Polityka zarządzania kapitałem w Banku BPS S.A. Warszawa, 2016 r.

Transkrypt

1 Załącznik do Uchwały Nr 29/07/AB/DPA/2016 Zarządu Banku BPS S.A. z dnia 8 czerwca 2016 r. Polityka zarządzania kapitałem w Banku BPS S.A. Warszawa, 2016 r.

2 SPIS TREŚCI Rozdział 1. Wstęp... 3 Rozdział 2. Preferowana struktura kapitału... 5 Rozdział 3. Długoterminowe cele kapitałowe... 6 Rozdział 4. Alokacja kapitału na ryzyka działalności bankowej... 6 Rozdział 5. Polityka zarządzania ryzykiem nadmiernej dźwigni...12 Rozdział 6. Zarządzanie ryzykiem w podmiotach zależnych Banku...12 Rozdział 7. Limitowanie i monitorowanie kapitału...13 Rozdział 8. Planowanie kapitałowe...13 Rozdział 9. Kapitałowy plan awaryjny...14 Rozdział 10. Organizacja procesu zarządzania kapitałem...15 Rozdział 11. Kontrola wewnętrzna w zarządzaniu kapitałem...16 Rozdział 12. Przepisy przejściowe...16 Załącznik: ZAŁĄCZNIKI Akceptowany przez Bank poziom ryzyka - limity ryzyka 2

3 Rozdział 1. Wstęp Niniejsza Polityka stanowi wykonanie postanowień Ustawy Prawo bankowe z dnia 29 sierpnia 1997 r. (Dz. U. z 2015 r., poz. 128, z późn. zm.) oraz Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych. 2. Zasady adekwatności kapitałowej wymagają zarządzania funduszami Banku skorelowanego z faktycznym poziomem ryzyka występującym w działalności Banku. W kontekście struktury adekwatności kapitałowej wyodrębniono dwie kategorie kapitałów tzn. kapitał regulacyjny i kapitał wewnętrzny. Kapitał regulacyjny stanowi sumę wymogów kapitałowych z tytułu poszczególnych rodzajów ryzyka określonych w Rozporządzeniu. Kapitał wewnętrzny ustalany przez Bank ma na celu pokrycie wszystkich zidentyfikowanych istotnych rodzajów ryzyka w działalności. Oba rodzaje kapitałów są odnoszone do funduszy własnych Banku celem oceny adekwatności kapitałowej. 3. Bank posiada wewnętrzny proces oceny adekwatności kapitałowej w relacji do profilu ryzyka oraz polityki kapitałowej. 4. Proces oceny istotności ryzyk oraz metody wyznaczania kapitału wewnętrznego na pokrycie ryzyka określa Instrukcja ICAAP. 5. Polityka zarządzania kapitałem definiuje cele i zadania, wynikające ze strategii Banku, które wspierają proces zarządzania Bankiem oraz określa proces zarządzania i planowania kapitałowego. 6. Realizacja polityki zarządzania kapitałem zapewnia kontynuację działania Banku przy jednoczesnym ponoszeniu akceptowalnego przez Bank poziomu ryzyka występującego w jego działalności. Użyte w Polityce określenia oznaczają: 2. 1) Bank - Bank Polskiej Spółdzielczości S.A.; 2) Rozporządzenie - Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych; 3) Ustawa ustawa Prawo bankowe z dnia 29 sierpnia 1997 r. (Dz. U. z 2015 r. poz. 128, z późn. zm.); 4) Ustawa Makro ustawa o nadzorze makroostrożnościowym nad systemem finansowym i zarządzaniu kryzysowym w systemie finansowym z dnia 5 sierpnia 2015 r. (Dz. U. z 2015 r. poz. 1513); 5) fundusze własne - suma kapitału Tier I i kapitału Tier II Banku, wyznaczonych zgodnie z Rozporządzeniem; 6) kapitał Tier I - suma kapitału podstawowego Tier I i kapitału dodatkowego Tier I; 7) kapitał wewnętrzny - oszacowana przez Bank kwota niezbędna do pokrycia wszystkich zidentyfikowanych, istotnych rodzajów ryzyka występujących w działalności Banku oraz zmian otoczenia gospodarczego, uwzględniająca przewidywany poziom ryzyka; 3

