Profilaktyka raka piersi poradnik dla kobiet

Transkrypt

1 Profilaktyka raka piersi poradnik dla kobiet

2

3 Profilaktyka raka piersi poradnik dla kobiet Konsultacja naukowa dr S³awomir Mazur dr Janusz Meder Patronat naukowy Patroni medialni

4 RAK PIERSI JEST JEDNYM Z NAJCZÊSTSZYCH POWODÓW UMIERALNOŒCI KOBIET W POLSCE KA DEGO ROKU NOTUJE SIÊ OKO O 12 TYSIÊCY NOWYCH ZACHOROWAÑ CO ROKU NA RAKA PIERSI UMIERA PONAD 5 TYSIÊCY KOBIET, G ÓWNIE Z POWODU WYKRYCIA CHOROBY W ZBYT ZAAWANSOWANYM STADIUM 2

5 Guz, który mo na wyczuæ palcami w trakcie comiesiêcznego samobadania ma œrednicê ok 1 cm Taki guz roœnie cztery lata, a nawet d³u ej, w ci¹gu tego czasu mo na go wykryæ za pomoc¹ mammografii lub badania USG Guz wielkoœci 1-2 cm mo na skutecznie leczyæ Œrednio 3 mm œrednicy ma guzek, który wykrywa siê u kobiety regularnie poddaj¹cej siê mammografii, wtedy szanse na wyleczenie s¹ niemal stuprocentowe Oko³o 12 mm mierzy zmiana wykrywana podczas comiesiêcznego samobadania 21-milimetrowy guz zauwa a u siebie kobieta, która bada siê nieregularnie, 40 mm (a 4 cm œrednicy - tyle, co ma³a mandarynka!) - to wielkoœæ guza wykrywanego u kobiety, która nigdy wczeœniej nie bada³a piersi Tak zaawansowany nowotwór zmniejsza szansê na skuteczne leczenie Kluczow¹ kwesti¹ w walce z rakiem piersi jest wiedza o metodach wczesnego wykrywania, czynnikach ryzyka, metodach zapobiegania i przyczynach jego wystêpowania Ich poznanie znacznie zwiêksza szansê zarówno jego unikniêcia, jak i wyleczenia Wspó³czesne techniki diagnozowania, wsparte regularnie prowadzonym samobadaniem piersi, pozwalaj¹ na wykrycie choroby we wczesnym stadium, kiedy mo na j¹ ca³kowicie wyleczyæ NAJLEPSZ METOD WCZESNEGO WYKRYCIA NOWOTWORÓW PIERSI JEST SYSTEMATYCZNE UCZESTNICTWO KOBIET BEZ JAKICHKOLWIEK OBJAWÓW CHOROBOWYCH W PRZESIEWOWYCH (ANG SCREENING) BADANIACH MAMMOGRAFICZNYCH O GWARANTOWANYM STANDARDZIE W NASZYM KRAJU ZGODNIE Z ZALECENIAMI UNII EUROPEJSKIEJ BADANIEM TAKIM STOPNIOWO ZOSTAN OBJÊTE WSZYSTKIE KOBIETY W PRZEDZIALE WIEKU OD 50 DO 69 ROKU U YCIA OD 2006 r ROZPOCZÊTO JU ROZSY ANIE IMIENNYCH ZAPROSZEÑ ABY EFEKT TAKIEGO BADANIA BY EKONOMICZNIE UZASADNIONY DLA SEKTORA PUBLICZNEGO: NA 100 ZAPROSZONYCH KOBIET POWINNO SIÊ ZG OSIÆ CO NAJMNIEJ 70 KOLEJNYM WARUNKIEM OSI GNIÊCIA POZYTYWNEGO EFEKTU BADAÑ PRZESIEWOWYCH JEST ICH CZÊSTOTLIWOŒÆ WYKONYWANIA NIE RZADZIEJ NI RAZ NA DWA LATA 3

