Narodowość (przynależność narodowa lub etniczna) jest deklaratywną, opartą na subiektywnym odczuciu, indywidualną cechą każdego człowieka, wyrażającą

Transkrypt

1

2 Narodowość (przynależność narodowa lub etniczna) jest deklaratywną, opartą na subiektywnym odczuciu, indywidualną cechą każdego człowieka, wyrażającą jego związek emocjonalny, kulturowy lub wynikający z pochodzenia rodziców z określonym narodem lub wspólnotą etniczną. W spisie ludności w 2011 r. po raz pierwszy umożliwiono wyrażanie złożonych tożsamości narodowo-etnicznych. (Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 2012, s. 185)

3 Wyniki spisu powszechnego w zakresie identyfikacji narodowo-etnicznych (2011 r.)

4 Identyfikacja narodowo-etniczna Ogółem w tysiącach w % Ludność ogółem , 00 Wyłącznie polska ,83 Polska i niepolska 871 2,26 Wyłącznie niepolska w tym dwie niepolskie ,55 0,12 Nieustalona 521 1,35 Polska razem ,10 Inna niż polska razem ,81 Źródło:

5 Identyfikacja Narodowoetniczna Identyfikacja pierwsza (pierwsze pytanie) Identyfikacja druga (drugie pytanie) Razem niezależnie od liczby i kolejności deklaracji (w pierwszym lub drugim pytaniu) Ogółem w tym jako jedyna Ogółem w tym występująca z polską śląska kaszubska niemiecka ukraińska białoruska romska rosyjska łemkowska litewska żydowska ormiańska czeska słowacka tatarska karaimska Źródło:

6 Identyfikacja narodowo-etniczna Razem niezależnie od liczby i kolejności deklaracji (w pierwszym lub drugim pytaniu) Identyfikacja pierwsza i zarazem jedyna śląska kaszubska niemiecka ukraińska białoruska romska rosyjska łemkowska litewska żydowska ormiańska czeska słowacka tatarska karaimska *W 2002 r. można było deklarować tylko jedną przynależność narodowościową. Źródło: ;

7 Kaszubi, jak pokazuje porównanie danych z lat 2002 i 2011, są grupą, która w ciągu 10 lat ponad trzykrotnie zwiększyła swój stan liczebny. Są więc narodem, który obok Karaimów wykazał się największą dynamiką w tej materii (liczba narodowych deklaracji śląskich zwiększyła się dwukrotnie; niemieckich i białoruskich znacząco spadła, a w pozostałych przypadkach jest dosyć stabilna).

8 W rzeczywistości przyrost deklaracji narodowych kaszubskich może być jeszcze większy, gdy uwzględni się fakt (znalazł on odbicie w komentarzach po ogłoszeniu wyników spisu), że w 2002 r. część Kaszubów (trudno jednak określić wielkość tej grupy) miała deklarować swoją kaszubskość z innych względów niż autentyczne poczucie narodowe.

9 Kaszubskie identyfikacje narodowe (kaszubska identyfikacja narodowa wyrażona w pierwszej deklaracji) stanowią 7% wszystkich identyfikacji kaszubskich.

10 Kaszubskie identyfikacje narodowo-etniczne poza województwem pomorskim woj. mazowieckie 1099 woj. zachodniopomorskie 838 woj. kujawsko-pomorskie 756 woj. śląskie 566

11 Powiat Lp. gmin Gmina 1 Bytów (gmina miejsko-wiejska) 2 Borzytuchom 3 Czarna Dąbrówka Bytowski 4 Lipnica 5 Parchowo 6 Studzienice 7 Tuchomie 8 Brusy (gmina miejsko-wiejska) Chojnicki 9 Konarzyny Gdański 10 Przywidz 11 Kartuzy (gmina miejsko-wiejska) 12 Chmielno 13 Przodkowo Kartuski 16 Stężyca 17 Sulęczyno 18 Żukowo (gmina miejsko-wiejska) 19 Kościerzyna (miasto) 20 Dziemiany 21 Karsin Kościerski 22 Kościerzyna (gmina) 23 Liniewo 24 Lipusz 25 Nowa Karczma 14 Sierakowice 15 Somonino

12 Lęborski 26 Cewice 27 Puck (miasto) 28 Hel (miasto) 29 Jastarnia (miasto) Pucki 30 Kosakowo 31 Krokowa 32 Puck (gmina) 33 Władysławowo (miasto) 34 Wejherowo (miasto) 35 Linia 36 Luzino Wejherowski 37 Łęczyce 38 Reda (miasto) 39 Rumia (miasto) 40 Szemud 41 Wejherowo (gmina)

13 Źródło:

14 Niestety, Główny Urząd Statystyczny nie opublikował dokładnych danych na temat deklaracji etnicznych w poszczególnych gminach. Gdyby jednak przyjąć, że w wymienionych 41 gminach kaszubskich, równo 10% ich mieszkańców zadeklarowało przynależność do kaszubskiej wspólnoty, dawałoby to niemal 53 tys. osób. Pamiętając o tym, że ogólna liczba deklaracji kaszubskich wyniosła 233 tys. (niemal w całości na obszarze województwa pomorskiego*), to można przyjąć, że w tychże gminach odsetek owych deklaracji przekroczył i to ze znaczną nadwyżką 20% (czyli ponad 106 tys. osób).

