Stanowisko Fundacji WWF Polska

Transkrypt

1 WWF Polska ul. Gandhiego Warszawa Polska / Poland Tel: Fax: Warszawa, 8 marca 2017 Stanowisko Fundacji WWF Polska dotyczące poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody (druk sejmowy nr 1334) W związku ze złożeniem w dn r. poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody 1, który dotyczy zmiany zasad wycinki drzew i krzewów przez osoby fizyczne, Fundacja WWF Polska przedstawia swoje uwagi i wnioski. Z dniem r. weszły w życie nowe zasady wycinki drzew. Aktualnie nie jest wymagana zgoda na wycięcie drzewa lub krzewu na nieruchomości stanowiącej własność osoby fizycznej, jeżeli są usuwane na cele niezwiązane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Znakomita większość drzew w Polsce, pomijając działki leśne, które nie są objęte przedmiotem tej regulacji, rośnie na nieruchomościach osób fizycznych, stąd nowe przepisy zezwalają na wycinkę tak wielu drzew bez żadnej kontroli. Jednocześnie zawierają one szereg niedoskonałości, które umożliwiają stosunkowo proste obejście obowiązku uzyskania decyzji na wycinkę drzew w celach związanych z działalnością gospodarczą. Przykładowo podmioty gospodarcze kupują działki dopiero po usunięciu z nich drzew przez zbywców osoby fizyczne, albo jeśli już są właścicielami działek stosują czasowe przewłaszczenia na osoby fizyczne w celu wycinki drzew. Złożony w dn r. poselski projekt ustawy ma w założeniu naprawić zaistniałą sytuację, jednak w ocenie Fundacji WWF Polska w dalszym ciągu zawiera luki prawne, a co najważniejsze, i najbardziej niepokojące, nie wprowadza rzeczywistej ochrony drzew na ternach prywatnych oraz przy drogach. Zgodnie z art. 83f ust. 1 pkt 3a ustawy o ochronie przyrody (UoOP) osoby fizyczne mogą aktualnie wycinać drzewa na swoich posesjach, w celach niezwiązanych z działalnością gospodarczą, bez dochowania jakichkolwiek formalności. Projekt ustawy w art. 1 pkt 1 przewiduje zastąpienie obecnego stanu obowiązkiem dokonania zgłoszenia zamiaru usunięcia drzew lub krzewów do organów 1

2 wydających zezwolenia. Zgłoszenie takie dotyczyć będzie drzew i krzewów na działce będącej własnością osoby fizycznej, bez względu na ich rozmiar, stąd zgłoszenie obejmuje również niewielkie samosiejki. Co więcej, przepis ten nie zawiera już żadnej sankcji za naruszenie tego obowiązku (brak zgłoszenia). W sytuacji więc, gdy właściciel drzewa wytnie je bez dokonania wymaganego zgłoszenia nie poniesie z tego tytułu żadnych konsekwencji. Warto podkreślić, że konstrukcja przepisów: obecnego art. 83f ust. 1 pkt 3a, oraz proponowanych art. 83f ust. 4-9 i art. 88 ust. 1 pkt 5 UoOP, nie pozwala na przyjęcie, że bez dokonania zgłoszenia wycinka drzewa będzie podlegać administracyjnej karze pieniężnej. Art. 83f ust. 1 pkt 3a w sposób jednoznaczny stwierdza, że przepisów o obowiązku uzyskania zezwolenia nie stosuje się do osób fizycznych wycinających drzewa na cele niezwiązane z działalnością gospodarczą. Tymczasem to właśnie wycinka drzewa bez zezwolenia, zgodnie z art. 88 ust. 1 pkt 1 UoOP, podlega karze administracyjnej. Jednocześnie projekt nie zakłada kary administracyjnej, ani żadnej innej sankcji, za wycinkę drzewa bez wymaganego zgłoszenia. W szczególności sankcja taka nie jest przewidywana przez art. 88 ust. 1 UoOP, który zawiera zamknięty katalog sytuacji, w których się ją stosuje. Kara taka, zgodnie z projektowanym art. 88 ust. 1 pkt 5, pojawia się dopiero w razie prowadzenia działalności gospodarczej na działce, na której wycięto drzewo w oparciu o zgłoszenie w terminie do 5 lat od tego zgłoszenia. Prostym więc sposobem na obejście celu projektu ustawy, i wycinkę drzew pod cele gospodarcze, jest zaniechanie dokonania zgłoszenia, dzięki czemu nie rozpocznie biegu 5- letni termin objęty zakazem prowadzenia działalności gospodarczej. Kara bowiem, zgodnie z projektem ustawy, jest wymierza dopiero za złamanie tego zakazu, a sam zakaz rozpoczyna się z momentem dokonania zgłoszenia. W konsekwencji nie będzie można wymierzyć kary administracyjnej, która jest powiązana ze zgłoszeniem i biegiem 5-letniego terminu, jeśli wycinka będzie mieć miejsce bez dokonania wymaganego zgłoszenia. Zasadności przedstawionej argumentacji nie zmienia także planowana nowelizacja art. 88 ust. 10 UoOP, bowiem przepis ten de facto ma znaczenie dla przypadków wymienionych w art. 88 ust. 1 pkt 2-4, a więc zniszczenia czy uszkodzenia drzewa, oraz usunięcia drzewa bez zgody posiadacza nieruchomości; nie oddziałuje natomiast w sytuacjach wycinki drzew bez zezwolenia. Przytoczony przykład pokazuje, że projekt ustawy jest w dalszym ciągu wadliwy i nie realizuje zakładanych przez niego celów. 2