6 Czy ka dy guzek w piersiach to nowotwór? Nie ka dy guz wykryty w piersi jest rakiem, tj nowotworem z³oœliwym Na szczêœcie na jeden wykryty nowotwór z³oœliwy przypada dziesiêæ innych ³agodnych zmian Czy rak oznacza koniecznoœæ usuniêcia piersi? Na 10 kobiet, u których stwierdzono raka piersi, przy obecnym stanie wiedzy i technik leczniczych, 6-7 kobiet mo e byæ leczonych bez amputacji piersi Wszystko zale y przede wszystkim od stadium, w jakim zostanie wykryty nowotwór i jego rodzaju Jakie s¹ szanse na wyleczenie raka piersi? JEŒLI GUZ PIERSI WYKRYTY ZOSTANIE WE WCZESNYM STADIUM ROZWOJU, A LECZENIE ZOSTANIE PODJÊTE NIEZW OCZNIE - SZANSE NA CA KOWITE WYLECZENIE S BARDZO DU E 4 Objawy raka piersi Wiêkszoœæ kobiet zg³asza siê do lekarza z powodu spostrze enia ma³ego guzka w piersi Podejrzane o charakter nowotworowy s¹ pojedyncze guzki, twarde, o nieregularnym kszta³cie, nieruchome wobec skóry i (lub) œciany klatki piersiowej, czêsto niedaj¹ce dolegliwoœci bólowych Do innych objawów nowotworu gruczo³u piersiowego wystêpuj¹cych w póÿniejszym okresie trwania choroby nale y: wci¹ganie brodawki, zmiana wielkoœci lub kszta³tu piersi, niesymetryczne u³o enie piersi podczas unoszenia ramion, obrzêk piersi, zmiany skórne wokó³ brodawki, wyciek z brodawki (zw³aszcza krwisty), zaczerwienienie, stwardnienie i zgrubienie skóry, "skórka pomarañczowa" - przejaw nacieczenia w³ókien sprê ystych zd¹ aj¹cych do skóry w³aœciwej wystêpuj¹cego na powierzchni gruczo³u piersiowego, na ograniczonej powierzchni, powiêkszenie wêz³ów ch³onnych w dole pachowym, poszerzenie y³ skóry piersi, owrzodzenie skóry piersi, obrzêk ramienia, bóle spowodowane przerzutami odleg³ymi

7 Rozpoznanie raka piersi Im wczeœniej nowotwór zostanie rozpoznawany, tym lepsze jest rokowanie i wiêksza szansa na wyleczenie Guz o œrednicy do 1 cm mo e byæ rozpoznany przy prowadzonym regularnie samobadaniu lub w trakcie mammograficznych badañ diagnostycznych Jest to zmiana o mniejszym stopniu zaawansowania i istnieje du e prawdopodobieñstwo, e proces chorobowy ma charakter miejscowy, co w istotny sposób zwiêksza szansê wyleczenia Samokontrola piersi W zdecydowanej wiêkszoœci przypadków guz piersi jest wykrywany przez same pacjentki, a nie przez lekarzy Niestety najczêœciej wtedy jest ju w zaawansowanym stadium Rozwi¹zaniem jest systematyczna samokontrola piersi, która umo liwia wczeœniejsze wykrycie raka, kiedy istnieje jeszcze szansa ca³kowitego wyleczenia i zachowania piersi SAMOKONTROLA PIERSI POWINNA BYÆ WYKONYWANA PRZEZ KOBIETY OD 20 ROKU YCIA A DO PÓ NEJ STAROŒCI BADANIE NALE Y WYKONYWAÆ CO MIESI C, NAJLEPIEJ TEGO SAMEGO DNIA W TYGODNIU, PO ZAKOÑCZENIU MIESI CZKI KOBIETY, KTÓRE JU NIE MIESI CZKUJ, POWINNY WYKONYWAÆ BADANIE W TEN SAM DZIEÑ KA DEGO KOLEJNEGO MIESI CA Badanie najlepiej wykonywaæ przed lustrem, pod prysznicem lub w pozycji le ¹cej Zajmuje nie wiêcej ni 5 minut, a mo e pomóc uratowaæ ycie 5

