KONKURS POLONISTA ROKU 2015 ETAP POWIATOWY KLASY III - IV

Transkrypt

1 SZKOŁA PODSTAWOWA NR 2 im.bohaterskich L Biała Podlaska owskiei NADZÓR MERYTORYCZNY KONKURSU KONKURS POLONISTA ROKU 2015 A niechaj narodowie wżdy postronni znają, iż Polacy nie gęsi, iż swój język mają! / M. Rej / Z-ca D y ^ to ra instytutu. Dorota Piekarczyk ETAP POWIATOWY KLASY III - IV KOD UCZNIA Informacje dla uczniów: 1. Czytaj uważnie wszystkie teksty i polecenia. 2. W zadaniach zamkniętych są podane cztery odpowiedzi: a, b, c, d tylko jedna z nich jest poprawna zaznacz ją O (kółkiem). 3. W zadaniach: 11 i 41 w wyznaczonych miejscach wpisz wyraz TAK bądź NIE, oddzielając stwierdzenie prawdziwe od fałszywego. 4. Rozwiązania zadań otwartych zapisz czytelnie i starannie. 5. Czas pracy - 90 minut. 6. Życzymy powodzenia! A. Czytanie ze zrozum ieniem Tekst 1 Czworonożni przyjaciele Pies domowy to zwierzę z rodziny psów, do której należą także wilk, szakal i kojot, uważane często za jego przodków. Z nich najprawdopodobniejszym protoplastą psa domowego jest szary wilk, który pierwotnie występował w całej Europie, Azji i Ameryce Północnej z wielką liczbą odmian miejscowych, i to raczej jego mniejsza, południowa odmiana niż wielka, północna. Taka rasa małych wilków występuje w Indiach, a dawniej zamieszkiwała także Chiny. Dziki pies, podobnie jak wilk, wędrował w watahach (stadkach) w poszukiwaniu łupu. Możliwe, że jakieś dzikie psy znajdowały łatwiej pokarm w pobliżu obozowisk ludzkich, gdzie walały się gnijące resztki skór zwierzęcych i padliny. Może też pies nie był tak płochliwy jak jego krewniacy i śmielej buszował w sąsiedztwie człowieka. Związki między nimi zacieśniały się powoli: łagodniejsze i uległejsze psy tolerowano, inne odpędzano. Z czasem człowiek zaczął polegać na czujności psa, a pies na jadle i schronieniu otrzymywanym od człowieka. Pies udomowiony rozpowszechnił się szybko po całym świecie zamieszkanym, na obu półkulach, od Arktyki do zwrotników. Choć te same ogólne typy psów występują na całym świecie, wiele z nich zdążyło już wymrzeć lub zmienić się zasadniczo dwa starożytne typy zdołały jednak zachować się w Iraku: saluki oraz owczarek kurdyjski, rasa wielkich psów przypominających mastify i psy wojenne znane z wizerunków babilońskich z 2200 roku p.n.e. Na starożytnym Bliskim Wschodzie ceniono psy myśliwskie, pasterskie, owczarki, psy wojenne (okrywane przez Asyryjczyków zbroją), ale nie wykształcono jeszcze ras nadających się 1

