Usługi dodatkowe w sieci ISDN

Transkrypt

1 ZESPÓŁ LABORATORIÓW TELEMATYKI TRANSPORTU ZAKŁAD TELEKOMUNIKACJI W TRANSPORCIE WYDZIAŁ TRANSPORTU POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ LABORATORIUM Systemów łączności w transporcie INSTRUKCJA DO ĆWICZENIA NR 3 Usługi dodatkowe w sieci ISDN ZTT WT PW, DO UŻYTKU WEWNĘTRZNEGO Warszawa 2016

2 1. Cel i zakres ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zapoznanie studentów z usługami oferowanymi przez współczesne sieci zintegrowane usługowo ISDN. 2. Stanowisko laboratoryjne W trakcie realizacji ćwiczenia laboratoryjnego studenci będą korzystać z następujących urządzeń technicznych: cyfrowa centrala abonencka firmy DGT, stanowisko komputerowe PC wraz z oprogramowaniem nadzoru technicznego centrali, przystawka NT, telefony stacjonarne ISDN (3 szt.). 3. Wprowadzenie teoretyczne 3.1. Ewolucja sieci telefonicznej Pierwsza centrala telefoniczna została wdrożona do użytku zaledwie dwa lata po opatentowaniu w roku 1876 wynalazku telefonu przez A. G. Bella ( ). Była to centrala ręczna, wybudowana w New Heaven (USA), obsługująca zaledwie 21 abonentów. Wzrost popularności i rozpowszechnienie telefonii wymusiło budowanie central o większych pojemnościach i zatrudnianie coraz większej liczby osób do ich obsługi. Świadomość ogromnych możliwości płynących z rodzącej się telekomunikacji i zawodności czynnika ludzkiego doprowadziły do wynalezienia urządzenia umożliwiającego komutację połączeń telefonicznych bez udziału człowieka. Tak powstały pierwsze centrale automatyczne z wybierakami biegowymi opatentowanymi przez A. B. Strowgera ( ). Pierwsze tego typu urządzenie telekomunikacyjne uruchomiono 10 marca 1891 roku w Kansas City (USA). Należy tu zwrócić uwagę na fakt, że w owym czasie nie wymyślono jeszcze tarczy numerowej (1915), a proces wybiórczy polegał na naciśnięciu kombinacji trzech guzików. Sieć telefoniczna oferująca standardową usługę głosową określana jest mianem POTS (Plain Old Telephone Services). Do realizacji innych usług np. przekazywania tekstu, transmisji danych stosowano inne sieci o charakterze sieci wydzielonych lub stosowano łącza o podwyższonych parametrach teletransmisyjnych. 1

3 Pomimo tego, że sieci POTS dobrze spełniały swoje zadana, a wynalezienie central bezobsługowych zdecydowanie przyśpieszyło proces realizacji procesów komutacyjnych, ich wprowadzenie na wiele lat wstrzymało rozwój realizowanych przez personel obsługowy central ręcznych, tzw. usług dodatkowych. W centralach ręcznych usługi dodatkowe były wykonywane niejako przy okazji i miały charakter nie koniecznie związany z samym procesem komutacyjnym. Do najpopularniejszych usług dodatkowych należały: zamawianie rozmowy z zajętym abonentem, budzenie o wybranej godzinie, czy blokada połączeń przychodzących (usługa nie przeszkadzać ). Realizacja usług dodatkowych wymagała pewnej wiedzy i inteligencji, której centrale elektromechaniczne nie posiadały. Postępująca cyfryzacja sieci telefonicznej doprowadziła do wymiany przestarzałych central elektro-mechanicznych na cyfrowe oraz cyfryzacji międzycentralowych łączy teletransmisyjnych. W ten sposób powstały zintegrowane sieci cyfrowe IDN (Intergreated Digital Network). Sieci IDN stanowiły postęp również w zakresie standaryzacji rozwiązań sprzętowych i systemowych uniezależniającej pracę sieci od typów stosowanych urządzeń i technologii. Wąskim gardłem sieci IDN pozostawały analogowe łącza dostępowe abonentów końcowych. W praktyce, sygnały analogowe dochodzące co centrali cyfrowej sieci IDN były przekształcane poprzez układy przetworników A/C i C/A na sygnały zgodne ze standardem ITU-T G.711 znanym jako PCM, tj. modulacji impulsowo-kodowej. Niestety, pomimo tego postępu transmisja danych w sieci z elementami łączy analogowych była wciąż mocno ograniczona, a w zakresie usługowym, sieci IDN umożliwiały realizację niektórych usług związanych z obsługą i nadzorowaniem łączy. Zmiany zapoczątkowane przez sieci IDN zostały w pełni wykorzystane dopiero wraz z pojawieniem się pierwszych sieci zintegrowanych usługowo ISDN (Integrated Services Digital Network). Sieci te stanowiły przełom w stosunku do poprzednich generacji i były naturalną konsekwencją ich rozwoju. Technologia sieci telekomunikacyjnych mająca na celu wykorzystanie infrastruktury PSTN 1 do bezpośredniego udostępnienia usług cyfrowych użytkownikom końcowym (bez pośrednictwa urządzeń analogowych) (end-to-end circuitswitched digital services). ISDN jest znormalizowana w zaleceniach ITU-T 2 oraz standardach ETSI. Cechą szczególną ISDN był zastąpienie dotychczasowego, analogowego łącza dostępowego (łącza do abonenta), na łącze cyfrowe. W tym sensie w sieci ISDN cały tor 1 Sieć PSTN (Public Switched Telephone Network) jest to publiczna komutowana sieć telefoniczna 2 2

4 teletransmisyjny od nadawcy do odbiorcy był realizowany na drodze wymiany sygnałów cyfrowych. Nowe możliwości transmisji sygnałów cyfrowych umożliwiły integrację wszystkich dotychczas oferowanych usług telekomunikacyjnych, poczynając od telefonii, telegrafii, transmisji danych, a zakończywszy na wideotelefonii i serwisach informacyjnych. W sieci ISDN pojawiła się też możliwość realizacji szerokiego wachlarza usług dodatkowych. Usługi dodatkowe (suplementary service) stanowią uzupełnienie usług podstawowych związanych z transmisją głosu lub danych i mają służyć ich uatrakcyjnieniu lub udogodnieniu w ich wykorzystaniu. Przykładami usług dodatkowych mogą być: prezentacja identyfikacji linii wywołującej (CLIP), wielokrotny numer abonenta (MSN), zamrożenie połączenia, przekierowania połączeń, informacja o opłacie, przenośność terminala (TP), połączenie oczekujące (CW) i wiele innych. 3 Ponowne pojawienie się możliwości dostępu do usług dodatkowych oraz postępująca cyfryzacja zarówno węzłów, jak i sieci doprowadził do powstania pierwszych sieci rekonfigurowanych dynamicznie wg specyficznych oczekiwań ich klientów. Sieci o tej nowej funkcjonalności nazwano sieciami inteligentnymi IN (Intelligent Network). Pierwsze udane wdrożenie sieci inteligentnych przeprowadziła w latach 80 firma Bellcore na potrzeby amerykańskich operatorów telefonii stacjonarnej. Zaproponowane rozwiązanie stało się de facto standardem i opiera się na nim rozwijany do dziś w USA standard Advanced Intelligent Network (AIN). Najbardziej rozpoznawalnymi usługami dodatkowymi sieci inteligentnych są numery specjalne serii 0800 oraz Do pierwszej serii należały numery, które miały zachęcić abonentów do ich wykorzystania, gdyż przenosiły część lub całą opłatę za połączenie na osobę (firmę), która była właścicielem numeru, np.: numer zaczynający się od prefixu 0800, przenosił całą opłatę na posiadacza numeru, zatem dla dzwoniących był to numer bezpłatny. Numery rozpoczynające się od prefiksu 0801 były rozliczane po stronie dzwoniącego jak rozmowy o charakterze lokalnym. W przypadku innych numerów serii 080x 4 naliczanie za połączenie mogło mieć charakter jednorazowej, stałej opłaty. Druga seria numerów rozpoczynająca się od prefiksu 070x została stworzona po to by przynosić posiadaczowi numeru dodatkowe dochody. Abonent dzwoniący na takie numery ponosi wyższą niż to 3 Cześć usług dodatkowych oraz metody ich zamawiania przedstawiono w rozdziale 0 4 Znak x w numerze oznacza dowolną cyfrę zakresie od 0 do 9. 3