8 Techniki wykonania samokontroli piersi Badanie w pozycji stoj¹cej 1 Stañ przed lustrem z rêkami opuszczonymi wzd³u cia³a i dok³adnie obejrzyj piersi 2 Oprzyj d³onie mocno na biodrach zwracaj¹c uwagê na: zmiany w kszta³cie piersi lub ich po³o eniu np uniesienie ku górze, zmianê koloru skóry piersi lub brodawki (zabarwienie poma rañczowe), zmarszczenia skóry, zaczerwienienia, wci¹gniêcia, owrzodzenia brodawki sutkowej 3 Nastêpnie obejrzyj piersi z rêkami uniesionymi ku górze 4 Praw¹ d³oñ oprzyj o ty³ g³owy, lew¹ d³oni¹ badaj pierœ praw¹ 6

9 5 Badaj¹c pierœ staraj siê palce trzymaæ p³asko, lekko naciskaj, zataczaj ko³a posuwaj¹c siê zgodnie z ruchem wskazówek zegara wykonuj¹c ruchem spiralnym coraz wê sze krêgi i kieruj¹c siê ku brodawce W trakcie tego badania zwróæ uwagê na ewentualne stwardnienia lub guzki, które spoistoœci¹ ró ni¹ siê od otoczenia 6 Œciœnij brodawkê sutkow¹ kciukiem i palcem wskazuj¹cym sprawdzaj¹c czy nie wydobywa siê z niej wydzielina 7 Nastêpnie zbadaj pierœ lew¹ wed³ug powy szego schematu Badanie w pozycji le ¹cej 1 Po³ó siê na wznak, podpieraj¹c poduszk¹ lewy bark Lew¹ rêkê pod³ó pod g³owê, a praw¹ d³oni¹ badaj lew¹ pierœ Badaj¹c pierœ staraj siê palce trzymaæ p³asko, lekko naciskaj, zataczaj ko³a posuwaj¹c siê zgodnie z ruchem wskazówek zegara wykonuj¹c ruchem spiralnym coraz wê sze krêgi i kieruj¹c siê ku brodawce W trakcie tego badania zwróæ uwagê na ewentualne stwardnienia lub guzki, które spoistoœci¹ ró ni¹ siê od otoczenia 2 Nastêpnie zbadaj praw¹ pierœ wed³ug powy szego schematu 3 Teraz w pozycji le ¹cej na wznak, u³ó lew¹ rêkê wzd³u cia³a, a praw¹ d³oni¹ zbadaj lew¹ pachê Nastêpnie wykonaj badanie pachy prawej w odwrotnym u³o eniu Zwróæ uwagê na wystêpowanie podejrzanych grudek (powiêkszonych wêz³ów ch³onnych) w dole pachowym 7

10 Nie obawiaj siê badania: nie ka da wykryta zmiana: guzek, stwardnienie, zmiana koloru skóry - jest rakiem, czêsto s¹ to np ³agodne zmiany zapalne, wykryte zmiany koniecznie skonsultuj z lekarzem, szybkie przyst¹pienie do diagnozowania i leczenia wykrytych zmian zwiêksza szanse na ca³kowite wyleczenie nowotworu Zg³oœ siê do lekarza, jeœli: pierœ ma zmieniony kszta³t, na skórze piersi wystêpuj¹ zmarszczenia, wci¹gniêcia, zmiana koloru, brodawka jest wci¹gniêta, zaczerwieniona lub ma owrzodzenie, z brodawki wydobywa siê wydzielina, wyczuwasz guzek lub stwardnienie Interpretacja zmian wykrytych podczas samobadania 8 Podczas samobadania w piersi mo na wykryæ wiele zmian, które mog¹ budziæ niepokój, ale nie wszystkie s¹ groÿne i oznaczaj¹ od razu nowotwór Dlatego wa ne jest regularne samobadanie, by poznaæ strukturê swoich piersi i uwa nie obserwowaæ niepokoj¹ce zmiany