2 na wiernego towarzysza i przyjaciela, na psa pokojowego. Nie cieszył się on, jak dziś ogólną sympatią, uważano go za szkodnika, złośliwego darmozjada, nielojalnego, żarłocznego brudasa. Grecy nade wszystko cenili wierność psa. Homer we wzruszającym ustępie Odysei opisuje, jak pies Odysa, Argos, stary i bezsilny, sam jeden tylko poznał powracającego po dwudziestu latach pana, ruszył ogonem z radości i wydał ostatnie tchnienie. W starożytnej Grecji używano psów jako towarzyszy do pilnowania domów i stad oraz do polowania na zające, zwierzynę płową (jelenie, sarny, daniele) i dziki. Ulubione pieski domowe obsypywano pieszczotami, leczono w czasie choroby, po śmierci malowano ich obrazy, a zwłoki chowano w grobie rodzinnym. Niektórzy moraliści potępiali tak przesadne objawy uczuć. Ceniono psy - przewodniki niewidomych i psy towarzyszące rycerzom w bitwie. Te, które brały udział w bitwie z Persami pod Maratonem (490 r. p.n.e.), uwieczniono na batalistycznym fresku w Pstrym Portyku na rynku ateńskim. W domu rzymskim na przedprożach i na mozaikowych posadzkach przedsionków widniały napisy Cave canem (dosłownie: strzeż się psa ). Psy poświęcone były faunom i, jako strażnicy domu, domowym larom (duchom opiekuńczym). Natomiast, zgodnie z wierzeniami Rzymian, trój głowy pies Cerber strzegł bramy Hadesu, krainy zmarłych. W dawnej Polsce znano wiele ras psów - brytany, kundle, psy domowe pasterskie, pieski pokojowe - ale najwyższą cenę miały dobre psy myśliwskie. Wśród tych ostatnich rozróżniano m.in. psy polskie, francuskie, litewskie i inflanckie, legawe (wyżły), gończe (ogary), taksy (jamniki) i pijawki na grubego zwierza. Dziś mieszkańcy wielkich miast twierdzą, że pies jest dla nich czynnikiem łączności z przyrodą. Co więcej, pies staje się namiastką wielu składników doświadczenia ludzkiego, których nam brak w życiu współczesnym. Pies jest uczuciowy, żyje tylko obecną chwilą, a kiedy wita nas wśród hołdowniczych ceremoniałów świadczących o nieutulonej tęsknocie za nami, kiedy ustawicznie okazuje pragnienie przebywania w naszym towarzystwie, wierzymy w jego szczerość i niepowszednią inteligencję. Od tego krok tylko do przypisywania mu zalet wyższego jeszcze rzędu, z rzadka tylko spotykanych u ludzi, jak bohaterstwo i poświęcenie. Pies domowy ma coraz więcej zwolenników w świecie. Rozwijają się przemysły zaopatrujące właścicieli we wszelkie potrzebne akcesoria do hodowli domowej, pożywienie dla psów, weterynarzy z psią specjalnością, psie szpitale, hotele, cmentarze. W. Kopaliński, Opowieści o rzeczach powszednich, Warszawa 2006, s. 252 i n. 1. Do rodziny psów nie należą: a. wilki b. szakale c. koty d. kojoty. 2. Pies udomowiony zamieszkiwał: a. Afrykę b. Amerykę Północną c. Europę d. wszystkie odpowiedzi są poprawne. 2

3 3. Na starożytnym Bliskim Wschodzie nie ceniono psów: a. pasterskich b. owczarków c. przewodników d. myśliwskich. 4. Pies na starożytnym Bliskim Wschodzie był uważany za: a. przyjaciela b. towarzysza c. bohatera d. darmozjada. 5. Grecy nie używali psów do: a. pilnowania domów b. transportu towarów c. polowania na zające d. towarzystwa. 6. W dawnej Polsce wśród psów myśliwskich nie było: a. wyżłów b. pekińczyków c. jamników d. ogarów. 7. W dawnej Polsce najwyższą cenę osiągały: a. psy pasterskie b. pieski pokojowe c. psy myśliwskie d. brytany. 8. Wskaż na osi czasu rok, w którym psy brały udział w bitwie Greków z Persami pod Maratonem * p.n.e p.n.e. On.e n.e n.e. 9. Kiedy powstały najstarsze babilońskie wizerunki psów: a. ok lat p.n.e. b. ok lat p.n.e. c. ok lat p.n.e. d. ok lat p.n.e. 10. Na podstawie tekstu napisz: Jakie zalety wyższego rzędu, rzadko spotykane u ludzi, są przypisywane psu? 11. W wyznaczonych miejscach wpisz wyraz TAK lub NIE. Na podstawie powyższego tekstu możemy powiedzieć, że: a. Człowiek udomowił psa, ponieważ był on miły, przytulny