5 wynika z planu taryfikacyjnego opłatę za połączenie. Różnica w kosztach stanowi źródło dochodu dla właściciela numeru 070x. Inną charakterystyczną cechą ww. serii numerów była możliwość zaoferowania jednego wspólnego numeru w skali całego kraju np. infolinii (0800 lub 0801), który będzie inteligentnie kierowany w zależności od miejsca i czasu zainicjowania połączenia. Klasycznym przykładem takiego numeru jest jeden uniwersalny numer firmy assistance, z którego mogą korzystać klienci na wypadek awarii swoich pojazdów. Kierowca, wybierając numer zaczynający się od cyfr 0800 zostanie połączony się z najbliższą jednostką oferującą pomoc drogową, odholowanie pojazdu do serwisu samochodowego lub inną podobną usługą. Wprowadzenie usługi sieci inteligentnej zwalnia to kierowcę z wiedzy na temat lokalnych stacji obsługi pojazdów, czy serwisów holowniczych. Współczesny rozwój sieci telekomunikacyjnych podąża w kierunku oderwania usług od sieci oraz od sprzętu telekomunikacyjnego. Jego miejsce coraz częściej zastępuje globalna sieć internetowa, w której transmisja głosowa jest tylko jedną z wielu oferowanych usług. Telefonia internetowa VoIP (Voice over IP) jest tego najlepszym przykładem. VoIP jest techniką umożliwiającą przesyłanie dźwięków mowy za pomocą łączy internetowych lub innych sieci wykorzystujących protokół IP, popularnie nazywana telefonią internetową, choć nie jest to określenie do końca słuszne, gdyż pojęcie telefonii internetowej obejmuje element komutacji połączeń, na podobnej zasadzie, jak to ma miejsce we wcześniej wymienionych typach sieci. Dane komutacyjne i dane głosowe są przesyłane przy użyciu protokołu IP, co pozwala wykluczyć konieczność stałego zajęcia łącza na czas trwania połączenia. Jedynym wymogiem, który należy spełnić by mieć dostęp do tej sieci jest dostępowe łącze internetowe o przepływności wystarczającej do symetrycznej transmisji sygnałów głosowych oraz terminal w postaci sprzętowej lub programowej dostępny o abonenta. Funkcje centrali telefonicznej w tej sieci spełniają serwery sieciowe z zainstalowanym odpowiednim oprogramowaniem komutacyjnym Pojęcia podstawowe Sieć telekomunikacyjna służy do zapewnienia środków do wzajemnej komunikacji abonentów sieci. Każda sieć składa się z dwóch zasadniczych elementów, są nimi węzły komutacyjne oraz łącza. 4

6 Na rysunku (Rys. 3.1) przedstawiono zasadnicze elementy sieci telekomunikacyjnej. Węzeł komutacyjny Łącze abonenckie Sieć telekomunikacyjna Łącze międzycentralowe Rys. 3.1.Ogólna struktura sieci telekomunikacyjnej Węzłem komutacyjnym (commutation node) nazwiemy fizyczny punkt dostępu do sieci lub punkt łączący kanały telekomunikacyjne. Najczęściej węzeł komutacyjny utożsamiany jest z centralą telefoniczną, jednakże coraz częściej, jest to również specjalizowany serwer komutacyjny. Kanałem telekomunikacyjnym (telecommunication channel) nazywamy drogę przesyłania sygnałów z określoną prędkością i w określonym paśmie. Ze względu na kierunek kanały telekomunikacyjne dzielimy na uplink na drodze od terminala abonenta do sieci lub downlink kierunku od sieci do abonenta. Mianem łącza (circuit) określamy fizyczne połączenie dwupunktowe pomiędzy dwoma urządzeniami końcowymi. Każde łącze składa się z pary kanałów o tej samej przepływności /szerokości pasma dla zapewnienia tej samej jakości połączenia w każdym z kierunków nadawania. Łącza dzielimy na abonenckie (dostępowe) i międzycentralowe. Te pierwsze służą do połączenia terminali końcowych abonentów do najbliższego węzła komutacyjnego. Łącza międzycentralowe służą do łączenia central w sieć telekomunikacyjną. Łącze telekomunikacyjne (exchange line) jest pojęciem szerszym, gdyż obejmuje zespół środków technicznych umożliwiających przesyłanie sygnałów telekomunikacyjnych. Oznacza to, że łącze jest nie tylko parą drutów łączących nadawcę z odbiorcą, ale również urządzeniami, których celem jest odpowiednie przygotowanie sygnałów do transmisji, regeneracji w przypadku utraty pierwotnych wartości (regeneratory), jak i odbioru po drugiej stronie łącza. Z powyższych definicji wynika, iż w sieci telekomunikacyjnej nie istnieje stałe łącze na drodze między dwoma abonentami. Każde połączenie między dwoma abonentami jest ustanawiane po wybraniu numeru abonenta docelowego przez abonenta inicjującego 5

7 połączenie. Łącze takie składa się z wielu łączy pośrednich występujących na drodze między abonentami i wielu węzłów przez które zestawiane (komutowane) połączenie przechodzi. W taki sposób, że na czas rozmowy tworzone jest jedno długie łącze, które jest niezwłocznie kasowane po zakończeniu rozmowy. Momentem informujących o zakończeniu połączenia jest zwarcie żył abonenckich następujące po odłożeniu mikrotelefonu na widełki aparatu. W sieci telekomunikacyjnej takie łącze nazywamy łączem komutowanym (switched line) i jest ono zestawiane przy każdorazowym wywołaniu generowanym przez użytkownika. Zaletą takiego rozwiązania jest możliwość zestawiania połączeń między różnymi punktami sieci. W praktyce łącza telekomunikacyjne są realizowane z użyciem jednego z trzech rodzajów środków: Kable miedziane stanowią najczęściej spotykany rodzaj łączy abonenckich. Zasadniczo średnica telekomunikacyjnej żyły miedzianej wynosi 0,4 0,6 mm, jednak dla łączy dalekosiężnych stosowane są przekroje nawet do 1,1 mm. Łącza abonenckie grupuje się w pary, a następnie w wiązki. W jednym kablu znajduje się zazwyczaj 10, 20 lub 40 par miedzianych. Kable światłowodowe wykonane ze szkła i polimerów, dzięki swoim naturalnym własnościom (odporność na zakłócenia elektromagnetyczne, mała tłumienność, szerokie pasmo transmisyjne) są obecnie najczęściej stosowanym rodzajem łączy telekomunikacyjnych w transmisji na średnie i duże odległości. Oznacza to, iż są opłacalne na łączach międzycentralowych oraz w przypadku konieczności stosowania łączy o dużych przepływnościach transmisyjnych. Łącza radiowe najczęściej stosowane na skraju sieci telekomunikacyjnych do łączenia abonentów ruchomych lub miejsc trudno dostępnych. Każde z wymienionych tu łączy ma określoną przepustowość oraz przepływność. Przepustowość kanału telekomunikacyjnego jest to maksymalna prędkość transmisji danych wyrażona w ilości bitów na sekundę [bit/s]. Przepustowość jest zależna od wielu czynników do których należy zaliczyć przede wszystkim: rodzaj zastosowanych urządzeń nadawczo odbiorczych, szerokość pasma teletransmisyjnego, metody kodowania i kompresji sygnału, odległość i wpływ zakłóceń na kanał. 6

8 Często mylonym parametrem jest przepływność kanału telekomunikacyjnego. Wyrażona w ilości bitów na sekundę [bit/s] określa wartość chwilowej prędkości transmisji danych. Zatem, wartość przepływności zmienia się w czasie i nigdy nie przekracza wartości przepustowości kanału Topologie sieci telekomunikacyjnych Topologia sieci określa sposób łączenia węzłów komutacyjnych między sobą poprzez dostępne łącza. Najczęściej do przedstawiana sieci telekomunikacyjnych stosuje się grafy lub chmury. Centrale telefoniczne odpowiadają węzłom grafu, a łącza krawędziom tego grafu. W dzisiejszych sieciach telekomunikacyjnych możemy wyróżnić cztery podstawowe typy topologii sieci: krata (mesh), dawniej nazywana siecią o topologii każdy z każdym. Przyjmuje się, że każdy węzeł sieci jest połączony z każdym innym węzłem tej sieci. Niewątpliwą zaletą takiego rozwiązania jest duża niezawodność struktury, gdyż uszkodzenie łącza pomiędzy dwoma dowolnymi węzłami nie powoduje utraty łączności między nimi. Wadą takiej struktury jest duża nadmiarowość ilości łączy, a co za tym idzie wysoki koszt budowy. Jak łatwo zauważyć, liczba łączy w sieci zawierającej n węzłów wynosi n(n 1)/2. Przy dużej liczbie węzłów takie rozwiązanie jest nie do przyjęcia. gwiazda (star) zakłada istnienie jednego węzła o wyższym priorytecie, do którego doprowadzane są łącza, bądź wiązki łączy od węzłów o niższym priorytecie. Całość tworzy strukturę przypominającą gwiazdę. Takie rozwiązanie wymaga mniejszej liczby łączy, co pozwala na obniżenie kosztów budowy sieci. Okupione jest to jednak zmniejszeniem niezawodności, bowiem uszkodzenie któregokolwiek łącza powoduje utratę łączności z węzłem którego łącze uległo awarii. Wpływ sieci informatycznych rozszerzył istniejące dwa modele sieci o dwa kolejne: magistrala (bus) jest zrealizowana w postaci jednego łącza, do którego są dołączani kolejni abonenci. Rozwiązanie znalazło szerokie zastosowanie na odcinkach łączności autostradowej czy na kolei, gdzie abonenci są dołączani do łącza biegnącego wzdłuż np. torów kolejowych. Zaletą tego rozwiązania jest duża oszczędność łączy, jednak podobnie jak w przypadku struktury gwiaździstej uszkodzenie magistrali powoduje utratę łączności z częścią węzłów (abonentów) sieci. Inną wadą jest ograniczenie możliwości rozprzestrzenienia geograficznego abonentów. Zakłada się, że znajdują się oni w pobliżu magistrali. 7