11 Zmiany ³agodne: Jedn¹ z ³agodnych zmian s¹ ma³e zgrubienia, które zmieniaj¹ swoj¹ wielkoœæ podczas cyklu miesi¹czkowego Kobiety, które intensywnie siê odchudzaj¹, podczas samobadania mog¹ wyczuæ w piersiach twarde guzki, które s¹ efektem zwiêkszonej spoistoœci piersi, zwi¹zanej z utrat¹ t³uszczu w piersiach Bardzo szczup³e osoby mog¹ tak e wyczuæ jako twarde guzki, po³¹czenia stawowe, znajduj¹cego siê w œrodku klatki piersiowej, mostka z ebrami U niektórych kobiet mog¹ wystêpowaæ pewne zgrubienia pomiêdzy brodawk¹ a pach¹ lub bezpoœrednio powy ej brodawki S¹ to wiêksze ni w innych czêœciach nagromadzenia tkanki gruczo³owej Okolice te czêœciej nabrzmiewaj¹ i staj¹ siê bardziej wra liwe na dotyk w okresie poprzedzaj¹cym menstruacjê Twardsze miejsca znaleÿæ mo na tak e w dolnej czêœci piersi, poni ej brodawki Badaj¹c brodawkê mo na pod ni¹ wyczuæ jakby puste miejsce, gdzie przewody mleczne tworz¹ zatoki i zbli aj¹ siê do swego ujœcia zewnêtrznego Stany zapalne b¹dÿ zabiegi chirurgiczne mog¹ pozostawiæ w piersi zmiany bliznowate, które mog¹ byæ wyczuwalne podczas samobadania piersi jako guzki lub twarde krawêdzie Zmiany takie powstaj¹ tak e po biopsji Niepokoj¹ce zmiany Charakterystyczne zmiany, na które powinno zwracaæ siê szczególn¹ uwagê podczas badania piersi, to: bardziej ni dotychczas widoczne przez skórê naczynia ylne, zmiany w kolorze lub strukturze skóry, zmiany wielkoœci lub kszta³tu jednej z piersi, do³ki, zaci¹gniêcia lub owrzodzenia brodawki b¹dÿ skóry na piersi, a tak e zmiany kszta³tu lub zarysu brodawki, zmiany w wygl¹dzie brodawek, takie jak np zaczerwienienia, strupki, wci¹gniêcia, ³uszczenia naskórka, krwawienie lub wyciek wydzieliny z brodawek, obrzêk ramienia 9

12 Wykryty guzek Jeœli podczas samobadania wykryjesz w swojej piersi guzek najpierw zbadaj odpowiedni fragment drugiej piersi, aby sprawdziæ czy tam te nie wystêpuje podobna zmiana Jeœli podobna zmiana wystêpuje w obu piersiach, zwykle nie jest ona groÿna, choæ koniecznie powinnaœ siê zg³osiæ na konsultacjê do lekarza, by wyjaœniæ zmiany Jeœli oka e siê, e zmiana nie jest symetryczna - wystêpuje tylko w jednej piersi, nie wpadaj w panikê Zapamiêtaj gdzie znalaz³aœ guzek, jak najszybciej skontaktuj siê z lekarzem i powiedz mu o swoim odkryciu Jeœli lekarz bêdzie podziela³ obawy, co do mo liwoœci wyst¹pienia nowotworu, skieruje ciê na kolejne badania diagnostyczne, które rozwiej¹ w¹tpliwoœci Do czasu kolejnego badania nie wykonuj kolejnej samokontroli Najwa niejsze w tym okresie bêdzie wsparcie bliskich, dlatego nie wstydÿ siê i powiedz im o swoich podejrzeniach Kontakt z najbli szymi bêdzie najlepsz¹ pomoc¹ w przetrwaniu trudnych chwil przed wizyt¹ u lekarza i w czasie procesu diagnostycznego PAMIÊTAJ, E BADANIA STATYSTYCZNE WYKAZUJ, I WIÊKSZOŒÆ (PRAWIE 80%) GUZKÓW WYKRYWANYCH PALCAMI PODCZAS SAMOBADANIA NIE MA Z OŒLIWEGO CHARAKTERU 10 Badania diagnostyczne Wspó³czesna medycyna dysponuje wieloma mo liwoœciami diagnostycznymi, które pozwalaj¹ stwierdziæ czy wykryta w piersi zmiana ma charakter niez³oœliwy czy te z³oœliwy adne badanie - stosowane pojedynczo - nie daje pe³nego obrazu piersi Aby badania profilaktyczne mia³y sens, nale y po³¹czyæ ró ne ich metody i dostosowaæ je do wieku oraz budowy kobiety Badanie piersi sk³ada siê z trzech podstawowych etapów Pierwszy etap to badanie palpacyjne (manualne), które wykonuje lekarz; drugi etap to badanie mammograficzne i/lub ultrasonograficzne, zaœ trzeci etap to biopsja W przypadku, gdy biopsja potwierdzi obecnoœæ komórek nowotworowych, lekarz stosuje odpowiednie postêpowanie lecznicze