4 8) kapitał regulacyjny (łączna wartość wymogów kapitałowych) - suma całkowitych kwot ekspozycji na ryzyko z tytułu poszczególnych rodzajów ryzyka, wyznaczonych zgodnie z Rozporządzeniem, podzielona przez 12,5; 9) współczynniki kapitałowe - wskaźniki oceny adekwatności kapitałowej Banku, wyznaczone zgodnie z Rozporządzeniem, w tym: a) współczynnik kapitału podstawowego Tier I - wyliczany w procentach iloraz wartości kapitału podstawowego Tier I do łącznej kwoty ekspozycji na ryzyko, b) współczynnik kapitału Tier I - wyliczany w procentach iloraz wartości kapitału Tier I do łącznej kwoty ekspozycji na ryzyko, c) łączny współczynnik kapitałowy - wyliczany w procentach iloraz funduszy własnych do łącznej kwoty ekspozycji na ryzyko; 10) bufory kapitałowe - kwota kapitału podstawowego Tier I, do utrzymywania której Bank jest zobowiązany zgodnie z wytycznymi określonymi w Ustawie Makro, w tym: a) bufor zabezpieczający, b) bufor antycykliczny, c) bufor innej instytucji o znaczeniu systemowym lub bufor ryzyka systemowego; 11) wymóg danego bufora - łączna kwota kapitału podstawowego Tier I, która jest niezbędna do pokrycia danego bufora; 12) wymóg połączonego bufora łączna kwota kapitału podstawowego Tier I, która jest wymagana do pokrycia bufora zabezpieczającego, powiększonego o bufor antycykliczny oraz bufor innej instytucji o znaczeniu systemowym lub bufor ryzyka systemowego; 13) Informacja ICAAP - raport sporządzany zgodnie z Instrukcją funkcjonowania procesu oceny adekwatności poziomu kapitału wewnętrznego (ICAAP) w Banku BPS S.A.; 14) Instrukcja ICAAP - Instrukcja funkcjonowania procesu oceny adekwatności poziomu kapitału wewnętrznego (ICAAP) w Banku BPS S.A.; 15) apetyt na ryzyko - poziom ryzyka występującego w poszczególnych obszarach działania Banku, który zgodnie z Uchwałą Komisji Nadzoru Finansowego Nr 258/2011 z dnia 4 października 2011 r. ograniczony jest wewnętrznymi limitami dla poszczególnych rodzajów ryzyka; 16) ryzyko niewypłacalności ryzyko wynikające z niedostosowania poziomu kapitału do skali ponoszonego przez Bank ryzyka. Oznacza niebezpieczeństwo poniesienia znacznych strat, spowodowanych przez różne rodzaje ryzyka, których Bank nie będzie w stanie pokryć; 17) podmiot zależny - podmiot, w którym bezpośrednie zaangażowanie kapitałowe Banku w akcje lub udziały danego podmiotu stanowi co najmniej 50 % kapitału zakładowego tego podmiotu (z wyłączeniem zaangażowania w zamknięte fundusze inwestycyjne); 18) podmiot współzależny - podmiot, w którym bezpośrednie zaangażowanie kapitałowe podmiotu zależnego w akcje lub udziały danego podmiotu stanowi co najmniej 50 % 4

5 kapitału zakładowego tego podmiotu (z wyłączeniem zaangażowania w zamknięte fundusze inwestycyjne). Rozdział 2. Preferowana struktura kapitału Fundusze własne Banku składają się z kapitału podstawowego Tier I i kapitału Tier II. Bank nie posiada pozycji kapitałowych zaliczanych do kapitału dodatkowego Tier I. 2. W ramach zwiększania kapitału podstawowego Tier I Banku przyjmuje się, że: 1) kapitał zakładowy oraz ażio emisyjne wchodzące w skład instrumentów kapitałowych będą budowane poprzez emisje akcji własnych adresowanych do zrzeszonych banków spółdzielczych lub innych inwestorów z zastrzeżeniem, że cena emisyjna akcji własnych nie powinna być niższa niż 2,50 zł za jedną akcję; 2) pozostałe kapitały rezerwowe co roku powiększane będą o wartość zysku netto. 3. Przewiduje się, że głównym składnikiem kapitału Tier II będą zobowiązania podporządkowane, budowane poprzez emisję instrumentów finansowych o charakterze długu podporządkowanego, adresowaną do zrzeszonych banków spółdzielczych lub innych inwestorów. 4. Bank będzie dążył do zwiększenia wartości kapitału podstawowego Tier I oraz wartości kapitału Tier II zgodnie z założeniami przyjętymi w Programie postępowania naprawczego na lata , utrzymując jednocześnie relację zobowiązań podporządkowanych do instrumentów kapitałowych na poziomie nie wyższym niż 70 %. 5. Przewiduje się, że Bank będzie pomniejszał kapitał podstawowy Tier I o kwotę wartości niematerialnych i prawnych netto, niezrealizowane straty na instrumentach zaklasyfikowanych jako dostępne do sprzedaży, zaangażowanie w kapitał Tier I instytucji finansowych oraz korekty wartości z tytułu wymogów w zakresie ostrożnej wyceny aktywów w portfelu dostępnym do sprzedaży. Przewiduje się, że łączny udział pomniejszeń w kapitale Tier I nie będzie przekraczać 22,0 %, w tym z tytułu: 1) wartości niematerialnych i prawnych - 13,0 %; 2) niezrealizowanej straty na instrumentach finansowych zaklasyfikowanych jako dostępne do sprzedaży - 7,0 %; 3) znacznego zaangażowania kapitałowego w kapitał Tier I instytucji finansowych - 1,0 %; 4) korekty wartości wynikającej z ostrożnej wyceny aktywów w portfelu dostępnym do sprzedaży 1,0 %. 6. Bank nie będzie pomniejszał kapitału Tier II z tytułu zaangażowania kapitałowego w instytucje finansowe, z zastrzeżeniem art. 472 ust. 11 lit a) Rozporządzenia, tj. w sytuacji gdy Bank zobowiązany będzie pomniejszać kapitał podstawowy Tier I z tytułu znacznego zaangażowania w podmioty finansowe, rezydualna wartość pomniejszeń z tego tytułu odliczana będzie w połowie od pozycji w kapitale Tier I oraz w połowie od pozycji w kapitale Tier II. 5

