KRAJOWY RING MLECZNA GALA 20-LECIE POLSKIEJ FEDERACJI. CENA 7,85 ZŁ (w tym 8% VAT) CZERWIEC 2015 PL ISSN X

Transkrypt

1 CENA 7,85 ZŁ (w tym 8% VAT) CZERWIEC 2015 PL ISSN X 6 CZASOPISMO POLSKIEJ FEDERACJI HODOWCÓW BYDŁA I PRODUCENTÓW MLEKA CZASOPISMO UKAZUJE SIĘ OD 1948 r. MLECZNA GALA 20-LECIE POLSKIEJ FEDERACJI KRAJOWY RING

2

3 14 TRUDNY WYBÓR W POZNANIU Rywalizacja, w której o wygranej decydują niezauważalne dla laika niuanse. Zespół redakcyjny: Radosław Iwański redaktor naczelny r.iwanski@polskafederacja.pl Mateusz Uciński redaktor m.ucinski@polskafederacja.pl Zofia Borowska-Dobrowolska redaktor graficzny z.borowska@polskafederacja.pl Konrad Wienczatek redaktor graficzny Martyna Mendza reklama i prenumerata m.mendza@polskafederacja.pl Dorota Grabarska stała współpraca Redakcja nie odpowiada za treść zamieszczanych ogłoszeń i reklam. Redakcja zastrzega sobie prawo do redagowania i zmian przesyłanych tekstów. Wszelkie prawa zastrzeżone. Reprodukowanie części lub całości tekstów bez zezwolenia wydanego w formie pisemnej jest ściśle zabronione. Adres redakcji: ul. Żurawia Warszawa tel./fax redakcja@polskafederacja.pl Polska Federacja Sp. z o.o. ul. Żurawia Warszawa tel./fax Druk: ArtDruk, Kobyłka Nakład: egz. polecamy WYDAWCA Reklamy: zamawiane wyłącznie drogą elektroniczną: ogloszenia@polskafederacja.pl DWIE DEKADY lat minęło jak jeden dzień śpiewał Kwartet Jubileuszowy do muzyki znanej piosenki, złożony z pracowników Dwadzieścia Polskiej Federacji, a moje koleżanki Konfederatki Ole przepięknie tańczyły paso doble. Jubileusz 20-lecia największej polskiej organizacji branżowej na długo pozostanie w naszych obrazach. Daj w naszym czasopiśmie ich zdjęcia, koniecznie słyszałem zewsząd. Nie mógłbym postąpić inaczej, proszę mi wierzyć. To wydarzenie było niezwykłe, nie tylko za sprawą wspomnianych zespołów, ale dzięki hodowcom bydła mlecznego i producentom mleka, którzy tego wieczoru potwierdzili, że nasz kraj dzięki nim należy do ścisłej europejskiej i światowej czołówki producentów mleka. Czwarte miejsce w Europie, dziesiąte na świecie pod względem wielkości produkcji nic dodać, nic ująć, a trzeba zauważyć, że wszystkie prognozy mówią o dalszym naszym marszu w górę. Będziemy produkowali jeszcze więcej mleka, a Polska Federacja wraz z producentami i jego przetwórcami będzie dostarczała kolejnych narzędzi do tego, żeby hodowla, produkcja mleka i przetwórstwo były jeszcze lepsze i jeszcze mocniejsze. Tego wieczoru, w spokoju, po zakończonej na ringu rywalizacji krów z czołowych naszych hodowli, przy nieschodzących z twarzy uśmiechach, nagrodzeni zostali najlepsi z najlepszych. Mleczna Gala wypaliła po raz drugi. Duzi i mali producenci stanęli obok siebie. Jedni prowadzą stada liczące ponad 1000 krów, inni te małe, z kilkunastoma sztukami bydła mlecznego. Wszyscy wkładają serca w to co robią, liczy się ich pasja i zamiłowanie do zwierząt. Za to te kochane odwdzięczają się tym, co mają najlepsze. Wydajności mleczne dawno przekroczyły 10 tys. kg mleka. Nie ma górnej granicy, nie wiemy, gdzie jest kres możliwości. Emocje były, bo i walka o najwyższe lokaty była. Niektórzy zostali zdetronizowani, inni nie załapali się na pudło, jak rok wcześniej. W finałowycg grupach w poszczególnych kategoriach pojawili się nowi hodowcy. To była sportowa rywalizacja, a nie zazdrość. Doceniamy i nagradzamy za zwierzętami stoją ludzie. Wszystkich prezentujemy w tym wydaniu czasopisma. Hodowcom, producentom mleka i przetwórcom gratulujemy osiągniętych wyników. Polska to kraj mlekiem płynący. Brawa należą się wszystkim. [ Radosław Iwański ] Okładka: Zofia Borowska-Dobrowolska, PFHBiPM hodowla i chów bydła 3

4 spis treści 24 Ranking Krów PHF To już trzynasta edycja najlepszych krów rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej. 6 CIEKawostki 8 FAKTY 10 ceny 14 TRUDNY WYBÓR W POZNANIU 16 JEST W WAS DUŻO PASJI 17 CZEMPIONY XXVII KWZH 24 Ranking PHF 29 Puma 10 doskonałość z Kujaw 32 MLEKO NA GALOWO 34 laureaci mlecznej gali RAZEM MOŻEMY WSZYSTKO 94 Rok oceny genomowej 99 Modernizacja, grupy i przetwórstwo lat zmian w oborze 108 POTRZEBNA JEST JEDNOMYŚLNOŚĆ 111 W wolnej chwili 32 MLEKO NA GALOWO Widzimy ciężką pracę, której efektem są wysokie wydajności mleczne doceniamy ją. 94 Rok oceny genomowej Jest trzecia wycena wartości hodowlanej buhajów na podstawie genomu. 4 hodowla i chów bydła

5

6 fakty ciekawostki Kochana krowa 7. Festiwal Kultury Rumuńskiej za nami. Festiwal pokazał różnorodne oblicza Rumunii i kultury rumuńskiej poprzez muzykę, literaturę, sztukę wizualną i film. Jedną z jego atrakcji był krótki film pt. Fińska Krowa. Film ten jest inspirowany twórczością Guillermo Vargasa artysty, który w 2008 roku na Biennale w Hondurasie zaszokował oryginalną pracą psem pozostawionym na śmierć głodową. Fane, kochający zwierzęta rolnik, sprzedaje krowę do muzeum sztuki współczesnej. Nie wie jeszcze, że wystawienie krowy w muzeum radykalnie zmieni jego życie. Odkrywa, że będzie ona, jako eksponat, umierała z głodu na artystycznym performansie. Zrozpaczony, zakrada się co noc do muzeum, by dokarmiać zwierzę. Udaje się mu to do czasu... ri, zb W RYTMIE DISCO Meksykańska kompania mleczarska Alpura wpadła na niecodzienny pomysł promowania swoich produktów. Wynajęła tancerzy, którzy w kostiumie krowy, w rytmie energetycznej muzyki dają popis swoich umiejętności. Zaznaczyć tu trzeba, że popisy te odbywają się w hipermarketach, tuż obok półek z produktami wyżej wspomnianej mleczarni, budząc wielkie zainteresowanie kupujących. Może warto przenieść ten pomysł na nasze podwórko, zwłaszcza w dobie agresywnej ekspansji marek własnych hipermarketów. Zainteresowanych popisami alpurowskiej krowy zapraszamy do serwisu internetowego YouTube. Wystarczy wpisać hasło Dancing Cow in Mexico. mu MAŁE TROLLE I WIELKIE KROWY...Naszym głównym zajęciem jest opieka nad krowami. Kąpiemy je, czasami pomagamy w nawigacji, w trudnych warunkach atmosferycznych.... Tak swoją pracę opisują trolle w reklamie masła Finnu. Sam filmik przykuwa uwagę ze względu na urokliwą wizję, w której małe istotki pucują krowy i kierują nimi w gęstej mgle. Trzeba jednak zaznaczyć, że pomysł, chociaż trafiony, nowatorski nie jest, bo przecież ponad sto lat temu nasze polskie skrzaty w książce Marii Konopnickiej O krasnoludkach i sierotce Marysi nie mniej dzielnie pomagały w obejściu. Kto wie, może i my powinniśmy wykorzystać wizerunek rodzimej, baśniowej fauny do promocji mleka i jego przetworów. Bo przecież, po pierwsze wszyscy lubią bajki, po drugie i najważniejsze nasze mleko, sery i inne mleczne przetwory smakują naprawdę bajecznie. mu 6 hodowla i chów bydła

7

8 fakty Intermag wchodzi w bydło W laboratoriach firmy INTERMAG powstała innowacyjna płynna mieszanka paszowa uzupełniająca dla bydła Metiovec. Preparat zaleca się stosować w przypadku wystąpienia tzw. cichej rui oraz jako produkt podnoszący skuteczność inseminacji. Z kolei Kokcidin Rumin powalczy z biegunką u cieląt, która bardzo często powodowana jest przez niezdiagnozowaną kokcydiozę. Intermag jest w 100% polską firmą. ri O kiszonkach i odchowie cieląt Blisko 100 osób wzięło udział w konferencji zorganizowanej przez Polmass SA w Pawłowicach. Rozmawiano zarówno o produkcji kiszonek i problemach, jakie ta produkcja przynosi oraz o jakości i skuteczności inokulantów. Katedra Mikrobiologii i Biotechnologii Uniwersytetu MK w Toruniu sprawuje systematyczną kontrolę nad surowcem używanym przez Polmass SA do produkcji Polmasilu, bada również skuteczność i trwałość bakterii w produkcji i w roztworze na polu. Prelegentami konferencji byli dr Christer Ohlsson - Chr. Hansen Company Dania, konsultujący żywienie w gospodarstwach w USA i w Europie oraz dr hab. Maciej Walczak szef Zakładu Mikrobiologii Środowiskowej i Biotechnologii UMK Toruń, który przedstawił wyniki systematycznych, comiesięcznych badań nad jakością i skutecznością inokulantu Polmasil przeprowadzanych przez jego zakład. Omówiono także aspekty praktyczne, pojawiające się w doradztwie przy użyciu przenośnego laboratorium AgriNir oraz przedstawiono wyniki doświadczenia na 80 cielętach, w którym porównane zostały różne warianty żywienia cieląt. W tej dyskusji prelegentami byli Manuela Manzoli dyrektor Dinamica Generale Włochy i dr inż. Paweł Górka z Katedry Żywienia i Dietetyki Zwierząt UR Kraków. red Odpowiedzialny rynek 5 maja 2015 r. w siedzibie Polskiej Federacji Hodowców Bydła i Producentów Mleka przy ulicy Żurawiej w Warszawie odbyło się spotkanie prezydenta PFHBiPM Leszka Hądzlika z przedstawicielami Europejskiej Rady Mleka (EMB). Romuald Schaber, prezydent EMB, zaprezentował program Odpowiedzialny Rynek, mający na celu ochronę europejskich producentów mleka przed sytuacją kryzysową. Następnie delegacja przedstawicieli EMB i PFHBiPM udała się do Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi na spotkanie z Markiem Sawickim. Rozmowa dotyczyła przyszłości unijnego rynku mleka po zakończeniu limitowania produkcji. Strony wyraziły poglądy na temat ewentualnych scenariuszy, jakie są obecnie możliwe na rynku, który po raz pierwszy od 30 lat może produkować tyle, ile chce, bez groźby kar administracyjnych. Wielu europejskich rolników czeka w najbliższym czasie przykry obowiązek zapłacenia opłat wyrównawczych za przekroczenie limitów w ostatnim roku kwotowym. Jednym z tematów rozmowy była więc również możliwość zagospodarowania tych pieniędzy tak, aby mogły one w aktywny sposób stabilizować rynek mleka w Unii Europejskiej. dś NAGRODA GOSPODARCZA DLA MLEKOVITY Spółdzielnia Mleczarska Mlekovita została uhonorowana Nagrodą Gospodarczą Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w kategorii Trwały sukces. Wyróżnienie to zostało przyznane w uznaniu za konsekwentną pracę wkładaną w trwały wzrost oraz zrównoważony rozwój firmy, całej branży mleczarskiej i polskiej gospodarki. Jest ono potwierdzeniem właściwej strategii i efektywności zarządzania firmą oraz budowania siły i renomy jej marki, obecnie jednej z najcenniejszych w produkcyjnym sektorze polskiej gospodarki. red 8 hodowla i chów bydła

9 hodowla i chów bydła 9

10 ceny 35,60 euro/100 kg cena mleka surowego w USA Ceny produktów mlecznych ciągle spadają Wartość indeksu GDT najniższa od blisko 6 lat. AUTOR: Tomasz Roszkowski Majowe aukcje na światowej giełdzie Global Dairy Trade (GDT) w dniach 5 i 19 maja zakończyły się dalszym spadkiem cen przetworów mlecznych. Nie były to tak dotkliwe przeceny, jak na przełomie marca i kwietnia br., ale spowodowały przebicie dołka notowań z połowy grudnia ub.r. W konsekwencji wartość indeksu GDT znalazła się na poziomie ostatni raz widzianym na początku sierpnia 2009 r., czyli z początkowego okresu wzrostów cen po wielkiej bessie (listopad 2007 luty 2009), podczas której indeks spadł aż o 65,7%. Pierwsza majowa aukcja zakończyła się zniżką indeksu GDT o 3,5%, a na drugiej indeks obniżył się o 2,2%. W sumie indeks GDT w maju spadł o 5,7% (przed miesiącem zniżka wyniosła 14%). W porównaniu z aukcją z 20 maja 2014 r. wartość indeksu GDT jest na poziomie o 37,8% niższym, natomiast od ostatniego szczytu hossy 16 kwietnia 2013 r. jego wartość obniżyła się już o 54,6%. Czy wyznaczenie nowych dołków indeksu może mieć negatywne skutki w najbliższych miesiącach? Niekoniecznie. Spadki kiedyś się kończą, a teraz jest dogodny mo- Średnia cena skupu mleka w UE i Polsce 2004 marzec 2015 ment. W maju/czerwcu w latach 2006, 2009 i 2012 kończyły się okresy dekoniunktury i rozpoczynał się nowy, trzyletni cykl na rynku mleka. Mleko pełne w proszku (WMP) w ciągu dwóch ostatnich aukcji GDT potaniało o 2,3% (o 16,5% przed miesiącem), do 2390 USD/t i jest tańsze o 38,4% w stosunku do ceny z połowy maja 2014 r. Z kolei cena mleka odtłuszczonego w proszku (SMP) spadła w tym czasie o 11,6% (o 17,5% w poprzednim miesiącu), do 1992 USD/t, ale przez ostatni rok cena obniżyła się aż o 46,6%. Cena masła spadła o 3,8% (o 14,9% w kwietniu), do 2911 USD/t i jest o 20,6% niższa niż w tym samym czasie przed rokiem. W Unii Europejskiej w ciągu miesiąca ( r.) cena WMP spadła o 4,5%, do 2550 EUR/t (przez ostatni rok cena obniżyła się o 25%), SMP potaniało o 7,8%, do 1890 EUR/t (przez rok spadek wynosi 35%), natomiast cena masła obniżyła się o 2,8%, do 3080 EUR/t i jest o 13% niższa niż przed rokiem. Średnia ważona cena mleka surowego w UE-28 w marcu spadła o 0,9%, do 31,57 EUR/100 kg, (w ciągu ostatnich 12 mies. zniżka wynosi 19,7%). W Polsce w marcu mleko w skupie podrożało o 1,7%, do 29,57 EUR/100 kg (rok do roku spadek wynosi 15,9%).W lutym i marcu cena mleka w Polsce wzrosła w sumie o 3,6%, a w UE spadła o 0,6%. To spowodowało zmniejszenie się różnicy cen mleka w naszym kraju i EU do minus 6,3% (wcześniej różnica przekraczała 10 proc.). Cena mleka w Nowej Zelandii w marcu podniosła się o 4,9%, do 25,90 EUR/100 kg. W USA mleko surowe w tym czasie podrożało o 5,4%, do 35,60 EUR/100 kg. D GDT Price Index maja UE Polska W euro za 100 kg Jan 2004 Jan2005 Jan 2006 Jan 2007 Jan 2008 Jan 2009 Jan 2010 Nov 2010 May 2011 Nov 2011 May 2012 Nov 2012 May 2013 Nov 2013 MAy 2014 Nov 2014 May hodowla i chów bydła Źródło: KE Źródło:

11 31,84 euro/100 kg średnia cena mleka surowego w UE ceny Ceny skupu mleka netto w KWIETNIU 2015 r. Mleczarnia miesięczna dostawa w l/kg % tłuszczu % białka cena netto Koło ,72 3,45 1,13 Mlecz Wolsztyn ,98 3,02 0,94 Włoszczowa ,78 3,50 1,21 Gostyń ,30 3,45 1,22 Jarocin ,00-1,05 Włoszczowa ,09 3,15 1,22 Kowalew-Dobrzyca ,66 3,30 1,08 Rawicz ,70 3,33 0,99 Łowicz ,88 3,03 1,16 Głubczyce ,67 2,77 0,99 Strzałkowo ,10 3,47 1,16 Sery ICC ,41 3,14 1,21 Nutricia Krotoszyn ,40 3,50 1,19 Września ,00 3,20 1,15 Czarnków ,10 3,20 0,95 Jana Środa Wlkp ,20 3,48 1,10 Jarocin ,10-1,13 Nutricia Krotoszyn ,51 3,51 1,12 Mlekpol ,35 3,57 1,25 Polmlek ,73 3,36 1,11 Gostyń ,90 3,40 1,21 KZPM Stara Huta ,35 3,13 1,04 SPM Pomorze ,00 3,30 1,07 Jogo Łódzka SM ,89 3,35 1,19 Kowalew-Dobrzyca ,97 3,57 1,12 Łowicz ,30 3,30 1,29 Ostrów Wielkopolski ,90 3,13 0,99 Zott ,85 b.d. 1,23 Gostyń ,95 3,42 1,24 Łowicz ,60 3,22 1,20 Grajewo ,00 3,30 1,23 Mlekovita ,74 3,35 1,16 Rawicz ,80 3,44 1,01 Ryki ,50 3,50 1,21 Zott ,88 3,44 1,20 Spomlek ,70 3,51 1,29 Rawicz ,80 3,45 1,02 Wieluń ,06-1,19 Gostyń ,00 3,60 1,27 Mlekovita ,36 3,37 1,33 SPM Pomorze ,17 3,42 1,15 Polmlek ,24 3,49 1,12 Mleczarnia miesięczna dostawa w l/kg % tłuszczu % białka cena netto Mlecz Wolsztyn ,90 3,20 1,17 Międzybórz ,80 3,40 1,22 Grajewo ,00 3,30 1,24 Mlecz Wolsztyn ,06 3,29 1,13 Naramowice ,70 3,40 1,14 Danone ,13 3,30 1,24 Czarnków ,84 3,02 1,21 Garwolin ,03 3,40 1,25 Strzelce Krajeńskie ,20 3,20 1,22 Kamienna Góra ,00 3,50 1,28 Łowicz ,29 3,58 1,32 Krasnystaw ,05 3,69 1,29 Koło ,50 3,45 1,24 Czarnków ,18 3,50 1,21 Skarszewy ,31 3,30 1,17 Mlecz Wolsztyn ,94 3,35 1,16 Spomlek ,83 3,20 1,14 Danone ,97 3,32 1,28 Mlecz Wolsztyn ,03 3,30 1,16 Śrem ,10 3,42 1,20 Mlecz Wolsztyn ,76 3,37 1,14 Nutricia Krotoszyn ,85 3,45 1,24 Gostyń ,25 3,55 1,32 Zott ,00 3,39 1,32 Mlekpol ,40 3,30 1,35 Mlekovita ,00 3,30 1,24 Mlekovita ,92 3,31 1,24 Piątnica ,72 3,38 1,57 Zott ,83 3,34 1,27 Top Tomyśl ,35 3,22 1,25 Kowalew-Dobrzyca ,21 3,44 1,18 Koło ,20 3,50 1,31 Sery ICC ,13 3,24 1,26 Łowicz ,94 3,38 1,28 Łowicz ,85 3,35 1,28 Danone ,77 3,37 1,27 Jana Środa Wlkp ,25 3,60 1,32 Danone ,20 3,60 1,30 Alima-Milk ,90 3,00 1,05 Mlekpol ,20 3,30 1,28 Zott ,16 3,43 1,33 Mlekpol ,03 3,44 1,31 Ceny dotyczą konkretnego dostawcy mleka, na podstawie informacji od niego uzyskanej. hodowla i chów bydła 11

12 ceny 627 zł/t cena kukurydzy na giełdzie Matif Ceny zbóż i oleistych znacznie obniżyły loty W miesiąc ceny surowców rolnych na giełdzie w Paryżu spadły o kilka procent. AUTOR: Tomasz Roszkowski Ostatnie tygodnie (15 kwietnia 15 maja) notowań zbóż i oleistych na paryskiej giełdzie Matif były bardzo zmienne. Do końca pierwszej dekady maja występowały silne spadki notowań, które sprowadziły ceny do poziomów najniższych od kilku miesięcy. Po części była to zasługa umacniającego się euro wobec koszyka walut, w tym przede wszystkim do amerykańskiego dolara (aż o ponad 7%!). Powodowało to, że europejskie zboża traciły swoją wcześniejszą przewagę eksportową do krajów trzecich, wynikającą ze słabego euro, na rzecz zbóż amerykańskich. Jednocześnie na uczestników rynku nie oddziaływały już tak mocno oczekiwania związane ze zmniejszoną produkcją zbóż i oleistych na świecie, w tym proporcjonalnie większą w krajach unijnych, Rosji i na Ukrainie w zbliżającym się nowym sezonie 2015/16. Rynek po prostu już to wcześniej zdyskontował. Jednak początek drugiej dekady maja przyniósł nagłą zmianę nastrojów. Ceny zaczęły rosnąć. Znamienny na rynkach światowych był 14 maja, gdy wzrosty sięgały kilku procent, a pszenica w USA podrożała tego dnia aż o 7%! Punktem zapalnym tych wzrostów były pojawiające się głosy naukowców o nasilającym się zjawisku El Nino (w uproszczeniu: anomalia pogodowa na Pacyfiku, powodująca wzrost temperatury wody oceanu w kierunku od Australii do Ameryki Południowej). Zjawisko to występuje co kila lat i wywołuje liczne ekstremalne zjawiska pogodowe na świecie, m.in. susze w Australii i zachodniej Oceanii i ulewne deszcze np. na północnym zachodzie USA. To z kolei prowadzi do zmniejszenia światowej produkcji polowej. Zapoczątkowane wzrosty cen tuż przed pisaniem powyższego tekstu nie zdołały doprowadzić do odrobienia wcześniejszych strat. I tak w wydaniu miesięcznym cena pszenicy na giełdzie w Paryżu obniżyła się o prawie 6% (w poprzednim miesiącu spadek wyniósł 4%), do 174,5 EUR/t (708 zł). Kukurydza w tym czasie potaniała o blisko 7% (miesiąc wcześniej cena wzrosła o 0,3%), do 154,5 EUR/t (627 zł/t). Cena rzepaku przez miesiąc obniżyła się o prawie 6% (poprzednio wzrosła o 1,1%), do 353,75 EUR/t (1436 zł/t). Soja na giełdzie CBOT w Chicago potaniała niewiele ponad 1% (przed miesiącem cena spadła o 0,5%), do 350,25 USD/t (1251 zł/t). Niewątpliwie najbliższe tygodnie (pogoda) będą decydować o wysokości plonów zbóż i oleistych na półkuli północnej, a co za tym idzie i o poziomie cen. Jak kluczowy jest to moment w światowej produkcji wystarczy przypomnieć, że w 2010 i 2012 r. silne wzrosty cen rozpoczęły się w czerwcu na skutek susz najpierw w Rosji, a dwa lata później w USA, i wywindowały ceny od kilkudziesięciu do ponad stu proc. w kilka miesięcy. D Notowania kontraktów terminowych Kontrakty Cena Cena Zmiana ceny Zmiana ceny od początku roku Cena wyrażona w zł* Pszenica (Matif) 174,50 185,25-5,80% -12,75% 708 Kukurydza (Matif) 154,50 165,50-6,65% -4,92% 627 Rzepak (Matif) 353,75 375,00-5,67% 0,78% 1436 Soja (CBOT) 350,25 354,57-1,22% -6,48% 1251 Ceny wyrażone w EUR/t (Matif) i USD/t (CBOT), * średni kurs NBP 12 hodowla i chów bydła

13

14 gorący temat TRUDNY WYBÓR W POZNANIU Każda wystawa to test. Sprawdzian, czy własny sposób na hodowlę się sprawdza. Weryfikacja wypracowanych przez lata procedur żywienia i rozrodu albo potwierdzenie innowacji wprowadzonych do stada. Rywalizacja, w której o wygranej decydują niezauważalne dla laika niuanse. Takim szczególnym testem była niewątpliwie XXVII Krajowa Wystawa Zwierząt Hodowlanych w Poznaniu, bo w szranki stanęły najlepsze sztuki bydła z całej Polski, oceniane okiem wykwalifikowanej komisji sędziowskiej, której uwadze nie ujdzie żaden, nawet najmniejszy defekt. AUTOR: Mateusz Uciński ZDJĘCIA: Mateusz Uciński, Radosław Iwański 14 hodowla i chów bydła Myliłby się ktoś, sądząc, że wystawa bydła mlecznego to dzień wyceny, kiedy piękne sztuki kroczą dumnie w ogrodzonym polu ringu, prowadzone wprawną ręką przez swojego opiekuna, oczekując na sędziowski werdykt. Wystawa zaczyna się, kiedy tylko zwierzę stanie w przydzielonym mu wystawowym boksie, a obsługujący je ludzie rozpoczynają wokół niego swój taniec: mycie, strzyżenie, maskowanie drobnych niedociągnięć pokrojowych, ustalenia, spacery oprowadzających na ring, opinie i oczekiwanie. Nerwowa noc i ostatnie poranne poprawki. Kiedy w piątkowy poranek, 15 maja, na ring w pawilonie nr 1 MTP wkraczały zwierzęta z pierwszej konkursowej stawki, nie mogło być wątpliwości, że oglądający pokaz mają do czynienia ze śmietanką polskiej hodowli. Na wysłanym barwionymi na zielono trocinami ringu już czekała komisja sędziowska w składzie: włoski arbiter Massimo Capra, pełniący funkcję głównego sędziego imprezy, oraz towarzyszący z ramienia PFHBiPM sędziowie asystujący Roman Januszewski i Krzysztof Gałązka.

15 Marian Pankowski, prezes zarządu spółki Gałopol na gorąco odbierał gratulacje po zdobyciu superczempiona przez krowę Meggi W samej rywalizacji wzięło udział 43 wystawców, przedstawiając do sędziowskiej oceny łącznie 160 sztuk bydła. Zostały one przypisane do następujących grup wiekowych: jałowice w wieku mies. 13 szt., jałowice w wieku mies. 11 szt., jałowice w wieku mies. 8 szt., jałowice w wieku mies. 11 szt., jałowice HO w wieku mies. 9 szt., jałowice RW w wieku mies. 5 szt., jałowice HO w wieku mies. 11 szt., jałowice RW w wieku mies. 5 szt., oraz krowy 87 szt. Ze względu na podział rasowy przekrój ten obejmował zwierzęta rasy: PHF odmiany HO 121 szt, PHF odmiany RW 21 szt., rasy polskiej czerwonej 5 szt., rasy jersey 6 szt. i rasy simentalskiej 7 szt. Wśród rosnącej z każdą chwilą widowni komisja sędziowska wyłoniła zwycięzców wszystkich 16 kategorii, chociaż, jak przyznał sam maestro Capra, był to ciężki wybór, bo prezentowane stawki były naprawdę znakomite i bardzo wyrównane, co niejednokrotnie sprawiało trudności w uzasadnieniu werdyktu. Pamiętać należy w tym miejscu o tym, że sędzia wystawy nie mówi o wadach danego zwierzęcia, lecz o walorach, które pozwoliły wygrać jego konkurentowi, co w przypadku wyrównanych stawek stanowi prawdziwą klasę w elokwencji. Kulminacyjnym punktem piątkowej wyceny zwierząt było wyłonienie superczempionów XXVII Krajowej Wystawy Zwierząt Hodowlanych. Zostały nimi, po solidnym, ale sprawiedliwym klepnięciu w zad przez Massimo Caprę, następujące sztuki: Jałowica w wieku mies. rasy PHF odmiany czarno-białej POGODNA 17, nr katalogowy 83, nr ewidencyjny PL , wystawiona przez Ośrodek Hodowli Zarodowej Osięciny Sp. z o.o. z Osięcin. Krowa PHF odmiany czarno-białej w II laktacji MAGGIE, nr katalogowy 301, nr ewidencyjny PL , wystawiona przez Przedsiębiorstwo Rolniczo-Hodowlane Gałopol Sp. z o.o. z Gałowa. Krowa rasy jersej MIMOZA 74, nr katalogowy 431, nr ewidencyjny PL , wystawiona przez Stadninę Koni Michałów Spółka z o.o. z Michałowa. Puchary szczęśliwym zwycięzcom wręczyli prezydenci PFHBiPM Leszek Hądzlik i Sylwester Mierzejewski. Wystawa w Poznaniu była testem, który zdali wszyscy wystawiający na niej swoje zwierzęta, nie tylko zdobywcy pucharów i wyróżnień. Udowodniła bowiem po raz kolejny klasę polskich zwierząt, które z roku na rok są coraz lepsze, a przy tym doskonale przygotowane, co niejednokrotnie podkreślał włoski sędzia. D hodowla i chów bydła 15

16 gorący temat JEST W WAS DUŻO PASJI Rozmowa z Massimo Caprą, włoskim sędzią, głównym arbitrem na XXVII Krajowej Wystawie Zwierząt Hodowlanych w Poznaniu. AUTOR I ZDJĘCIA: Mateusz Uciński Jest Pan trzeci raz w Polsce. W 2007 roku brał Pan udział w warsztatach sędziowskich, a w 2009 roku sędziował Pan Ogólnopolską Wystawę Bydła Hodowlanego w Sielinku. Czy przez ten czas zaszły jakieś zmiany? O tak, widać zdecydowaną poprawę. Po pierwsze, ujednolicenie na wystawach. Kiedy wspominam wystawę w Sielinku, gdzie sędziowałem, oprowadzający bili w oczy czerwonymi elementami strojów, teraz, tak jak na większości światowych wystaw, dominuje biały kolor, który jest ogólnie przyjęty na takich imprezach. Jednak zdecydowanie ważniejszą poprawę zauważam w zwierzętach, jakie są prezentowane na wystawie. Są naprawdę na światowym poziomie. Gdyby mógłby Pan coś doradzić, w jakim kierunku powinna się rozwijać w Polsce sama instytucja wystaw hodowlanych? Widzę bardzo dużo pasji w tym, co robicie, a to niesamowicie ważne. Nie okłamujmy się, powodzenie takich imprez, jak wystawy bydła, warunkowane są w dużej mierze czynnikami ekonomicznymi. We Włoszech na przykład, gdzie cena za litr mleka wynosi eurocenta, a koszt dziennego wynagrodzenia dla pracownika na farmie to około 100 euro, wielu hodowców liczy koszty i odpuściło sobie uczestnictwo w wystawach. Wy tego nie zrobiliście i to bardzo dobrze rokuje na przyszłość. Skoro jesteśmy przy kwestiach ekonomicznych, sam jest Pan hodowcą, jak wygląda sytuacja we Włoszech po zniesieniu kwot mlecznych? Myślę, że we Włoszech jest podobnie jak u was. Zniesienie kwot spowodowało, że zwiększyła się liczba zwierząt na farmach, cena na mleko spadła, ale z racji większej produkcji od wspomnianej wcześniej większej ilości zwierząt jakoś to rekompensuje. Wracając do wystaw, sędziował Pan w wielu miejscach, jakieś obserwacje odnośnie publiczności na imprezach. Sędziowałem w Holandii, Turcji, Polsce, Portugalii, Francji, Hiszpanii i we Włoszech. Tak naprawdę wszędzie jest podobnie i publiczność mocno się angażuje w wycenę. Komentuje, obstawia swoje typy. Aczkolwiek Hiszpanie przeżywają to bardzo emocjonalnie i żywiołowo. Gwiżdżą, klaszczą, tupią, buczą, no i dyskutują, kiedy nie zgadzają się z werdyktem. Czasami aż strach tam sędziować (śmiech). Bardzo dziękuję za rozmowę D Massimo Capra swoją karierę rozpoczął jako klasyfikator zwierząt w ANAFI (Associazione Nazionale Allevatori di Razza Frisona), a następnie pracował w stacji unasieniania. Od 1991 roku jest odpowiedzialny za działania techniczno-marketingowe w zakresie handlu materiałem hodowlanym ( holsztynów na rok) w spółdzielni hodowców CAFRI z Cremony. 16 hodowla i chów bydła

17 CZEMPIONY XXVII KWZH DALMATYNKA Jałówki w wieku mies. rasy PHF HO Ośrodek Hodowli Zarodowej Garzyn Sp. z o.o. Rodowód PL DALMATYKA xus ALTAMETEOR PL DALMATYKA US PLANET US SULLY SHOTTLE MAY-TW US BUTZE PL DALMATYKA CELTA 36 Jałówki w wieku mies. rasy PHF HO Ośrodek Hodowli Zarodowej Dębołęka Sp. z o.o. Rodowód PL CELTA 36 US SID PL CELTA 30 US SAM US PINE-TREE FINLEY MINNIE PL GALERY PL CELTA 28 REKLAMA

