WARSZTATY RADY PODATKOWEJ WIOSNA 2017

Transkrypt

1 Odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe spółki i odpowiedzialność karna - skarbowa członków zarządu oraz kluczowych pracowników Patrycja Goździowska, Marcin Muchowski WARSZTATY RADY PODATKOWEJ WIOSNA 2017

2 Odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe spółki i odpowiedzialność karna - skarbowa członków zarządu oraz kluczowych pracowników Patrycja Goździowska, Marcin Muchowski 2

3 Statystyki Co trzecia kontrola skarbowa w 2015 roku zakończyła się wszczęciem postępowania karnego-skarbowego 95% przypadków spraw karnych skarbowych zakończyło się orzeczeniem o winie oskarżonego W 73% przypadków postępowań karnych skarbowych do odpowiedzialności pociągany jest członek zarządu, w tym prezes lub wiceprezes Ryzyko pociągnięcia do odpowiedzialności karnej skarbowej członka zarządu spółki z o.o. jest około 50 razy większe niż osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą Orzekane są głównie kary grzywny 5% winnych skazanych na karę pozbawienia wolności* 3

4 Odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe spółki 4

5 Kto odpowiada Za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, spółki akcyjnej lub spółki akcyjnej w organizacji odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu W przypadku gdy spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji lub spółka akcyjna w organizacji nie posiada zarządu, za zaległości podatkowe spółki odpowiada jej pełnomocnik albo odpowiadają wspólnicy, jeżeli pełnomocnik nie został powołany Przepisy przewidujące odpowiedzialność podatkową osób trzecich stosuje się również do byłego członka zarządu oraz byłego pełnomocnika lub wspólnika spółki w organizacji oraz likwidatora w przypadku spółki w likwidacji 5

6 Zakres odpowiedzialności Odpowiedzialność członków zarządu obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu, oraz zaległości wymienione w art. 52 oraz 52a Ordynacji podatkowej ( OP ) tj. nienależny zwrot podatku oraz nienależne wynagrodzenie płatnika/inkasenta, powstałe w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu Zaległością podatkową jest podatek niezapłacony w terminie płatności, jak też niezapłacona w terminie zaliczka na podatek lub rata podatku 6

7 Charakter odpowiedzialności Subsydiarna w pierwszej kolejności następuje egzekucja z majątku spółki, a gdy ta okaże się bezskuteczna, następuje określenie odpowiedzialności członków zarządu za zaległości podatkowe Solidarna organ podatkowy ma uprawnienie do wyboru podmiotu, od którego zażąda zapłaty należności publicznoprawnej, może wybierać pomiędzy poszczególnymi osobami odpowiedzialnymi Osobista egzekucja następuje z majątku osobistego członka zarządu Akcesoryjna członek zarządu odpowiada za zaległości podatkowe podatnika; w przypadku uchylenia lub zmiany decyzji określającej należność podatnika, decyzja wydana wobec członka zarządu powinna zostać uchylona 7

8 Przypisanie odpowiedzialności kiedy możliwe Całkowita lub częściowa bezskuteczność egzekucji z majątku spółki Bezskuteczność egzekucji następuje w sytuacji, w której nie ma wątpliwości, że nie zachodzi żadna możliwość zaspokojenia egzekwowanej wierzytelności z jakiejkolwiek części majątku spółki Wykazanie przez organ podatkowy, że zaległości dotyczą zobowiązań powstałych w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu 8

9 Przypisanie odpowiedzialności kiedy niemożliwe Wykazanie, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie albo upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadłości (postępowanie układowe) Wykazanie że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości (postępowania układowego) nastąpiło w sposób niezawiniony Wskazanie mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki co najmniej w znacznej części 9

10 W jaki sposób następuje przypisanie odpowiedzialności O odpowiedzialności osób trzecich organ podatkowy orzeka w drodze decyzji Wydanie decyzji o odpowiedzialności osoby trzeciej winno zostać poprzedzone wydaniem decyzji ustalającej albo określającej w stosunku do podatnika, z którego przenoszona jest odpowiedzialność na osobę trzecią Wyjątkiem od powyższego są sytuacje, gdy zaległość wynika ze złożonej przez podatnika deklaracji/zeznania 10