6 Rozdział 3. Długoterminowe cele kapitałowe Bank będzie utrzymywał fundusze własne na poziomie zgodnym z wymaganiami określonymi w Rozporządzeniu i Ustawie. 2. Polityka Banku powinna zmierzać do utrzymywania takiego poziomu adekwatności kapitałowej, który pozwala na zapewnienie bezpieczeństwa oraz kompleksowej obsługi zrzeszonych banków spółdzielczych. Aby zapewnić realizację tych priorytetów zasadniczym celem kapitałowym jest sukcesywne zwiększanie poziomu funduszy własnych, pozwalające na pokrycie zidentyfikowanych istotnych ryzyk występujących w działalności Banku na poziomie określonym w niniejszej Polityce. 3. Głównymi źródłami pozyskania kapitałów są: 1) zysk netto; 2) emisja akcji własnych; 3) emisja zobowiązań podporządkowanych. 4. Celem Banku jest takie zwiększenie poziomu funduszy własnych przy wykorzystaniu źródeł określonych w ust. 3, które przy akceptowanym przez Radę Nadzorczą tempie przyrostu aktywów ważonych ryzykiem pozwoli na utrzymywanie łącznego współczynnika kapitałowego na poziomie co najmniej 13,25 % oraz współczynnika kapitału Tier I na poziomie co najmniej 10,25 % Bank będzie dążył do zmiany charakteru akcji własnych serii A-F, uprzywilejowanych w stosunku do wysokości wypłacanej dywidendy, na akcje pozbawione tego atrybutu. Akcje serii A-F, zgodnie z art. 171 a ust. 8 Ustawy dotyczącym wartości procentowych w okresach przejściowych, zaliczane są w roku 2016 do kapitału podstawowego Tier I w wysokości 60 % oraz do kapitału Tier II w wysokości 40 %. W kolejnych latach wartość akcji serii A-F zaliczanych do kapitału podstawowego Tier I będzie się sukcesywnie zmniejszać do wartości 0 % w roku Szczegółowy plan kapitałowy przyjmowany jest przez Zarząd Banku i zatwierdzany przez Radę Nadzorczą w ramach rocznych planów finansowych. 7. Bank, zgodnie z art. 142 ust. 4 Ustawy, nie będzie wypłacał dywidendy w okresie realizacji programu postępowania naprawczego. Rozdział 4. Alokacja kapitału na ryzyka działalności bankowej Alokacja kapitałów Banku na poszczególne rodzaje ryzyka odbywa się zgodnie z Rozporządzeniem, Ustawą oraz wewnętrznymi przepisami Banku, tj. Instrukcją ICAAP. 2. Proces szacowania wysokości kapitału niezbędnego do pokrycia wszystkich istotnych rodzajów ryzyka (kapitał wewnętrzny) odbywa się w następujących etapach: 1) określenie całkowitego kapitału regulacyjnego w miesięcznych okresach sprawozdawczych; 1 Zgodnie z zaleceniem KNF na rok 2016 przekazanym bankom w piśmie z dnia r. 6

7 2) ocena w procesie ICAAP istotności ryzyk bankowych nie w pełni ujętych w kapitale regulacyjnym oraz pozostałych ryzyk, na które narażony jest Bank w kwartalnych okresach sprawozdawczych; 3) oszacowanie poziomu kapitału wewnętrznego w kwartalnych okresach sprawozdawczych. 3. Alokacja kapitału na wszystkie istotne rodzaje ryzyka ma na celu zapewnienie właściwego procesu zarządzania ryzykiem oraz wskazanie poziomu ryzyka wyrażonego w postaci limitów na poszczególne jego rodzaje. Wysokość tych limitów wyznacza akceptowalny apetyt na ryzyko zatwierdzany przez Radę Nadzorczą Banku poprzez zatwierdzenie niniejszej Polityki. 4. Przyjmuje się, że Bank aby nie narażać się na ryzyko niewypłacalności, będzie prowadził działalność w sposób zapewniający zachowanie ogólnych limitów ryzyka wyrażonych w postaci następujących wskaźników: 1) łączny współczynnik kapitałowy na koniec miesięcznych okresów sprawozdawczych powinien kształtować się na poziomie wyższym lub równym 9,0 %; 2) współczynnik kapitału Tier I na koniec miesięcznych okresów sprawozdawczych powinien osiągnąć wartość na poziomie wyższym lub równym 6,0 %; 3) oszacowana przez Bank kwota niezbędna do pokrycia wszystkich istotnych rodzajów ryzyka występujących w działalności bankowej - kapitał wewnętrzny, będzie na koniec poszczególnych kwartałów stanowiła maksymalnie 95 % łącznej wartości funduszy własnych. 5. Do czasu osiągnięcia przez Bank celu, o którym mowa w 4 ust. 4, Departament Planowania i Analiz we współpracy z Departamentem Zarządzania Ryzykiem Kredytowym, Departamentem Skarbu i Departamentem Zarządzania Sprzedażą zobligowany jest do przeprowadzania analiz poziomu adekwatności kapitałowej i przedstawiania ich w okresach miesięcznych Komitetowi Zarządzania Aktywami i Pasywami. 6. Analizy, o których mowa w ust. 5 powinny zawierać propozycje działań, mających na celu poprawę adekwatności kapitałowej Banku. 7. Jeżeli łączny współczynnik kapitałowy i współczynnik kapitału Tier I we wszystkich miesiącach danego kwartału będą kształtowały się na poziomach niższych niż określono w ust. 4 pkt 1 i 2 lub nie zostanie zachowany limit określony w ust. 4 pkt 3, to Bank stosuje procedurę opisaną w Instrukcji opracowywania i wdrażania kapitałowych planów awaryjnych. 8. Zarządzanie kapitałem w Banku obejmuje proces alokacji kapitału (kontrola ex ante) oraz proces monitorowania realizacji przyjętych założeń (kontrola ex post). 6. Ryzyko kredytowe 1. Kapitał na pokrycie ryzyka związanego z działalnością kredytową powinien być alokowany na trzy linie biznesowe, tj.: 1) Linię - bankowość skarbowo-inwestycyjna; 2) Linię - bankowość detaliczna; 3) Linię - bankowość korporacyjna; 7