15 *Jak podaje opublikowany pod koniec 2012 r. Raport z wyników w województwie pomorskim. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011 (s. 94; w całym województwie pomorskim było 225 tys. osób deklarujących przynależność do wspólnoty kaszubskiej. Raport opublikowano w czasie, gdy GUS utrzymywał, że liczba deklaracji kaszubskich w całej Polsce wyniosła 229 tys. Pod koniec stycznia 2013 r. GUS jednak zweryfikował poprzednie stanowisko, podając liczbę 233 tys. Według opracowania GUS z 2013 r. (Ludność. Stan i struktura demograficzno-społeczna. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań, Warszawa 2013, s. 270), w woj. pomorskim liczba identyfikacji kaszubskich wyniosła niemal 228 tys.

16 108 tys. osób zadeklarowało, że używa w kontaktach domowych języka kaszubskiego, z tego dla 3,8 tys. jest to jedyny język. Jako język ojczysty zadeklarowało 13,8 tys. osób.

17 Język kaszubski używany Struktura identyfikacji narodowo-etnicznych w domu (ogółem) wyłącznie polska polska wyłącznie niepolska nieustalona i niepolska

18 Identyfikacja Płeć Miejsce zamieszkania narodowo-etniczna (ogółem) mężczyźni kobiety miasto wieś

19 Identyfikacja Wykształcenie narodowo-etniczna wyższe średnie niższe niż średnie nieustalone (ogółem)

20 Źródło: Główny Urząd Statystyczny

21 W obecnym stanie prawnym, w przypadku Kaszubów, o prawach mających istotny wpływ na rozwój kaszubskiej tożsamości i kultury decydują wyłącznie deklaracje posługiwania się na co dzień językiem kaszubskim. Stanowią one 46,5% (tj. 108 tys.) ogólnej liczby 233 tysięcy osób. Wielkość środków przeznaczanych na projekty służące ochronie i rozwojowi tożsamości kaszubskiej obliczana jest na podstawie liczby użytkowników języka kaszubskiego, a nie ogólnej liczby Kaszubów.

22 Także prawo do dwujęzycznych tablic z nazwami miejscowości i używania języka kaszubskiego w administracji, realizowane jest bez dodatkowych wymogów polegających na przeprowadzeniu konsultacji społecznych wyłącznie w tych gminach, w których minimum 20% mieszkańców zadeklarowało posługiwanie się na co dzień językiem kaszubskim. Na podstawie wyników Narodowego Spisu Powszechnego z 2011 roku takie prawa obejmuje Kaszubów w 19 gminach. Gdyby natomiast uwzględnić kaszubskie identyfikacje narodowo-etniczne i 10% próg, to liczba gmin kaszubskich mogłaby wzrosnąć do 41 jednostek samorządu terytorialnego.

23 Stowarzyszenie Kaszëbskô Jednota domaga się zmiany ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym z dnia 6 stycznia 2005 roku w dwóch zasadniczych kwestiach: uznania Kaszubów za mniejszość etniczną; Kaszubi wpisują się w ustawową definicję mniejszości etnicznej dorozumianej także jako definicja narodu bez państwa, winni być więc określani w prawie jako mniejszość etniczna; obniżenia do 10% progu umożliwiającego ustanowienie oraz rozszerzenie uprawnień wynikających z obecności oraz stosowania języków mniejszości jako języków pomocniczych na obszarach zamieszkałych przez terytorialne społeczności mniejszościowe.

24 Spełnienie tych postulatów daje lepsze gwarancje powodzenia wszelkich działań na rzecz ochrony i rozwoju tożsamości kulturowej Kaszubów, w tym także języka. Niewątpliwie wzmocniłoby to wspólnotę kaszubską.

25 Poza tymi postulatami, najważniejszą rzeczą, według stowarzyszenia Kaszëbskô Jednota, jest umiędzynarodowienie sprawy kaszubskiej. Może się to stać za przyczyną członkostwa w European Free Alliance, o które Kaszëbskô Jednota zabiega od czerwca 2015r. Najważniejszą korzyścią ze stowarzyszenia się KJ z EFA (co ma nastąpić na przełomie marca i kwietnia 2016 r.) wydaje się być włączenie sprawy kaszubskiej do stałego (permanentnego) dyskursu na forum instytucji europejskich.