Podstawowe zagadnienia z zakresu fizjologii wysiłku.

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Podstawowe zagadnienia z zakresu fizjologii wysiłku."

Transkrypt

1 Podstawowe zagadnienia z zakresu fizjologii wysiłku. Budowa mięśni szkieletowych: Tkanka mięśniowa szkieletowa nazywana także poprzecznie prążkowaną zbudowana jest z brzuśca, w którego skład wchodzą włókna mięśniowe otoczone powięzią przechodzącą w ścięgna, które w większości przymocowane są do kości i przenoszą siłę generowaną przez włókna na aparat ruchu. Mięsień pokryty jest mocną, grubą tkanką łączną omięsną zewnętrzną. Cieńsza i głębiej położona tkanka to omięsna wewnętrzna, która otacza pęczek włókien mięśniowych. Tkanka otaczająca pojedyncze włókno mięśniowe nazywa się śródmięsną. Wszystkie te warstwy są jednak połączone ze sobą i to one wytwarzają ścięgna. Błona komórkowa przenosząca pobudzenie to sarkolema. Otacza ona włókienka mięśniowe składające się na włókno mięśniowe. Wnętrze włókienka mięśniowego zbudowane jest z kurczliwych filamentów (nici białkowych) aktyny i miozyny, nazywanymi miofibrylami. Najmniejszą częścią kurczliwą mięśnia jest sarkomer, który składa się z nici białkowych grubych (czyli miozyny) i cienkich (czyli aktyny). Ułożone są one w taki sposób, że nici cienkie nakładają się częściowo na nici grube. Powstaje przez to w mikroskopie świetlnym obraz poprzecznego prążkowania mięśnia [Ignasiak Z. 2002, Trzaskoma Z. 2001]. W zależności od ilości miofibryli włókna mięśniowe mogą być bogate w sarkoplazmę (włókna czerwone), lub też ubogie w nią (włókna białe). W sarkoplazmie włókien czerwonych, nazywanych również wolnokurczliwymi ST, znajduje się więcej mioglobiny oraz duża ilość mitochondrium, co powoduje, że włókna czerwone pracują wolniej i generują mniejszą siłę, lecz długo i są bardziej odporne na zmęczenie. Włókna białe nazywane szybkokurczliwymi FT, zawierają natomiast mniejszą ilość mioglobiny i mitochondrium, pracują szybciej i generują większą siłę, lecz szybko ulegają zmęczeniu [Ignasiak Z. 2002, Trzaskoma Z. 2001]. Napięcie mięśniowe Napięcie mięśniowe tonus mięśniowy to stałe spoczynkowe, fizjologiczne pobudzenie mięśniowe napięcie posturalne, nie zależne od naszej woli, którego celem jest utrzymanie w gotowości aparatu ruchu. Jednakże pośrednio człowiek ma wpływ na poziom tonusu mięśniowego poprzez styl życia oraz aktywność fizyczną. Podczas snu tonus zmniejsza swoje napięcie, natomiast w dzień się zwiększa, może być podniesiony pod wpływem stresu, strachu, czy też w stanach pobudzenia. Aktywność fizyczna ma też znaczący 1

2 wpływ na jego poziom. Osoby trenujące dyscypliny siłowe, sztuki walki, będą miały wyższy tonus mięśniowy, natomiast trenujący dyscypliny w których potrzebne jest rozluźnienie np. pływanie niższy [Halicka-Ambroziak H. 1996]. Kontrola mięśni przez ośrodkowy układ nerwowy Układ ruchu znajduje się pod kontrolą ośrodkowego układu nerwowego. Mózgowie odbiera informacje napływające ze środowiska zewnętrznego jak i wewnętrznego i na ich podstawie koordynuje czynności wszystkich narządów, zapewniając stałość środowiska wewnętrznego ustroju (homeostazę) i adaptację do środowiska zewnętrznego. Rdzeń kręgowy przewodzi bodźce czuciowe z receptorów do mózgowia (drogi wstępujące- aferentne), przy czym impulsy odbierane z mięśni, ścięgien i powierzchni stawowych kierowane są do móżdżku, który kontroluje napięcie mięśni i utrzymywanie równowagi. Drogami zstępującymi rdzenia kręgowego, kontrolującymi ruchy dowolne, biegną impulsy z nadrzędnych ośrodków ruchowych w mózgowiu do mięśni (drogi zstępujące eferentne). Do zadań rdzenia kręgowego, poza przenoszeniem informacji, należy udział w tworzeniu odruchów, czyli reakcji na bodźce czuciowe, zachodzącymi bez udziału naszej woli. Reakcje odruchowe (np. cofnięcie ręki przy kontakcie z gorącym przedmiotem) koordynowane są na poziomie rdzenia kręgowego (odruchy rdzeniowe). Ruchy dowolne zamierzone przez człowieka, wywoływane są przez impulsy powstające w nadrzędnych motoneuronach (kora mózgu). Te ruchy znajdują się pod kontrolą zarówno kory mózgu, jak i motoneuronów umiejscowionych w móżdżku, jądrach podkorowych i rdzeniu kręgowym. Każda z półkul mózgu steruje przeciwległą połową ciała, ponieważ drogi zstępujące krzyżują się w rdzeniu przedłużonym [Ignasiak Z. 2002]. Jednostka motoryczna Duże mięśnie szkieletowe człowieka składają się z setek tysięcy włókien mięśniowych. Skoordynowanie skurczu tak olbrzymiej liczby włókien jest możliwe dzięki ich podziałowi na jednostki czynnościowe - jednostki motoryczne. Pojedynczy motoneuron, poprzez swoją wypustkę akson, która rozgałęzia się na wiele cienkich gałązek, unerwiając włókna mięśniowe, tworząc wraz z nimi najmniejszą część mięśnia - jednostkę motoryczną, która może kurczyć się niezależnie od pozostałych części mięśnia. Liczby włókien w jednostce motorycznej determinuje precyzję i siłę mięśnia. Im mniejsza liczba włókien w jednostce motorycznej tym jest bardziej precyzyjny, lecz generuje mniej siły, natomiast im większa ilość włókien w jednostce motorycznej tym jest silniejszy, lecz mniej precyzyjny [Trzaskoma Z. 2001]. 2