9 pierścień (ring) wprowadzone stosunkowo niedawno rozwiązanie, które zapewnia dostęp do każdego węzła z dwóch stron. Dzięki temu uszkodzenie dowolnego (jednego) łącza nie powoduje utraty łączności z węzłem, gdyż istnieje dostęp z drugiej strony pierścienia. Struktura pierścieniowa jest szczególnie popularna w sieciach opartych o łącza światłowodowe. Pierścienie obejmują swym zasięgiem znaczący fragment kraju zapewniając dostęp do kanałów teletransmisyjnych na poziomie kilku gigabitów na sekundę. Przykładowe struktury sieci przedstawiono na rysunku (Rys. 3.2). a) b) c) d) Rys Przykładowe struktury sieci telekomunikacyjnych. a) krata, b) gwiazda, c) pierścień, d) magistrala W praktyce stosuje się sieci zdegenerowane lub sieci hybrydowe, w których zastosowano struktury łączące elementy kilku topologii lub są realizacją topologii w nie pełnym wymiarze. Przykładowe struktury wymienionych topologii przedstawiono na rysunku (Rys. 3.3). a) c) b) Rys Przykłady struktur sieci telekomunikacyjnych zdegenerowanych. a) sieć typu punkt punkt, b) sieć typu niepełna krata, c) sieć typu hybrydowego 8

10 3.4. Hierarchiczny charakter współczesnych sieci telekomunikacyjnych Wraz z rozwojem pierwszych sieci telefonicznych pojawiła się potrzeba wydzielenia pewnych central, jako bardziej znaczących. Współczesne sieci telefoniczne mają z zasady strukturę hierarchiczną. Sieci telefoniczne w Polsce mają trójpoziomową strukturę central. Każdy z poziomów obejmuje inny geograficznie obszar kraju. Najwyższy poziom stanowią centrale sieci międzynarodowej i służą do obsługi połączeń międzynarodowych. Centrale sieci międzynarodowej posiadają łącza do sieci central innych państw oraz do central niższego poziomu nazywanej siecią międzymiastową. Na tym poziomie struktury sieci telefonicznej centrale przenoszą ruch pomiędzy sąsiednimi miastami lub województwami. Najniższy poziom sieci stanowią centrale sieci strefowej, które służą do obsługi ruchu lokalnego stanowiąc jednocześnie punkt dostępu do sieci dla podległych im abonentów. Rysunek (Rys 3.4) przedstawia strukturę hierarchiczną typowej sieci telekomunikacyjnej. Rys 3.4. Przykład hierarchicznej struktury sieci telekomunikacyjnej 3.5. Numeracja sieci Do dziś istnieją dwa różne sposoby numeracji w sieciach telekomunikacyjnych. Pierwszym chronologicznie rozwiązaniem była numeracja jawna, powszechnie stosowana w centralach elektromechanicznych (biegowych), gdzie sterowanie było bezpośrednio związane z każdą kolejną cyfrą wybieranego numeru. Z czasem, gdy wprowadzono centrale elektroniczne, a sterowanie w sieci stało się bardziej inteligentne, zaczęto stosować numerację skrytą. Dziś ten rodzaj numeracji jest powszechnie stosowany w sieciach publicznych PSTN (Public Switching Telecommunication Network). Wyjaśnijmy sobie, na czym polegają te dwa typy numeracji. 9

11 Numeracja jawna polega na jawnym, czyli świadomym zestawianiu połączenia przez abonenta sieci. Abonent wybierając kolejne cyfry decyduje, którym łączem ma być kierowana jego rozmowa. Numeracja taka znalazła zastosowanie w sieciach resortowych i była do połowy lat 90 ubiegłego wieku wykorzystywana w sieci telefonicznej PKP. Przykład wybierania numeru w sieci z numeracją jawną przedstawia rysunek (Rys. 3.5) nr tel Rys Przykład numeracji jawnej. Abonent wywołujący wybiera cyfry: Numeracja skryta sieci telekomunikacyjnej zwalnia abonenta wywołującego ze znajomości topologii sieci. Abonent musi jedynie znać strefę i numer abonenta wywoływanego. Zasady nadawania numerów w sieci z numeracją skrytą zostały przedstawione w zaleceniu ITU-T E.164. Obecnie w sieciach publicznych w Polsce nie jest wymagana znajomość strefy numeracyjnej, gdyż jest ona zawarta w prefiksie wybieranego numeru abonenta żądanego. Poniżej (Rys. 3.6) pokazano sposób łączenia abonenta z użyciem numeracji skrytej. nr tel Rys Przykład numeracji skrytej. Abonent wywołujący wybiera cyfry: 7526 Znamienne jest, iż klawisz gwiazdki oraz krzyżyka zarezerwowano do realizacji specjalnych operacji centralowych nazywanych usługami dodatkowymi. 10

12 3.6. Usługi telekomunikacyjne w sieciach publicznych W połowie lat osiemdziesiątych XX wieku, operatorzy telekomunikacyjni zaczęli odnotowywać nasycenie rynku telekomunikacyjnego i brak czynników wpływających na wzrost generowanych przez abonentów liczby połączeń (mowa o krajach Zachodniej Europy i USA). Liczba chętnych pragnących uzyskać nową linię telefoniczną została wyczerpana. Liczba prowadzonych rozmów również się ustabilizowała na stałym, na tyle wysokim poziomie, że trudno było oczekiwać jego dalszego wzrostu. Badania analityków rynku wskazywały, iż jedynym rozwiązaniem dającym szanse uzyskania wyższych zysków jest wprowadzenie nowych usług i pokazanie możliwości ich wykorzystania. Pośrednią przyczyną wprowadzenia nowych usług do sieci telekomunikacyjnych stał się również rozwój technik informatycznych i komunikacji komputerowej. Usługa telekomunikacyjna jest definiowana jako to, co operator oferuje swym abonentom w celu zaspokojenia konkretnej potrzeby komunikacyjnej (ITU-T I.112). Usługi można podzielić (zgodnie z zaleceniami ITU-T oraz ETSI) na dwie zasadnicze grupy: usługi przenoszenia, usługi dodatkowe. Zatem usługa telekomunikacyjna jest tylko pewną możliwością, jaką daje operator swoim klientom. Potrzebne stały się zatem aplikacje (czyli zastosowania) dostępnych usług. Aplikacja usługi jest definiowana jako specyficzne zastosowanie tej usługi w celu zaspokojenia konkretnej potrzeby (niekoniecznie komunikacyjnej) abonenta. W sieci ISDN, jako przykłady aplikacji usług przytacza się: telemedycyna, telepraca, telezakupy, teleedukacja, itd Usługi przenoszenia Przez usługi przenoszenia (bearer services) rozumiemy usługi mające na celu zapewnienie właściwego kanału przekazywania sygnałów informacyjnych pomiędzy abonentem, a centralą. Wyróżnić my zatem usługi: komutacji łączy dla kanału mowy usługa zapewniająca przesłanie sygnału mowy zakodowanego zgodnie z normą G.711 (konwersja A/µ, załączenie tłumików echa, wykorzystanie układów analogowych), 11

13 komutacji łączy dla kanału akustycznego 3,1 khz podobnie jak w poprzednim przypadku, jednakże oktety przenoszone przez kanał w tym trybie stanowią cyfrowy zapis dowolnego przebiegu analogowego (możliwe wykorzystanie modemów analogowych i faksów gr. 1, 2, 3), komutacji łączy dla kanału przeźroczystego 64 kbit/s usługa zestawia kanał 64 kbit/s PCM, nie wprowadzając żadnych modyfikacji strumienia przenoszonych danych. Usługi przenoszenia dotyczą jedynie specyficznej transmisji sygnałów cyfrowych na łączu abonent sieć. Konkretne zastosowanie usługowe usług przenoszenia zapewniają teleusługi.do ich realizacji wymagane jest użycie terminali o funkcjonalności zalewających realizację wybranej teleusługi (patrz Rys. 3.7). Rys Usługi przenoszenia i teleusługi Do typowych teleusług zalicza się: telefonię usługa zapewniająca użytkownikom możliwość rozmowy, teletekst specyficzny rodzaj transmisji danych, służący do przesyłania tekstu w postaci kodów znaków, telefaks usługa symilograficzna polegająca na przesłaniu wiadomości w postaci obrazów nieruchomych, umożliwia przekazywanie tekstu, jak i grafiki, wideotekst usługa zbieżna z usługą teletekstu, jednak z dodatkową możliwością prezentacji odbieranego obrazu na monitorze ekranowym, pocztę elektroniczną usługa umożliwiająca przesyłanie listów drogą elektroniczną, transmisję danych usługa zapewniająca transparentną transmisję danych pomiędzy np. komputerami dwóch abonentów lub do wybranej sieci komputerowej, wideofonię usługa rozszerzająca telefonię o możliwość jednoczesnej transmisji fonii i obrazu, 12

14 teleakcje czyli zbiór usług, które zapewniają przekazywanie krótkich komunikatów pomiędzy terminalem i siecią: o telealarm odpowiednie centra dyżurujące otrzymują od czujników zainstalowanych u abonenta komunikat o alarmie, o telealert ten sam rodzaj komunikatów tylko w odwrotnym kierunku, centra dyżurne ostrzegają abonentów, o telekomenda zdalne sterowanie urządzeniami zainstalowanymi u abonenta, o telemetria zdalne odczyty wskazań liczników zainstalowanych u abonenta Usługi dodatkowe Obok wymienionych powyżej usług zwrócono również uwagę na tak zwane usługi dodatkowe. Usługą dodatkową nazywamy każde dodatkowe zlecenie nie będące bezpośrednim żądaniem zestawienia połączenia z wybranym abonentem CPB (Calling Part B). Pomysł na tego typu funkcjonalność nie jest nowy. Już pierwsze centrale ręczne, a właściwie osoby je obsługujące realizowały szeroką gamę usług niezwiązanych bezpośrednio z telefonią Zamawianie usług dodatkowych Dzisiejsze centrale abonenckie pozwalają na realizację usług dotychczas dostępnych wyłącznie w centralach ręcznych (usługę realizowała telefonistka). Zamawianie, usługi dodatkowej jest możliwe z każdego standardowego aparatu posiadającego możliwość wybierania tonowego DTMF (Dual-Tone Multi-Frequency) i polega na wybraniu przez abonenta odpowiedniej sekwencji klawiszy (tak jak przy wprowadzaniu numeru telefonicznego). Niektóre usługi wymagają dodatkowo podania specyficznego dla nich parametru. W formacie znakowym poszczególne parametry oddziela się znakiem *, a sekwencję kończy się znakiem #. Ogólny format operacji wykonywanych na usługach dodatkowych o kodach oznaczonych <service> i parametrach <parametr1> i <parametr2> przedstawiono na rysunku ( Rys. 3.8). * <service> * <parametr1> * <parametr2> # - zamawianie usługi *# <service> * <parametr1> * <parametr2> # - sprawdzanie zamówionej usługi # <service> * <parametr1> * <parametr2> # - kasowanie zamówionej usługi 13