8 za zdefiniowanie których odpowiedzialne są Departamenty: Zarządzania Sprzedażą, Skarbu oraz Zarządzania Ryzykiem Kredytowym. 2. Zakłada się, że wartość kapitału wewnętrznego z tytułu ryzyka kredytowego wyliczona w ramach kapitału regulacyjnego nie powinna przekraczać poziomu 80 % funduszy własnych. 3. Przyjmuje się, że Bank nie będzie generował dodatkowego kapitału wewnętrznego z tytułu ryzyka kredytowego nie ujętego w kapitale regulacyjnym. 4. Komórką organizacyjną Banku odpowiedzialną za limitowanie i monitorowanie ryzyka kredytowego jest Departament Zarządzania Ryzykiem Kredytowym. 1. Ryzyko walutowe: 7. Ryzyko rynkowe 1) przyjmuje się, że działalność Banku na rynku walutowym będzie nakierowana przede wszystkim na rozwój operacji z klientami, co znajdzie wyraz w rozszerzaniu oferty produktowej i jej dostosowywaniu do zmieniających się oczekiwań klientów, w tym zrzeszonych banków spółdzielczych; zakłada się, że Bank co do zasady nie będzie generował kapitału wewnętrznego z tytułu ryzyka walutowego; 2) komórką organizacyjną Banku odpowiedzialną za limitowanie i monitorowanie ryzyka walutowego jest Departament Ryzyka Finansowego. 2. Ryzyko instrumentów finansowych w księdze handlowej: 1) przyjmuje się, że skala działalności handlowej Banku będzie znacząca i Bank akceptuje limit alokacji kapitału na pokrycie ryzyka instrumentów finansowych w księdze handlowej na poziomie nie wyższym niż 1,0 % funduszy własnych Banku; 2) komórką organizacyjną Banku odpowiedzialną za limitowanie oraz monitorowanie ryzyka rynkowego w księdze handlowej jest Departament Ryzyka Finansowego. 8. Ryzyko operacyjne 1. Kapitał wewnętrzny z tytułu ryzyka operacyjnego wchodzący w skład kapitału regulacyjnego liczony jest metodą wskaźnika bazowego (BIA). Metoda ta, wykorzystuje jako miarę narażenia na ryzyko operacyjne kategorię wynik brutto, uzależniając wartość utrzymywanego kapitału od wysokości wyników uzyskanych przez Bank w ostatnich 3 latach. W związku z przyjętą metodą liczenia kapitału regulacyjnego, Bank nie ustanawia limitów alokacji kapitału z tego tytułu. 2. W ramach procesu ICAAP Bank monitoruje, czy kapitał regulacyjny alokowany na ryzyko operacyjne jest wystarczający. Przyjmuje się, że stosując aktywne zarządzanie ryzykiem operacyjnym, Bank nie będzie zobligowany do alokowania dodatkowego kapitału wewnętrznego nie ujętego w kapitale regulacyjnym. 3. Komórką organizacyjną Banku odpowiedzialną za limitowanie i monitorowanie ryzyka operacyjnego jest Biuro Zarządzania Ryzykiem Operacyjnym. 8

9 9. Ryzyko koncentracji 1. Koncentracja zaangażowań Banku w poszczególne obszary jest monitorowana. Przyjmuje się, że ryzyko koncentracji będzie nieistotne i Bank nie będzie potrzebował kapitału wewnętrznego na jego pokrycie. 2. Komórką organizacyjną Banku odpowiedzialną za limitowanie i monitorowanie ryzyka koncentracji jest Departament Zarządzania Ryzykiem Kredytowym. 10. Ryzyko koncentracji znacznych zaangażowań kapitałowych 1. Kapitał na pokrycie znacznych zaangażowań kapitałowych liczony jest w ramach kapitału regulacyjnego. Koncentracja znacznych zaangażowań kapitałowych jest monitorowana. Przyjmuje się, że ryzyko z tego tytułu będzie nieistotne i Bank nie będzie potrzebował kapitału na jego pokrycie. 2. Komórką organizacyjną Banku odpowiedzialną za limitowanie i monitorowanie ryzyka koncentracji znacznych zaangażowań kapitałowych jest Departament Planowania i Analiz. 11. Ryzyko stopy procentowej w księdze bankowej 1. Kapitał wewnętrzny z tytułu ryzyka stopy procentowej uwzględnia ryzyko terminów przeszacowania, ryzyko bazowe, ryzyko opcji klienta oraz ryzyko krzywej dochodowości. Przyjmuje się, że Bank akceptuje limit alokacji kapitału na pokrycie ryzyka stopy procentowej w księdze bankowej na poziomie nie wyższym niż 10 % funduszy własnych Banku. 2. Komórką organizacyjną Banku odpowiedzialną za limitowanie i monitorowanie ryzyka stopy procentowej w księdze bankowej jest Departament Ryzyka Finansowego. 12. Ryzyko płynności 1. Uwzględniając strukturę bilansu, poziom aktywów płynnych oraz wielkość i stabilność bazy depozytowej, przyjmuje się, że Bank akceptuje limit alokacji kapitału na pokrycie ryzyka płynności na poziomie nie wyższym niż 0,5 % funduszy własnych Banku. 2. Komórką organizacyjną Banku odpowiedzialną za limitowanie i monitorowanie ryzyka płynności jest Departament Ryzyka Finansowego. 13. Ryzyko cyklu gospodarczego 1. Ryzyko cyklu gospodarczego jest związane z możliwością pogorszenia się koniunktury gospodarczej. Ponieważ poziom tego ryzyka zależny jest od czynników zewnętrznych, Bank nie ustanawia limitów alokacji kapitału wewnętrznego z tego tytułu. 2. Komórką organizacyjną Banku odpowiedzialną za monitorowanie ryzyka cyklu gospodarczego jest Departament Planowania i Analiz. 9

