Centrum Symulacji i Komputerowych. Sił Zbrojnych RP

Transkrypt

1 Zeszyty Naukowe AON nr 3 (104) 2016 ISSN Centrum Symulacji i Komputerowych Gier Wojennych w szkoleniu kadr Sił Zbrojnych RP płk dr inż. Marek SOŁODUCHA szef CSiKGW Akademia Sztuki Wojennej Centrum Symulacji i Komputerowych Gier Wojennych Streszczenie Wprowadzenie nowej formy ćwiczeń dowódczo-sztabowych wspomaganych komputerowo w szkoleniu dowództw i sztabów SZ RP wymusiło pozyskanie odpowiedniego systemu symulacyjnego, który sprostałby wymaganiom realizacji tej formy ćwiczeń. Konieczne również było utworzenie ośrodka, który byłby zdolny do przeprowadzenia ćwiczeń z wykorzystaniem systemu symulacyjnego. Dlatego też celem niniejszego artykułu jest zaprezentowanie roli, miejsca, struktury i zadań takiego ośrodka, jakim jest Centrum Symulacji i Komputerowych Gier Wojennych (CSiKGW), w szkoleniu SZ RP. Przedstawiono również ogólne możliwości wykorzystania CSiKGW w ćwiczeniach dowódczo-sztabowych wspomaganych komputerowo. Słowa kluczowe: ćwiczenia dowódczo-sztabowe wspomagane komputerowo, system symulacyjny JTLS, szkolenie dowództw i sztabów Centrum Symulacji i Komputerowych Gier Wojennych (CSiKGW) powstało w wyniku zapotrzebowania na wprowadzenie nowych, nowoczesnych form szkoleń dowództw i sztabów. Wstąpienie Polski do NATO wymusiło potrzebę dostosowania różnorodnych struktur, form i zadań polskich Sił Zbrojnych do wymogów obowiązujących sygnatariuszy Paktu. Jednym z elementów zmian było wprowadzenie nowej formy ćwiczeń, określanej jako ćwiczenia dowódczo-sztabowe wspomagane komputerowo (z ang. CAX computer assisted exercise). Istota realizacji tej formy ćwiczenia polega na generowaniu, zobrazowaniu i modelowaniu działań bojowych jednostek wojsk własnych i przeciwnika w środowisku wirtualnym komputerów na mapie cyfrowej. Ćwiczenia prowadzone są przez systemy symulacyjne, które są nieodłącznym elementem ośrodków symulacyjnych. Współczesne systemy symulacyjne zapewniają możliwość prowadzenia ćwiczeń wieloszczeblowych Ta forma ćwiczeń dowódczo-sztabowych została wprowadzona do systemu szkolenia wojsk SZ RP w 2004 roku, zob. Instrukcja o przygotowaniu i prowadzeniu ćwiczeń z dowództwami, sztabami i wojskami w SZ RP (DD/7.1 (A)), MON 2004.