15 Rys Ogólny format usługi Zamówienie usługi zmienia jej stan w centrali na włączony i może mieć formę procedury rejestracji lub aktywacji. Wyłączenie stanu usługi realizuje się poprzez procedurę kasowania lub dezaktywacji. Powyższe procedury może wykonywać zarówno abonent, jak i operator. Poniżej podajemy wyjaśnienia użytych pojęć. Rejestracja usługi dodatkowej jest czynnością polegającą na wprowadzeniu przez operatora lub abonenta informacji specyficznych (parametrów) umożliwiających działanie danej usługi (np. godzina budzenia). Aktywacja usługi jest czynnością wykonywaną przez operatora lub abonenta w celu umożliwienia korzystania z uprzednio przydzielonej usługi. Kasowanie usługi polega na usunięciu przez operatora lub abonenta danych wprowadzonych podczas rejestracji. Dezaktywacja usługi jest czynnością wykonywaną przez operatora lub abonenta w celu zawieszenia możliwości korzystania z przydzielonej usługi. Sprawdzenie usługi jest czynnością wykonaną przez abonenta w celu sprawdzenia skuteczności włączenia usługi. Testowanie usługi jest czynnością wykonywaną przez abonenta w celu sprawdzenia poprawności działania usługi. UWAGA! Dla części usług rejestracja jest jednocześnie aktywacją usługi. Natomiast dezaktywacja w niektórych przypadkach może być kasowaniem usługi (np. gorąca linia zarejestrowanie numeru aktywuje usługę, dezaktywacja usługi kasuje nr wprowadzony podczas rejestracji). Wykonanie procedur sterujących stanem usługi w centrali jest potwierdzone przez centralę odpowiednimi zapowiedziami. Zapowiedzi te są powtarzane przez 25 sekund. Poprawnie wykonana rejestracja lub aktywacja usługi potwierdzona jest zapowiedzią Usługa została przyjęta. Dopuszcza się możliwość ponownego włączenia usługi bez parametrów (np. połączenie oczekujące), a także usług z parametrami, jednakże tylko z tymi samymi parametrami! Zmiana parametrów wymaga wcześniejszego skasowania usługi z listy usług. 14

16 Sprawdzenie przez abonenta stanu usługi jest możliwe po wprowadzeniu kodu usługi poprzedzonego prefiksem *#. Jeżeli usługa jest aktywna abonent usłyszy komunikat Usługa aktywna, w przeciwnym przypadku usłyszy Usługa wyłączona. Abonent usłyszy powyższy komunikat również w sytuacji, gdy poprawnie wykona operację wyłączenia usługi. Jeżeli zamówienie usługi nie zostanie przyjęte abonent usłyszy w słuchawce mikrotelefonu komunikat Usługa nie może być zrealizowana. Sygnał dźwiękowy i komunikat Połączenie niedozwolone po próbie zamawiania usługi oznacza, że abonent nie posiada wymaganych uprawnień do korzystania z usługi. Sygnał dźwiękowy i komunikat Nie ma takiego numeru oznacza, że wprowadzono błędny kod usługi lub niepoprawne jej parametry Spis usług dodatkowych centrali DGT Millenium Opis tej części instrukcji powstał na podstawie dostępnych materiałów źródłowych ETSI, materiałów informacyjnych producenta centrali telefonicznej oraz źródeł powszechnie dostępnych w Internecie. W załączniku na końcu instrukcji znajduje się tabela zawierająca ważniejsze kody usług oferowanych przez centralę DGT Wielokrotny numer abonenta MSN (Multiple Subscriber Number) Usługa umożliwia przypisanie abonentowi pojedynczej linii ISDN wielu różnych numerów publicznych. Wywoływanych indywidualnie Sygnalizacja między użytkownikami UUS (User to User) Usługa, która stała się pierwowzorem dla współczesnych wiadomości SMS; pozwala abonentom sieci ISDN na przesyłanie krótkich wiadomości tekstowych Obsługa trzech uczestników 3PTY (Three Party Service) Usługa umożliwia zawieszenie jednego połączenia i zestawienie połączenia do kolejnego abonenta, a następnie korzystanie z obu połączeń jednocześnie Prezentacja numeru abonenta wywołującego CLIP (Calling Line Identification Presentation) Usługa początkowo dostępna tylko w sieci ISDN, umożliwia abonentowi wywoływanemu na uzyskanie informacji o numerze wywołującym. 15

17 Informacja taryfikacyjna AOC (Advice Of Charge) Usługa polegająca na udostępnianiu abonentowi informacji o opłacie za połączenie. Informacja może być podawana w trakcie rozmowy AOCD (Advice Of Charge During the call) lub po jej zakończeniu AOCE (Advice Of Charge at the End of the call). Informacja polega na podaniu na wyświetlaczu telefonu ISDN liczby impulsów (charging units) bądź wysokości opłaty za połączenie Automatyczne budzenie jednokrotne (ACC) Nazwa usługi (ang.) skrót Format Przykład kod ACC *55*GGMM# godz. 14:20 *55*1420# gdzie: GG godzina w formacie 24h dwucyfrowa (np. 09), MM minuta (00-59), Abonent może zamówić budzenie z aparatu na określoną godzinę i minutę, maksymalnie do 24 godzin naprzód, licząc od momentu zamówienia usługi. Jednocześnie może być zamówionych do ośmiu budzeń (łącznie z innymi typami usług budzenia). W przypadku, gdy abonent określił godzinę budzenia, która w danym dniu już minęła, to centrala ustawi budzenie na dzień następny.centrala o wybranej godzinie i minucie automatycznie uruchomi w aparacie dzwonek o następującym cyklu: wywołanie 1 minuta, przerwa 5 minut. Dzwonek zostanie wyłączony w chwili podniesienia mikrotelefonu lub automatycznie po drugim wywołaniu Automatyczne budzenie wielokrotne programowane na dni tygodnia (ACRP) Nazwa usługi skrót Format Przykład kod (ang.) ACRP *57*GGMM*D..D# sob, nd. godz. 9:00 *57*0900*67# gdzie: GG godzina w formacie 24h dwucyfrowa (np. 09), MM minuta (00-59), 16

18 Abonent może zamówić budzenie wielokrotne z aparatu na określoną godzinę i minutę wybranego dnia lub dni tygodnia. Jednocześnie może być zamówionych do ośmiu budzeń (łącznie z innymi typami usług budzenia). W przypadku, gdy abonent nie określił dnia lub dni tygodnia, to centrala ustawi domyślnie budzenie na wszystkie dni tygodnia. Centrala o wybranej godzinie i minucie automatycznie uruchomi w aparacie dzwonek o następującym cyklu: wywołanie 1 minuta, przerwa 5 minut. Dzwonek zostanie wyłączony w chwili podniesienia mikrotelefonu lub automatycznie po drugim wywołaniu. Poprawnym odebraniem usługi jest podniesienie mikrotelefonu na czas, co najmniej 2 sekund. Zamówienie budzenia uważa się za zrealizowane niezależnie od tego, czy wywołanie zostanie odebrane, czy też zignorowane. Po podniesieniu mikrotelefonu przez 60 sekund słychać będzie komunikat Usługa została przyjęta. Po odłożeniu mikrotelefonu centrala ma nadal aktywną usługę budzenia wielokrotnego na określony dzień lub dni tygodnia. Minimalny okres czasu między włączeniem usługi a jej realizacją wynosi 1 minutę. Korzystanie z usługi dodatkowej wymaga przydzielenia dostępu przez operatora Wybieranie za pomocą numerów skróconych (AC) Nazwa usługi (ang.) skrót Format Przykład kod gdzie: N numer klawisza (1-9), numer dowolny numer abonencki (do 18 cyfr) AD *51*N*numer# nr 301 pod klaw. 5 *51*5*301# Centrala umożliwia abonentowi korzystanie z systemu jednocyfrowych numerów skróconych, polegającego na przyporządkowaniu pojedynczemu klawiszowi dowolnie zaprogramowanego numeru telefonicznego. Można zapamiętać do dziewięciu numerów pod klawiszami od 1 do 9. Dłuższe przytrzymanie klawisza, pod którym został zapisany numer skrócony, a następnie jego puszczenie powoduje rozpoczęcie procesu wybierania przez centralę. Pozwala to na przyspieszenie wybierania najczęściej używanych numerów. Korzystanie z usługi dodatkowej wymaga przydzielenia dostępu przez operatora. 17