3 Mechanizm skurczu mięśnia Dotarcie bodźca z motoneuronu do płytki ruchowej powoduje uwolnienie do szczeliny synaptycznej acetylocholiny, która podwyższa przepuszczalność błony postsynaptycznej. Potencjał czynnościowy wytwarzany jest przez nagły wzrost przepuszczalności dla jonów sodu (Na+), które inicjują uwolnienie z retikulum sarkoplazmatycznego zapasów jonów wapnia (Ca++). Gwałtowny wzrost stężenia jonów Ca++ w cytoplazmie uruchamia mechanizm skurczu [Trzaskoma Z. 2001]. Ślizgowa teoria skurczu. Zgodnie ze ślizgową teorią skurczu, podstawą skurczu mięśnia jest przesuwanie się w stosunku do siebie dwóch filamentów, przy czym cienki filament (aktyna) przesuwa się w kierunku środka grubego filamentu (miozyny). Przesunięcia aktyny w kierunku środka sarkomeru odbywają się za pośrednictwem miozynowych mostków poprzecznych, które łączą się z receptorami aktyny i są siła napędowa skurczu. W rezultacie następuje skurcz sarkomeru. Ponieważ mięśnie szkieletowe mogą się skracać o około 30% swojej długości spoczynkowej, to musi następować odłączanie się mostków od nici aktyny i ponowne łączenie się z nią w nowych miejscach i dalsze jej przesuwanie. Podczas skurczu ten proces powtarza się od 5-6 razy. Reakcji filamentów miozyny i aktyny towarzyszy zmiana energii chemicznej - hydroliza ATP na energię mechaniczną, która uwalniana jest w chwili odszczepienia nieorganicznego fosforanu od ATP pod wpływem ATP-azy [Trzaskoma Z. 2001]. ATP ATP-aza = ADP + P - jest to proces odwracalny. gdzie: ATP - kwas adenozynotrójfosforowy, ATP-aza - enzym rozkładający ATP i uwalniający energię do skurczu mięśnia, ADP - kwas adenozynodwufosforowy, P - fosforan nieorganiczny. Podczas skurczu nici miozyny i aktyny mają stałą długość, natomiast zmienia się, wraz z długością włókna mięśniowego, obszar ich wzajemnego zachodzenia na siebie. Akumulacja ADP, P i jonów H+ występująca podczas intensywnych skurczów (np. podczas ćwiczenia) ma ujemny wpływ na wytwarzanie siły przez mostki poprzeczne i jest uważana, jako istotna przyczyna zmęczenia mięśni. W warunkach statycznych (skurcz izometryczny) mostki poprzeczne działają 3

4 spontanicznie, rozłączając się i ponownie łącząc, starając się zachować stałą liczbę połączeń, która umożliwia utrzymanie stałego poziomu siły. W warunkach dynamicznych podczas wykonywania ruchów ze wzrastającymi prędkościami, czyli zmniejsza się pokonywany opór, liczba połączeń mostków poprzecznych z aktyną maleje. Dzięki temu mechanizmowi występuje dostosowanie liczby połączeń do wielkości pokonywanego oporu, czyli ekonomiczne wykorzystanie źródeł energii [Trzaskoma Z. 2001]. Znaczenie rozgrzewki w profilaktyce sportowej Rozgrzewka przygotowanie organizmu do zwiększonego wysiłku fizycznego poprzez pobudzenie układów: krążenia, mięśniowego, kostno stawowego i nerwowego. Pobudzenie układu krążenia umożliwia większe ukrwienie mięśni, poprzez co dostarcza się więcej tlenu i składników odżywczych niezbędnych do pracy mięśniowej oraz odprowadzenie dwutlenku węgla i metabolitów. Właściwa temperatura układu mięśniowego wpływa na właściwości kurczliwe i metaboliczne włókien mięśniowych, od których zależy prędkość skracania się mięśni, czyli zdolność rozwijania mocy. Właściwa temperatura stawów, a dokładnie mazi stawowej zmniejsza tarcie przylegających powierzchni stawowych oraz zwiększa lepkość mazi. Odpowiednie pobudzenie podczas rozgrzewki układu nerwowego wpływa na szybkość przepływu impulsów nerwowych oraz ilość pobudzonych jednostek motorycznych. Poprawia się precyzja, koordynacja i szybkość ruchów oraz czas reakcji. Rozgrzewka również pełni funkcję profilaktyczną, zapobiegając nadciągnięciom, naderwaniom, lub zerwaniom ścięgien mięśni, więzadeł, czy też uszkodzeniom torebek stawowych [Sozański H. 1999, Trzaskoma Z. 2001]. Proces resyntezy ATP Do skurczu mięśnia niezbędny jest ATP (adenozynotrójfosforan), który jest resyntezowany za pomocą: - rozpadu fosfokreatyny (do 8 sekund) maksymalna moc anaerobowa MMA - niekwasomlekowa, - glikoliza beztlenowa - maksymalna moc anaerobowej MMA kwasomlekowa (około 30 sekund), - glikoliza tlenowa procesy tlenowe niekwasomlekowe, długotrwały czas pracy, - cykl Krebsa łańcuch oddechowy - procesy tlenowe niekwasomlekowe, długotrwały czas pracy [Trzaskoma Z. 2001]. 4

5 Wydolność fizyczna - to zdolność do długotrwałych wysiłków wykonywanych z zaangażowaniem dużych grup mięśniowych. Zależna jest od sprawności fizjologicznych mechanizmów zapewniających adaptację ustroju podczas pracy mięśniowej i umożliwiających szybki powrót do stanu wyjściowego w czasie wypoczynku. Literatura zalecana: 1. Bober T., Zawadzki J. (2006): Biomechanika układu ruchu człowieka. BK, Wrocław; 2. Górski J. Fizjologia człowieka. PZWL, Warszawa Górski J. Fizjologia wysiłku i treningu fizycznego. PZWL, Warszawa Halicka-Ambroziak H., Jusiak R., Martyn A. i wsp. Wskazówki do ćwiczeń z fizjologii dla studentów wychowania fizycznego. AWF, Warszawa Ignasiak Z., Janusz A., Jarosińska A. Anatomia człowieka. PZWL, Wrocław Malarecki I. Wskazówki do ćwiczeń z fizjologii wysiłku fizycznego. AWF, Warszawa Sozański H. (red). Podstawy teorii treningu sportowego. Biblioteka Trenera, Warszawa Traczyk W. Fizjologia człowieka w zarysie. PZWL, Warszawa Traczyk W. Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej. PZWL, Warszawa Trzaskoma Z., Trzaskoma Ł. (2001): Kompleksowe zwiększanie siły mięśniowej sportowców. Biblioteka Trenera Warszawa; Opracował: Dr Mariusz Hrycyna

MIĘŚNIE Czynności i fizjologia mięśni

MIĘŚNIE Czynności i fizjologia mięśni Biomechanika sportu MIĘŚNIE Czynności i fizjologia mięśni CZYNNOŚCI MIĘŚNIA W opisie czynności mięśnia i siły przez niego wyzwolonej odwołujemy się do towarzyszącej temu zmianie jego długości. Zmiana długości

Bardziej szczegółowo

Fizjologia człowieka

Fizjologia człowieka Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski

Bardziej szczegółowo

biologia w gimnazjum OBWODOWY UKŁAD NERWOWY

biologia w gimnazjum OBWODOWY UKŁAD NERWOWY biologia w gimnazjum 2 OBWODOWY UKŁAD NERWOWY BUDOWA KOMÓRKI NERWOWEJ KIERUNEK PRZEWODZENIA IMPULSU NEROWEGO DENDRYT ZAKOŃCZENIA AKSONU CIAŁO KOMÓRKI JĄDRO KOMÓRKOWE AKSON OSŁONKA MIELINOWA Komórka nerwowa

Bardziej szczegółowo

biologiczne mechanizmy zachowania seminarium + laboratorium M.Eng. Michal Adam Michalowski

biologiczne mechanizmy zachowania seminarium + laboratorium M.Eng. Michal Adam Michalowski biologiczne mechanizmy zachowania seminarium + laboratorium M.Eng. Michal Adam Michalowski michal.michalowski@uwr.edu.pl michaladamichalowski@gmail.com michal.michalowski@uwr.edu.pl https://mmichalowskiuwr.wordpress.com/