10 14. Ryzyko inwestycji kapitałowych 1. Bank, oprócz obliczania kapitału regulacyjnego z tytułu ryzyka kredytowego, związanego z zaangażowaniem w akcje przedsiębiorców, stosuje wewnętrzne limity, bazujące na oszacowanej modelem wartości VaR z tytułu ryzyka inwestycji kapitałowych. Przyjmuje się, że ustalone wewnętrzne limity będą przestrzegane, a ryzyko inwestycji kapitałowych będzie nieistotne i Bank nie będzie potrzebował dodatkowego kapitału wewnętrznego na jego pokrycie. 2. Komórką organizacyjną Banku odpowiedzialną za limitowanie i monitorowanie ryzyka inwestycji kapitałowych jest Departament Ryzyka Finansowego. 15. Ryzyko kapitałowe 1. Kapitał wewnętrzny z tytułu ryzyka kapitałowego wyznacza się na podstawie poziomu współczynników kapitałowych. Przyjmuje się, że Bank będzie utrzymywał łączny współczynnik kapitałowy i współczynnik kapitału Tier I na poziomach pozwalających kwalifikować ryzyko z tego tytułu jako nieistotne, a tym samym nie będzie wyznaczał kapitału wewnętrznego na jego pokrycie. 2. Komórką organizacyjną Banku odpowiedzialną za monitorowanie ryzyka kapitałowego jest Departament Planowania i Analiz. 16. Ryzyko strategiczne 1. Rozmiar działalności prowadzonej przez Bank, zdeterminowany pełnieniem funkcji zrzeszeniowej powoduje, że ryzyko strategiczne uznaje się za istotne, wpływające w sposób umiarkowany na sytuację finansową Banku. Przyjmuje się, że Bank akceptuje limit alokacji kapitału na pokrycie ryzyka strategicznego na poziomie nie wyższym niż 0,5 % funduszy własnych Banku. 2. Komórką organizacyjną Banku odpowiedzialną za monitorowanie ryzyka strategicznego jest Departament Planowania i Analiz. 17. Ryzyko modeli 1. Ryzyko modeli jest związane z niepewnością co do dokładności wyników pomiaru ryzyk, na które narażony jest Bank. Niewłaściwie skonstruowane modele lub narzędzia analizy finansowej mogą w efekcie zmniejszyć skuteczność zarządzania ryzykami i mieć wpływ na poprawność oszacowania kapitału wewnętrznego niezbędnego do ich pokrycia. Przyjmuje się, że Bank akceptuje limit alokacji kapitału na pokrycie ryzyka modeli na poziomie nie wyższym niż 0,5 % wartości wyliczonej na pokrycie rodzajów ryzyka, w procesie zarządzania których wykorzystuje się modele, określone w Instrukcji zarządzania ryzykiem modeli w Banku BPS S.A. 2. Komórką organizacyjną Banku odpowiedzialną za monitorowanie ryzyka modeli jest Biuro Zarządzania Zgodnością. 10

11 18. Ryzyko braku zgodności 1. Ryzyko braku zgodności jest ryzykiem nieodłącznie związanym z prowadzeniem podstawowej działalności Banku. Na poziom istotności ryzyka braku zgodności mają wpływ zarówno czynniki wewnętrzne jak i zewnętrzne, w szczególności zaostrzenie wymogów regulacyjnych dla sektora bankowego. Mając powyższe na uwadze Bank uznaje ryzyko braku zgodności za istotne, lecz mające umiarkowany wpływ na sytuację finansową. Przyjmuje się, że Bank będzie prowadził działalność w sposób nie powodujący konieczności alokowania kapitału na powyższe ryzyko. 2. Komórką organizacyjną Banku odpowiedzialną za monitorowanie ryzyka braku zgodności jest Biuro Zarządzania Zgodnością. 19. Ryzyko inwestycji w podmioty zależne i współzależne 1. Ryzyko inwestycji w podmioty zależne i współzależne jest związane z możliwością pogorszenia sytuacji ekonomicznej tych podmiotów i w konsekwencji sytuacji ekonomiczno-finansowej Banku. Ryzyko to może wynikać z niewłaściwego lub zawodnego procesu zarządzania tymi podmiotami lub zdarzeń zewnętrznych negatywnie wpływających na ich sytuację ekonomiczną. Przyjmuje się, że ryzyko inwestycji w podmioty zależne i współzależne będzie nieistotne i Bank nie będzie alokował kapitału wewnętrznego na jego pokrycie. 2. Komórką organizacyjną Banku odpowiedzialną za monitorowanie ryzyka inwestycji w podmioty zależne i współzależne jest Departament Organizacyjno-Prawny i Kadr. 20. Ryzyko z tytułu korekty wyceny kredytowej (CVA) 1. Ryzyko z tytułu korekty wyceny kredytowej (CVA) jest ryzykiem obniżenia się wyceny ryzyka kredytowego kontrahenta, związanego z transakcjami na instrumentach pochodnych poza rynkiem regulowanym (OTC), z wyłączeniem transakcji na kredytowych instrumentach pochodnych. W związku ze znaczącą skalą działalności handlowej, Bank akceptuje limit alokacji kapitału na pokrycie ryzyka z tytułu korekty wyceny kredytowej (CVA) na poziomie nie wyższym niż 0,08 % funduszy własnych Banku. 2. Komórką organizacyjną Banku odpowiedzialną za monitorowanie ryzyka z tytułu korekty wyceny kredytowej (CVA) jest Departament Ryzyka Finansowego. 21. Ryzyko wyniku finansowego 1. Ryzyko wyniku finansowego jest ryzykiem realizacji wyniku finansowego poniżej wymagań wynikających z przyjętych w Banku celów strategicznych, głównie w obszarze zapewnienia odpowiedniego zasilenia kapitału. Jeżeli Bank nie jest w stanie generować odpowiedniego poziomu zysku, skutkować to może ograniczeniem skali działalności, ponieważ nie ma w takiej sytuacji możliwości efektywnego wzrostu funduszy własnych, zabezpieczających podejmowane ryzyko. Przyjmuje się, że Bank będzie realizował cele strategiczne zawarte w rocznych planach finansowych na poziomie pozwalającym kwalifikować ryzyko z tego tytułu jako nieistotne, a tym samym nie będzie wyznaczał kapitału wewnętrznego na jego pokrycie. 11