2 MAREK SOŁODUCHA z zachowaniem realizmu i obiektywizmu modelowania decyzji ćwiczących wojsk własnych i przeciwnika, ponieważ komputer nie odczuwa sympatii do żadnej ze stron konfliktu. Zastosowanie technik symulacyjnych umożliwia z jednej strony ograniczenie bezpośredniego zaangażowania w ćwiczeniach ludzi i sprzętu wojskowego, a z drugiej przeprowadzenie działań z rozmachem, który niemożliwy jest do osiągnięcia w rzeczywistych warunkach. Systemy symulacyjne pozwalają również prowadzić ćwiczenia na takich szczeblach dowodzenia i w takim obszarze geograficznym, których w realnych warunkach nie można byłoby zrealizować ze względu na różnego rodzaju ograniczenia (polityczne, środowiskowe, koszty itp.). Pozwalają również zmierzyć efektywność podjętych decyzji w określonych sytuacjach oraz ocenić zdolność jednostek SZ do realizacji określonych zadań (działań). Ćwiczenia dowódczo-sztabowe wspomagane komputerowo zwiększają także realizm prowadzonych działań przez wykreowanie scenariuszy umożliwiających twórcze zastosowanie zasad sztuki wojennej w rozwiązywaniu problemów operacyjno-taktycznych. Umiejętnie zaś zorganizowane i zabezpieczone informatycznie ćwiczenia pozwalają również na bezproblemowe integrowanie szkolenia wybranych elementów różnych szczebli dowodzenia i różnych rodzajów SZ oraz wojsk. Pozyskanie amerykańskiego systemu symulacyjnego JTLS (Joint Theatre Level Simulation) i jego wdrożenie w 2004 roku pozwoliło na realizację przez CSiKGW nowej formy ćwiczeń w SZ RP. Centrum osiągnęło gotowość do prowadzenia ćwiczeń w 2005 roku, a pierwsze ćwiczenia rozpoczęto rok później. Rola, miejsce i zadania CSiKGW Główną rolą przypisaną Centrum jest planowanie i organizowanie szkoleń w formie ćwiczeń dowódczo-sztabowych wspomaganych komputerowo przy wykorzystaniu różnych systemów i narzędzi je wspierających. Przeznaczone jest do: przygotowania słuchaczy Akademii Sztuki Wojennej (ASzWoj) do pracy dowódczo-sztabowej; szkolenia organów dowodzenia (kierowania) Sił Zbrojnych RP do planowania i prowadzenia działań od szczebla brygady wzwyż; udziału w wytyczaniu kierunków rozwoju SZ RP w obszarze środków walki i taktyki działań. Nowym, wykrystalizowanym w 2012 roku przeznaczeniem Centrum jest realizacja ćwiczeń reagowania kryzysowego wspomaganego komputerowo (ang. CMX computer management exercise). Tego typu ćwiczenia są obecnie możliwe dzięki determinacji kadry Centrum w opracowaniu zmian w konfiguracji bazodanowej oraz modelowaniu działań systemu symulacyjnego JTLS. Centrum realizuje szereg projektów związanych z tą problematyką na korzyść Wojewódzkich i Powiatowych Sztabów Reagowania Kryzysowego, GDDKiA, Polskich Linii Kolejowych oraz studentów ASzWoj.

3 CENTRUM SYMULACJI I KOMPUTEROWYCH GIER WOJENNYCH W SZKOLENIU KADR SZ RP Na podkreślenie zasługuje specyfika ulokowania Centrum w strukturach organizacyjnych Akademii Obrony Narodowej, a obecnie Akademii Sztuki Wojennej, z jednoczesnym powierzeniem mu odpowiedzialności za prowadzenie ćwiczeń wspomaganych komputerowo z dowództwami różnego szczebla SZ RP. Jest to rozwiązanie, które w znaczący sposób wymusza konieczność realizacji wielu dodatkowych zadań w celu skoordynowania przedsięwzięć zawartych w planach szkolenia dowództw i kształcenia ASzWoj. W większości państw NATO ośrodki symulacyjne ulokowane w uczelniach wojskowych realizują zadania tylko na korzyść procesu dydaktycznego