18 gorący temat POGODA 17 Jałówki w wieku mies. rasy PHF HO Ośrodek Hodowli Zarodowej Osięciny Sp. z o.o. Rodowód PL POGODA 17 US BRAXTON PL POGODA 100 UK SHOTTLE US REGANCREST PR BARBIE US PALERMO PL POGODA 49 SANDRA 28 Jałówki w wieku mies. rasy PHF HO Ośrodek Hodowli Zarodowej Osięciny Sp. z o.o. Rodowód PL SANDRA 28 IT MASCALESE PL SANDRA 13 CZEMPIONY XXVII KWZH US BOLTON IT ZANI O MAN ORIELLA UK SHOTTLE PL SANDRA 9 SAGA 32 Jałówki w wieku mies. rasy PFH HO Gospodarstwo Rolne Miedzychód Spółka z o.o. Rodowód PL SAGA 32 IT ZELGADIS PL SAGA 31 CA GOLDWYN IT DOMENICA US ALTAIOTA PL SAGA 30 BULWA Jałówki w wieku mies. rasy PHF RW Ośrodek Hodowli Zarodowej Głogówek Sp. z o.o. Rodowód PL BULWA US PAXTON RED PL BULWA CA SEPTEMBER STORM US NET-A-WAY MARTHON PAMONA US MARMAX PL BULWA 18 hodowla i chów bydła

19 REKLAMA

20 gorący temat DIOMENA Jałówki w wieku mies. rasy PHF HO Stadnina Koni w Dobrzyniewie Sp. z o.o. Rodowód PL DIOMENA US ALTADETROIT PL DIOMENA 14 CA GOLDWYN US SIEMERS SHOTTLE DY 9 CA MR BURNS PL DIOMENA 8 GONDA Jałówki w wieku mies. rasy PHF RW Ośrodek Hodowli Zarodowej "Głogówek" Sp. z o.o. Rodowód PL GONDA US PAXTON RED PL GONDA CZEMPIONY XXVII KWZH CA SEPTEMBER STORM US NET-A-WAY MARTHON PAMONA LU RULETO PL GONDA STELLA 102 Krowy rasy PHF HO w I laktacji Ośrodek Hodowli Zarodowej Dębołęka Sp. z o.o. Rodowód PL STELLA 102 CA WINDBROOK PL STELLA 66 CA BRILEA FBI CA GILLETTE BLITZ 2ND W CA APTITUDE PL STELLA 15 MAGGIE Krowy rasy PHF HO w II laktacji, Przedsiębiorstwo Rolniczo-Hodowlane "Gałopol" Sp. z o.o. Rodowód PL MAGGIE US ALTAROSS NL MAGGIE PL JUSTICE US BOSSIDE BOSS ROSIE US SAMUELO NL MAGGIE hodowla i chów bydła

21 REKLAMA ADDISON Krowy rasy PFH HO w III i dalszej laktacji Ośrodek Hodowli Zarodowej "Garzyn" Sp. z o.o. Rodowód PL ADDISON US ALTAROSS PL ADDISON PL JUSTICE US BOSSIDE BOSS ROSIE DE JARDIN PL ADDISON CZEMPIONY XXVII KWZH WOŁGA Krowy rasy PHF RW w I laktacji Ośrodek Hodowli Zarodowej "Głogówek" Sp. z o.o. Rodowód PL WOŁGA NL IDEAL PL WOŁGA AU TALENT NL BEUKENHOF ANITA 7 DE LICHTBLICK PL WOŁGA

22 gorący temat SONNTAG Krowy rasy PHF RW w II i dalszej laktacji Ośrodek Hodowli Zarodowej "Głogówek" Sp. z o.o. Rodowód PL SONNTAG NL DITMAR PL SONNTAG PL KIAN NL NIEUW-HUININK LIESBE NL CLASSIC RED PL SONNTAG WERA Krowy rasy polskiej czerwonej Łukasz Wojciech i Ewa, Krempachy Kamieniec Rodowód PL WERA PL VALEDO PL WIŚNIA CZEMPIONY XXVII KWZH DE MOTOR DE RIO 11 PL WERSET PL MALWA 22 hodowla i chów bydła

23 MIMOZA 74 Krowy rasy jersey Stadnina Koni Michałów Spółka z o.o. Rodowód PL MIMOZA 74 PL GANGES PL MIMOZA 68 US GRIEVES PL JAGŁA 19 PL FUTURE PL MIMOZA 49 CZEMPIONY XXVII KWZH REKLAMA CINDY Krowy rasy simentalskiej Stadnina Koni Pępowo Sp. z o.o. Rodowód PL CINDY AT ROMARIO PL CINDY DE ROMEO AT HILDEGARD DE RUREX DE CINDY

24 Ranking PHF Publikujemy na łamach naszego czasopisma już trzynastą edycję listy najlepszych krów rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej. Jednakże ta trzynastka nie okazała się wcale pechowa dla 127 krów, które znalazły się na niej w sezonie AUTOR: Anna Siekierska ZDJĘCIE: PHOTO TEAM Malwa druga w rankingu Szczególnie dla krowy LEWA 8 PL , która właśnie z trzynastego miejsca w poprzednim rankingu odbiła się mocno i poprawiwszy swój indeks PF o 4 punkty, zajęła teraz pierwsze miejsce. LEWA 8, córka amerykańskiego Kramera i Lewy 6, jednej z najstarszych krów w stadzie liczącym 320 sztuk, którego właścicielem jest spółka KA-MI, zlokalizowanej w miejscowości Kaszyce Milickie niedaleko Żmigrodu (woj. dolnośląskie), jest w drugiej laktacji i kandyduje na matkę buhajów. Z tak samo wysokim indeksem PF 137 miejsce drugie zajęła MALWA 51E PL , po raz pierwszy oceniona pierwiastka, z obory w Kazimierzu Pomorskim, należącej do Ośrodka Hodowli Zarodowej Mścice Sp. z o.o. (woj. zachodniopomorskie). Młoda MALWA ma w swoim rodowodzie nie tylko słynnych męskich przodków, jak choćby ojca Manifolda czy dziadka Shottle. Jej matka bowiem MALWA 50, będąc w trzeciej laktacji, w 2014 roku została czempionem na wystawie w Lubaniu i wygrała regionalną wystawę w Barzkowicach z tytułem superczempiona. Ta krowa wystąpiła także w roli nadbałtyckiej fotomodelki dla federacyjnego zespołu PHOTO TEAM. Krowa pierwiastka z drugiej pozycji jest jedną z 23 młodych krów oszacowanych w kwietniu 2015 roku swoją pierwszą oceną wartości hodowlanej, dla których wartość indeksu zawiera się w przedziale od 137 do 129, i wypełnia kryterium umieszczenia na liście najlepszych krów rasy polskiej holsztyńsko- -fryzyjskiej. Wszystkie krowy z rankingu urodziły się w Polsce i należą do odmiany czarno-białej HO. Są córkami 25 buhajów. Po buhaju Manifold przybyło na kwietniowym zestawieniu jeszcze następnych 10 krów, w porównaniu z wyceną z poprzedniego sezonu, i buhaj ten z 57 swoimi córkami niepodzielnie króluje na naszej liście. Wśród właścicieli krów palmy pierwszeństwa nie zamierza oddać warmińsko-mazurski Kombinat Rolny Szestno Sp. z o.o. Oprócz tej hodowli wielokrotnie w rankingu najlepszych krów w sezonie są wymieniani następujący hodowcy: Nazwisko/Nazwa hodowcy Województwo Liczba krów w rankingu KR Szestno Sp. z o.o. warmińsko-mazurskie 18 GR Kalinowski Sławomir, Nacpolsk mazowieckie 12 AGRO-SKANDAWA Sp. z o.o., Błędowo warmińsko-mazurskie 11 OHZ Osięciny Sp. z o.o. kujawsko-pomorskie 11 OHZ Garzyn Sp. z o.o. wielkopolskie 7 HZZ Żołędnica Sp. z o.o. wielkopolskie 4 SK Nowe Jankowice Sp. z o.o. kujawsko-pomorskie 4 Rodowód PL LEWA 8 GR Komorowo Sp. z o.o. kujawsko-pomorskie 3 O. US KRAMER PL LEWA 6 Lewa 8 pierwsza w rankingu PL JUSTICE US BOMAZ HERSHEL 2387 PL RAMOS PL LEWA 5 PL MANFRED US MEIER-MEADOW PL HERSHEL US DALSE BOMAZ PL RUDOLPH DE HELDINE 47 PL LORD LILY PL LEWA 4 24 hodowla i chów bydła

25 Lista 100 najlepszych krów rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej uszeregowanych według indeksu PF ocenionych w sezonie Lp. Numer krowy Nazwa ojca Nazwisko/nazwa Hodowcy Województwo Rok urodz. krowy PHF INDEKS PF Wartości hodowlane dla cech produkcji mleka Wartości hodowlane dla cech pokroju indeks prod. kg mleka kg tłuszczu % tłuszczu kg białka % białka rama ciała siła mleczności nogi i racice wymię ocena ogólna 1 PL Kramer KA-MI Sp. z o.o., Kaszyce Milickie DOLNOŚLĄSKIE 2010 HO , ,0-0,12 37,2-0,08 2 PL Manifold OHZ MŚCICE Sp. z o.o. ZACHODNIOPOMORSKIE 2012 HO , ,0 0,06 47,0 0,12 3 PL Hayden GR KOMOROWO Sp. z o.o. KUJAWSKO-POMORSKIE 2010 HO , ,1-0,26 44,9-0,14 4 PL Manifold KOMBINAT ROLNY SZESTNO Sp. z o.o. WARMIŃSKO-MAZURSKIE 2010 HO , ,6-0,07 41,9-0,02 5 PL Manifold KOMBINAT ROLNY SZESTNO Sp. z o.o. WARMIŃSKO-MAZURSKIE 2011 HO , ,5-0,22 47,4-0,05 6 PL Manifold KOMBINAT ROLNY SZESTNO Sp. z o.o. WARMIŃSKO-MAZURSKIE 2012 HO , ,8-0,03 46,1 0,09 7 PL Manifold GR SŁAWOMIR KALINOWSKI, Nacpolsk MAZOWIECKIE 2012 HO , ,3-0,10 42,0-0,01 8 PL AltaIota GR SŁAWOMIR KALINOWSKI, Nacpolsk MAZOWIECKIE 2012 HO , ,5-0,01 33,3-0,01 9 PL Manifold OHZ GARZYN Sp. z o.o. WIELKOPOLSKIE 2010 HO , ,8 0,01 42,1 0, PL Manifold HZZ ŻOŁĘDNICA Sp. z o.o. WIELKOPOLSKIE 2011 HO , ,9 0,15 43,4 0, PL Garrett OHZ LUBIANA Sp. z o.o. ZACHODNIOPOMORSKIE 2011 HO , ,5-0,02 43,3 0, PL Manifold OHZ OSIĘCINY Sp. z o.o. KUJAWSKO-POMORSKIE 2011 HO , ,5-0,02 43,6 0, PL Manifold HZZ ŻOŁĘDNICA Sp. z o.o. WIELKOPOLSKIE 2011 HO , ,8 0,15 33,7 0, PL Roumare GR DOCHOWO DAIRY, Dochowo POMORSKIE 2009 HO , ,1-0,22 56,1 0, PL Garrett KR KIETRZ Sp. z o.o. OPOLSKIE 2010 HO , ,7-0,29 48,8-0,11 16 PL Manifold KOMBINAT ROLNY SZESTNO Sp. z o.o. WARMIŃSKO-MAZURSKIE 2010 HO , ,4-0,06 41,0 0,01 17 PL Manifold KOMBINAT ROLNY SZESTNO Sp. z o.o. WARMIŃSKO-MAZURSKIE 2011 HO , ,1-0,10 44,2-0,05 18 PL AltaIota SK NOWE JANKOWICE Sp. z o.o. WARMIŃSKO-MAZURSKIE 2011 HO , ,5 0,32 36,9 0, PL Gerard KRZYSZTOF BORKOWSKI, Kobylin WARMIŃSKO-MAZURSKIE 2011 HO , ,8-0,28 45,4-0,06 20 PL Manifold KOMBINAT ROLNY SZESTNO Sp. z o.o. WARMIŃSKO-MAZURSKIE 2012 HO , ,2 0,04 41,8 0,04 21 PL Manifold GR JACEK SKONECZNY, Strzebiszew ŁÓDZKIE 2012 HO , ,0 0,15 40,9 0,11 22 PL Manifold KOMBINAT ROLNY SZESTNO Sp. z o.o. WARMIŃSKO-MAZURSKIE 2012 HO , ,3 0,02 41,8 0,07 23 PL Manifold KOMBINAT ROLNY SZESTNO Sp. z o.o. WARMIŃSKO-MAZURSKIE 2012 HO , ,9 0,00 37,0-0,02 24 PL Manifold GR SŁAWOMIR KALINOWSKI, Nacpolsk MAZOWIECKIE 2012 HO , ,1 0,07 39,0 0,13 25 PL Hayden OHZ OSIĘCINY Sp. z o.o. KUJAWSKO-POMORSKIE 2012 HO , ,9-0,05 31,3-0, PL Manifold KOMBINAT ROLNY SZESTNO Sp. z o.o. WARMIŃSKO-MAZURSKIE 2010 HO , ,4 0,01 48,1 0,08 27 PL Manifold KOMBINAT ROLNY SZESTNO Sp. z o.o. WARMIŃSKO-MAZURSKIE 2010 HO , ,6 0,02 37,8 0,01 28 PL Manifold KOMBINAT ROLNY SZESTNO Sp. z o.o. WARMIŃSKO-MAZURSKIE 2010 HO , ,3 0,18 37,9 0,15 29 PL Manifold KOMBINAT ROLNY SZESTNO Sp. z o.o. WARMIŃSKO-MAZURSKIE 2010 HO , ,9-0,17 39,2-0,04 30 PL Legend MAREK SZEPIETOWSKI, Pałuzie Świerże PODLASKIE 2011 HO , ,3 0,15 47,5 0, PL Manifold GR ŁAPCZYCE Sp. z o.o. DOLNOŚLĄSKIE 2011 HO , ,4 0,06 47,4 0,14 32 PL Malpas OHZ OSIĘCINY Sp. z o.o. KUJAWSKO-POMORSKIE 2011 HO , ,2-0,11 44,5 0, PL Legend RYSZARD BOBER, Jabłonowo Zamek KUJAWSKO-POMORSKIE 2011 HO , ,0 0,11 39,4 0, PL AltaIota SK PĘPOWO Sp. z o.o. WIELKOPOLSKIE 2011 HO , ,3 0,06 39,0 0, PL Manifold OHZ OSIĘCINY Sp. z o.o. KUJAWSKO-POMORSKIE 2011 HO , ,4-0,02 36,1 0, PL AltaIota GR KOMOROWO Sp. z o.o. KUJAWSKO-POMORSKIE 2011 HO , ,8-0,09 34,2-0,02 37 PL Garrett HZiNR POLANOWICE Sp. z o.o. KUJAWSKO-POMORSKIE 2011 HO , ,3-0,12 35,5 0, PL Gerard SPÓŁKA ROLNA KALSK Sp. z o.o. LUBUSKIE 2012 HO , ,9-0,28 53,1 0,00 39 PL AltaIota OHZ GARZYN Sp. z o.o. WIELKOPOLSKIE 2012 HO , ,0 0,05 32,6-0, PL AltaIota OHZ GARZYN Sp. z o.o. WIELKOPOLSKIE 2012 HO , ,0 0,18 32,6 0, PL Manifold GR SŁAWOMIR KALINOWSKI, Nacpolsk MAZOWIECKIE 2012 HO , ,9-0,01 36,6 0,02 42 PL Manifold AGRO-SKANDAWA Sp. z o.o., Błędowo WARMIŃSKO-MAZURSKIE 2012 HO , ,9-0,06 37,0 0,02 hodowla i chów bydła 25

26 Lista 100 najlepszych krów rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej uszeregowanych według indeksu PF ocenionych w sezonie Lp. Numer krowy Nazwa ojca Nazwisko/nazwa Hodowcy Województwo Rok urodz. krowy PHF INDEKS PF Wartości hodowlane dla cech produkcji mleka Wartości hodowlane dla cech pokroju indeks prod. kg mleka kg tłuszczu % tłuszczu kg białka % białka rama ciała siła mleczności nogi i racice wymię ocena ogólna 43 PL Doberman OHZ LUBIANA Sp. z o.o. ZACHODNIOPOMORSKIE 2012 HO , ,5 0,19 34,3 0, PL Shottle SK NOWE JANKOWICE Sp. z o.o. KUJAWSKO-POMORSKIE 2009 HO , ,0 0,23 35,0 0, PL Justice GR SŁAWOMIR KALINOWSKI, Nacpolsk MAZOWIECKIE 2009 HO , ,4 0,04 38,4 0,10 46 PL Shottle STANISŁAW ŻOCHOWSKI, Kamińskie Wiktory PODLASKIE 2009 HO , ,6-0,15 37,0-0,01 47 PL Bogart GR JAN PAWLAK, Brudzyń KUJAWSKO-POMORSKIE 2010 HO , ,6 0,35 39,9 0, PL Manifold KOMBINAT ROLNY SZESTNO Sp. z o.o. WARMIŃSKO-MAZURSKIE 2010 HO , ,3 0,21 35,0 0,09 49 PL Manifold KOMBINAT ROLNY SZESTNO Sp. z o.o. WARMIŃSKO-MAZURSKIE 2011 HO , ,9 0,02 43,8 0,01 50 PL Manifold RYDUCHOWSKICH GOSP. ROLNE, Wielka Komorza KUJAWSKO-POMORSKIE 2011 HO , ,3 0,14 41,4 0,16 51 PL Vaucluse O H Z BOBROWNIKI Sp. z o.o. POMORSKIE 2011 HO , ,7 0,32 36,8 0, PL Vaucluse JÓZEF WARUNEK, Biała Góra POMORSKIE 2011 HO , ,2 0,07 38,8 0,12 53 PL Garrett HENDRIPOL Sp. z o.o., Bramka KUJAWSKO-POMORSKIE 2011 HO , ,6-0,30 43,5-0,04 54 PL AltaIota OHZ OSIĘCINY Sp. z o.o. KUJAWSKO-POMORSKIE 2011 HO , ,7 0,01 35,6 0, PL AltaIota GR TADEUSZ LISIECKI, Czechnów WIELKOPOLSKIE 2011 HO , ,1-0,06 36,2 0,03 56 PL Oman MLEKOLAND Sp. z o.o., Przecza OPOLSKIE 2011 HO , ,9-0,05 36,1 0, PL Garrett ANDRZEJ KURZYNA, Jamiołki Godzieby PODLASKIE 2012 HO , ,2-0,25 47,2 0,02 58 PL Manifold AGRO-SKANDAWA Sp. z o.o., Błędowo WARMIŃSKO-MAZURSKIE 2012 HO , ,6-0,04 38,5-0,03 59 PL Manifold GR KAZIMIERZ WITOWSKI, Czarnowąż MAZOWIECKIE 2012 HO , ,5 0,07 39,6 0,11 60 PL AltaIota OHZ OSIĘCINY Sp. z o.o. KUJAWSKO-POMORSKIE 2012 HO , ,8 0,11 35,7 0, PL AltaIota SGGW RZD WILANÓW-OBORY MAZOWIECKIE 2012 HO , ,1-0,08 37,9-0,01 62 PL AltaIota OHZ GARZYN Sp. z o.o. WIELKOPOLSKIE 2012 HO , ,8 0,11 33,6 0, PL Garrett GR SŁAWOMIR KALINOWSKI, Nacpolsk MAZOWIECKIE 2012 HO , ,1 0,05 31,7-0,04 64 PL AltaIota HZZ ŻOŁĘDNICA Sp. z o.o. WIELKOPOLSKIE 2012 HO , ,1 0,17 32,6 0, PL Bolton OHZ OSIĘCINY Sp. z o.o. KUJAWSKO-POMORSKIE 2009 HO , ,1-0,21 41,7-0, PL Shottle GR ANDRZEJ I ANNA JAWOROWICZ, Godziątków WIELKOPOLSKIE 2009 HO , ,1-0,12 38,5-0,02 67 PL Manifold OHZ GARZYN Sp. z o.o. WIELKOPOLSKIE 2010 HO , ,7 0,02 42,1 0, PL Hayden OHZ GARZYN Sp. z o.o. WIELKOPOLSKIE 2010 HO , ,6-0,18 35,0-0, PL Hayden SK NOWE JANKOWICE Sp. z o.o. KUJAWSKO-POMORSKIE 2010 HO , ,4 0,21 27,0 0, PL Shottle GR KOMOROWO Sp. z o.o. KUJAWSKO-POMORSKIE 2010 HO , ,5-0,22 35,9 0, PL Manifold AGRO-SKANDAWA Sp. z o.o., Błędowo WARMIŃSKO-MAZURSKIE 2011 HO , ,5 0,12 43,5 0,14 72 PL Jegier ET EYLERS G.R. ANNA ENGELBERTINK, Łubowo ZACHODNIOPOMORSKIE 2011 HO , ,7 0,03 43,6 0, PL Manifold KOMBINAT ROLNY SZESTNO Sp. z o.o. WARMIŃSKO-MAZURSKIE 2011 HO , ,6 0,04 37,8-0,02 74 PL Manifold AGRO-SKANDAWA Sp. z o.o., Błędowo WARMIŃSKO-MAZURSKIE 2011 HO , ,3 0,03 40,4 0,07 75 PL Manifold ZDIZ-PIB KOŁBACZ Sp. z o.o. ZACHODNIOPOMORSKIE 2011 HO , ,6 0,04 39,6 0, PL Manifold AGRO-SKANDAWA Sp. z o.o., Błędowo WARMIŃSKO-MAZURSKIE 2011 HO , ,3 0,01 37,2 0,02 77 PL Manifold AGRO-SKANDAWA Sp. z o.o., Błędowo WARMIŃSKO-MAZURSKIE 2011 HO , ,2 0,10 35,7 0,09 78 PL Garrett KRZYSZTOF ZAWISTOWSKI, Łubnice Krusze PODLASKIE 2011 HO , ,8-0,37 42,3-0, PL Logan GR SŁAWOMIR KALINOWSKI, Nacpolsk MAZOWIECKIE 2011 HO , ,5 0,34 30,7 0,19 80 PL Logan GR SŁAWOMIR KALINOWSKI, Nacpolsk MAZOWIECKIE 2011 HO , ,4 0,06 31,0 0,02 81 PL Manifold OHZ OSIĘCINY Sp. z o.o. KUJAWSKO-POMORSKIE 2011 HO , ,8 0,15 30,6 0, PL Bogart RYSZARD BOBER, Jabłonowo Zamek KUJAWSKO-POMORSKIE 2011 HO , ,0 0,10 31,8 0, PL Manifold SK PĘPOWO Sp. z o.o. WIELKOPOLSKIE 2012 HO , ,5-0,01 48,1 0, PL Hobbit GR TOMASZ DRZAZGOWSKI, Potulice WIELKOPOLSKIE 2012 HO , ,6-0,29 47,1-0, PL Manifold GR SŁAWOMIR KALINOWSKI, Nacpolsk MAZOWIECKIE 2012 HO , ,0 0,18 37,0 0,10 26 hodowla i chów bydła

27 Lista 100 najlepszych krów rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej uszeregowanych według indeksu PF ocenionych w sezonie Lp. Numer krowy Nazwa ojca Nazwisko/nazwa Hodowcy Województwo Rok urodz. krowy PHF INDEKS PF Wartości hodowlane dla cech produkcji mleka Wartości hodowlane dla cech pokroju indeks prod. kg mleka kg tłuszczu % tłuszczu kg białka % białka rama ciała siła mleczności nogi i racice wymię ocena ogólna 86 PL Manifold AGRO-SKANDAWA Sp. z o.o., Błędowo WARMIŃSKO-MAZURSKIE 2012 HO , ,3 0,02 40,4 0,09 87 PL Prentice POLHOZ Sp. z o.o., Szymankowo POMORSKIE 2012 HO , ,8 0,00 34,8-0,05 88 PL Gerard HZZ ŻOŁĘDNICA Sp. z o.o. WIELKOPOLSKIE 2012 HO , ,7-0,15 43,5 0, PL Oman STANISŁAW ŻOCHOWSKI, Kamińskie Wiktory PODLASKIE 2012 HO , ,0-0,10 43,2 0, PL Manifold KOMBINAT ROLNY SZESTNO Sp. z o.o. WARMIŃSKO-MAZURSKIE 2012 HO , ,0-0,05 36,4-0,02 91 PL Manifold OHZ DĘBOŁĘKA SP.Z O.O. ŁÓDZKIE 2012 HO , ,4 0,12 32,2 0,04 92 PL AltaIota GR SŁAWOMIR KALINOWSKI, Nacpolsk MAZOWIECKIE 2012 HO , ,0 0,01 35,1 0,08 93 PL AltaIota STADNINA KONI LISKI Sp. z o.o. WARMIŃSKO-MAZURSKIE 2012 HO , ,1 0,16 26,0 0,05 94 PL Ramos KA-MI Sp. z o.o., Kaszyce Milickie DOLNOŚLĄSKIE 2006 HO , ,1 0,10 33,6 0,07 95 PL Shottle PH-P ROLPEX Sp. z o.o., Wolkowo WIELKOPOLSKIE 2009 HO , ,0-0,23 35,2-0,11 96 PL Hayden OHZ LUBIANA Sp. z o.o. ZACHODNIOPOMORSKIE 2010 HO , ,5-0,26 39,1-0, PL Manifold KOMBINAT ROLNY SZESTNO Sp. z o.o. WARMIŃSKO-MAZURSKIE 2010 HO , ,3-0,10 41,1 0,06 98 PL Manifold AGRO-SKANDAWA Sp. z o.o., Błędowo WARMIŃSKO-MAZURSKIE 2010 HO , ,6-0,09 37,4 0,02 99 PL Shottle SPÓŁKA ROLNA KALSK Sp. z o.o. LUBUSKIE 2010 HO , ,9-0,01 34,7 0, PL Manifold KOMBINAT ROLNY SZESTNO Sp. z o.o. WARMIŃSKO-MAZURSKIE 2010 HO , ,6-0,08 35,9 0, PL Hayden ANDRZEJ JANUSZEWSKI, Sobótka PODLASKIE 2010 HO , ,7-0,30 38,7-0, PL Hayden OHZ GARZYN Sp. z o.o. WIELKOPOLSKIE 2010 HO , ,3 0,00 30,4 0, PL Manifold PR-H GAŁOPOL Sp. z o.o. WIELKOPOLSKIE 2011 HO , ,7 0,03 43,3 0, PL Manifold HR DANKO Sp. z o.o., Szelejewo WIELKOPOLSKIE 2011 HO , ,7 0,11 41,8 0, PL Gabor DARIUSZ NASIŁOWSKI, Skwierczyn Dwór MAZOWIECKIE 2011 HO , ,9-0,66 54,2-0, PL Manifold HZZ OSOWA SIEŃ Sp. z o.o. LUBUSKIE 2011 HO , ,5-0,06 45,7 0, PL Manifold ALEKSANDRA PONTUS-PIECHOWSKA, Odryty WARMIŃSKO-MAZURSKIE 2011 HO , ,3-0,02 41,7 0, PL Bronco ALEKSANDRA PONTUS-PIECHOWSKA, Odryty WARMIŃSKO-MAZURSKIE 2011 HO , ,6-0,41 47,7-0, PL Manifold ZDIZ-PIB KOŁBACZ ZACHODNIOPOMORSKIE 2011 HO , ,0 0,16 37,3 0, PL Manifold OHZ OSIĘCINY Sp. z o.o. KUJAWSKO-POMORSKIE 2011 HO , ,6-0,03 39,4 0, PL Manifold OHZ OSIĘCINY Sp. z o.o. KUJAWSKO-POMORSKIE 2011 HO , ,6 0,24 35,0 0, PL AltaIota SK PĘPOWO Sp. z o.o. WIELKOPOLSKIE 2011 HO , ,9-0,09 36,6-0, PL Manifold OHZ i PR TARNAWATKA Sp. z o.o. LUBELSKIE 2011 HO , ,8 0,26 30,6 0, PL Yank OHZ OSIĘCINY Sp. z o.o. KUJAWSKO-POMORSKIE 2011 HO , ,1-0,16 36,5-0, PL Logan GR SŁAWOMIR KALINOWSKI, Nacpolsk MAZOWIECKIE 2011 HO , ,0-0,05 34,6 0, PL AltaIota GR ZIEMLIN WITOLD SKORUPKA, Ziemlin WIELKOPOLSKIE 2011 HO , ,0-0,09 32,2-0, PL Manifold PGR JANINA MADEJ, Grubno KUJAWSKO-POMORSKIE 2011 HO , ,7-0,22 32,1 0, PL Manifold AGRO-SKANDAWA Sp. z o.o., Błędowo WARMIŃSKO-MAZURSKIE 2012 HO , ,6 0,04 36,8 0, PL Manifold AGRO-SKANDAWA Sp. z o.o., Błędowo WARMIŃSKO-MAZURSKIE 2012 HO , ,7 0,00 39,3 0, PL Manifold AGRO-SKANDAWA Sp. z o.o., Błędowo WARMIŃSKO-MAZURSKIE 2012 HO , ,7 0,01 38,2 0, PL Focus GR WONIEŚĆ Sp. z o.o. WIELKOPOLSKIE 2012 HO , ,7-0,08 33,3-0, PL Hayden PH-R ROLPEX Sp. z o.o., Wolkowo WIELKOPOLSKIE 2012 HO , ,8-0,08 36,3 0, PL AltaIota SK NOWE JANKOWICE Sp. z o.o. KUJAWSKO-POMORSKIE 2012 HO , ,0-0,04 35,4 0, PL AltaIota OHZ OSIEK Sp. z o.o. MA OPOLSKIE 2012 HO , ,7 0,18 31,6 0, PL Hayden KR KIETRZ Sp. z o.o. OPOLSKIE 2012 HO , ,0-0,12 32,5-0, PL AltaIota GR SŁAWOMIR KALINOWSKI, Nacpolsk MAZOWIECKIE 2012 HO , ,5 0,04 28,3 0, PL Shottle SK DOBRZYNIEWO Sp. z o.o. WIELKOPOLSKIE 2012 HO , ,0-0,19 33,1 0, hodowla i chów bydła 27

28 Puma 10 (PL ) OHZ OSIĘCINY Sp. z o.o. Rama ciała 93 Siła mleczności 93 Nogi i racice 89 Wymię 87 Ocena ogólna hodowla i chów bydła

29 Puma 10 doskonałość z Kujaw Ciężka i konsekwentna praca hodowlana skierowana jest na wyhodowanie krowy o dużym potencjale produkcyjnym, maksymalnie funkcjonalnej, zdrowej i co bardzo istotne, długowiecznej. Puma z Ośrodka Hodowli Zarodowej w Osięcinach jest taką krową. AUTOR: Roman Januszewski ZDJĘCIE: KeLeKi Zmiana systemu utrzymania krów z uwięziowego na wolnostanowiskowy spowodowała znaczną poprawę zdrowotności nóg i racic oraz wymion. Wydajność od krowy w 2014 roku w Osięcinach wyniosła kg mleka, co w połączeniu z długością użytkowania krów, wynoszącą 3,6 laktacji, stanowi doskonały wynik. W przedsiębiorstwie nie tylko produkcja jest na doskonałym poziomie, również w fenotypowym obrazie stada dla cech typu i budowy występuje coraz więcej krów ocenionych na doskonałe (z ang. Rodowód PL PUMA 10 CA PAGEWIRE PL PUMA 5 excellent). Ośrodek w Osięcinach jest prawdziwą kopalnią krów excellent w skali kraju. W minionym roku na 30 krów doskonałych aż 10 pochodziło z hodowli w Osięcinach. Jedną z nich jest Puma 10 nr PL , która urodziła się w październiku 2009 roku w gospodarstwie Jarantowice. Dotychczas Puma 10 była oceniana pokrojowo w każdej z trzech kolejnych laktacji. Jako pierwiastka prezentowała się już bardzo dobrze i uzyskała 85 pkt, w drugiej laktacji została oceniona również na bardzo dobrą, z oceną 87 pkt. W styczniu PL INQUIRER CA BRAEDALE BALER TWINE PL STORMATIC PL COUSTEAU PL KED JUROR CA SUMMERSHADE PL STORM CA BRAEDALE GYP PL STORM CA COMESTAR LAU PL COUSTEAU PL PUMA 2014 r., będąc w trzeciej laktacji, została sklasyfikowana na doskonałą i uzyskała 90 pkt (rama ciała 93, siła mleczności 93, nogi i racice 89, wymię 87). Matka Puma 5 oraz babka Puma 3 uzyskały odpowiednio ocenę 83 i 82 pkt za ogólny pokrój. Ojcem Pumy 10 jest znany buhaj kanadyjski Pagewire. W 2013 roku, będąc w drugiej laktacji, została wytypowana do stawki krów z naszego kraju prezentowanej na Europejskim Czempionacie Bydła Holsztyńskiego we Fribourgu w Szwajcarii. Jak przystało na krowę doskonałą, Pumę 10 płukano i uzyskano od niej zarodki, z których urodziło się 7 cieliczek oraz 2 buhajki, wszystkie po amerykańskim buhaju genomowym Defender, synie Mogula. Całe potomstwo Pumy 10 pochodzące z ET zostało zgenotypowane, z przeznaczeniem: buhajki do SHiUZ, cieliczki pozostaną w Osięcinach, jako wnoszące największy postęp genetyczny do stada, będą w przyszłości również poddane ET. Puma w 305-dniowych laktacjach uzyskała odpowiednio: w I laktacji kg, II kg oraz w III kg mleka. W chwili obecnej będzie zasuszana i przygotowywana do kolejnego, 4. wycielenia. Puma 10 jest świetnym przykładem krowy łączącej w sobie doskonałą budowę z dużym potencjałem do produkcji (siłą mleczną), o którym świadczy jej dotychczasowa wydajność życiowa wynosząca kg mleka. D hodowla i chów bydła 29

