Urodziłem się 29 maja 1976 roku w Oświęcimiu. Egzamin dojrzałości zdałem. Liceum Ogólnokształcącym im. Stanisława Konarskiego w

Transkrypt

1 Dr n. med. Sławomir Blamek Załącznik nr 2 do wniosku AUTOREFERAT I. Część biograficzna Urodziłem się 29 maja 1976 roku w Oświęcimiu. Egzamin dojrzałości zdałem w 1995 roku w Liceum Ogólnokształcącym im. Stanisława Konarskiego w Oświęcimiu, w klasie o profilu biologiczno-chemicznym. Studia ukończyłem z pierwszą lokatą na Wydziale Lekarskim Śląskiej Akademii Medycznej w Zabrzu i w 2001 roku uzyskałem z wyróżnieniem tytuł lekarza medycyny. Od 1998 roku brałem udział w pracach Studenckiego Koła Naukowego działającego przy Zakładzie Radioterapii, od lutego 2002 roku, zostałem zatrudniony w charakterze lekarza w Zakładzie Radioterapii Centrum Onkologii-lnstytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie, Oddział w Gliwicach w niepełnym wymiarze czasu pracy, a od października 2002, po zakończeniu stażu podyplomowego podjąłem pracę w Zakładzie Radioterapii w pełnym wymiarze czasu pracy. W 2003 roku rozpocząłem specjalizację w dziedzinie radioterapii onkologicznej. Od początku pracy włączyłem się w działalność naukową Zakładu Radioterapii. W trakcie specjalizacji uczestniczyłem w licznych kursach krajowych i zagranicznych. W 2003 roku zostałem również członkiem zespołu wdrażającego radioterapię śródoperacyjną w naszym ośrodku i utworzonej Pracowni Radioterapii Konwencjonalnej i Śródoperacyjnej. W styczniu 2008 roku uzyskałem stopień doktora nauk medycznych na podstawie rozprawy Ocena wyników leczenia naczyniaków tęłniczo-żylnych mózgu

2 metodą radiochirurgii stereotaktycznej. Stopień został nadany przez Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Wydział Lekarski z Oddziałem Stomatologicznym w Zabrzu. W 2008 roku zdałem też egzamin specjalizacyjny z radioterapii onkologicznej i otrzymałem stanowisko adiunkta naukowo-badawczego w Zakładzie Radioterapii Centrum Onkologii-lnstytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie, Oddział w Gliwicach. W 2009 roku (luty-marzec) odbyłem szkoleniowy staż za granicą w Zakładzie Radioterapii, Inselspital - Universitatsspital w Bernie, w Szwajcarii. II. Działalność naukowa Jestem autorem lub współautorem 29 prac opublikowanych w całości oraz 3 komentarzy do prac oryginalnych, z czego 20 zostało opublikowanych po doktoracie. W 11 z nich (wliczając cykl prac będących przedmiotem habilitacji) jestem pierwszym autorem, w kolejnych 6 drugim. Sumaryczna wartość punktacji IF, zgodnie z załączoną analizą bibliometryczną (załącznik 4), wynosi 15,416, a po doktoracie 13,769, uwzględniając zaś cykl prac będących przedmiotem habilitacji - 22,438 punktów, (po doktoracie 20,791). Indeks cytowań według Web of Science wynosi 36, a bez autocytowań 32, h-index wynosi 4. Według bazy danych Scopus indeks cytowań wynosi 45, a bez autocytowań 43, h-index wynosi 3. Uzupełnienie mojego dorobku stanowi 111 prac zaprezentowanych na krajowych i zagranicznych zjazdach naukowych, z czego 81 prac zostało opublikowanych w formie streszczeń w suplementach recenzowanych czasopism naukowych. Byłem ponadto opiekunem naukowym 25 prac przygotowanych przez studentów w ramach działalności Studenckiego Koła Naukowego przy Zakładzie Radioterapii.

3 Mój dotychczasowy dorobek naukowy pod względem merytorycznym można podzielić na kilka głównych nurtów: 1. Radiochirurgia i frakcjonowana radioterapia stereotaktyczna a) Skuteczność i tolerancja radioterapii stereotaktycznej malformacji naczyniowych mózgu b) Skuteczność i tolerancja radiochirurgii stereotaktycznej guzów mózgu oraz pozaczaszkowej radioterapii stereotaktycznej c) Techniczne i fizyczne aspekty radiochirurgii stereotaktycznej 2. Radioterapia guzów mózgu u dorosłych i u dzieci 3. Zastosowanie spektroskopii protonowego rezonansu magnetycznego w monitorowaniu odczynu popromiennego oraz diagnostyce progresji nowotworów i uszkodzeń mózgu po radioterapii 4. Genetyka i epigenetyka nowotworów 5. Radioterapia śródoperacyjna 6. Radioterapia przerzutów i czynniki ryzyka ich powstawania 7. Skojarzone leczenie chłoniaków Część publikacji dotyczy równocześnie dwu lub więcej wyżej wymienionych tematów.