Bardziej szczegółowo

Ruch i mięśnie. dr Magdalena Markowska

Ruch i mięśnie. dr Magdalena Markowska Ruch i mięśnie dr Magdalena Markowska Zjawisko ruchu Przykład współpracy wielu układów Szkielet Szkielet wewnętrzny: szkielet znajdujący się wewnątrz ciała, otoczony innymi tkankami. U kręgowców składa

Bardziej szczegółowo

Mięśnie. dr Magdalena Markowska

Mięśnie. dr Magdalena Markowska Mięśnie dr Magdalena Markowska Zjawisko ruchu 1) Jako możliwość przemieszczania przestrzennego mięśnie poprzecznie prążkowane 2) Pompa serce 3) Jako podstawa do utrzymywania czynności życiowych mięśnie

Bardziej szczegółowo

Podział tkanki mięśniowej w zależności od budowy i lokalizacji w organizmie

Podział tkanki mięśniowej w zależności od budowy i lokalizacji w organizmie Tkanka mięśniowa Podział tkanki mięśniowej w zależności od budowy i lokalizacji w organizmie Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana poprzecznie prążkowana serca gładka Tkanka mięśniowa Podstawową własnością

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE 1. ĆWICZENIE Podział mięśni; charakterystyka mięśni poprzecznie-prążkowanych i gładkich

ĆWICZENIE 1. ĆWICZENIE Podział mięśni; charakterystyka mięśni poprzecznie-prążkowanych i gładkich ĆWICZENIE 1. TEMAT: testowe zaliczenie materiału wykładowego ĆWICZENIE 2 TEMAT: FIZJOLOGIA MIĘŚNI SZKIELETOWYCH 1. Ogólna charakterystyka mięśni 2. Podział mięśni; charakterystyka mięśni poprzecznie-prążkowanych

Bardziej szczegółowo

Podstawowe zagadnienia z zakresu teorii sportu cz. 2.

Podstawowe zagadnienia z zakresu teorii sportu cz. 2. Podstawowe zagadnienia z zakresu teorii sportu cz. 2. Cele zwiększania siły mięśniowej Przed opracowaniem planu treningowego trzeba precyzyjnie określić, jaką cechę zamierzamy zwiększyć, następnie wyznaczyć

Bardziej szczegółowo

Tkanka nerwowa. neurony (pobudliwe) odbieranie i przekazywanie sygnałów komórki glejowe (wspomagające)

Tkanka nerwowa. neurony (pobudliwe) odbieranie i przekazywanie sygnałów komórki glejowe (wspomagające) Tkanka nerwowa neurony (pobudliwe) odbieranie i przekazywanie sygnałów komórki glejowe (wspomagające) Sygnalizacja w komórkach nerwowych 100 tys. wejść informacyjnych przyjmowanie sygnału przewodzenie

Bardziej szczegółowo

Budowa i rola części czynnej układu ruchu

Budowa i rola części czynnej układu ruchu Budowa i rola części czynnej układu ruchu Układ ruchu Ze względu na budowę i właściwości układ ruchu można podzielić na: część czynną układ mięśniowy część bierną układ szkieletowy Dzięki współdziałaniu

Bardziej szczegółowo

Ruch i mięśnie. dr Magdalena Markowska

Ruch i mięśnie. dr Magdalena Markowska Ruch i mięśnie dr Magdalena Markowska Zjawisko ruchu Przykład współpracy wielu układów Szkielet Szkielet wewnętrzny: szkielet znajdujący się wewnątrz ciała, otoczony innymi tkankami. U kręgowców składa

Bardziej szczegółowo

Fizjologia człowieka

Fizjologia człowieka Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski

Bardziej szczegółowo

Wysiłek krótkotrwały o wysokiej intensywności Wyczerpanie substratów energetycznych:

Wysiłek krótkotrwały o wysokiej intensywności Wyczerpanie substratów energetycznych: Zmęczenie Zmęczenie jako jednorodne zjawisko biologiczne o jednym podłożu i jednym mechanizmie rozwoju nie istnieje. Zmęczeniem nie jest! Zmęczenie po dniu ciężkiej pracy Zmęczenie wielogodzinną rozmową

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE 1. ĆWICZENIE Podział mięśni; charakterystyka mięśni poprzecznie-prążkowanych i

ĆWICZENIE 1. ĆWICZENIE Podział mięśni; charakterystyka mięśni poprzecznie-prążkowanych i ĆWICZENIE 1. TEMAT: testowe zaliczenie materiału wykładowego ĆWICZENIE 2. TEMAT: FIZJOLOGIA MIĘŚNI SZKIELETOWYCH, cz. I 1. Ogólna charakterystyka mięśni 2. Podział mięśni; charakterystyka mięśni poprzecznie-prążkowanych

Bardziej szczegółowo

Źródła energii dla mięśni. mgr. Joanna Misiorowska

Źródła energii dla mięśni. mgr. Joanna Misiorowska Źródła energii dla mięśni mgr. Joanna Misiorowska Skąd ta energia? Skurcz włókna mięśniowego wymaga nakładu energii w postaci ATP W zależności od czasu pracy mięśni, ATP może być uzyskiwany z różnych źródeł

Bardziej szczegółowo

Fizjologia człowieka. Wychowanie Fizyczne II rok/3 semestr. Stacjonarne studia I stopnia. Rok akademicki 2018/2019

Fizjologia człowieka. Wychowanie Fizyczne II rok/3 semestr. Stacjonarne studia I stopnia. Rok akademicki 2018/2019 Fizjologia człowieka Wychowanie Fizyczne II rok/3 semestr Stacjonarne studia I stopnia Rok akademicki 2018/2019 Tematyka ćwiczeń: 1. Podstawy elektrofizjologii komórek. Sprawy organizacyjne. Pojęcie pobudliwości

Bardziej szczegółowo

SYLABUS dotyczy cyklu kształcenia (skrajne daty)

SYLABUS dotyczy cyklu kształcenia (skrajne daty) Załącznik nr 4 do Uchwały Senatu nr 430/01/2015 SYLABUS dotyczy cyklu kształcenia 2016-2019 (skrajne daty) Podstawowe informacje o przedmiocie/module Nazwa przedmiotu/ modułu Fizjologia Kod przedmiotu/

Bardziej szczegółowo

UKŁAD RUCHU (UKŁAD KOSTNY, UKŁAD MIĘŚNIOWY)

UKŁAD RUCHU (UKŁAD KOSTNY, UKŁAD MIĘŚNIOWY) Zadanie 1. (2 pkt). Na rysunku przedstawiono szkielet kończyny dolnej (wraz z częścią kości miednicznej) i kość krzyżową człowieka. a) Uzupełnij opis rysunku ( ) o nazwy wskazanych kości. b) Wybierz z

Bardziej szczegółowo

Biologiczne mechanizmy zachowania - fizjologia. zajecia 2 :

Biologiczne mechanizmy zachowania - fizjologia. zajecia 2 : Biologiczne mechanizmy zachowania - fizjologia zajecia 2 : 15.10.15 Kontakt: michaladammichalowski@gmail.com https://mmichalowskiuwr.wordpress.com/ I gr 08:30 10:00 II gr 10:15 11:45 III gr 12:00 13:30

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 9. Podstawy fizjologii wysiłku fizycznego