13 Mammografia Mammografia jest radiologiczn¹ metod¹ badania sutka (gruczo³u piersiowego) Podobnie jak w pozosta³ych metodach rentgenowskich, wykorzystuje siê tu ró nice w poch³anianiu promieni X, przechodz¹cych przez poszczególne tkanki organizmu Obraz utrwalany jest na b³onach rentgenowskich Zdjêcia pozwalaj¹ uwidoczniæ prawid³owe struktury sutka i ewentualne ich zmiany USG piersi USG, czyli badanie ultrasonograficzne piersi, jest bezpieczn¹ i bezbolesn¹ metod¹ oceny stanu piersi Badanie ultrasonograficzne wykorzystuje ultradÿwiêki, emitowane przez sondê przy³o on¹ do skóry nasmarowanej specjalnym elem UltradŸwiêki odbijaj¹ siê od tkanek o ró nej gêstoœci i przetwarzane s¹ do postaci obrazu podobnego do zdjêcia rentgenowskiego Badanie USG najczêœciej zalecane jest pacjentkom miêdzy 20 a 40 rokiem ycia lub w ka dym wieku ze wskazañ onkologa Badanie ultrasonograficzne jest badaniem nieinwazyjnym, dziêki czemu mo na je wykonywaæ wielokrotnie Profilaktycznie USG piersi nale y robiæ raz w roku Biopsja Biopsja cienkoig³owa (BAC) polega na nak³uciu cienk¹ ig³¹ (jeœli jest taka koniecznoœæ - pod kontrol¹ USG lub mammografii) piersi i pobraniu materia³u ze zmienionego fragmentu piersi W przypadku, gdy zmiana wype³niona jest p³ynem i oka e siê torbiel¹, po opró nieniu stanie siê ona niewyczuwalna Je eli zaœ jest to zmiana lita, pobrane komórki rozprowadzane s¹ na szkie³ku mikroskopowym, odpowiednio barwione i poddawane badaniu pod mikroskopem w celu stwierdzenia obecnoœci komórek nowotworowych Biopsja gruboig³owa pozwala na pobranie materia³u tkankowego, który mo e byæ poddany badaniu histopatologicznemu, precyzyjnie okreœlaj¹cemu charakter zmiany W przypadku w¹tpliwoœci prawid³owoœci oceny mikroskopowej wykonywana jest celowana biopsja chirurgiczna 11