30 Artykuł promocyjny 30 hodowla i chów bydła

31 hodowla i chów bydła 31

32 MLEKO NA GALOWO Mleczna Gala to wydarzenie, które już na stałe weszło do kalendarza imprez federacyjnych, i które z edycji na edycję zyskuje coraz większą renomę wśród hodowców bydła mlecznego i producentów mleka. To właśnie ich ciężką pracę, której efektem są wysokie wydajności mleczne w posiadanych stadach, docenia się i honoruje pamiątkową statuetką. AUTOR I ZDJĘCIA: Mateusz Uciński Tegoroczna uroczystość Mleczna Gala 2015 odbyła się 15 maja w Poznaniu, w nowoczesnej Sali Ziemi Międzynarodowych Targów Poznańskich. Zgromadziła wybitnych hodowców bydła mlecznego różnych ras z całego kraju, o różnym statusie własności i wielkości stad. Obok gigantów hodowlanych, posiadających stada powyżej 1000 sztuk, zaprezentowano także te mniejsze, utrzymujące kilkanaście zwierząt. Zaznaczyć jednak trzeba, że wszyscy z nich są specjalistami, których osiągnięcia w produkcji mleka stawiają Polskę w europejskiej czołówce. Hodowców powitał prezydent PFHBiPM Leszek Hądzlik i w ciepłych słowach podziękował im za trud, jaki wkładają w swoją pracę, której wymiernym sukcesem jest stały wzrost znaczenia polskiego mleczarstwa w kraju i na świecie. Zwrócił uwagę także na ciągły rozwój tego sektora w Polsce, a także fakt, że przeciętna wydajność mleka od każdej przeciętnie ocenianej krowy wzrosła w stosunku do roku poprzedniego o 141 kg mleka, przy jednoczesnym wzroście populacji aktywnej o prawie 55 tysięcy sztuk. Zapewnił także, że Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka dążyć będzie do zapewnienia stabilności na rynku mleka. Do gratulacji prezydenta PFHBiPM dołączyła się Zofia Szalczyk podsekretarz stanu w randze ministra w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Przekazała ona hodowcom pozdrowienia ze strony nieobecnego na sali ministra rolnictwa Marka Sawickiego i zapewniła o ogromnym wkładzie, 32 hodowla i chów bydła

33 jaki w sukces wzrostu polskiej gospodarki mają właśnie hodowcy bydła mlecznego, którzy cały czas podnoszą swoją wiedzę i kwalifikacje, inwestując w rozwój swoich gospodarstw i nowe technologie. Zaznaczyła, że postęp, jaki się dokonał na przestrzeni ostatnich lat, jest niezaprzeczalny. O polskich hodowcach w chwili obecnej można już mówić jako o europejskiej elicie. zaznaczyła Zofia Szalczyk. A polskie produkty mleczne znane są na całym świecie, czego dowodem może być to, że nawet w dalekich Chinach doskonale rozpoznawalne jest nasze rodzime mleko z panienką dodała. Pamiątkowe statuetki powędrowały do właścicieli 54 wyróżnionych stad, pogrupowanych w 13 kategoriach (6 kategorii pod względem wydajności od krów w poszczególnych rasach oraz 7 kategorii pod względem rekordowych wydajności w odniesieniu do wielkości stad). Wręczeniu cennych trofeów towarzyszyły multimedialne prezentacje, na których przedstawiono sylwetki nagradzanych gospodarstw wraz z ich historią i osiągnięciami. Innowacja ta spotkała się z ogromnym zainteresowaniem uczestników imprezy, którzy mogli zobaczyć osiągnięcia innych producentów mleka, co stanowiło przyczynek do późniejszych dyskusji w kuluarach. Laureaci pierwszych miejsc w swoich kategoriach oprócz statuetki otrzymywali także vouchery uprawniające do jednorazowego świadczenia z zakresu żywienia krów mlecznych w stadzie hodowcy, a także do jednorazowej analizy paszy przeprowadzonej przez laboratorium PFHBiPM w Kobiernie. Usługa ta realizowana będzie przez wykwalifikowanych specjalistów ds. doradztwa PFHBiPM. Tegoroczna edycja tego doniosłego wydarzenia była w pewnym sensie doskonałym podsumowaniem dwóch dekad, które świętowała tego dnia Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka, bo to właśnie hodowcy, ich praca i nagradzane statuetką Mleczna Gala 2015 wyniki stanowią o sile tej prężnej organizacji. D hodowla i chów bydła 33

34 Laureaci MLECZEJ GALI 2015 Przeciętna Przeciętna wydajność liczba krów tłuszczu białka Strona Właściciel stada mleka kg w oborze w rasie kg % kg % SZYMON KOZŁOWSKI DZIUPLINA DOLNOŚLĄSKIE GR SYLWESTER PSZCZOŁA GUTANÓW LUBELSKIE GRZEGORZ CZAJKOWSKI CZAJKI PODLASKIE WIESŁAW DANIELEWSKI ŁABNO WARMIŃSKO-MAZURSKIE MAŁGORZATA SIUDZIAK KOL. WILCZOPOLE LUBELSKIE URSZULA I EGUENIUSZ MAJEWSCY KOŁOZĄB POMORSKIE ELŻBIETA MAZUREK OSTROBUDKI WIELKOPOLSKIE ZENON ZUBEK KĘPNIEWO WARMIŃSKO-MAZURSKIE GR MARCIN GROMADA LUDZISKO KUJAWSKO-POMORSKIE GR JERZY KOKOCIŃSKI SNOWIDOWO WIELKOPOLSKIE GR MACIEJ POHL KROTOSZYN WIELKOPOLSKIE ROBERT NENEMAN WEŁNICA WIELKOPOLSKIE GR MAŁGORZATA DUSZNIK WIERZBA LUBELSKIE SK DOBRZYNIEWO SP. Z O.O. DOBRZYNIEWO WIELKOPOLSKIE DARIUSZ NASIŁOWSKI SKWIERCZYN DWÓR MAZOWIECKIE RSP WIEŚNICA WIEŚNICA DOLNOŚLĄSKIE OHZ OSIĘCINY SP. Z O.O. MICHAŁOWO KUJAWSKO-POMORSKIE GR ANDRZEJ I ANNA JAWOROWICZ GODZIĄTKÓW WIELKOPOLSKIE OHZ OSIĘCINY SP. Z O.O. CHOTEL KUJAWSKO-POMORSKIE DZIAŁPOL SP. Z O.O. DZIAŁYŃ WIELKOPOLSKIE GR JANUSZ PRZYDROŻNY ZAMYSŁÓW LUBUSKIE SK NOWE JANKOWICE NOWE JANKOWICE KUJAWSKO-POMORSKIE OHZ OSIĘCINY SP. Z O.O. OSIĘCINY KUJAWSKO-POMORSKIE OHZ OSIĘCINY SP. Z O.O. JARANTOWICE KUJAWSKO-POMORSKIE HZZ ŻOŁĘDNICA SP. Z O.O. ZAKRZEWO WIELKOPOLSKIE ADAM PIETRUSZYŃSKI STRADUNY WARMIŃSKO-MAZURSKIE RKS BĄDECZ CZAJCZE-FERMA WIELKOPOLSKIE GR CEBER S.C. KOTLA DOLNOŚLĄSKIE OHZ LUBIANA SP. Z O.O. NADARZYN ZACHODNIOPOMORSKIE ZDIZ-PIB KOŁBACZ DĘBINA ZACHODNIOPOMORSKIE 7, , ,55 15, , ,60 17, , ,19 11, , ,25 15, , ,55 27, , ,35 27, , ,32 21, , ,42 21, , ,60 25, , ,37 99, , ,26 72, , ,29 82, , ,56 107, , ,22 92, , ,40 230, , ,45 277, , ,19 261, , ,34 280, , ,19 252, , ,33 395, , ,32 327, , ,37 307, , ,20 314, , ,23 435, , ,34 571, , ,27 752, , ,37 571, , ,26 614, , ,29 691, , ,36

35 REKLAMA Przeciętna Przeciętna wydajność Strona Właściciel stada liczba krów mleka tłuszczu białka w oborze w rasie kg kg % kg % KOMBINAT ROLNY SZESTNO SP. Z O.O LEMBRUK WARMIŃSKO-MAZURSKIE SANO SP. Z O.O. LUBIŃ WIELKOPOLSKIE GR TADEUSZ LISIECKI CZECHNÓW WIELKOPOLSKIE SPÓŁKA ROLNA KALSK SP. Z O.O. KALSK LUBUSKIE KR KIETRZ SP. Z O.O. PILSZCZ OPOLSKIE 1 083, , , , , , , , , , , , , , ,41 71 MARCIN CHRZĄSZCZ MIONÓW OPOLSKIE 40,0 32,6 RW , ,47 72 KRYSTIAN JÓZEF KONTNY LEŚNIK OPOLSKIE 43,2 39,6 RW , ,55 73 OHZ GŁOGÓWEK SP. Z O.O. Z-D ZAWADA OPOLSKIE 328,5 295,3 RW , ,30 74 ANDRZEJ PUCHALSKI NAGÓRKI KUJAWSKO-POMORSKIE 9,7 8,5 SM , ,34 75 SK PĘPOWO SP. Z O.O. PĘPOWO WIELKOPOLSKIE 677,9 309,0 SM , ,60 76 GR JERZY STĄCZEK JAĆMIERZ PODKARPACKIE 65,3 51 SM , ,49 77 GR JAN WRONA BRZEGI DOLNE PODKARPACKIE 15,4 15,4 SM , ,32 78 WOJCIECH GUBAŁA MARUSZYNA MAŁOPOLSKIE 7,0 7 RP, , ,28 79 EDWARD SOLARCZYK CZARNY DUNAJEC MAŁOPOLSKIE 9,9 9, , ,49 RP 80 KRZYSZTOF BARTOSZEK MARUSZYNA MAŁOPOLSKIE 7,4 7 RP, , ,23 81 SK MICHAŁÓW SP. Z O.O. MICHAŁÓW ŚWIĘTOKRZYSKIE 129,4 129,4 JE , ,94 82 STADNINA KONI IWNO SP. Z O.O. WIKTOROWO WIELKOPOLSKIE 213,2 205,3 JE , ,96 83 WIKTOR I TERESA SŁODKOWICZ PIOTRKÓW TRYBUNALSKI ŁÓDZKIE 17,0 14,2 JE , ,08 84 MONTAGRO SP. Z O.O. WIERZBICA LUBELSKIE 304,7 302,7 MO , ,59 85 GR PAWEŁ KAŹMIERCZAK SOKOŁOWO WIELKOPOLSKIE 13,3 6,7 MO , ,30 86 W.P.R. ROLGO S.C. STUCHOWO ZACHODNIOPOMORSKIE 232,8 212,0 MO , ,49 87 GR WOJCIECH MAKAREWICZ TEREBELA LUBELSKIE 35,6 28,1 BG , ,48 88 GR STANISŁAW TRAŁKA BRZEZINY PODKARPACKIE 16,1 8,4 ZR , ,37 89 JACEK SZULWIC GROSZKI WARMIŃSKO-MAZURSKIE 33,2 30,9 ZB , ,46

36 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA STAD LICZĄCYCH PRZECIĘTNIE DO 20 SZTUK KRÓW MLECZNYCH I MIEJSCE WYDAJNOŚĆ KG MLEKA SZYMON KOZŁOWSKI DZIUPLINA, WOJEWÓDZTWO DOLNOŚLĄSKIE PRZEDSTAWICIELSTWO WE WROCŁAWIU REGIONU OCENY POZNAŃ PFHBiPM G ospodarstwo Szymona Kozłowskiego jest gospodarstwem rodzinnym, prowadzonym wspólnie z rodzicami Grażyną i Ryszardem. Na 40 ha własnych gruntów i 60 dzierżawionych uprawiane jest zboże, ziemniaki, kukurydza na ziarno i kiszonkę, natomiast 40 ha stanowią użytki zielone. Gospodarstwo prowadzi hodowlę krów mlecznych rasy polskiej holsztyńsko fryzyjskiej oraz bydła mięsnego rasy limousine. Ocena wartości użytkowej prowadzona jest w stadzie od blisko 30 lat. Zwierzęta utrzymywane są w systemie uwięziowym, w budynkach inwentarskich z bańkowym systemem doju. Pomimo trudnych warunków uzyskiwane wydajności należą od lat do czołowych w kategorii najmniejszych obór zarówno na terenie województwa dolnośląskiego, jak i całego kraju. Największą przeszkodą w próbach modernizacji gospodarstwa i zwiększeniu produkcji mleka jest brak w okolicy mleczarni zdolnej odbierać mleko z niedużego gospodarstwa. Z tego powodu od 25 lat Państwo Kozłowscy całość produkowanego mleka sprzedają sami, bezpośrednio w pobliskim Wrocławiu. Pan Ryszard, co dwa dni, osobiście dostarcza mleko swoim klientom. że w jego przypadku szczególnie ważne jest dbanie o zdrowie krów, ponieważ w najbliższej okolicy Wrocławia prawdziwym wyzwaniem jest znalezienie lekarza weterynarii specjalizującego się w leczeniu dużych zwierząt gospodarskich. Dzięki pasji i zaangażowaniu w pracę hodowlaną panu Szymonowi udaje się łączyć wysoką wydajność krów z jednoczesnym zachowaniem ich dobrej kondycji zdrowotnej. Dzięki małej liczebności stada pan Szymon wie wszystko o każdej utrzymywanej sztuce. Poprzez indywidualne podejście do każdego zwierzęcia hodowca efektywnie zarządza stadem, łatwiej dostosowuje żywienie do jego potrzeb oraz kontroluje kondycję i zdrowie posiadanych krów. Pan Szymon zaznacza, 36 hodowla i chów bydła

37 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA STAD LICZĄCYCH PRZECIĘTNIE DO 20 SZTUK KRÓW MLECZNYCH II MIEJSCE WYDAJNOŚĆ KG MLEKA GOSPODARSTWO ROLNE SYLWESTER PSZCZOŁA GUTANÓW, WOJEWÓDZTWO LUBELSKIE ODDZIAŁ W LUBLINIE REGIONU OCENY PARZNIEW PFHBiPM W 2006 roku pan Sylwester Pszczoła wraz z żoną Małgorzatą przejął od rodziców gospodarstwo rolne o powierzchni 45 ha. Hodowla bydła mlecznego, a tym samym ocena wartości użytkowej, prowadzona jest w gospodarstwie od ponad 30 lat. Od 5 lat krowy w gospodarstwie żywione są systemem TMR, co według hodowcy wraz z comiesięczną analizą raportów wynikowych bezpośrednio przyczyniło się do wzrostu wydajności i zmniejszenia brakowania krów. Poza produkcją mleczną w gospodarstwie uprawiane są na skalę przemysłową pszenica, rzepak oraz buraki cukrowe. Większość krów utrzymywanych w gospodarstwie to zwierzęta rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej odmiany czarno-białej, ale w stadzie znajdują się również sztuki odmiany czerwono-białej oraz montbeliarde, simentale i mieszańce międzyrasowe. krowa rasy simentalskiej o numerze rejestracyjnym DE w I laktacji osiągnęła wydajność kg mleka, zajmując tym samym II miejsce wśród zwierząt w województwie lubelskim. Potwierdzeniem sukcesu hodowlanego prowadzonego przez pana Sylwestra stada są wysokie wydajności utrzymywanych zwierząt. Dla przykładu: w zestawieniu rasy montbeliardy, krowa o numerze rejestracyjnym CZ z wydajnośą kg mleka zajęła IX lokatę w kraju, hodowla i chów bydła 37

38 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA STAD LICZĄCYCH PRZECIĘTNIE DO 20 SZTUK KRÓW MLECZNYCH III MIEJSCE WYDAJNOŚĆ KG MLEKA GRZEGORZ CZAJKOWSKI CZAJKI, WOJEWÓDZTWO PODLASKIE ODDZIAŁ W BIAŁYMSTOKU ZS. W JEŻEWIE STARYM REGIONU OCENY PARZNIEW PFHBiPM G ospodarstwo pana Grzegorza Czajkowskiego to niewielka hodowla rodzinna specjalizująca się w produkcji mleka. W 2010 roku hodowca zakupił pierwsze zwierzęta hodowlane i rozpoczął współpracę z Polską Federacją Hodowców Bydła i Producentów Mleka, poddając swoje stado ocenie wartości użytkowej bydła. Potencjał produkcyjny stada, jego rozwój oraz rezultaty prowadzonej pracy hodowlanej wyraźnie widać w wynikach wydajności mlecznej. Pierwszy, pełny rok prowadzenia kontroli użytkowości zamknięto wynikiem ponad 7 tys. kilogramów mleka. Obecnie przeciętna jednostkowa wydajność to wartość rzędu blisko 12 tys. kg mleka od krowy. Zdaniem Państwa Czajkowskich sekretem wysokiej produkcyjności krów w ich stadzie jest: stosowanie zbilansowanej, dobrej jakościowo paszy, dbałość o dobrostan zwierząt, współpraca z odpowiednimi doradcami hodowlanymi i żywieniowymi. Państwo Krystyna i Grzegorz Czajkowscy podkreślają, że sami są trochę zaskoczeni spektakularnymi efektami hodowlanymi swojego stada. Podkreślają, że udało się to wszystko osiągnąć bez kosztownych inwestycji typu nowa obora czy wóz paszowy. Zdaniem Hodowców trzeba rozmawiać z ludźmi, wyciągać wnioski i wprowadzać je w życie. 38 hodowla i chów bydła

39 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA STAD LICZĄCYCH PRZECIĘTNIE DO 20 SZTUK KRÓW MLECZNYCH IV MIEJSCE WYDAJNOŚĆ KG MLEKA WIESŁAW DANIELEWSKI ŁABNO, WOJEWÓDZTWO WARMIŃSKO-MAZURSKIE ODDZIAŁ W OLSZTYNIE REGIONU OCENY BYDGOSZCZ PFHBiPM P aństwo Helena i Wiesław Danielewscy gospodarstwo rolne zakupili w 1970 r. i od tamtego czasu prowadzą w swoim stadzie ocenę wartości użytkowej bydła mlecznego. Gospodarstwo ma powierzchnię 40 ha, w tym 5 ha stanowią użytki orne, na których uprawiana jest kukurydza oraz mieszanki zbożowe. Pozostałe grunty to las i użytki zielone. Obecnie stado liczy 35 sztuk bydła, w tym 13 krów rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej. Wszystkie prace w oborze wykonywane są przez pana Wiesława ręcznie, a krowy dojone są dojarką bańkową. Bardzo ważną kwestią dla pana Danielewskiego jest rozród, dlatego w stadzie wykorzystywane jest nasienie buhajów o wysokim potencjale genetycznym i produkcyjnym. W gospodarstwie bazuje się na informacjach dostępnych w federacyjnym programie doboru do kojarzeń DoKo lub buhaje dobierane są wspólnie z inseminatorem. Ze względu na podeszły wiek Państwo Danielewscy nie inwestują w rozwój gospodarstwa, ale są bardzo dumni z wyników produkcyjnych i ekonomicznych stada, które plasują hodowlę z Łabna w krajowej czołówce. hodowla i chów bydła 39

40 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA STAD LICZĄCYCH PRZECIĘTNIE DO 20 SZTUK KRÓW MLECZNYCH V MIEJSCE WYDAJNOŚĆ KG MLEKA MAŁGORZATA SIUDZIAK KOLONIA WILCZOPOLE, WOJEWÓDZTWO LUBELSKIE ODDZIAŁ W LUBLINIE REGIONU OCENY PARZNIEW PFHBiPM P ani Małgorzata Siudziak prowadzi wraz z synem Wojciechem położone pod Lublinem gospodarstwo o powierzchni 24 ha. W strukturze upraw, celem zapewnienia bazy paszowej dla bydła, dominuje kukurydza na kiszonki oraz zboża i użytki zielone. Wysoka jakość produkowanych w gospodarstwie pasz pozwala uzyskiwać bardzo dobre wyniki w hodowli i produkcji mleka. Stado liczy 15 krów mlecznych oraz 11 sztuk młodzieży. Pan Wojciech po przejęciu gospodarstwa planuje budowę nowej obory i zwiększenie stada do 40 krów dojnych. Ocena użytkowości mlecznej prowadzona jest w stadzie od 18 lat. Nadwyżka mleka produkowanego w gospodarstwie sprzedawana jest w mlekomacie w pobliskim Lublinie, co dodatkowo poprawia opłacalność produkcji. 40 hodowla i chów bydła

41 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA STAD LICZĄCYCH PRZECIĘTNIE OD 20,1 DO 50 SZTUK KRÓW MLECZNYCH I MIEJSCE WYDAJNOŚĆ KG MLEKA STADO URSZULI I EUGENIUSZA MAJEWSKICH KOŁOZĄB, WOJEWÓDZTWO POMORSKIE, ODDZIAŁ W GDAŃSKU REGIONU OCENY BYDGOSZCZ PFHBiPM K ontrolę oceny wartości użytkowej bydła w naszym gospodarstwie zapoczątkował 1 stycznia 1969 r. mój nieżyjący już mąż Klemens. Muszę jednak zaznaczyć, że znaczenie oceny bydła doceniał już mój dziadek. To on, już przed pierwszą wojną światową, sprowadzał czołowe buhaje aż z Królewca, aby poprawić swoje stado. Po śmierci męża przejęłam część gospodarstwa i krów. Teraz prowadzę je wspólnie z synem Eugeniuszem, któremu już w 1991 roku mąż przekazał część gospodarstwa. Mój syn ma w swoim stadzie 11 krów. W 2014 r. osiągnął wydajność kg mleka o zawartości 3,09% tłuszczu i 3,38% białka, co jest wynikiem zastosowania wiedzy przekazanej mu przez ojca. Ja jestem właścicielką 17 krów, których wydajność w 2014 r. wyniosła kg mleka o zawartości 3,03% tłuszczu i 3,44% białka. Łącznie posiadamy 72 ha ziemi, w tym 22 ha użytków zielonych. Pomimo urzędowego podziału nasze krowy znajdują się w jednym obiekcie i są żywione tak samo. Mleko odstawiamy do Spółdzielczej Mleczarni SPOMLEK w Młynarach. Nasze gospodarstwo ma duży dorobek hodowlany. Wybierane były w nim matki buhajów i wykonywano embriotransfery. Podtrzymujemy tradycje rodzinne i korzystamy tylko z najlepszej genetyki. Obecnie, w związku z problemami w rozrodzie mamy także buhaja na użytek własny. Jałówki kryjemy w wieku 15 miesięcy, co przy zbilansowanym żywieniu przygotowanym w oparciu o raporty wynikowe daje zwierzęta przygotowane do długiej i wysokiej produkcji. Możemy pochwalić się 3 krowami, które przekroczyły wydajność życiową 100 tysięcy kg mleka. Każda z nich zapisała się w historii gospodarstwa i jak członek rodziny miała zapewnioną dożywotnią opiekę w oborze. Po jednej z nich, Trijntje 42, przechowujemy nawet wypolerowany róg, który wcześniej zgubiła. Pan Eugeniusz dodaje, że dopiero trzy lata temu w oborze zamontowana została dojarka przewodowa. I żartuje: Przez nią nie widzę teraz tej wydajności. Dawniej, gdy musiałem nosić bańki, to czułem wydajność swoich zwierząt. Gospodarstwo jest przykładem doskonałej rodzinnej tradycji i współpracy dwóch pokoleń, której efektem są wydajności przerastające najśmielsze oczekiwania. Domeną właścicieli jest skromność, pracowitość i systematyczność. W swoją pracę wkładają całe serce. To co robią, czyli hodowla bydła mlecznego, jest ich pasją i daje im pełną satysfakcję zawodową. hodowla i chów bydła 41

42 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA STAD LICZĄCYCH PRZECIĘTNIE OD 20,1 DO 50 SZTUK KRÓW MLECZNYCH II MIEJSCE WYDAJNOŚĆ KG MLEKA ELŻBIETA MAZUREK OSTROBUDKI, WOJEWÓDZTWO WIELKOPOLSKIE REGION OCENY POZNAŃ PFHBiPM Państwo Elżbieta i Zenon Mazurkowie z Ostrobudek gospodarują na 17,5 ha własnych gruntów i 5 ha dzierżawionych. Gospodarze stawiają na hodowlę bydła i produkcję mleka, którego roczna sprzedaż to ponad kg najwyższej jakości surowca. Krowy użytkowane są około 3,9 laktacji i produkują minimum kg mleka każda. W 1969 roku kontrolę użytkowości mlecznej do liczącego wówczas 8 krów stada rozpoczęli rodzice pani Elżbiety. Państwo Mazurkowie wspólnie rozwijają i modernizują swoje gospodarstwo, w pracach gospodarskich i przy podejmowaniu decyzji hodowlanych wspiera ich syn Mateusz, który w przyszłości zamierza przejąć gospodarstwo od rodziców i dalej je rozwijać. W 2000 roku dokonano modernizacji obory na wolnostanowiskową z halą udojową 3x1 autotandem. Pozwoliło to na wprowadzenie trzykrotnego doju w ciągu doby wszystkich krów, co zdaniem Hodowców przyczyniło się również do wzrostu wydajności oraz obniżyło schorzenia wymion. Od 2007 roku gospodarstwo posiada wóz paszowy, zakup ten przyczynił się do poprawy jakości żywienia, a w konsekwencji umożliwił zwiększenie liczebności stada. Dzięki zdobytej wiedzy, wieloletniej praktyce i doświadczeniu Państwo Mazurkowie utrzymują krowy wysokowydajne, zdrowe i długowieczne, o dobrych parametrach rozrodu. Krowa Renata o numerze rejestracyjnym PL już w 8 laktacjach osiągnęła kg mleka wydajności życiowej, przy zawartości 3,72% tłuszczu i 3,32% białka. Hodowcy podkreślają, że podstawą sukcesu jest opanowanie trudnej sztuki prawidłowego odchowu cieląt i jałówek, aż do ich wycielenia. Na remont stada pozostawiane są własne sztuki, które po rodzicach odziedziczyły pozytywne geny wysokiej produkcji i cech funkcjonalnych. Gospodarze chętnie dzielą się swoimi umiejętnościami z innymi hodowcami i producentami mleka. Ponadto zamierzają dalej rozwijać i inwestować w kierunek produkcji, który w dużej mierze jest dla nich również pasją. Planują rozpocząć genotypowanie zwierząt oraz rozbudowę obory i zastąpienie obecnej hali udojowej halą typu karuzelowego. 42 hodowla i chów bydła

43 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA STAD LICZĄCYCH PRZECIĘTNIE OD 20,1 DO 50 SZTUK KRÓW MLECZNYCH III MIEJSCE WYDAJNOŚĆ KG MLEKA ZENON ZUBEK KĘPNIEWO, WOJEWÓDZTWO WARMIŃSKO-MAZURSKIE ODDZIAŁ W OLSZTYNIE REGIONU OCENY BYDGOSZCZ PFHBiPM G ospodarstwo Państwa Bernadety i Zenona Zubek zajmuje powierzchnię 21 ha, z których 12 stanowią użytki zielone. Od ponad 20 lat w stadzie bydła mlecznego prowadzona jest ocena wartości użytkowej. Obecnie w gospodarstwie utrzymywanych jest ponad 40 sztuk bydła, w tym 21 krów mlecznych. W żywieniu bydła stosowane są sianokiszonka z traw, kiszonka z kukurydzy, pasze treściwe, marchew, młóto oraz wysłodki. W gospodarstwie używane jest wyłącznie nasienie buhajów z bardzo wysokimi indeksami hodowlanymi, najczęściej z USA i Holandii. Doboru dokonuje inspektor nadzoru PFHBiPM na podstawie programu doboru do kojarzeń DoKo. W najbliższym czasie Państwo Zubek nie przewidują dalszego powiększania stada i rozwoju gospodarstwa, a powodem takiego stanu jest brak możliwości zakupu ziemi w najbliższej okolicy. hodowla i chów bydła 43

44 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA STAD LICZĄCYCH PRZECIĘTNIE OD 20,1 DO 50 SZTUK KRÓW MLECZNYCH IV MIEJSCE WYDAJNOŚĆ KG MLEKA GOSPODARSTWO ROLNE MARCIN GROMADA LUDZISKO, WOJEWÓDZTWO KUJAWSKO-POMORSKIE REGION OCENY BYDGOSZCZ PFHBiPM wraz z żoną gospodarstwo w miejscowości Ludzisko w powiecie Prowadzę inowrocławskim. Powierzchnia gospodarstwa to zaledwie 30 ha ziemi, z czego większość areału przeznaczone jest pod uprawy dla bydła. Ocenę użytkowości mlecznej stada rozpoczęli moi rodzice w latach 70. XX wieku. Przejmując gospodarstwo w 2006 roku, automatycznie zdecydowałem się na kontynuację usługi. Dzisiaj doceniam tę trafną decyzję. Wprawdzie stado powiększyło się zaledwie o 4 krowy dojne, ale wydajność zdecydowanie wzrosła. W 2014 roku, ze stada liczącego 22 krowy uzyskałem przeciętną wydajność stada na poziomie kg mleka od sztuki, o zawartości 3,54% tłuszczu i 3,60% białka. To efekt nie tylko naszej pracy, ale także ścisłej współpracy z doradcą żywieniowym Polskiej Federacji Hodowców Bydła i Producentów Mleka. Comiesięczna analiza raportów wynikowych pozwala na korektę dawki pokarmowej, a co najważniejsze optymalizację żywienia. Mam na myśli nie tylko zbilansowanie żywienia, ale przede wszystkim ograniczenie kosztów. Przy spadających cenach mleka w ostatnim półroczu jest to bardzo ważny element w finansach gospodarstwa. Dzięki dotacjom unijnym wymieniłem park maszynowy, a w 2014 roku utwardziłem całe gospodarstwo i dobudowałem część gospodarczą przy budynku mieszkalnym. Znajdzie się tam między innymi miejsce na biuro i dokumentację hodowlaną mojego stada. W planie mam jeszcze budowę okólników dla cieląt i jałówek. 44 hodowla i chów bydła

45 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA STAD LICZĄCYCH PRZECIĘTNIE OD 20,1 DO 50 SZTUK KRÓW MLECZNYCH V MIEJSCE WYDAJNOŚĆ KG MLEKA GOSPODARSTWO ROLNE JERZY KOKOCIŃSKI SNOWIDOWO, WOJEWÓDZTWO WIELKOPOLSKIE REGION OCENY POZNAŃ PFHBiPM B awaria to czy Austria? Może Szwajcaria? Zabudowania inwentarskie tak malowniczo wkomponowane są w ciąg zabudowy mieszkalnej, że czynią takie porównanie nieuchronnym. Krowy mleczne są tutaj obecne od zawsze, przejęte po rodzicach żony. Na pewno już nie te same, ale z podobną pasją i uczuciem traktowane. Pan Jerzy Kokociński zresztą nie tylko na pomoc teściów liczyć może, ale i żony Basi. Zaplecze domu to jej dzieło: piękny, starannie zaprojektowany ogród to miejsce odpoczynku całej rodziny. Dzięki pani Barbarze w otoczenie obory wkomponowane są starannie dobrane krzewy i byliny, co chyba nie tylko domownikom, ale i zwierzętom przyjemność sprawia. Pierwszy raz pan Jerzy przekroczył wydajność 10 tys. kg mleka w 2007 roku. Zarejestrowany w 2014 roku, wynik stada, tj kg mleka od krowy, nie wyczerpuje potencjału gospodarstwa. Spore znaczenie dla zeszłorocznej wydajności miało perfekcyjne przygotowanie kiszonek. Gospodarstwo liczy 44 hektary, na których uprawiane są zboża, kukurydza oraz buraki cukrowe. Hodowca ma w planach budowę nowej obory przy wykorzystaniu ekonomicznych, lekkich konstrukcji, np. kurtyn wiatrowych, które sprawdziły się przy odchowie młodzieży w innej części obejścia. W pracy nad stadem oraz w planach rozwoju gospodarstwa pana Jerzego wspiera syn Karol, absolwent Politechniki Poznańskiej, uzupełniający aktualnie wiedzę na studiach rolniczych na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu. Drugi syn Patryk, jest studentem biologii i pasjonatem ekologicznym, zaangażowanym w ochronę kraj obrazów śródpolnych. Pan Jerzy Kokociński społecznie udziela się w Spółkach Wodnych, Radzie Sołeckiej, a także w Rejonowym Kole Hodowców i Producentów Mleka. hodowla i chów bydła 45

46 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA STAD LICZĄCYCH PRZECIĘTNIE OD 50,1 DO 150 SZTUK KRÓW MLECZNYCH I MIEJSCE WYDAJNOŚĆ KG MLEKA GOSPODARSTWO ROLNE MACIEJ POHL KROTOSZYN, WOJEWÓDZTWO WIELKOPOLSKIE REGION OCENY POZNAŃ PFHBiPM G ospodarstwo rolne przejąłem od swoich rodziców w roku Wówczas skala produkcji kształtowała się na poziomie 100 sztuk bydła, w tym 40 krów mlecznych oraz 80 ha gruntów rolnych. Zwierzęta utrzymywaliśmy w tradycyjnych obiektach inwentarskich, co w znacznym stopniu ograniczało możliwość powiększenia stada oraz zwiększenia produkcji mleka. Szczerze mówiąc, w przeszłości hodowla bydła mlecznego i produkcja mleka nie były głównym kierunkiem moich zainteresowań. Dopiero podczas nauki w technikum rolniczym, kiedy wyjechałem na praktyki zagraniczne, zwróciłem większą uwagę na tę gałąź produkcji. W 2001 roku wspólnie z rodzicami podjęliśmy decyzję o rozwoju gospodarstwa i budowie nowoczesnej obory wolnostanowiskowej oraz znacznym powiększeniu stada krów mlecznych. Obora została wyposażona w zautomatyzowany system udojowy typu autotandem oraz nowoczesne urządzenia do zadawania pasz. Do kierunku produkcji mleka dostosowaliśmy także uprawy polowe tak, aby w pełni zabezpieczyć bazę paszową. Aktualnie, wspólnie z małżonką Malwiną prowadzimy gospodarstwo rolne o powierzchni 180 ha. W stadzie utrzymujemy łącznie 280 sztuk bydła mlecznego, w tym 100 krów mlecznych. Kontynuujemy rodzinną tradycję hodowlaną, którą rozpoczął mój pradziadek. Obecnie stado charakteryzuje się wysoką wydajnością mleczną od jednej krowy, co jest efektem wcześniejszych decyzji o rozwoju gospodarstwa i budowie obory oraz współpracy z PFHBiPM. Nasze zwierzęta biorą udział w wystawach hodowlanych na szczeblu regionalnym i krajowym, zdobywając tytuły czempionów i wiceczempionów. Praca daje nam poczucie stabilności i pozwala pozytywnie patrzeć w przyszłość, co dobrze rokuje na dalszy rozwój naszegospodarstwa. g o 46 hodowla i chów bydła