4 A. W s k a z a n e o s ią g n ię c ia w y n ik a j ą c e z a r t. 16 u s t. 2 u s t a w y z d n ia 14 MARCA 2003 R. O STOPNIACH I TYTUŁACH NAUKOWYCH ORAZ STOPNIACH I TYTULE W ZAKRESIE SZTUKI (D Z. U. NR 65, POZ. 595 ZE ZM.): Cykl publikacji na temat skuteczności, tolerancji oraz technicznych aspektów planowania radiochirurgii stereotaktycznej i hipofrakcjonowanej radioterapii stereotaktycznej malformacji tętniczo-żylnych mózgu realizowanej za pomocą przyspieszaczy liniowych [IF = 7,022, MNiSW: 107] 1. Blamek S, Boba M, Larysz D, Rudnik A, Ficek K, Eksner B, Miszczyk L, Tarnawski R The Incidence of Imaging Abnormalities after Stereotactic Radiosurgery for Cerebral Arteriovenous and Cavernous Malformations Acta NeurochirSuppI 2010; 106: MNiSW:7 Mój udział w pracy polegał na opracowaniu metodyki badania, stworzeniu bazy danych, opracowaniu danych klinicznych, przeprowadzeniu analizy statystycznej, analizie i interpretacji wyników, zebraniu i analizie piśmiennictwa oraz przygotowaniu manuskryptu. Wkład własny oceniam na 65%. 2. Blamek S, Tarnawski R, Miszczyk L Linac-based stereotactic radiosurgery for brain arteriovenous malformations Clin Oncol (R Coll Radiol) ;23(8): IF: MNiSW: 25 Mój udział w pracy polegał na opracowaniu metodyki badania, stworzeniu bazy danych, opracowaniu danych klinicznych, przeprowadzeniu analizy statystycznej, analizie i interpretacji wyników, zebraniu i analizie piśmiennictwa oraz przygotowaniu manuskryptu. Wkład własny oceniam na 90%. 3. Blamek S, Larysz D, Miszczyk L, Idasiak A, Rudnik A, Tarnawski R Hypofractionated stereotactic radiotherapy for large or involving critical organs cerebral arteriovenous malformations Radiol Oncol Mar;47(1 ):50-56 IF(2012): 1,602 MNiSW:20 Mój udział w pracy polegał na opracowaniu metodyki badania, stworzeniu bazy danych, opracowaniu danych klinicznych, przeprowadzeniu analizy statystycznej, analizie i interpretacji wyników, zebraniu i analizie piśmiennictwa oraz przygotowaniu manuskryptu. Wkład własny oceniam na 75%. 4. Blamek S, Larysz D, Miszczyk L Stereotactic linac radiosurgery and hypofractionated stereotactic radiotherapy for pediatrie arteriovenous malformations of the brain: experiences of a single institution Childs Nerv Syst Apr;29(4): IF(2012): 1,245 MNiSW: 25 Mój udział w pracy polegał na opracowaniu metodyki badania, stworzeniu bazy danych, opracowaniu danych klinicznych, przeprowadzeniu analizy statystycznej, analizie i interpretacji wyników, zebraniu i analizie piśmiennictwa oraz przygotowaniu manuskryptu. Wkład własny oceniam na 90%. 5. Blamek S, Grządziel A, Miszczyk L Robotic radiosurgery versus micromultileaf collimator: a dosimetric comparison for large or critically located arteriovenous malformations Radiat Oncol 2013; 8(1): 205 IF(2012):2,107 MNiSW:30

5 Mój udział w pracy polegał na opracowaniu metodyki badania, stworzeniu bazy danych, współudziale w przygotowaniu planów leczenia, opracowaniu danych dozymetrycznych, przeprowadzeniu analizy statystycznej, analizie i interpretacji wyników, zebraniu i analizie piśmiennictwa oraz przygotowaniu manuskryptu. Wkład własny oceniam na 90%. Wiodącym tematem mojej pracy badawczej od czasu obrony rozprawy doktorskiej były zagadnienia związane ze skutecznością i tolerancją radiochirurgii stereotaktycznej opartej o zastosowanie przyspieszacza liniowego w leczeniu chorych z rozpoznaniem malformacji naczyniowych mózgu. Zajmowałem się przede wszystkim radiochirurgią malformacji tętniczo-żylnych (AVM - arteriovenous malformation), choć w jednej z publikacji poruszyłem również temat częstości występowania odchyleń w badaniach obrazowych po radiochirurgii stereotaktycznej naczyniaków jamistych. W pracy z 2010 roku opublikowanej w Acta Neurochirurgica Supplement zająłem się opracowaniem tematu odpowiedzi mózgowia na stereotaktyczne napromienianie malformacji naczyniowych ocenianej przy pomocy badania metodą magnetycznego rezonansu jądrowego. Wykazałem, że bezobjawowe odchylenia w badaniach obrazowych występują u około jednej trzeciej chorych napromienianych zarówno z powodu malformacji tętniczo-żylnych jak i naczyniaków jamistych. Rozpoznanie tych drugich wiąże się jednak ze zwiększonym ryzykiem powstania odczynu popromiennego nie tylko widocznego w badaniach obrazowych, lecz dającego również objawy kliniczne, pomimo stosowania niższych dawek, niż w przypadku m alform acji tętniczo-żylnych. Odchylenia w badaniach obrazowych u chorych napromienianych z powodu malformacji tętniczo-żylnych są zaś zwykle bezobjawowe, co potwierdza niniejsze opracowanie. Należy podkreślić, że praca ta jest jedną z nielicznych w piśmiennictwie światowym dotykającym tematyki radiochirurgii stereotaktycznej malformacji naczyniowych mózgu nie tylko ze względu