3 Projekt ustawy w art. 83f ust. 6 UoOP nakłada zakaz prowadzenia działalności gospodarczej na nieruchomości, na której wycięto drzewa, w terminie 5 lat od dokonania zgłoszenia. Naruszenie tego zakazu grozi karą administracyjną na podstawie projektowanego art. 88 ust. 1 pkt 5 UoOP. Z projektu wynika, że kara będzie nakładana na przedsiębiorcę. Jeśli więc zakupi on nieruchomość od osoby fizycznej, która zatai informację o dokonanej w przeszłości wycince, i rozpocznie na niej działalność gospodarczą, to zostanie ukarany pomimo, że wycinki dokonała osoba fizyczna, a on nie miał o niej wiedzy. Takie rozwiązanie w ocenie Fundacji może być niekonstytucyjne, a w konsekwencji nieskuteczne. Aby projektowane przepisy zrealizowały swój cel osoby fizyczne muszą być zobowiązane do informowania nabywców o dokonanej wycince i jej zgłoszeniu do odpowiednich organów. Projekt ustawy wprowadza nowe rozwiązanie jakim jest obowiązek zgłoszenia wycinki drzew lub krzewów przez osoby fizyczne. Choć w porównaniu do obecnej sytuacji, gdy wycinka dozwolona jest dla osób fizycznych w celach niezwiązanych z działalnością gospodarczą w sposób nieograniczony, to krok w dobrym kierunku, to jednak w ocenie Fundacji WWF Polska jest on dalece niewystarczający dla ochrony terenów zielonych. Możliwość wycinki drzewa, czy to bez zezwolenia, czy też po dokonaniu zgłoszenia, następuje bez jakiejkolwiek weryfikacji, w tym bez sprawdzenia przesłanek wycinki, na przykład wpływu na ludzi i krajobraz (szczególnie ważne w miastach) czy występowania siedlisk gatunków chronionych. Tymczasem drzewa są społecznie pożądane, o czym świadczy oburzenie społeczne masową wycinką obserwowana po liberalizacji prawa w tym zakresie, i nierzadko zamieszkałe przez gatunki chronione, w tym przede wszystkim ptaki i owady. Podczas procedury wydawania zezwolenia na wycinkę, w przeciwieństwie do zgłoszenia, organ weryfikuje przesłanki w tym występowanie gatunków chronionych w obrębie drzewa (art. 83c ust. 1 UoOP). Osoby fizyczne rzadko posiadają wystarczającą wiedzę, aby przed wykonaniem wycinki ocenić prawidłowo siedliska gatunków chronionych. Tym samym w wielu przypadkach może dochodzić do ich zupełnie nieświadomego zniszczenia podczas wycinki, co nie miałoby miejsca gdyby funkcjonował w dalszym ciągu obowiązek uzyskiwania zezwoleń na wycinkę. Proponowane zmiany w dalszym ciągu (od chwili wejścia w życie z początkiem bieżącego roku nowych przepisów) nie rozwiązują problemu wycinki drzew na obszarach Natura Na terenach tych wiele gatunków stanowiących przedmiot ochrony tych obszarów jest związanych z 3