12 2. Komórką organizacyjną Banku odpowiedzialną za monitorowanie ryzyka wyniku finansowego jest Departament Planowania i Analiz. 22. Pozostałe ryzyka 1. Przyjmuje się, że Bank będzie prowadził działalność nie narażając się na wystąpienie pozostałych ryzyk w stopniu istotnym, powodującym konieczność wyznaczania oraz alokowania kapitału wewnętrznego. 2. Komórki organizacyjne Banku odpowiedzialne za ocenę istotności oraz wyznaczanie kapitału na pokrycie pozostałych ryzyk zostały wymienione w Instrukcji ICAAP. Rozdział 5. Polityka zarządzania ryzykiem nadmiernej dźwigni Ryzyko nadmiernej dźwigni wynika z podatności Banku na zagrożenia z powodu dźwigni finansowej, które mogą wymagać podjęcia niezamierzonych działań korygujących plan finansowy Banku, w tym awaryjnej sprzedaży aktywów mogącej przynieść straty lub spowodować konieczność korekty wyceny pozostałych aktywów Banku. Do podstawowych zadań Banku, jako Banku Zrzeszającego, jest zapewnienie odpowiedniego poziomu płynności całemu Zrzeszeniu. Równocześnie, zgodnie z Umową Zrzeszenia, zrzeszone banki spółdzielcze mają obowiązek lokowania w Banku nadwyżek środków finansowych, które są lokowane przez Bank w bezpieczne, tj. nie generujące ryzyka kredytowego, papiery wartościowe. W efekcie, Bank pozbawiony jest możliwości swobodnego zarządzania istotną częścią swojej sumy bilansowej. Ze względu na uwarunkowany zewnętrznymi przepisami model biznesowy przyjęto, że Bank zarządza ryzykiem dźwigni nie uwzględniając aktywów oraz pozycji pozabilansowych, niezbędnych do zapewnienia odpowiedniego poziomu płynności Zrzeszenia. Uwarunkowania te powodują, że metody, środki oraz organizacja zarządzania ryzykiem nadmiernej dźwigni są tożsame z opisanymi w niniejszej Polityce zarządzania kapitałem. Przyjmuje się, że Bank będzie zachowywał wewnętrzny limit ekspozycji na ryzyko nadmiernej dźwigni, a tym samym nie będzie wyznaczał kapitału wewnętrznego na jego pokrycie. 2. Komórką organizacyjną Banku odpowiedzialną za monitorowanie ryzyka nadmiernej dźwigni jest Departament Planowania i Analiz. Rozdział 6. Zarządzanie ryzykiem w podmiotach zależnych Banku Bank sprawuje nadzór nad ryzykiem związanym z działalnością podmiotów zależnych, w tym dokonuje oceny wielkości i profilu ryzyka działalności tych podmiotów. W przypadku, gdy poziom adekwatności kapitałowej podmiotów zależnych jest niższy od limitów określonych w regulacjach wewnętrznych tych podmiotów, Bank zobowiązany jest do podjęcia działań, mających na celu doprowadzenie do odzyskania wymaganego poziomu adekwatności kapitałowej przez te podmioty. Do czasu osiągnięcia przez podmioty zależne adekwatności kapitałowej na wymaganym poziomie, Bank zwiększa wartość własnego kapitału wewnętrznego o równowartość brakującej kwoty kapitału w podmiotach zależnych. 12

13 Przyjmuje się, że Bank będzie prowadził skuteczny nadzór nad podmiotami zależnymi i nie będzie zobowiązany do alokowania dodatkowego kapitału wewnętrznego na pokrycie tego ryzyka. 2. Komórką organizacyjną Banku odpowiedzialną za monitorowanie poziomu adekwatności kapitałowej podmiotów zależnych jest Departament Organizacyjno-Prawny i Kadr. Rozdział 7. Limitowanie i monitorowanie kapitału Limity ryzyka dotyczące adekwatności kapitałowej Banku określone są w Załączniku do niniejszej Polityki. 2. Wykorzystanie limitów ryzyka dotyczących współczynników kapitałowych raportowane jest Komitetowi Zarządzania Aktywami i Pasywami w okresach miesięcznych przez Departament Planowania i Analiz. 3. Wykorzystanie wszystkich limitów ryzyka dotyczących adekwatności kapitałowej raportowane jest Komitetowi Zarządzania Aktywami i Pasywami oraz Zarządowi w okresach kwartalnych przez Departament Planowania i Analiz wraz z Informacją ICAAP. 4. W przypadku przekroczenia limitu kapitału alokowanego na ryzyko liczone w ramach kapitału regulacyjnego, komórka organizacyjna nim zarządzająca zobowiązana jest w okresie 15 dni roboczych po zakończeniu okresu sprawozdawczego przekazać do Departamentu Planowania i Analiz informację o przyczynach odchyleń wraz z propozycją działań ograniczających ekspozycję na ryzyko. Informacja ta dołączona zostanie do raportu, o którym mowa w ust W przypadku przekroczenia limitu kapitału alokowanego na ryzyko zaliczane do pozostałych ryzyk ocenianych w procesie ICAAP, komórka organizacyjna nim zarządzająca zobowiązana jest w okresie 15 dni roboczych po zakończeniu kwartału przekazać do Departamentu Planowania i Analiz informację o przyczynach odchyleń wraz z propozycją działań ograniczających ekspozycję na ryzyko. Informacja ta dołączona zostanie do raportu, o którym mowa w ust. 3. Rozdział 8. Planowanie kapitałowe Plan kapitałowy stanowi integralną część planu finansowego Banku i opracowywany jest zgodnie z Instrukcją Zasady opracowywania i monitorowania planu finansowego Banku Polskiej Spółdzielczości S.A. 2. Plan kapitałowy powinien zawierać w szczególności prognozę: 1) poziomu funduszy własnych z podziałem na główne składniki; 2) kapitału alokowanego na poszczególne rodzaje ryzyka; 3) wskaźników adekwatności kapitałowej; 4) działań umożliwiających osiągnięcie wskaźników adekwatności kapitałowej na zakładanym poziomie. 13