4 b. Dzikie psy wędrowały w watahach... c. Człowiek polegał na czujności psa... d. W starożytnej Grecji psy - przewodniki pomagały niewidomym... e. Psy towarzyszyły rycerzom w bitwie pod Maratonem... f. Cerber strzegł bram pałacu... g. Psy uwieczniono na batalistycznym fresku w Pstrym Portyku na rynku ateńskim... Tekst 2 Opowieść Malty Poznałyśmy się w niezbyt sprzyjających okolicznościach. Weszła do maleńkiego, ciasnego mieszkanka, gdzie się urodziłam i mieszkałam razem z mamą i bratem. Miałam wtedy trzy miesiące i siedziałam zamknięta w klatce, bo strasznie narozrabiałam i wszystko niszczyłam. Skoczyłam na nią i podarłam jej rajstopy. Wzięła mnie na ręce, pogłaskała i zniosła po schodach z drugiego piętra, bo - wstyd się przyznać - nie umiałam wtedy chodzić po schodach. Podeszłyśmy do jakiegoś małego, żółtego urządzenia teraz wiem, że to samochód położyła mnie na tylnym siedzeniu i powiedziała: Siedź spokojnie, jedziemy do domu. Strasznie długo jechałyśmy, siedziałam jak trusia i tylko raz polizałam ją w szyję. Odwróciła się i powiedziała: Chyba jesteś moja? I tak się stało. Dom był duży, stał w lesie i było mnóstwo miejsca do biegania. Pierwszego dnia wieczorem weszłam za nią do sypialni i położyłam się przy jej łóżku. Później wszedł do sypialni jakiś mężczyzna i strasznie się zdenerwowałam, ale ona powiedziała: Cicho Malta, to pan. Do sypialni do dzisiaj nikt poza panem i Piotrkiem nie wejdzie. Pilnuję mojej pani. O Piotrka, jej syna, jestem zazdrosna i czasami postraszę, ale wtedy pani mówi: Malta, jak ci nie wstyd szczerzyć się na Piotrka. Wcale mi nie wstyd, bo on czasem pociągnie mnie za ucho, albo leci do pani tak gwałtownie, że boję się, że jej zrobi krzywdę. Jak pani jest w domu, to staram się nie odstępować jej na krok. Ona czasami się irytuje i mówi: Malta, nie jesteś ratlerkiem, przeszkadzasz. Mówi, że mam duszę ratlerka w ciele owczarka niemieckiego. I dodaje, patrząc mi prosto w oczy: i serce słonia, bo trzeba mieć wielkie serce, żeby kochać tak jak ty, Malta - bezgranicznie i bezinteresownie! Mój Pies 4, kwiecień Wskaż narratora w opowiadaniu pt. Opowieść M alty. 13. Malta trafiła do swojej pani, gdy miała: a. trzy lata b. trzy miesiące c. trzy tygodnie d. trzy dni. 14. Malta urodziła się: a. w schronisku b. w mieszkaniu c. w piwnicy d. w domu. 4

5 15. Malta nie była: a. zazdrosna b. opiekuńcza c. smutna d. kochająca. B. Wiadomości literackie Jan Brzechwa Jak rozmawiać trzeba z psem Wy nie wiecie, a ja wiem, Jak rozmawiać trzeba z psem, Bo poznałem język psi, Gdy mieszkałem w pewnej wsi. A więc wołam: - Do mnie, psie! I już pies odzywa się. Potem wołam: - Hop-sa-sa! I już mam przy sobie psa. A gdy powiem: - Cicho leż! Leżę ja i pies mój też. Kiedy dłoń wyciągam doń, Grzecznie liże moją dłoń. I zabawnie szczerzy kły, Choć nie bywa nigdy zły. Gdy psu kość dam - pies ją ssie, Bo to są zwyczaje psie. Gdy pisałem wierszyk ten, Pies u nóg mych zapadł w sen, Potem wstał, wyprężył grzbiet, Żebym z nim na spacer szedł. Szliśmy razem - ja i on, Pies postraszył stado wron, Potem biegł zwyczajem psim, A ja biegłem razem z nim. On ujadał. A ja nie. Pies i tak rozumie mnie, Pies rozumie, bo ja wiem, Jak rozmawiać trzeba z psem. 16. Wypisz z tekstu wiersza dwie pary rymów: 17. Nastrój tego wiersza można określić jako: a. poważny b. uroczysty c. pogodny d. smutny. 18. W wierszu podmiot liryczny zwraca się: a. do każdego z nas b. do dzieci c. do psa d. do literatów. 19. Z ilu sylab składa się każdy wers: a. czterech b. pięciu c. siedmiu d. ośmiu. 5