Ćwiczenie 9. Podstawy fizjologii wysiłku fizycznego Ćwiczenie 9 Podstawy fizjologii wysiłku fizycznego Zagadnienia teoretyczne 1. Kryteria oceny wydolności fizycznej organizmu. 2. Bezpośredni pomiar pochłoniętego tlenu - spirometr Krogha. 3. Pułap tlenowy

Bardziej szczegółowo

ObciąŜenie treningowe wyraŝa wysiłek wykonywany przez sportowca w

ObciąŜenie treningowe wyraŝa wysiłek wykonywany przez sportowca w WYKŁAD III Struktura obciąŝeń treningowych Aby kierować treningiem sportowym naleŝy poznać relację pomiędzy przyczynami, a skutkami, pomiędzy treningiem, a jego efektami. Przez wiele lat trenerzy i teoretycy

Bardziej szczegółowo

6.1. MI ånie POPRZECZNIE PR ØKOWANE SZKIELETOWE

6.1. MI ånie POPRZECZNIE PR ØKOWANE SZKIELETOWE TKANKA MI åniowa 6 Wywodzi się z mezodermy zorganizowanej w miotomy. Proces różnicowania polega przede wszystkim na tworzeniu wydłużonych komórek zdolnych do wytwarzania białek kurczliwych. Na podstawie

Bardziej szczegółowo

WYCHOWANIE FIZYCZNE II rok semestr 4 / studia stacjonarne. Specjalności: wf i gimnastyka korekcyjna, wf i edukacja dla bezpieczeństwa, wf i przyroda

WYCHOWANIE FIZYCZNE II rok semestr 4 / studia stacjonarne. Specjalności: wf i gimnastyka korekcyjna, wf i edukacja dla bezpieczeństwa, wf i przyroda Fizjologia WYCHOWANIE FIZYCZNE II rok semestr 4 / studia stacjonarne Specjalności: wf i gimnastyka korekcyjna, wf i edukacja dla bezpieczeństwa, wf i przyroda Tematyka ćwiczeń ( zajęcia 2 godz.) 1. Fizjologia

Bardziej szczegółowo

SYLABUS. Fizjologia ogólna człowieka i fizjologia wysiłku. Studia Kierunek studiów Poziom kształcenia Forma studiów

SYLABUS. Fizjologia ogólna człowieka i fizjologia wysiłku. Studia Kierunek studiów Poziom kształcenia Forma studiów SYLABUS Nazwa przedmiotu Fizjologia ogólna człowieka i fizjologia wysiłku Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Wydział Medyczny, Instytut Fizjoterapii, Katedra Nauk Podstawowych Kod przedmiotu Studia

Bardziej szczegółowo

Układ ruchu, skóra Zadanie 1. (1 pkt) Schemat przedstawia fragment szkieletu człowieka.

Układ ruchu, skóra Zadanie 1. (1 pkt) Schemat przedstawia fragment szkieletu człowieka. Układ ruchu, skóra Zadanie 1. (1 pkt) Schemat przedstawia fragment szkieletu człowieka. Podaj nazwy odcinków kręgosłupa oznaczonych na schemacie literami A, B, C i D. Zadanie 2. (1 pkt) Na rysunku przedstawiono

Bardziej szczegółowo

Budowa i funkcje komórek nerwowych

Budowa i funkcje komórek nerwowych Budowa i funkcje komórek nerwowych Fizjologia Komórki nerwowe neurony w organizmie człowieka około 30 mld w większości skupione w ośrodkowym układzie nerwowym podstawowa funkcja przekazywanie informacji

Bardziej szczegółowo

Układ ruchu Zadanie 1. (1 pkt) Schemat przedstawia fragment szkieletu człowieka.

Układ ruchu Zadanie 1. (1 pkt) Schemat przedstawia fragment szkieletu człowieka. Układ ruchu Zadanie 1. (1 pkt) Schemat przedstawia fragment szkieletu człowieka. Podaj nazwy odcinków kręgosłupa oznaczonych na schemacie literami A, B, C i D. Zadanie 2. (1 pkt) Na rysunku przedstawiono

Bardziej szczegółowo

Układ szkieletowy Iza Falęcka

Układ szkieletowy Iza Falęcka Układ szkieletowy Iza alęcka Zaznacz podpunkt, w którym nie wymieniono kości krótkich. a) kość łokciowa, kość miednicza, rzepka b) kość krzyżowa, paliczki, łopatka c) kość nadgarstka, kręgosłup, kość śródręcza

Bardziej szczegółowo

Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu WYDZIAŁ WYCHOWANIA FIZYCZNEGO w Gdańsku ĆWICZENIE III. AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA, A METABOLIZM WYSIŁKOWY tlenowy

Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu WYDZIAŁ WYCHOWANIA FIZYCZNEGO w Gdańsku ĆWICZENIE III. AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA, A METABOLIZM WYSIŁKOWY tlenowy Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu WYDZIAŁ WYCHOWANIA FIZYCZNEGO w Gdańsku ĆWICZENIE III AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA, A METABOLIZM WYSIŁKOWY tlenowy AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA W ujęciu fizjologicznym jest to: każda

Bardziej szczegółowo

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Fizjologia ogólna i fizjologia wysiłku

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Fizjologia ogólna i fizjologia wysiłku SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2015-2018 (skrajne daty) 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej kierunek)

Bardziej szczegółowo

Trening indywidualny w róŝnych etapach ontogenezy

Trening indywidualny w róŝnych etapach ontogenezy Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Sportu Powszechnego Zakład: Fitness i Sportów Siłowych Trening indywidualny w róŝnych etapach ontogenezy Osoby prowadzące przedmiot: 1. Aleksandra

Bardziej szczegółowo

Dr inż. Marta Kamińska

Dr inż. Marta Kamińska Nowe techniki i technologie dla medycyny Dr inż. Marta Kamińska Układ nerwowy Układ nerwowy zapewnia łączność organizmu ze światem zewnętrznym, zezpala układy w jedną całość, zprawując jednocześnie nad

Bardziej szczegółowo

Tkanka mięśniowa. pobudliwość kurczliwość

Tkanka mięśniowa. pobudliwość kurczliwość Aparat kurczliwy: miofilamenty cienkie ( i białka pomocnicze) miofilamenty grube (miozyna 2) Tkanka mięśniowa troponina tropomiozyna troponina lub kaldesmon i kalponina łańcuchy lekkie miozyna 2 pobudliwość

Bardziej szczegółowo

BIOMECHANIKA RUCHÓW BALISTYCZNYCH

BIOMECHANIKA RUCHÓW BALISTYCZNYCH BIOMECHANIKA RUCHÓW BALISTYCZNYCH Jan Gajewski Akademia Trenerska 2010 1 RUCHY BALISTYCZNE szybkie ruchy sterowane ante factum według wyuczonego stereotypu ruchowego. Zaliczamy do nich rzuty, skoki, kopnięcia,

Bardziej szczegółowo

UKŁAD MIĘŚNIOWY. Slajd 1. Slajd 2. Slajd 3 MIOLOGIA OGÓLNA BUDOWA MIĘŚNIA

UKŁAD MIĘŚNIOWY. Slajd 1. Slajd 2. Slajd 3 MIOLOGIA OGÓLNA BUDOWA MIĘŚNIA Slajd 1 Slajd 2 Slajd 3 MIOLOGIA OGÓLNA UKŁAD MIĘŚNIOWY Mięśnie tworzą czynny narząd ruchu. Zbudowane są z tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej sterowanej przez ośrodkowy układ nerwowy. Ze względu