47 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA STAD LICZĄCYCH PRZECIĘTNIE OD 50,1 DO 150 SZTUK KRÓW MLECZNYCH II MIEJSCE WYDAJNOŚĆ KG MLEKA ROBERT NENEMAN WEŁNICA, WOJEWÓDZTWO WIELKOPOLSKIE REGION OCENY POZNAŃ PFHBiPM Historia gospodarstwa pana Roberta Nenemana sięga początku lat 60. ubiegłego wieku, kiedy to ojciec hodowcy Włodzimierz kupił 46-hektarowe podupadające gospodarstwo rolne Wełnica. Poprzez wieloletnią ciężką pracę oraz duże nakłady finansowe w budowę nowoczesnego kompleksu budynków gospodarczych i inwentarskich, a także stopniowe powiększanie powierzchni gospodarstwa (100 ha) pan Włodzimierz doprowadził je do stanu rozkwitu. Dzięki ścisłej współpracy z Akademią Rolniczą w Poznaniu i Szkołą Główną Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie rodzina Nenemanów rozwinęła i unowocześniła hodowlę bydła mlecznego. Od 2001 roku gospodarstwo prowadzi pan Robert Neneman. Powiększył jego powierzchnię do 130 ha oraz wprowadził produkcję roślinną opartą głównie o rzepak, pszenicę, kukurydzę i lucernę. Pan Neneman jest hodowcą z dużym doświadczeniem, aktywnie zaangażowanym w rozwój potencjału gospodarstwa. Ponadto pan Robert jest aktywnym społecznikiem i propagatorem wielu inicjatyw obywatelskich oraz jednym z fundatorów indywidualnych wybudowania pomnika Hipolita Cegielskiego w Poznaniu. Warto również zaznaczyć, że jest współzałożycielem Rejonowego Koła Hodowców i Producentów Bydła w powiecie gnieźnieńskim, a także laureatem nagrody Orzeł Przedsiębiorczości Powiatu Gnieźnieńskiego oraz I edycji Mlecznej Gali w 2014 roku. hodowla i chów bydła 47

48 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA STAD LICZĄCYCH PRZECIĘTNIE OD 50,1 DO 150 SZTUK KRÓW MLECZNYCH III MIEJSCE WYDAJNOŚĆ KG MLEKA GOSPODARSTWO ROLNE MAŁGORZATA DUSZNIK WIERZBA, WOJEWÓDZTWO LUBELSKIE ODDZIAŁ W LUBLINIE REGIONU OCENY PARZNIEW PFHBiPM P ani Małgorzata wraz z mężem Leszkiem oraz synem Piotrem prowadzą gospodarstwo rolne o powierzchni 150 ha w miejscowości Wierzba w powiecie zamojskim. Hodowla bydła mlecznego w gospodarstwie ma wieloletnią tradycję, jednakże jej rozkwit przypada na okres po 2003 roku. Wtedy to, dużymi nakładami finansowymi i pracy (trudne ukształtowanie terenu) wybudowano nowe obiekty inwentarskie. W chwili obecnej Państwo Dusznikowie posiadają stado liczące 90 krów i 80 jałowic rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej odmiany czarno-białej, co pozwala im utrzymywać produkcję mleka na bardzo wysokim poziomie. Od wielu lat prowadzone przez nich stado osiąga najwyższą wydajność kilogramów mleka na terenie województwa lubelskiego oraz całego Regionu Oceny Parzniew i Polski. Zdaniem Państwa Duszników nieocenione znaczenie w uzyskiwaniu rekordowo wysokiej produkcji mleka mają informacje otrzymywane w wyniku prowadzenia oceny wartości użytkowej bydła. Kontrola użytkowości mlecznej prowadzona jest w stadzie od blisko 33 lat. Państwo Małgorzata i Leszek Dusznikowie to wielokrotni zdobywcy tytułu czempiona i wiceczempiona Regionalnej Wystawy Zwierząt Hodowlanych w Sitnie. Pani Małgorzata jest również laureatką I edycji Mlecznej Gali w 2014 roku. 48 hodowla i chów bydła

49 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA STAD LICZĄCYCH PRZECIĘTNIE OD 50,1 DO 150 SZTUK KRÓW MLECZNYCH IV MIEJSCE WYDAJNOŚĆ KG MLEKA STADNINA KONI DOBRZYNIEWO SP. Z O.O. PREZES ZARZĄDU FELICJAN PIKULIK DOBRZYNIEWO, WOJEWÓDZTWO WIELKOPOLSKIE REGION OCENY BYDGOSZCZ PFHBiPM Stadnina Koni w Dobrzyniewie Sp. z o.o., jako spółka o strategicznym znaczeniu dla polskiego rolnictwa pod nadzorem właścicielskim ANR w Warszawie, realizuje zadania określone w programach hodowlanych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Rok 2014 był dla Stadniny Koni Dobrzyniewo rokiem jubileuszowym. Stadnina świętowała 60-lecie swojej działalności. Powołana w 1954 roku, jako Zespół Hodowli Zarodowej prowadziła hodowlę wszystkich gatunków zwierząt gospodarskich, ale już wtedy największe znaczenie miała hodowla bydła mlecznego. Kierunek ten stał się wiodącym celem produkcji zwierzęcej po procesie restrukturyzacji w roku Obora w Dobrzyniewie to zmodernizowany obiekt byłej owczarni, na 124 stanowiska ze stołem paszowym pośrodku budynku. Rekordowe wyniki produkcyjne to efekt zapewnienia zwierzętom przebywającym w oborze doskonałych warunków bytowych poprzez m.in. zamontowanie w miejsce okien systemów kurtynowych oraz zainstalowanie mieszaczy powietrza, gwarantujących dobry mikroklimat pomieszczenia. Wszystkie gospodarstwa Stadniny zapewniają prawidłowe warunki odchowu i żywienia nie tylko krów, ale i młodzieży. To dzięki zbilansowanemu żywieniu i optymalnym warunkom odchowu jałówek otrzymywane są później doskonałe krowy dojne. Kierownictwo Stadniny nie skupia się tylko na wydajności, ale prowadzone są tu również prace hodowlane z wykorzystaniem nasienia buhajów wycenionych genomicznie, wychów buhajków hodowlanych oraz płukanie i transplantacja zarodków. Wykorzystywane zarodki pochodzą z zakupu po czołowych parach rodzicielskich oraz własnych rekordzistek krytych najlepszymi buhajami z list światowych. W 2014 roku wykonano ponad 150 transplantacji, uzyskując bardzo dobry wynik 70% skuteczności. Stadnina uczestniczy w badaniach Polskiej Federacji Hodowców Bydła i Producentów Mleka nad Krzywymi Laktacji. Zróżnicowane warunki utrzymania zwierząt i różne systemy doju w gospodarstwach podległych stanowią doskonałą bazę dydaktyczną dla studentów i hodowców, którzy często odwiedzają gospodarstwo. Wysoką wartość hodowlaną stad bydła Stadniny Koni Dobrzyniewo potwierdzają liczne nagrody i tytuły zdobywane przez zwierzęta prezentowane na krajowych i regionalnych wystawach zwierząt hodowlanych. hodowla i chów bydła 49

50 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA STAD LICZĄCYCH PRZECIĘTNIE OD 50,1 DO 150 SZTUK KRÓW MLECZNYCH V MIEJSCE WYDAJNOŚĆ KG MLEKA DARIUSZ NASIŁOWSKI SKWIERCZYN DWÓR, WOJEWÓDZTWO MAZOWIECKIE REGION OCENY PARZNIEW PFHBiPM G ospodarstwo o powierzchni użytkowej 70 ha pan Dariusz Nasiłowski prowadzi wspólnie z żoną Joanną oraz 19-letnim synem Norbertem pasjonatem hodowli bydła, angażującym się w działalność Klubu Młodego Hodowcy powołanego przy Mazowieckim Związku Hodowców Bydła i Producentów Mleka. W 1995 roku Państwo Nasiłowscy przejęli 19-hektarowe gospodarstwo rolne użytkujące 6 krów o średniej wydajności około 4500 l mleka. Pierwszym krokiem w rozwoju gospodarstwa było wybudowanie obory uwięziowej na 50 stanowisk, którą zasiedlono jałówkami z najlepszych wielkopolskich hodowli. W kolejnych latach stado było sukcesywnie powiększane, a materiał żeński inseminowano nasieniem czołowych rozpłodników. W 2006 roku gospodarstwo rozbudowano o kolejną oborę wolnostanowiskową na 100 stanowisk. Pan Dariusz Nasiłowski w swoim stadzie stawia na nowoczesne techniki rozrodu i efektywny dobór buhajów na ojców kolejnego pokolenia. Wszystkie jałówki w gospodarstwie kryte są nasieniem seksowanym, dzięki czemu znacznie zwiększyła się liczba żeńskiej młodzieży. Dane z prowadzonej w stadzie oceny wartości użytkowej pan Nasiłowski wykorzystuje w racjonalnym zarządzaniu stadem oraz w planach rozwojowych i inwestycyjnych w gospodarstwie. Hodowca od wielu lat czynnie uczestniczy w regionalnych i wojewódzkich wystawach zwierząt hodowlanych, zdobywając liczne wyróżnienia i nagrody. 50 hodowla i chów bydła

51 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA STAD LICZĄCYCH PRZECIĘTNIE OD 150,1 DO 300 SZTUK KRÓW MLECZNYCH I MIEJSCE WYDAJNOŚĆ KG MLEKA ROLNICZA SPÓŁDZIELNIA PRODUKCYJNA PRZYSZŁOŚĆ PREZES ZARZĄDU JANUSZ KOHUT WIEŚNICA, WOJEWÓDZTWO DOLNOŚLĄSKIE PRZEDSTAWICIELSTWO WE WROCŁAWIU REGIONU OCENY POZNAŃ PFHBiPM R olnicza Spółdzielnia Produkcyjna Przyszłość została założona w 1958 roku. Pierwszą lokalizacją RSP była miejscowość Żółkiewka, gdzie w początkowym okresie użytkowano 48 ha gruntów. W 1977 roku Spółdzielnia dokupiła kolejne 38 ha gruntów od rolników indywidualnych w Wieśnicy i od początku lat 80. XX wieku zaczęto przenosić produkcję do Wieśnicy. W pierwszej kolejności zdecydowano o budowie nowych budynków inwentarskich, warsztatów oraz magazynów. W chwili obecnej spółdzielnia użytkuje 697 ha, z czego 434 ha stanowią grunty własne. Aktualnie w Spółdzielni pracuje 25 osób. Hodowla bydła mlecznego rasy holsztyńsko- -fryzyjskiej jest wizytówką Spółdzielni. Początek hodowli sięga roku 1960, kiedy to zakupiono 21 krów mlecznych. W ciągu ponad 50 lat stado rozbudowano do 234 sztuk, od których uzyskuje się średnio kg mleka. W 2002 roku wybudowano nową halę udojową 2x5 autotandem oraz zmieniono system utrzymania na bezuwięziowy. Kolejnym etapem rozwoju gospodarstwa było wybudowanie w 2007 roku nowej obory. Na najbliższe lata zarządcy Spółdzielni stawiają sobie kolejny cel, jakim jest zwiększenie obsady zwierząt do 270 sztuk. Warto podkreślić, że rozbudowa stada odbywa się wyłącznie na podstawie własnego materiału hodowlanego. Na pytanie: co jest miarą Twojego sukcesu? prezesi zgodnie odpowiadają, że podstawą jest jasna i konsekwentnie realizowana wizja rozwoju Spółdzielni, a także, co należy mocno podkreślić, doskonała załoga, która wykonuje swoją pracę z dużym zaangażowaniem i poświęceniem, traktując pracę w spółdzielni tak jak we własnej firmie. Bogdan Sołtysik zastępca prezesa Zarządu i zootechnik Spółdzielni zaznacza, że do osiągnięcia tak dobrych wyników niezbędne jest dopracowanie systemu żywienia zwierząt do perfekcji. W RSP Przyszłość żywienie opiera się na doskonałej jakości kiszonce z kukurydzy, sianokiszonce z trawy z motylkowymi, kiszonych wysłodkach oraz paszach treściwych produkowanych w gospodarstwie. TMR jest mieszany i zadawany dwa razy dziennie i, jak podkreśla pan Sołtysik, jego skład jest od kilku lat praktycznie niezmienny, dzięki czemu unika się problemów związanych ze zmianą żywienia. hodowla i chów bydła 51

52 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA STAD LICZĄCYCH PRZECIĘTNIE OD 150,1 DO 300 SZTUK KRÓW MLECZNYCH II MIEJSCE WYDAJNOŚĆ KG MLEKA CZĘŚĆ 1 OŚRODEK HODOWLI ZARODOWEJ OSIĘCINY SP. Z O.O. GOSPODARSTWO MICHAŁOWO PREZES ZARZĄDU JACEK WYRĘBSKI MICHAŁOWO, WOJEWÓDZTWO KUJAWSKO-POMORSKIE REGION OCENY BYDGOSZCZ PFHBiPM O środek Hodowli Zarodowej Osięciny w obecnej formie prawnej funkcjonuje od 1993 r., jednak początek działalności Ośrodka przypada na lata sześćdziesiąte. Spółka gospodaruje na 2985 ha użytków rolnych, w tym 2866 gruntów ornych położonych w centralnej części Kujaw. W strukturze zasiewów dominuje pszenica konsumpcyjna, rzepak ozimy oraz kukurydza na ziarno. Pozostałą część areału stanowią rośliny paszowe kukurydza na kiszonkę i ziarno gniecione oraz lucerna. Głównym celem działalności Spółki jest intensywne doskonalenie genetyczne bydła mlecznego prowadzone w stadzie liczącym blisko 3000 sztuk, z czego 1200 to krowy mleczne. Z uwagi na istotne znaczenie dla hodowli bydła mlecznego Osięciny zaliczane są do grona strategicznych spółek Agencji Nieruchomości Rolnych. W pracy hodowlanej skupiono się na poprawie cech feno- i genotypowych, ze szczególnym uwzględnieniem budowy nóg i wymienia, oraz doskonaleniu parametrów produkcyjnych. Zaplecze dla prowadzenia tej działalności stanowi prowadzony przez Spółkę Ośrodek Embriotransferu, Wychowalnia Buhajków Hodowlanych oraz Ośrodek Badawczo-Wdrożeniowy. Gospodarstwo Michałowo to obora produkcyjna, z której 3 krowy przekroczyły wydajność życiową ponad 100 tys. kg mleka. W stadzie utrzymywanych jest 17 krów o wydajności powyżej 15 tys. kg mleka, a najlepsze zwierzę krowa ALMARA 15, osiągnęła w 2014 roku poziom kg mleka hodowla i chów bydła

53 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA STAD LICZĄCYCH PRZECIĘTNIE OD 150,1 DO 300 SZTUK KRÓW MLECZNYCH III MIEJSCE WYDAJNOŚĆ KG MLEKA GOSPODARSTWO ROLNE ANDRZEJ I ANNA JAWOROWICZ GODZIĄTKÓW, WOJEWÓDZTWO WIELKOPOLSKIE REGION OCENY POZNAŃ PFHBiPM G ospodarstwo Państwa Anny i Andrzeja Jaworowiczów ma powierzchnię ok. 750 ha, w tym 150 ha dzierżaw. Głównymi uprawami w gospodarstwie są warzywa, groszek zielony, cebula oraz rośliny paszowe takie jak kukurydza, trawy i rośliny motylkowe z przeznaczeniem na kiszonki. W gospodarstwie utrzymywanych jest obecnie blisko 300 sztuk bydła. Pan Jaworowicz pracował jako technik weterynarii w Kaliszu, jednak od zawsze hodowla zwierząt gospodarskich była jego wielkim marzeniem. Jego realizację rozpoczął w 2000 roku od zakupu gospodarstwa Jarantowice, gdzie od 2001 roku prowadził hodowlę koni sportowych. W 2004 roku hodowca zainteresował się produkcją bydła mięsnego, i od tamtej pory z dużymi sukcesami prowadzi hodowlę bydła mięsnego rasy charolaise. z halą udojową typu tandem. W obiekcie w Piątku Wielkim utrzymywane jest bydło mięsne. Pan Andrzej Jaworowicz jest bardzo dumny z gospodarstwa i osiąganych wyników, a jako że jest to przedsięwzięcie rodzinne, planowany jest dalszy jego rozwój. Państwo Jaworowiczowie prowadzą również produkcję i rozlewnię piwa oraz wód mineralnych. W 2009 roku pan Andrzej, zostając właścicielem pochodzących z zasobów Agencji Skarbu Państwa gospodarstw w Godziątkowie i Piątku Wielkim, postawił na intensywny rozwój hodowli krów mlecznych. Zmodernizował istniejące budynki inwentarskie w Godziątkowie oraz postawił oborę wolnostanowiskową na 300 stanowisk wraz hodowla i chów bydła 53

54 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA STAD LICZĄCYCH PRZECIĘTNIE OD 150,1 DO 300 SZTUK KRÓW MLECZNYCH IV MIEJSCE WYDAJNOŚĆ KG MLEKA CZĘŚĆ 2 OŚRODEK HODOWLI ZARODOWEJ OSIĘCINY SP. Z O.O. GOSPODARSTWO CHOTEL CHOTEL, WOJEWÓDZTWO KUJAWSKO-POMORSKIE REGION OCENY BYDGOSZCZ PFHBiPM...O środek Hodowli Zarodowej Osięciny od początku swojego istnienia był propagatorem wprowadzania do hodowli bydła mlecznego nowoczesnych rozwiązań i technologii. W 2000 roku dokonano uproszczenia struktury organizacyjnej, a z istniejących siedmiu obór powstały cztery z obsadą 300 krów w każdym obiekcie. Przy zaangażowaniu środków Agencji Nieruchomości Rolnych rozpoczęto modernizację obór uwięziowych na wolnostanowiskowe z boksami legowiskowymi na piasku, wprowadzono hale udojowe z pełnym systemem komputerowym oraz żywienie bydła w systemie TMR z podziałem na fazy laktacji. Proces ten miał na celu poprawę dobrostanu zwierząt i spełnienie wymagań z zakresu ochrony środowiska. Jego wymiernym efektem jest uzyskanie wyróżniających się wyników produkcyjnych i hodowlanych. Gospodarstwo Chotel jest oborą typowo produkcyjną, z której 3 krowy przekroczyły wydajność życiową ponad 100 tys. kg mleka. W 2014 roku w stadzie tym aż 23 krowy przekroczyły wydajność 15 tys. kg mleka, a najbardziej wydajne zwierzę krowa ANIKA 37, osiągnęła poziom kg mleka... Obecnie Zarząd Spółki skupia się na wykorzystaniu najnowszych osiągnięć techniki i technologii w celu kreowania i upowszechniania postępu biologicznego, unowocześnienia procesu produkcyjnego i krzewienia dobrej praktyki rolniczej. 54 hodowla i chów bydła

55 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA STAD LICZĄCYCH PRZECIĘTNIE OD 150,1 DO 300 SZTUK KRÓW MLECZNYCH V MIEJSCE WYDAJNOŚĆ KG MLEKA DZIAŁPOL SP. Z O.O. PREZES ZARZĄDU DANUTA OLEJNIK DZIAŁYŃ, WOJEWÓDZTWO WIELKOPOLSKIE REGION OCENY POZNAŃ PFHBiPM G ospodarstwo rolne w Działyniu powstało w 2000 roku w wyniku przekształcenia byłego Kombinatu Państwowych Gospodarstw Rolnych w Działyniu w spółkę pracowniczą Działpol Sp. z o.o. Działpol gospodaruje na powierzchni około 1500 ha gruntów rolnych, prowadząc zrównoważoną gospodarkę rolną w oparciu o racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych, tym samym ograniczając negatywny wpływ na środowisko naturalne. Gospodarstwo jest aktywnym członkiem Grupy Producentów Ziarna Zbóż i Nasion Roślin Oleistych w Działyniu Sp. z o.o., Spółdzielczej Grupy Producentów Mleka w Działyniu Sp. z o.o. oraz Spółdzielczej Grupy Producentów Warzyw Piast. do dalszej hodowli, doradztwo rolne oraz usługi na rzecz producentów rolnych. Prawdziwą dumą gospodarstwa jest innowacyjna biogazownia o mocy 0,999 MW, która wraz z nowoczesną suszarnią jest doskonałą wizytówką i rekomendacją możliwości technologicznych Przedsiębiorstwa. W gospodarstwie ponad 400 krów dojnych rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej osiąga wydajność ponad 11 tys. litrów mleka od sztuki rocznie, a dzienna produkcja przekracza 10 tys. litrów mleka najwyższej jakości. Zwierzęta pochodzą z własnej hodowli i są pod stałą kontrolą użytkowości mlecznej, weterynaryjnej i żywieniowej. Obok podstawowej działalności, jaką jest produkcja zwierzęca i roślinna, gospodarstwo prowadzi wychów bydła kwalifikowanego hodowla i chów bydła 55

56 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA STAD LICZĄCYCH PRZECIĘTNIE OD 300,1 DO 500 SZTUK KRÓW MLECZNYCH I MIEJSCE WYDAJNOŚĆ KG MLEKA GOSPODARSTWO ROLNE JANUSZ PRZYDROŻNY ZAMYSŁÓW, WOJEWÓDZTWO LUBUSKIE PRZEDSTAWICIELSTWO W ZIELONEJ GÓRZE REGIONU OCENY POZNAŃ PFHBiPM P aństwo Bożena i Janusz Przydrożny zajmują się hodowlą bydła od 1992 roku, czyli ponad 20 lat. Gospodarstwo powstało na bazie gospodarstwa PGR Zamysłów, które wydzierżawiono od Agencji Nieruchomości Rolnych. Państwo Przydrożni praktycznie zaczynali od zera, przejmując zrujnowane budynki, zaniedbane pola i niewielkie stado krów. Na tej bazie, dzięki pracowitości nowych właścicieli, gospodarstwo zostało wyprowadzone z zapaści i doprowadzone do właściwej kultury rolnohodowlanej. Obecnie gospodarstwo nastawione jest na produkcję mleka, utrzymywane jest w nim ponad 300 krów dojnych osiągających imponujące wydajności. Państwo Bożena i Janusz Przydrożni posiadają 475 hektarów, w tym 30 hektarów użytków zielonych. Pola wykorzystywane są głównie do produkcji pasz dla bydła, a niewielki areał przeznaczony jest na produkcję buraków cukrowych i rzepaku. Państwo Przydrożni rozumieją, że aby rozwijać gospodarstwo, należy stale w nie inwestować. I tak, dwa lata temu została oddana do użytku nowa obora z halą udojową typu tandem 2x6, a w ubiegłym roku zakończono modernizację pozostałych obiektów. Docelowo hodowca planuje rozwój obory do 600 krów dojnych. Zdaniem pana Janusza najistotniejszymi elementami, które pozwoliły uzyskać tak wysoką wydajność, są systematyczna praca nad stadem, bieżąca i wnikliwa analiza raportów wynikowych, ustalenie właściwej dawki pokarmowej oraz świadomy dobór osobników do kojarzeń. Pani Bożena natomiast dodaje, że bardzo ważną rolę odgrywa również dbałość o zdrowie krów. Hodowcy uważają, że sukces ich hodowli zaczyna się na polu, bo od tego, jak zostanie przygotowana pasza objętościowa zależą wyniki stada. Gospodarstwo państwa Przydrożnych było wielokrotnie wyróżniane i nagradzane. Hodowcy mogą pochwalić się m.in. tytułem najlepszego hodowcy woj. lubuskiego, wyróżnienie to zostało im przyznane dwukrotnie, w roku 2013 i Państwo Przydrożni są również laureatami I edycji Mlecznej Gali w roku Warto zaznaczyć, że pomimo dużego zaangażowania w prace gospodarskie, hodowcy znajdują czas na społeczną działalność m.in. w zarządzie Lubuskiego Związku Hodowców Bydła w Zielonej Górze, PFHBiPM oraz innych rolniczych organizacjach. Są też częstymi uczestnikami szkoleń i konferencji naukowych poświęconych hodowli bydła mlecznego. 56 hodowla i chów bydła

57 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA STAD LICZĄCYCH PRZECIĘTNIE OD 300,1 DO 500 SZTUK KRÓW MLECZNYCH II MIEJSCE WYDAJNOŚĆ KG MLEKA STADNINA KONI NOWE JANKOWICE SP. Z O.O. GOSPODARSTWO NOWE JANKOWICE PREZES ZARZĄDU ANDRZEJ MANDECKI NOWE JANKOWICE, WOJEWÓDZTWO KUJAWSKO-POMORSKIE REGION OCENY BYDGOSZCZ PFHBiPM S tadnina Koni Nowe Jankowice jest przedsiębiorstwem z ponad 60-letnią tradycją i należy do wiodących w branży rolno-hodowlanej w kraju. Jest spółką hodowlaną Agencji Nieruchomości Rolnych w Warszawie o szczególnym znaczeniu dla gospodarki narodowej. Spółka jest liderem w hodowli koni rasy polski koń zimnokrwisty, ponadto zajmuje się chowem i hodowlą bydła mlecznego. Warto również zauważyć, że produkcja roślinna prowadzona jest na obszarze 2500 ha. W trzech gospodarstwach Spółki utrzymywanych jest 750 krów o średnim wyniku wydajności mlecznej ponad 12 tys. litrów mleka od sztuki. W gospodarstwach Stadniny stworzono zwierzętom idealne warunki bytowe. Część budynków zmodernizowano na potrzeby współczesnej hodowli, ale większość to nowe obiekty na miarę XXI wieku. W gospodarstwach wprowadzono nową metodę żywienia zwierząt z wyłączeniem zbóż, opartą głównie na kukurydzy LKS. W Spółce uprawianych jest około 250 ha lucerny, z której robiona jest sianokiszonka, którą skarmiane są krowy wraz z LKS-em i kiszonką z kukurydzy. Specjaliści z Nowych Jankowic uważają, że to właśnie dzięki nowej technologii przygotowania pasz i wprowadzeniu trzykrotnego doju, utrzymywane w gospodarstwach zwierzęta zawdzięczają wyjątkowo dużą wydajność, nawet o 15% wyższą niż w tradycyjnych warunkach. Spółka postawiła też na elektroniczny, zdublowany system wykrywania rui, który wskazuje optymalny moment krycia. Przynajmniej 100 jałówek rocznie wycenianych jest genomicznie, a najlepsze z nich wykorzystywane są w embriotransferze. W przyszłości Stadnina planuje handlować zarodkami oraz zwiększyć produkcję buhajków dla zakładów unasieniania. Podstawą sukcesu Stadniny jest właściwie dobrany zespół fachowców, którego celem jest wysoka jakość hodowli oraz ekonomiczna opłacalność produkcji, przy równoległym zapewnieniu poligonu doświadczalnego dla uczelni, oraz służba nauce. Gospodarstwo Nowe Jankowice jest laureatem statuetki Mleczna Gala hodowla i chów bydła 57

58 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA STAD LICZĄCYCH PRZECIĘTNIE OD 300,1 DO 500 SZTUK KRÓW MLECZNYCH III MIEJSCE WYDAJNOŚĆ KG MLEKA CZĘŚĆ 3 OŚRODEK HODOWLI ZARODOWEJ OSIĘCINY SP. Z O.O. GOSPODARSTWO OSIĘCINY OSIĘCINY, WOJEWÓDZTWO KUJAWSKO-POMORSKIE REGION OCENY BYDGOSZCZ PFHBiPM...O d siedmiu lat Ośrodek Hodowli Zarodowej Osięciny wspólnie z Polską Federacją Hodowców Bydła i Producentów Mleka i Stacją Hodowli i Unasieniania Zwierząt w Bydgoszczy realizuje program genetycznego doskonalenia bydła mlecznego. Program polega na wyselekcjonowaniu krów i jałówek o najlepszych cechach pod względem wartości hodowlanej oraz typu i budowy, które następnie kojarzone są z najlepszymi buhajami z rankingów światowych. Jednym z wymiernych efektów programu jest sprzedaż w 2014 roku hodowcom z terenu całego kraju 138 sztuk jałówek cielnych i krów pierwiastek, co stanowi 12% stada podstawowego Spółki. W kolejnych latach planowany jest wzrost sprzedaży materiału żeńskiego, do co najmniej 150 sztuk rocznie. Spółka dochowała się 58 matek buhajów. W 2014 roku w Osięcinach wycenie genomicznej poddano 226 szt. jałówek i krów pierwiastek. Planowane jest, że w przyszłości, około 50% jałówek będzie poddawanych wycenie genomowej, a sztuki, które uzyskają najlepszą wycenę, będą poddawane zabiegowi embriotransferu. Osobniki płci żeńskiej z osięcińskiej hodowli osiągają wysokie oceny indeksu selekcyjnego. Aż 10% zwierząt w rankingu stu krów z indeksem PF 129 i więcej utrzymywanych jest w gospodarstwach należących do gospodarstw Ośrodka. Gospodarstwo w Osięcinach to obora hodowlano-produkcyjna, która posiada Wychowalnię Buhajów Hodowlanych oraz Ośrodek Embriotransferu. Utrzymywane są w nim matki buhajów, krowy o wysokiej wartości indeksu PF, czempionki i superczempionki wystaw hodowlanych. Na uwagę zasługuje również fakt, że aż 14 zwierząt z gospodarstwa zarejestrowało wydajność powyżej 15 tys kg mleka hodowla i chów bydła

59 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA STAD LICZĄCYCH PRZECIĘTNIE OD 300,1 DO 500 SZTUK KRÓW MLECZNYCH IV MIEJSCE WYDAJNOŚĆ KG MLEKA CZĘŚĆ 4 OŚRODEK HODOWLI ZARODOWEJ OSIĘCINY SP. Z O.O. GOSPODARSTWO JARANTOWICE JARANTOWICE, WOJEWÓDZTWO KUJAWSKO-POMORSKIE REGION OCENY BYDGOSZCZ PFHBiPM...W 2014 roku wspólnie z Polską Federacją Hodowców Bydła i Producentów Mleka, Stacją Hodowli i Unasieniania Zwierząt w Bydgoszczy i Uniwersytetem Warmińsko-Mazurskim Spółka rozpoczęła realizację programu genetycznego doskonalenia bydła o nazwie Projekt Geno-Bull. Dzięki realizacji programu uzyskano 130 ciąż z inseminacji oraz 30 ciąż z embriotranferu. Wszystkie cielęta urodzone w ramach tego programu zostaną poddane wycenie genomowej. Ponadto 40 50% jałówek i krów Ośrodka unasienniane jest nasieniem młodych buhajków wycenionych genomicznie o indeksie PF powyżej 140. Gospodarstwo w Jarantowicach posiada jedyny w Europie Środkowo-Wschodniej Ośrodek Badawczo-Wdrożeniowy, w którym prowadzone są doświadczenia żywieniowe nad wpływem preparatów paszowych na metabolizm krów. Badania przeprowadza się we współpracy z firmami paszowymi, żywieniowymi i ośrodkami naukowymi z kraju i zagranicy. Spółka ma na koncie wiele osiągnięć i nagród uzyskanych za wyniki hodowlane oraz wprowadzanie innowacyjnych technologii i propagowanie kultury rolnej. Ośrodek może pochwalić się również wyróżnieniami we wszystkich krajowych i regionalnych wystawach zwierząt hodowlanych. OHZ Ościęciny chętnie dzieli się swoją wiedzą i doświadczeniem z hodowcami w całym kraju oraz organizuje szkolenia na temat doskonalenia genetycznego zwierząt, żywienia i ogólnie pojętego dobrostanu. hodowla i chów bydła 59

60 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA STAD LICZĄCYCH PRZECIĘTNIE OD 300,1 DO 500 SZTUK KRÓW MLECZNYCH V MIEJSCE WYDAJNOŚĆ KG MLEKA HODOWLA ZWIERZĄT ZARODOWYCH ŻOŁĘDNICA SP. Z O.O. PREZES ZARZĄDU ZBIGNIEW DWORECKI ZAKRZEWO, WOJEWÓDZTWO WIELKOPOLSKIE REGION OCENY POZNAŃ PFHBiPM Ż ołędnica jest jedną z grona strategicznych spółek Agencji Nieruchomości Rolnych, nastawioną na rozwój i hodowlę bydła mlecznego rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej odmiany czarno-białej. Spółka w obecnym układzie organizacyjnym istnieje od 1993 roku i gospodaruje na terenie 3 gmin: Rawicz, Bojanowo, Miejska Górka w powiecie rawickim. W jej strukturach funkcjonują dwa gospodarstwa: Żołędnica i Golina Wielka. Spółka gospodaruje na blisko 2530 ha użytków rolnych. Produkcja roślinna w Żołędnicy podporządkowana jest głównie potrzebom produkcji zwierzęcej. W strukturze zasiewów dominują kukurydza, lucerna, rzepak ozimy, pszenica, jęczmień i buraki cukrowe. mleka. Kontrola użytkowości mlecznej prowadzona jest w Żołędnicy od 1948 roku. Zwierzęta utrzymywane w Spółce zdobywają liczne nagrody i wyróżnienia na wystawach krajowych i regionalnych. Spółka prowadzi również hodowlę owiec ras mięsnych: merynos polski i charolaise. Bydło utrzymywane jest w wyposażonych w nowoczesne systemy udojowe oraz zadawania pasz trzech wolnostanowiskowych oborach: Kawcze, Zakrzewo i Golina Wielka. Stado krów liczy około 1150 sztuk, od których uzyskuje się od 11 do 12 tys. litrów 60 hodowla i chów bydła