19 Przenoszenie wywołań w przypadku zajętości abonenta (CFB) Nazwa usługi skrót Format Przykład kod (ang.) Call Forwarding Busy CFB *67*numer# Przenoś na nr 315 *67*315# gdzie: numer dowolny numer abonencki (do 18 cyfr) Abonent może zlecić przenoszenie wywołań przychodzących do niego w czasie, gdy jest on zajęty inną rozmową. Wywołania mogą być przenoszone na dowolny, wskazany przez abonenta numer telefonu (lokalny, krajowy lub zagraniczny, na telefon komórkowy itp.). Z numerem tym zostanie automatycznie połączona każda osoba wywołująca abonenta, który jest zajęty i włączył usługę. Jeżeli osoba wywołująca korzysta z portu analogowego, to nie wie, że nastąpiło przeniesienie oraz z jakim numerem została połączona. Również abonent z włączoną usługą, korzystający z portu analogowego, nie jest informowany w trakcie rozmowy o przenoszeniu przychodzących wywołań. Informację taką mogą odebrać użytkownicy portu cyfrowego. Wywołania są przenoszone tylko raz. Nie można przenosić dalej wywołania, które już zostało przeniesione. Abonent z aktywną usługą po podniesieniu mikrotelefonu słyszy pierwszy specjalny sygnał zgłoszenia. Włączona usługa nie ogranicza zestawiania połączeń wychodzących. Korzystanie z usługi dodatkowej wymaga przydzielenia dostępu przez operatora Przenoszenie wywołań w przypadku nieobecności abonenta (CFNR) Nazwa usługi (ang.) skrót Format Przykład kod Call Forwardind CFNR *61*numer# Przenoś na nr 303 *61*303# No Reply gdzie: numer dowolny numer abonencki (do 18 cyfr) Abonent może zlecić przenoszenie przychodzących do niego wywołań - które nie są odbierane - na dowolny, wskazany przez siebie docelowy numer telefonu (lokalny, krajowy lub zagraniczny, na telefon komórkowy itp.). 18

20 Wywołanie przychodzące jest sygnalizowane dzwonkiem przez 25 sekund (czas nadzoru na skrócone wywołanie). Jeżeli nie zostanie w tym czasie odebrane, to osoba wywołująca numer przeniesiony zostaje połączona ze wskazanym numerem docelowym. Jeżeli osoba wywołująca korzysta z portu analogowego, to nie wie, że nastąpiło przeniesienie oraz z jakim numerem została połączona. Osoba wywołująca, korzystająca z portu cyfrowego, może odebrać informację o przeniesieniu połączenia. Wywołania są przenoszone tylko raz. Nie można przenosić dalej wywołania, które już zostało przeniesione. Abonent z aktywną usługą - po podniesieniu mikrotelefonu - słyszy pierwszy specjalny sygnał zgłoszenia. Włączona usługa nie ogranicza zestawiania połączeń wychodzących. Korzystanie z usługi dodatkowej wymaga przydzielenia dostępu przez operatora Bezwarunkowe przenoszenie wywołań (CFU) Nazwa usługi skrót Format Przykład kod (ang.) Call Forwarding Unconditional CFU *21*numer# Przenoś na nr 601 *21*601# gdzie: numer dowolny numer abonencki (do 18 cyfr) Abonent może zlecić natychmiastowe przenoszenie kierowanych do niego wywołań na dowolny, wskazany przez siebie numer docelowy (lokalny, krajowy lub zagraniczny, na telefon komórkowy itp.). Osoba wywołująca abonenta, który włączył natychmiastowe przenoszenie wywołań, zostanie automatycznie połączona ze wskazanym przez niego numerem docelowym. Jeżeli osoba wywołująca korzysta z portu analogowego, to nie wie, że nastąpiło przeniesienie oraz z jakim numerem została połączona. Również abonent z włączoną usługą, korzystający z portu analogowego, nie jest informowany o przenoszeniu przychodzących wywołań. Informację tą mogą odebrać użytkownicy portu cyfrowego. Wywołania są przenoszone tylko raz. Nie można przenosić dalej wywołania, które już zostało przeniesione. Abonent z aktywną usługą po podniesieniu mikrotelefonu słyszy pierwszy specjalny sygnał zgłoszenia. Włączona usługa nie ogranicza zestawiania połączeń wychodzących. Korzystanie z usługi dodatkowej wymaga przydzielenia dostępu przez operatora. 19

21 Blokada przenoszenia wywołań (CFR) Nazwa usługi (ang.) Call Forwarding Restriction skrót Format Przykład kod CFR *02# aktywacja *02# Abonent włączając usługę uniemożliwia innym osobom przenoszenie wywołań na jego numer. Centrala nie będzie przenosić wywołań, nawet, jeżeli usługi przenoszenia zostały zarejestrowane poprawnie. Wywołania przeniesione na numer abonenta, który ma aktywną usługę powinny zakończyć się dla abonenta wywołującego podstawieniem zapowiedzi Abonent czasowo wyłączony lub sygnałem natłoku (przenoszone wywołanie do innej sieci). Blokada przenoszenia nie dojdzie do skutku, jeżeli nie ma sygnalizacji zwrotnej z centralą abonenta wywołującego (nie można przekazać tam sygnału połączenie niemożliwe do realizacji ) Blokada jednokrotna prezentacji numeru wywołującego (CLIR) Nazwa usługi skrót Format Przykład kod (ang.) Calling Line Identification Restriction CLIR *31* numer wywołanie nr 510 *31*510 gdzie: numer dowolny numer abonencki (do 18 cyfr) Usługa CLIR pozwala abonentowi inicjującemu połączenie zablokować wyświetlanie swojego numeru (numer kierunkowy i katalogowy, numer wielokrotny i subadres abonenta sygnalizacji DSS1) na wyświetlaczu aparatu abonenta docelowego. Zakaz prezentacji numeru obowiązuje w czasie zestawiania i po odebraniu połączenia. Na wyświetlaczu aparatu adresata zamiast numeru telefonicznego, pojawi się komunikat o numerze zastrzeżonym. Usługa może być włączona na stałe lub na czas jednego połączenia. W tym drugim przypadku użytkownik po wybraniu formatu usługi (*31*), usłyszy sygnał zgłoszenia (- 10dBm), a następnie może wybierać numer abonenta docelowego. Jeżeli osoba wywołująca nie skorzysta z zakazu prezentacji numeru przed uzyskaniem połączenia, to numer będzie prezentowany (aktywna jest usługa CLIP). 20

22 Zakaz prezentacji numeru abonenta wywołującego nie dotyczy połączeń kierowanych do abonentów: ze specjalnymi uprawnieniami (np. policja), z funkcją obserwacji wywołań złośliwych (numer powinien być widoczny na stanowisku telefonistki), na stanowiskach zgłoszeniowych central międzymiastowych i międzynarodowych oraz innych służb AUS 5, mających uprawnienia do prezentacji numeru abonenta wywołującego. Korzystanie z usługi dodatkowej aktywowanej na stałe wymaga przydzielenia dostępu przez operatora. Nie wymaga tego aktywowanie usługi na czas jednego połączenia. Usługa włączona na stałe ma priorytet nad usługą włączoną na czas jednego połączenia Połączenia konferencyjne (CONF) Nazwa usługi skrót Format Przykład kod (ang.) Conference Calling CONF *71*K# konferencja na 7 uczestników *71*7# [dołączenie: 2 numer] gdzie: K liczba abonentów konferencji Usługa ta umożliwia abonentowi realizację połączeń lokalnych z wieloma osobami jednocześnie. Centrala pozwala zestawić konferencję maksymalnie z 16-oma (użytkownicy styków analogowych lub DSS1) lub 64-oma uczestnikami (użytkownicy styków cyfrowych systemowych). Korzystanie z usługi dodatkowej wymaga przydzielenia dostępu przez operatora Dobieranie uczestników konferencji Dobierać uczestników może wyłącznie osoba inicjująca konferencję. Po zamówieniu konferencji wciśnij klawisz 2 lub FLASH (zawieszenie połączenia w tym czasie osoby 5 AUS Abonenckie Usługi Specjalne, np. numeracja bez prefiksów (Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dn

23 uczestniczące w konferencji będą słyszały wszystkie sygnały towarzyszące dobieraniu uczestników). Następnie po usłyszeniu ciągłego sygnału zgłoszenia centrali wprowadź lokalny numer żądanego uczestnika konferencji (maksymalnie 8 cyfr). Wybrani w ten sposób abonenci otrzymują sygnał dzwonienia (maksymalnie przez 3-4 minuty) i jeżeli w tym czasie podniosą mikrotelefon zostają automatycznie dołączeni do konferencji. Potwierdzeniem poprawnego dołączenia nowego uczestnika jest potrójny krótki sygnał tonowy ( piknięcie ) i natychmiastowy powrót do konferencji. W innych przypadkach (abonent wybrany jest zajęty, niepoprawnie wybrano jego numer lub wyczerpano liczbę uczestników konferencji) osoba zestawiająca konferencję słyszy odpowiednie sygnały, bądź zapowiedzi słowne i automatycznie po 10 sekundach powraca do konferencji. Powrót do konferencji można przyspieszyć naciskając klawisz 1 lub FLASH, bądź też dobierając kolejnego uczestnika konferencji. Operację dołączania uczestników można powtarzać, aż do wykorzystania maksymalnej liczby uczestników konferencji. Konferencję można prowadzić z mniejszą liczbą uczestników, niż zostało to zadeklarowane przy zestawianiu konferencji Wyłączenie konferencji Wyłączenie konferencji następuje po odłożeniu mikrotelefonu. Odłożenie mikrotelefonu przez uczestnika dobranego jest jednoznaczne z jego rezygnacją z udziału w konferencji. Natomiast odłożenie mikrotelefonu przez abonenta zestawiającego konferencję powoduje rozłączenie wszystkich uczestników konferencji (otrzymują oni sygnał zajętości) Parametry akustyczne konferencji Prowadzący konferencję może dobierać parametry akustyczne połączenia poprzez wybieranie podczas konferencji cyfr: 0 lub 5 zmniejszenie głośności dla wszystkich uczestników, 1 lub 6 zwiększenie głośności dla wszystkich uczestników, 3 poziom szumów 45 dbm, 4 poziom szumów 40 dbm. Uczestnicy konferencji powinni stosować się do zaleceń: 1. Regułą powinno być, że jeden mówi pozostali słuchają. 2. Uczestnicy słuchający powinni mieć w tym czasie wyłączone mikrofony. 22