6 na temat (porównawcza ocena odczynu popromiennego za pomocą nowoczesnych badań obrazowych) lecz także ze względu na zastosowanie do leczenia przyspieszacza liniowego. Zdecydowana większość opublikowanych dotąd prac przedstawia bowiem tolerancję i wyniki leczenia za pomocą systemu gamma knife. Według wiedzy autorów jest to jedyna praca bezpośrednio porównująca częstość i nasilenie radiologicznie ocenianego odczynu popromiennego u chorych napromienianych za pomocą przyspieszacza liniowego z powodu malformacji tętniczo-żylnych i naczyniaków jamistych. Biorąc pod uwagę słabsze udokumentowanie skuteczności radiochirurgii stereotaktycznej w przypadku leczenia naczyniaków jamistych (w porównaniu do malformacji tętniczo-żylnych) oraz wyniki moich badań zaproponowałem ograniczenie wskazań do radiochirurgii stereotaktycznej naczyniaków jamistych w naszym ośrodku. W pracy opublikowanej w roku 2011 w Clinical Oncology podjąłem się opracowania doświadczeń w zakresie wyników stereotaktycznego napromieniania malformacji tętniczo-żylnych mózgu. Celem pracy było między innymi wyselekcjonowanie czynników wpływających na prawdopodobieństwo wyleczenia. Analiza przeprowadzona została na grupie 62 chorych, z których połowa poddana została wcześniej częściowej embolizacji gniazda naczyniaka. Średnia objętości napromienianej zmiany wynosiła 11,7 cm3 i była jedną z najwyższych spotykanych w piśmiennictwie dotyczącym radiochirurgii stereotaktycznej AVM. W pracy wykazałem miedzy innymi, że włączenie do obszaru tarczowego fragmentów AVM uprzednio poddanych embolizacji powoduje, że wyniki leczenia nie odbiegają od wyników napromieniania zmian nieembolizowanych. Włączenie uprzednio embolizowanych części gniazda naczyniaka do obszaru tarczowego zmniejsza ryzyko rekanalizacji, która występuje bądź na skutek zmian zachodzących w materiale embolizacyjnym

7 bądź też w wyniku stymulacji angiogenezy przez materiał embolizacyjny. Jest to istotne i unikalne spostrzeżenie w świetle publikacji wskazujących na gorsze wyniki leczenia u chorych poddanych embolizacji w celu zredukowania objętości obszaru tarczowego do regionów z zachowanym przepływem krwi i może wpłynąć na weryfikację wskazań do embolizacji przed planowaną radiochirurgią Zauważyłem również, że ryzyko krwawienia z malformacji maleje w kolejnych latach obserwacji, co potwierdziło spostrzeżenia innych autorów wskazujących na protekcyjne działanie radiochirurgii stereotaktycznej w pierwszych latach po leczeniu. Wykazałem ponadto, że zastosowanie pojedynczej dawki niższej niż 15 Gy w sposób statystycznie znamienny redukuje prawdopodobieństwo wyleczenia (obliteracji) oraz że najlepsze wyniki leczenia uzyskuje się napromieniając malformacje o małej objętości i średnicy mniejszej niż 3 cm, niskim wskaźniku AVM (AVM score - parametr zależny od objętości i lokalizacji AVM oraz od wieku chorego) i niskim zaawansowaniu ocenianym za pomocą skali Spetzlera-Martina. Obserwacje poczynione w trakcie moich badań stały się podstawą opracowania protokołu radiochirurgii stereotaktycznej AVM w naszym ośrodku, a w szczególności zaleceń dotyczących dawkowania i definiowania obszaru tarczowego. W pracy opublikowanej w 2013 roku w Radiology and Oncology zbadałem skuteczność hipofrakcjonowanej radioterapii stereotaktycznej jako metody leczenia dużych bądź położonych w bezpośrednim sąsiedztwie narządów krytycznych malformacji tętniczo-żylnych w grupie 49 chorych. Średnia objętość malformacji wynosiła 25,07 cm3, większość (34) o wysokim stopniu zaawansowania według skali Spetzlera-Martina (IIl-V). Zastosowane dawki promieniowania mieściły się w zakresie Gy, a podawano w 2-4 frakcjach po 6-11 Gy w odstępach co najmniej jednego tygodnia. Wyniki przeprowadzonej analizy wskazują, że lepsze wyniki

8 leczenia uzyskuje się stosując dawki frakcyjne > 8 Gy i dawki całkowite przekraczające 21 Gy oraz w przypadku leczenia zmian o objętości <8,18 cm3. Analiza danych pokazała ponadto, że prawdopodobieństwo uzyskania całkowitej obliteracji AVM może zależeć od innych czynników, niż wystąpienie obliteracji częściowej. Jest to obserwacja nowa i wcześniej nie publikowana, jednak ze względu na brak znamienności statystycznej zagadnienie to wymaga dalszych badań. Należy również podkreślić, że jest to pierwsza w światowym piśmiennictwie praca prezentująca wyniki hipofrakcjonowanej radioterapii stereotaktycznej AVM z wykorzystaniem przyspieszacza liniowego z planową przerwą pomiędzy frakcjami. W podobnej pracy, przedstawiającej wyniki leczenia podobną metodą lecz z wykorzystaniem wiązki protonów, uzyskane wyniki były nieco gorsze, pomimo mniejszej średniej objętości AVM w opisanej grupie. W kolejnej pracy opublikowanej w 2013 roku w Child s Nervous System przedstawiłem wyniki leczenia dzieci, u których rozpoznano malformacje tętniczożylne nie kwalifikujące się do leczenia operacyjnego. Jest to pierwsza polska praca prezentująca wyniki stereotaktycznej radiochirurgii i hipofrakcjonowanej radioterapii malformacji tętniczo-żylnych u dzieci i jedna z bardzo nielicznych w światowym piśmiennictwie dotyczących hipofrakcjonowania u dzieci. Badana grupa obejmowała dziesięcioro dzieci, u których rozpoznano AVM o objętości zawierającej się w przedziale 0,6-36,8 cm3 (średnia 13,2 cm3), w tym cztery stopnia II, cztery stopnia III i dwie stopnia IV według skali Spetzlera-Martina. Pięcioro napromienianych było pojedynczą dawką Gy, a druga połowa dawką Gy podaną w 2 lub 3 frakcjach. Całkowitą obliterację uzyskano u ośmiorga dzieci, częściową u jednego. W badanej grupie zaobserwowałem taką samą skuteczność radiochirurgii stereotaktycznej i hipofrakcjonowanej radioterapii stereotaktycznej co jest obserwacją

