Laser Er:YAG LiteTouch w nowoczesnej stomatologii

Transkrypt

1 Laser Er:YAG LiteTouch w nowoczesnej stomatologii Optymalna długość fali Zdolność lasera do emisji wiązki światła o wysokich wartościach energii, w krótkich impulsach, czasu czyni go skutecznym w opracowaniu twardych tkanek zęba oraz bezpiecznym, precyzyjnym i bezkrwawym w chirurgii laserowej tkanek miękkich. Procedurę opracowywania ubytków za pomocą lasera Er:YAG wprowadzono do stomatologii w 1997 roku. Wówczas zgodę na takie zastosowanie lasera wydała amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) instytucja słynąca z restrykcyjnej oceny technologii medycznych. Jej pozytywna rekomendacja jest na świecie uważana za potwierdzenie wysokiej jakości, skuteczności i bezpieczeństwa. Jak wynika z badań, promień światła laserowego emitowany przez laser Er:YAG ma długość fali (2940nm) najsilniej pochłanianą przez składniki tkanek zęba wodę oraz hydroksyapatyt (rys. 1). Rys. 1.: Absorpcja (pochłanianie) światła ogólnie znanych laserów w różnych chromoforach (substancjach pochłaniających światło) zawartych w tkankach. Światło lasera absorbowane jest przez liczne cząsteczki wody, zawarte w zmineralizowanej strukturze zęba. Efektem tej absorpcji jest wrzenie wody i tym samym wzrost ciśnienia wewnątrz krystalicznej struktury zęba, prowadzący do jej rozerwania (rys. 2). Powstałe na skutek absorpcji ciepło w większości wydostaje się na zewnątrz, a tylko niewielka jego część przenika do tkanek otaczających. Dzięki tym właściwościom, laser erbowy oddziałuje na tkankę w przeciwieństwie do tradycyjnych narzędzi rotacyjnych w sposób bezkontaktowy [1].

2 Rys. 2: Mechanizm oddziaływania lasera Er:YAG na zmineralizowane struktury zęba. Płytka penetracja i niewielki efekt termiczny Silna absorpcja światła lasera erbowego w wodzie bezpośrednio przekłada się na płytką penetrację w tkance, nie przekraczającą 30µm. Co więcej, pracuje on w trybie impulsowym i czas przerwy pomiędzy kolejnymi impulsami światła pozwala ostygnąć strukturom otaczającym opracowywaną powierzchnię. Te czynniki sprawiają, że oddziaływanie cieplne na okolice preparowanej tkanki (w tym również miazgę) jest znikome i często nie dochodzi do pobudzenia zakończeń nerwowych [2]. W testach potwierdzono, że średni wzrost temperatury miazgi przy laserowym opracowywaniu ubytków nie przekracza 3.2 C (mikromotor i turbina powietrzna ok. 2 C). Udowodniono, że zastosowanie lasera Er:YAG w leczeniu próchnicy nie prowadzi do termicznego uszkodzenia struktur zęba [4, 5], a ewentualne tego typu skutki uboczne mogą wystąpić jedynie w przypadku nieprzestrzegania procedur zabiegowych.