Bardziej szczegółowo

ZARYS FIZJOLOGII WYSIŁKU FIZYCZNEGO Podręcznik dla studentów

ZARYS FIZJOLOGII WYSIŁKU FIZYCZNEGO Podręcznik dla studentów ZARYS FIZJOLOGII WYSIŁKU FIZYCZNEGO Podręcznik dla studentów ZARYS FIZJOLOGII WYSIŁKU FIZYCIKIES Podręcznik dla studentów Pod redakcją dr n. med. Bożeny Czarkowskiej-Pączek prof. dr. hab. n. med. Jacka

Bardziej szczegółowo

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE. WYDZIAŁ Kultury Fizycznej i Ochrony Zdrowia

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE. WYDZIAŁ Kultury Fizycznej i Ochrony Zdrowia PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ Kultury Fizycznej i Ochrony Zdrowia Katedra Morfologicznych i Czynnościowych Podstaw Kultury Fizycznej Kierunek: Wychowanie Fizyczne SYLABUS Nazwa przedmiotu

Bardziej szczegółowo

Błona komórkowa grubość od 50 do 100 A. Istnieje pewna różnica potencjałów, po obu stronach błony, czyli na błonie panuje pewne

Błona komórkowa grubość od 50 do 100 A. Istnieje pewna różnica potencjałów, po obu stronach błony, czyli na błonie panuje pewne Błona komórkowa grubość od 50 do 100 A Istnieje pewna różnica potencjałów, po obu stronach błony, czyli na błonie panuje pewne napięcie elektryczne, zwane napięciem na błonie. Różnica potencjałów to ok.

Bardziej szczegółowo

Opis efektów kształcenia dla modułu zajęć

Opis efektów kształcenia dla modułu zajęć Nazwa modułu: Fizjologia człowieka Rok akademicki: 2030/2031 Kod: BTR-1-105-s Punkty ECTS: 1 Wydział: Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Kierunek: Turystyka i Rekreacja Specjalność: - Poziom studiów:

Bardziej szczegółowo

Fizjologia człowieka - opis przedmiotu

Fizjologia człowieka - opis przedmiotu Fizjologia człowieka - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Fizjologia człowieka Kod przedmiotu 16.1-WL-WF-FCz Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Wychowanie fizyczne Profil

Bardziej szczegółowo

zmęczenie Fizjologia człowieka

zmęczenie Fizjologia człowieka zmęczenie Fizjologia człowieka Zmęczenie definicje: Stan organizmu, rozwijający się w czasie wykonywania pracy fizycznej lub umysłowej, charakteryzujący się zmniejszeniem zdolności do pracy, nasileniem

Bardziej szczegółowo

Trener Marcin Węglewski ROZGRZEWKA PRZEDMECZOWA W PIŁCE NOŻNEJ

Trener Marcin Węglewski ROZGRZEWKA PRZEDMECZOWA W PIŁCE NOŻNEJ ROZGRZEWKA PRZEDMECZOWA W PIŁCE NOŻNEJ Na optymalne przygotowanie zawodników do wysiłku meczowego składa się wiele czynników. Jednym z nich jest dobrze przeprowadzona rozgrzewka. (Chmura 2001) Definicja

Bardziej szczegółowo

fizjologia zwierząt - GIBE 2. mięśnie, równowaga, odruchy seminarium + laboratorium M.Eng. Michal Adam Michalowski

fizjologia zwierząt - GIBE 2. mięśnie, równowaga, odruchy seminarium + laboratorium M.Eng. Michal Adam Michalowski fizjologia zwierząt - GIBE 2. mięśnie, równowaga, odruchy seminarium + laboratorium M.Eng. Michal Adam Michalowski michal.michalowski@uwr.edu.pl michaladamichalowski@gmail.com michal.michalowski@uwr.edu.pl

Bardziej szczegółowo

TEST - BIOLOGIA WERONIKA GMURCZYK

TEST - BIOLOGIA WERONIKA GMURCZYK TEST - BIOLOGIA WERONIKA GMURCZYK Temat: Układ nerwowy i hormonalny Zadanie 1. Zaznacz poprawną odpowiedź. Co to są hormony? a) związki chemiczne wytwarzane w gruczołach łojowych, które regulują pracę

Bardziej szczegółowo

grupa a Klasa 7. Zaznacz prawidłowe zakończenie zdania. (0 1)

grupa a Klasa 7. Zaznacz prawidłowe zakończenie zdania. (0 1) grupa a Regulacja nerwowo-hormonalna 37 pkt max... Imię i nazwisko Poniższy test składa się z 20 zadań. Przy każdym poleceniu podano liczbę punktów możliwą do uzyskania za prawidłową odpowiedź.... Za rozwiązanie

Bardziej szczegółowo

Tkanka mięśniowa. Bogdan Walkowiak. Zakład Biofizyki Instytut Inżynierii Materiałowej Politechnika Łódzka. 7 listopada 2014 Biofizyka 1

Tkanka mięśniowa. Bogdan Walkowiak. Zakład Biofizyki Instytut Inżynierii Materiałowej Politechnika Łódzka. 7 listopada 2014 Biofizyka 1 Wykład 5 Tkanka mięśniowa Bogdan Walkowiak Zakład Biofizyki Instytut Inżynierii Materiałowej Politechnika Łódzka 7 listopada 2014 Biofizyka 1 Trzy typy mięśni Mięśnie szkieletowe (Poprzecznie prążkowane)

Bardziej szczegółowo

Potencjał spoczynkowy i czynnościowy

Potencjał spoczynkowy i czynnościowy Potencjał spoczynkowy i czynnościowy Marcin Koculak Biologiczne mechanizmy zachowania https://backyardbrains.com/ Powtórka budowy komórki 2 Istota prądu Prąd jest uporządkowanym ruchem cząstek posiadających

Bardziej szczegółowo

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA. Katedra Fizjoterapii i Nauk o Zdrowiu. Kierunek: Fizjoterapia

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA. Katedra Fizjoterapii i Nauk o Zdrowiu. Kierunek: Fizjoterapia PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA Katedra Fizjoterapii i Nauk o Zdrowiu Kierunek: Fizjoterapia SYLABUS Nazwa przedmiotu Fizjologia Kod przedmiotu FII_03_SS_2012

Bardziej szczegółowo

Temat: Przegląd i budowa tkanek zwierzęcych.

Temat: Przegląd i budowa tkanek zwierzęcych. Temat: Przegląd i budowa tkanek zwierzęcych. 1. Czym jest tkanka? To zespół komórek o podobnej budowie, które wypełniają w organizmie określone funkcje. Tkanki tworzą różne narządy, a te układy narządów.

Bardziej szczegółowo

Wydawnictwo Lekarskie PZWL.

Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Wydawnictwo Lekarskie PZWL www.pzwl.pl JAN CHMURA ROZGRZEWKA PODSTAWY FIZJOLOGICZNE I ZASTOSOWANIE PRAKTYCZNE MW ydawnictw o Lekarskie PZWL Warszawa 2014 Spis treści Przedmowa (Władysław Jerzy Engel)...