14 3. Bazę do opracowania planów kapitałowych stanowią limity określone w Załączniku do niniejszej Polityki. 4. Limity ryzyka założone w planie kapitałowym nie powinny być mniej restrykcyjne od przyjętych w niniejszej Polityce. 5. W sporządzaniu planów kapitałowych istotną rolę pełnią prognozy rozwoju gospodarczego, w tym prognozy głównych wskaźników makroekonomicznych, które opracowywane są w Departamencie Planowania i Analiz. W procesie planowania wykorzystywane są prognozy następujących grup wskaźników: 1) stopy procentowe NBP, Europejskiego Banku Centralnego (EBC) oraz rezerwy federalnej Stanów Zjednoczonych (FED); 2) stopy procentowe rynku międzybankowego w PLN, EUR i USD; 3) kursy podstawowych walut; 4) wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI); 5) wskaźnik bezrobocia; 6) poziom produktu krajowego brutto; 7) stopa podatku dochodowego od osób prawnych. Prognozy makroekonomiczne wskazujące poziom i kierunek rozwoju gospodarczego powinny ułatwiać komórkom organizacyjnym Banku planowanie rozmiaru działalności oraz dostosowanie palety oferowanych produktów. Są również jednym z czynników pozwalających wyliczyć planowane wyniki finansowe, a tym samym określić poziom kapitałów dostępnych na pokrycie ryzyka. Jednocześnie, analizy i prognozy makroekonomiczne stanowią system wczesnego ostrzegania przed ewentualną niekorzystną zmianą cyklu gospodarczego, dając możliwość dokonania korekty działań Banku pozwalającej zachować odpowiedni poziom adekwatności kapitałowej. Rozdział 9. Kapitałowy plan awaryjny Kapitałowy plan awaryjny jest katalogiem działań naprawczych, który może zostać uruchomiony w sytuacji przekroczenia ostrożnościowych miar adekwatności kapitałowej, określonych w 5 ust Kapitałowy plan awaryjny powinien koncentrować się przede wszystkim na dwóch obszarach: 1) ograniczeniu wymogu kapitałowego i kapitału wewnętrznego generowanego przez najbardziej kapitałochłonne ryzyka; 2) zwiększeniu funduszy własnych Banku. 3. Z uwagi na fakt, że głównym rodzajem ryzyka, na które narażony jest Bank jest ryzyko kredytowe, podstawowe działania w ramach kapitałowego planu awaryjnego skoncentrowane będą na optymalizacji i ograniczaniu jego poziomu. 4. Optymalizacja i ograniczanie poziomu ryzyka kredytowego prowadzone są w podziale na linie biznesowe określone w 6 ust W celu zwiększenia funduszy własnych, Bank powinien realizować następujące działania: 14

15 1) akumulacja zysku netto; 2) emisja bankowych papierów wartościowych; 3) wystąpienie z wnioskiem do Walnego Zgromadzenia o podjęcie uchwały w sprawie emisji akcji własnych; 4) redukcja pomniejszeń funduszy własnych. 6. Zasady oraz tryb opracowywania i wdrażania kapitałowych planów awaryjnych określone są w Instrukcji opracowywania i wdrażania kapitałowych planów awaryjnych. Rozdział 10. Organizacja procesu zarządzania kapitałem W zarządzaniu kapitałem mają zastosowanie poniższe przepisy zewnętrzne: 1) Rozporządzenie; 2) Ustawa; 3) Ustawa Makro. 2. Podstawowymi przepisami wewnętrznymi regulującymi funkcjonowanie w Banku systemu zarządzania kapitałem jest niniejsza Polityka oraz: 1) Strategia zarządzania ryzykiem bankowym w Banku BPS S.A.; 2) Instrukcja ICAAP; 3) Instrukcja wyznaczania w Banku BPS S.A. współczynników kapitałowych oraz wskaźnika dźwigni; 4) Instrukcja opracowywania i wdrażania kapitałowych planów awaryjnych; 5) Instrukcja Organizacja procesu zarządzania ryzykiem w Grupie Kapitałowej Banku Polskiej Spółdzielczości S.A.; 6) Instrukcja Zasady opracowywania i monitorowania planu finansowego Banku Polskiej Spółdzielczości Spółka Akcyjna; 7) inne regulacje i procedury obowiązujące i wprowadzane w Banku w zakresie planowania finansowego oraz zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka. 3. Przepisy wewnętrzne Banku są weryfikowane pod względem merytorycznej zgodności z profilem działalności Banku i kierunkiem jego rozwoju oraz w celu ich dostosowania do zmian profilu ryzyka Banku i otoczenia gospodarczego, w którym Bank działa. Polityka zarządzania kapitałem w Banku podlega corocznej weryfikacji. 4. Weryfikacja ogólnych limitów ryzyka oraz limitów dotyczących poszczególnych ryzyk dokonywana jest zgodnie z metodyką określoną w Instrukcji ICAAP. 5. Za prawidłowe funkcjonowanie systemu zarządzania kapitałem odpowiadają: 1) Rada Nadzorcza Banku - w zakresie sprawowania nadzoru nad adekwatnością systemu zarządzania kapitałem w Banku; 2) Zarząd Banku - w zakresie wdrożenia efektywnego systemu zarządzania kapitałem na poziomie adekwatnym do skali i zakresu działalności Banku, poprzez przyjęcie 15