3 Redukcja bólu Znikomy efekt termiczny lasera umożliwia niemal bezbolesne preparowanie ubytków. Odczuwanie bólu przez pacjenta jest zależne od głębokości ubytków oraz indywidualnej tolerancji. Jak dowiodły przeprowadzone na tę okoliczność badania kliniczne, bezbolesne opracowanie ogniska próchnicowego miało miejsce przy 60% płytkich ubytków oraz blisko 20% głębokich. W pozostałych przypadkach procedurze towarzyszył minimalny ból (bez konieczności znieczulania). Znieczulenie było potrzebne jedynie w pojedynczych przypadkach [3, 4]. Brak konieczności wytrawiania ubytków Stosowane rozwiązania Już w początkowej fazie badań nad przydatnością lasera erbowego w leczeniu próchnicy dowiedziono, że w przeciwieństwie do obróbki wiertłem nadaje on powierzchni jamy ubytku właściwą porowatość i nie wprowadza w niej istotnych zniekształceń pod względem morfologicznym. Efektem tego jest zwiększona adhezja i retencja mechaniczna wypełnienia [6]. Jeśli dodać do tego fakt, iż laserowe preparowanie zęba nie pozostawia w nim warstwy mazistej, nie ma potrzeby dodatkowego chemicznego wytrawiania opracowanej tkanki. Te pozytywne wyniki badań otrzymano jednak, bazując na wykorzystaniu pierwotnych konstrukcji laserów Er:YAG, w których za tor transmisyjny wiązki światła służyło sztywne, przegubowe ramię optyczne (rys. 3a). Wraz z poprawą ergonomii systemów laserowych przez zastosowanie w nich systemu przewodzenia wiązki w postaci światłowodu (rys. 3b), zaczęły pojawiać się coraz częstsze doniesienia o mniejszej sile wiązania ubytku opracowanego laserowo z wypełnieniem, w odniesieniu do metody rotacyjnej z późniejszym wytrawianiem. a) b) Rys. 3: Systemy przewodzenia wiązki laserowej w starszych rozwiązaniach technicznych: a) przegubowe ramię optyczne, b) światłowód.

4 Zaobserwowano, że ablacja laserowa z użyciem światłowodu, denaturuje włókna kolagenowe zębiny, co zmniejsza dyfuzję wypełnienia, a tym samym obniża zdolności adhezyjne i retencyjne [18, 19]. Przyczyną tych niepożądanych skutków oddziaływania wiązki laserowej na zębinę jest zaburzenie pierwotnego rozkładu energii w wiązce wynikające z zasady działania światłowodu. Unikatowa technologia systemu LiteTouch Aby zapewnić równocześnie wysoką ergonomię i prawidłową powierzchnię pod wypełnienie, firma Syneron Dental opracowała nową konstrukcję. System LiteTouch jako pierwszy i jedyny laser na świecie, posiada głowicę laserową wbudowaną w przegubowy, lekki aplikator, połączony z korpusem urządzenia jedynie giętkim, elastycznym przewodem zasilającym. Rys. 4: Działanie aplikatora systemu LiteTouch. Powstająca w nim wiązka światła, pokonuje krótką drogę do tkanki (rys. 4) i dzięki temu zachowuje ona uporządkowany, pierwotny kształt, zapewniający jej prawidłowy rozkład energii, zapewniający: Czysty, równy krater Brak nadtapiania szkliwa i zębiny Brak koagulacji włókien kolagenowych Brak warstwy mazistej Optymalną porowatość Otwarte kanaliki zębiny

5 Różnice w strukturze morfologicznej zęba po opracowaniu ubytku za pomocą wiertła i lasera LiteTouch Opracowanie mikromotorem z wiertłem stalowym (x500, x2000) Widoczna wyraźna warstwa mazista Opracowanie turbiną powietrzną z wiertłem diamentowym (x500, x2000) Gładka, cienka warstwa mazista zamykająca kanaliki Opracowanie żelem Carisolv Czysta powierzchnia z dobrą retencją, ale resztki żelu pozostają na zębie i hamują polimeryzację zmniejszając właściwości adhezyjne Opracowanie laserem erbowym LiteTouch Zębina Szkliwo Wszystkie pozostałości usunięte, czysta idealna powierzchnia do nałożenia wypełnienia

