Głód i niedożywienie dzieci w Polsce

Transkrypt

1 Głód i niedożywienie dzieci w Polsce - raport z badania ilościowego, luty 2013 r. Spis treści: Polska Fundacja Pomocy Dzieciom Maciuś 2 Kluczowe wnioski.. 3 Cel badao i pytania badawcze Metodologia badania i próba badawcza....6 Szacowany procent niedożywionych dzieci...7 Skala niedożywiania w zależności od regionów..8 Programy mające na celu pomoc niedożywianym dzieciom..9 Sposoby pomocy Pomoc poza szkołą...12 Postrzeganie problemu niedożywienia.. 13 Polska Fundacja Pomocy Dzieciom Maciuś Strona 1

2 Polska Fundacja Pomocy Dzieciom Maciuś Nasza misja: Fundacja powstała po to, aby nieśd pomoc polskim dzieciom z najuboższych rodzin, którym grozi głód. Każde dziecko ma prawo do normalnego życia i wspomnieo z dzieciostwa niezwiązanych z samotnością, głodem i cierpieniem. Niedożywienie obniża wyniki w nauce, destrukcyjnie działa na zdrowie, ma konsekwencje na całe życie. Co piąte dziecko wychowane w ubóstwie cierpi z powodu głodu i nędzy również w życiu dorosłym. Głód działa jak błędne koło. Zadaniem Fundacji jest je przerwad. Osiągnięcia Fundacji: Sfinansowaliśmy ponad bezpłatnych posiłków w szkołach dla najuboższych dzieci; Dofinansowujemy dożywianie ubogich dzieci w 400 szkołach na terenie całej Polski; Fundacja dofinansowuje prowadzone przez doświadczonych terapeutów zajęcia rehabilitacyjne (hipoterapia) dla dzieci chorych, niepełnosprawnych i upośledzonych; Rodzinom wielodzietnym, których dochód jest niższy niż minimum socjalne na osobę, co miesiąc przygotowujemy paczki żywnościowe oraz kilka razy w roku paczki z odzieżą, szczególnie przed zimą; Przed 1 września przygotowujemy wyprawki oraz kupujemy książki i podręczniki do szkoły; W okresie świątecznym Fundacja przekazuje najuboższym dzieciom drobne upominki; Współpracujemy z nauczycielami i pracownikami oświaty. Wspólnie z nimi rozwiązujemy problem głodu wśród uczniów. Polska Fundacja Pomocy Dzieciom Maciuś cieszy się zaufaniem społecznym. Mamy ponad Darczyoców, którzy regularnie wspierają finansowo działania Fundacji. Polska Fundacja Pomocy Dzieciom Maciuś Strona 2

3 Kluczowe wnioski Polska Fundacja Pomocy Dzieciom Maciuś zleciła przeprowadzenie badao dotyczących głodu i niedożywienia dzieci w Polsce, aby skuteczniej zaplanowad pomoc. Badanie (Computer Assisted Telephone Interview) zostało wykonane na reprezentatywnej próbie ogólnopolskiej nauczycieli, pedagogów i pracowników Ośrodków Pomocy Społecznej oraz Powiatowych Centr Pomocy Rodzinie przez Dom Badawczy MAISON. Wnioski: Skala problemu jest ogromna. W opinii nauczycieli, pracowników szkoły i pracowników ośrodków pomocy społecznej prawie, co dziesiąte dziecko w Polsce jest niedożywione. Oznacza to, że około dzieci w naszym kraju cierpi głód lub potrzebuje natychmiast dodatkowych posiłków. Prawie połowa pracowników szkół uważa, że podejmowane działania na rzecz niedożywionych dzieci są niewystarczające. Większość dzieci cierpiących głód nie otrzymuje praktycznie żadnej pomocy poza szkołą. W szacunkach na temat skali niedożywienia pracownicy szkół i OPS/PCPR są zgodni, co może oznaczad, że przekazywanie informacji pomiędzy tymi instytucjami działa prawidłowo (prawie 90% OPS/PCPR otrzymuje informacje ze szkół na temat niedożywienia). Wielu badanych twierdzi, że odsetek niedożywionych dzieci w Polsce zmniejsza się; jednocześnie znacznie większy odsetek osób ma poczucie, że dzieje się tak dzięki wsparciu różnych organizacji, a nie ze względu na poprawę sytuacji gospodarczej Polski. Polska Fundacja Pomocy Dzieciom Maciuś Strona 3