6 20. W wierszu osoba mówiąca informuje, że: a. lubi gotować b. nie zna języka psów c. dobrze porozumiewa się z psem d. jest dziewczynką. 21. Podaj autorów i tytuły tekstów, z których pochodzą poniższe fragmenty: (...) Na szynach trzeciego toru, w odległości kilkudziesięciu metrów od pędzącej lokomotywy, bawiła się najspokojniej mała Adele. Obaj mężczyźni rzucili się w jej kierunku skacząc przez tory. Byli jeszcze spory kawałek od dziecka, gdy wyprzedził ich Lampo. Odbił się jak gumowa piłka i dał potężnego susa tuż przed samą lokomotywą. Zdążył pchnąć dziewczynkę. Pociąg przeleciał z łoskotem jeszcze kilkadziesiąt metrów i stanął. - Adele! - krzyknął zawiadowca. Obaj z zastępcą przebiegli na drugą stronę pociągu.(...) Tytuł... Autor... (...)We wtorek, zaraz po obiedzie, Ferdynand jak zwykle położył się na kanapie. Kanapa była stara i w jednym miejscu miała zagłębienie wielkości Ferdynanda. Tytuł... Autor W którym tomie encyklopedii znajdziesz informacje o Janie Brzechwie: a. A-F b. G-M c. N-R d. S-Z 23. Refren to: a. określenie rzeczownika b. powtarzający się fragment utworu c. jednakowe brzmienie zakończeń co najmniej dwóch wyrazów d. sposób grania roli. 24. Utwór literacki z elementami fantastyki, magii, w którym występuje wyraźny podział na dobro i zło, nazywamy: a. streszczeniem b. inscenizacją c. baśnią d. przesłaniem. 25. Dopasuj autorów do tytułów ich baśni: Tytuł utworu Autor 1. Calineczka a. Bracia Grimm 2. Śpiąca królewna b. Charles Perrault 3. Roszpunka c. Hans Christian Andersen 6

7 26. Połącz strzałkami podane pojęcia i ich objaśnienia: 1. Inscenizacja a. logiczny fragment tekstu wyodrębniony graficznie 2. Interpretacja b. sposób grania roli przez autora lub sposób wykonania utworu muzycznego 3. Przesłanie c. wystawienie utworu literackiego lub muzycznego na scenie 4. Akapit d. główna myśl utworu, pouczenie wynikające z jakiegoś zdarzenia 5. Związek frazeologiczny e. stwierdzenie, powiedzenie polegające na połączeniu wyrazów, którego nie można rozumieć dosłownie 27. Legenda nie jest: a. opowieścią ludową wyjaśniającą, np. powstanie państwa b. opowieścią ludową z elementami fantastyki c. opowieścią przekazywaną ustnie lub czasem zapisywaną d. opowieścią o czasach przyszłych. C. Wiadomości językowe: 28. Podane w nawiasach psie imiona zapisz w zdaniu w odpowiedniej formie. a. Wyprowadziłam na spacer...i (Potok, Antea). b. Rozmawialiśmy o... i... (Kacper, Nuta). 29. Psie imiona związane wyłącznie z muzyką znajdują się w szeregu: a. Tango, Pisk b. Nuta, Akord c. Wigor, Fuga d. Jazgot, Gama. 30. Literę ż piszemy zawsze po spółgłosce: a. r b. w c. p d. g. 31. Wskaż wyraz, który nie pasuje do pozostałych: a. książka b. wróżka c. nóżka d. wstążka. 32. Wskaż, w którym podpunkcie wyrazy ułożone są alfabetycznie: a. pies, pieseczek, piesio, psiaczek b. psiaczek, piesio, pieseczek, pies c. pies, pieseczek, psiaczek, piesio d. psiaczek, pieseczek, piesio, pies. 33. Napisz słownie daty: a. Dzień roku był bardzo pochmurny. 7