61 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA STAD LICZĄCYCH PRZECIĘTNIE OD 500,1 DO 1000 SZTUK KRÓW MLECZNYCH I MIEJSCE WYDAJNOŚĆ KG MLEKA ADAM PIETRUSZYŃSKI STRADUNY, WOJEWÓDZTWO WARMIŃSKO-MAZURSKIE ODDZIAŁ W BIAŁYMSTOKU REGIONU OCENY PARZNIEW PFHBiPM G ospodarstwo rolne Marty i Adama Pietruszyńskich w Stradunach powstało na bazie byłego Państwowego Gospodarstwa Rolnego, które utworzono na terenie starego pruskiego majątku ziemskiego, z długoletnią tradycją w hodowli bydła. W 2008 roku zostało ono zmodernizowane i unowocześnione, zadbano jednak o jego zabytkowy charakter. Stado w Stradunach prowadzone jest w przestronnych, nowocześnie zaprojektowanych budynkach inwentarskich. Powierzchnia gospodarstwa wynosi 1150 ha, z tego 500 ha stanowi baza paszowa dla bydła. Własna wytwórnia pasz zapewnia zwierzętom wysoką wydajność i dobrostan. Obecnie przy ilości 570 krów dojnych, wydajność w oborze Państwa Pietruszyńskich wynosi blisko 12 tys. kg mleka. Jednakże pan Maciej Kurowski główny hodowca gospodarstwa, stawia przed sobą ambitne cele i twierdzi, że przekroczenie w tym stadzie wydajności 13 tys. kg mleka jest jak najbardziej realne i jest tylko kwestią czasu. doskonałą bazą szkoleniową. Swoje umiejętności doskonalili i nadal doskonalą tu selekcjonerzy i specjaliści ds. oceny typu i budowy bydła Polskiej Federacji Hodowców Bydła i Producentów Mleka z całego kraju. Gospodarstwo w Stradunach jest nie tylko miejscem hodowli bydła i produkcji wysokiej jakości mleka, ale także hodowla i chów bydła 61

62 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA STAD LICZĄCYCH PRZECIĘTNIE OD 500,1 DO 1000 SZTUK KRÓW MLECZNYCH II MIEJSCE WYDAJNOŚĆ KG MLEKA ROLNICZY KOMBINAT SPÓŁDZIELCZY BĄDECZ PREZES ZARZĄDU MIECZYSŁAW ZAREMBA CZAJCZE, WOJEWÓDZTWO WIELKOPOLSKIE REGION OCENY POZNAŃ PFHBiPM W 1953 roku 20 osób, w tym 15 rolników z wkładem gruntowym, tworzy spółdzielnię produkcyjną, do której w późniejszych latach dołączają inni gospodarze. W 1955 roku powstaje pierwsza obora na 109 stanowisk. Wniesiony wkład gruntowy, inwentarz żywy, maszyny i sprzęt oraz zaangażowanie założycieli przełożyło się na intensywny rozwój Spółdzielni. W rezultacie w 1976 roku połączono teren Rolniczych Spółdzielni Produkcyjnych Bądecz i Sędziniec, które przyjęły wspólną nazwę Rolniczy Kombinat Spółdzielczy w Bądeczu. Koncentracja kapitału umożliwiła budowę i modernizację budynków gospodarczych oraz zakup Przedsiębiorstwa Rolno-Przemysłowego w Wysokiej, a następnie w 1996 roku zakup gruntów ornych Gospodarstwa Rolnego w Czajczu wraz z budynkami gospodarczymi. Kolejne lata to modernizacja obór i chlewni, a w rezultacie uruchomienie fermy krów mlecznych na 750 stanowisk, modernizacja chlewni macior z porodówką na 86 kojców porodowych oraz modernizacja suszarni i mieszalni pasz w Czajczu. Obecnie w strukturach RKS w Bądeczu znajdują się 3 główne gospodarstwa: Bądecz, Sędziniec i Czajcze. W kombinacie produkcja zwierzęca oparta jest na: bydle w liczbie 2360 szt., w tym 1050 szt. krów mlecznych ( litrów produkcji mleka); trzodzie chlewnej w liczbie szt., w tym 580 macior w cyklu zamkniętym. Ponadto prowadzona jest również produkcja roślinna: zboża, rzepak, buraki cukrowe, kukurydza i groch. Ostatnich 10 lat Spółdzielni to jej bardzo szybki rozwój i znaczne inwestycje w budynki, infrastrukturę, park maszynowy oraz nowoczesny i innowacyjny sprzęt zwiększający wydajność pracy. Dzięki pełnemu wykorzystywaniu swojego potencjału Kombinat od lat odnosi liczne sukcesy na rynku krajowym, czego najlepszym świadectwem są liczne nagrody, tytuły i wyróżnienia. 62 hodowla i chów bydła

63 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA STAD LICZĄCYCH PRZECIĘTNIE OD 500,1 DO 1000 SZTUK KRÓW MLECZNYCH III MIEJSCE WYDAJNOŚĆ KG MLEKA GOSPODARSTWO ROLNE CEBER S.C. KOTLA, WOJEWÓDZTWO DOLNOŚLĄSKIE PRZEDSTAWICIELSTWO WE WROCŁAWIU REGIONU OCENY POZNAŃ PFHBiPM G ospodarstwo Ceber w Kotli powstało w 1997 roku, obejmuje powierzchnię 1200 ha gruntów ornych i użytków zielonych. Produkcja roślinna poza roślinami uprawianymi na potrzeby hodowli obejmuje uprawę zbóż, rzepaku, kukurydzy, buraków cukrowych oraz cykorii korzeniowej, która jest wykorzystywana do produkcji kawy zbożowej. Produkcja zwierzęca opiera się na hodowli bydła mięsnego ras limousine i charolaise oraz bydła mlecznego rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej. Państwo Lachowiczowie rozpoczęli hodowlę bydła mlecznego w stadzie liczącym 180 krów w 2001 roku. W kolejnych latach wybudowali oborę na 300 sztuk, a później na potrzeby rozrastającej się produkcji adaptowali kolejne budynki z przeznaczeniem dla krów zasuszonych i młodzieży. Obecnie osiągnięto średni stan krów na poziomie około 550 sztuk. Przeciętna wydajność kilogramów mleka w stadzie już od wielu lat przekracza poziom 10 tys. kg, a cztery krowy należą do elitarnego grona krów 100-tysięcznic. Co jest źródłem sukcesów? W ocenie pani Joanny Lachowicz to praca u podstaw, czyli zapewnienie krowom jak najlepszych warunków, odpowiednia higiena, doskonałej jakości pasze, a przede wszystkim nie przeszkadzanie krowom w produkcji. Dlatego stado podzielone jest na kilka grup w zależności od wydajności, stanu fizjologicznego i wieku. System może utrudnia organizację pracy, ale powoduje, że zwierzęta odwdzięczają się wysoką produkcją. Kolejnym czynnikiem są jasno sprecyzowane i konsekwentnie realizowane cele hodowlane: pokrój, długowieczność, liczba komórek somatycznych i płodność. Od kilku lat w gospodarstwie jest prowadzony komputerowy dobór do kojarzeń DoKo. Potwierdzeniem efektywności prowadzonej pracy hodowlanej są liczne tytuły czempionów oraz superczempionów na Regionalnej Wystawie Zwierząt Hodowlanych w Piotrowicach. hodowla i chów bydła 63

64 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA STAD LICZĄCYCH PRZECIĘTNIE OD 500,1 DO 1000 SZTUK KRÓW MLECZNYCH IV MIEJSCE WYDAJNOŚĆ KG MLEKA OŚRODEK HODOWLI ZARODOWEJ LUBIANA SP. Z O.O. PREZES ZARZĄDU STANISŁAW DYCHA NADARZYN, WOJEWÓDZTWO ZACHODNIOPOMORSKIE ODDZIAŁ W KOSZALINIE REGIONU OCENY BYDGOSZCZ PFHBiPM O środek Hodowli Zarodowej Lubiana powstał w sierpniu 1994 roku na bazie Państwowego Ośrodka Hodowli Zarodowej w Lubianie, jednakże początki tradycji hodowlanych w gospodarstwie datuje się na 1957 rok, kiedy to decyzją ministra rolnictwa utworzono Ośrodek celem zapewnienia wartościowego materiału reprodukcyjnego dla okolicznego rolnictwa. Ośrodek gospodaruje na 3655 ha, z czego 2670 ha stanowią grunty orne i 755 ha trwałe użytki zielone. dwa gospodarstwa położone w Nadarzynie i Boguszynie, oba w pełni skomputeryzowane i wyposażone w hale udojowe. Ocena wartości użytkowej krów mlecznych prowadzona jest w Ośrodku od 1992 roku. Głównymi kierunkami działalności spółki są hodowla bydła mlecznego, hodowla owiec rasy merynos polski oraz uprawa zbóż konsumpcyjnych i paszowych. Firma w swojej ofercie posiada buhaje, buhajki hodowlane, jałówki cielne, materiał rzeźny oraz wysokiej jakości mleko. W strukturach Spółki znajdują się 64 hodowla i chów bydła

65 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA STAD LICZĄCYCH PRZECIĘTNIE OD 500,1 DO 1000 SZTUK KRÓW MLECZNYCH V MIEJSCE WYDAJNOŚĆ KG MLEKA ZAKŁAD DOŚWIADCZALNY KOŁBACZ INSTYTUT ZOOTECHNIKI PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY PREZES ZARZĄDU EUGENIUSZ MALINOWSKI DĘBINA, WOJEWÓDZTWO ZACHODNIOPOMORSKIE ODDZIAŁ W KOSZALINIE REGIONU OCENY BYDGOSZCZ PFHBiPM U tworzony w 1967 roku Zakład Doświadczalny Instytutu Zootechniki PIB Kołbacz Sp. z o.o. usytuowany jest na terenie gminy Stare Czarnowo w województwie zachodniopomorskim. W grudniu 2000 roku Zakład przekształcono w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, w której Instytut Zootechniki w Krakowie PIB ma 100% udziału. Zakład gospodaruje na 4000 ha użytków rolnych, z czego grunty orne stanowią 2721 ha, a łąki i pastwiska 900 ha. Instytucja ta została powołana do prowadzenia badań naukowych, szkoleń i wdrożeń w zakresie chowu i hodowli bydła oraz owiec w warunkach wielkoobszarowego gospodarstwa rolnego. Spółka prowadzi hodowlę krów rasy polskiej holsztyńsko- -fryzyjskiej, owiec rasy suffolk i pomorska oraz koni rasy sokólskiej. W 2005 roku obiekty inwentarskie w Dębinie przeszły gruntowną modernizację, dzięki czemu powstała nowoczesna i wyposażona w specjalistyczny sprzęt techniczny ferma bydła mlecznego, w której skład wchodzą m.in. obory na 700 krów dojnych, cielętnik, jałownik i porodówka. Budynki wyposażono w nowoczesne rozwiązania technologiczne, a w jednym ze zmodernizowanych pomieszczeń znajduje się hala udojowa 2x16 według technologii izraelskiej. Hodowla bydła mlecznego prowadzona jest w oparciu o własny program hodowlany. Do jego najważniejszych założeń należy utrzymanie wysokiego poziomu produkcji mleka, przy jednoczesnym wydłużeniu życia produkcyjnego, poprawie typu i budowy zwierząt, a także poprawie cech funkcjonalnych. Do inseminacji używa się nasienia najlepszych krajowych i światowych buhajów kojarzonych w programie komputerowym. Najlepsze krowy i jałówki poddawane są genomowej ocenie wartości hodowlanej, a następnie inseminowane młodymi buhajami posiadającymi jedynie wycenę genomową. Jałówki, które charakteryzują się najwyższą genomową wartością hodowlaną, wykorzystuje się jako dawczynie zarodków. W Zakładzie prowadzone są liczne prace naukowe i badawcze, na co pozwala dobrze zorganizowana baza doświadczalna, oparta o nowoczesne urządzenia i aparaturę do zbierania bieżących danych w zakresie wydajności mleka, żywienia oraz stanu zdrowotnego krów. hodowla i chów bydła 65

66 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA LICZĄCYCH PRZECIĘTNIE POWYŻEJ 1000 SZTUK KRÓW MLECZNYCH I MIEJSCE WYDAJNOŚĆ KG MLEKA KOMBINAT ROLNY SZESTNO SP. Z O.O. LEMBRUK, WOJEWÓDZTWO WARMIŃSKO-MAZURSKIE ODDZIAŁ W OLSZTYNIE REGIONU OCENY BYDGOSZCZ PFHBiPM Rozmowa z Prezesem Andrzejem Boruchem Panie Prezesie, kiedy powstał,,kombinat? Kombinat Rolny Szestno Sp. z o.o. zakupiono w 2001 roku. Do 1989 roku Kombinat istniał jako Państwowe Gospodarstwo Rolne w Szestnie, w skład którego wchodziło kilka zakładów rolnych, m.in. Lembruk, Rydwągi, Boże. Prowadzono tam hodowlę krów, owiec oraz produkcję drobiu. W tamtym okresie wyróżniała się obora w Rydwągach, gdzie realizowano testowanie buhajów. Jej wydajność w latach 80 wynosiła ponad 5000 kg mleka. Sama obora istnieje nadal i utrzymuje się w niej ok. 300 krów. Kiedy powstała ferma? Po zakupie Kombinatu podjęto decyzję o przebudowie i modernizacji ówczesnych budynków fermy drobiu na obory dla 1000 krów ras mlecznych w Lembruku. Zmiana profilu związana była z faktem, że członkowie Zarządu znali się na hodowli bydła i byli miłośnikami tego gatunku. Zadecydowały również tradycje rodzinne. Materiał hodowlany został zakupiony z Francji, Niemiec, Holandii i Danii. Jałowice z Francji okazały się najlepsze pod względem produkcji, zdrowotności, długowieczności, tj. cech bardzo pożądanych w hodowli. Obecnie na fermie w Lembruku pracuje 35 pracowników pod kierownictwem mgr. Łukasza Borucha. W skład załogi wchodzi m.in. dwóch lekarzy weterynarii, inseminator, trzech zootechników oraz obsługa hali udojowej typu karuzela na 28 stanowisk. To doświadczony zespół, znający się na hodowli i produkcji mleka. Jak wygląda zarządzanie stadem? Cielęta pojone są siarą i pozostają w tym gospodarstwie do 5 dni, następnie przewożone są do cielętników w Rydwagach, gdzie przebywają 5 miesięcy. Później trafiają do jałownika w Brodzikowie, gdzie są unasieniane i przed wycieleniem wracają do Lembruka. Jałowice kryte są po osiągnięciu odpowiedniej masy ciała, ok. 15,5 mies. życia. Nasienie buhajów do rozrodu pochodzi z USA i Kanady. Przyjmujemy zasadę polegającą na stosowaniu nasienia tylko dwóch buhajów w roku, po tym okresie dobieramy kolejne rozpłodniki. Bardzo dobrze się to sprawdza. Żywienie opiera się na sianokiszonkach z traw, kiszonkach z kukurydzy, lucerny i stosowaniu premiksów. Jak wygląda produkcja mleka, jakie są tendencje? Obecnie średnia dzienna wydajność z obory (980 krów dojnych) wynosi ponad 40 kg mleka, a od czołowej grupy 120 krów ponad 55 kg. Wydajność rekordzistek to ponad 70 kg mleka dziennie. Rekordowe wydajności z obory w Lembruku utrzymują się na tak wysokim poziomie z powodu bardzo dobrego kapitału ludzkiego, zamiłowania do hodowli bydła, wykorzystania raportów wynikowych PFHBiPM do układania dawek pokarmowych, doboru buhajów do krycia oraz selekcji stada, umiejętności pozyskiwania i wykorzystywania nowoczesnej wiedzy, produkcji wysokiej jakości pasz i WIARY W TO CO SIĘ ROBI W GOSPODARSTWIE. Rozmawiał Zdzisław Szewczak, Kierownik Oddziału w Olsztynie 66 hodowla i chów bydła

67 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA LICZĄCYCH PRZECIĘTNIE POWYŻEJ 1000 SZTUK KRÓW MLECZNYCH II MIEJSCE WYDAJNOŚĆ KG MLEKA SANO SP. Z O.O. PREZES BERNHARD WALDINGER LUBIŃ, WOJEWÓDZTWO WIELKOPOLSKIE REGION OCENY POZNAŃ PFHBiPM W 2009 roku powstał w Polsce Sano Agrar Institut, który jest wiodącym mlecznym gospodarstwem referencyjnym przedsiębiorstwa dla całej Europy. Jest to instytut badawczo-rozwojowy, gdzie prowadzone są liczne doświadczenia i poszukuje się nowych rozwiązań w celu zwiększenia wydajności, zdrowotności i efektywności produkcji, a także testuje się programy żywieniowe Sano. W instytucie szkoleni są pracownicy Sano, prowadzone są również zajęcia dla klientów i rolników, podczas których mogą osobiście przekonać się o skuteczności i jakości proponowanych programów żywieniowych. Na powierzchni ponad 1800 ha zlokalizowane są budynki inwentarskie na około 1200 krów mlecznych, a także uprawiana jest kukurydza, buraki cukrowe, pszenica i trawy. Zakupione w 2009 roku obiekty byłej Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w Lubiniu przeszły całkowitą modernizację, obecnie wolnostanowiskowe obory Sano Agrar Institut zapewniają zwierzętom komfortowe warunki utrzymania. Powstało też kilka nowych, w tym nowoczesna obora na 550 krów. Krowy zostały umieszczone w Sano Dairy Farm w Lubiniu, cielęta w Sano Calves Farm, a jałówki w Sano Heifers Farm w Ostrowite. W czerwcu 2013 roku Sano uruchomiło największą w Polsce dojarnię karuzelową na 60 stanowisk. W ciągu godziny 3 osoby doją 300 krów, czyli 1 osoba doi 100 krów na godzinę. Ze względu na dbałość o jakość pasz objętościowych stosowanych na farmie duże inwestycje poczyniono na budowę kilkunastu olbrzymich silosów z przeznaczeniemna wysokiej jakości kiszonki. Autorski program Sano dotyczący żywienia krów to duży sukces. Został opracowany, aby pokryć potrzeby zwierząt w poszczególnych etapach życia i produkcji. hodowla i chów bydła 67

68 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA LICZĄCYCH PRZECIĘTNIE POWYŻEJ 1000 SZTUK KRÓW MLECZNYCH III MIEJSCE WYDAJNOŚĆ KG MLEKA GOSPODARSTWO ROLNE TADEUSZ LISIECKI CZECHNÓW, WOJEWÓDZTWO WIELKOPOLSKIE REGION OCENY POZNAŃ PFHBiPM P aństwo Tadeusz i Elżbieta Lisieccy gospodarstwo rolne prowadzą blisko 40 lat. Początkowo gospodarstwo specjalizowało się w produkcji roślinnej, głównie w uprawie pomidorów gruntowych oraz czarnej porzeczki. W latach 90. ubiegłego wieku wraz ze zmianą ustroju w naszym kraju oraz nowymi możliwościami, jakie pojawiły się na rynku, gospodarstwo poszerzyło działalność o produkcję zwierzęcą, w której dominuje hodowla bydła mlecznego rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej odmiany czarno-białej i produkcja mleka. Obecnie produkcja roślinna, w gospodarstwie o powierzchni sięgającej 1300 ha, opiera się głównie na uprawie zbóż, rzepaku, kukurydzy, buraków cukrowych oraz lucerny i traw. Wynik średniej wydajności ponad 11 tys. kg mleka rocznie osiągnięto poprzez inwestycje poprawiające dobrostan zwierząt, wydajność produkcji oraz higienę i jakoś pozyskiwanego mleka. W 2008 roku powstała ferma Czechnów z nowoczesnymi systemami udojowymi halą udojową typu karuzela i nowoczesnym systemem zadawania pasz. Jednocześnie bardzo dużo uwagi i pracy hodowlanej Państwo Lisieccy poświęcają na odchów młodzieży. Obecnie zarządzaniem hodowlą w gospodarstwie zajmuje się córka Państwa Lisieckich Małgorzata, która z wykształcenia jest zootechnikiem, a hodowla krów mlecznych jest jej pasją. Pomimo osiągniętego sukcesu państwo Lisieccy nie przestają inwestować w najnowszą wiedzę, technologię oraz sprzęt, podążając tym samym za rozwijającą się gospodarką rynkową oraz podnosząc komfort i warunki pracy zarówno w produkcji roślinnej, jak i zwierzęcej. Już dziś podejmowane są decyzje, które pozwalają z optymizmem spoglądać w przyszłość. 68 hodowla i chów bydła

69 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA LICZĄCYCH PRZECIĘTNIE POWYŻEJ 1000 SZTUK KRÓW MLECZNYCH IV MIEJSCE WYDAJNOŚĆ KG MLEKA SPÓŁKA ROLNA KALSK SP. Z O.O. PREZES ZARZĄDU PIANTINI GIULIO LUIGI KALSK, WOJEWÓDZTWO LUBUSKIE PRZEDSTAWICIELSTWO W ZIELONEJ GÓRZE REGIONU OCENY POZNAŃ PFHBiPM S półka powstała w 2000 roku. Wielkość gruntów własnych i dzierżawionych wynosi 1550 ha. Grunty przeznaczone są głównie na produkcję pasz do gospodarstwa i na potrzeby biogazowni. Pierwsze krowy do obsady nowo wybudowanej obory zostały zakupione z polskich hodowli i na tej bazie, pracując cały czas nad doskonaleniem stada, osiągnięto znakomite efekty hodowlane. Ważnym elementem w prowadzeniu stada jest dbałość o rozród. Obecnie w Spółce stosuje się buhaje ze światowej Top listy, a podstawą doboru jest DoKo program Polskiej Federacji Hodowców Bydła i Producentów Mleka. Od samego początku Spółka prowadzi ocenę wartości użytkowej bydła. Oprócz hodowli bydła i sprzedaży materiału hodowlanego Spółka posiada biogazownię o mocy 1,14 megawata, której ciepło z turbin wykorzystywane jest do suszenia siana, trocin i drewna. W biogazowni wykorzystuje się kiszonkę, obornik i inne odpadowe produkty, a odseparowany humus wykorzystuje się do użyźniania pola. Od momentu powstania Spółki w Kalsku sprzedano ponad 200 jałówek i 16 buhajków hodowlanych. Ponad 100 krów wytypowano na matki buhajów, a 11 zwierząt przekroczyło wydajność 100 tys. kg mleka, w tym aktualna rekordzistka Polski Alfa 12, z wydajnością ponad 147 tys. kg mleka. Sukces tej hodowli oparty jest na doskonałych paszach oraz ścisłym przestrzeganiu reżimu w żywieniu, rozrodzie i zdrowiu krów. Dodatkowo wielkim sukcesem Spółki jest uwolnienie stada od IBR i IBV BVD. hodowla i chów bydła 69

70 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA LICZĄCYCH PRZECIĘTNIE POWYŻEJ 1000 SZTUK KRÓW MLECZNYCH V MIEJSCE WYDAJNOŚĆ KG MLEKA KOMBINAT ROLNY KIETRZ SP. Z O.O. PREZES ZARZĄDU MARIUSZ SIKORA PILSZCZ, WOJEWÓDZTWO OPOLSKIE ODDZIAŁ W OPOLU REGIONU OCENY POZNAŃ PFHBiPM K ombinat Rolny Kietrz Sp. z o.o. należy do największych i najbardziej prężnych branżowych przedsiębiorstw rolnych w kraju. Powierzchnia Kombinatu obejmuje powierzchnię 9200 ha razem z podlegającą Spółce Stadniną Koni Huculskich Gładyszów. Przedsiębiorstwo prowadzi działalność w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej oraz usługi rolnicze w zakresie sprzedaży materiału siewnego, nawozów i paliw. Kombinat należy do spółek Skarbu Państwa o szczególnym znaczeniu dla gospodarki narodowej, a jego podstawowym zadaniem jest dostarczanie wysokiej jakości materiału genetycznego jałówek i buhajków hodowlanych. Obecnie pogłowie bydła liczy 6000 sztuk, w tym 3000 krów mlecznych skupionych w trzech dużych fermach: Krotoszyn, Pilszcz i Baborówie. Pod koniec 2015 roku Kombinat planuje rozpocząć zasiedlanie nowo budowanej fermy w Langowie z oborą na 2500 sztuk. Na Fermie zainstalowany zostanie karuzelowy system doju na 60 stanowisk zewnętrznych, a jej docelowym zadaniem będzie zastąpienie najstarszego i wysłużonego już gospodarstwa w Baborowie. Połączenie nowych technologii, dbałość o jakość pasz, inwestycji w sprzęt, zaplecza i budynków inwentarskich z wiedzą kadry zarządzającej i dobrą pracą całej załogi sprawiają, że w Kombinacie Rolnym Kietrz od lat udaje się połączyć wysokie wyniki produkcyjne z dobrostanem zwierząt. W 2014 roku w oborach Kombinatu doiły się cztery krowy, które przekroczyły 100 tys. kilogramów mleka wydajności życiowej, a krowa Gałka 3 razy zdobyła tytuł superczempiona Śląskiej Wystawy Bydła Hodowlanego w Kamieniu Śląskim. KR Kietrz chętnie dzieli się swoją wiedzą i doświadczeniem z innymi, udostępniając swoje obiekty do organizacji licznych szkoleń i pokazów. Prezes Mariusz Sikora już drugą kadencję jest wiceprezesem Okręgowego Związku Hodowców Bydła w Opolu. 70 hodowla i chów bydła

71 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA HODOWCY BYDŁA RASY POLSKIEJ HOLSZTYŃSKO-FRYZYJSKIEJ ODMIANY CZERWONO-BIAŁEJ I MIEJSCE WYDAJNOŚĆ KG MLEKA MARCIN CHRZĄSZCZ MIONÓW, WOJEWÓDZTWO OPOLSKIE ODDZIAŁ W OPOLU REGIONU OCENY POZNAŃ PFHBiPM G ospodarstwo pana Marcina Chrząszcza leży w powiecie prudnickim, który z powodu największej liczebności w skali kraju i uzyskiwanych wydajności można śmiało nazwać ostoją krów rasy polskiej holsztyno-fryzyjskiej odmiany czerwono-białej. Hodowlę bydła tej rasy rozpoczął ojciec pana Marcina Alfons, w 1976 roku, i od samego początku stado objęto kontrolą użytkowości mlecznej. Konsekwentna i ciężka praca całej rodziny, stały rozwój hodowli i wprowadzanie nowych rozwiązań doprowadziło gospodarstwo do krajowej czołówki w kategorii stad ras kolorowych. Pan Marcin przejął gospodarstwo w 2008 roku i od tego czasu kontynuuje pracę hodowlaną ojca. Wybudował halę udojową 2x6 rybia ość, zaadoptował starą stodołę na nowoczesną i przede wszystkim komfortową dla zwierząt oborę bezuwięziową. Zmienił też żywienie z tradycyjnego na system TMR oraz wprowadził grupy technologiczne. W najbliższym czasie pan Chrząszcz planuje zakup nowego wozu paszowego i asenizacyjnego. Gospodarstwo co roku sprzedaje nawet do 5 buhajków hodowlanych oraz od lat uczestniczy w wystawach hodowlanych, gdzie z powodzeniem konkuruje z większymi od siebie, uznanymi hodowlami. W 2013 pan Marcin Chrząszcz zwyciężył w konkursie MISTRZ AGROLIGI w kategorii ROLNIK. hodowla i chów bydła 71

72 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA HODOWCY BYDŁA RASY POLSKIEJ HOLSZTYŃSKO-FRYZYJSKIEJ ODMIANY CZERWONO-BIAŁEJ II MIEJSCE WYDAJNOŚĆ KG MLEKA KRYSTIAN JÓZEF KONTNY LEŚNIK, WOJEWÓDZTWO OPOLSKIE ODDZIAŁ W OPOLU REGIONU OCENY POZNAŃ PFHBiPM O d 2010 roku pan Krystian Kontny, przejmując gospodarstwo po ojcu Janie, kontynuuje rodzinne tradycje w hodowli bydła mlecznego. W stadzie prym wiodą krowy rasy polskiej holsztyno-fryzyjskiej odmiany czerwono-białej, które od lat są prawdziwą wizytówką gospodarstwa. Ocena wartości użytkowej prowadzona jest w gospodarstwie od 1977 roku. W 2010 roku pan Krystian przejął gospodarstwo po ojcu Janie. Odziedziczył je wraz z jego długoletnią historią, sukcesami hodowlanymi oraz dużymi problemami z zablokowaną przez protesty życzliwego sąsiada budową nowej obory. Inwestycję zakończył dopiero pod koniec 2014 roku. Dzięki doświadczeniu i zaangażowaniu całej rodziny, gospodarstwo od wielu lat uzyskuje wysoką wydajność mleka, odchowuje i sprzedaje buhajki hodowlane, a także z sukcesami uczestniczy w Śląskiej Wystawie Bydła Hodowlanego w Kamieniu Śląskim. Modernizacja gospodarstwa to proces ciągły, w najbliższym czasie pan Kontny planuje dokończyć budowę placu wokół obiektu wraz z silosem, modernizację starej obory z przeznaczeniem na opasy i młodzież oraz zakup wozu paszowego i zmianę systemu żywienia z tradycyjnego na żywienie TMR-em. Obecnie żywienie w stadzie opiera się na kiszonkach z kukurydzy, lucerny, traw oraz wysłodkach buraczanych, młócie browarnianym i sianie. Wszystkie te planowane działania pozwolą Hodowcy w przyszłości powiększyć liczebność stada z obecnych 50 do 100 sztuk krów mlecznych. 72 hodowla i chów bydła

73 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA HODOWCY BYDŁA RASY POLSKIEJ HOLSZTYŃSKO-FRYZYJSKIEJ ODMIANY CZERWONO-BIAŁEJ I MIEJSCE WYDAJNOŚĆ KG MLEKA OŚRODEK HODOWLI ZARODOWEJ GŁOGÓWEK SP. Z O.O. PREZES ZARZĄDU GRZEGORZ ARIAN ZAKŁAD ZAWADA, WOJEWÓDZTWO OPOLSKIE ODDZIAŁ W OPOLU REGIONU OCENY POZNAŃ PFHBiPM H istoria powstania Ośrodka Hodowli Zarodowej w Głogówku sięga lat 50. ubiegłego wieku. Po szeregu przemian i restrukturyzacji zakończonej w 1995 roku utworzono ostatecznie Ośrodek Hodowli Zarodowej Głogówek Spółka z o.o. w Głogówku. W strukturach Spółki działają: Zakład Produkcyjny Stare Kotkowice z fermami bydła Biedrzychowice i Wróblin, Zakład Przemysłowo-Produkcyjny Rzepcze z fermą bydła w Zawadzie oraz trzody chlewnej Rzepcze, oraz Warsztat Mechaniczny w Głogówku. Ośrodek należy do spółek Skarbu Państwa o szczególnym znaczeniu dla gospodarki narodowej. Specjalnością Głogówka jest hodowla bydła mlecznego rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej odmiany czerwono-białej i trzody chlewnej. W produkcji roślinnej dominuje pszenica ozima, jęczmień, rzepak i kukurydza oraz uprawa roślin pod zabezpieczenie produkcji paszowej dla inwentarza żywego. Obecnie stado bydła mlecznego liczy około 1400 sztuk. Prace selekcyjne nad bydłem rozpoczęto na początku lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku. W Ośrodku postawiono na postęp genetyczny w zakresie cech mleczności z jednoczesnym doskonaleniem cech typu i budowy. Szczególny nacisk kładziony jest na budowę wymienia i nóg oraz cechy funkcjonalne. Ośrodek prowadzi sprzedaż materiału hodowlanego, w tym buhajki na potrzeby polskiej hodowli i jałówki hodowlane, które cieszą się dużą renomą wśród hodowców z całego kraju. Najlepsze zwierzęta reprezentują Spółkę na krajowych i regionalnych wystawach hodowlanych, zdobywając liczne championaty w hodowli bydła i w hodowli trzody chlewnej. Spółka chętnie dzieli się swoją wiedzą i doświadczeniem, udostępniając swoje obiekty do organizacji licznych szkoleń i pokazów. Prezes Głogówka, pan Grzegorz Arian, już drugą kadencję jest wiceprezesem Okręgowego Związku Hodowców Bydła w Opolu. hodowla i chów bydła 73

74 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA HODOWCY BYDŁA RASY SIMENTALSKIEJ I MIEJSCE WYDAJNOŚĆ KG MLEKA ANDRZEJ PUCHALSKI NAGÓRKI, WOJEWÓDZTWO KUJAWSKO-POMORSKIE REGION OCENY BYDGOSZCZ PFHBiPM G ospodarstwo przejąłem po rodzicach 31 lat temu. Jest to niewielkie gospodarstwo powstałe z parcelacji majątku ziemskiego po II wojnie światowej. Powierzchnia gospodarstwa licząca 9,66 ha, w tym 3 ha łąk, zadecydowała o specjalizacji hodowli bydła mlecznego rasy simentalskiej. Wcześniej prowadziłem hodowlę krów rasy nizinnej czarno-białej oraz holsztyńsko-fryzyjskiej. Niestety wspomniane rasy nie sprawdziły się w istniejących warunkach. Dlatego zdecydowałem się na krzyżowanie wypierające. To była trafna decyzja, ale wymagała w porównaniu do HF-ów pewnych korekt. Lubię eksperymentować i z własnych doświadczeń wyciągać wnioski. Dużo czytam i uczestniczę w szkoleniach. Dzięki temu przekonałem się, że w przypadku simentali muszę utrzymywać je w lepszej,,kondycji niż HF-y. Są one zresztą bardzo wdzięcznymi zwierzętami. Nie mam większych problemów z zapaleniami wymion, a pasze (zwłaszcza objętościowe) wykorzystują one znacznie lepiej od HF-ów. Oczywiście trzeba spełnić podstawowe wymagania. Wykorzystuję nasienie tylko najlepszych buhajów dostępne na rynku. Od dłuższego czasu współpracuję z Małopolskim Centrum Biotechniki w Krasnem. Zauważyłem, że coraz więcej sąsiadów mających bydło zaczyna mnie podpatrywać i krzyżować posiadane krowy z simentalami. To zapewne efekt wyników, które uzyskuję. Moja obora objęta jest oceną użytkowości mlecznej od 1991 roku. Dzięki temu mogę razem z zootechnikiem oceny weryfikować żywienie oraz pilnować, aby okres międzywycieleniowy nie przekraczał 350 dni, co w przypadku simentali jest bardzo ważne. Użytkowanie pastwiskowe poparte paszami treściwymi z zakupu i dodatkami mineralnymi pozwala uzyskiwać bardzo dobre wyniki produkcyjne. Uważam, że osiągnięcie 7 8 tys wydajności nie jest wielką sztuką. Wyższe wydajności to już inna,,bajka, ale przy odrobinie chęci, sumiennej pracy i ciągłym nadzorze stada jest do osiągnięcia. Posiadając tak małe gospodarstwo, wychowałem i wykształciłem szóstkę dzieci, a to wszystko dzięki hodowli krów. Cieszę się, że najmłodszy syn zdecydował się przejąć gospodarstwo. Ja sam chciałbym jeszcze dochować się stadka simentali czystorasowych. 74 hodowla i chów bydła