4 Najwięcej niedożywionych dzieci jest w województwie pomorskim i dolnośląskim; równocześnie w województwie dolnośląskim jest największy odsetek szkół/gmin, w których nie są wdrożone programy pomagające niedożywionym dzieciom (podobnie w województwie świętokrzyskim). Skala problemu jest najmniejsza w województwach podlaskim i małopolskim. W województwach lubuskim i zachodniopomorskim dożywianie jest wdrożone w praktycznie wszystkich szkołach. 90% badanych szkół i 96% gmin deklaruje wdrażanie programu pomocy dla niedożywionych dzieci. Najlepsza sytuacja ma miejsce pod zachodnią granicą. Największy problem z głodem występuje w dużych miastach. Nauczyciele skutecznie rozpoznają objawy niedożywienia u dzieci. Najczęściej u uczniów, którzy przychodzą do szkoły bez śniadania lub nie mają jedzenia ze sobą. Zwracają również uwagę na dzieci, które nie posiadają podstawowych przyborów szkolnych i te, u których zaczęły się kłopoty z nauką. Pomoc dla dzieci niedożywionych w Polsce finansowana jest z budżetu gminy, dzięki wsparciu organizacji dobroczynnych i dofinansowaniu z MEN. W wielu szkołach działa również program Szklanka Mleka. Polska Fundacja Pomocy Dzieciom Maciuś Strona 4

5 Cel badao i pytania badawcze Głównym celem badao było zebranie danych pozwalających na skuteczniejszą pomoc i informacji umożliwiających rozdzielenia posiłków dla najbardziej potrzebujących regionów. Dotychczas Polska Fundacja Pomocy Dzieciom Maciuś wydała ponad bezpłatnych posiłków dla dzieci. Fundacja postawiła sobie za cel znaleźd odpowiedź na następujące pytania: Jak dużo jest dzieci głodnych? Czy dzieciom tym udzielane jest wsparcie? Jak duża jest grupa objęta wsparciem? Jaka jest forma tego wsparcia? Jakie podmioty i instytucje są zaangażowane w udzielanie wsparcia? Jaka jest efektywnośd różnych wariantów działania? Dodatkowe dane, którymi przed przeprowadzeniem badao dysponowała Fundacja: Z badao przeprowadzonych w 2010 roku wynika, że Polska zajmowała trzecie miejsce w Europie ze względu na skalę niedożywienia dzieci. Gorsza sytuacja miała miejsce tylko w Bułgarii i Rumunii. Pod względem ubóstwa Polska jest na 24 miejscu z 29 krajów Europejskich. Z danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, że 30% biednych mieszkaoców Polski to dzieci i młodzież, która nie skooczyła 18 lat. Co piąte dziecko, które wychowało się w ubóstwie do kooca życia boryka się z problemem nędzy. Z doświadczenia Fundacji Maciuś wynika, że w skali Polski ponad 10% uczniów pozostaje poza obszarem działao opieki społecznej i innych instytucji działających w zakresie dożywiania. Polska Fundacja Pomocy Dzieciom Maciuś Strona 5

6 Metodologia badania i próba badawcza Badanie zostało przeprowadzone przy zastosowaniu metodologii CATI (Computer Assisted Telephone Interview) na ogólnopolskiej, reprezentatywnej próbie N=800 wśród przedstawicieli instytucji, zajmujących się dziedmi i ich sytuacją życiową: Szkoły podstawowe Ośrodki Pomocy Społecznej Badanie zostało zaplanowane w grudniu 2012 roku, rozpoczęło się w styczniu 2013 roku i zakooczyło w lutym 2013 roku. Struktura próby szkoły: Polska Fundacja Pomocy Dzieciom Maciuś Strona 6

7 Struktura próby Ośrodki Pomocy Społecznej i Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie: Szacowany procent niedożywionych dzieci Pracownicy szkół i pracownicy OPS/PCPR szacują, że prawie, co dziesiąte dziecko z klas 1-3 dotyka problem niedożywienia. Odsetek wskazao niedożywionych dzieci jest nieznacznie wyższy wśród pracowników Ośrodków Opieki Społecznej i Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie niż nauczycieli. Nauczyciele dobrze diagnozując problem niedożywienia wśród dzieci zwracają uwagę na czynniki, który nie są kraocowym objawem niedożywienia (takie jak wychudzenie), ale na czynniki będące pierwszymi symptomami np. brak przyborów szkolnych lub pogorszenie wyników w nauce. Polska Fundacja Pomocy Dzieciom Maciuś Strona 7

8 Najczęściej dostrzeganymi przez nauczycieli sygnałami niedożywienia jest niespożywanie przez dzieci posiłków (śniadania/drugiego śniadania): Skala niedożywiania w zależności od regionów Problem niedożywienia jest tym większy, im większa jest miejscowośd zamieszkania dziecka: Polska Fundacja Pomocy Dzieciom Maciuś Strona 8

