Edytor wzor w strukturalnych "ChemWindow"

Transkrypt

1 Edytor wzor w strukturalnych "hemwindow" ARAKTERYSTYKA PRGRAMU Za pomocˆ programu "hemwindow" moýna rysowa i modyfikowa nawet bardzo z oýone wzory zwiˆzk w organicznych i schematy mechanizm w reakcji. a obrazy te sk ada si«mogˆ opisane symbolami atomy, r ýnego typu wiˆzania, podpisy o r ýnorodnym kroju pisma, strza ki proste i zakrzywione, rysunki orbitali typu s, p, i d oraz orbitali zhybrydyzowane, a takýe nawiasy, ramki i uki. Moýliwe jest rysowanie kilku wiˆzaä r wnoczeænie jako pieræcieni i aäcuch w. Istnieje takýe wiele sposob w edycji rysunku: przesuwanie, obracanie, skalowanie, powielanie i wymazywanie ca oæci lub fragment w. Wyniki dzia ania programu mogˆ by drukowane na drukarce lub teý przenoszone do innych program w, jak edytory tekst w lub edytory grafiki. ZASADY BSüUGI PRGRAMU Program zostanie uruchomiony po naprowadzeniu na ikon«wska nika myszy i dwukrotnym naciæni«ciu lewego klawisza myszy. Po chwili na ekranie przedstawione zostanie ærodowisko pracy edytora:

2 ZADAIA PRZYKüADWE Zadanie 1. Przygotowa wzory strukturalne czˆsteczek aspiryny, witaminy i kofeiny: aspiryna 3 2 witamina 3 kofeina 3 3 Zadanie 2. Przygotowa r wnanie reakcji estryfikacji: Reakcja estryfikacji 3 2 S Zadanie 3. Przygotowa schemat ze wzorem strukturalnym t uszczu: R 1 R 2 R 2 A B 2

3 Realizacja zadania 1 : 1. Ze zbioru narz«dzi wybra wska nikem symbol reprezentujˆcy rysowanie pieræcienia aromatycznego i nacisnˆ lewy klawisz myszy. 2. aprowadzi wska nik na ærodek ekranu, nacisnˆ lewy klawisz myszy i trzymajˆc go naciæni«tym przesunˆ wska nik w prawo i w d, aby rozwinˆ struktur«pieræcienia, wtedy zwolni klawisz myszy. (Przesuwajˆc wska nik wok punktu startowego uzyskuje si«r ýne ustawienia pieræcienia). W przypadku niepowodzenia wybra Edycja/ofnij. UWAGA! arz«dzie zmazywania w programie hemwindow dzia a inaczej niý w programie PaintBrush. Po naprowadzeniu gumki np. na wiˆzanie i naciæni«ciu lewego klawisza myszy zmazane b«dzie ca e wiˆzanie, a nie tylko cz«æ zas oni«ta przez "gumk«" (jak to by o w PaintBrush). iemoýliwe jest takýe mazanie ciˆg e przesuwanie wska nika z naciæni«tym klawiszem myszy. 3. Ze zbioru narz«dzi wybra symbol reprezentujˆcy rysowanie wiˆzaä i naprowadzi wska nik na naroýnik pieræcienia aromatycznego, do kt rego ma by do ˆczony podstawnik (w miejscu tym pojawi si«ma y czarny kwadracik). acisnˆ lewy klawisz myszy i trzymajˆc go wciæni«tym wskaza punkt na ekranie, w kt rym ma by umieszczony podstawnik. 4. Podobnie narysowa lini«wiˆzania do drugiego podstawnika. 5. Aby utworzy aäcuch wiˆzaä naleýy rysowa kolejne wiˆzania od koäca wiˆzania narysowanego uprzednio. 6. Wiˆzanie podw jne zostanie utworzone gdy w miejscu gdzie wiˆzanie jest juý narysowane podejmie si«pr b«narysowania tego samego wiˆzania po raz drugi. 7. Aby poda wz r podstawnika naleýy umieæci wska nik na poczˆtku linii znajdujˆcej si«pod spisem opcji i nacisnˆ lewy klawisz myszy. W linii tej wpisa "". 8. Ze zbioru narz«dzi wybra symbol reprezentujˆcy dodawanie symboli do szkieletu i wskaza wska nikem miejsce, w kt rych ma by dopisana grupa. 9. Podobnie dopisa symbole "", "", "". 10. W przypadku grupy " 3 " naleýy wpisa "3" bowiem cyfra "3" automatycznie umieszczona zostanie w indeksie dolnym. 11. Ze zbioru narz«dzi wybra symbol reprezentujˆcy dopisywanie tekstu do rysunku poza szkieletem wiˆzaä. Wskaza odpowiednie miejsce na ekranie i wpisa "aspiryna" 12. Powt rzy podobne operacje dla struktury witaminy, rysujˆc pieræcieä pi«ciocz onowy z pomocˆ opcji, oraz dla struktury kofeiny z pomocˆ narz«dzi rysowania pieræcieni szeæcio i pi«ciocz onowych:. 13. Z menu Plik wybra opcj«zachowaj Jako... ukaýe si«wtedy okno dialogowe : Zamiast domyælnego "*.W2" naleýy wpisa nazw«"zadaie1"i wybra przycisk [K]. 3