75 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA HODOWCY BYDŁA RASY SIMENTALSKIEJ II MIEJSCE WYDAJNOŚĆ 8280 KG MLEKA STADNINA KONI PĘPOWO SP. Z O.O. PREZES ZARZĄDU PAWEŁ BARANIAK PĘPOWO, WOJEWÓDZTWO WIELKOPOLSKIE REGION OCENY POZNAŃ PFHBiPM H istoria Stadniny rozpoczęła się w maju 1945 roku, kiedy to Pępowo i Gogolewo przekazane zostały Państwowym Zakładom Chowu Koni z przeznaczeniem tworzenia stadnin koni. Na przestrzeni lat przedsiębiorstwo przechodziło gwałtowne zmiany organizacyjne, tj. łączenie i podział wspomnianych jednostek hodowlanych. Ostatecznie w 1961 roku stadniny Pępowo i Gogolewo połączono w jedną całość i stan taki istnieje do dnia dzisiejszego. Zaznaczyć trzeba, że tradycje chowu koni w Pępowie sięgają XVII wieku. Właścicielem SK Pępowo jest Agencja Nieruchomości Rolnych. Przedsiębiorstwo gospodaruje na areale 2195 ha, w tym 150 ha łąk i pastwisk. Uprawy, jakie dominują w gospodarstwie, to: pszenica, buraki cukrowe, kukurydza oraz pszenżyto. Spółka to doskonały przykład nowoczesnej hodowli zwierząt przy zachowaniu najwyższych standardów ekologicznych. Spółka oprócz hodowli koni rasy wielkopolskiej i koni szlachetnej półkrwi prowadzi ekologiczną, a zarazem bardzo nowoczesną hodowlę krów mlecznych ras polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej i simentalskiej. Poprzez nieustanne inwestycje w infrastrukturę, stosowanie najnowszych osiągnięć automatyki udojowej Pępowo zapewnia wysokie standardy jakościowe produkowanego mleka oraz dobrostan zwierząt. Całość procesu produkcyjnego nadzorowana jest komputerowo całkowicie zautomatyzowany jest proces karmienia zwierząt, jak i proces pozyskiwania mleka. Gospodarstwo bierze udział w wielu wystawach o zasięgu regionalnym i krajowym. Jest również kilkukrotnym laureatem wystawy bydła simentalskiego w Rudawce Rymanowskiej. hodowla i chów bydła 75

76 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA HODOWCY BYDŁA RASY SIMENTALSKIEJ II MIEJSCE WYDAJNOŚĆ 8063 KG MLEKA GOSPODARSTWO ROLNE JERZY STĄCZEK JAĆMIERZ, WOJEWÓDZTWO PODKARPACKIE PRZEDSTAWICIELSTWO W RZESZOWIE REGIONU OCENY PARZNIEW PFHBiPM G ospodarstwo pana Jerzego położone w miejscowości Jaćmierz jest typowym gospodarstwem rodzinnym prowadzonym wspólnie z żoną Danutą oraz synami Pawłem i Rafałem. Powstało w latach 80. ubiegłego wieku. Jego ówczesna wielkość wynosiła zaledwie 2 ha, a stado liczyło 10 sztuk bydła. Obecnie powierzchnia gospodarstwa liczy 280 ha. W stadzie z wydajnością ponad 8 tys. kg mleka hodowca utrzymuje 70 krów, z przewagą rasy simentalskiej. Dla pana Jerzego najistotniejszymi elementami, które pozwoliły uzyskać tak wysoką wydajność, są systematyczna analiza raportów wynikowych oraz odpowiedni dobór osobników do kojarzeń. Pan Strączek wraz z innymi rolnikami należy do grupy skupiającej producentów mleka, mięsa oraz prowadzących produkcję roślinną. W gospodarstwie produkcja roślinna opiera się na uprawie kukurydzy, pszenicy i owsa. Pan Jerzy prowadzi odchów buhajków rasy simentalskiej na potrzeby spółek inseminacyjnych. Jest częstym uczestnikiem wielu regionalnych, wojewódzkich i krajowych wystaw hodowlanych, gdzie jego sztuki zajmują wysokie lokaty. Pan Strączek od 2012 roku należy do Stowarzyszenia Hodowców i Miłośników Konia Huculskiego, uczestniczy w programie Aktywizacji gospodarczo- -turystycznej województwa podkarpackiego poprzez promocję cennych przyrodniczo i krajobrazowo wskazanych terenów łąkowo- -pastwiskowych z zachowaniem bioróżnorodności w oparciu o naturalny wypas. Program ten realizowany jest przez Marszałka Województwa Podkarpackiego i ma na celu stopniowy wzrost pogłowia zwierząt na Podkarpaciu. Dla pani Danuty działalność społeczna jest równie ważna. Obecnie jest ona przewodniczącą miejscowego Koła Gospodyń Wiejskich. W związku z powiększającym się stadem bydła hodowcy planują rozbudowę i modernizację obory, w której docelowo utrzymywanych będzie 250 sztuk bydła. 76 hodowla i chów bydła

77 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA HODOWCY BYDŁA RASY SIMENTALSKIEJ III MIEJSCE WYDAJNOŚĆ 7857 KG MLEKA GOSPODARSTWO ROLNE JAN WRONA BRZEGI DOLNE, WOJEWÓDZTWO PODKARPACKIE PRZEDSTAWICIELSTWO W RZESZOWIE REGIONU OCENY PARZNIEW PFHBiPM G ospodarstwo pana Jana Wrony zajmuje 50 ha stanowiących w całości użytki zielone. W zmodernizowanej w ostatnich latach oborze utrzymywanych jest obecnie 16 krów rasy simentalskiej. Gospodarstwo specjalizuje się wyłącznie w produkcji mleka, a od lat 70. ubiegłego wieku korzysta z oceny wartości użytkowej bydła. Uzyskiwane wydajności od lat należą do czołowych na Podkarpaciu w kategorii najmniejszych obór, w których hodowane są krowy rasy simentalskiej. Dzięki pasji i zaangażowaniu w pracę hodowlaną hodowcy udaje się łączyć wysoką wydajność krów przy jednoczesnym zachowaniu ich dobrej kondycji zdrowotnej. Krowy z hodowli pana Wrony niejednokrotnie zdobywały tytuły superczempionów i czempionów na Krajowych Wystawach Bydła Simentalskiego w Rudawce Rymanowskiej. W gospodarstwie odchowywane są również buhaje na potrzeby spółek inseminacyjnych. Marszałka Województwa Podkarpackiego. Celem tego programu jest stopniowy wzrost pogłowia zwierząt na Podkarpaciu. Jedną z wielu pasji pana Jana jest również hodowla gołębi, które biorą udział w zawodach krajowych i międzynarodowych. Najdłuższą trasę, jaką pokonał gołąb pana Jana, to 1152 km. W 2013 roku pan Jan był jednym z założycieli Stowarzyszenia Rolników Bieszczadzkich, którego celem jest możliwość uczestnictwa w programie Aktywizacji gospodarczo-turystycznej województwa podkarpackiego poprzez promocję cennych przyrodniczo i krajobrazowo wskazanych terenów łąkowo-pastwiskowych z zachowaniem bioróżnorodności w oparciu o naturalny wypas. Program ten realizowany jest przez hodowla i chów bydła 77

78 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA HODOWCY BYDŁA RASY POLSKIEJ CZERWONEJ I MIEJSCE WYDAJNOŚĆ 5919 KG MLEKA WOJCIECH GUBAŁA MARUSZYNA, WOJEWÓDZTWO MAŁOPOLSKIE PRZEDSTAWICIELSTWO W KRAKOWIE REGIONU OCENY PARZNIEW PFHBiPM P an Wojciech Gubała prowadzi 7,5-hektarowe gospodarstwo rolne, pięknie położone u podnóża Tatr. Większość tego terenu stanowią użytki zielone podzielone na łąki i pastwiska. W oborze, zbudowanej w latach 80. ubiegłego wieku, hodowca utrzymuje czystorasowe stado liczące przeciętnie 7 sztuk krów mlecznych wraz z przychówkiem. W jednym z wywiadów pan Wojciech Gubała na pytanie, dlaczego zdecydował się na prowadzenie hodowli krów polskich czerwonych, odpowiedział: To siła tradycji. Gospodarstwo odziedziczyłem po swoim ojcu i dziadku. Od blisko 70 lat w oborze bez przerwy prowadzona jest ocena użytkowości mlecznej! Nigdy nie wahałem się, aby jej zaprzestać. Dawniej wyniki z oceny służyły nam do kontroli procentu tłuszczu i białka w mleku. Dzisiaj mnóstwo ważnych informacji zawartych w raportach wynikowych pozwala mi na dostosowanie żywienia moich krów do trudnych warunków górskich. Nie wyobrażam sobie prowadzenia mojego stada bez oceny. To podstawa mojego powodzenia!. Zwierzęta pana Wojciecha od wielu lat biorą udział w krajowych wystawach zwierząt hodowlanych, zajmując najwyższe miejsca w klasyfikacji. Pan Wojciech Gubała był pomysłodawcą i propagatorem przeprowadzenia pierwszej Podhalańskiej Wystawy Czerwonego Bydła Polskiego, która odbyła się w Maruszynie w 2010 roku, a kolejne edycje regionalnych wystaw zwierząt hodowlanych w Ludźmierzu są kontynuacją tej idei. 78 hodowla i chów bydła

79 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA HODOWCY BYDŁA RASY POLSKIEJ CZERWONEJ II MIEJSCE WYDAJNOŚĆ 5824 KG MLEKA EDWARD SOLARCZYK CZARNY DUNAJEC, WOJEWÓDZTWO MAŁOPOLSKIE PRZEDSTAWICIELSTWO W KRAKOWIE REGIONU OCENY PARZNIEW PFHBiPM P an Edward Solarczyk od najmłodszych lat uczestniczył w rodzinnej hodowli krów rasy polskiej czerwonej. Miał zaledwie 6 lat, kiedy jego rodzice Jan i Michalina zaczynali swoją hodowlę od 4 krów tej rasy. W 1976 roku w miejscowości Wróblówka zbudowali oni nowoczesną, jak na owe czasy, oborę uwięziową zaprojektowaną jako obiekt wdrożeniowy Wojewódzkiego Ośrodka Postępu Rolniczego w Nowym Sączu. Hodowca po rodzicach odziedziczył zamiłowanie do rodzimej rasy krów polskich czerwonych i nabył umiejętność ich chowu w niełatwych górskich warunkach. Wraz z ojcem jeździł na wystawy hodowlane oraz był świadkiem jego sukcesów. Obecnie pan Edward hodowlę prowadzi wspólnie z ojcem w tym samym budynku. długowieczność i przystosowanie do trudnych, lokalnych warunków klimatycznych. Jego najstarsza krowa Balka jest obecnie w 11 laktacji. W 2014 roku uczestniczył w konkursie oceny bydła podczas VIII Krajowej Wystawy Czerwonego Bydła Polskiego w Szczyrzycu. Chociaż jego ojciec wygrał po raz kolejny, to pan Edward nie poddaje się i obiecuje rewanż. Pan Solarczyk konsekwentnie kontynuuje linię hodowlaną zapoczątkowaną przez ojca. Inseminuje swoje krowy nasieniem najlepszych buhajów krajowych z Programu genetycznego doskonalenia rasy polskiej czerwonej oraz importowanym rasy duńskiej czerwonej. Dba o zachowanie cech typowych dla tego bydła, takich jak hodowla i chów bydła 79

80 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA HODOWCY BYDŁA RASY POLSKIEJ CZERWONEJ III MIEJSCE WYDAJNOŚĆ 5787 KG MLEKA KRZYSZTOF BARTOSZEK MARUSZYNA, WOJEWÓDZTWO MAŁOPOLSKIE PRZEDSTAWICIELSTWO W KRAKOWIE REGIONU OCENY PARZNIEW PFHBiPM K rzysztof Bartoszek wraz z żoną Danutą prowadzą tradycyjne, rodzinne gospodarstwo mleczne, które przejęli po rodzicach w 2000 roku. Powierzchnia gospodarstwa wynosi 9,5 ha. Podstawę żywienia bydła stanowi siano i zboża własnej produkcji oraz sianokiszonki. Hodowlę krów odziedziczył po ojcu Stanisławie, znanym i niezwykle cenionym hodowcy bydła polskiego czerwonego, laureacie wielu wystaw krajowych. Na uwagę zasługuje fakt, iż historia hodowli krów polskich czerwonych w tym gospodarstwie sięga ponad 70 lat. Ocena użytkowości mlecznej prowadzona była tutaj już w okresie przedwojennym oraz kontynuowana w czasie okupacji niemieckiej. Wzorem swojego ojca, pan Krzysztof do inseminacji używa najlepszego nasienia buhajów krajowych z Programu genetycznego doskonalenia rasy polskiej czerwonej oraz nasienia buhajów rasy duńskiej czerwonej. Krowy z hodowli Państwa Bartoszków od wielu lat biorą udział w krajowych i regionalnych wystawach zwierząt hodowlanych, zdobywając zasłużenie wysokie lokaty. Hodowca wraz z żoną mają nadzieję, że w przyszłości ich obecnie niespełna dwuletni syn Jaś będzie kiedyś kontynuatorem tej wspaniałej hodowli. W klasycznej, murowanej z kamienia i wykończonej drewnem podhalańskiej oborze utrzymywanych jest 8 szt. krów dojnych wraz przychówkiem. Mleko pochodzące z gospodarstwa wykorzystywane jest w całości do produkcji tradycyjnych, cenionych przez wielu serów góralskich. 80 hodowla i chów bydła

81 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA HODOWCY BYDŁA RASY JERSEY I MIEJSCE WYDAJNOŚĆ 7687 KG MLEKA STADNINA KONI MICHAŁÓW SP. Z O.O. PREZES ZARZĄDU JERZY BIAŁOBOK MICHAŁÓW, WOJEWÓDZTWO ŚWIĘTOKRZYSKIE ODDZIAŁ W ŁODZI ZS. W RZGOWIE REGIONU OCENY PARZNIEW PFHBiPM S tadnina Koni Michałów została utworzona w 1953 roku, a od 1994 roku stanowi Spółkę Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa Oddział Terenowy w Warszawie, obecnie Agencji Nieruchomości Rolnych. Spółka w Michałowie jest największą w Polsce oraz jedną z większych w Europie i na świecie stadniną koni rasy czystej krwi arabskiej. SK Michałów użytkuje 637 ha użytków rolnych, w tym 413 ha gruntów ornych. Dominuje uprawa kukurydzy na kiszonki i ziarno oraz lucerny i roślin zbożowych. Oprócz hodowli koni i produkcji roślinnej w Spółce prowadzona jest również dobrze prosperująca hodowla bydła mlecznego rasy jersey (gospodarstwo Michałów) i rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej odmiany czarno- i czerwono-białej (gospodarstwo Lubcza). Bydło hodowane jest w Michałowie od 1950 roku. Rasa jersey użytkowana jest od roku 1986, obecnie Stadnina Koni w Michałowie posiada 278 szt. bydła tej rasy. Lubeckie stado liczy 388 szt. bydła, w tym 196 krów. W 2014 roku Gospodarstwo Lubcza wyprodukowało litrów mleka, a michałowskie stado krów rasy jersey litrów. Krowy Stadniny Koni Michałów to wielokrotne zdobywczynie tytułów czempionów i superczempionów na krajowych i regionalnych wystawach zwierząt hodowlanych. Stadnina jest laureatem wielu prestiżowych nagród, od lat zajmuje czołowe miejsca w rankingu polskich przedsiębiorstw rolnych tzw. Rankingu 300. Głównym hodowcą stad SK Michałów jest mgr inż. Urszula Laufersweiler-Białobok. Należy podkreślić, że od momentu rozpoczęcia działalności hodowlanej stada z obór w Michałowie i Lubczy poddawane są ocenie wartości użytkowej. hodowla i chów bydła 81

82 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA HODOWCY BYDŁA RASY JERSEY II MIEJSCE WYDAJNOŚĆ 6554 KG MLEKA STADNINA KONI IWNO SP. Z O.O. PREZES ZARZĄDU PRZEMYSŁAW PACIA WIKTOROWO, WOJEWÓDZTWO WIELKOPOLSKIE REGION OCENY POZNAŃ PFHBiPM S tadnina Koni IWNO prowadzi zarodową hodowlę koni pełnej krwi angielskiej oraz bydła ras polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej odmiany czarno-białej oraz jersey. Hodowla krów rasy jersey w Iwnie rozpoczęła się w 1985 roku, tj. z chwilą sprowadzenia z Danii 106 jałówek cielnych i buhaja. W kolejnych latach stado sukcesywnie powiększano, a nasienie buhajów do inseminacji krów importowano z Danii. W późniejszym okresie zostały wyselekcjonowane matki buhajów, od których wyhodowano buhaje dla WCHiRZ w Poznaniu oraz do krycia haremowego jałówek. Celem importu jerseyów było najpierw promowanie do obrotu mleka o wysokiej zawartości białka, tłuszczu, wapnia i karotenu, a następnie pozyskiwanie surowca do produkcji serów we własnej mleczarni. Rok 1995 przyniósł nowy program hodowlany dla rasy jersey, a tym samym zmiany ogólnych tendencji hodowlanych w rasie. Prace selekcyjne w stadzie szły w kierunku podniesienia zdrowotności zwierząt oraz wzrostu wydajności mleka przy utrzymaniu białka na poziomie 4% i obniżenia zawartości tłuszczu do 4,5 5%. Rozpoczęto unasienianie krów nasieniem buhajów jersey importowanym z USA i Kanady. Efektem tego był stopniowy wzrost wydajności mleka o niższym procencie tłuszczu oraz powiększenie kalibru krów. Wydajność zaczęła przekraczać 5000 kg mleka rocznie od sztuki. Ponadto do wzrostu wydajności przyczynił się postęp w żywieniu zwierząt i wprowadzenie nowoczesnych technologii do gospodarstw podległych Stadninie. Nowoczesne żywienie wpłynęło również zasadniczo na zdrowotność rodzących się cieląt. W Spółce upadki cieląt w ostatnich 4 latach wynoszą średnio 1,6%. Do 2014 roku krowy jersey hodowane były w dwóch gospodarstwach Siedlec i Wiktorowo. W połowie 2014 r. zostało utworzone jedno stado w Wiktorowie, gdzie zwierzęta utrzymywane są w nowej wolnostanowiskowej oborze z dojarnią. Hodowla prowadzona jest na wysokim poziomie w doskonałych warunkach środowiskowych, a krowy z Iwna to triumfatorki regionalnych i krajowych wystaw zwierząt hodowlanych. W gospodarstwach podległych Stadninie prowadzona jest również produkcja roślinna i rybacka, usługi rolnicze i sprzedaż buhajków hodowlanych. Stadnina Koni IWNO należy do grupy spółek Agencji Nieruchomości Rolnych o szczególnym znaczeniu dla gospodarki narodowej. 82 hodowla i chów bydła

83 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA HODOWCY BYDŁA RASY JERSEY III MIEJSCE WYDAJNOŚĆ 5160 KG MLEKA WIKTOR I TERESA SŁODKOWICZOWIE PIOTRKÓW TRYBUNALSKI, WOJEWÓDZTWO ŁÓDZKIE ODDZIAŁ W ŁODZI ZS. W RZGOWIE REGIONU OCENY PARZNIEW PFHBiPM G ospodarstwo rolne Państwa Teresy i Wiktora Słodkowiczów położone jest w powiecie piotrkowskim na obrzeżach Piotrkowa Trybunalskiego. Jest to niewielkie gospodarstwo, w którym 90% gruntów rolnych zajmują trwałe użytki zielone z przeznaczeniem na kiszonki dla zwierząt. Łączna powierzchnia gruntów to 11 ha. Gospodarstwo prowadzi hodowlę bydła typu mlecznego, w której dominuje rasa jersey. Wybór tej rasy nie był przypadkowy, lecz związany głównie z możliwościami produkcji pasz w gospodarstwie oraz dobrostanem zwierząt. Jest to dość nietypowa hodowla jak na warunki województwa łódzkiego, a zajęcie III miejsca w kraju jest wielkim sukcesem i dumą hodowców. Największy problem i zmartwienie Państwa Teresy i Wiktora to brak następcy oraz położenie gospodarstwa w obrębie aglomeracji miejskiej, która nie sprzyja hodowli, a wręcz utrudnia jej prowadzenie. Mimo tych przeciwności Państwo Słodkowiczowie do tej pory radzą sobie znakomicie i nie zamierzają likwidować hodowli. Niewielkie pod względem areału gospodarstwo może pochwalić się dość dużą ilością krów. Obecnie na stanie znajduje się 31 sztuk, w tym 17 krów i 14 jałowic. W przyszłym roku Państwo Słodkowiczowie będą obchodzić 20. rocznicę przystąpienia do oceny wartości użytkowej bydła. hodowla i chów bydła 83

84 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA HODOWCY BYDŁA RASY MONTBELIARDE I MIEJSCE WYDAJNOŚĆ 8425 KG MLEKA MONTAGRO SP. Z O.O. PREZES ZARZĄDU MARCIN STACHOWICZ WIERZBICA, WOJEWÓDZTWO LUBELSKIE ODDZIAŁ W LUBLINIE REGIONU OCENY PARZNIEW PFHBiPM P ołożone tuż przy granicy z Ukrainą gospodarstwo rolne MONTAGRO powstało na bazie byłego Państwowego Gospodarstwa Rolnego. Jego powierzchnia zajmuje około 300 ha, z których 210 ha to łąki. W 2005 roku podjęto w nim decyzję o hodowli krów mlecznych, a ze względu na przewidywaną lepszą długowieczność postawiono na bydło rasy montbeliarde. Zaimportowano wtedy 200 szt. cielnych czystorasowych jałowic z Francji, a zwierzęta trafiły do starych zaadaptowanych budynków. W 2013 roku oddana została do użytku nowoczesna obora wolnostanowiskowa na 350 zwierząt. Powstała także hala udojowa na 16 stanowisk, która w późniejszym okresie została powiększona do 24 stanowisk. Gospodarstwo aktualnie utrzymuje 330 krów, 280 jałowic oraz 40 buhajów opasowych. W MONTAGRO 3 krowy przekroczyły poziom 100 tys. kg mleka w wydajności życiowej, a kilka kolejnych zbliża się do tej granicy. zootechnik pan Wojciech Respond, który również wykonuje inseminację krów. MONTAGRO jest uczestnikiem wielu wystaw krajowych i regionalnych, a zwierzęta zdobywają tam liczne tytuły czempiona i wiceczempiona w kategorii krów rasy montbeliarde. Hodowla z Wierzbicy utrzymuje bardzo wysoki poziom produkcji, od lat przodując na listach najlepszych obór w kraju. Gospodarstwo od pierwszego dnia prowadzenia hodowli krów korzysta z oceny użytkowości mlecznej, wykorzystując jej wyniki w codziennym doskonaleniu wartości swoich zwierząt. Bezpośredni nadzór nad hodowlą prowadzi doświadczony 84 hodowla i chów bydła

85 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA HODOWCY BYDŁA RASY MONTBELIARDE II MIEJSCE WYDAJNOŚĆ 7671 KG MLEKA GOSPODARSTWO ROLNE PAWEŁ KAŹMIERCZAK SOKOŁOWO, WOJEWÓDZTWO WIELKOPOLSKIE REGION OCENY POZNAŃ PFHBiPM U kierunkowane głównie na produkcję mleka gospodarstwo rolne Agnieszki i Pawła Kaźmierczaków zajmuje powierzchnię 26 ha, w tym 6 ha to łąki i pastwiska. Historia gospodarstwa rozpoczyna się w 1925 roku, kiedy to dziadkowie pana Pawła nabyli 5-hektarową nieruchomość rolną. Od 1950 roku, przez blisko 38 lat rodzice pana Pawła Jan i Kazimiera, prowadzili w gospodarstwie produkcję wielokierunkową, w tym hodowlę bydła i trzody chlewnej. Od 1988 roku gospodarstwo prowadzi pan Paweł, specjalizując się w produkcji mlecznej. Wspólnie z żoną Agnieszką gospodarz stopniowo zwiększa areał gospodarstwa, prowadzi inwestycje w infrastrukturę i nowe technologie. W pracy pomagają mu trzy córki: Danuta, Justyna i Michalina. Zainteresowanie hodowcy walorami rasy montbeliarde spowodowało, że w 2012 roku zakupił pierwszych 5 jałowic cielnych i od tamtego czasu sukcesywnie powiększa hodowlę bydła. Pan Paweł, jak sam zaznacza, skoncentrował się na tej rasie z dwóch powodów. Po pierwsze, jest to typ bydła mięsno-mleczny, bardzo odporny na występowanie mastitis. Po drugie, istotną rolę w hodowli odgrywa prawidłowa budowa oraz duża łatwość wycieleń. Pozwala to na osiąganie wyższej ceny ze sprzedaży byczków, a także brakowanych krów. Hodowca prowadzi sprzedaż materiału hodowlanego. W najbliższym czasie Państwo Kaźmierczakowie planują zmodernizować oborę na system wolnostanowiskowy, zamontować halę udojową oraz zakupić wóz paszowy. W planach jest też powiększenie stada do 30 krów mlecznych. hodowla i chów bydła 85

86 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA HODOWCY BYDŁA RASY MONTBELIARDE III MIEJSCE WYDAJNOŚĆ 7585 KG MLEKA W.P.R. ROLGO S.C. PREZES ANDRZEJ ATRAS STUCHOWO, WOJEWÓDZTWO ZACHODNIOPOMORSKIE ODDZIAŁ W KOSZALINIE REGIONU OCENY BYDGOSZCZ PFHBiPM W ielobranżowe Przedsiębiorstwo Rolnicze ROLGO powstało na bazie Kombinatu Państwowego Gospodarstwa Rolnego Stuchowo. Jesienią 1993 roku wieloletni pracownicy PGR panowie Andrzej Atras i Wacław Gojlik, wydzierżawili grunty rolne wraz z budynkami inwentarskimi z obsadą 150 szt. bydła mlecznego z dolewem HF. Niestety w 2007 roku z powodu wystąpienia enzootycznej białaczki bydła liczące 500 sztuk stado musiało zostać zlikwidowane. Po gruntowym remoncie budynków, jesienią 2007 r. na potrzeby gospodarstwa zakupiono w Czechach 198 sztuk bydła rasy montbeliarde. W chwili obecnej WPR ROLGO posiada 750 szt. tej rasy, w tym 250 krów mlecznych o średniej wydajności ponad 7 tys. kg mleka. ROLGO należy do Wielkopolskiej Grupy Producentów Mleka z siedzibą w Strzelcach Krajeńskich. Produkcja roślinna WPR ROLGO opiera się na 750 ha gruntów, z których 200 ha to użytki zielone, a pozostałe służą do uprawy rzepaku, pszenicy, pszenżyta, buraków cukrowych oraz kukurydzy. Gospodarze z WPR ROLGO zwracają uwagę na to, że produkowane przez tę rasę mleko nadaje się szczególnie do produkcji serów dojrzewających dzięki dużej zawartości białka i frakcji kappa - kazeiny. Rasa montbeliarde dostarcza także mięso o bardzo dobrej jakości, a zwierzęta tej rasy charakteryzują się wysokimi przyrostami dziennymi oraz dobrą budową ciała jałówek i byczków przeznaczonych na ubój. 86 hodowla i chów bydła

87 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA HODOWCY BYDŁA RAS ZACHOWAWCZYCH I MIEJSCE WYDAJNOŚĆ 6290 KG MLEKA RASA BIAŁOGRZBIETA GOSPODARSTWO ROLNE WOJCIECH MAKAREWICZ TEREBELA, WOJEWÓDZTWO LUBELSKIE ODDZIAŁ W LUBLINIE REGIONU OCENY PARZNIEW PFHBiPM 30 -hektarowe gospodarstwo Państwa Makarewiczów należy do kategorii rodzinnych, pan Wojciech prowadzi je wspólnie z żoną. W strukturze upraw przeważają łąki i pastwiska, ponadto hodowca uprawia około 10 ha kukurydzy na kiszonkę oraz 20 ha zbóż głównie z przeznaczeniem na paszę. Ocena wartości użytkowej bydła prowadzona jest od 11 lat. Stado pana Wojciecha było jednym z pierwszych, które przystąpiły do Programu Ochrony Zasobów Genetycznych Bydła Rasy Białogrzbietej. Hodowca ściśle współpracuje z Uniwersytetem Przyrodniczym w Lublinie, który prowadzi księgi hodowlane dla krów tej rasy. Obecnie stado liczy około 35 krów, z czego 26 to krowy rasy białogrzbietej. Pan Makarewicz podkreśla, że to między innymi dzięki współpracy z Polską Federacją Hodowców Bydła i Producentów Mleka, korzystając z wyników oceny wartości użytkowej bydła wydajność jego krów w ostatnich 11 latach wzrosła ponad dwukrotnie. Pan Makarewicz od wielu lat wystawia swoje sztuki na Wystawie Zwierząt Hodowlanych w Sitnie koło Zamościa oraz na wystawach krajowych i jest zdobywcą wielu prestiżowych nagród. hodowla i chów bydła 87

88 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA HODOWCY BYDŁA RAS ZACHOWAWCZYCH I MIEJSCE WYDAJNOŚĆ 8075 KG MLEKA RASA POLSKA CZERWONO-BIAŁA GOSPODARSTWO ROLNE STANISŁAW TRAŁKA BRZEZINY, WOJEWÓDZTWO PODKARPACKIE PRZEDSTAWICIELSTWO W RZESZOWIE REGIONU OCENY PARZNIEW PFHBiPM P an Stanisław Trałka gospodarstwo położone w miejscowości Brzeziny przejął po rodzicach w 1998 roku, do chwili obecnej kontynuując rodzinną tradycję hodowlaną. Hodowca przez lata sukcesywnie powiększał powierzchnię swojego gospodarstwa, i w chwili obecnej liczy ono 24 ha. Hodowla w stadzie opiera się na krowach rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej odmiany czerwono białej oraz polskiej czerwono-białej. Ocena wartości użytkowej bydła prowadzona jest w stadzie od 30 lat. Średnia wydajność mleczna krów obu ras wynosi ponad 8 tys. kg mleka. Od 2013 roku hodowca korzysta z usługi komputerowego doboru buhajów do kojarzeń DoKo. Wysoka wydajność mleczna w gospodarstwie jest efektem wcześniejszych decyzji o rozwoju gospodarstwa oraz, co zawsze podkreśla ścisłej współpracy z PFHBiPM. poświęconych hodowli bydła. W przyszłości, z myślą o powiększeniu hodowli planuje budowę nowej obory. Od 2012 roku, wraz z innymi hodowcami z gmin: Wielopole Skrzyńskie i Iwierzyce należy do grupy producentów mleka. Pan Stanisław Trałka jest czynnym uczestnikiem wielu wystaw regionalnych, a także aktywnym uczestnikiem szkoleń 88 hodowla i chów bydła

89 MLECZNA GALA 2015 KATEGORIA HODOWCY BYDŁA RAS ZACHOWAWCZYCH I MIEJSCE WYDAJNOŚĆ 6488 KG MLEKA RASA POLSKA CZARNO-BIAŁA JACEK SZULWIC GROSZKI, WOJEWÓDZTWO WARMIŃSKO-MAZURSKIE ODDZIAŁ W OLSZTYNIE ZS. W DOROTOWIE REGIONU OCENY BYDGOSZCZ PFHBiPM P aństwo Marzena i Jacek Szulwic prowadzą 100-hektarowe gospodarstwo we wsi Groszki w gminie Rybno. Przejęte po rodzicach gospodarstwo i stado bydła prowadzą już od 10 lat. Obecnie utrzymywane jest w nim ponad 100 sztuk bydła, w tym 40 krów ras mlecznych polskiej czarno-białej i simentalskiej. Dodatkowo, w celu poprawienia opłacalności, Państwo Szulwic hodują rocznie ponad 400 sztuk tuczników żywionych paszami wyprodukowanymi w gospodarstwie. Połowę areału w gospodarstwie stanowią użytki zielone, drugą grunty orne, na których uprawiana jest kukurydza na kiszonkę, oraz zboża. Obecnie Państwo Szulwic podjęli decyzję o budowie obory wolnostanowiskowej z rusztami i nowoczesną halą udojową. Budowla ta ma pomieścić 100 krów i pozwolić na produkcję większej ilości mleka, a co za tym idzie na większą opłacalność hodowli. hodowla i chów bydła 89

90 RAZEM MOŻEMY WSZYSTKO 20 lat minęło jak jeden dzień śpiewał na uroczystej kolacji kwartet wokalny, złożony z pracowników PFHBiPM. Chociaż to tylko piosenka, czas dla Federacji faktycznie płynie szybko i, co najważniejsze, owocnie. Mało jest firm, które rozwijają się tak intensywnie i zapracowały na swoją renomę tak, jak Federacja. AUTOR I ZDJĘCIA: Mateusz Uciński 90 hodowla i chów bydła Można powiedzieć, że 20 lat to mało, jednak gdy spojrzymy na ten fakt z perspektywy osiągnięć i ciągłego rozwoju organizacji, która startowała we wczesnych i burzliwych latach 90., optyka tego spojrzenia ulega zmianie. Tak wiele organizacji, partii i firm, z pozoru stabilnych i niezatapialnych, nie przetrwało nawet połowy tego, co sfederowane związki hodowców bydła mlecznego. Zaznaczyć tu należy, że Federacja w swojej historii głównie może pochwalić się sukcesami, a z porażek, nawet jeżeli były, zawsze wyciągano daleko idące wnioski, pozwalające na jeszcze prężniejsze działanie organizacji. Nie dziwi zatem fakt, że sam jubileusz 20-lecia zgromadził tak wielu gości, a data 15 maja 2015 roku na długo pozostanie w pamięci. Uroczystość, która odbyła się w Sali Ziemi 15. pawilonu Międzynarodowych Targów Poznańskich, rozpoczęła multimedialna prezentacja przedstawiająca historię i osiągnięcia PFHBiPM. Ukazała ona kolejne etapy rozwoju firmy, jej dawne i obecne władze, a także rozwój i realizację planów oraz długofalowych inwestycji. Kiedy ponownie zapaliły się światła i umilkły brawa, przed zgromadzonymi wystąpił prezydent PFHBiPM Leszek Hądzlik. W swoim przemówieniu powitał zgromadzonych gości oraz opowiedział, jakie wizje i cele przyświecały powstaniu organizacji, jakie zostały zrealizowane i jakie czekają na realizację. Zwrócił uwagę na to, że zadania, które wytyczono 20 lat temu, 11 marca 1995 roku, kiedy na Założycielskim Zjeździe Polskiej Federacji Hodowców Bydła porozumiały się i zrzeszyły regionalne i wojewódzkie związki hodowców bydła, nadal są realizowane. To, że hodowcy bydła postanowili budować swoją siłę i skuteczność nie dzieląc się, a jednocząc, jest maksymą Federacji zapewniał Leszek Hądzlik. Razem możemy wszystko, osobno nic mocno akcentował prezydent PFHBiPM.