9 unikalną w piśmiennictwie światowym. Dobre wyniki leczenia w badanej grupie pokrywają się z obserwacjami innych autorów wskazującymi na wyższą skuteczność leczenia promieniami u dzieci niż u dorosłych. Przyczyna takiego stanu rzeczy nie została do tej pory w pełni wyjaśniona. Opierając się na własnych obserwacjach zaproponowałem istnienie odmiennych własności radiobiologicznych AVM u dzieci w porównaniu do dorosłych. Wysoka skuteczność hipofrakcjonowanej radioterapii stereotaktycznej może wskazywać na wyższą wartość alfa/beta AVM u dzieci niż u dorosłych. Propozycja ta ma oparcie w wynikach badań innych autorów wskazujących na bardziej nasilone procesy angiogenezy, a co za tym idzie, większy potencjał wzrostowy i intensywniejsze podziały komórkowe w gnieździe naczyniaków u dzieci niż u dorosłych. Odmienne własności radiobiologiczne malformacji tętniczożylnych u dzieci opisane zostały po raz pierwszy w mojej pracy. W pracy opublikowanej w Radiation Oncology w 2013 dokonałem porównania rozkładów promieniowania uzyskiwanych w systemie CyberKnife i w przypadku konwencjonalnego przyspieszacza liniowego wyposażonego w mikrokolimator wielolistkowy. Porównanie dotyczyło malformacji tętniczo żylnych o dużej objętości bądź położonych w obrębie lub bezpośrednim sąsiedztwie narządów krytycznych, czyli stanowiących największe wyzwanie dla radiochirurgii stereotaktycznej. Jest to pierwsze w światowym piśmiennictwie tak szczegółowe porównanie obu systemów w szczególnej sytuacji napromieniania olbrzymich bądź krytycznie położonych malformacji. Porównanie dotyczyło indeksów homogenności (HI), konformalności według definicji RTOG (Cl), indeksu konformalności zaproponowanego przez Lomaxa i wsp. (CIL), indeksu gradientu dawki (GSI - gradient score index), wskaźnika konformalności (CN - conformation number), wskaźnika jakości pokrycia (Q - quality of coverage), objętości napromienianych dawkami 2, 4, 6, 8, 10 i 12 Gy

10 (odpowiednio V2-V12), dawek maksymalnych i minimalnych oraz stosunków objętości izodoz 80%, 60% i 40% dawki planowanej do objętości PTV, co było dodatkowym wskaźnikiem oceny gradientu dawki. Porównanie wykazało, że system CyberKnife charakteryzuje się lepszą konformalnością planów leczenia i większą skutecznością w zakresie oszczędzania tkanek zdrowych napromienianych niskimi dawkami (V2 i V4 były znamiennie niższe). Przyspieszacz liniowy wyposażony w mikrokolimator wielolistkowy charakteryzuje się z kolei lepszą homogennością rozkładu dawki, niższymi dawkami maksymalnymi w obszarze tarczowym i krótszym czasem napromieniania (mniejsza ilość jednostek monitorowych). Żaden z systemów nie gwarantuje uzyskania gradientu dawki wokół dużych, lub otoczonych przez narządy krytyczne malformacji tętniczo-żylnych o skomplikowanym kształcie porównywalnego do uzyskiwanego w przypadku małych, kulistych obszarów tarczowych jak przerzuty czy nerwiaki nerwu VIII (opisane przez innych autorów). Problematykę tolerancji i skuteczności stereotaktycznej radiochirurgii i hipofrakcjonowanej radioterapii malformacji tętniczo-żylnych oraz naczyniaków jamistych zaprezentowałem również na licznych międzynarodowych i krajowych konferencjach naukowych Prace te obejmowały zastosowanie przyspieszacza liniowego z mikrokolimatorem wielolistkowym oraz technologii CyberKnife do leczenia malformacji tętniczo-żylnych mózgu u dorosłych i u dzieci. Jako uzupełnienie mojego dorobku w tym zakresie można również potraktować komentarz do pracy na temat wykorzystania obrazowania magnetycznorezonansowego do oceny efektu leczenia radiochirurgicznego, opublikowany w Neurosurgery w 2014 roku. Zwróciłem w nim uwagę na pomijany w piśmiennictwie problem pozornej obecności cech przetrwałego przepływu przez gniazdo naczyniaka