6 Sterylność pola zabiegu Z silnej absorpcji światła lasera Er:YAG w wodzie wynikają jego dobre właściwości bakteriobójcze. Proces zabijania bakterii odbywa się na drodze termicznej. Woda jest bowiem chromoforem licznie występującym u zdecydowanej większości bakterii. Oznacza to, że nakierowanie wiązki laserowej na oczyszczany obszar jest jednoznaczne z pochłanianiem światła w komórkach bakterii, co z kolei prowadzi do ich intensywnego podgrzania (wrzenia wody) i w konsekwencji rozerwania. Jak wykazały przeprowadzone w warunkach in vitro badania, laser Er:YAG jako narzędzie sterylizujące odznacza się skutecznością zbliżoną do najczęściej stosowanego w procedurze sterylizacji 2,5% roztworu NaOCl [7]. Według testów przeprowadzonych na bakteriach z grupy E. coli oraz S. aureus, 15 sekundowe naświetlenie strefy bakteryjnej światłem lasera Er:YAG przyniosło redukcję bakterii na poziomie 99,8%. Wskutek oddziaływania przez czas 30s redukcja sięgnęła już poziomu 99,9% [9]. Nie ma potrzeby stosowania dodatkowych farmakologicznych środków bakteriobójczych. Swobodna regulacja parametrów zabiegu Jak dowiedziono, struktura powierzchni zębiny opracowanej laserowo silnie zależy od nastaw parametrów pracy lasera energii impulsu, częstotliwości i intensywności wodnego sprayu. To one odpowiadają za finalny efekt mechaniczny i termiczny. W związku z tym, możliwość szerokiej i precyzyjnej regulacji obu tych parametrów okazuje się być ważnym aspektem, warunkującym właściwe ustawienie do potrzeb różnych przypadków klinicznych. System LiteTouch oferuje dużo większą swobodę dokonywania zmian parametrów pracy, niż inne tego typu urządzenia (rys. 5 LiteTouch - trapez w kolorze niebieskim). Rys. 5: Zakres regulacji parametrów pracy systemu LiteTouch na tle innych laserów.

7 Łatwa obsługa Inną istotną zaletą systemu LiteTouch jest oprogramowanie, automatycznie dobierające optymalne parametry do wybranego typu zabiegu. Powstało ono w oparciu o wieloletnie kliniczne doświadczeniu zespołu konsultantów. Programy dostępne są w postaci czytelnej listy podzielonej na procedury dla tkanki twardej oraz miękkiej. Rys. 6: Główne Menu systemu LiteTouch. Duża różnorodność końcówek roboczych W starszych systemach dostępnych na rynku, stosowane są uchwyty kątowe zawierające układ optyczny skupiający promień lasera (promień lasera po wyjściu ze światłowodu jest rozbieżny). Na ich końcu wbudowane jest zwierciadło odbijające promień w kierunku tkanki. Przy takim rozwiązaniu ważnym zadaniem, od którego zależy efektywność działania lasera, jest utrzymywanie przez operatora odpowiedniego dystansu pomiędzy końcówką aplikatora a zębem. Ponieważ widoczność pola zabiegu jest słaba z powodu spray u, takie ogniskowanie lasera jest niezmiernie trudne i skuteczność opracowywania tkanki spada. Dodatkowo, zwierciadło takie ulega podczas zabiegu silnemu zabrudzeniu i po 3-4 użyciach wymaga wymiany koszt ok. 100 zł / pacjenta. Aby wyeliminować te wady, w systemie LiteTouch zastosowano wymienny uchwyt roboczy (kątowy lub prosty) z wymiennymi szafirowymi końcówkami, które nie wymagają ogniskowania i dzięki którym celowanie jest bardzo precyzyjne mimo pracy w spray u (odległość od tkanki ok. 1mm). Końcówki te łatwo się czyści, nadają się one do sterylizacji w autoklawie, są tanie i wytrzymują kilkadziesiąt zabiegów. W zestawie akcesoriów systemu LiteTouch znajduje się szeroka gama końcówek roboczych o różnym kształcie i wymiarach, dobranych optymalnie do poszczególnych typów zabiegów. Dostępny jest szereg rozmaitych końcówek zarówno do tkanek twardych, jak i miękkich, ale także końcówki specjalnych zastosowań, np. do zabiegów implantologicznych lub do skallingu. Obrotowy stojak na końcówki, mocowany na ramieniu aplikatora umożliwia łatwe ich przeglądanie w trakcie zabiegu i pełni jednocześnie rolę podstawki na nie w procesie sterylizacji.