91 Opisując lata istnienia organizacji, prezydent Hądzlik zwrócił uwagę na ogromną pracę, jaką włożono przez te dwie dekady, aby Federacja mogła uzyskać taki status i poważanie, jakie ma obecnie. Dzisiaj Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka stała się, i tak jest postrzegana nie tylko w kraju, ale również w Europie i na świecie, bardzo prężną, nowoczesną, dynamicznie rozwijającą się, uznawaną i szanowaną organizacją, zrzeszającą hodowców i producentów bydła mlecznego z całego kraju z dumą podsumował prezydent PFHBiPM. Dzisiaj możemy powiedzieć o sobie, że jesteśmy aktywnymi i wiarygodnymi partnerami, a także uczestnikami krajowych i międzynarodowych organizacji oraz stowarzyszeń zajmujących się rynkiem mleka, hodowlą i oceną bydła. Jesteśmy również wiarygodnymi partnerami władz zarówno na szczeblu krajowym, jak też regionalnym w rozwiązywaniu żywotnych problemów dotyczących rolnictwa i gospodarki żywnościowej, a zwłaszcza hodowli bydła i produkcji mleka. Utrzymujemy bardzo dobrą i ścisłą współpracę z instytucjami oraz związkami branżowymi innych gatunków zwierząt gospodarskich. Podczas swojej przemowy Leszek Hądzlik wielokrotnie podkreślał, że Federacja stała, stoi i zawsze będzie stawać w obronie interesu i jak najlepszej pozycji polskich hodowców i producentów mleka, co już nieraz udowadniała na wiele sposobów. Kończąc swoje przemówienie, prezydent serdecznie podziękował wszystkim regionalnym związkom hodowców bydła i producentów mleka, członkom prezydiów i zarządów Federacji, członkom komisji rewizyjnych i sądów koleżeńskich w latach , wszystkim pracownikom Federacji w okresie minionych 20 lat, za zaangażowanie, bardzo owocną i konstruktywną współpracę, budowanie pozytywnego wizerunku Federacji, za rzetelne wykonywanie przez pracowników swoich obowiązków i profesjonalną obsługę hodowców. Podziękowania złożył także wszystkim instytucjom, agencjom, związkowym organizacjom krajowym i zagranicznym, instytutom rolniczym, instytutom naukowym i badawczym, za wieloletnią i owocną współpracę, hodowla i chów bydła 91

92 92 hodowla i chów bydła za wspieranie naszych działań w zakresie uspołecznienia, funkcjonowania i rozwoju hodowli bydła mlecznego w Polsce. Po wystąpieniu prezydenta PFHBiPM głos zabrała Zofia Szalczyk, podsekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi. W swojej przemowie pogratulowała Federacji tak prężnego rozwoju i życzyła powodzenia w przyszłości, podkreślając, jak ważnym partnerem jest PFHBiPM. Wystąpienie Zofii Szalczyk zakończyło uhonorowanie wiceprezydenta Federacji Krzysztofa Banacha Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Sam odznaczony od lat wspiera hodowlę bydła mlecznego i produkcję mleka w Polsce, dbając o dobre imię polskich hodowców, i aktywnie udziela się publicznie na rzecz rozwoju i promocji polskiego mleczarstwa. Kolejnym punktem tego uroczystego wieczoru była ceremonia wręczenia hodowcom, którzy osiągnęli najlepsze wydajności produkcyjne ze swoich obór, statuetek Mleczna Gala Dokonali jej prezydenci PFHBiPM Leszek Hądzlik, Krzysztof Banach i Sylwester Mierzejewski, dyrektor PFHBiPM Stanisław Kautz oraz Zofia Szalczyk. Tuż po uhonorowaniu hodowców odbyło się wręczenie Złotych Honorowych Odznak PFHBiPM firmom i organizacjom stale współpracującym z Federacją. Pamiątkowe grawertony otrzymali: Allflex Polska Sp. z o.o., Bentley Polska Sp. z o.o., Ciesiółka Auto Group Sp.J., FOSS Polska Sp. z o.o., Krajowe Centrum Hodowli Zwierząt w Warszawie, Międzynarodowe Targi Poznańskie Sp. z o.o., Międzyzakładowa Organizacja Związkowa Związku Zawodowego Pracowników Rolnictwa w Rzeczpospolitej Polskiej przy PFHBiPM zs. w Gdańsku, Polska Izba Mleka, Zakładowa Organizacja Związkowa NSZZ Solidarność w PFHBiPM w Warszawie zs. w Kielcach oraz ZETO Software Sp. z o.o. Oficjalną część uroczystości zakończyły okolicznościowe przemówienia i gratulacje ze strony organizacji i firm, a także środowiska naukowego, którym towarzyszyły życzenia dalszej, tak owocnej współpracy. Szczególnie miłym gestem ze strony profesorów Twardonia i Szulca, reprezentujących środowiska naukowe, było przekazanie na ręce prezydenta PFHBiPM figurki spiżowego byka, jako symbolu łapania za rogi przeciwności i zwycięskiej walki z nimi. Jubileuszowy wieczór zakończył się bankietem, którego mocnym akcentem był występ dwóch grup złożonych z pracowników PFHBiPM. Pierwszym z nich był reaktywowany taneczny zespół Konfederatki, w składzie: Ola Bartosińska, Renata Bulkowska, Bożena Gubała, Ela Matuszewska, Martyna Mendza, Agnieszka Nowosielska, Olga Orłowska, Kasia Ratajczak i Dorota Śmigielska które wykonały ogniste pasodoble. Po nich wystąpił męski kwartet wokalny, w którym zaśpiewali Adam Kłopotek, Rafał Morawski, Wojciech Rasiński i Michał Rodak. Panowie w brawurowy sposób wykonali przebój 20 lat minęło wzorowany na piosence z popularnego serialu. Dwie dekady Polskiej Federacji Hodowców Bydła i Producentów Mleka za nami. Przed nami kolejne, które, biorąc pod uwagę dynamikę i zaangażowanie jej władz i pracowników, będą na pewno równie udane. D

93

94 Rok oceny genomowej Trzecia wycena wartości hodowlanej buhajów na podstawie genomu została zrealizowana w kwietniu 2015 roku, według takiej samej metodyki, jak poprzednio. Ta trzecia wycena zamknęła rok wyceny WH opierającej się na nowej metodyce wykorzystującej wyniki genotypowania samców. Można więc powiedzieć, że mamy w Polsce obecnie rutynową ocenę WH samców rasy H-F. A U T O R Z Y : d r To m a s z K r y c h o w s k i, d r A g n i e s z k a N o w o s i e l s k a, P F H B i P M R ealizując tę wycenę, nie wykorzystano niestety bazy referencyjnej udostępnionej Polsce przez Eurogenomics po wycenie sierpniowej 2014 roku, co powiększyłoby w dużym stopniu precyzję polskich rezultatów. Baza ta zawiera bowiem ponad buhajów w stosunku do ponad 3000, które są w polskiej bazie. Ocena 2015/1 na podstawie genomu dotyczy podobnej liczby buhajów w stosunku do poprzedniej wyceny ( ), które należą do 5 polskich firm inseminujących bydło. W ocenie 2015/1 przedstawiono wyniki szacowania krajowych i międzynarodowych genomowych wartości hodowlanych w ten sam sposób jak poprzednio. W artykule tym będziemy analizować WH buhajów wycenionych konwencjonalnie i na podstawie genomu, podobnie jak to uczyniliśmy po wycenie 2014/3 i wycenie 2014/2. nica w średniej WH między oceną kwietniową i grudniową wynosi 1 jednostkę PF. Związane jest to z małymi zmianami populacji buhajów ocenianych w tych dwóch wycenach. PRZEWAGA WH BUHAJÓW GENOMOWYCH UTRZYMUJE SIĘ W analizie tej porównujemy średnią WH: C ałej populacji buhajów zgenomowanych (946) z podobną co do wielkości populacją buhajów konwencjonalnych (946), sklasyfikowanych według indeksu PF (wykres 2). P opulacji 100 najlepszych, według indeksu PF buhajów genomowych i konwencjonalnych, co powinno stanowić liczbę buhajów użytkowanych w praktyce (wykres 3). 1 0 najlepszych buhajów genomowych i konwencjonalnych stanowiących ścisłą elitę (wykres 4). Trzeba stwierdzić, że analiza tych trzech populacji daje i tym razem dużą przewagę buhajów genomowych, jeśli chodzi o średnią WH wyrażoną indeksem PF, będącym głównym kryterium selekcji w Polsce, podobną do tej zaobserwowanej podczas oceny 2014/3. Różnica ta wynosi od +13 WOLNIEJSZY WZROST ŚREDNIEJ WARTOŚCI do +17 jednostek PF, co świadczy o dużej stracie HODOWLANEJ BUHAJÓW GENOMOWYCH w postępie genetycznym w populacji samic, które Średnia WH buhajów wycenionych wejdą do produkcji (poprzednio różnica ta mieściła w kwietniu jest taka sama, jak średnia WH się w przedziale od +14 do +17). z grudnia 2014 roku (122 PF). Poprzednio wzrost średniej wartości hodowlanej między dwoma wycenami wynosił 3 jednostki PF (wykres 1). Jeśli chodzi o porównanie populacji 100 i 10 buhajów, to róż- 94 hodowla i chów bydła Jeśli chodzi o indeksy dotyczące innych ważnych cech, jak produkcja, pokrój, komórki somatyczne i długowieczność, buhaje genomowe mają średnią WH również wyższą

95 od średniej WH buhajów konwencjonalnych. Największa przewaga +7 do +16 jest w pokroju. W długowieczności wynosi ona +7 do +8, w produkcji +6 do +7, w komórkach somatycznych +2 do +6. Tylko średnia WH dla płodności jest niższa dla buhajów genomowych w całej populacji (-3), ale jest ona taka sama w populacji 100 buhajów i większa o 1 jednostkę PPL w populacji 10 najlepszych. CORAZ WIĘKSZY WYBÓR BUHAJÓW GENOMOWYCH DO KOJARZEŃ Hodowcy, którzy bardziej analizują wyniki poszczególnych buhajów niż średnie wartości, będą mogli stwierdzić, że wybór właściwego rozpłodnika w populacji buhajów genomowych jest coraz większy: 3 buhaje genomowe posiadają indeks PF o wartości >=145, 24 buhaje >=140. Żaden buhaj oceniony konwencjonalnie tej wartości nie przekroczył, najwyższa wartość PF to 138 jednostek. 95 buhajów genomowych posiada indeks PF o wartości >= 135 i tylko 1 buhaj oceniony konwencjonalnie im dorównuje. wartość indeksu PF /2 2014/3 2015/ wszystkie ocenione najlepszych Populacje buhajów Wykres 1. Porównanie średniej wartości hodowlanej buhajów wycenionych na podstawie genomu w kolejnych sezonach ocen najlepszych REKLAMA

96 140 konwencjonalne genomowe Wartość indeksu/podindeksu Wartość indeksu/podindeksu Wartość indeksu/podindeksu konwencjonalne genomowe 121 konwencjonalne genomowe PF PPR PPO PPL KS DLUG PF PPR PPO PPL KS DLUG 96 hodowla i chów bydła Indeks/podindeksy Indeks/podindeksy PF PPR PPO PPL KS DLUG Indeks/podindeksy 114 Wykres 2. Porównanie średnich wartości hodowlanych buhajów wycenionych na podstawie genomu i buhajów mających wycenę konwencjonalną Wykres 4. Porównanie średnich wartości hodowlanych 10 buhajów wycenionych na podstawie genomu mających najlepszy PF oraz 10 najlepszych buhajów mających wycenę konwencjonalną 122 Wykres 3. Porównanie średnich wartości hodowlanych 100 buhajów mających najlepszy indeks PF i wycenionych na podstawie genomu oraz 100 najlepszych buhajów mających wycenę konwencjonalną Buhaje genomowe mające indeks PF powyżej 135 stanowią wystarczającą populację do pokrycia większości jałowic i krów w polskich stadach. Buhaje takie znajdują się w katalogach wszystkich 5 organizacji inseminujących w Polsce. Tak duży wybór pozwala użytkować dużą ilość buhajów o rożnych rodowodach, co pozwala lepiej rozwiązać problem inbredu, a także mniej ryzykować przy ewentualnej zmianie WH buhajów. Polepszając płodność i długowieczność oraz obniżając komórki somatyczne, zmniejsza się jednocześnie koszty produkcji, co pozwala hodowcom utrzymać marżę podczas spadku cen mleka. ANALIZA WYNIKÓW WH BUHAJÓW WEDŁUG WŁAŚCICIELA Buhaje wycenione na podstawie genomu w kwietniu 2015 roku należą do 4 organizacji unasieniania: w Bydgoszczy, Krasnem, Łowiczu i Poznaniu, a także do Przedsiębiorstwa Handlowego Konrad. Posiadają oni najmniejszą liczbę zgenotypowanych i ocenionych buhajów, bo tylko 14 sztuk w stosunku do Bydgoszczy 279, Łowicza 226, Poznania 203 i Krasnego 155 (wykres 5). Buhaje z PH Konrad wykazały w tej wycenie najwyższą WH średnio 128 jednostek PF, wyższą o 1 jednostkę PF od buhajów z Bydgoszczy, o 4 jednostki PF od buhajów z Poznania i o 5 jednostek PF od buhajów z Łowicza (wykres 6). W porównaniu z tym trzeba wziąć pod uwagę bardzo dużą różnicę w wielkości populacji buhajów między PH Konrad (14 buhajów) i trzema wymienionymi wyżej organizacjami posiadającymi populację buhajów ocenionych na podstawie genomu powyżej 200 buhajów. Jeśli chodzi o MCB Krasne średnia WH ich buhajów jest niższa (113 PF), gdyż populacja ta zawiera duży procent buhajów czerwono-białych (zobacz artykuł w poprzednim nr. Chowie i Hodowli Bydła ). DUŻE ZMIANY W STAWCE 10 NAJLEPSZYCH BUHAJÓW W każdym rankingu największe emocje budzi pierwsza dziesiątka oraz nowości. Dlatego rozpłodniki z czołówki listy rankingowej cieszą się największym zainteresowaniem hodowców, którzy inwestują w genetykę swojego stada. Przeanalizujmy zatem stawkę 10 najlepszych buhajów w ocenie genomowej, w trzech ostatnich sezonach wyceny (tabela 1). Liderem obecnej oceny 2015/1 jest buhaj MAGIC MCHRZ, będący własnością MCHiRZ w Łowiczu, z indeksem PF 147. Przypominamy, że w sezonie 2014/3 liderem był buhaj ODEON, należący do WCHiRZ w Poznaniu, z indeksem PF 146, a w sezonie 2014/2 buhaj GEAR PM SHiUZ w Bydgoszczy, z indeksem PF 143.

97 Czołówka wyceny 2014/3 buhaje ODEON, INDIR, MON- DOS i GEAR PM, zajmują w obecnej ocenie genomowej odpowiednio 9., 4., 10. i 5. miejsca, a więc nadal plasują się w pierwszej dziesiątce. Pozostałe buhaje w rankingu 2015/1 obniżyły swoją pozycję w stosunku do pozycji w rankingu 2014/3: Buhaj DOBERPOL z pozycji 5. (PF 143) spadł na 35. (PF 138), buhaj OLIWIER z miejsca 6. (PF 142) spadł na pozycję 21. (PF 140), ORBITAL z 7. lokaty (PF 142) na 29. (PF 139), BORDER był 8. (PF 142), a obecnie jest 18. (PF 140), NAPIER z miejsca 9. (PF 141) spadł na pozycję 23. (PF 140), natomiast buhaj SPLEN- DOR z 10. lokaty (PF 141) spadł aż na 40. pozycję (PF 138). W ocenie 2014/2 z 10 najwybitniejszych buhajów genomowych aż 8 było Ranking Nazwa Rok urodz. Nazwa Rok urodz Zmiana rankingu* PF Zmiana rankingu* PF Właściciel Właściciel Nazwa Rok urodz. PF Właściciel 1 GEAR PM SHiUZ N ODEON WCHiRZ N MAGIC MCHRZ MCHiRZ 2 NAPIER WCHiRZ INDIR SHiUZ N VH SATURN PH KONRAD 3 MONDOS WCHiRZ BZ MONDOS WCHiRZ N POWERBOSS WCHiRZ 4 BORDER SHiUZ GEAR PM SHiUZ INDIR SHiUZ 5 DOBERPOL SHiUZ BZ DOBERPOL SHiUZ GEAR PM SHiUZ 6 INDIR SHiUZ OLIWER SHiUZ DECK SHiUZ 7 OLIWER SHiUZ N ORBITAL SHiUZ N MAGIC MCHRZ MCHiRZ 8 STONE SHiUZ BORDER SHiUZ IMPERATOR ET WCHiRZ 9 GELIADE SHiUZ NAPIER WCHiRZ ODEON WCHiRZ 10 BUNGA SHiUZ N SPLENDOR MCHiRZ MONDOS WCHiRZ Średni Tab. 1. Ranking 10 buhajów ocenionych genomowo mających najlepszy indeks PF w kolejnych sezonach ocen N nowość, BZ bez zmian spadek, wyżej *Pozycja w rankingu w stosunku do poprzedniej wyceny REKLAMA

98 Średnia wartość indeksu PF MCB KRASNE 123 MCHiRZ ŁOWICZ 128 PH KONRAD 127 SHiUZ BYDGOSZCZ 124 WCHiRZ POZNAŃ 118 INNE 122 CAŁA POPULACJA własnością SHiUZ w Bydgoszczy, natomiast pozostałe 2 WCHiRZ w Poznaniu. W kolejnej ocenie WH sytuacja nieco się zmieniła: 6 buhajów należało do SHiUZ w Bydgoszczy, 3 do WCHiRZ w Poznaniu oraz 1 do MCHiRZ w Łowiczu. Z kolei aktualna ocena 2015/1 pokazała, że na liście TOP 10 buhaje pochodzą aż od 4 właścicieli: 4 z WCHiRZ w Poznaniu, 3 ze SHiUZ w Bydgoszczy, 2 z MCHiRZ w Łowiczu oraz 1 z PH Konrad (wykres 7). CAŁA POPULACJA WCHiRZ POZNAŃ SHiUZ BYDGOSZCZ MCHiRZ ŁOWICZ INNE PH KONRAD MCB KRASNE 14 MCHiRZ ŁOWICZ WCHiRZ POZNAŃ Właściciel Wykres 6. Analiza WH buhajów mających wycenę genomową i należących do polskich stacji unasieniania 279 SHiUZ BYDGOSZCZ PH KONRAD Wykres 5. Liczba buhajów ocenionych genomowo według właściciela Na liście 100 najlepszych buhajów zdecydowanym liderem jest SHiUZ w Bydgoszczy z 52 buhajami (52%), prawie jedna czwarta buhajów należy do MCHiRZ w Łowiczu 22, WCHiRZ w Poznaniu ma 15 buhajów, PH Konrad 3, a pozostałe 8 należy do innych właścicieli. Z każdą wyceną do rozrodu dopuszczone jest coraz młodsze pokolenie buhajów. W ostatniej ocenie, w najlepszej dziesiątce, aż 3 buhaje urodzone były w 2014 roku. W poprzedniej najmłodszy był buhaj urodzony w 2013 roku, a w ocenie 2014/2, która zrealizowana była niespełna rok temu, najmłodsze buhaje urodzone były w 2012 roku. PODSUMOWANIE Analiza trzeciej publikacji wyników WH oceny genomowej buhajów pokazała: jeszcze raz znaczną przewagę buhajów wycenionych na podstawie genomu od buhajów konwencjonalnych, coraz większy wybór dla hodowców w populacji buhajów genomowych: 95 buhajów z PF >= 135. Biorąc pod uwagę te wyniki można śmiało powiedzieć, że sytuacja ta pozwala polskim hodowcom na szerokie wykorzystanie tych buhajów do kojarzeń zarówno krów, jak i jałówek. D Sezon oceny Liczba buhajów Wykres 7. Liczba buhajów wg właściciela na liście 10 najlepszych buhajów wycenionych genomowo Objaśnienie użytych skrótów: PF indeks Produkcja i Funkcjonalność PPR podindeks produkcyjny PPO podindeks pokroju PPL podindeks płodności KS indeks komórek somatycznych DLUG długowieczność 98 hodowla i chów bydła

99 Modernizacja, grupy i przetwórstwo O płatnościach i PROW dla hodowców bydła mlecznego i producentów mleka rozmawialiśmy z Jarosławem Sierszchulskim, zastępcą prezesa Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. ROZMAWIA: Radosław Iwański Czy sprawa płatności do krów i do bydła oraz ich rejestracji w systemie ARiMR została do końca wyjaśniona? Już nie zgrzyta w tym zakresie? Niekorzystne dla rolników przepisy zostały już zmienione. Zgodnie ze zmianami płatności do krów i do bydła przysługują tym rolnikom, którzy złożyli do ARiMR wnioski o ich przyznanie i są w posiadaniu zwierząt zadeklarowanych do płatności, co potwierdza wpis do rejestru zwierząt gospodarskich. Płatność będzie przyznana do tych zwierząt, które na dzień 15 maja spełniały kryterium wieku. Jeszcze jeden warunek, którego spełnienie jest konieczne do uzyskania tej płatności, to dokonanie zgłoszenia zwierzęcia do ARiMR oraz spełnienie warunków w zakresie identyfikacji zwierząt, najpóźniej do dnia złożenia wniosku o przyznanie tych płatności. Aby otrzymać płatności do bydła i krów, rolnik jest zobowiązany utrzymywać te zwierzęta przez 30 dni od dnia złożenia wniosku. Czyli jeżeli rolnik dokonał wcześniej zgłoszenia zwierzęcia z naruszeniem terminów, to nie będzie to miało wpływu na przyznanie tych płatności. Producenci mleka mocno wpisują się w realizację wymogów zazielenienia, choćby poprzez posiadanie trwałych użytków zielonych. Mają czego się obawiać? Obowiązek realizacji praktyk zazielenienia wynika z przepisów UE, do których musimy się dostosować. Są to praktyki na rzecz ochrony środowiska i klimatu. W ich zakres wchodzi dywersyfikacja upraw, REKLAMA Czy stawki płatności, o których rozmawiamy, będą uzależnione od liczby zgłoszonych zwierząt, czy też są sztywne, niezmienne? Jakie one będą? Stawki dopłat są uzależnione od trzech kwestii: od kursu wymiany euro do złotego, liczby zwierząt zgłoszonych do płatności i ich zakwalifikowania i od koperty finansowej przeznaczonej na tę płatność na dany rok. Nie jesteśmy w stanie przewidzieć tych wszystkich kwestii, jednak szacujemy, że stawka płatności do jednej sztuki wyniesie w tym roku około 69 euro. Rozpoczął się sezon wystaw bydła mlecznego. Jałówki i krowy będą przemieszczały się. Czy ten fakt może w jakiś sposób wpłynąć na przyznane płatności do konkretnych, przemieszczanych zwierząt? Hodowcy bydła nie mają się czym denerwować. Pokazywanie bydła na wystawach nie ma absolutnie żadnego wpływu na płatności dodatkowe do zwierząt. Należy jedynie, zgodnie z prawem, zgłosić do ARiMR przemieszczenie zwierząt. hodowla i chów bydła 99

100 utrzymywanie obszarów proekologicznych oraz utrzymanie trwałych użytków zielonych. Są to elementy doskonale już znane rolnikom. Przeprowadziliśmy dużo szkoleń w tym zakresie łącznie 5,5 tys. Rolnicy, którzy posiadają trwałe użytki zielone, nie mają się czego obawiać. Warunki ich utrzymania co do zasady nie uległy zmianie w stosunku do minionej perspektywy finansowej. Natomiast rolnicy, którzy posiadają tzw. wyznaczone cenne przyrodniczo-trwałe użytki zielone, nie mogą ich przekształcać w inne użytkowanie. ARiMR ogłasza nabory wniosków, ale do ich uruchomienia potrzebne są rozporządzenia wykonawcze, które obecnie są opracowywane przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Czy w całym roku 2016 nie będzie kar, czy tylko do momentu składania wniosków w kolejnym roku? W odniesieniu do rolników, którzy złożą wnioski o przyznanie płatności w 2015 r. i w 2016 r. nie spełnią praktyk na rzecz ochrony środowiska i klimatu, nie będą nakładane dodatkowe kary administracyjne. Mówimy o okresie przejściowym, bo chcemy, żeby rolnicy dobrze zrozumieli i przygotowali się do realizacji praktyk na rzecz ochrony środowiska i klimatu. Jednak proszę pamiętać, że do roku 2016 będą stosowane pomniejszenia płatności za zazielenienie, jeżeli nie będą przestrzegane praktyki zazielenienia. Wysokość tych pomniejszeń będzie uzależniona od tego, w jakim stopniu nie będą przestrzegane takie praktyki. Przejdźmy do wsparcia w II filarze Wspólnej Polityki Rolnej. Na jaką pomoc mogą liczyć ci rolnicy, którzy mają krowy, utrzymują bydło i produkują mleko? Zacznijmy od tego, że wsparcie w ramach I i II filara Wspólnej Polityki Rolnej należy rozpatrywać kompleksowo. Każdemu rolnikowi, który posiada krowy czy bydło, przysługują dopłaty w ramach I filara WPR, o których mówiłem wcześniej. Natomiast w ramach II filara Wspólnej Polityki Rolnej stworzone zostały szerokie możliwości otrzymania wsparcia finansowego np. na tworzenie grup producentów, przetwórstwo rolno-spożywcze, w tym przetwórstwo mleka krowiego, czy też modernizację gospodarstw. Będzie funkcjonowała sztandarowa Modernizacja gospodarstw rolnych? Tak. Działanie to będzie kontynuowane, a producenci mleka będą mogli wnioskować o 500 tys. zł na inwestycje w budynki inwentarskie, czy o 200 tys. zł na inne cele inwestycyjne niezwiązane z nimi. Te kwoty nie sumują się. Ci, którzy będą chcieli skorzystać z dotacji z Modernizacji w ramach obszaru Rozwój produkcji mleka krowiego, będą musieli utrzymywać co najmniej 25 krów, a młodzi rolnicy, którzy chcą rozpocząć produkcję od zera, będą musieli po realizacji projektu wykazać się posiadaniem 25 sztuk bydła mlecznego. Czy została określona wielkość stada, powyżej której nie można ubiegać się o pieniądze z Modernizacji? Taka wielkość stada nie została określona. Jednakże w sposób pośredni istnieje tu pewne uregulowanie, gdyż wielkość ekonomiczna gospodarstwa uprawnionego do otrzymania pomocy z Modernizacji nie może być większa niż 200 tys. euro. Ograniczeniem jest również posiadanie do 300 ha gruntów rolnych. Z tego działania mogą także korzystać ci producenci mleka, którzy mają minimum 15 krów, a docelowo ich obsada w gospodarstwie wzrośnie do co najmniej 25, jak również młodzi rolnicy, którzy w momencie ubiegania się o wsparcie nie utrzymują krów albo utrzymywanych jest mniej niż 15 krów, a w wyniku realizacji operacji zostanie osiągnięty próg co najmniej 25 krów. Mówił Pan o inwestycjach w obory. Czy za pieniądze z Modernizacji można kupić bydło? Nie można. W poprzednich edycjach tego działania także nie można było kupować zwierząt, co wynikało bezpośrednio z przepisów wspólnotowych. Modernizacja nastawiona jest na inwestycje w technologie produkcji. Obecnie to działanie jest podzielone na tematyczne inwestycje czy też, mówiąc inaczej obszary, wśród nich znajdują się projekty realizowane w ramach rozwoju produkcji mleka krowiego. Czy to oznacza, że będą wyznaczane oddzielne terminy składania wniosków dla poszczególnych branż? Nie jest wykluczone, że w tym samym czasie wnioski o wsparcie inwestycji będą mogli składać zarówno np. producenci mleka, jak i producenci trzody chlewnej. Ci drudzy mogą ubiegać się nawet o 900 tys. zł dotacji. W tym działaniu jednym z priorytetów będzie również wsparcie obszaru związanego z racjonalizacją technologii produkcji, wprowadzeniem innowacyjności czy też zmianami profilu produkcji w gospodarstwach. Kiedy ARiMR uruchomi Modernizację gospodarstw rolnych? ARiMR oczywiście ogłasza nabory wniosków, ale do ich uruchomienia potrzebne są rozporządzenia wykonawcze, które obecnie są opracowywane przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. W ścisłej współpracy z resortem rolnictwa pracujemy nad ich ostatecznym kształtem. Ten rok, czy przyszły? Są plany, żeby jeszcze w tym roku Modernizacja gospodarstw rolnych została uruchomiona, przede wszystkim w zakresie dofinansowania inwestycji w produkcję zwierzęcą. 100 hodowla i chów bydła

101 Które jeszcze działania w ramach PROW będą adresowane do hodowców bydła mlecznego? Biorąc pod uwagę to, że hodowla bydła mlecznego wymaga dużych nakładów inwestycyjnych, wymieniłbym w tym miejscu pomoc na Inwestycje w gospodarstwach położonych na obszarach Natura Producenci z tych obszarów również będą mogli składać wnioski o dotację w wysokości 500 tys. zł, także w obiekty produkcyjne i 200 tys. zł na inwestycje niezwiązane z budową lub modernizacją budynków inwentarskich. Czy to jest oddzielne działanie niewchodzące w Modernizację? Modernizacja gospodarstw rolnych i Inwestycje w gospodarstwach położonych na obszarach Natura 2000 są działaniami co do zasady podobnymi do siebie, różni je kryterium dostępu. W tym drugim przypadku pomoc przysługuje gospodarstwom położonym na obszarach Natura Trzecim, nazwijmy to wariantem Modernizacji, będą Inwestycje w gospodarstwach położonych na obszarach OSN. Na tych obszarach można będzie ubiegać się o dotacje w wysokości 50 tys. zł na inwestycje związane z dostosowaniem gospodarstwa położonego na obszarze OSN i prowadzącego produkcję zwierzęcą do nowych wymogów w zakresie gromadzenia nawozów naturalnych. Modernizacja wesprze konsolidację produkcji, czy raczej ją zatrzyma? Odkąd weszliśmy do UE, widać wyraźnie, że wzrasta liczba krów i produkcja mleka przypadająca na jedno gospodarstwo. PROW na lata będzie sprzyjał konsolidacji, ponieważ mamy w nim zapisane działanie Tworzenie grup i organizacji producentów. Ci, którzy chcą sprzedawać na rynek ujednolicone produkty, promować je, wspólnie prowadzić biznes, powinni zgłosić się do nas po wsparcie finansowe. Otrzymają oni także dotacje do wartości sprzedaży swoich produktów. Nie trzeba chyba nikogo przekonywać o zaletach i korzyściach płynących z udziału w grupach producentów. Ci, którzy je utworzą, mogą z kolei liczyć również na dotacje na przetwórstwo, mogą przetwarzać mleko i bezpośrednio wprowadzać je na rynek. Zrzeszenia takich hodowców, mówiąc krótko, mogą tworzyć zakłady przetwórcze. Proszę zauważyć, że te działania służą zarówno konsolidacji poziomej, jak i pionowej producentów mleka. To działanie jest kontynuacją Zwiększenia wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej z poprzedniego Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich , a obecnie nazywa się Wsparcie inwestycji w przetwarzanie produktów rolnych, obrót nimi lub rozwój. Wysokość wsparcia w tym działaniu może wynieść nawet do 15 mln zł. Kryteria dostępu do tego działania są obecnie opracowywane. Czy branża mleczarska, a Polska przecież stoi spółdzielczością, ma w PROW na lata przypisane działania, w ramach których może ubiegać się o środki finansowe? Nasze działania skupiamy na producentach mleka i ich chcemy wspomóc w pierwszej kolejności. Hodowla krów i produkcja mleka jest przez nas traktowana w sposób szczególny. Planujemy, żeby jeszcze w tym roku Modernizacja gospodarstw rolnych została uruchomiona, w zakresie dofinansowania inwestycji w produkcję zwierzęcą. Dotychczas z odpowiednim wyprzedzeniem Agencja informowała o naborach wniosków. Tak będzie nadal? Oczywiście tak. Do informowania o naborach wniosków z odpowiednim wyprzedzeniem obliguje nas prawo i będziemy się z tego obowiązku bezwzględnie wywiązywać. Poza tym pragnę przypomnieć, że każdy producent może zwrócić się do ARiMR z pytaniem, na które odpowiemy. Informacje o prowadzonych przez nas działaniach można znaleźć na naszym portalu internetowym. Zachęcam również do zapoznania się z wydawanymi przez nas broszurami, które są dostępne w naszych placówkach, zapraszam także do udziału w organizowanych przez Agencję szkoleniach i spotkaniach informacyjnych. Dziękuję za rozmowę. D REKLAMA