24 3. Osoba, która przestaje mówić powinna wyłączać mikrofon Połączenie zawieszone (CH) Call Hold Usługa umożliwia zawieszenie bieżącej rozmowy (wywołania bądź połączenia) i zestawienie nowej Połączenia oczekujące (CW) Nazwa usługi (ang.) skrót Format Przykład kod Call Waiting CW *43# aktywacja *43# Centrala może sygnalizować abonentowi zajętemu rozmową, że inna osoba próbuje się do niego w tym czasie dodzwonić. Użytkownik portu analogowego z włączoną usługą będzie - w trakcie prowadzenia rozmowy informowany o oczekującym połączeniu specjalnym sygnałem (-10dBm), słyszalnym w kanale fonicznym, jeżeli przychodzące wywołanie jest wywołaniem telefonicznym oraz istniejące połączenie jest rozmową telefoniczną. Osoba próbująca nawiązać połączenie zamiast sygnału zajętości usłyszy w mikrotelefonie zwrotny sygnał wywołania. Abonent informowany o oczekującym połączeniu może to połączenie zignorować, odrzucić lub przyjąć. Istnieją dwa tryby realizacji usługi: PABX i PSTN, w zależności od ustawień procesora liniowego obsługującego port danego abonenta w centrali. Jeżeli rozmowa w czasie, której jest sygnalizowane połączenie oczekujące, zostanie zakończona przez osobę inicjującą połączenie do abonenta z włączoną usługą CW, to abonent ten otrzyma sygnał zajętości. Po odłożeniu przez niego mikrotelefonu, centrala wyśle do niego wywołanie od osoby oczekującej. Użytkownik ISDN (abonenckiego portu cyfrowego z sygnalizacją DSS1) może mieć aktywowaną usługę w przypadku zajętego jednego kanału B lub obu kanałów B. Nie ma ograniczeń na liczbę połączeń oczekujących. Korzystanie z usługi dodatkowej wymaga przydzielenia dostępu przez operatora. 23

25 Blokada wywołań przychodzących proszę nie przeszkadzać (DND) Nazwa usługi skrót Format Przykład kod (ang.) Do Not Disturb DND *26# aktywacja *26# Włączając usługę użytkownik zleca centrali odrzucanie połączeń telefonicznych przychodzących na jego numer. Natomiast on sam może w tym czasie inicjować rozmowy. Abonent z aktywną usługą usłyszy po podniesieniu mikrotelefonu pierwszy specjalny sygnał zgłoszenia centrali. Osoba próbująca dodzwonić się pod numer z włączoną usługą, zamiast sygnału zwrotnego wywołania lub sygnału zajętości otrzyma sygnał dźwiękowy i komunikat Abonent czasowo wyłączony. Zapowiedź jest podstawiana niezależnie od rzeczywistego stanu linii abonenckiej użytkownika usługi. Centrala automatycznie wyłącza usługę o godzinie 4: Gorąca linia (FDC) Nazwa usługi (ang.) skrót Format Przykład kod FDC *53*numer# z nr 2001 *53*2001# gdzie: numer dowolny numer abonencki (do 18 cyfr), Usługa ta umożliwia zestawianie połączeń z dowolnie wyznaczonym, jednym numerem telefonu (lokalnym, dyspozytora, krajowym, itp.) bez konieczności korzystania z klawiatury po podniesieniu mikrotelefonu. Jako gorącą linię warto zaprogramować najczęściej używany numer. Jeżeli abonent słyszy sygnał zgłoszenia i nie naciśnie żadnego przycisku na klawiaturze aparatu w ciągu 6 sekund (czas kontrolny końca wybierania, gdy centrala nie spodziewa się wybierania) od momentu podniesienia mikrotelefonu to centrala automatycznie skieruje wywołanie pod numer wyznaczony jako gorąca linia. Zamówienie usługi nie ogranicza możliwości realizowania innych połączeń. Warunkiem jest wybranie pierwszej cyfry numeru przed upływem czasu potrzebnego do aktywacji gorącej linii. Usługa nie ma wpływu na wywołania przychodzące. Korzystanie z usługi wymaga przydzielenia dostępu przez operatora. 24

26 Identyfikacja wywołań złośliwych (MCID) Nazwa usługi skrót Format Przykład kod (ang.) Malicious Call Identification MCID DT *39# aktywacja Po zakończeniu rozm. nie odkładaj mikrotelefonu wybierz: FLASH *39# gdzie: DT sygnał zgłoszenia centrali (Dial Tone) Usługa umożliwia użytkownikowi identyfikację strony wywołującej w przypadku pojawienia się wywołania złośliwego. Po wykonaniu przez użytkownika odpowiedniej procedury centrala pobiera i rejestruje następujące cechy połączenia: numer strony wywoływanej, numer strony wywołującej, data i czas realizacji identyfikacji, subadres strony wywołującej (jeśli jest on możliwy do uzyskania). Korzystanie z usługi dodatkowej wymaga przydzielenia dostępu przez operatora centrali. Istnieją dwie opcje realizacji usługipodstawowa oraz krajowa. Usługa jest przeznaczona dla abonentów korzystających ze styku analogowego lub interfejsu V5.x Identyfikacja może być dokonana podczas rozmowy lub po jej zakończeniu. Identyfikacja wywołania złośliwego po rozłączeniu się abonenta wywołującego jest możliwa dzięki systemowi sygnalizacji, który zatrzymuje połączenia przez pewien czas. Użytkownicy ISDN wykonują identyfikację w czasie wywoływania lub w trakcie rozmowy, korzystając z odrębnych procedur. Wyjątkiem jest możliwość korzystania z opcji krajowej (klawisz 7) lub z opcji podstawowej w trakcie połączenia. W opcji krajowej centrala, na etapie zestawiania połączenia, automatycznie pobiera numery wszystkich abonentów wywołujących abonenta z aktywną usługą MCID. Identyfikacja połączeń w opcji krajowej może wymagać utrzymania łańcucha połączeniowego, aż do chwili uwolnienia przez operatora centrali. W połączeniach przychodzących bezpośrednio z central elektromechanicznych (np. Strowger) trzymanie łańcucha połączeniowego jest wynikiem procedury identyfikacji. Centrala inicjuje również 25

27 proces trzymania łącza przyjściowego z centrali elektromechanicznych w przypadku odbioru sygnału B1 z łącza wyjściowego z sygnalizacją R2 lub też odbioru z łącza z sygnalizacją SS7 odpowiedniej wiadomości ACM 6. Włączenie usługi MCID uniemożliwia korzystanie z usług sterujących połączeniem (CH, CW, Połączenie trójstronne, Przekazanie połączenia, zamawianie usług w czasie trwania rozmowy). W celu poznania informacji dotyczących odebranych wywołań złośliwych, użytkownik kontaktuje się z operatorem centrali Dynamiczne ograniczenie połączeń wychodzących (OCB-UC) Nazwa usługi (ang.) skrót Format Przykład kod Outgoing Call Barring gdzie: HHHH hasło (4 cyfry), O nr stopnia ograniczenia. OCB-UC *34*HHHH*O# Ogranicz połączenia krajowe *34*9999*2# Abonent centrali może samodzielnie (dynamicznie) ograniczyć możliwość przeprowadzania wszystkich (z wyjątkiem służb specjalnych) lub niektórych połączeń wychodzących z jego aparatu. Blokada zabezpieczona jest prywatnym hasłem abonenta. Dostępne są następujące zakresy ograniczeń: 0 brak ograniczeń, usługa wyłączona; 1 zakaz realizacji połączeń międzynarodowych numery rozpoczynające się na 00...; 2 zakaz realizacji połączeń krajowych - numery rozpoczynające się na 0... (rozmowy międzymiastowe, audiotekstowe, połączenia informacyjne); 3 zezwolenie tylko na połączenia lokalne; 4 zezwolenie tylko na połączenia z numerami alarmowymi zaczynającymi się od 99...; 5 zezwolenie tylko na połączenia z numerami zaprogramowanymi w systemie wybierania za pomocą numerów skróconych i gorącej linii. 6 ACM Address Complete Message wiadomość potwierdzająca możliwość rozpoczęcia rozmowy. 26