11 w badaniu NMR, które w istocie uległo całkowitej obliteracji, co z kolei można wykazać za pomocą cyfrowej angiografii subtrakcyjnej. B. P o z o s t a ł e o s ią g n ię c ia n a u k o w o - b a d a w c z e Tematyka pozostałych publikacji Radioterapia stereotaktyczna guzów mózgu oraz stereotaktyczna radiochirurgia pozaczaszkowa Uzupełnieniem moich prac dotyczących radioterapii stereotaktycznej malformacji naczyniowych mózgu jest szereg prac dotyczących wyników leczenia i aspektów technologicznych zastosowania radiochirurgii stereotaktycznej w leczeniu guzów mózgu oraz w leczeniu zmian pozaczaszkowych (guzów kręgosłupa i gruczołu krokowego). W pracach tych opisałem między innymi zastosowanie modulacji intensywności wiązki w radiochirurgii stereotaktycznej do napromieniania zmian o skomplikowanych kształtach bądź położonych w bezpośrednim sąsiedztwie narządów krytycznych. W kolejnych pracach podsumowane zostały doświadczenia naszego ośrodka dotyczące leczenia tą metodą między innymi nerwiaków nerwu przedsionkowo-ślimakowego, mięsaków oczodołu u dzieci, gruczolaków przysadki mózgowej, przerzutów do mózgu, oponiaków czy nerwiaków nerwu trójdzielnego. W opublikowanych komentarzach do artykułów w Neurosurgery skonfrontowałem nasze doświadczenia dotyczące radiochirurgii stereotaktycznej z wynikami leczenia guzów w obrębie ośrodkowego układu nerwowego za pomocą gamma knife w innych ośrodkach. W kolejnych pracach opisaliśmy wstępne wyniki leczenia guzów kręgosłupa z zastosowaniem kierowanego obrazowaniem systemu CyberKnife oraz problematykę migracji znaczników założonych do stercza a używanych do kierowania systemem CyberKnife.

12 Zastosowanie spektroskopii magnetycznego rezonansu jądrowego w diagnostyce wznów glejaków i ocenie odczynu popromiennego w mózgowiu Jednym z istotnych nurtów moich badań było wykorzystanie spektroskopii protonowej magnetycznego rezonansu jądrowego (1H-MRS) do oceny odczynu popromiennego u dzieci napromienianych z powodu guzów mózgu oraz poddanych profilaktycznej radioterapii mózgowia z powodu ostrej białaczki limfoblastycznej. Podsumowaniem owych prac były publikacje oryginalne w suplemencie Acta Neurochirurgica, jedna praca poglądowa oraz szereg doniesień zjazdowych. Wykazaliśmy między innymi, że zaburzenia metaboliczne powstające w mózgu bezpośrednio po radioterapii stopniowo ustępują, a normalizujące się stężenie N-acetyloasparaginianu (NAA) w obszarach wykazujących wcześniej cechy uszkodzenia (obniżona wartość proporcji NAA do kreatyny, obecność sygnałów pochodzących od mleczanów i lipidów) może świadczyć o przynajmniej częściowej regeneracji lub przywróceniu funkcji metabolicznej tkanki nerwowej. Zauważyliśmy również, że rodzaj zaburzeń metabolicznych w prawidłowym w badaniach obrazowych mózgowiu zależy od przeprowadzonego wcześniej leczenia oraz że wyniki badania metodą spektroskopii NMR pozwalają na wczesne wykrycie progresji bądź wznowy guza. Opisaliśmy także charakterystykę metaboliczną mózgowia po profilaktycznym napromienianiu z powodu ostrej białaczki limfoblastycznej u dzieci, wykazując istnienie zaburzeń metabolizmu pod postacią obniżenia wartości proporcji NAA do kreatyny i choliny do kreatyny nawet w przypadku braku widocznych cech odczynu popromiennego w badaniach. Zajmowałem się również tematem zastosowania 1H-MRS w diagnostyce różnicowej wznów glejaków i odczynu popromiennego, co znalazło podsumowanie w rozdziale podręcznika pod redakcją R. Tosi i V. Tugnoli wydanego przez Nova

13 Science Publishers, Inc. w Nowym Jorku w roku 2005 (Nuclear Magnetic Resonance Spectroscopy in the Study of Neoplastic Tissue) zatytułowanym Differentiation of Radiation Effect from Glioma Progression by MRS. Zaburzenia czynnościowe po leczeniu guzów mózgu i profilaktycznej radioterapii mózgowia - ocena neuropsychologiczna i metody profilaktyki Ten fragment moich badań dotyczył neuropsychologicznej oceny zaburzeń pracy mózgu u chorych poddanych leczeniu z powodu guzów mózgu w wieku dziecięcym oraz zastosowania nowoczesnych technik radioterapii do zaoszczędzenia obszarów potencjalnie zawierających strefy aktywnego namnażania komórek macierzystych mózgu. Wykazaliśmy, że leczenie, w tym radioterapia, z powodu guzów tylnej jamy czaszki u dzieci może wpływać na powstawanie zaburzeń neuropsychologicznych i zaburzenia rozwojowe, szczególnie w zakresie zdolności językowych i funkcji emocjonalnych. W dwóch oryginalnych pracach z kolei udowodniliśmy istnienie technicznej możliwości znaczącego zmniejszenia dawki promieniowania w strefie przykomorowej i w okolicy hipokampa u chorych profilaktycznie napromienianych na mózgowie w przebiegu drobnokomórkowego raka płuca. Dotychczasowe wyniki badań wskazują bowiem, że zaoszczędzenie tych obszarów może poprawić jakość życia chorych po radioterapii poprzez zmniejszenie popromiennych zaburzeń poznawczych i deficytów intelektualnych. Najskuteczniejsze w redukowaniu dawki promieniowania w chronionych obszarach okazały się tomoterapia helikalna i technika modulacji intensywności dawki (IMRT).