102 20 lat zmian w oborze Około 25 lat temu doskonały naukowiec i zarazem świetny praktyk, pan prof. Zygmunt Reklewski z Instytutu Genetyki i Hodowli Zwierząt Polskiej Akademii Nauk w Jastrzębcu, przedstawił dane, z których wynikało, że za produkcję mleka odpowiada prawie w 50 procentach środowisko. AUTOR: dr Zbigniew Lach Środowisko rozumiane jako: wentylacja, oświetlenie, rodzaj ściółki, możliwość ruchu, system doju, system usuwania obornika, żywienie. Przez kolejne lata odkrywaliśmy, i wciąż odkrywamy, jak prawdziwa jest ocena profesora. Dwadzieścia lat temu normą było uszczelnianie obór w okolicach listopada. Wszystkie działania miały na celu chronienie krów przed spadkiem temperatury w czasie zimy bo w oborze miało być ciepło. Stopniowo musieliśmy się pogodzić z faktem, że optymalną temperaturą dla coraz bardziej wydajnych krów jest +40 C. Mało tego. Zrozumieliśmy, że większym problemem dla krów jest temperatura plus 26 niż minus 15. Efektem tych obserwacji, wspieranych doświadczeniami hodowców z Zachodu, z którymi mieliśmy coraz większy kontakt, było pojawianie się zupełnie odmiennych od dotychczasowych obiektów inwentarskich. Powstawały obory otwarte, bez okien i drzwi. Obory, w których otwory zasłaniane są kurtynami o różnych konstrukcjach. Szczęście krów dopełniały wentylatory i mieszacze powietrza. Klimat w oborach uległ zmianie. Powszechnym było zjawisko obniżania wydajności mleka i zawartości w nim tłuszczu w okresie letnim. Jednocześnie latem krowy jadły mniej. To był podstawowy efekt odczuwania zbyt wysokiej temperatury w oborach. Krowy bardzo intensywnie sortowały pasze w korycie, wybierając komponenty treściwe, pomijając objętościowe. To naturalny sposób ograniczania stresu cieplnego. Skutkiem tego podkwaszały się i oczywiście mniej doiły. Poniższa tabelka ilustruje zależności pomiędzy potrzebami krów a temperaturą powietrza. Temperatura C Zapotrzebowanie bytowe % zapotrzebowania w stosunku do potrzeb w temp. 20 C Pobranie suchej masy pasz dla pokrycia potrzeb bytowych Pobranie suchej masy pasz niezbędne dla produkcji 30 kg mleka ,5 20, ,7 20, ,1 21, ,7 21, ,5 22,2 Zauważyliśmy, że częstym limitem produkcji mleka jest najtańsza pasza WODA. Stare poidła językowe zaczęły znikać z obór na rzecz poideł o dużym lustrze wody, z szybkim ich napełnianiem i systemami uniemożliwia- 102 hodowla i chów bydła

103 REKLAMA jącymi ich zamarzanie. Poniżej przedstawiono zależność pomiędzy pobraniem wody a temperaturą, pobraniem paszy i wydajnością mleczną. Dzienna produkcja mleka Dzienne pobranie SM Tygodniowa temperatura minimalna w oc Dzienne zapotrzebowanie na wodę w litrach 18 kg 19 kg kg 22 kg kg 25 kg kg 27 kg I zaczęliśmy zwracać uwagę na czystość wody. Jeszcze dwie dekady temu było oczywiste, że w naszym kraju krowa w oborze stoi na łańcuchu. Rosnący dostęp do Internetu, wyjazdy hodowców na fermy w krajach starej Unii, a także do USA i Kanady skutkowały uwalnianiem krów z łańcucha. Z biegiem czasu Polskie już doświadczenia i porównania obór uwięziowych i wolnostanowiskowych dały jednoznaczne rezultaty. Krowy wolnowybiegowe zdecydowanie lepiej jadły, więcej produkowały, lepiej manifestowały ruje i lepiej zachodziły w ciążę. Wyzwolenie krów z uwięzi dało szansę na wprowadzenie nowoczesnych wówczas technologii doju. Jednocześnie pojawiła

104 się konieczność wprowadzenia grup żywieniowych, a w oborach zaczęły jeździć wozy paszowe. Wzrost kalibru zwierząt, intensywność przemieszczania się zwierząt w oborze, intensywność żywienia i wzrost wydajności odsłoniły wady krów, o których wcześniej nie rozmawialiśmy. Krowy dotychczas chorowały na mastitis, metritis. To znaliśmy. Doskonale zaprzyjaźniliśmy się z kwasicą. Wraz z uwolnieniem krów z łańcucha i wzrostem wydajności pojawiły się kulawizny. I nagle potrzebowaliśmy fachowej korekcji racic. Podkreślam FACHOWEJ. Odpowiedzią na tę nową potrzebę było pojawienie się mnogości firm prowadzących korekcję racic. Na różnym poziomie. Czas i hodowcy zweryfikowały rzetelność prowadzonych usług. Dziś na rynku pozostali najlepsi. Są oni aktualnie partnerem w rozmowie z doradcą żywieniowym, bowiem wielokrotnie charakter zmian w obrębie racic, jakość rogu racic jest następstwem jakości żywienia krów. ZMIANY W POZYSKIWANIU MLEKA Jeszcze pod koniec lat dziewięćdziesiątych mleko było produktem strategicznym. Musiało być odebrane od rolnika, i już. Miało być białe, tłuste i To wszystko. Przypominam sobie zdarzenie, w którym hodowca dostał informacje z mleczarni, iż w jego mleku stwierdzono komórek somatycznych w ml. Informacja ta była wielką zagadką. Bo dużo to, czy mało? Dobrze to, czy źle? Taka była nasza świadomość o jakości mleka 20 lat temu. Dziś spełnianie norm jakościowych (komórki, bakterie) jest standardem. Drogę od tylko białego i tylko tłustego mleka do mleka spełniającego wysokie rygory jakościowe przeszliśmy stosunkowo szybko. Bo jakość stała się warunkiem odbioru mleka i określała cenę. Kluczową rolę odegrała zmiana techniki pozyskiwania mleka. Pracochłonność i uciążliwość doju bańkowego, a nawet doju rurociągowego, i do tego niska jakość higieniczna pozyskiwanego w ten sposób surowca spowodowały rewolucyjną zmianę procesu doju. Standardem stały się nowoczesne udojnie: od rybiej ości, bok w bok czy tandemu, aż po karuzele. Dój stał się przede wszystkim fizycznie mniej uciążliwy, a mleko zachowywało standardy higieniczne. Automatyzacja doju na halach udojowych czy na karuzelach zmieniła także jakość serwisów udojowych. Pan złota rączka odszedł w niepamięć. Hala, która nie zachowywała parametrów technicznych i właściwej procedury REKLAMA 104 hodowla i chów bydła

105 mycia, była najzwyczajniej instalacją wadliwą, żeby nie powiedzieć szkodliwą. Aktualnie coraz popularniejszą inwestycją stają się roboty udojowe. Weszliśmy w nową epokę technologii doju. Jakość pracy hodowcy zmieniła się w sposób, którego w roku 1995 na pewno nie przewidywaliśmy. Dój w robocie zmienił warunki samego doju dla krowy. O sekrecji mleka w wymieniu decydują m.in.: ciśnienie wewnątrz wymienia i czynnik hormonalny FIL (Feedback Inhibitor of Jeszcze pod koniec lat dziewięćdziesiątych mleko było produktem strategicznym. Musiało być odebrane od rolnika, i już. Miało być białe, tłuste i To wszystko. Lactation) hamujący sekrecję mleka. Wraz ze wzrostem ilości mleka w wymieniu jego produkcja się obniża, bo wzrasta w nim ciśnienie i ilość FILa. Dwukrotny, a w nielicznych przypadkach trzykrotny (sporadycznie czterokrotny) dój na dobę to kompromis pomiędzy możliwościami osób dojących a potrzebami krowy. Dój w robocie jest przede wszystkim zgodny z rytmem i potrzebą każdej krowy. To niebywała zaleta doju w tym urządzeniu. Ale dój w robocie to także niestety szukanie kompromisu w żywieniu. Częstym jest spór o ilość paszy treściwej podawanej w ciągu doby w stanowisku udojowym. Fundamentalnym jest rozstrzygnięcie kwestii: czy w oborze jest król Robot, czy w oborze jest królowa Krowa. Dla mnie zawsze pierwszeństwo ma królowa i pod nią ustawiam żywienie. Inne interesy ma dostawca granulatu podawanego w robocie choć tak być nie powinno a inne krowa. Zbyt często interesy tej drugiej schodzą na drugi plan. To właśnie tutaj jest miejsce na pracę i wysiłek rzetelnego doradcy żywieniowego. Ilość danych, jakie hodowcy uzyskują podczas automatycznego doju, jest skarbnicą wiedzy dla hodowcy, serwisów żywieniowych, inseminatorów i lekarzy weterynarii. Inna sprawa to wykorzystywanie ich. Dane z udojni wzbogacone o zmieniający się zakres analiz w ramach OWUB (pisałem o tym w poprzednim numerze) daje nam pełen obraz stada. Analiza tych danych pozwala poprawić prawie wszystko. Od wydajności przez skład mleka, rozród aż po zdrowie. W 1995 roku takich możliwości nie mieliśmy. D REKLAMA

106

107

108 POTRZEBNA JEST JEDNOMYŚLNOŚĆ Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Siedlcach jest jedną z najdłużej istniejących na polskim rynku i może pochwalić się naprawdę bogatą historią. Na jej produktach wychowały się całe pokolenia. Historię zakładu, jego profil, a także własną wizję sytuacji w branży mleczarskiej przedstawił nam wiceprezes zarządu, Waldemar Szajko. AUTOR: Mateusz Uciński ZDJĘCIA: Radosław Iwański Spółdzielnia mleczarska w Siedlcach powstała w latach 30. ubiegłego wieku. Została zorganizowana poza miastem, ale z upływem czasu i rozwojem aglomeracji została otoczona budynkami i obecnie znajduje się w dość gęsto zaludnionym rejonie Siedlec, w towarzystwie parku i szpitala. Mimo tak pięknego położenia ogranicza to w pewnym sensie mleczarnię, bo nie ma możliwości dokupienia gruntu w celach inwestycyjnych. OSM Siedlce w czasach największej prosperity skupowało ponad 90 milionów litrów mleka w roku, w chwili obecnej jest to ok. 40 milionów. Całość skupionego mleka jest przetwarzana. Tym, z czego mleczarnia słynie w całej Polsce, jest produkcja mleka w proszku. W 1950 roku na terenie zakładu zbudowano proszkownię, wyposażoną w dużej mierze przez UNICEF, jako dar dla dobra polskich dzieci. Wtedy właśnie rozpoczęto produkcję mleka dla niemowląt, tzw. niebieskie, na którym wychowały się całe pokolenia i które spółdzielni w Siedlcach przyniosło zasłużoną sławę w całym kraju. Ponadto mleczarnia produkuje dużą gamę twarogów w świeżo zmodernizowanej twarożkarni, gdzie w ciągu dnia przerabianych jest 100 tysięcy litrów mleka, z których produkowanych jest ok. 16 ton twarogu. Środki zainwestowane w ostatnich latach w ten dział, w celu wyposażenia go w nowoczesne urządzenia i technologie, sięgnęły ok. 8 milionów złotych. Ponadto mleczarnia produkuje masło, serki homogenizowane (w ofercie zakładu od 1978 roku), a także znakomitej jakości kefiry, śmietany jogurtowe i zwykłe, jogurty i napoje mleczne fermentowane. 108 hodowla i chów bydła

109 Rynkami, na których prężnie działa OSM Siedlce, są rynek lokalny oraz warszawski, a także południowa część Polski, gdzie na terenie od Zielonej Góry do Rzeszowa i Przemyśla produkty zakładu, a zwłaszcza wyżej wspomniane mleko w proszku, mają bardzo wysoką renomę. W chwili obecnej mleczarnia posiada około sześciuset dostawców, z których setka dostarcza mleko do punktów chłodzenia, od pozostałych mleko odbierane jest z gospodarstwa. Około 15 procent spośród tych producentów zabezpiecza mleczarnie w ponad 80 procent rzeczywistej ilości skupionego mleka. Lwia część hodowców, którzy mają zakontraktowane dostawy mleka do spółdzielni, jest jednocześnie jej udziałowcami i stanowi trzon sprawnego funkcjonowania zakładu. Wielkość dostaw sięga niekiedy do 6 tysięcy litrów mleka dziennie. Mleczarnia chlubi się tym, iż w tym gronie przeważają hodowcy z prawdziwą pasją, wzorcowo i nowocześnie prowadzący swoje gospodarstwa. O obecnej sytuacji na rynku mleka, związanej między innymi ze zniesieniem kwot mlecznych i rosyjskim embargiem, opowiada wiceprezes zarządu OSM w Siedlcach Waldemar Szajko. Pierwszą rzeczą, na którą zwraca uwagę, jest samo pojęcie spółdzielczości. Postrzeganie spółdzielczości, jako pewnego rodzaju reliktu przeszłości w Polsce, wciąż bardzo pokutuje zauważa. Ferowanie na przekór starej, prawdziwej spółdzielczości nowej formy, czysto biznesowej, wspierającej grupy producenckie, jest tak naprawdę biciem w spółdzielczość. Gdy spojrzymy, co się dzieje na świecie, cztery spośród największych firm mleczarskich są spółdzielniami. W Polsce 5 z 6 głównych sił to także są spółdzielnie bardzo prężne, ekspansywnie działające. Wobec tego przekreślanie spółdzielczości jest co najmniej nie na miejscu podkreśla. Waldemar Szajko, spytany, czy dają się już odczuć skutki zniesienia kwot mlecznych i uwolnienia rynku, zdecydowanie potwierdza. Niestety, odczucia te są mocno negatywne i wiążą się z zachowaniem, jakie sieci handlowe praktykują wobec mleczarni, wykorzystując trudną sytuację rynkową. Lider rynku detalicznego już na początku kwietnia w okresie, kiedy panował jeszcze względny spokój na rynku wystąpił do swoich dostawców wyrobów nabiałowych z żądaniem obniżenia cen wyrobów, przetarł szlaki dla innych zauważa Szajko, i na potwierdzenie tego pokazuje 4 pisma z innych sieci o bardzo podobnej treści. W opinii prezesa OSM Siedlce, patrząc chociażby na raporty firm analitycznych, widać, że sieci handlowe, bazując na światowych spadkach cen produktów mlecznych, również wymagają obniżek. Jednocześnie towary i przetwory mleczne na ich półkach nie tanieją proporcjonalnie do tych spadków. W kontekście tego należy sobie zadać pytanie, na ile pretekstem do takich działań jest likwidacja kwotowania, a na ile chęć zysku i wykorzystania sytuacji. Nadmienić trzeba, że w kontekście tych żądań w mleczarni została zwołana Komisja Gospodarcza, aby opracować stanowisko zakładu wobec praktyk, których nie da się nazwać inaczej niż nikczemnymi. Oddzielnym problemem, który zauważa Waldemar Szajko, jest kwestia kar za przekroczenie kwot mlecznych, co przy dynamice skupu w siedleckiej spółdzielni, sięgającej 106 procent, generuje bardzo duże REKLAMA hodowla i chów bydła 109

110 kary za przekroczenie kwot, których suma może wynosić ponad 2 mln złotych. Chociaż kara wymagalna jest od producentów, musi ją odprowadzić podmiot skupujący. Trudno jest sobie nawet wyobrazić sytuację, że podmioty miałyby to sfinansować. Po pierwsze prawnie jest to tak jak wspomniałem, wymagalne od producentów, po drugie jest to bardzo duże obciążenie dla przetwórcy zauważa wiceprezes OSM Siedlce. W ostatnich miesiącach przed uwolnieniem kwot mlecznych widać było wśród hodowców próby wyhamowania produkcji, natomiast w tej chwili, z miesiąca na miesiąc widzimy średnio pięcioprocentowy wzrost produkcji, co w jakimś sensie potwierdza prognozy analityków o stopniowym jej wzroście dodaje. W opinii Waldemara Szajko rozwiązaniem obecnych problemów jest ciągłe poszukiwanie nowych rynków dla zbytu mleka i jego produktów. Nawet w momencie trwania tej rozmowy w Chinach odbywały się wielkie targi produktów mleczarskich, na których jest wielu przedstawicieli polskich firm, m.in. także reprezentanci OSM Siedlce. Innymi rynkami intensywnie penetrowanymi obecnie przez producentów i przetwórców mleka są kraje arabskie. Kolejnym rozwiązaniem, które zadowoliłoby na pewno wszystkich, byłoby ponowne otwarcie rynków rosyjskich, ale jak zaznacza Szajko jest to na chwilę obecną mało prawdopodobne. Pozostawiając skalę makro skoncentrujmy się na naszym rodzimym podwórku i problemach z sieciami handlowymi, dla których pewną przeciwwagą byłaby większa jednomyślność i konsolidacja przemysłu mleczarskiego. Waldemar Szajko zauważa, że podczas spotkania zorganizowanego w ubiegłym roku w Nieborowie podjęte zostały próby utworzenia organizacji stanowiącej jedną reprezentację całego środowiska, jednak do powołania takiej nie doszło. Rozwiązanie takie, zdaniem prezesa OSM Siedlce, jest bardzo trudne do zrealizowania, ponieważ wśród przetwórców mleka w Polsce jest zbyt dużo różnic w postrzeganiu swojego interesu, co utrudnia wszelkie procesy konsolidacyjne. Możliwe, że w tym biznesie wymagana jest wielość podmiotów i ich konkurencyjność, ale w przypadku zagrożenia ze strony np. sieci handlowych powinno się mówić jednym głosem zauważa prezes Szajko. Potrzebna jest jednomyślność wśród organizacji związanych z rynkiem mleka. Jedno, wspólne stanowisko, którego działania będą kontrą dla praktyk stosowanych przez sieci handlowe dodaje. Waldemar Szajko zauważa, że w przeciwieństwie do Litwy i Estonii, nie posiadamy wyłącznie własnych, polskich sieci, które mogłyby zapewnić platformę sprzedażową i w pewnym sensie decyzja o tak ekspansywnym wpuszczeniu na polski rynek sieci zagranicznych była dużym błędem, podobnie jak brak regulacji prawnych ograniczających tę ekspansję. Efektem tego jest fakt, że sieci handlowe urosły w tak wielką siłę, iż posiadają znaczną przewagę negocjacyjną, rynkową i potencjał handlowy nawet w stosunku do liderów tego rynku, i potrafią wywierać presję na swoich dostawców Nawet niedawno czytałem doniesienia prasowe przypomina sobie Szajko o tym, że dużej spółdzielni groziło wycofanie ich mleka UHT z oferty jednego z dużych marketów. A są to praktyki podłe, tak jak wymuszanie obniżki cen przez straszenie zmianą na bardziej konkurencyjnego, czyli tańszego kontrahenta. Jest to bardzo czytelny szantaż, bo inaczej tego nazwać nie można. Według prezesa OSM Siedlce idealnym rozwiązaniem byłoby stworzenie własnej platformy handlowej. Pozostaje tylko pytanie, w jakiej formie miałaby ona funkcjonować. Jako kolejna sieć handlowa, grupa małych, detalicznych punktów sprzedaży, czy oprzeć ją wyłącznie na sprzedaży hurtowej. Wiadomo, że stworzenie tego byłoby trudne, zwłaszcza biorąc pod uwagę fakt, że rezygnacja z obecnych dostaw do sieci, w których lokowane jest od 30 do 50% produkcji, mogłaby poważnie zachwiać kondycją firm decydujących się na taki krok. Innym, bardzo ważnym czynnikiem determinującym rynek, na który zwraca uwagę Waldemar Szajko, jest spożycie mleka, które w Polsce wciąż jest niskie. Istotna jest w opinii prezesa OSM Siedlce jeszcze mocniejsza promocja produktów mlecznych, wytworzenie swoistej kultury ich spożycia, wyrobienie przyzwyczajeń, tak jak jest to obecne u naszych zachodnich sąsiadów. Mimo problemów, z jakimi obecnie boryka się branża mleczarska, zarząd Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej w Siedlcach patrzy optymistycznie w przyszłość. W ostatnim czasie udało się zrealizować w znacznej części zamierzone plany, czyli rozwinięcie i zmodernizowanie produkcji twarogów, postawienie na rozwój produktów fermentowanych i utrzymanie na stałym poziomie produkcji mleka w proszku, we wszystkich jego odmianach. Spółdzielnia zamierza zmodernizować proszkownię mleka, chociaż największe inwestycje przewidywane są w sferze energetyki, produkcji chłodu i ciepła, a także w oszczędności czynników energetycznych. Na ukończeniu jest wymiana transformatora, która pozwoli na oszczędność nawet do 30% kosztów dostaw i zużycia energii w zakładzie. D 110 hodowla i chów bydła

111 w wolnej chwili Heliotrop peruwiański Dobre Na WSZYSTKO Ogórecznik lekarski AUTOR I ZDJĘCIA: Katarzyna Misiak, Ogród Dendrologiczny w Przelewicach Podobno dawno temu rycerzom ruszającym do boju podawano puchar wina z kwiatami ogórecznika, który miał zapewnić im męstwo i odwagę. Z kolei kwiatki niezapominajki miały wspomóc pamięć damy, która winna była wiernie czekać powrotu swego rycerza z pola bitwy. Do leczenia ran i złamań stosowano żywokost, a jeśli oczekująca dama z tęsknoty zapadła na suchoty, serwowano jej miodunkę. Wszystkie te rośliny należą do rodziny ogórecznikowatych. Żywokost i miodunka to byliny, niezapominajka jest dwuletnia, a ogórecznik to roślina roczna. Nazwa ogórecznik odnosi się do smaku liści i młodych pędów, do złudzenia przypominającego świeże ogórki. Kwiaty ogórecznika można dodać do letnich herbat zaparzone zachowują błękitny kolor, ale nie zmieniają znacząco smaku. Można je też zamrażać w kostkach lodu. Żywokost i miodunka sprawdzają się jako rośliny okrywowe w ogrodach o leśnym charakterze, ale raczej na żyznych glebach. Szczególnie miodunka, z racji wzoru białych plamek na liściach, dodaje uroku rabatom. Niezapominajka i ogórecznik mogą rozsiewać się same, a jedyne, czego nie powinno im zabraknąć, to woda. Do kompozycji rodzinnej na wilgotnym stanowisku, np. pod starym murem, do wymienionych będą pasować dodatkowo byliny: brunnera odmiany o ozdobnych liściach, ułudka wiosenna i nawrot czerwonobłękitny. Zielono-błękitno-srebrna grupa ogórecznikowatych to dobre tło dla pojedynczych okazów roślin o intensywnie czerwonych liściach lub kwiatach. W ogrodach ekologicznych żywokost jest na wagę złota, ponieważ z jego liści można produkować wartościowy nawóz płynny. Z racji dużej zawartości potasu, wapnia, żelaza i magnezu liście te są również cennym składnikiem kompostu. W dobrych warunkach żywokost może się nadmiernie rozrastać, dlatego nie należy go łączyć z niskimi roślinami. Mimo że żadna roślina w tej grupie nie jest szkodliwa, osoby o bardzo wrażliwej skórze mogą zauważyć podrażnienia po zbieraniu żywokostu lub ogórecznika, bo na nich charakterystyczne dla całej rodziny włoski są najbardziej wyczuwalne i drapiące. REKLAMA ŮŮzwierzęta importowane z najlepszych stad hodowlanych Danii, Holandii i Niemiec ŮŮcórki buhajów ze światowej czołówki ŮŮzwierzęta w znakomitej kondycji z pełną dokumentacją, wolne od chorób Z Ameryki pochodzi światłolubny przedstawiciel tej rodziny heliotrop peruwiański, krzew niezimujący w naszych warunkach w gruncie. Heliotropy kwitną na fioletowo i mają intensywny waniliowy zapach. Przeniesione jesienią do mieszkania jaśnieją: kwiaty stają się jasnofioletowe, a nowe liście są jasnozielone. Nie należy ich wtedy dodatkowo nawozić, ponieważ reakcja wynika ze zmiany oświetlenia, a nie z niedoboru składników. Wyniesione wiosną na dwór w ciągu 2 3 dni ściemnieją, choć najmłodsze liście mogą ulec poparzeniu słonecznemu i zaschnąć, jeśli roślina od razu trafi w pełne słońce. D OPI Sp. z o.o. JAŁÓWKI WYSOKOCIELNE, KROWY, PIERWIASTKI Wyjazdy na selekcję Korzystne kredytowanie! BAZA Górki-Sypniewo 4 k/łomży tel , , info@opi-poland.pl

112 w wolnej chwili Opactwo Benedyktynów W Tyńcu AUTOR I ZDJĘCIA: Wojciech Rasiński Malowniczo położone na skalistym brzegu Wisły, założone w 1044 roku opactwo Benedyktynów w Tyńcu pod Krakowem jest najstarszym klasztorem na ziemiach polskich. Od momentu powstania stanowiło ważny ośrodek życia duchowego. Odegrało istotną rolę w historii Polski, a jego bramy zawsze są otwarte dla tych, którzy poszukują duchowego wsparcia. 112 hodowla i chów bydła Opactwo ufundował Kazimierz I Odnowiciel, prawnuk Mieszka I. Działo się to po kryzysie młodego piastowskiego państwa spowodowanym bezkrólewiem, w okresie pogańskiego buntu, tuż po rabunkowym najeździe księcia czeskiego Brzetysława. Sprowadzeni prawdopodobnie z Francji benedyktyni mieli wspierać odbudowę odrodzonego państwa i odnowę Kościoła. Pierwszym opatem tynieckim został biskup krakowski Aaron. Już w XI w. na wapiennym wzgórzu tynieckim wzniesiono pierwszą kamienną romańską bazylikę. Jej resztki odkryto kilkanaście lat temu pod posadzką obecnego kościoła. Odkopano też groby pierwszych opatów, cenne przedmioty liturgiczne wśród nich unikalny romański kielich podróżny ze szczerego złota. Pierwszy romański kościół i klasztor nie dotrwały do naszych czasów zostały zniszczone podczas napadu Tatarów. W XIII w. benedyktyni odbudowali opactwo, a wzgórze otoczyli obronnym murem. Klasztor w Tyńcu stał się silnie ufortyfikowaną twierdzą. Dzięki swojej zapobiegliwości oraz hojnym darowiznom benedyktyni tynieccy dorobili się fortuny i do połowy XV w. zaliczali się do najbogatszych konwentów w Polsce. Jak pisał w swojej kronice Jan Długosz, posiadali dobra, składające się: ze stu wsi i pięciu miasteczek. W wieku XIV i XV mnisi wznieśli na wzgórzu tynieckim gotycki kościół bez wież. Zachowały się z niego do naszych czasów liczne fragmenty: fundamenty, szkarpy (przypory), okna w prezbiterium, schody na piętro, pomieszczenie skarbca i płyta posadzkowa. Gotycki kościół przebudowano w latach w stylu barokowym i w tej postaci zachował się bez większych zmian do naszych czasów. Rozbudowie i przeróbce ulegały również zabudowania klasztorne. Na początku XIV w. we wschodnim skrzydle powstał krzyżowo sklepiony kapitularz (pomieszczenie klasztorne służące zakonnikom do zebrań), a w XV w. gotyckie krużganki, otaczające wirydarz ogród umieszczony wewnątrz murów. Kilkakrotnych przebudów w stylu renesansowym i barokowym dokonano w XVI i XVII w. Zabudowania tynieckie ucierpiały jednak poważnie w czasie najazdu wojsk szwedzkich na Polskę w połowie XVII w. W latach , gdy twierdza była ważnym punktem oporu konfederatów barskich, wskutek ostrzału artyleryjskiego zniszczeniom uległy mury od strony wschodniej, do dnia dzisiejszego obniżone. Na początku XIX w. Austriacy dokonali kasacji zakonu benedyktynów, a budynki klasztorne przejęło biskupstwo krakowskie. Ostateczny cios zadał

113 opactwu wielki pożar, jaki wybuchł od pioruna w 1831 r. Odnowiono po nim tylko kościół. Tuż przed wybuchem II wojny światowej biskup krakowski kardynał Adam Sapieha sprowadził ponownie benedyktynów do Polski i przystąpił do odbudowy zabytkowego opactwa. Jednak realizację jego zamierzeń uniemożliwiła napaść wojsk hitlerowskich na Polskę. Dopiero po II wojnie światowej, m.in. dzięki przyznanym na ten cel poważnym funduszom państwowym, podjęto dalsze prace archeologiczne, restauracyjne i konserwatorskie. Dzisiaj, tak jak przed wiekami, do zabudowań klasztornych wchodzi się przez średniowieczne budynki bramne. W pierwszym z nich, tzw. Opatówce, można zwiedzić małe muzeum. Następna brama prowadzi na dziedziniec główny. Roztacza się z niego piękny widok na płynącą w dole Wisłę. Na środku dziedzińca stoi zabytkowa studnia z 1620 r., ozdobiona drewnianą altaną. Klasztor przylega do południowej ściany kościoła. Warto w nim obejrzeć gotyckie krużganki oraz XIV-wieczny kapitularz. W kościele na uwagę zasługuje późnobarokowy ołtarz główny projektu Franciszka Placidiego. Wykonany jest z czarnego marmuru, na którego tle odcinają się złocone figury świętych. W prezbiterium znajdują się XVII-wieczne stalle, ozdobione obrazami przedstawiającymi sceny z życia św. Benedykta. Zakonnicy, według reguły św. Benedykta, mieli utrzymywać się z pracy własnych rąk, przy klasztorze istniały zatem zabudowania gospodarcze i ogród (jeden z pierwszych renesansowych ogrodów na ziemiach polskich). Ma on do dzisiaj trzy poziomy, z których najniższy posiada kształt dzwonu. Tak jak przed wiekami, tak i dziś przebywający w opactwie pielgrzymi mogą otrzymać wsparcie duchowe, uczestnicząc w mszach i nabożeństwach razem z mnichami, a nawet uzyskać indywidualne porady. Benedyktyński Instytut Kultury Chronić Dobro, propagujący duchowość benedyktyńską, oferuje szeroki program rekolekcji, warsztatów rozwojowych, inspirowanych regułą św. Benedykta, oraz wydarzeń kulturalnych. Przygotowany dla pątników Dom Gości oferuje pokoje w odrestaurowanym budynku dawnej Biblioteki i w Opatówce. Szczególną atrakcją kulturalną jest festiwal Benedyktyńskie Lato Muzyczne z udziałem wykonawców z różnych krajów Europy, odbywający się co roku we wszystkie niedziele lipca i sierpnia. Na terenie opactwa działają także: księgarnia, restauracja, kawiarnia z tarasem widokowym i sklep z Produktami Benedyktyńskimi. Zajrzyjcie więc do Tyńca naprawdę warto! D REKLAMA

114 w wolnej chwili Perkoz dwuczuby AUTOR I ZDJĘCIA: Stanisław Gąsiorowski Największy i najliczniejszy z występujących w Polsce perkozów, wielkości kaczki krzyżówki. Występuje w całej Polsce poza górami. Zasiedla jeziora i stawy, rzadziej rzeki. Nie lubi zbiorników zarośniętych, bez lustra wody. Upierzenie u samca i samicy jest jednakowe. Wierzch ciała ciemnobrązowy, boki brązowo-białe. Brzuszek i szyja jasne (białe), a na głowie dwa czuby i rdzawo-czarne bokobrody. Widać je jednak dokładnie tylko w czasie tokowania. Perkoz wyprowadza jeden lęg w roku. Taniec godowy jest piękny. Rozpoczyna się od ukłonów i stroszenia czubów i bokobrodów. Ptaki potrząsają głowami, kręcą nimi, a przedstawienie kończy się zbliżeniem obu ptaków i zetknięciem piersiami. Gniazdo pływające, w przybrzeżnych szuwarach, zakotwiczone o wodne rośliny, jest arcydziełem budownictwa. Zbudowane z roślin wodnych i błotnych (wpółzgniłych), doskonale utrzymuje się na wodzie. Perkoz składa 2 6 jaj, które wysiadywane są przez ok. 28 dni. Młode od razu pływają i nurkują. Przez pierwsze trzy tygodnie wożone są na grzbiecie rodziców. Rodzice, karmiąc pisklęta, przyzwyczajają je do rybnego pokarmu pokarm perkozów stanowią głównie ryby. Zjadają też owady, skorupiaki, mięczaki, kijanki i żaby, a uzupełniają to pokarmem roślinnym. Żeby ości nie uszkodziły im przewodu pokarmowego, połykają drobne pióra, które jednocześnie oczyszczają żołądek z niestrawionego pokarmu. Perkoz pływa szybko i zwinnie, co umożliwiają mu szerokie płatki skóry na każdym palcu, każdy z nich działa jak wiosło w czwórce ze sternikiem. Podczas ucieczki lub w pogoni za pokarmem nurkuje do głębokości 30 metrów i potrafi być pod wodą do 40 sekund. W wodzie nie marznie, gdyż gęste pióra, nasmarowane tłuszczem z gruczołu kuprowego, doskonale go chronią. Jest to ptak wędrowny, przylatuje w III IV, odlatuje IX X. Część ptaków zimuje na naszym Bałtyku, choć ostatnio coraz częściej na niezamarzniętych zbiornikach. W przeszłości polowano na perkozy, a ich piór używano jako ozdoby kapeluszy. Dziś tępione są przez rybaków, jako szkodniki rybackie. Znajdują się pod ochroną. D 114 hodowla i chów bydła

115

116