28 Uruchomienie zamówionej usługi następuje podczas próby wybrania zabronionego numeru. Nadany zostanie sygnał dźwiękowy i komunikat Połączenie niedozwolone. Włączenie usługi nie ma wpływu na połączenia przychodzące do osoby zamawiającej. Korzystanie z usługi dodatkowej wymaga przydzielenia dostępu przez operatora Zamawianie połączenia (CC) Nazwa usługi (ang.) skrót Format Przykład kod CC *37*numer# na nr 305 *37*305# gdzie: numer dowolny numer abonencki (do 18 cyfr) Usługa umożliwia abonentowi zamówienie połączenia z dowolnym innym abonentem, który jest aktualnie niedostępny (zajęty inną rozmową lub nie odbiera telefonu).aktywacja zamówionej usługi następuje w chwili, gdy zwolni się łącze do abonenta zajętego lub wykryty zostanie ruch na łączu abonenta, który nie odbierał telefonu. Jeżeli ruch nie zostanie wykryty w czasie 30 minut, to centrala dezaktywuje usługę. W momencie aktywacji usługi, centrala przywoła abonenta zamawiającego połączenie szybkim dzwonkiem, a po podniesieniu przez niego mikrotelefonu skieruje wywołanie pod zamówiony numer. W tym czasie słychać będzie sygnał marszruty, a następnie zwrotny sygnał wywołania lub zajętości. Jeżeli abonent zamawiający usługę nie odbiera przywołania w czasie 25 sekund, to centrala dezaktywuje usługę. Jeżeli zestawienie zamówionego połączenia się nie powiedzie, gdyż żądany abonent nie odbiera wywołania, to po czasie kontrolnym nadzoru wywołania (np. 180 sekund) abonent zamawiający usłyszy sygnał dźwiękowy i komunikat Połączenie nie może być zrealizowane, a następnie sygnał zajętości. Należy odłożyć mikrotelefon. Usługa zostanie dezaktywowana przez centralę. Zajętą linię można także zamówić poprzez wykręcenie 0 na tle sygnału zajętości (patrz usługi dodatkowe sterujące połączeniem) Zamawianie połączenia na godzinę (ABC) Nazwa usługi (ang.) skrót Format Przykład kod ABC *58*GGMM*numer# nr 740 na godz. *58*1125*740# 11:25 27

29 gdzie: GG godzina w formacie 24h dwucyfrowa (np. 09), MM minuta (00-59), numer dowolny numer abonencki (do 18 cyfr) Usługa umożliwia abonentowi zamówienie połączenia z dowolnym numerem (lokalnym, krajowym, itp.) na określoną godzinę (maksymalnie 24 godziny naprzód). Wykonanie zamówionej usługi nastąpi o zaprogramowanej godzinie. Wówczas centrala przywoła najpierw abonenta zamawiającego połączenie szybkim dzwonkiem, a po podniesieniu przez niego mikrotelefonu skieruje wywołanie pod zamówiony numer. W tym czasie słychać będzie sygnał marszruty, a następnie zwrotny sygnał wywołania lub zajętości. Jeżeli abonent zamawiający usługę nie odbiera przywołania w czasie 25 sekund, to centrala dezaktywuje usługę. Jeżeli zestawienie zamówionego połączenia się nie powiedzie, gdyż żądany abonent nie odbiera wywołania, to po czasie kontrolnym nadzoru wywołania (np. 180 sekund) abonent zamawiający usłyszy sygnał dźwiękowy i komunikat Połączenie nie może być zrealizowane, a następnie sygnał zajętości. Należy odłożyć mikrotelefon. Usługa zostanie dezaktywowana przez centralę. Jeżeli zestawienie zamówionego połączenia się nie powiedzie, gdyż żądany abonent będzie ponownie zajęty, to abonent zamawiający powinien odłożyć mikrotelefon. Usługa zostanie dezaktywowana przez centralę Test dzwonka Nazwa usługi skrót Format Przykład kod (ang.) - - *05# aktywacja *05# Usługa ta pozwala abonentowi na sprawdzenie akustycznego sygnału wywołania (dzwonka) w swoim aparacie. Natychmiast po odłożeniu mikrotelefonu przez abonenta zamawiającego, centrala automatycznie wysyła do niego sygnał wywołania. Dzwonek zostanie wyłączony w chwili podniesienia mikrotelefonu, bądź po upływie 1 minuty. Wykonanie usługi sygnalizowane jest komunikatem Usługa została przyjęta Zmiana hasła (PASS) Nazwa usługi (ang.) skrót Format Przykład kod 28

30 Password PASS *00*HHHH*hhhh*hhhh# Zmień hasło z 0000 na 9999 gdzie: HHHH hasło (4 cyfry), hhhh nowe hasło (4 cyfry), *00*0000*9999*9999# Każdy abonent centrali posiada czterocyfrowe, prywatne hasło. Zabezpiecza ono przed nieupoważnionym wykonaniem niektórych usług. Jeżeli abonent zapomni własnego hasła, to powinien skontaktować się z operatorem centrali. Operator wyzeruje hasło lub wprowadzi na życzenie abonenta nowe hasło. Korzystanie z usługi dodatkowej wymaga przydzielenia dostępu przez operatora, do niektórych usług (ACC, ABC, AD, CCBS, CF, FDC, OCB-UC) Ograniczenie połączeń wychodzących przez telefonistkę Nazwa usługi skrót Format Przykład kod (ang.) - *33*O*numer# Ogranicz do alarmowych ab. 600 *33*4*600# gdzie: numer dowolny numer abonencki (do 18 cyfr), O ograniczenia Abonent z kategorią telefonistki i odpowiednim uprawnieniem może sterować ograniczaniem połączeń wychodzących abonentowi, który ma uprawnienia do dyskryminatora dynamicznego, ale bez dostępu do sieci miejskiej. Dostępne są następujące zakresy ograniczeń opisanych w punkcie Przechwytywanie wywołań (ITN) Nazwa usługi skrót Format Przykład kod (ang.) ITN *98*numer# Przejąć wywołanie do ab. 700 *98*700# gdzie: numer dowolny numer abonencki (do 18 cyfr) 29

31 Z usługi przechwytywania korzysta abonent z kategorią telefonistki, posiadający odpowiednie uprawnienia. Telefonistka słysząc wywołanie przychodzące, skierowane do innego aparatu, może je odebrać korzystając ze swojego aparatu. Usługa działa dla wszystkich portów abonenckich. Wyjątkiem są aparaty cyfrowe z sygnalizacją systemową, posiadającą kolejki przyjściowe Wirtualne przenoszenie wywołań Nazwa usługi (ang.) skrót Format Przykład kod gdzie: nr_własny własny numer katalogowy, HHHH hasło (4 cyfry) - *72*nr_własny*HHHH# Będąc pod nr 620 korzystaj jak ze swojego (510) *72*510*9999# Abonent centrali może zlecić przenoszenie wywołań przychodzących na jego własny numer katalogowy pod numer innego aparatu, do którego dany abonent ma właśnie dostęp. Usługę należy zamawiać (włączać, sprawdzać i wyłączać) z terminala, na który mają być przenoszone wywołania. Po włączeniu usługi wszystkie wywołania przychodzące na numer własny abonenta będą natychmiastowo kierowane do aparatu, z którego zamówiono usługę. Uzyskuje się ten sam efekt, co w przypadku zamówienia usługi Natychmiastowego przeniesienia wywołań. Jednakże Wirtualne przenoszenie wywołań realizowane jest po stronie terminala, na który mają być przenoszone rozmowy. Korzystanie z usługi dodatkowej wymaga przydzielenia dostępu przez operatora Wirtualne logowanie Nazwa usługi skrót Format Przykład kod (ang.) - *73*nr_własny*HHHH* DT numer# połączenie jak ze swojego aparatu 621 pod nr 301 *73*621*9999*301# gdzie: nr_własny własny numer katalogowy, 30

32 DT sygnał zgłoszenia centrali (Dial Tone), HHHH hasło (4 cyfry), W centralach cyfrowych numer katalogowy abonenta nie jest związany na stałe z łączem fizycznym prowadzącym do jego aparatu. Dzięki temu można korzystać ze swojego numeru katalogowego dzwoniąc z dowolnego aparatu podłączonego do tej samej centrali (tzw. wirtualne logowanie).w ten sposób uzyskuje się możliwość wykonania połączenia lub żądanej usługi na koszt własnego numeru katalogowego z dowolnego miejsca w obrębie centrali. Korzystanie z usługi dodatkowej wymaga przydzielenia dostępu przez operatora Limitowanie połączeń wychodzących Abonent centrali może limitować wydatki na rozmowy do z góry określonej kwoty. Korzystanie z usługi dodatkowej wymaga przydzielenia dostępu przez operatora do limitu impulsów. Usługą nie steruje się bezpośrednio z aparatu. W celu zamówienia usługi należy złożyć wniosek u operatora centrali o przydzielanie (np. miesięcznie) określonej liczby jednostek licznikowych. Operator wpisuje tą liczbę do licznika impulsów w centrali (domyślnie stan licznika wynosi zero).po wykorzystaniu przydzielonej liczby impulsów abonent nie będzie mógł prowadzić płatnych rozmów. Jeżeli licznik abonenta ma stan zerowy lub mniejszy od zera, to płatne połączenie jest odrzucane przez centralę, a abonent otrzyma zapowiedź Połączenie niedozwolone. Jeśli limit zostanie wykorzystany w czasie trwania rozmowy, to centrala rozłączy dane połączenie. Abonent może też zgłosić zapotrzebowanie na korzystanie z usługi teletaksy. Zainstalowany u abonenta licznik impulsów lub aparat z takim licznikiem rejestruje impulsy taryfikacji dochodzące z centrali podczas połączeń telefonicznych Dodatkowe usługi sterujące połączeniem Realizacja poniżej przedstawionych usług wymaga naciśnięcia klawisza FLASH lub klawisza jednej z cyfr w zależności od usługi w czasie zestawiania, trwania lub bezpośrednio po zakończeniu połączenia. Lp. Nazwa usługi Klawisz FLASH 1 Zamawianie połączenia do zajętego abonenta (CCBS) 0 2 Powrót do połączenia 1 TAK 31