4 występującymi drzewami. Dotyczy to głównie siedlisk ptaków na ptasich obszarach Natura 2000, oraz innych zwierząt (np. pachnicy dębowej) na siedliskowych obszarach Natura Również same drzewa mogą stanowić przedmiot ochrony na tych terenach. Niekontrolowana zezwoleniami wycinka drzew na obszarach Natura 2000 może mieć znacząco negatywny wpływ na cele ochrony tych obszarów, a tym samym naruszać art. 6 ust. 3 dyrektywy siedliskowej, nakazujący dokonać przewidzianej przez dyrektywę oceny habitatowej przed realizacją danego zamierzenia, które może istotnie oddziaływać na taki obszar. Przed wydaniem zezwolenia na wycinkę drzewa, zgodnie z art. 96 ustawy z dn r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, organ, realizując nakaz wynikający z dyrektywy, jest obowiązany do rozważenia czy dana wycinka może potencjalnie znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000, i w razie ewentualnego stwierdzenia takiego wpływu przeprowadzić stosowną procedurę ocenową. Jednakże w związku z rezygnacją z obowiązku uzyskiwania zezwoleń na wycinkę drzew na obszarach Natura 2000 w przypadku większości tego typu działań, wiele wycinek pozostanie poza kontrolą wynikającą z dyrektywy siedliskowej. Nie zmieni tego obowiązek dokonywania zgłoszeń wycinek drzew, dlatego nowe przepisy, wbrew załączonym do projektu opiniom prawnym, będą mieć wpływ na realizację zobowiązań wynikających z prawa unijnego. W ocenie Fundacji WWF Polska najrozsądniejszym rozwiązaniem, uchylającym niezgodność z dyrektywą siedliskową, oraz przywracającym ochronę terenów zielonych, byłoby przywrócenie powszechnego obowiązku uzyskiwania zezwoleń na wycinkę, zamiast zgłoszeń. Jednocześnie Fundacja podnosi, że nowelizacja przepisów dot. wycinki drzew jest dobrą okazją, aby przywrócić konieczność uzgadniania z regionalnym dyrektorem ochrony środowiska wydawania zezwolenia na usunięcie drzewa w pasie drogowym drogi publicznej. Obowiązek ten został zniesiony nowelizacją z dniem r. Zaproponowane rozwiązania radykalnie zmieniały dotychczasowy reżim ochrony drzew i zadrzewień przydrożnych. Regionalny dyrektor ochrony środowiska nie uczestniczy już w postępowaniu o wydanie zezwolenia na wycinkę takich drzew i ile w ogóle jest ono w danej sytuacji wymagane. Z podobną sytuacją mieliśmy wcześniej do czynienia. W kwietniu 2004 roku wraz z nową ustawą o ochronie przyrody weszły w życie przepisy zezwalające na niekontrolowaną wycinkę drzew 4

5 przydrożnych. Szczególnie szkodliwy dla przyrody okazał się ówczesny art. 83 ust. 6 pkt 6 zezwalający na usuwanie bez zezwolenia drzew niszczących nawierzchnię i infrastrukturę drogową, ograniczających widoczność na łukach i skrzyżowaniach, z wyłączeniem rosnących na terenie nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków. Ten zapis zezwalał na całkowitą dowolność przy podejmowaniu prac wycinkowych, co w rzeczywistości obecnie jest proponowane. Jesienią 2004 roku rozpoczął się proceder masowego wycinania alei pod pretekstem poprawy bezpieczeństwa na drogach, liczbę wyciętych drzew można szacować na dziesiątki tysięcy rocznie 2, o skali wycinki można mówić na przykładach 3 : kilka tysięcy drzew rosnących wzdłuż drogi nr 16 wycięto w latach w okolicach Mikołajek (warmińsko-mazurskie); 1200 drzew rosnących w województwie pomorskim przy drogach nr 7, 20, 22, 55 planowano usunąć w 2005 roku (dzięki interwencji organizacji pozarządowych ok. 500 drzew ocalało). Przypominamy, że niekontrolowana wycinka drzew i zadrzewień przydrożnych to również potencjalne zniszczenia w krajobrazie Polski, co szczególnie może być odczuwalne w regionach turystycznych i z jeszcze zachowanymi alejami przydrożnymi, jak w województwie Warmińsko- Mazurskim. Postulujemy przywrócenie konieczności uzgadniania z regionalnym dyrektorem ochrony środowiska wydania zezwolenia na usunięcie drzewa w pasie drogowym drogi publicznej, zanim zaleją nas informacje o takich wycinkach. Jednocześnie postulujemy wprowadzenie dodatkowego przepisu dotyczącego obrotu drewnem pozyskanym z wycinek drzew przydrożnych. Drewno takie, mające często dużą wartość rynkową, powinno być ocechowane, a legalność pochodzenia takiego drewna oficjalnie potwierdzona odpowiednią dokumentacją. Przepis taki można wzorować na art. 14a ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach, który brzmi: Art. 14a. 1. Drewno pozyskane w lasach podlega ocechowaniu. 2. Obowiązek cechowania drewna spoczywa na właścicielach lasów, z zastrzeżeniem ust Jw. 5

6 3. Drewno pozyskane w lasach niestanowiących własności Skarbu Państwa cechuje starosta, który wystawia właścicielowi lasu dokument stwierdzający legalność pozyskania drewna. 4. Minister właściwy do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady cechowania drewna, wzory urządzeń do cechowania i zasady ich stosowania oraz wzór dokumentu stwierdzającego legalność pozyskania drewna. Dla budżetu państwa będzie znacznie korzystniejszą sytuacją, jeśli każde wycięte drzewo zostanie zaewidencjonowane, a jego sprzedaż kontrolowana. W związku z powyższym postulujemy pozostawienie art. 83a ust. 2 UoOP w brzmieniu sprzed zmian, które weszły w życie 1 stycznia 2017 r. oraz wprowadzenie artykułu nakazującego cechowanie drewna i kontrolowanie jego legalności. 6