14 Genetyka i epigenetyka nowotworów, molekularne sygnatury nowotworów W swojej pracy naukowej zajmowałem się również analizą defektów genetycznych prowadzących do rozwijania się nowotworów oraz cech genetycznych i epigenetycznych nowotworów mogących wpływać na odpowiedź na leczenie. Podsumowaniem owych prac były publikacje oryginalne omawiające szczegóły ekspresji genów receptorów naskórkowego czynnika wzrostu w glejakach o wysokim stopniu złośliwości oraz wpływ promieniowania jonizującego na stopień metylacji wybranych genów w komórkach gruczolakoraka jelita grubego i komórkach prawidłowej błony śluzowej jelita. Problematykę zaburzeń genetycznych wpływających na rozwój gruczolaków przysadki mózgowej i ich implikacji klinicznych poruszyłem w pracy poglądowej opublikowanej w Folia Neuropathologica. Zajmowałem się również prognostycznymi markerami nowotworów, w tym raka tarczycy, płuca i glejaków. W oryginalnej, prospektywnej pracy na temat kryteriów interpretacyjnych oznaczania stężenia tyreoglobuliny w warunkach stymulacji endogennym TSH u chorych na zróżnicowane raki tarczycy wykazaliśmy, że przyjęcie granicznego stężenia 30 ng/ml pozwala lepiej prognozować przebieg choroby u chorych w remisji, w odróżnieniu od często proponowanej wartości 10 ng/ml. Techniczne aspekty zastosowania radioterapii śródoperacyjnej u chorych na raka piersi poddanych leczeniu oszczędzającemu oraz ocena tolerancji i wyników leczenia. Kolejne zagadnienie, którym się zajmowałem, to oszczędzające leczenie z zastosowaniem radioterapii śródoperacyjnej chorych na raka piersi. W 2003 roku nasz zespół jako pierwszy w kraju wprowadził do użytku w naszym ośrodku

15 radioterapię śródoperacjną (IORT) z użyciem kilowoltowego promieniowania X. W kolejnych pracach szczegółowo przedstawiliśmy tą metodę leczenia oraz aspekty techniczne i organizacyjne IORT, problematykę wczesnych odczynów popromiennych, szczegóły celowanej diagnostyki i kwalifikacji do procedury oraz wyniki leczenia z zastosowaniem tej metody. Omówiliśmy również problem różnic pomiędzy kliniczną i histopatologiczną oceną stopnia zaawansowania choroby u chorych na raka piersi poddanych leczeniu oszczędzającemu. Ocena ryzyka przerzutowania i leczenie chorych na rozsiane nowotwory złośliwe W kręgu moich zainteresowań znalazł się również problem oceny ryzyka przerzutowania u chorych na nowotwory złośliwe oraz metody leczenia chorych na rozsiane nowotwory. Wykazaliśmy, że ryzyko powstawania przerzutów odległych u chorych na raka krtani zależy od lokalizacji ogniska pierwotnego (ryzyko jest większe w przypadku nadgłośniowego położenia nowotworu w porównaniu z głośnią) oraz od zajęcia szyjnych węzłów chłonnych. W pracy podsumowującej wyniki napromieniania całego narządu u chorych cierpiących z powodu mnogich przerzutów do wątroby wykazaliśmy, że ta metoda leczenia jest dobrze tolerowana i daje satysfakcjonujący efekt paliatywny. Pozwala między innymi na ograniczenie czy nawet uwolnienie od dolegliwości bólowych u chorych nie reagujących na leki przeciwbólowe i nie kwalifikujących się do leczenia systemowego, bądź u chorych, u których możliwości zastosowania chemioterapii zostały wyczerpane. W szeregu doniesień zjazdowych z kolei opisaliśmy doświadczenia z zastosowaniem bisfosfonianów u chorych cierpiących z powodu przerzutów do kości. Zaprezentowaliśmy również wstępne wyniki leczenia przerzutów do kręgosłupa za pomocą radiochirurgii stereotaktycznej prowadzonej z wykorzystaniem systemu CyberKnife.

16 Skojarzone leczenie chłoniaków Odrębną grupę prac stanowią doniesienia dotyczące skojarzonego leczenia chłoniaków. Omówiliśmy między innymi rzadki przypadek pierwotnego chłoniaka przysadki mózgowej, a w kolejnych doniesieniach odległe wyniki leczenia chłoniaka Hodgkina i późne powikłania terapii z uwzględnieniem ryzyka wtórnych nowotworów i powikłań kostnych. Brałem również udział w zadaniach badawczych i badaniach klinicznych prowadzonych w naszym Ośrodku: 1. Rozwój, optymalizacja i porównanie skuteczności nowych technik radioterapii - wykonawca 2. Retrospektywna ocena wyników leczenia dzieci chorych na guzy mózgu - kierownik 3. Retrospektywna ocena wyników leczenia naczyniaków tętniczo-żylnych i jamistych mózgu metodą radiochirurgii stereotaktycznej - kierownik 4. Zbadanie skuteczności profilaktycznej radioterapii ośrodkowego układu nerwowego w przebiegu drobnokomórkowego raka płuca z zaoszczędzeniem stref aktywnego namnażania komórek macierzystych mózgu - wykonawca 5. Ocena tolerancji i skuteczności IORT skojarzonej z teleradioterapią w leczeniu oszczędzającym chorych na raka piersi - wykonawca 6. Zbadanie znaczenia ekspresji wybranych markerów molekularnych, proteomicznych i biochemicznych dla predykcji skuteczności miejscowej konwencjonalnej i przyspieszonej radioterapii u chorych na miejscowo