9 Najwyższy odsetek niedożywionych dzieci deklarowali pracownicy szkół i OPS/PCPR z województwa dolnośląskiego i pomorskiego, natomiast najniższy z województwa podlaskiego i małopolskiego: Programy mające na celu pomoc niedożywionym dzieciom Pracownicy OPS/PCPR nieco częściej niż pracownicy szkół deklarują, że w ich gminie są wdrożone programy mające na celu pomoc niedożywionym dzieciom (mogą oni posiadad wiedzę o programach wspierających dzieci poza szkołą). Jednocześnie różnica ta jest niewielka a pracownicy szkół wydają się mied dośd dużą wiedzę na temat tych programów na rzecz niedożywionych dzieci Polska Fundacja Pomocy Dzieciom Maciuś Strona 9

10 Szkoły: OSP/PCPR: Wciąż jednak zdarzają się regiony, gdzie pomocy brakuje. Wśród badanych gmin i szkół z województw zachodniopomorskiego i lubuskiego nie było ani jednej szkoły/gminy, w której nie byłyby wdrożone żadne programy, mające na celu pomoc niedożywionym dzieciom. Natomiast w województwie dolnośląskim i świętokrzyskim było takich szkół/gmin ponad 13%. Procent gmin/szkół, w których nie są wdrożone żadne programy pomocy niedożywionym dzieciom: Polska Fundacja Pomocy Dzieciom Maciuś Strona 10

11 Programy pomagające niedożywionym dzieciom nie są wdrożone w 9% badanych wsi. Najmniej dzieci niemogących skorzystad z programów pomocy jest w miejscowościach o wielkości pomiędzy 50 a 200 tys. mieszkaoców: Sposoby pomocy Najczęstszymi programami na rzecz niedożywionych dzieci są programy finansowane z budżetu publicznego gminy lub Agencji Rynku Rolnego. 91,6% szkół oraz 96,1% OSP/PCPR, które wdrażają programy dożywiania dzieci korzysta z finansowania lub współfinansowania gminy. 21,6% szkół i 19% gmin deklaruje pomoc dla niedożywionych dzieci dzięki dofinansowaniu Ministerstwa Edukacji Narodowej. Popularny jest również program Szklanka Mleka, finansowany przez Agencję Rynku Rolnego. Został on wdrożony w 75% badanych szkół i gmin. Obejmuje on wszystkie dzieci w danej placówce oświatowej. Niestety w ramach powyższego programu dzieciom niedożywionym nie jest zapewniony pełnowartościowy posiłek. Wypicie mleka niewątpliwie jest pomocne, jednak niewystraczające dla niedożywionego dziecka. Istotne znaczenie dla dożywania dzieci w szkołach ma pomoc finansowa i działania pozarządowych organizacji dobroczynnych. Obok Polskiej Fundacji Pomocy Dzieciom Maciuś badani wymieniają organizacje takie jak: Caritas Polska, Polski Czerwony Krzyż, Polska Akcja Humanitarna, Fundacja POLSAT, Fundacja Pożywienie Darem Serca. Polska Fundacja Pomocy Dzieciom Maciuś Strona 11

12 Najczęstszym sposobem pomocy niedożywionym dzieciom są ciepłe posiłki wydawane w szkołach: Pomoc poza szkołą Prawie 40% pracowników szkół twierdzi, że dzieci niedożywione są objęte pomocą poza szkołą; jednocześnie aż 1/3 nie ma informacji na ten temat. Większośd OPS/PCPR otrzymuje informacje ze szkół na temat niedożywionych dzieci, a podstawowym źródłem takich informacji są pedagodzy i dyrektorzy szkół, którzy telefonicznie lub pisemnie przekazują informacje do OPS/PCPR. Ponad 85% tego typu ośrodków otrzymuje informacje ze szkół pozwalające na podjęcie działao i niesienie pomocy: Polska Fundacja Pomocy Dzieciom Maciuś Strona 12

13 Najczęściej informacje te przekazywane są przez pedagoga lub dyrektora szkoły. Postrzeganie problemu niedożywienia Dla respondentów problem niedożywienia jest ważny i wymaga podjęcia natychmiastowych działao: Polska Fundacja Pomocy Dzieciom Maciuś Strona 13

14 Zarazem z opinii większości badanych podejmowane dotychczas działania mające na celu rozwiązanie problemu niedożywienia są niewystarczające: Najczęściej ze stwierdzeniem, że podejmowane obecnie działania są niewystarczające zgadzają się badani z województw lubelskiego, opolskiego i zachodniopomorskiego; jednocześnie nie są to województwa wyróżniające się skalą niedożywienia lub brakiem programów. Natomiast, najrzadziej z takim stwierdzeniem zgadzają się badani z województwa podlaskiego, gdzie ten problem, według deklaracji, jest najmniejszy: Polska Fundacja Pomocy Dzieciom Maciuś Strona 14

15 Dotychczasowa pomoc, którą uzyskały niedożywione dzieci, została wdrożona dzięki pomocy różnych instytucji (w tym dobroczynnych organizacji pozarządowych): Polska Fundacja Pomocy Dzieciom Maciuś Strona 15