8 b. Teraz jest rok c. Urodziłem się 8 VIII 2000 roku. 34. Wpisz nazwę mieszkańców kontynentów i państw. Od podanych nazw utwórz przymiotniki. Zwróć uwagę na poprawność ortograficzną: Australia Hiszpania Afryka Dania Mieszkaniec Przymiotnik 35. Podaj wyrazy o znaczeniu przeciwstawnym: a. skąpstwo... b. błyszczący... c. słoneczny... d. młodość Wskaż zestaw, który nie zawiera błędu: a. niecierpliwić się, niezbyt, niepokoić się, nienawidzić b. nie cierpliwie się, niezbyt, nie pokoić się, nie nawidzić c. niecierpliwić się, niezbyt, niepokoić się, nie nawidzić d. nie cierpliwie się, niezbyt, nie pokoić się, nienawidzić. 37. W wyrazie pies znajdujesz: a. 4 litery, 2 sylaby, 4 głoski b. 4 litery, 1 sylabę, 3 głoski c. 3 litery, 1 sylabę, 4 głoski d. 3 litery, 2 sylaby, 3 głoski. 38. Wyjaśnij znaczenie związków frazeologicznych: a. Kochać się jak pies z kotem. b. Wiemy jak pies. c. Pogoda pod psem. d. Wieszać na kimś psy. 8

9 39. Rozwiąż krzyżówkę Poziomo: Pionowo: 1. Naj lepiej, żeby pierwsze było 1. Owad jak helikopter dobre 2. Zdobi lampę 5. Niej edna w bibliotece 3. Pływa pod wodą 7. Dom bobrów 4. Wysoki budynek 8. Zjadany pałeczkami 6. Duża miska 10. Zatyczka - wyjątek ortograficzny 9. Czas zbiorów 12. Zapisywana na pięciolinii 11. Trzeba skasować w nim bilet 15. Wielki lub Mały na niebie 13. But z krótką cholewką 16. Ubierana w Wigilię 14. Przybliża obraz oglądanego 17. Mieszka na odludziu. przedmiotu. 40. Znajdź błędy i zapisz poprawnie poniższe zdania: a. Album o psach wędrował od ręki do ręki.. b. Piesek bardzo lubiał spacery z Markiem, rozumiał, że są najlepszymi przyjaciełami. c. Ola karmiła w ogródku dwóch szczeniaczków. 9

10 41. Odpowiedz TAK lub NIE: a. W alfabecie są 42 lite ry... b. Jedna sylaba może zawierać nawet trzy samogłoski c. Piękniejszy, lepszy, smaczniejszy to przymiotniki w stopniu najwyższym d. Nie z czasownikami piszemy łącznie... e. Wyrazy pies i kojot należą do tej samej rodziny w yrazów f. Głoska jest najmniejszą cząstką wypowiadanego słow a g. Litery ź, ś i ó są zmiękczeniami:... h. Wyrazy jadę, biegnie i śpi to formy osobowe czasownika i. Wyrazy tańczyli, spaliśmy to czasowniki w czasie przyszłym j. Chrząszcz jest wyrazem jednosylabowym Napisz, jakie przysłowia powstaną z połączenia przedstawionych rysunków i podaj ich znaczenie: 43. Pogoda pod psem...- westchnął Reksio i podreptał do swojej budy. Nagle... Opowiedz, co takiego się wydarzyło. Pamiętaj, że twoja praca powinna zająć co najmniej 10 linijek. 10

11 11