Bardziej szczegółowo

Fizjologia człowieka

Fizjologia człowieka Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski

Bardziej szczegółowo

Tkanka mięśniowa. pobudliwość kurczliwość

Tkanka mięśniowa. pobudliwość kurczliwość Aparat kurczliwy: miofilamenty cienkie ( i białka pomocnicze) miofilamenty grube (miozyna 2) Tkanka mięśniowa troponina tropomiozyna troponina lub kaldesmon i kalponina łańcuchy lekkie miozyna 2 pobudliwość

Bardziej szczegółowo

Fizjologia człowieka

Fizjologia człowieka Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski

Bardziej szczegółowo

Wspieranie ogólnego rozwoju młodzieży poprzez dobór ćwiczeń

Wspieranie ogólnego rozwoju młodzieży poprzez dobór ćwiczeń Wspieranie ogólnego rozwoju młodzieży poprzez dobór ćwiczeń Konferencja metodyczno-szkoleniowa Wielkopolskiego Stowarzyszenia Sportowego i Zakładu Teorii Sportu AWF Poznań dr hab. Adam Kawczyński Ogólny

Bardziej szczegółowo

Somatosensoryka. Marcin Koculak

Somatosensoryka. Marcin Koculak Somatosensoryka Marcin Koculak Systemy czucia somatycznego CZUCIE POWIERZCHNIOWE DOTYK, BÓL, TEMPERATURA CZUCIE GŁĘBOKIE PROPRIOCEPCJA MIĘŚNIE, STAWY, ŚCIĘGNA CZUCIE Z NARZĄDÓW RUCHU CZUCIE TRZEWNE WISCEROCEPCJA

Bardziej szczegółowo

Błona komórkowa grubość od 50 do 100 A. Istnieje pewna różnica potencjałów, po obu stronach błony, czyli na błonie panuje pewne

Błona komórkowa grubość od 50 do 100 A. Istnieje pewna różnica potencjałów, po obu stronach błony, czyli na błonie panuje pewne Błona komórkowa grubość od 50 do 100 A Istnieje pewna różnica potencjałów, po obu stronach błony, czyli na błonie panuje pewne napięcie elektryczne, zwane napięciem na błonie. Różnica potencjałów to ok.

Bardziej szczegółowo

1. Funkcje układu mięśniowego:

1. Funkcje układu mięśniowego: 1. Funkcje układu mięśniowego: Organizm człowieka buduje około 600 mięśni. Stanowią one prawie połowę ciężaru ciała. Do najważniejszych funkcji mięśni należą: przemieszczanie kości, co powoduje wykonywanie

Bardziej szczegółowo

Fizjologia zwierząt i człowieka

Fizjologia zwierząt i człowieka Fizjologia zwierząt i człowieka Udział w wykładach 30 godz. Udział w ćwiczeniach 30 godz. Liczba punktów ECTS 5 mgr Agnieszka Stankiewicz (Wądołowska) wadolowska.agnieszka@gmail.com Pracowania Neurobiologii

Bardziej szczegółowo

wykłady 30, ćwiczenia - 60 wykłady 20, ćwiczenia - 40 Nakład pracy studenta bilans punktów ECTS Obciążenie studenta

wykłady 30, ćwiczenia - 60 wykłady 20, ćwiczenia - 40 Nakład pracy studenta bilans punktów ECTS Obciążenie studenta Lp. Element Opis 1 Nazwa Fizjologia Wysiłku Fizycznego I, II 2 Typ obowiązkowy 3 Instytut Nauk o Zdrowiu 4 Kod PPWSZ F_03 Kierunek, kierunek: Fizjoterapia 5 specjalność, specjalność: poziom i profil poziom

Bardziej szczegółowo

Tkanka nerwowa. Komórki: komórki nerwowe (neurony) sygnalizacja komórki neurogleju (glejowe) ochrona, wspomaganie

Tkanka nerwowa. Komórki: komórki nerwowe (neurony) sygnalizacja komórki neurogleju (glejowe) ochrona, wspomaganie Komórki: komórki nerwowe (neurony) sygnalizacja komórki neurogleju (glejowe) ochrona, wspomaganie Tkanka nerwowa Substancja międzykomórkowa: prawie nieobecna (blaszki podstawne) pobudliwość przewodnictwo

Bardziej szczegółowo

Fizjologia zwierząt i człowieka

Fizjologia zwierząt i człowieka Fizjologia zwierząt i człowieka Udział w wykładach 30 godz. Udział w ćwiczeniach 30 godz. Liczba punktów ECTS 5 mgr Agnieszka Wądołowska wadolowska.agnieszka@gmail.com Pracowania Neurobiologii konsultacje:

Bardziej szczegółowo

Sylabus przedmiotu. 1. Metryczka. II Wydział Lekarski

Sylabus przedmiotu. 1. Metryczka. II Wydział Lekarski Sylabus przedmiotu 1. Metryczka Nazwa Wydziału: Program kształcenia II Wydział Lekarski Kierunek: Fizjoterapia Poziom kształcenia: jednolite studia magisterskie Profil kształcenia: praktyczny Forma studiów:

Bardziej szczegółowo

ZAGADNIENIA KIERUNKOWE.

ZAGADNIENIA KIERUNKOWE. ZAGADNIENIA KIERUNKOWE www.ams.wroclaw.pl Trening personalny Trener personalny Kulturystyka Sporty siłowe Trening motoryczny Zajęcia funkcjonalne Wysiłek fizyczny Zmęczenie Zakwasy; glikogen TRENING PERSONALNY

Bardziej szczegółowo

Człowiek żyje życiem całego swojego ciała, wszystkimi jego elementami, warstwami, jego zdrowie zależy od zdrowia jego organizmu.

Człowiek żyje życiem całego swojego ciała, wszystkimi jego elementami, warstwami, jego zdrowie zależy od zdrowia jego organizmu. RUCH TO ZDROWIE Człowiek żyje życiem całego swojego ciała, wszystkimi jego elementami, warstwami, jego zdrowie zależy od zdrowia jego organizmu. P A M I Ę T A J Dobroczynny wpływ aktywności fizycznej na

Bardziej szczegółowo

Tkanka mięśniowa. pobudliwość kurczliwość

Tkanka mięśniowa. pobudliwość kurczliwość Tkanka mięśniowa troponina tropomiozyna Aparat kurczliwy: miofilamenty cienkie ( i białka pomocnicze) miofilamenty grube (miozyna 2) białka pomocnicze łańcuchy lekkie miozyna 2 miozyna 2 pobudliwość kurczliwość

Bardziej szczegółowo

Fizjologia człowieka

Fizjologia człowieka Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra Promocji Zdrowia Zakład Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski

Bardziej szczegółowo

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA. Katedra EKONOMIKI TURYSTYKI. Kierunek: TURYSTYKA I REKREACJA

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA. Katedra EKONOMIKI TURYSTYKI. Kierunek: TURYSTYKA I REKREACJA PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA Katedra EKONOMIKI TURYSTYKI Kierunek: TURYSTYKA I REKREACJA SYLABUS Nazwa przedmiotu Fizjologia pracy i wypoczynku

Bardziej szczegółowo

Tkanka mięśniowa pobudliwość kurczliwość Miofilamenty nie kurczą się, lecz przesuwają względem siebie ( główki miozyny kroczą po aktynie)