uczelni (np. niemiecka Akademia Dowodzenia w Hamburgu, francuska École de Guerre, duńska i szwedzka Królewska Akademia Obrony itp.), natomiast zadania w zakresie ćwiczeń wspomaganych komputerowo prowadzonych na potrzeby sił zbrojnych realizowane są przez inne centra i w innym podporządkowaniu. Tak więc CSiKGW realizuje zadania, które w innych armiach są rozłożone na kilka wyspecjalizowanych ośrodków. Usytuowanie i podległość Centrum obarczone są zatem zadaniami, których zakres jest niezwykle szeroki i nakłada na stan osobowy odpowiedzialność za realizację przedsięwzięć daleko wykraczających poza normalne obowiązki związane z samymi ćwiczeniami wspomaganymi komputerowo. Do głównych zadań Centrum należy: przygotowanie i prowadzenie ćwiczeń dowódczo-sztabowych wspomaganych komputerowo i zarządzania kryzysowego zgodnie z potrzebami ASzWoj, dowództw i sztabów SZ RP oraz zleconych przez inne instytucje i organizacje; dostarczanie wniosków na użytek doskonalenia programów kształcenia uczelni wojskowych i planów szkolenia dowództw; pełnienie funkcji koordynującej i doradczej w zakresie modelowania i symulacji; współudział w rozwijaniu i wdrażaniu systemów symulacyjnych; organizowanie i prowadzenie symulacji w ramach programów badawczych; współpraca z krajowymi oraz zagranicznymi ośrodkami zajmującymi się modelowaniem i symulacją; monitorowanie rozwoju systemów symulacyjnych na świecie; współudział w testowaniu, za pomocą posiadanych modeli symulacyjnych, założeń na nowe środki walki oraz koncepcji prowadzenia działań zbrojnych. W obecnej strukturze CSiKGW podlega bezpośrednio prorektorowi ds. wojskowych, a jako jednostka organizacyjna Akademii prowadzi ćwiczenia dla słuchaczy we współdziałaniu z wydziałami oraz Centrum Szkolenia Obrony przed Bronią Masowego Rażenia i Centrum Badań nad Bezpieczeństwem, a także dla dowództw SZ RP, oraz współpracuje z NATO-wskimi centrami szkolenia i innymi instytucjami pozamilitarnymi. Zobrazowanie miejsca Centrum w systemie szkolenia przedstawia rys. 1. 7

4 MAREK SOŁODUCHA Rys. 1. Miejsce CSiKGW w systemie szkolenia SZ RP Struktura Centrum Symulacji i Komputerowych Gier Wojennych Zarówno ćwiczenia dowódczo-sztabowe wspomagane komputerowo, jak i ćwiczenia reagowania kryzysowego wspomaganego komputerowo stanowią złożoną strukturę organizacyjną, powiązaną ze sobą i obejmującą wiele specyficznych relacji. Możliwość realizacji tej formy ćwiczeń nakłada na CSiKGW obowiązek spełnienia wymagań nie tylko od strony technicznej, lecz także organizacyjnej. Istotę stanowią odpowiednie zasoby kadrowe, które muszą być doskonale przygotowane pod względem merytorycznym i technicznym. W celu optymalnego wykorzystania Centrum powołano stałe zespoły robocze z merytorycznym zakresem wiedzy i kompetencjami pozwalającymi funkcjonować we wszystkich elementach ćwiczenia. Zespoły te są w stanie utrzymać w gotowości systemy symulacyjne i realizować zadania związane z przygotowaniem, prowadzeniem i analizą ćwiczeń. Charakteryzują się dużą elastycznością w realizowaniu zadań, w krytycznych momentach są zdolne udzielić wsparcia innym zespołom, a w razie nagłej potrzeby przejąć niektóre ich zadania, zapobiegając tym samym wstrzymaniu procesu przebiegu ćwiczenia. Taka różnorodność zadań przewidywanych do realizacji przez CSiKGW wymagała sprecyzowania nie tylko ogólnych założeń jego funkcjonowania, ale także struktury organizacyjnej, która powinna zapewnić możliwość wykonania tych zadań i stwarzać warunki do sprostania nowym wyzwaniom. Mając powyższe na uwadze, przyjęto strukturę organizacyjną CSiKGW, która zawiera pokazane na rys. 2 elementy funkcjonalne:

