiatu wizja jego rozwoju wskazuję, iż: Rozwój turystyki i rekreacji będzie ważnym obszarem aktywności powiatu i gmin regionu. Wymagać będą one większych nakładów i intensywnych działań inwestycyjnych w zakresie infrastruktury i dbałości o stań środowiska przyrodniczego. Powiat podejmie działania zapewniające zachowanie ładu przestrzennego i estetycznego na terenie gmin. Duże znaczenie przywiązywane będzie do utrzymania porządku zwłaszcza w sezonie turystycznym. Zakłada się praktyczne zakończenie działań inwestycyjnych w obrębie infrastruktury technicznej powiatu, podobnie, jak tej, która obsługuje ruch turystyczny. Wizja wskazuje także, iż jednym z kierunków dalszego rozwoju powiatu będzie rozwój turystyki i rekreacji. Strategia zawiera sześć celów strategicznych, z których dwa mają bezpośredni związek z rozwojem turystyki. Cel strategiczny VI zakłada: rozwój rekreacji i turystyki połączonej z restrukturyzacją rolnictwa przez: Opracowanie koncepcji informacji turystycznej dla powiatu. Opracowanie programu zarządzania turystyką. Opracowanie i wdrożenie programu rozwoju ścieżek pieszych i rowerowych oraz szlaków turystycznych i wodnych w regionie. Rozwój agroturystyki ścisłej współpracy z gospodarstwami ekologicznym. Budowa parkingów, kempingów pól namiotowych i boisk sportowych. Stworzenie zaplecza noclegowego. Wspieranie utworzenia bazy rekreacyjnej powiatu nad Liwcem i Bugiem. Inny cel strategiczny wskazany w dokumencie to: Cel V - Tworzenie i intensywna promocja nowego wizerunku powiatu m.in. poprzez opracowanie programu promocji powiatu, a w tym: Program promocji wydarzeń kulturalnych w powiecie. Strona 27 z 81