Tkanka mięśniowa pobudliwość kurczliwość Miofilamenty nie kurczą się, lecz przesuwają względem siebie ( główki miozyny kroczą po aktynie) Tkanka mięśniowa Aparat kuczliwy: miofilamenty cienkie (aktyna i białka pomocnicze) miofilamenty grube (miozyna 2) pobudliwość kurczliwość Miofilamenty nie kurczą się, lecz przesuwają względem siebie (

Bardziej szczegółowo

FIZJOLOGIA WYSIŁKU FIZYCZNEGO ENERGETYKA WYSIŁKU, ROLA KRĄŻENIA I UKŁADU ODDECHOWEGO

FIZJOLOGIA WYSIŁKU FIZYCZNEGO ENERGETYKA WYSIŁKU, ROLA KRĄŻENIA I UKŁADU ODDECHOWEGO FIZJOLOGIA WYSIŁKU FIZYCZNEGO ENERGETYKA WYSIŁKU, ROLA KRĄŻENIA I UKŁADU ODDECHOWEGO Dr hab. Andrzej Klusiewicz Zakład Fizjologii Instytutu Sportu Tematyka wykładu obejmuje trzy systemy energetyczne generujące

Bardziej szczegółowo

Wyniki badań: Imię i Nazwisko: Piotr Krakowiak. na podstawie badań wydolnościowych wykonanych dnia w Warszawie.

Wyniki badań: Imię i Nazwisko: Piotr Krakowiak. na podstawie badań wydolnościowych wykonanych dnia w Warszawie. Wyniki badań: Imię i Nazwisko: Piotr Krakowiak na podstawie badań wydolnościowych wykonanych dnia 14.03.2014 w Warszawie. 1 2 S t r o n a WSTĘP Realizacja założeń treningowych wymaga pracy organizmu na

Bardziej szczegółowo

AKADEMIA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO im. JERZEGO KUKUCZKI w KATOWICACH Kierunek studiów: FIZJOTERAPIA poziom pierwszy tytuł zawodowy absolwenta: licencjat

AKADEMIA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO im. JERZEGO KUKUCZKI w KATOWICACH Kierunek studiów: FIZJOTERAPIA poziom pierwszy tytuł zawodowy absolwenta: licencjat Profil kształcenia: ogólno akademicki Moduł / przedmiot: PO14 FIZJOLOGIA AKADEMIA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO im. JERZEGO KUKUCZKI w KATOWICACH Kierunek studiów: FIZJOTERAPIA poziom pierwszy tytuł zawodowy absolwenta:

Bardziej szczegółowo

Wyniki badań: Imię i Nazwisko: Paweł Kownacki. na podstawie badań wydolnościowych wykonanych dnia 20.05.2014 w Warszawie.

Wyniki badań: Imię i Nazwisko: Paweł Kownacki. na podstawie badań wydolnościowych wykonanych dnia 20.05.2014 w Warszawie. Wyniki badań: Imię i Nazwisko: Paweł Kownacki na podstawie badań wydolnościowych wykonanych dnia 20.05.2014 w Warszawie. 1 2 S t r o n a WSTĘP Realizacja założeń treningowych wymaga pracy organizmu na

Bardziej szczegółowo

Wyniki badań: Imię i Nazwisko: Piotr Krakowiak. na podstawie badań wydolnościowych wykonanych dnia w Warszawie.

Wyniki badań: Imię i Nazwisko: Piotr Krakowiak. na podstawie badań wydolnościowych wykonanych dnia w Warszawie. Wyniki badań: Imię i Nazwisko: Piotr Krakowiak na podstawie badań wydolnościowych wykonanych dnia 08.05.2014 w Warszawie. 1 2 S t r o n a WSTĘP Realizacja założeń treningowych wymaga pracy organizmu na

Bardziej szczegółowo

Podział tkanki mięśniowej. Tkanka mięśniowa. Poprzecznie prążkowana

Podział tkanki mięśniowej. Tkanka mięśniowa. Poprzecznie prążkowana Tkanka mięśniowa Podział tkanki mięśniowej Tkanka mięśniowa Poprzecznie prążkowana Gładka Szkieletowa Sercowa Szkieletowe Mięsień sercowy Mięśnie gładkie Cytoplazma z miofibryllami sarkoplazma SER siateczka

Bardziej szczegółowo

SYLABUS. Fizjologia Wydział Lekarski I Lekarski magisterski stacjonarne polski. obowiązkowy. 155, w tym: 35 - wykłady, 48 seminaria, 72 ćwiczenia

SYLABUS. Fizjologia Wydział Lekarski I Lekarski magisterski stacjonarne polski. obowiązkowy. 155, w tym: 35 - wykłady, 48 seminaria, 72 ćwiczenia SYLABUS Nazwa przedmiotu/modułu Wydział Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Forma studiów Język przedmiotu Rodzaj przedmiotu Fizjologia Wydział Lekarski I Lekarski magisterski stacjonarne polski

Bardziej szczegółowo

ROLA UKŁADU KOSTNO STAWOWEGO I MIĘŚNIOWEGO W PROCESIE PRACY

ROLA UKŁADU KOSTNO STAWOWEGO I MIĘŚNIOWEGO W PROCESIE PRACY Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł II Foliogram 8 ROLA UKŁADU KOSTNO STAWOWEGO I MIĘŚNIOWEGO W PROCESIE PRACY FIZJOLOGIA PRACY to nauka, która bada: podstawowe procesy fizjologiczne, które zachodzą w układzie

Bardziej szczegółowo

Plan i program Kursu Instruktorów Rekreacji Ruchowej część ogólna

Plan i program Kursu Instruktorów Rekreacji Ruchowej część ogólna Plan i program Kursu Instruktorów Rekreacji Ruchowej część ogólna Lp. Przedmiot Prowadzący Ilość godzin 1 Anatomia dr Jarosław Domaradzki 8 2 Antropomotoryka dr Marek Konefał 8 3 Teoria sportu Mgr Leszek

Bardziej szczegółowo

Zdolności KOMPLEKSOWE ZWINNOŚĆ

Zdolności KOMPLEKSOWE ZWINNOŚĆ Zdolności KOMPLEKSOWE Zwinność i Szybkość ZWINNOŚĆ umożliwia wykonywanie złożonych pod względem koordynacyjnym aktów ruchowych, szybkie przestawianie się z jednych ściśle skoordynowanych ruchów na inne

Bardziej szczegółowo

Karta Opisu Przedmiotu

Karta Opisu Przedmiotu Politechnika Opolska Wydział Wychowania Fizycznego i Fizjoterapii Kierunek studiów Profil kształcenia Poziom studiów Specjalność Forma studiów Semestr studiów Fizjoterapia Praktyczny Studia pierwszego

Bardziej szczegółowo

KARTA PRZEDMIOTU. 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Fizjologia KOD S/I/st/4

KARTA PRZEDMIOTU. 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Fizjologia KOD S/I/st/4 KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Fizjologia KOD S/I/st/4 2. KIERUNEK: Sport 3. POZIOM STUDIÓW 1 : I stopień studia stacjonarne 4. ROK/ SEMESTR STUDIÓW: II rok/iii semestr 5. LICZBA PUNKTÓW ECTS: 5

Bardziej szczegółowo

Fizjologiczne podstawy rekreacji ruchowej z elementami fizjologii ogólnej człowieka. Pod redakcją naukową Andrzeja Eberhardta