5 CENTRUM SYMULACJI I KOMPUTEROWYCH GIER WOJENNYCH W SZKOLENIU KADR SZ RP Rys. 2. Struktura organizacyjna CSiKGW Zespół Zabezpieczenia Ćwiczeń SZ odpowiada za programowanie, planowanie i prowadzenie ćwiczeń dowódczo-sztabowych wspomaganych komputerowo realizowanych na potrzeby dowództw SZ RP i wszystkich organizacji zewnętrznych, które będą uczestniczyć w ćwiczeniach w CSiKGW. Szef Zespołu pełni również rolę zastępcy szefa Centrum. Ponadto współdziała z innymi zespołami Centrum w trakcie planowania i prowadzenia ćwiczeń. Zespół Operacyjny odpowiada za współpracę z wydziałami i centrami ASzWoj w procesie programowania, planowania i prowadzenia ćwiczeń realizowanych przy pomocy CSiKGW. Ponadto współdziała z innymi zespołami Centrum w trakcie planowania i prowadzenia ćwiczeń. Zespół Symulacji odpowiada za przygotowanie właściwej dla potrzeb ćwiczeń konfiguracji teleinformatycznej (sprzętu i oprogramowania), w tym również posiadanych systemów symulacyjnych i innych narzędzi wspomagających (JEMM, igeosit, ICC, LogRep, PGO, JChat, JWatch i innych) oraz tworzenie własnych rozwiązań. Zespół Analiz Systemowych i Prognozowania dokonuje analiz ćwiczeń wspomaganych komputerowo prowadzonych w Centrum. Prowadzą analizę zdarzeniową przebiegu symulacji za pomocą oprogramowania dostarczonego przez producenta systemu, jak również opracowanego przez siebie. Opracowują materiał analityczny w postaci THP (Take Home Package) dla kierownictwa ćwiczenia, zgodnie z jego sugestiami. Prognozują rozwój systemów symulacyjnych i oprogramowania w celu efektywnego prowadzenia ćwiczeń dowódczo-sztabowych wspomaganych komputerowo. Sekcja Zabezpieczenia Ćwiczeń odpowiada, we współdziałaniu z ćwiczącymi, za zabezpieczenie pod względem logistycznym i administracyjnym ćwiczących (m.in. organizację miejsc pracy, koordynację przedsięwzięć związanych z zabezpieczeniem ochrony informacji niejawnych i dostępu do stref bezpieczeństwa na terenie CSiKGW itp.). Przyjęta struktura Centrum zbliżona jest do organizacji podobnych ośrodków w innych państwach. Należy jednak pamiętać o wcześniej zasygnalizowanych problemach, a mianowicie o tym, że w przypadku CSiKGW musi ono odgrywać rolę podwójną: jako centrum realizujące proces kształcenia na potrzeby słuchaczy ASzWoj i jako centrum resortowe na potrzeby szkolenia dowództw różnych szczebli. W związku z zasygnalizowaną wykładnią, znacznym utrudnieniem w trakcie

6 MAREK SOŁODUCHA prowadzenia ćwiczeń jest stosunkowo mały stan osobowy Centrum 2. Jest to szczególnie istotne, gdy ćwiczenie odbywa się w systemie dwuzmianowym i praktycznie wszyscy pracownicy Centrum muszą być w nie zaangażowani. Pozbawia to możliwości prowadzenia równoległej pracy nad przyszłymi ćwiczeniami, które będą prowadzone w kolejnych miesiącach. W kontekście struktur organizacyjnych kolejnym obszarem, który wymaga przybliżenia, jest brak bezpośredniego wsparcia CSiKGW w trakcie ćwiczeń przez producenta systemu symulacyjnego. Wymusza to na pracownikach Centrum, szczególnie Zespołu Symulacji, realizację przedsięwzięć związanych z utrzymaniem w gotowości operacyjnej systemu symulacyjnego i samodzielnym