17 zaawansowanego niedrobnokomórkowego raka płuca, u których stosowano indukcyjną chemioterapię - wykonawca 7. Optymalizacja i indywidualizacja radioterapii stereotaktycznej guzów i zmian nienowotworowych ośrodkowego układu nerwowego i kręgosłupa - kierownik 8. Zastosowanie metod diagnostyki proteomicznej oraz nowoczesnej wizualizacji 3D i analizy MES do wyboru optymalnych metod terapii przerzutów do kręgosłupa - kierownik zaliczyć: Podsumowując, do moich najważniejszych osiągnięć naukowych można by 1. Wieloletnią pracę badawczą dotyczącą radioterapii stereotaktycznej chorych na malformacje naczyniowe mózgu z wnikliwą analizą skuteczności, tolerancji i technicznych aspektów tej metody leczenia, czego efektem było opublikowanie cyklu prac na ten temat a także stworzenie standardów radiochirurgii i hipofrakcjonowanej radioterapii stereotaktycznej AVM i guzów mózgu w naszym ośrodku. 2. Zbadanie przydatności spektroskopii magnetycznego rezonansu jądrowego do diagnostyki guzów mózgu u dorosłych i u dzieci oraz do oceny odczynu popromiennego u chorych leczonych z powodu guzów mózgu bądź profilaktycznie napromienianych na mózgowie wraz z neuropsychologiczną oceną konsekwencji przeprowadzonego leczenia i zbadaniem możliwości ochrony stref aktywnego namnażania komórek macierzystych mózgu u chorych poddanych profilaktycznej radioterapii mózgowia

18 3. Opracowanie podstaw medycznych i kryteriów kwalifikacji do leczenia, wdrożenie do praktyki oraz upowszechnienie radioterapii śródoperacyjnej oraz wstępna ocena wyników i tolerancji tej metody leczenia Moje plany rozwoju naukowego obejmują kontynuację badań nad zastosowaniem radiochirurgii stereotaktycznej realizowanej za pomocą przyspieszaczy liniowych (konwencjonalnego i CyberKnife) do leczenia chorych na guzy ośrodkowego układu nerwowego i kręgosłupa. Jestem kierownikiem zadania badawczego umieszczonego w Planie Naukowym Centrum Onkologii, którego celem jest opracowanie szczegółów technicznych i wyników leczenia tą metodą. Pod moim kierunkiem przygotowywane są prace dotyczące zastosowania radiochirurgii stereotaktycznej u chorych na wydzielające i niewydziełające gruczolaki przysadki, przerzuty do kręgosłupa (CyberKnife), oponiaki (CyberKnife) oraz nerwoból nerwu trójdzielnego. Utrzymuję i rozwijam bazę danych chorych na malformacje tętniczożylne mózgu, zawierającą już dane około 170 chorych, aby w przyszłości ocenić odległe wyniki leczenia oraz wartość radiochirurgii stereotaktycznej w powtórnym napromienianiu fragmentów AVM z przetrwałym przepływem. Aktualnie prowadzę badania nad technicznymi aspektami radioterapii całego ciała (TBI), szpiku kostnego (TMI) i układu chłonnego (TLI). Jednym z celów badania przygotowywanego przez Sekcję Radioterapii Polskiej Grupy Badania Chłoniaków jest ocena późnych powikłań po TBI. Zajmuję się również we współpracy z Politechniką Śląską biomechanicznymi właściwościami kręgosłupa z przerzutami nowotworowymi. Celem naszych badań jest stworzenie podstaw inżynierskiego systemu wspomagania planowania leczenia u chorych na nowotwory z przerzutami do kręgów (dobór stosownego rodzaju stabilizacji na podstawie analizy biomechanicznej). Biorę również udział w badaniach

19 nad pozaczaszkową radioterapią stereotaktyczną (np. guzy wątroby), występowaniem wtórnych nowotworów po radioterapii, odległymi wynikami leczenia guzów mózgu. Szczegółowe zestawienie moich osiągnięć naukowych przedstawione jest w załączniku nr 5. III. Działalność dydaktyczna W latach prowadziłem ćwiczenia dla studentów VI roku Wydziału Lekarskiego, Śląskiego Uniwersytetu Medycznego. Od 2003 roku pełnię opiekę merytoryczną nad pracami naukowymi powstającymi w ramach działalności Studenckiego Koła Naukowego przy Zakładzie Radioterapii naszego ośrodka. Prace te były prezentowane na krajowych i międzynarodowych konferencjach studentów i młodych lekarzy, a także na onkologicznych i chirurgicznych konferencjach naukowych, z których dziesięć zostało nagrodzonych bądź wyróżnionych. Pełnię też aktualnie obowiązki kierownika specjalizacji z radioterapii onkologicznej dla jednej osoby. Prowadziłem wykłady z zakresu radioterapii w ramach kursów organizowanych przez CMKP oraz Instytut Onkologii i ćwiczenia w ramach kursów doskonalących dla lekarzy radioterapeutów i fizyków medycznych. Prowadziłem wykłady na konferencjach i zebraniach towarzystw naukowych na zaproszenie organizatorów. Pełniłem również opiekę nad lekarzami odbywającymi staże specjalizacyjne w Zakładzie Radioterapii oraz zagranicznymi stażystami odbywającymi staże szkoleniowe w naszym Ośrodku.

