Witold Lutosławski i Julian Tuwim w publikacjach

Transkrypt

1 Witold Lutosławski i Julian Tuwim w publikacjach Opracowała: Ewa Cichoń

2 Piosenki dziecinne, dziecięce i dla dzieci Witolda Lutosławskiego w nowej edycji PWM Opracowanie graficzne: Maria Bukowska, studio TEMPERÓWKA Zawierają CD z akompaniamentem!

3 Zbiory piosenek do tekstów Juliana Tuwima: 2 PIOSENKI DZIECINNE na głos i zespół smyczkowy (1947) PWM 7487 Rok i bieda Idzie Grześ PIOSENKI DZIECINNE na głos i zespół kameralny (1947, oprac. 1953) PWM 8184 Taniec Rok i bieda Kotek Idzie Grześ Rzeczka Ptasie plotki PIOSENKI DZIECINNE na głos i fortepian (1953) PWM 7199 Taniec Rok i bieda Kotek Idzie Grześ Rzeczka Ptasie plotki Spóźniony słowik O panu Tralalińskim

4 SPÓŹNIONY SŁOWIK O PANU TRALALIŃSKIM na głos i orkiestrę kameralną (1948, arr. 1952) PWM 9735

5 WARZYWA. TRUDNY RACHUNEK na mezzosopran i orkiestrę kameralną (1954) PWM 11403

6 Zbiory z piosenkami do tekstów innych poetów: SŁOMKOWY ŁAŃCUSZEK i inne piosenki dla dzieci na sopran, mezzosopran, flet, obój, dwa klarnety i fagot ( ) PWM 1290 Słowa: ludowe (2, 3, 4, 7), Janina Porazińska (5), Teofil Lenartowicz (6), Lucyna Krzemieniecka (8) Instrumentalny wstęp Chałupeczka niska Była babuleńka Co tam w lesie huknęło W polu grusza stała Rosła kalina Chciało się Zosi jagódek Słomkowy łańcuszek: Dzieci, Studzienka, Krzak róży, Pies, Kwiatek, Krowa, Zakończenie WIOSNA. CZTERY PIEŚNI DZIECIĘCE na głos i orkiestrę kameralną (1951) PWM 9734 Słowa: Hanna Januszewski (1), Wojciech Domeradzki (2), Jadwiga Korczakowska (3), Lucyna Krzemieniecka (4) Już jest wiosna Jak warszawski woźnica Piosenka o złotym listku Majowa nocka

7 SREBRNA SZYBKA i inne piosenki dla dzieci na głos i fortepian ( ) PWM 9218 Słowa: Jadwiga Korczakowska (1), Lucyna Krzemieniecka (2, 6, 7), Janina Osińska (3), Agnieszka Barto (4, 8), Stefania Szuchowa (5) Piosenka o złotym listku Majowa nocka Pióreczko Muszelka Wianki Pożegnanie wakacji Wróbelek Srebrna szybka MUSZELKA. SREBRNA SZYBKA na głos i orkiestrę kameralną (1953) PWM 9732 Słowa: Agnieszka Barto WRÓBELEK. PIÓRECZKO na głos i orkiestrę kameralną ( ) PWM 9733 IDZIE NOCKA. ŚPIJŻE, ŚPIJ na głos i orkiestrę kameralną (1954) PWM Słowa: Lucyna Krzemieniecka, Janina Osińska

8 NOCNY MAREK i inne piosenki dziecięce na głos i fortepian (1958) PWM Słowa: Joanna Osińska (1,2), Roman Pisarski (3, 4) Nocny Marek Jedna gałązeczka Kuku, kuku... Piosenka na Prima Aprilis BAJKA ISKIERKI i inne piosenki dla dzieci na głos i fortepian (1958) PWM 9217 Słowa: Janina Porazińska Siwy Mróz Malowane miski Bajka iskierki Butki za cztery dudki Kap kap kap Plama na podłodze ABECADŁO i inne piosenki dziecinne na głos i fortepian (1959) PWM Opracowanie : Krzysztof Meyer Słowa: Benedykt Herz Abecadło Lato Trąbka