usuwaniem występujących w trakcie ćwiczenia usterek. W zagranicznych ośrodkach symulacji za sprawność systemów odpowiada ich producent, z którym odpowiednią umowę podpisuje kierownik ćwiczenia. Jeżeli w trakcie ćwiczenia wystąpią problemy, których nie może usunąć stała obsada centrum, rozwiązuje je serwis producenta. Obecnie CSiKGW ma umowę z producentem systemu jedynie na realizację wsparcia informacyjnego poprzez wymianę ową w trakcie ćwiczenia. Wykorzystanie CSiKGW w ćwiczeniach dowódczo-sztabowych wspomaganych komputerowo Szczególnie ważnym zadaniem CSiKGW, jako organu doradczego i wykonawczego, jest współpraca z instytucjami organizującymi ćwiczenia w trakcie przygotowania i prowadzenia ćwiczeń wspomaganych komputerowo. Obejmuje ona m.in.: współuczestniczenie w planowaniu ćwiczeń; udostępnianie oraz konfigurację bazy lokalowej i sprzętowej na czas ćwiczeń; określanie dodatkowych potrzeb i wymagań na sprzęt oraz oprogramowanie w zależności od rozmachu ćwiczeń; reagowanie na wymagania formułowane przez uczestników ćwiczeń w zakresie organizacji przepływu informacji; uczestniczenie w podsumowaniu i ocenie ćwiczeń; wykorzystanie zdobytych w czasie ćwiczeń doświadczeń w dalszej rozbudowie bazy lokalowej i sprzętowej CSiKGW oraz opracowanie propozycji ewentualnych zmian w programach szkolenia. Rola Centrum w realizacji tych zadań wynika przede wszystkim z możliwości, jakimi ono dysponuje. Struktura organizacyjna ćwiczenia wspomaganego komputerowo to w swej istocie podział jego uczestników na komórki funkcjonalne wraz 2 Stan etatowy CSiKGW to 58 żołnierzy zawodowych i pracowników wojska; natomiast stan niemieckiego AWSC (Army Warfighting Simulation Center) 126, amerykańskiego JMSC (Joint Multinational Simulation Center) 87, a JFTC (Joint Force Training Center) w Bydgoszczy 116. W odróżnieniu od CSiKGW, każde ze wskazanych centrów zajmuje się tylko jednym obszarem działalności ćwiczeniami dla dowództw i sztabów. 10

7 CENTRUM SYMULACJI I KOMPUTEROWYCH GIER WOJENNYCH W SZKOLENIU KADR SZ RP z określeniem ich zadań, uprawnień i odpowiedzialności oraz uwzględnieniem powiązań informacyjnych między tymi komórkami. Powiązania informacyjne powinny zapewnić przepływ informacji przez różnorodne środki wewnątrz ćwiczących dowództw oraz pomiędzy poszczególnymi elementami strukturalnymi ćwiczenia, zgodnie z zasadami organizacji łączności dowodzenia, współdziałania i powiadamiania. System obiegu informacji w ćwiczeniu powinien umożliwić sprawne funkcjonowanie ćwiczących dowództw oraz kierowanie przebiegu ćwiczenia i kontrolowanie go przez kierownictwo (sztab). W ćwiczeniu dowódczo-sztabowym wspomaganym komputerowo niezwykle ważne jest określenie zasad współdziałania systemów komputerowych i rzeczywistych środków łączności. Tam gdzie jest to możliwe, w czasie ćwiczenia powinny być wykorzystywane te same środki łączności i informatyki, które są planowane do eksploatacji w rzeczywistych działaniach bojowych, co zapewnia większy realizm. Dotyczy to przede wszystkim ćwiczących dowództw i ich komunikacji z podwładnymi (podgrywką) oraz przełożonym. W ćwiczeniach prowadzonych w CSiKGW, oprócz sieci komputerowych i sieci łączności przewodowej, istnieje wiele innych możliwości przekazywania informacji i komunikowania się między poszczególnymi elementami ćwiczenia. Centrum może bowiem realizować szereg przedsięwzięć mających na celu wsparcie