20 Od roku 2010 jestem członkiem kolegium redakcyjnego - grona stałych recenzentów (reviewers board) czasopisma Journal of Pediatrie Epilepsy. Od dwóch lat ( ) jestem recenzentem streszczeń nadsyłanych na coroczną konferencję American Society for Therapeutic Radiology and Oncology (ASTRO) w zakresie radioterapii chorób nienowotworowych i nowotworów łagodnych (nonmalignant diseases). Recenzowałem 12 prac dla czasopism z Listy Filadelfijskiej (Neurosurgery, Neuroradiology, Child s Nervous System, Radiation Oncology, Radiology and Oncology, Diabetes Research and Clinical Practice, European Journal of Paediatric Neurology) oraz jedną pracę dla czasopisma spoza Listy Filadelfijskiej (Journal of Pediatrie Neurology). IV. Działalność organizacyjna Od , od początku założenia, jestem pracownikiem Pracowni Radioterapii Konwencjonalnej i Środoperacyjnej, który zapoczątkował i wdrożył do rutynowego stosowania w Gliwickim Oddziale Centrum Onkologii radioterapię śródoperacyjną. Jestem członkiem zespołów, które zapoczątkowały i wdrożyły do rutynowego stosowania w Gliwickim Oddziale Centrum Onkologii wiele technik terapeutycznych takich jak: radioterapia z bramkowaniem oddechowym, radioterapia kierowana obrazowaniem (IGRT) z użyciem systemu 2D-2D kv i CBCT, radioterapia stereotaktyczna z wykorzystaniem noża cybernetycznego (CyberKnife), tomoterapia helikalna (w tym napromienianie szpiku kostnego przed przeszczepem komórek krwiotwórczych - TMI, czy napromienianie całego układu chłonnego - TLI

21 stosowanym jako niemieloablacyjne przygotowanie do allogenicznego przeszczepienia krwiotwórczych komórek macierzystych szpiku kostnego). Byłem członkiem Komitetu Organizacyjnego X Jubileuszowego Zjazdu Polskiego towarzystwa Chirurgii Onkologicznej w Zakopanem w dniach maja 2004 oraz członkiem Komitetu Naukowego VIII Międzynarodowego Sympozjum Studentów i Młodych Lekarzy z Zakresu Chirurgii i Innych Specjalności Zabiegowych odbywającego się w Ustroniu pomiędzy 5. a 7. maja 2006r. Od 2012 roku jestem członkiem Kolegium Naukowego gliwickiego Oddziału Centrum Onkologii Instytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie. Od 2013 roku jestem przewodniczącym Sekcji Radioterapii Polskiej Grupy Badania Chłoniaków. W ramach działalności sekcji odpowiadam za przygotowanie projektów międzyośrodkowych badań dotyczących zastosowania radioterapii w leczeniu chłoniaków. Szczegóły mojej działalności dydaktycznej i organizacyjnej umieszczone są w załączniku nr 5. V. Rozwój kadry naukowej Współpracuję z młodymi pracownikami naukowymi i przekazuję wiedzę z zakresu metodyki prac badawczych. Zorganizowałem między innymi zespół zajmujący się opracowaniem wyników leczenia guzów ośrodkowego układu n e rw o w e g o i kręgosłupa metodą radiochirurgii stereotaktycznej. Od 2002 roku prowadzę opiekę nad studentami w działającymi w ramach Koła Onkologicznego Studenckiego Towarzystwa Naukowego nadzorując merytorycznie prace powstające w ramach działalności Koła. Prace te uzyskiwały liczne nagrody i wyróżnienia na krajowych i międzynarodowych konferencjach studentów i młodych

22 lekarzy. Kilkoro z moich studentów wybrało specjalizację z radioterapii onkologicznej bądź onkologii klinicznej jako drogę swojego rozwoju zawodowego i naukowego i znalazło zatrudnienie w Instytucie Onkologii w Gliwicach, w Zakładzie Radioterapii, Zakładzie Brachyterapii i Klinice Onkologii Klinicznej i Doświadczalnej a także w Zakładzie Radioterapii w Katowicach. VI. Działalność w towarzystwach naukowych Jestem członkiem: - International Brain Research Organization (IBRO) - Polskiego Towarzystwa Radioterapii Onkologicznej (PTRO) - Polskiej Grupy Badawczej Chłoniaków / Polish Lymphoma Research Group (PGBCh/PLRG), gdzie pełnię rolę przewodniczącego Sekcji Radioterapii VII. Udział w kursach zagranicznych Basic Clinical Radiobiology, X 2003, Santorini, Grecja Imaging for Target Volume Determination in Radiotherapy, VI 2005, Giardini Naxos, Włochy Evidence-Based Radiation Oncology: Methodological Basis & Clinical Application, XI 2005, Dubrovnik, Chorwacja