9

10 WYDANIA PWM wyróżnia ciekawa szata graficzna nawiązująca do estetyki z lat, w których piosenki powstawały i po raz pierwszy były wydawane, a zarazem trafiająca w gusta współczesnych odbiorców, szczególnie, jak można się domyślać dzieci. Do nich właśnie skierowane są piękne ilustracje ozdabiające poszczególne piosenki. Zabawne niekiedy, barwne rysunki z pewnością pobudzą wyobraźnię najmłodszych odbiorców, a mogą być także zachętą do zapoznania się z zapisem nutowym, jego wyglądem, elementem klucza, pięciolinii itd. Nie tylko piosenki zatem, ale także ich wydanie nutowe może być wykorzystane jako element nauczania zintegrowanego, posłużyć do zabaw z melodią, rytmem oraz z tekstem. Piosenki mogą być użyte w przedstawieniu szkolnym dotyczącym tematów związanych z treścią poszczególnych piosenek i na wiele różnych sposobów, co ułatwia dołączona do każdego zbioru płyta z akompaniamentem. Wśród piosenek dla dzieci Witolda Lutosławskiego znajdą się zarówno te najprostsze, które może śpiewać nawet przedszkolak, jak Kotek, Rzeczka, Idzie Grześ i inne, jak i takie, których dziecko może nie zaśpiewać, ale z powodzeniem może ich słuchać albo wykonać wspólnie z nauczycielem lub innym dorosłym fragment, refren itd.

11 Przykłady bogato ilustrowanych stron nutowych i tekstów:

12

13

14

15

16

17

18

19

20 KILKA CYTATÓW Witold Lutosławski: Po prostu lubię pisać muzykę dla dzieci. Kiedy skomponowałem Pana Tralalińskiego i cały szereg innych rzeczy polskich współczesnych utworów dla dzieci było bardzo mało. Nasze wydawnictwo i Polskie Radio dopominały się o pisanie dla nich.

21 Krzysztof Meyer: Używając słów Mieczysława Tomaszewskiego, swoimi piosenkami dziecięcymi Lutosławski dał serię utworów, które weszły w krwiobieg życia muzycznego, wyznaczyły linię obowiązującego poziomu, nadały wysoki ton dziedzinie traktowanej czysto funkcjonalnie. Jest w nich prostota osiągnięta przez koncentrację, nierezygnowanie ze środków, użycie bogatego ich zespołu, ale aluzyjne, liczące na wrażliwość i inteligencję słuchacza. Znika każdy dźwięk, którego mogłoby nie być, faktura staje się kruchoroślinnie cieńka, za to w dwójnasób ważna: w najcichszym nawet piano brzmieć musi każda nuta, każda jest ważna.

22 Danuta Gwizdalanka Jak Witold Lutosławski zamienił wiersze w piosenki: Inicjatorem pomysłu było Polskie Wydawnictwo Muzyczne, toteż piosenki te przedstawiono na koncercie zorganizowanym w Krakowie w październiku 1947 roku, a ponieważ koncert transmitowało Polskie Radio, więc słuchaczy miały w całej Polsce. Wykonano wtedy sześć krótkich piosenek na głos i fortepian (Taniec, Rok i bieda, Kotek, Idzie Grześ, Rzeczka, Ptasie plotki) oraz dwie urocze scenki Spóźniony słowik i O Panu Tralalińskim. Parę lat później Lutosławski napisał dwie kolejne piosenki do słów Tuwima Trudny rachunek i Warzywa. Nazywając swe piosenki dziecinnymi, Lutosławski zaznaczył, że przeznaczone są do wykonywania dla dzieci i przez dzieci.