14 Czynniki ryzyka raka piersi Ryzyko wyst¹pienia choroby zwi¹zane jest min z: po³o eniem geograficznym, obszarem kulturowym, stylem ycia, czynnikami genetycznymi, wczesnym wyst¹pieniem pierwszej miesi¹czki, póÿn¹ menopauz¹, pierwsz¹ ci¹ ¹ ukoñczon¹ porodem po 30 r, krótkim kamieniem dzieci piersi¹ poni ej 6 miesiêcy, stosowaniem hormonalnej terapii zastêpczej w d³u szym okresie czasu w okresie pomenopauzalnym (im d³u ej stosuje siê hormonoterapiê zastêpcz¹ tym wy sze ryzyko zachorowania na nowotwory: piersi, jajników i macicy), stosowaniem antykoncepcji hormonalnej przez kobiety bêd¹ce nosicielkami mutacji genów BRCA-1 i BRCA-2 PRZY JEDNOCZESNYM WYST PIENIU DWÓCH LUB WIÊCEJ CZYNNIKÓW RYZYKA PRAWODOPODOBIEÑSTWO ROZWOJU NOWOTWORU ZWIÊKSZA SIÊ 12 Ograniczanie ryzyka Oto niektóre sposoby na ograniczenie ryzyka wyst¹pienia raka piersi: zmniejszenie spo ycia t³uszczów a zwiêkszenie spo ycia b³onnika, w tym pe³noziarnistego pieczywa, kasz, owoców i warzyw, produktów bogatych w nienasycone kwasy t³uszczowe omega-3 i omega-6, ograniczenie iloœci spo ywanego alkoholu, zapobieganie oty³oœci przez odpowiednie od ywianie siê i regularne uprawianie æwiczeñ fizycznych, karmienie dzieci piersi¹ tak d³ugo jak to jest mo liwe

15 Leczenie raka piersi Podstawowym sposobem leczenia raka piersi jest chirurgia Zazwyczaj leczenie chirurgiczne skojarzone jest z innymi metodami tj z chemio- i radioterapi¹ Niestety w Polsce najczêstszym leczeniem chirurgicznym jest amputacja radykalna piersi We wczesnych stadiach zaawansowania choroby mo liwe jest leczenie oszczêdzaj¹ce gruczo³ piersiowy, jak równie oszczêdzaj¹ce wêz³y pachowe Kolejnym etapem leczenia jest chirurgia odtwórcza Rekonstrukcje piersi mog¹ byæ wykonywane jednoczasowo b¹dÿ w trybie odroczonym po zakoñczeniu leczenia onkologicznego 13

16 10 PRZYKAZAÑ JAK UNIKN Æ ZACHOROWANIA NA NOWO- TWORY I INNE CHOROBY CYWILIZACYJNE 1 Stosuj sta³¹ rekreacjê fizyczn¹ (chocia by codzienny pó³godzinny spacer szybkim krokiem w parku) 2 Unikaj ycia w przewlek³ym stresie, nie bierz udzia³u w wyœcigu szczurów 3 Nie pal papierosów 4 Ogranicz picie alkoholu 5 Nie dopuszczaj do wyst¹pienia nadwagi: Stosuj na co dzieñ dietê œródziemnomorsk¹, Ogranicz do niezbêdnego minimum spo ywanie t³uszczu i s³odyczy, Jedz wiêcej ryb, owoców i warzyw, Ogranicz spo ywanie miêsa (szczególnie czerwonego) do kilku razy w tygodniu, Jedz mniej produktów konserwowanych, ywnoœæ przechowuj w lodówce zgodnie z terminem przydatnoœci do spo ycia 6 Opalaj siê z umiarem (stosuj kremy z filtrami ochronnymi) Nie korzystaj z solarium 7 Zaszczep siê przeciw wirusowemu zapalenia w¹troby ( ó³taczka!) 8 Unikaj przypadkowych kontaktów seksualnych, chroñ siê przed przenoszeniem wirusów i bakterii chorobotwórczych 9 Staraj siê wyleczyæ wszystkie przewlek³e stany zapalne w organizmie 10 Jeœli w twojej rodzinie wystêpowa³y nowotwory, przebadaj siê w poradni genetycznej 14