ćwiczenia pod względem informacyjnym, do których można zaliczyć: audycje telewizyjne przedstawiające rozwój sytuacji polityczno-militarnej (jako dodatkowe źródło informacji dla ćwiczących sztabów); przekazywanie wywiadów i oświadczeń ćwiczących stron; prowadzenie wideokonferencji; rozpowszechnianie planów operacji, rozkazów, prezentacji, danych z procesu symulacji, nagrań wideo z odpraw decyzyjnych itp. Przedstawione zdolności pozwalają na przeprowadzenie ćwiczeń dowódczo- -sztabowych wspomaganych komputerowo z wykorzystaniem infrastruktury Centrum na kilka możliwych wariantów. Można przeprowadzić ćwiczenie, wykorzystując pomieszczenia CSiKGW do rozwinięcia zarówno stanowiska dowodzenia (SD) ćwiczącego dowództwa, jak również zespołów kierownictwa ćwiczenia (zespołów podgrywających i innych komórek funkcjonalnych ćwiczenia). W tym wariancie w pełnym zakresie angażowane są środki, jakimi dysponuje Centrum, a ćwiczące dowództwa w minimalnym stopniu są zmuszane do korzystania z własnego sprzętu. Ograniczeniem w realizacji tego wariantu ćwiczenia są możliwości lokalowo-przestrzenne Centrum. Obsada ćwiczenia w Centrum nie może przekraczać 400 osób na jedną zmianę. Doświadczenia w tym zakresie wskazują, że Centrum może realizować ten wariant tylko do szczebla ćwiczącej brygady. Przykładowy schemat rozmieszczenia do tego wariantu ćwiczenia pokazano na rys. 3. Instrukcja o przygotowaniu i prowadzeniu ćwiczeń z dowództwami, sztabami i wojskami w Siłach Zbrojnych RP (DD/7.1.1(A)), SG WP, Warszawa 2010, rozdz

8 MAREK SOŁODUCHA Rys. 3. Wariant rozmieszczenia elementów KĆ i ćwiczącego SD w CSiKGW Innym rozwiązaniem jest prowadzenie rozproszonego ćwiczenia, w którym jednym z wariantów jest rozmieszczenie w Centrum tylko elementów funkcjonalnych kierownictwa ćwiczenia (wydzielone komórki kierownictwa ćwiczenia, zespoły podgrywające), natomiast ćwiczące dowództwa rozwijają stanowiska dowodzenia w miejscach stałej dyslokacji (MSD) lub na ośrodku szkolenia poligonowego (OSP). Drugi wariant coraz bardziej popularny, za którym stoją niższe koszty ćwiczenia związane z całym zabezpieczeniem logistycznym (przejazdami, wyżywieniem i zakwaterowaniem) polega na rozmieszczeniu zarówno kierownictwa ćwiczenia, jak i ćwiczącego SD w MSD lub na OSP. W tym wariancie zespół CSiKGW realizuje zadania w dwóch (lub więcej) lokalizacjach, tj. w kierownictwie ćwiczenia oraz w Centrum. Zadania realizowane w Centrum dotyczą utrzymania serwerów systemu symulacyjnego i innych narzędzi wspierających ćwiczenia w gotowości do działania oraz pracy zespołu analiz, realizującego obserwację i syntezę zdarzeniową w modelowanych działaniach bojowych wojsk. Warianty rozmieszczenia przestrzennego prowadzenia ćwiczeń rozproszonych przedstawiono na rys

9 CENTRUM SYMULACJI I KOMPUTEROWYCH GIER WOJENNYCH W SZKOLENIU KADR SZ RP Legenda: wariant 2 KĆ i symulacja tylko w CSiKGW, a ćwiczące SD na OSP i MSD; wariant 3 elementy symulacji rozproszonej w MSD KĆ i w CSiKGW, a ćwiczący w MSD. Rys. 4. Warianty rozmieszczenia rozproszonego ćwiczenia dowódczo-sztabowego wspomaganego komputerowo 13