23 Cztery lata po pierwszych piosenkach dziecinnych układać zaczął więc kolejne, do słów różnych poetów. 1 czerwca 1951 roku, z okazji Dnia Dziecka nadano jego Piosenki wiosenne (Już jest wiosna, Jak warszawski woźnica, Piosenka o złotym listku, Majowa nocka). Za temat audycji muzycznych często obierano pory roku, toteż wkrótce powstały piosenki jesienne (W listopadzie, Świerszcz, Mgła, Deszczyk jesienny). Przystępność piosenek Lutosławskiego wynika z prostoty muzyki, niewielkich rozmiarów i sporej ilości powtórzeń cech typowych dzisiaj dla melodii popowych, a niegdyś ludowych. Rytm szybkich piosenek bywa taneczny, chociaż dzieciom z XXI wieku trzeba podpowiedzieć, że to, co tańczy miotła, to oberek (zauważmy: w rytmie trójdzielnym, nieobecnym w dzisiejszej muzyce popularnej).

24 Melodie mają mały ambitus, a głos śpiewa kolejne sylaby postępując wygodnymi krokami sekundowymi albo na rozłożonej triadzie: z rzadka tylko musi skakać, a i wtedy zazwyczaj o interwał nie większy od kwarty. Prostota melodii wynika też z jej diatoniki, ale za to w akompaniamencie słyszymy współbrzmienia budowane z bogatszej skali chromatycznej. W wierszykach dominują wątki przyrodnicze [ ]. Przedmioty żyją, zwierzęta i rośliny zachowują się jak ludzie: miotła wpada w taneczny szał, Pani Słowikowa umiera z niepokoju, czekając na Słowika, ptactwo domowe plotkuje, a warzywa kłócą się jak szalone. Treść wierszy podpowiada fortepianowi, że muzyką można imitować świat pełen dźwięków na przykład szmer rzeczki lub ćwierkanie ptaków.

25 Wykonania piosenek Witolda Lutosławskiego dostępne on-line: MUZYKOTEKA SZKOLNA Narodowego Instytutu Audiowizualnego Nagrania pochodzą z koncertu dla dzieci Łańcuszek, opatrzonego podtytułem Słoń i komar, czyli jak muzyka potrafi opowiadać, który odbył się w ramach Festiwalu Witolda Lutosławskiego Łańcuch VIII 22 października 2011 roku. Spóźniony słowik czas trwania: 02'43 Ptasie plotki czas trwania: 00'56 Kotek czas trwania: 02'00" Pióreczko czas trwania: 02'02

26 Bajka o Witku, co wielkim kompozytorem został Warsztaty muzyczno-artystyczne dla dzieci w wieku 7-11 lat zrealizowane w ramach obchodów ROKU LUTOSŁAWSKIEGO, zakończone wystawieniem spektaklu na scenie w ramach Letniego Ogrodu Teatralnego Zajęcia odbywały się w sekcjach: muzyczna, scenograficzna, teatralna, dziennikarska. W ramach dwutygodniowych warsztatów dzieci pod okiem dorosłych twórców opracowały tekst i scenografię bajki, angażowały się też w jej promocję. Efekt pracy to także książka oraz audiobook, które rozesłane zostaną do szkół, domów dziecka i świetlic środowiskowych. Twórcy Bajki o Witku, co wielkim kompozytorem został: LIDIA KUĆMIERZ scenariusz, książka; KATARZYNA BRUZDA ilustracje; ZDZISŁAW SMUCEROWICZ kompozytor

27 Wykonania piosenek Witolda Lutosławskiego dostępne na CD: Lutosławski Tuwim. Piosenki nie tylko dla dzieci Sony 2013, nr kat Dorota Miśkiewicz & Kwadrofonik 1. Idzie Grześ 2. Spóźniony Słowik 3. Ptasie Plotki 4. Rok i Bieda 5. O Panu Tralalińskim 6. Kotek 7. Trudny Rachunek 8. Warzywa 9. Taniec 10. Rzeczka