11 Termin na przypisanie odpowiedzialności Zasadniczo, nie można wydać decyzji o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej, jeżeli od końca roku kalendarzowego, w którym powstała zaległość podatkowa, upłynęło 5 lat Przedawnienie zobowiązania wynikającego z decyzji o odpowiedzialności osoby trzeciej, następuje po upływie 3 lat od końca roku kalendarzowego, w którym została doręczona decyzja o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej 11

12 Case study Stan faktyczny: Prezes Zarządu obcokrajowiec, zatrudniony na umowę o pracę w spółce siostrze Wskutek nieporozumień z właścicielem grupy kapitałowej zostaje zwolniony Zostaje mu odebrana jakakolwiek możliwość dostępu do dokumentów spółki Nie zostały poczynione żadne kroki zmierzające do odwołania do formalnie z funkcji członka zarządu Stanowisko organu - decyduje formalny wpis w KRS Stanowisko prezentowane w orzecznictwie nie można ograniczać się do formalnych zapisów w KRS, istotne jest ustalenie tego, czy dana osoba faktycznie mogła działać jako członek zarządu 12

13 Odpowiedzialność karna skarbowa członków zarządu i kluczowych pracowników 13

14 Ogólne zasady podlegania odpowiedzialności Odpowiedzialności karnej za przestępstwo skarbowe lub za wykroczenie skarbowe podlega ten, kto popełnia czyn społecznie szkodliwy, zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia, pod warunkiem jednak, że można mu przypisać winę w czasie popełnienia czynu Regułą jest odpowiedzialność za przestępstwa i wykroczenia popełnione umyślnie. Odpowiedzialność za przestępstwa i wykroczenia popełnione nieumyślnie występuje tylko wtedy gdy ustawa tak stanowi (np. kwestia winy w nadzorze) 14

15 Ogólne zasady podlegania odpowiedzialności - orzecznictwo Wymagana (..) jako warunek odpowiedzialności karnej, umyślność zachowania się sprawcy odnosząca się do przestępstw i wykroczeń z zakresu obowiązków podatkowych, nie może być wywodzona z samego faktu zaistnienia znamion strony przedmiotowej danego czynu skarbowego. Nie można jej domniemywać, lecz należy ją udowodnić, choćby na podstawie dowodów pośrednich, w drodze logicznego rozumowania z całokształtu zebranego materiału dowodowego. Niezbędne jest jednak wykazanie na podstawie takiego materiału, że sprawca co najmniej godził się na możliwość popełnienia czynu zabronionego jako przestępstwa (wykroczenia ) skarbowego. Postanowienie SN z 23 maja 202 r. sygn. V KKN 426/00 15

16 Kto może podlegać odpowiedzialności W kontekście kluczowych osób w organizacji warto szczególną uwagę zwrócić na art. 9 par. 3 KKS, zgodnie z którym za przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe odpowiada jak sprawca także ten, kto na podstawie: przepisu prawa, decyzji właściwego organu, umowy lub faktycznego wykonywania zajmuje się sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, której odrębne przepisy przyznają zdolność prawną 16

17 Kto może podlegać odpowiedzialności - orzecznictwo Skoro zarząd spółki prowadzi sprawy tej spółki, a pracami zarządu kieruje jego prezes, to jeżeli nie powierzono spraw spółki jako płatnika podatku od wynagrodzeń osób fizycznych (zaliczek na ten podatek) innemu z członków zarządu albo kierownikowi innej komórki organizacyjnej tej firmy, prezes zarządu spółki jest tą osobą, która zajmuje się jej sprawami gospodarczymi w powyższym zakresie ( ). Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lipca 2002 r. sygn. IV KK 164/02 17