17 WYKA CZUJNOŒÆ ONKOLOGICZN - Z OTA ZASADA 2-3 TYGODNI Jeœli stwierdzisz u siebie objawy lub dolegliwoœci: powoli powiêkszaj¹ce siê wêz³y ch³onne, bia³awe zabarwienia i zgrubienia b³ony œluzowej, ma³e, niebolesne owrzodzenia na wargach i jêzyku, chrypa, trudnoœci w po³ykaniu, kaszel, krwiste odksztuszanie, stwardnienie, guzek w piersi, brak ³aknienia, miêsowstrêt, chudniêcie, powiêkszaj¹ce siê znamiona na skórze, krwisty œluz, krew w kale, krwisty mocz, nie yt pêcherza, czêste parcie na pêcherz, mog¹ to byæ sygna³y wielu banalnych chorób nieonkologicznych ³atwych do wyleczenia Je eli zastosowane leczenie przeciwzapalne (antybiotyk lub inny lek przeciwzapalny, przeciwgor¹czkowy lub przeciwbólowy) lub inne objawowe jest nieskuteczne i choroba nie cofa siê w okresie 2-3 tygodni - WPIERW NALE Y WYKLUCZYÆ NOWOTWÓR!!! onkologa do którego nawet nie potrzeba skierowania DOPIERO POTEM MO NA DIAGNOZOWAÆ I LECZYÆ INNE CHOROBY - najlepiej kieruj¹c siê do 15

18 KORZYSTAJ Z ZAPROSZEÑ NA WYKONANIE PRZESIEWOWYCH BADAÑ PROFILAKTYCZNYCH, KTÓRE S BEZP ATNE: Cytologia - u kobiet w wieku lat, co 3 lata Mammografia - u kobiet w wieku lat, co 2 lata Kolonoskopia - wszystkie osoby w wieku lat bez objawów raka jelita grubego oraz osoby w wieku lat bez objawów raka jelita grubego, które mia³y w rodzinie przynajmniej jednego krewnego pierwszego stopnia (rodzice, rodzeñstwo, dzieci) chorego na raka jelita grubego Do badañ nie kwalifikuje siê osób, które mia³y to badanie w ci¹gu ostatnich 10 lat PAMIÊTAJ, O KONIECZNOŒCI WYKONYWANIA BADAÑ OKRESOWYCH CO 1-2 LATA U LEKARZA RODZINNEGO LUB PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ Poproœ o skierowanie na takie badania jak: Morfologia krwi z rozmazem, OB, rozszerzone badania biochemiczne, Zdjêcia RTG klatki piersiowej (koniecznie w dwóch projekcjach przednio-tylnej i bocznej), USG jamy brzusznej Marker PSA u zdrowych mê czyzn powy ej 50 r co 1-2 lata Test na krew utajon¹ w kale po 50 r co 1-2 lata (mo na samemu kupiæ w aptece) JU NA PODSTAWIE WYNIKÓW TYCH BADAÑ MO NA ROZPOZNAÆ WIELE NOWOTWORÓW W BARDZO WCZESNYM STADIUM ZAAWANSOWANIA! 16 W TEN PROSTY SPOSÓB MO ESZ URATOWAÆ W ASNE YCIE

19 Dowiesz siê wiêcej korzystaj¹c z Internetu: (strona poœwiêcona Wielkiej Kampanii ycia - Avon Kontra Rak Piersi) (strona Stowarzyszenia Amazonki Warszawa Centrum) (strona internetowa Polskiej Unii Onkologii), (strona internetowa Centrum Onkologii w Warszawie), (adresy poradni genetycznych) lub z bezp³atnej infolinii onkologicznej (od poniedzia³ku do czwartku w godz dy uruj¹ lekarze - eksperci z Centrum Onkologii) Pytania mo esz kierowaæ równie na adresy: amazonki@freengopl oraz Avon Cosmetics Polska Spz oo ul S³owicza Warszawa

20 ŒREDNIO CO 40 MINUT RAK PIERSI DIAGNOZOWANY JEST U KOLEJNEJ POLKI OZNACZA TO 35 NOWYCH ZACHOROWAÑ DZIENNIE, ROCZNIE NA RAKA PIERSI KA DEGO ROKU UMIERA OKO O KOBIET, PRZEDE WSZYSTKIM Z POWODU ZBYT PÓ NEGO WYKRYCIA ZMIAN W PIERSIACH WIERZYMY, E GABINETY Z RÓ OW WST K WP YN NA ZMIANÊ TEJ STATYSTYKI