28 Polskie Radio Dzieciom. Julian Tuwim Agencja Muzyczna Polskiego Radia, nr kat Najpiękniejsze utwory autorstwa Juliana Tuwima recytowane przez wybitnych aktorów i śpiewane przez wybitnych artystów, takich jak m. in.: Irena Kwiatkowska, Magdalena Zawadzka, Wieńczysław Gliński, Marian Kosiniak, Andrzej Bogucki, Anna Seniuk, Wiktor Zborowski, Jadwiga Rappe, Alicja Majewska, Stanisława Celińska, Krystyna Królówna, Władysław Kowalski, Ryszard Barycz, Elżbieta Kępińska, Małgorzata Niemirska, Krzysztof Kolberger i Jerzy Zelnik. Idzie Grześ (Witold Lutosławski) / Jadwiga Rappe alt, Maja Nosowska fortepian (2003) Kotek z audycji Elżbiety Huton Teatr szkolny (Witold Lutosławski) / chór dziecięcy (1974) O panu Tralalińskim (Witold Lutosławski) / Bożena Harasimowicz sopran, Krystyna Pyszkowska fortepian (1998) O panu Tralalińskim z audycji Podróże z panem Tuwimem w reż. Marka Kuleszy / Anna Seniuk, Wiktor Zborowski oraz dzieci Monika Bezak, Magda Utlińska i Rafał Buczyński (1984) Okulary (Jacek Mikuła) / Kazimierz Kowalski bas, zespół wok-instr. Jacka Mikuły (1979) Pstryczek (Maciej Śniegocki) / Irena Kwiatkowska śpiew z tow. zespołu muz. Macieja Śniegockiego (1979) Ptak (Henryk Mikołaj Górecki) / Chór Państwowej Ogólnokształcącej Szkoły Muzycznej I i II st. w Gdańsku pod dyr. Grzegorza Rubina (1983) Ptasie plotki (Witold Lutosławski) / Jadwiga Rappe alt, Maja Nosowska fortepian (2003) Ptasie plotki na chór a cappella op. 33 (Henryk Mikołaj Górecki) / Chór Państwowej Ogólnokształcącej Szkoły Muzycznej I i II st. w Gdańsku pod dyr. Grzegorza Rubina (1983) Spóźniony słowik (Witold Lutosławski) / Bożena Harasimowicz sopran, Krystyna Pyszkowska fortepian (1998) Taniec (Witold Lutosławski) / Jadwiga Rappe alt, Maja Nosowska fortepian (2003) Zosia Samosia (Włodzimierz Korcz) / Halina Kowalska, Igor Śmiałowski, zespół muz. Włodzimierza Korcza (1979)

29 Koncerty Cioci Jadzi: Lutosławski dzieciom [Książka+CD] Firma fonograficzna: PWM/DUX, 2003 Nr katalogowy: DUX : Cykl Słomkowy łańcuszek i inne dziecinne utwory Chór i Zespół Instrumentalny PSM im. E. Młynarskiego, dyr. Ewa Marchwicka 17-18: Dwie piosenki z cyklu Wiosna na chór i orkiestrę kameralną Chór i Orkiestra PSM im. E. Młynarskiego, dyr. Ewa Marchwicka 20-23: Cztery melodie śląskie Kwartet skrzypiec: Anna Karczmarek, Justyna Jara, Julita Smoleń, Anna Orlik 25-27: Cztery melodie śląskie (wersja fortepianowa) Tamara Szczep fortepian, uczennica PSM im. E. Młynarskiego w klasie prof. M. Rzepeckiej 29-30: Dwie piosenki dla dzieci na głos i fortepian do słów Juliana Tuwima Urszula Jankowska śpiew, Ella Susmanek fortepian 32: Pióreczko (sł. Janina Osińska) 33-36: Z cyklu 6 Piosenek dziecinnych na głos i fortepian do słów Juliana Tuwima Chór dziecięcy Alla Polacca przy Teatrze Wielkim Operze Narodowej, dyr. Sabina Włodarska, Tomasz Włodarski fortepian 38: Wariacje na temat Paganiniego Duet fortepianowy: Aleksandra Szczęsnowicz, Lech Napierała studenci Akademii Muzycznej im. F. Chopina w klasie kameralistyki fortepianowej prof. B. Halskiej