8 Uchwyt kątowy Uchwyt prosty Wielorazowe, szafirowe zafirowe końcówki końcówki robocze do uchwytów: kątowego i prostego Rodzaj Kolor uszczelki Cylindryczna 1,3 x 19mm Czarny Cylindryczna 1,3 x 17mm Czarny Cylindryczna 1,3 x 14mm Czarny Cylindryczna 1,0 x 17mm Niebieski Cylindryczna 1,0 x 14mm Niebieski Stożkowa 0,8 x 17mm Czerwony Stożkowa 0,8 x 14mm Czerwony Stożkowa 0,6 x 17mm Żółty Stożkowa 0,4 x 17mm Biały Stożkowa 0,2 x 17mm Zielony Dłutowa 17mm Zielony Skalling, zabiegi periodontologiczne, chirurgia tkanki miękkiej Magnum Zielony Opracowanie szkliwa i zębiny, usuwanie zmian próchnicowych, maksymalna szybkość opracowywania struktur zęba Boczna (Side-Firing) Zielony Opracowanie tkanek twardych i miękkich w obszarach trudno dostępnych, wiązka laserowa emitowana jest pod kątem 90 do położenia końcówki Implantologiczna 1,3 x 19mm Czarny Zabiegi implantacyjne i około-implantacyjne około (opracowywanie kości w głąb), Zastosowanie Opracowanie szkliwa i zębiny, usuwanie zmian próchnicowych, opracowanie kości, leczenie aft i opryszczek Opracowanie szkliwa i zębiny, usuwanie zmian próchnicowych, opracowanie kości, chirurgia tkanki miękkiej (waporyzacja większego płata tkanki), leczenie aft i opryszczek Chirurgia tkanki miękkiej, leczenie aft i opryszczek, zabiegi endodontyczne, zabiegi periodontologiczne Chirurgia tkanki miękkiej, zabiegi endodontyczne, zabiegi periodontologiczne Uchwyt do estetycznej chirurgii Jednorazowe końcówki zabiegowe do uchwytu do chirurgii estetycznej Usuwanie różnego rodzaju zmian skórnych z warg i obszarów około-ustnych około 5 x 8mm 5 x 6mm 3 x 8mm 3 x 6mm

9 Szybsze opracowanie ubytków przyszyjkowych bez uszkodzeń i podrażnień dziąseł Leczenie ognisk próchnicy ulokowanych w dolnej części korony zęba techniką rotacyjną stanowi dla lekarza stomatologa duże wyzwanie ze względu na bliskość linii dziąsła. Na ogół w takich przypadkach skuteczne opracowanie próchnicy wiąże się bowiem z jego uszkodzeniem. Przyczyną uszkodzenia jest: ocieranie się wiertła o powierzchnię dziąsła przylegającego do zmiany próchnicowej. Z każdym ruchem wiertło ingeruje w głąb tkanki dziąsła, rozrywając kolejne włókna i otwierając w nim coraz to nowe naczynia, kontaktowy sposób pracy wiertłem i towarzyszące procesowi borowania drgania, przenoszące się poprzez narzędzie na rękę dentysty. Drgania bardzo utrudniają zachowanie koniecznej w tym przypadku idealnej precyzji w prowadzeniu wiertła. Mogą one prowadzić do osunięć wiertła z właściwego toru bezpośrednio na pobliską powierzchnię dziąsła. Skutkiem nawet bardzo krótkiego oddziaływania ostrza wiertła na dziąsło może być jego bardzo poważne uszkodzenie, wymagające czasami nawet interwencji chirurgicznej. W efekcie dochodzi do obfitego krwawienia i obrzęku dziąsła. Komplikuje to przebieg zabiegu, wydłużając czas jego trwania oraz rodząc poważne utrudnienia w założeniu wypełnienia (nierzadko konieczność stosowania dodatkowych środków farmakologicznych, np. leków koagulujących dla zatamowania krwawienia). Oznacza to także znaczny dyskomfort dla pacjenta, często również po zabiegu. Rozwiązaniem wymienionych trudności, które normalnie towarzyszą procedurze leczenia ubytków przyszyjkowych jest zastosowanie lasera LiteTouch. Dzięki jego unikalnym własnościom: technologii umieszczenia głowicy laserowej w lekkim i poręcznym aplikatorze i tym samym rezygnacji ze światłowodowej transmisji światła do tkanki emitowana wiązka laserowa jest idealnie cienka, niezniekształcona i posiada prawidłowy, niezmieniony rozkład energetyczny. Takiej wiązki nie są w stanie wytworzyć inne lasery erbowe. Światło o takich właściwościach pozwala precyzyjnie oddziaływać na powierzchnię dużo mniejszą niż wiertło, co w okolicach przydziąsłowych ma istotne znaczenie. szafirowym końcówkom roboczym (dostępnym stosownie do potrzeb w szerokiej gamie w różnym kształcie i wymiarach) umożliwiającym dokładny dobór trajektorii światła i jego precyzyjnego nakierowania na żądany obszar. Najwyższa precyzja oddziaływania światłem lasera erbowego LiteTouch przy jego cennych właściwościach płytkiej absorpcji eliminuje zatem czynnik uszkodzenia i podrażnienia dziąsła, nawet w przypadku, gdy wiązka prowadzona jest stycznie do jego linii brzegowej. Płytka, nieprzekraczająca 30 µm penetracja światła w tkance dziąsła nie spowoduje bowiem żadnego znaczącego naruszenia jego struktury, a ewentualna bardzo niewielka strefa destrukcji nie będzie ulegać pogłębieniu. Użycie lasera LiteTouch przynosi ponadto wymierne korzyści przy opracowaniu ognisk próchnicy ulokowanych częściowo w obrębie szyjki, nieco poniżej linii dziąsła. Pośród dostępnych końcówek roboczych są bowiem również takie, które umożliwiają odchylenie kieszonki i opracowanie ubytku w jej obrębie w sposób bardzie delikatny i precyzyjny niż za pomocą wiertła i co więcej, bez konieczności stosowania dodatkowych narzędzi. Skuteczniejsza endodoncja Dzięki dobrym właściwościom bakteriobójczym, laser Er:YAG znajduje zastosowanie jako środek wspomagający konwencjonalne, farmakologiczne techniki sterylizacji w procedurach endodontycznych. Tradycyjne płukanie kanału nie jest w stanie zapewnić całkowitego oczyszczenia go z zalegających bakterii.