4 Realizacja zadania 2 : Reakcja estryfikacji 3 2 S Z menu wybra opcj«plik i podopcj«owy. 2. arysowa szkielet wiˆzaä dla czˆsteczki kwasu i alkoholu. 3. Doda opisy symbolu atom w lub grup. 4. Ze zbioru narz«dzi wybra symbol reprezentujˆcy dodawanie do rysunku strza ki i umieæci strza k«w odpowiednim miejscu na rysunku. 5. arysowa wz r estru. 6. Korzystajˆc z opcji wypisa nad strza kˆ tekst " 2 S 4 ", oraz "+ 2" a takýe znak "+". Dopisa tytu rysunku. UWAGA! Indeksy dolne i g rne wybra naleýy przed wypisaniem na ekranie litery majˆcej znale si«w tym po oýeniu, korzystajˆc z opcji Styl ze zbioru opcji: 7. Dopisa tytu rysunku. 8. Z menu wybra opcj«plik i podopcj«zachowaj Jako.... Zamiast domyælnego "*.W2" wpisa nazw«"zadaie2" i wybra przycisk [K]. Realizacja zadania 3 : R 1 R 2 R 2 A B 1. Z menu wybra opcj«plik i podopcj«owy 2. Wybra narz«dzie naciskajˆc klawisz myszy i trzymajˆc go naciæni«tym przesunˆ wska nik myszy do pierwszej opcji z lewej strony przedstawionego zbioru. arysowa dwie nachodzˆce na siebie ramki. 3. a tle narysowanych ramek narysowa wz r strukturalny czˆsteczki t uszczu. 4. Wskazujˆc elementy rysunku przesunˆ je tak, aby wzajemnie si«uzupe nia y. 5. Dorysowa strza ki i litery schematu. 6. Zapisa rysunek na dysku. 4

5 g lne regu y rysowania wzoru strukturalnego 1) aleýy najpierw przygotowa szkielet wiˆzaä, bezwzgl«dnie dbajˆc aby linie wiˆzaä by y po ˆczone, a dopiero na koäcu dodawa symbole pierwiastk w na styku wiˆzaä. 2) Pojedyncza linia narysowana we wzorze oznacza jedno wiˆzanie. awet jeæli linia ta wraz z liniˆ kolejnˆ tworzy optycznie ca oæ naleýy je traktowa jako obraz dw ch wiˆzaä. 3) arz«dzie opisane symbolem: s uýy do tworzenia opis w schemat w lub podpis w pod wzorami. ie naleýy go wykorzystywa do wprowadzania symboli pierwiastk w do wzoru strukturalnego. Do tego celu s uýy narz«dzie opisane symbolem. 4) arz«dzie opisane symbolem umoýliwia w atwy spos b wprowadzanie cz«æci wzor w sumarycznych, automatycznie ustawiajˆc cyfry i liczby w indeksach dolnych. arz«dzie opisane symbolem tej automatyki nie posiada ecz indeksy dolne moýna wtedy utworzy stosujˆc pcj«styl. ie naleýy ustawia cyfr w indeksie dolnym przysuwajˆc pola tekstu podobnie jak to robiono w programach graficznych. 5) arz«dzie zmazywania w programie hemwindow dzia a inaczej niý w programie PaintBrush. Po naprowadzeniu gumki np. na wiˆzanie i naciæni«ciu lewego klawisza myszy zmazane b«dzie ca e wiˆzanie, a nie tylko cz«æ zas oni«ta przez "gumk«" (jak to by o w PaintBrush). iemoýliwe jest takýe mazanie ciˆg e przesuwanie wska nika z naciæni«tym klawiszem myszy. 5

6 ZADAIA PRBLEMWE Zadanie 1. Zadanie 2. n-heksan cyklizacja izomeryzacja 3 3 cyklizacja 3 3 metylocyklopentan dimetylobutan cykloheksan aromatyzacja benzen 6

7 7 Zadanie 3. a S P Wszystkie zwiˆzki organiczne sk adajˆ si«z atom w... i.... W sk ad czˆsteczek zwiˆzk w organicznych poza atomami... i... mogˆ wchodzi atomy......, np....,...,...,. W«giel w zwiˆzkach organicznych jest... wartoæciowy. Atomy w«gla mogˆ ˆczy si«mi«dzy sobˆ wiˆzaniami... lub.... Po ˆczone atomy w«gla mogˆ tworzy aäcuchy proste (wzory...) rozga «zione (wzory...), lub pieræcienie (wzory...).

8 Zadanie 4. YDRLIZA SAARZY sacharoza 2 glukoza + 2 fruktoza 2 8