10 MAREK SOŁODUCHA W tych wariantach ćwiczące dowództwa wydzielają w całości siły i środki w celu zapewnienia funkcjonowania sieci teleinformatycznej i łączności z podległymi jednostkami oraz w samym kierownictwie ćwiczenia. Wariant, oprócz obniżenia kosztów ćwiczenia spowodowanego głównie mniejszą liczbą kadry wysłanej do Centrum oraz możliwością wykorzystania istniejącej w garnizonie bazy szkoleniowej zwiększa realizm ćwiczenia dzięki użyciu w pełnym zakresie środków łączności i zautomatyzowanych systemów dowodzenia będących na wyposażeniu dowództwa ćwiczącego szczebla. CSiKGW dysponuje znacznymi możliwościami w zakresie organizacji sieci teleinformatycznych, jawnej i zastrzeżonej, oraz posiada śluzy umożliwiające podłączenie zewnętrznych źródeł dalszego przesyłania informacji (anten satelitarnych, radiolinii, mobilnych węzłów łączności), co ułatwia realizację zadań podczas ćwiczenia i możliwość transmisji danych symulacyjnych. Zobrazowanie stałej dostępowości do sieci teleinformatycznych w Centrum przedstawiono na rys. 5. Rys. 5. Możliwości konfiguracji sieci teleinformatycznej CSiKGW Centrum zapewnia również niezbędne warunki do realizacji zadań przez tworzenie nieetatowych zespołów (grup) funkcjonalnych do każdego ćwiczenia w celu uzyskania jego efektywnego i bezproblemowego przebiegu. Zespoły funkcjonalne CSiKGW bezpośrednio współpracują ze stałymi elementami KĆ, wspierają ich działania i koordynują pomyślny przebieg ćwiczenia z wykorzystaniem systemu sy14

11 CENTRUM SYMULACJI I KOMPUTEROWYCH GIER WOJENNYCH W SZKOLENIU KADR SZ RP mulacyjnego oraz innych narzędzi Centrum. Przykładową strukturę funkcjonalną Centrum ze wskazaniem kierunku współpracy z elementami KĆ podczas ćwiczenia dowódczo-sztabowego wspomaganego komputerowo przedstawiono na rys. 6. Rys. 6. Zespoły funkcjonalne CSiKGW podczas ćwiczenia Ważnym etapem każdego ćwiczenia, także wspomaganego komputerowo, jest jego ocena. Ćwiczenie uważa się za zakończone wtedy, gdy wszystkie wymagane dokumenty i sprawozdania, zawierające ocenę ćwiczenia i zdobyte doświadczenia, zostaną opracowane oraz przesłane do odpowiednich komórek zgodnie z obowiązującymi zasadami. Stanowią one podstawę do podjęcia działań zmierzających do wyeliminowania powtarzających się niedociągnięć i błędów przy opracowywaniu kolejnych ćwiczeń. Bazując na wnioskach i doświadczeniach z już przeprowadzonych ćwiczeń, organizatorzy nowego ćwiczenia mogą efektywniej wykorzystać środki przeznaczone na szkolenie wojsk. Obowiązkiem zaś każdego dowódcy i oficera sztabu jest uwzględnianie w procesie planowania sprawdzonych koncepcji, które przyniosły wymierne efekty. Zapewnia to stałe podnoszenie efektywności szkolenia wojsk i dowództw oraz możliwości realizacji stojących przed nimi zadań. Możliwości Centrum w zakresie gromadzenia i przetwarzania wszelkich danych, a także szybkiego odtworzenia i graficznego zobrazowania przebiegu poszczególnych epizodów działań przy wykorzystaniu posiadanych programów komputerowych, pozwolą na znaczne wzbogacenie omówień i ocen ćwiczeń, a jednocześnie umożliwią szybkie rozpowszechnienie zdobytych doświadczeń. 15

12 MAREK SOŁODUCHA Dane uzyskane na podstawie dokonanej oceny ćwiczenia mogą być zastosowane do: określenia stopnia osiągnięcia założonych celów ćwiczenia; sprawdzenia efektywności planów, procedur, sprzętu, urządzeń oraz stopnia wyszkolenia ćwiczących; porównania rezultatów ćwiczenia z rezultatami poprzednich ćwiczeń; identyfikacji problemów w zakresie standaryzacji i interoperacyjności sprzętu i procedur, które mogą wymagać zbadania i podjęcia działań w celu ich rozwiązania, włączając w to w miarę potrzeb dokonanie zmian w regulaminach i