10 W bocznych kanalikach i odgałęzieniach zębiny zawsze pozostają bakterie, które mogą stanowić źródło potencjalnych zakażeń [8]. Jednak wiązka światła, przy wykorzystaniu odpowiednich akcesoriów lasera, może w te trudnodostępne rejony dotrzeć. W tej sytuacji zastosowanie dodatkowo lasera może przynieść znaczącą poprawę skuteczności sterylizacji. Co więcej, opracowano skuteczne techniki sterylizacji kanału bazujące na połączeniu (jednoczesnym wykorzystaniu) światła lasera erbowego i tradycyjnego środka farmakologicznego podchlorynu sodu (metoda LIPI ). Naświetlenie laserem wodnego roztworu bakteriobójczej substancji, znajdującej się w kanale zęba doprowadza cząsteczki wody do wrzenia. Skutkiem tego jest gwałtowny wzrost ciśnienia środka aktywnego, który umożliwia mu dotarcie do bocznych szczelin i kanalików zębiny. Oznacza to zwiększoną dokładność, a zatem i skuteczność sterylizacji. Ponadto laser umożliwia eliminację warstwy mazistej, powstałej podczas mechanicznego otwarcia kanału. Jest to istotne o tyle, że warstwa ta ogranicza skuteczność środków sterylizujących i wpływa niekorzystnie na szczelność wypełnienia. Efektywność laserowego usuwania warstwy mazistej jest zbliżona do działania środków chemicznych takich jak np. EDTA [10]. Sterylizacja kanału metodą fotomechanicznej irygacji LIPI TM LIPI TM (Laser Induced Photomechanical Irrigation) polega na aktywacji mieszaniny roztworów 15% EDTA i 2,5% NaOCl za pomocą światła lasera Er:YAG. Zabieg jest 4 etapowy. 1. Etap - uzyskanie dostępu do kanału. Otwieramy kanał laserem Er:YAG 2. Etap mechaniczne oczyszczenie kanału Czyścimy kanał narzędziem rotacyjnym 3. Etap aktywacja mieszaniny roztworów za pomocą lasera Er:YAG Wypełnienie kanału mieszaniną roztworów. Wytworzenie fali akustycznej laserem Er:YAG za pomocą szafirowej końcówki 0,4/17mm, włożonej na głębokość 1/3 kanału.

