Pułapki (bardzo) wczesnej diagnostyki nowotworów układu rozrodczego

Transkrypt

1

2 Pułapki (bardzo) wczesnej diagnostyki nowotworów układu rozrodczego Radosław Mądry i Janina Markowska Katedra i Klinika Onkologii Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu Poznań

3 szyjki macicy 3

4 szyjki macicy DOSTĘPNY Pierwsze badanie cytoonkologiczne - około 2 3 lat po rozpoczęciu współżycia płciowego (nie później niż w wieku 21 lat) Co roku do 30 roku życia. Po 30 roku życia jeżeli uzyskano prawidłowe wyniki cytologiczne badania mogą być wykonywane rzadziej co 2 3 lata. Po 70 roku życia, lub usunięciu macicy z powodów nie onkologicznych można zaprzestać skryningu. 4

5 szyjki macicy Brak we wczesnych stopniach zaawansowania W zaawansowanych przypadkach Krwawienia międzymiesiączkowe Krwawienia kontaktowe Masywne upławy Cuchnące upławy Niewydolność nerek Bóle okolicy krzyżowej oraz dolegliwości bólowe o cechach rwy kulszowej 5

6 szyjki macicy Nieprawidłowości w badaniu cytologicznym lub widoczne zmiany makroskopowe stwierdzanie w badaniu ginekologicznym są pierwszym etapem w rozpoznaniu raka szyjki macicy W przypadku zmian w badaniu cytologicznym kolejnym etapem jest kolposkopia. W przypadku stwierdzenia zmiany w badaniu ginekologicznym wykonuje się biopsję szyjki macicy wraz z pobraniem materiału z kanału szyjki. Podstawą rozpoznania raka szyjki macicy jest wynik badania histopatologicznego 6

7 szyjki macicy Prawidłowa cytologia Pacjentka lat 25 (0,0,0) zgłosiła się do swojego lekarza na kolejne badanie kontrolne. Zgłaszała w trakcie badania występujące od kilku miesięcy bóle po stronie lewej promieniujące do kończyny lewej 7

8 szyjki macicy Prawidłowa cytologia W trakcie badania stwierdzono zmianę o charakterze satelitarnego owrzodzenia w sklepieniu pochwy po stronie lewej oraz naciek w przymaciczu po tej stronie Pobrany wycinek potwierdził podejrzenie kliniczne Rak szyjki macicy FIGO IIB z zajęciem przymacicza po stronie lewej 8

9 szyjki macicy Prawidłowa cytologia W dokonanej weryfikacji wyników wcześniejszych badań cytologicznych (rok wcześniej) wykazano obecność komórek ocenianych jako komórki inwazyjnego raka szyjki macicy nie rozpoznanego przez cytologia w trakcie badania 9

10 szyjki macicy Prawidłowa cytologia Pomimo radiochemioterapii pacjentka zmarła w obrazie progresji choroby w 8 miesięcy od opóźnionego rozpoznania 10

11 szyjki macicy Test cytologiczny PAPA i Bethesda są badaniami subiektywnymi. Wyniki fałszywie ujemnie: rak płaskonabłonkowy 3,3% rak gruczołowy 8,9% ca in situ - 11% Test podwójny (cytologia i DNA HPV) po 30-tym roku życia ACOG i ACS 11

12 jajnika 12

13 jajnika BRAK Także w grupach zwiększonego ryzyka (nosicielstwo mutacji w genach BRCA1/2) 13

14 jajnika We wczesnym stadium bezobjawowy Często niespecyficzne dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego lub układu moczowego W zaawansowanym stadium dolegliwości związane są z progresją choroby i obecnością płynu w jamie brzusznej 14

15 jajnika Przed zabiegiem operacyjnym oprócz badania ginekologicznego wykonuje się szereg badań obrazowych Usg Tomografię komputerową CA125 Podstawą rozpoznania raka jajnika jest materiał histopatologiczny uzyskany w trakcie zabiegu operacyjnego W nielicznych sytuacjach rozpoznanie stawia się na podstawie Biopsji jamy brzusznej Biopsji opłucnej Biopsji wątroby 15

16 jajnika Wywiad rodzinny U pacjentki lat 46 (pracownik szpitala) ginekolog stwierdził zmianę w rzucie przydatków po stronie prawej wielkości 3 cm W wykonanych badaniach dodatkowych (CA125, KT) nie stwierdzono patologii Pacjentka była obserwowana przez 2 lata i z uwagi na wzrost wielkości zmiany w wieku lat 48 poddana została zwiadowczej laparotomii

17 jajnika Wywiad rodzinny W jej trakcie rozpoznano raka jajnika w stopniu zaawansowania IIIC nowotwór z rozsiewem w jamie brzusznej, wielkość resztek ponad 2 cm. Typ surowiczy G3 U chorej wykonano suboptymalny zabieg chirurgiczny a następnie poddano uzupełniającej chemioterapii

18 jajnika Wywiad rodzinny W jej trakcie rozpoznano raka jajnika w stopniu zaawansowania IIIC nowotwór z rozsiewem w jamie brzusznej, wielkość resztek ponad 2 cm. U chorej wykonano suboptymalny zabieg chirurgiczny a następnie poddano uzupełniającej chemioterapii

19 jajnika Wywiad rodzinny W wywiadzie rodzinnym chora zgłosiła występowanie raka jajnika w rodzinie jej matka zachorowała na raka jajnika w wieku lat 44 Pomimo chemioterapii III linii chora zmarła w 18 miesięcy do chwili rozpoznania

20 jajnika Torbiel ciałka żółtego Pacjentka lat 51 zgłosiła się do ginekologa celem uzyskanie drugiej opinii, z uwagi na utrzymujący się guz w przydatku o wymiarach 3 cm, który jej ginekolog ocenił jako torbiel ciałka żółtego Pacjentka została zakwalifikowana do chirurgicznej weryfikacji zmiany w przydatkach

21 jajnika Torbiel ciałka żółtego Przed zaplanowaną laparoskopią zwiadowczą wykonano u chorej oznaczenie CA125. Stwierdzono stężenie antygenu ponad 120 IU/ml W trakcie przeprowadzonej laparoskopii rozpoznano rozsianego raka jajnika stopień IIIC wg FIGO

22 jajnika Torbiel ciałka żółtego Dokonano konwersji do laparotomii i podjęto próbę przeprowadzenia całkowitej cytoredukcji Pomimo chemioterapii III linii chora zmarła w obrazie progresji choroby nowotworowej

23 Oczywista oczywistość Opóźnienie w terapii zmniejsza istotnie szanse chorych na wyleczenie W przypadku wątpliwości w obrazie USG dodatkowe informacje dostarcza wykonanie kolorowego Dopplera ring of fire w ciałku żółtym

24 szyjki macicy Błąd w trakcie oceny cytologicznej IA 93% IB 93% IIA 80% IIB 63% IIIA 58% IIIB 35% IVA 32% IVB 16%

25 jajnika Brak dobrze zebranego wywiadu Brak reakcji na utrzymywanie się guza w wieku okołomenopauzalnym IA 90% IB 94% IC 92% II 85% IIA 70% IIB 78% III 73% IIIA 39% IIIB 59% IIIC 52% IV 39%

26 Czy jesteśmy celem?

27 Dziękuję za uwagę