18 Case study Stan faktyczny: Przedstawiciel handlowy spółki organizuje uczestnictwo w łańcuchu dostaw telefonów komórkowych Nad realizacją procesu czuwają pracownicy spółki Spółka raportuje wywóz telefonów za granicę w ramach wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów tzw. zwolnienie z prawem do odliczenia lub stawka 0% W trakcie postępowania prowadzonego przez organ kontroli skarbowej okazuje się że telefony mogły nie opuścić terytorium RP, a zatem brak jest podstaw do zastosowania 0% stawki VAT Stanowisko organu: Możliwość przypisania winy członkom zarządu Brak prawa do odliczenia VAT w związku z nabyciem telefonów komórkowych 18

19 Konsekwencje przypisania odpowiedzialności karnej Przepisy kodeksu karnego skarbowego przewidują szeroki katalog kar oraz środków karnych, które mogą zostać orzeczone w związku z popełnieniem przestępstwa lub wykroczenia skarbowego: kara pozbawienia wolności wynosi od 5 dni do 10 lat kara grzywny w maksymalnym wymiarze do ,20 zł zakaz prowadzenia określonej działalności zakaz wykonywania zawodu zakaz zajmowania określonych stanowisk np. członka zarządu czy dyrektora finansowego 19

20 Konsekwencje przypisania odpowiedzialności karnej Konsekwencją skazania członka zarządu (nie dotyczy to innych kluczowych pracowników spółki) za przestępstwo skarbowe może być nadto: wykluczenie spółki z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego oraz orzeczenie kary pieniężnej na podstawie przepisów ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary 20

21 Metody ograniczenia ryzyka Interpretacje indywidualne Korekta deklaracji Czynny żal Audyty Opinie prawne Właściwie sporządzona i uaktualniana dokumentacja cen transferowych Procedury/regulaminy dotyczące podziału zadań w ramach sprawozdawczości podatkowej 21

22 Procedura zarządzania ryzykiem karnym skarbowym Pozwala na jasne ustrukturyzowanie etapów przygotowywania rozliczeń w zakresie podatków, począwszy od etapu identyfikacji i oceny zdarzenia gospodarczego przez pracowników działów merytorycznych, poprzez zgromadzenie odpowiedniej dokumentacji księgowej, po prawidłową kwalifikację podatkową tych zdarzeń, przygotowanie rozliczenia i złożenie deklaracji Pozwala na precyzyjne określenie kręgu osób odpowiedzialnych za rozliczenia podatkowe, w tym zakresów zadań oraz odpowiedzialności tych osób na poszczególnych etapach przygotowania rozliczeń podatkowych 22

23 Procedura zarządzania ryzykiem karnym skarbowym Pozwala na wyłączenie/ograniczenie odpowiedzialności na końcowym etapie przygotowywania rozliczenia (tj. na etapie sporządzania kalkulacji i złożenia deklaracji) za błędy popełnione na wcześniejszych etapach przygotowywania rozliczeń (np. błędy wynikające z nieprawidłowego opisu zdarzenia gospodarczego przez pracownika działu merytorycznego) Pozwala na wyłączenie z zakresu bezpośredniej odpowiedzialności członków Zarządu spraw dotyczących bieżących rozliczeń podatkowych Przewiduje procedury podejmowania decyzji strategicznych odnośnie do zdarzeń gospodarczych, których kwalifikacja podatkowa może budzić wątpliwości 23

24 Dziękujemy za uwagę Patrycja Goździowska, Doradca podatkowy, Partner w kancelarii SSW Spaczyński, Szczepaniak i Wspólnicy sp.k. patrycja.gozdziowska@ssw.pl Marcin Muchowski, Doradca podatkowy, Senior Associate w kancelarii SSW Spaczyński, Szczepaniak i Wspólnicy sp.k. marcin.muchowski@ssw.pl Zastrzeżenie: Niniejsza prezentacja ma na celu podkreślenie pewnych kwestii. Z założenia nie jest kompleksowa i nie jest poradą prawną. 24