16 i wdrożenie struktur, procedur i narzędzi niezbędnych do aktywnego zarządzania kapitałem; jest odpowiedzialny za projektowanie polityki w obszarze zarządzania kapitałem oraz okresowe analizowanie i weryfikowanie pozycji Banku pod względem adekwatności kapitałowej; 3) Komitet Zarządzania Aktywami i Pasywami w zakresie bieżącego analizowania adekwatności kapitałowej Banku oraz formułowanie propozycji i zaleceń w tym obszarze; 4) Departament Planowania i Analiz w zakresie monitorowania poziomu adekwatności kapitałowej Banku, w tym również przeprowadzania symulacji zapotrzebowania Banku na kapitał, oraz koordynowanie procesem szacowania wartości kapitału wewnętrznego; 5) Departamenty/Biura zarządzające lub monitorujące poszczególne rodzaje ryzyka w zakresie bieżącego monitorowania ich poziomu oraz poziomu kapitału wewnętrznego niezbędnego na ich pokrycie. Rozdział 11. Kontrola wewnętrzna w zarządzaniu kapitałem Bank posiada system kontroli wewnętrznej w zakresie zarządzania kapitałem. Fundamentalnym składnikiem tego systemu jest niezależne, regularne badanie i ocena efektywności systemu zarządzania kapitałem. 2. System kontroli wewnętrznej zarządzania kapitałem określony jest szczegółowo w regulacjach wskazanych w 28 ust. 2, zgodnie z Regulaminem Kontroli Wewnętrznej Banku BPS S.A. 3. Departament Audytu dokonuje niezależnej oceny: procesu zarządzania kapitałem, oraz systemu kontroli wewnętrznej. Rozdział 12. Przepisy przejściowe 30. Do dnia wejścia w życie rozporządzania Ministra Finansów wydanego zgodnie z art. 128 ust. 6 Ustawy, Bank w procesie szacowania kapitału wewnętrznego stosował będzie również Uchwałę Nr 258/2011 Komisji Nadzoru Finansowego z dnia r. w sprawie szczegółowych zasad funkcjonowania systemu zarządzania ryzykiem i systemu kontroli wewnętrznej oraz szczegółowych warunków szacowania przez banki kapitału wewnętrznego i dokonywania przeglądów procesu szacowania i utrzymywania kapitału. 16

17 Załącznik do Polityki zarządzania kapitałem w Banku BPS S.A. Akceptowany przez Bank poziom ryzyka - limity ryzyka Cel kapitałowy Banku Łączny współczynnik kapitałowy na poziomie co najmniej 13,25 % Współczynnik kapitału Tier I na poziomie co najmniej 10,25 % Lp. Opis limitu Kapitał wewnętrzny Kapitał regulacyjny 1. Łączny współczynnik kapitałowy 9,0 % - 2. Współczynnik kapitału Tier I 6,0 % - 3. Relacja kapitału wewnętrznego do funduszy własnych 95 % Kapitał z tytułu pozostałych ryzyk 4. Relacja zobowiązań podporządkowanych do instrumentów kapitałowych 70 % 5. Wartość pomniejszeń kapitału podstawowego Tier I, w tym z tytułu: 22 % kapitału podstawowego Tier I 5.1 wartości niematerialnych i prawnych 13 % kapitału podstawowego Tier I 5.2 niezrealizowanej straty na instrumentach finansowych dostępnych do sprzedaży 7 % kapitału podstawowego Tier I 5.3 zaangażowania w kapitał Tier I podmiotów finansowych 1 % kapitału podstawowego Tier I 5.4 korekty wartości wynikające z ostrożnej wyceny aktywów w portfelu dostępnym do sprzedaży 1 % kapitału podstawowego Tier I 6. Ryzyko kredytowe 80 % funduszy własnych 0 7. Ryzyko walutowe Ryzyko instrumentów finansowych w księdze handlowej 1 % funduszy własnych 9. Ryzyko operacyjne bez limitu Ryzyko koncentracji Ryzyko koncentracji znacznych zaangażowań kapitałowych Ryzyko stopy procentowej w księdze bankowej - 10 % funduszy własnych 13. Ryzyko płynności - 0,5 % funduszy własnych 14. Ryzyko cyklu gospodarczego - bez limitu 15. Ryzyko inwestycji kapitałowych Ryzyko kapitałowe Ryzyko strategiczne - 0,5 % funduszy własnych 18. Ryzyko modeli - 0,5 % wartości kapitału wyliczonego na pokrycie rodzajów ryzyka, w zarządzaniu których stosowane są modele 19. Ryzyko braku zgodności Ryzyko inwestycji w podmioty zależne i współzależne Ryzyko wyniku finansowego Ryzyko transferowe i kraju Ryzyko rezydualne Ryzyko utraty reputacji Ryzyko prawne Ryzyko nadmiernej dźwigni Ryzyko z tytułu korekty wyceny kredytowej (CVA) 0,08 % funduszy własnych 17