Fizjologiczne podstawy rekreacji ruchowej z elementami fizjologii ogólnej człowieka. Pod redakcją naukową Andrzeja Eberhardta Fizjologiczne podstawy rekreacji ruchowej z elementami fizjologii ogólnej człowieka Pod redakcją naukową Andrzeja Eberhardta Warszawa 2008 FIZJOLOGICZNE PODSTAWY REKREACJI RUCHOWEJ Z ELEMENTAMI FIZJOLOGII

Bardziej szczegółowo

SIŁA 2015-04-15. Rodzaje skurczów mięśni: SKURCZ IZOTONICZNY ZDOLNOŚĆ KONDYCYJNA

SIŁA 2015-04-15. Rodzaje skurczów mięśni: SKURCZ IZOTONICZNY ZDOLNOŚĆ KONDYCYJNA SIŁA ZDOLNOŚĆ KONDYCYJNA Rodzaje skurczów mięśni: skurcz izotoniczny wiąże się ze zmianą długości mięśnia przy stałym poziomie napięcia mięśniowego. Występuje gdy mięsień może się skracać, ale nie generuje

Bardziej szczegółowo

Fizjologia człowieka

Fizjologia człowieka Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski

Bardziej szczegółowo

Tkanka mięśniowa. pobudliwość kurczliwość

Tkanka mięśniowa. pobudliwość kurczliwość Aparat kurczliwy: miofilamenty cienkie ( i białka pomocnicze) miofilamenty grube (miozyna 2) Tkanka mięśniowa troponina tropomiozyna troponina lub kaldesmon i kalponina łańcuchy lekkie miozyna 2 pobudliwość

Bardziej szczegółowo

Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko. Syllabus przedmiotowy 2017/ /22 r.

Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko. Syllabus przedmiotowy 2017/ /22 r. Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko Syllabus przedmiotowy 017/18 01/ r. Wydział Fizjoterapii Kierunek studiów Fizjoterapia Specjalność ----------- Forma studiów Stacjonarne Stopień studiów

Bardziej szczegółowo

Tkanka łączna. komórki bogata macierz

Tkanka łączna. komórki bogata macierz Tkanka łączna komórki bogata macierz (przenosi siły mechaniczne) Funkcje spaja róŝne typy innych tkanek zapewnia podporę narządom, ochrania wraŝliwe części organizmu transport substancji odŝywczych i produktów

Bardziej szczegółowo

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2014/2015

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2014/2015 Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Karta przedmiotu WydziałLekarski i Nauk o Zdrowiu obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2014/201 Kierunek studiów: Dietetyka

Bardziej szczegółowo

wysiłki dynamiczne wysiłki statyczne pracę ujemną ogólne miejscowe krótkotrwałe średnim czasie trwania długotrwałe moc siły

wysiłki dynamiczne wysiłki statyczne pracę ujemną ogólne miejscowe krótkotrwałe średnim czasie trwania długotrwałe moc siły W zależności od rodzaju skurczów mięśni wyróżnia się: - wysiłki dynamiczne, w których mięśnie kurcząc się zmieniają swoją długość i wykonują pracę w znaczeniu fizycznym (skurcze izotoniczne lub auksotoniczne),

Bardziej szczegółowo

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2017/2018 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW I ROKU STUDIÓW

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2017/2018 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW I ROKU STUDIÓW PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2017/2018 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW I ROKU STUDIÓW 1. NAZWA PRZEDMIOTU 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek ) realizującej

Bardziej szczegółowo

Podział tkanki mięśniowej. Tkanka mięśniowa. Poprzecznie prążkowana

Podział tkanki mięśniowej. Tkanka mięśniowa. Poprzecznie prążkowana Tkanka mięśniowa Podział tkanki mięśniowej Włókna mięśniowe Tkanka mięśniowa Komórki Komórki Poprzecznie prążkowana Gładka Szkieletowa Sercowa Szkieletowe Mięsień sercowy Mięśnie gładkie Cytoplazma z miofibryllami

Bardziej szczegółowo

Czym jest ruch? Życie polega na ruchu i ruch jest jego istotą (Schopenhauer) Ruch jest życiem, a życie jest ruchem (Senger)

Czym jest ruch? Życie polega na ruchu i ruch jest jego istotą (Schopenhauer) Ruch jest życiem, a życie jest ruchem (Senger) Wysiłek fizyczny Czym jest ruch? Życie polega na ruchu i ruch jest jego istotą (Schopenhauer) Ruch jest życiem, a życie jest ruchem (Senger) Rodzaje wysiłku fizycznego: ograniczony, uogólniony, krótkotrwały,

Bardziej szczegółowo

Sprawozdanie nr 6. Temat: Trening fizyczny jako proces adaptacji fizjologicznej. Wpływ treningu na sprawność zaopatrzenia tlenowego ustroju.

Sprawozdanie nr 6. Temat: Trening fizyczny jako proces adaptacji fizjologicznej. Wpływ treningu na sprawność zaopatrzenia tlenowego ustroju. Imię i nazwisko. Data:.. Sprawozdanie nr 6 Temat: Trening fizyczny jako proces adaptacji fizjologicznej. Wpływ treningu na sprawność zaopatrzenia tlenowego ustroju. I Wprowadzenie Wyjaśnij pojęcia: Wydolność

Bardziej szczegółowo

Budowa i zróżnicowanie neuronów - elektrofizjologia neuronu

Budowa i zróżnicowanie neuronów - elektrofizjologia neuronu Budowa i zróżnicowanie neuronów - elektrofizjologia neuronu Neuron jest podstawową jednostką przetwarzania informacji w mózgu. Sygnał biegnie w nim w kierunku od dendrytów, poprzez akson, do synaps. Neuron

Bardziej szczegółowo

Anna Słupik. Układ czucia głębokiego i jego wpływ na sprawność ruchową w wieku podeszłym

Anna Słupik. Układ czucia głębokiego i jego wpływ na sprawność ruchową w wieku podeszłym Anna Słupik Układ czucia głębokiego i jego wpływ na sprawność ruchową w wieku podeszłym 16.05.2007 Struktura układu czucia głębokiego Receptory w strukturach układu ruchu: mięśnie + ścięgna więzadła torebka

Bardziej szczegółowo

Układ nerwowy składa się z ośrodkowego (centralnego) i obwodowego układu nerwowego. Zapewnia on stały kontakt organizmu ze środowiskiem zewnętrznym

Układ nerwowy składa się z ośrodkowego (centralnego) i obwodowego układu nerwowego. Zapewnia on stały kontakt organizmu ze środowiskiem zewnętrznym Budowa i funkcje Układ nerwowy składa się z ośrodkowego (centralnego) i obwodowego układu nerwowego. Zapewnia on stały kontakt organizmu ze środowiskiem zewnętrznym oraz integrację narządów wewnętrznych.

Bardziej szczegółowo

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE. Instytut Nauk o Zdrowiu i Żywieniu Osoba sporządzająca

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE. Instytut Nauk o Zdrowiu i Żywieniu Osoba sporządzająca Politechnika Częstochowska, Wydział Zarządzania PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE Nazwa przedmiotu Nauka o człowieku Kierunek Menedżer żywności i żywienia Forma studiów stacjonarne Poziom kwalifikacji I stopnia

Bardziej szczegółowo

Fizjologia człowieka

Fizjologia człowieka Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski

Bardziej szczegółowo