w innych dokumentach normatywnych; zapobieganie powtórzeniu się tych samych problemów w przyszłych ćwiczeniach; określenia tych czynników w procesie planowania, które mogą okazać się przydatne w przyszłych ćwiczeniach. Dane gromadzone w CSiKGW stanowią bogate źródło informacji, które mogą zostać wprowadzone do bazy danych systemu zbierania doświadczeń. Umożliwiają bowiem upowszechnianie wyników i doświadczeń oraz propozycji przedsięwzięć koniecznych do zrealizowania lub uwzględnienia podczas przygotowania i prowadzenia kolejnych ćwiczeń. Warty podkreślenia jest jeszcze jeden aspekt wykorzystania symulacji w szkoleniu. Jest nim wspomaganie dowódcy i oficera sztabu w kształtowaniu wyobraźni operacyjno-taktycznej. Pozwala ona rozegrać i porównać wyobrażenia o planowanej walce i operacji z prawdopodobną, przewidywaną rzeczywistością, określić relację koszt efekt, to jest straty, które mogą być poniesione w wyniku takich lub innych zamierzeń operacyjnych bądź taktycznych. Przy wykorzystaniu symulacji dowódcom i oficerom sztabu łatwiej jest opanować sztukę tworzenia w swojej wyobraźni obrazu przebiegu operacji lub walki, a następnie przeniesienia tego obrazu na mapę lub przekazania w formie rozkazów i zarządzeń wykonawczych. Można więc powiedzieć, że CSiKGW tworzy nową jakość w szkoleniu. Duża elastyczność w dostosowaniu konfiguracji systemu symulacyjnego pozwala z jednej strony na realizację różnorodnych celów szkoleniowych, a z drugiej prowadzenie działań bojowych na dużą skalę bez uszczerbku dla środowiska oraz zużycia środków bojowych i materiałowych. Zwiększa się także rola ćwiczeń ze wspomaganiem komputerowym ze względu na obiektywizm ocen podległych dowództw oraz możliwość wielokrotnego rozegrania pewnych epizodów, co jest mało realne w ćwiczeniach z wojskami, ze względu na brak czasu i duże koszty. Jednym z najważniejszych argumentów wpływających na systematyczny wzrost znaczenia symulacji w działaniach bojowych jest bowiem konieczność stosowania zasady minimalizacji kosztów przy maksymalizacji efektów. 16

13 CENTRUM SYMULACJI I KOMPUTEROWYCH GIER WOJENNYCH W SZKOLENIU KADR SZ RP Bibliografia Instrukcja o przygotowaniu i prowadzeniu ćwiczeń z dowództwami, sztabami i wojskami w SZ RP (DD/7.1.1 (A)), MON, Warszawa Organizacja szkolenia dowództw i sztabów w SZ RP (DD/7.1(A)), MON, Warszawa Role of the War Games and Simulation Center in commands and staff training, materiały pokonferencyjne, AON, Warszawa Wymagania operacyjne na Centrum Symulacji i Komputerowych Gier Wojennych, Sztab Generalny WP, Warszawa Zadania i Struktura Centrum Symulacji i Komputerowych Gier Wojennych, MON, Warszawa Polish Armed Forces staff training in War Games and Simulation Center Abstract Implementation of computer assisted exercise in the training of Polish Armed Forces has brought the necessity for a simulation system suitable for this type of training. There also arose a need to form an institution capable of organizing the training with this system. The purpose of this article is to provide general references which describe the role, place, structure and missions of such an institution, War Games and Simulation Center (WG&SC), in Republic of Poland Armed Forces staff training. The article also describes the capabilities of WG&SC usage in computer assisted exercises. Key words: CAX, JTLS simulation system, command and staff training 17