33 3 Zawieszenie połączenia (CH) - TAK 4 Przekazanie połączenia ze zwrotem 3 5 Połączenie trójstronne 4 6 Rejestracja wywołania złośliwego (MCID) - TAK 7 Sygnalizowanie połączenia oczekującego zajętemu 8 abonentowi 8 Oferowanie połączenia zajętemu abonentowi 9 Krótki opis: Ad1. Jeśli po wybraniu numeru słychać sygnał zajętości, to można zamówić połączenie z tym numerem, gdy skończy prowadzoną rozmowę. Na tle sygnału zajętości naciśnij klawisz 0. O przyjęciu usługi informuje zapowiedź głosowa. Ad2. Po naciśnięciu klawisza 1 lub FLASH następuje natychmiastowy powrót do połączenia, które uprzednio zostało czasowo zawieszone. Ad3. Zawieszenie aktualnie prowadzonego połączenia jest możliwe po wciśnięciu klawisza FLASH w trakcie połączenia. Przez 15 sekund nadawany jest sygnał ciągły centrali. Przez kolejne 3 min nadawany będzie komunikat Proszę czekać będzie rozmowa. Ad4. Prowadzoną rozmowę można przekazać innej osobie, a następnie powrócić do tego połączenia. Przed przekazaniem należy ją zawiesić FLASH. Po usłyszeniu ciągłego sygnału należy wybrać numer abonenta. Po uzyskaniu połączenia nacisnąć klawisz 3 i odłożyć mikrotelefon, co spowoduje przekazanie zawieszonego połączenia. W chwili zakończenia rozmowy przez abonenta, któremu przekazano połączenie, centrala wyśle sygnał wywołania do abonenta przekazującego. Po podniesieniu mikrotelefonu nastąpi powrót do połączenia pierwotnie prowadzonego. Ad5. Chcąc zestawić połączenie trójstronne należy połączyć się z pierwszym rozmówcą, a następnie zawiesić połączenie klawiszem FLASH. Po usłyszeniu ciągłego sygnału wybrać numer drugiego abonenta. Po nawiązaniu połączenia należy nacisnąć klawisz 4, co spowoduje dołączenie do rozmowy tymczasowo zawieszonego abonenta. Ad6. Identyfikacja może być dokonana w czasie rozmowy lub po jej zakończeniu. Przy prowadzonej rozmowie naciśnij FLASH, a po otrzymaniu sygnału zgłoszenia centrali odłóż mikrotelefon w ciągu 4 sekund. Alternatywnie, po zakończeniu rozmowy nie odkładaj mikrotelefonu. Na tle ciszy naciśnij FLASH, a po usłyszeniu sygnału ciągłego wybierz sekwencję *39#. Potwierdzeniem będzie komunikat Usługa została przyjęta. 32

34 Ad7. Jeżeli po wybraniu numeru uzyskujemy zajętość strony wywoływanej, można jej zasygnalizować chęć nawiązania połączenia. W tym celu należy nacisnąć cyfrę 8. Abonent żądany będzie słyszał na tle swojej, aktualnie prowadzonej rozmowy, sygnał oferowania. W tym czasie abonent inicjujący powinien słyszeć sygnał wywoływania. Ad8. Jeżeli po wybraniu numeru uzyskujemy sygnał zajętości, możemy wejść do prowadzonej rozmowy w charakterze osoby trzeciej. W tym celu należy nacisnąć klawisz 9. Wejście do prowadzonej rozmowy może trwać maksymalnie 3 minuty. Po tym czasie centrala automatycznie rozłączony. 4. Opis stanowiska laboratoryjnego - oprogramowania 4.1. Nadzór operatorski przebiegu realizacji usług dodatkowych Jedną z najważniejszych zadań dostawcy usług telekomunikacyjnych jest utrzymanie niezakłóconej pracy systemu poprzez nadzór nad jej elementami. Realizacjafunkcjinadzorczych w centrali DGT 3450 Millenium będącej na wyposażeniu Laboratorium jest możliwa poprzez aplikację KONSOLA OPERATORSKA. Program ten z zasady współpracuje jednocześnie tylko z jedną centralą. Komunikacja z centralą jest prowadzona za pośrednictwem sieci wewnętrznej Ethernet. Dzięki takiemu rozwiązaniu nadzór centrali można prowadzić na więcej niż jednym stanowisku. Wraz z uruchomieniemaplikacji mamy dostęp do podstawowych informacji o centrali. Na górnej belce umieszczona jest nazwa i wersja programu. W lewej części okna znajduje się pole stanu alarmów w centrali przedstawiającew zakresie liczbowym jego ważność oraz komentarz słowny. Kolor pola zmienia się w zależności od wagi alarmu, i tak: kolor czerwony oraz znak? zamiast liczby oznacza brak połączenia stanowiska nadzoru z jednostką centralną. kolor zielony oraz wartość 0 oznacza brak alarmu. kolor żółty oznacza alarm nie pilny (cyfry 1 9). kolor czerwony oraz liczba oznacza alarm pilny (cyfry 10 24). Dodatkowo wystąpienie alarmu lub brak połączenia powoduje odtworzenie sygnału dźwiękowego. Widok uruchomionej aplikacji przedstawia rysunek (Rys. 4.1). 33

35 Rys Aplikacja Konsola z widocznym wyświetlanym alarmem UWAGA! Widoczny w tym oknie zegar odpowiada faktycznemu stanowi zegara w centrali. Nie musi być on zbieżny z zegarem komputera, na którym działa aplikacja konsoli operatorskiej! Zamawiając, w trakcie ćwiczenia usługę odwołującą się do wskaźnika czasu należy pamiętać o tym założeniu! 4.2. Zakładka STRUKTURA Okno, które możemy otworzyć przyciskiem z narysowanym telefonem umożliwia dostęp do danych szczegółowych na temat centrali. Pierwszą wyświetlającą się zakładką jest okno Struktura, które przedstawia logiczną strukturę centrali abonenckiej oraz umożliwia ocenę stanu łącza w czasie rzeczywistym. Opisane dalej elementy dzielą centrale na bloki funkcjonalne jak to przedstawiono na poniższym rysunku, wg schematu: Centrala Sekcja Procesor Port. Okno zostało podzielone pionowo tworząc trzy kolumny (Rys. 4.2). Po lewej stronie znajduje się drzewo przedstawiające hierarchię komponentów sprzętowych centrali. Nazwy tych komponentów mają kolor odpowiadający ich stanowi: czarny element pracuje poprawnie. czerwony element jest w stanie awarii. W drugiej kolumnie zamieszczono informacje związane ze stanem wybranego procesora części centrali, a w prawej kolumnie przewidziano miejsce na specyficzne informacje związane z wybranym łączem abonenckim lub międzycentralowym. Wybranie któregokolwiek z elementów pokazuje jego opis oraz ewentualnie lista pod-elementów. 34

36 Rys. 4.2 Zakładka struktury systemu centralowego DGT Pod pojęciem procesora w centrali zdefiniowano dowolny moduł wyposażenia centrali posiadający uporządkowaną grupę 32 portów, kodowanych zgodnie z europejskim standardem PCM 30/32. Dla przykładu jeden procesor liniowy PL pozwala na obsługę 32 szczelin czasowych (portów) analogowych. Mogą to być abonenci MB, CB, TnF, TI, czy MMA. Dla kart wyposażeń cyfrowych np. PCM możliwa jest obsługa tylko jednego traktu w ramach jednego procesora. Każdy port w centrali to szczelina PCM o przepływności 64 kb/s, która może obsługiwać w zależności od typu łącza, jednego lub więcej abonentów. W przypadku łączy analogowych do obsługi łącza wystarczy jeden port. W przypadku gdy mamy do czynienia z abonentem ISDN konieczne jest użycie dwóch portów. Stan każdego z portów jest monitorowany. Jeśli dany port znajduje się w stanie korespondencji możliwe jest określenie łącza z którym abonent nawiązał połączenie. Jeśli łącze jest uszkodzone lub w stanie blokady, to taka informacja jest również udostępniona personelowi sprawującemu nadzór nad centralą Zakładka ABONENCI Okno abonenci składa się z dwóch części po lewej stronie znajduje się lista numerów katalogowych abonentów centrali, natomiast po prawej opis wybranego abonenta wraz z polami sterującymi (patrz Rys. 4.3). W celu usprawnienia wyszukiwania danego abonenta po numerze katalogowym, poniżej listy numerów znajdują się przyciski przewijania oraz 35

37 przycisk Szukaj. Numer katalogowy abonenta jest umownie przyjętym zbiorem cyfr, a którego wybranie umożliwi realizację połączenia z abonentem. Numer katalogowy jest numerem logicznym, a więc nie jest ściśle związany z daną linią telefoniczną. Taka funkcjonalność stała się podstawą usługi przenoszenia numerów między lokalizacjami, a nawet operatorami. Rys Widok zakładki abonentów centrali Z punktu widzenia budowy fizycznej (struktury) centrali, każdy abonent jest doprowadzony do określonego portu fizycznego posiadającego swój niepowtarzalny numer fizyczny. Numer ten dokładnie identyfikuje położenie wyposażenia abonenckiego wewnątrz centrali i składa się z trzech elementów opisujących kolejno (Rys. 4.4): numer sekcji (modułu komutacyjnego), numer traktu wewnątrz sekcji, numer szczeliny w trakcie. 36