30 Witold Lutosławski Piosenki dla dzieci Polskie Nagrania, 2006 Sześć piosenek dziecinnych 1 Taniec 2 Rok i bieda 3 Kotek 4 Idzie Grześ 5 Rzeczka 6 Ptasie plotki 7 Piosenka o złotym listku 8 Majowa nocka 9 Srebrna szybka 10 Muszelka 11 Pióreczko 12 Wróbelek 13 Wianki 14 Pożegnanie wakacji Piosenki dziecinne 15 Siwy mróz 16 Malowane miski 17 Kap, kap, kap 18 Bajka iskierki 19 Butki za cztery dudki 20 Plama na podłodze Dwie piosenki dziecięce 21 Spóźniony słowik 22 O Panu Tralalińskim

31 Wiersze Juliana Tuwima publikacjach wybór: Julian Tuwim. Wiersze dla dzieci W Śpiewowicach, pięknym mieście, na ulicy Wesolińskiej, mieszka sobie słynny śpiewak, pan Tralisław Tralaliński. Julian Tuwim Wielu dzisiejszych dorosłych poznawało wiersze dla dzieci Juliana Tuwima z książki ilustrowanej przez Olgę Siemaszko. Wydawcnictwo Prószyński i S-ka we wznowionym po 18 latach zbiorze zamieściło wierne reprodukcje ilustracji wybitnej rysowniczki. Teksty wierszy opublikowane w nim są zgodne z kanonem przyjętym w 2006 roku przez Fundację im. Juliana Tuwima i Ireny Tuwim. Julian Tuwim ( ) współtwórca grupy poetyckiej Skamander; autor m.in. zbiorów wierszy ( Czyhanie na Boga, Sokrates tańczący, Rzecz czarnoleska ); poematów Bal w Operze i Kwiaty polskie oraz wierszy dla dzieci. Olga Siemaszko ( ) zajmowała się grafiką, plakatem filmowym i teatralnym, a także scenografią. Głównym nurtem jej działalności była jednak ilustracja do książek i czasopism dla dzieci. Laureatka wielu prestiżowych nagród.

32 Spis wierszy: Wszyscy dla wszystkich Stół Lokomotywa Pstryk Bambo Skakanka List do dzieci Pycha Warzywa Rycerz Krzykalski Zosia-Samosia Gabryś Idzie Grześ Dyzio marzyciel Okulary O Grzesiu kłamczuchu i jego cioci Abecadło Słówka i słufka Figielek Cuda i dziwy Gdyby... Rzepka Taniec O Panu Tralalińskim Rok i bieda Dwa wiatry Rzeczka Ptak Kapuśniaczek Mróz Warszawa Mowa ptaków Ptasie plotki Spóźniony Słowik Trudny rachunek Ptasie radio Kotek W aeroplanie Słoń Trąbalski Pan Maluśkiewicz i wieloryb Bajka o popie i jego parobku Jołopie Bajka o rybaku i rybce Wydawnictwo: Prószyński i S-ka 2010

33 Lokomotywa i inne wesołe wierszyki dla dzieci Oficyna Wydawnicza G&P Słynna "Lokomotywa" "Rzepka" i "Ptasie radio z klasycznymi, najbardziej znanymi ilustracjami Jana Marii Szancera.

34 Wydawnictwo: Skrzat 2008 Stoi na stacji lokomotywa, Ciężka, ogromna i pot z niej spływa - Tłusta oliwa. Stoi i sapie, dyszy i dmucha, Żar z rozgrzanego jej brzucha bucha: Buch - jak gorąco! Uch - jak gorąco! Puff - jak gorąco! Uff - jak gorąco! Julian Tuwim Lokomotywa i inne wiersze przeznaczona jest dla czytelników, którzy dopiero zaczynają swoją przygodę z książką, na co wskazuje gruba, twarda okładka, kredowy papier i żywe, nasycone kolory oraz bajkowa (kojarząca się ze współczesnymi animacjami dla dzieci) stylistyka ilustracji autorstwa Kazimierza Wasilewskiego. Taka szata graficzna niekoniecznie spodoba się dzieciom w wieku szkolnym, ale dla przedszkolaków powinna być atrakcyjna. Skrzat w tej książeczce wznowił serię ponad dwudziestu wierszy, wśród nich najsłynniejsze obok tytułowej Lokomotywy, także opowieść o rzepce, zabawną historię pana Hilarego czy zapominalskiego Słonia Trąbalskiego, a wreszcie słynny wierszyk o pechowym upadku abecadła, pozwalający nawet czterolatkowi doskonale zapamiętać kształty i nazwy liter. Podobnie, jak w książce wydawnictwa Prószyński i Spółka, i w tej pojawiają się wiersze wykorzystane przez Witolda Lutosławskiego w swoich piosenkach dziecinnych czy dziecięcych, między innymi ten o słowiku spóźniającym się niecnie, ku rozpaczy żony, na kolację czy o kotku śniącym rzeczkę pełną mleczka Wiersze dla dzieci Juliana Tuwima, nie tracą swej aktualności i chociaż powstały wiek temu, pobudzają tak samo wyobraźnię małych odbiorców ukazując zarazem i uwrażliwiając na piękno polskiej mowy. Sylabotoniczne, łatwe do zapamiętania, zbliżone formą do dziecięcych rymowanek i zabaw słownych, ale bawiące także twórczymi rymami i kunsztem literackim. W żartobliwej formie przekazują także wiele cennych informacji o zjawiskach z życia codziennego, jak i społecznego czy wręcz praktycznych rad. Są to sugestywne i barwne opowieści, które można wykorzystać w nauczaniu zintegrowanym, tworząc na ich bazie scenkę teatralną albo kreatywną zabawę.

35 Inne propozycje dla najmłodszych: Nowe wydanie z oryginalną, współczesną grafiką Artura Gulewicza, Skrzat 2013.

36 Wydawnictwo Zielona Sowa, 2013: Lokomotywa, Idzie Grześ, Kotek, Dwa Michały, Okulary, Dyzio Marzyciel, Smok, Dwa wiatry najpopularniejsze wiersze Juliana Tuwima z zabawnymi i kolorowymi ilustracjami Marcina Południaka.

37 Publikacja wydawnictwa Bajka pięknie i z humorem zilustrowana przez znakomitą współczesną graficzkę polską, Jonę Jung. Oprócz tytułowej Rzepki znalazło się tu jeszcze dziewięć innych utworów: Słoń Trąbalski, Trudny rachunek, Idzie Grześ, Okulary, Ptasie plotki, Spóźniony słowik, Dwa Michały, Dyzio marzyciel oraz Cuda i dziwy. Wydawnictwo: Wilga 2013 Ilustracje: Marianna Jagoda- Mioduszewska

38 Tomik wydany w ramach Platynowej serii wydawnictwa Wilga w 2011 r. najbardziej znane wiersze Tuwima z ilustracjami Macieja Szymanowicza. Wydawnictwo Bona, 2013

39 I inne: Egmont Polska Sp. z o.o Egmont Polska Sp. z o.o Ilustracje: Marcin Wicha

40 Ponowne wydanie wielokrotnie nagradzanej książki: Zbiór 28 wierszy dla dzieci Juliana Tuwima w interpretacji graficznej młodego pokolenia ilustratorów polskich. Pierwsze wydanie w 2007 roku stanowiło prawdziwy graficzny przełom na rynku książek dla dzieci. Do współpracy zaproszono najbardziej utalentowane, ale i debiutujące ilustratorki, których świeża i odważna interpretacja klasyka wywołała rewolucję. W edycji z 2013 czytelnicy mają do wyboru aż PIĘĆ różnych okładek, zaprojektowanych przez ilustratorki książki. Wydarzenie bez precedensu na polskim rynku książki. Nagrody: Nagroda główna BolognaRagazzi Award 2008 w kategorii Poezja dla dzieci w międzynarodowym konkursie organizowanym przez Bologna Children s Book Fair Wyróżnienie Specjalne Książka Roku 2008 w konkursie Polskiej Sekcji IBBY Wyróżnienie Honorowe Biennale Ilustracji BIB 2009 w Bratysławie Wpis na listę Białych Kruków Międzynarodowej Biblioteki Książek dla Dzieci i Młodzieży w Monachium