11 4. Etap wypełnienie kanału Metodą tradycyjną wypełniamy kanał Zalety metody LIPI TM Cały system kanałów zębowych jest wysterylizowany W porównaniu do innych technik laserowych wyeliminowano: ryzyko ablacji i demineralizacji tkanki dzięki stosowaniu niskich poziomów energii ryzyko złamania końcówki z powodu krzywizny kanału końcówka jest wsuwana tylko do głębokości 1/3 kanału ryzyko uszkodzenia wierzchołka kanału i wypłynięcia mieszaniny roztworów dzięki pracy końcówki tylko do głębokości 1/3 kanału Efektywne leczenie przyzębia i zapobieganie rozwojowi paradontozy Wydajny kiretaż zamknięty Sterylizacyjne właściwości lasera Er:YAG okazują się również cenne w leczeniu periodontologicznym. Przesądzają one o przydatności lasera jako narzędzia umożliwiającego przeprowadzenie efektywnego kiretażu zamkniętego, Dzięki temu w wielu przypadkach udaje się zapobiec postępowi paradontozy i tym samym uniknąć konieczności wykonywania źle tolerowanych przez pacjentów zabiegów chirurgicznego odsłaniania korzeni (operacji płatowych) do czyszczenia ich powierzchni. Skuteczny kiretaż zamknięty stanowi podstawę leczenia wczesnych zmian chorobowych przyzębia i na tym gruncie laser jako narzędzie sterylizacji wydaje się, z uwagi na trudną dostępność do ognisk zapalnych, stanowić pewną wyższość nad tradycyjnymi technikami. Nade wszystko, jak wskazują badania kliniczne, wiązka lasera Er:YAG, oprócz niszczenia drobnoustrojów, posiada jeszcze zdolność usuwania endotoksyn zalegających na powierzchni cementu [11]. Ponadto zastosowanie lasera w zabiegach kiretażu sprzyja lepszej odbudowie przyczepu [12]. Skuteczny skaling Równie istotnym jak sterylizacja czynnikiem w leczeniu periodontologicznym jest usunięcie złogów nazębnych. Laser Er:YAG umożliwia również wykonanie tej procedury, przy czym, jak potwierdzono w niektórych artykułach, powierzchnia korzenia po działaniu lasera pozostaje bardziej wygładzona [13], niż po użyciu kirety ręcznej. Udowodniono ponadto, że struktura powierzchni korzenia po laserowym usunięciu złogów posiada lepsze właściwości adhezyjne oraz sprzyja wzrostowi fibroblastów [14, 15]. Nieuniknionym skutkiem ubocznym skallingu jest usunięcie pewnej warstwy cementu. Pod tym względem

12 laser zyskuje pewną przewagę nad tradycyjnie używaną kiretą ręczną. W świetle przeprowadzonych badań, grubość warstwy startego cementu po 12 ruchach kirety ręcznej oscyluje wokół poziomu 100µm podczas, gdy w przypadku laserowego usuwania złogów waha się ona w przedziale µm [16, 17] Szybsza regeneracja tkanki kostnej Użycie lasera znajduje ponadto uzasadnienie w zabiegach sterowanej regeneracji kości (GBR) często wykonywanych w ramach leczenia periodontologicznego lub implantologicznego. Sprawdza się on tu jako narzędzie wstępnego opracowania tkanki kostnej wyrostka zębodołowego dla potrzeb późniejszego umieszczenia materiałów kościotwórczych. Jak potwierdziły badania przeprowadzone na zwierzętach, kość opracowana za pomocą lasera Er:YAG wykazuje lepszą skłonność do gojenia, aniżeli ta opracowana mechanicznie. Łatwość i wysoka precyzja oraz kontrola głębokości cięcia. Zastosowanie lasera Er:YAG w chirurgii tkanek miękkich sprawiło, iż duża część zabiegów z tego zakresu została przeniesiona na grunt podstawowych, rutynowych usług stomatologicznych i może być wykonywana przez dentystów. Mała średnica plamki, a także silna absorpcja światła w wodzie oraz związana z nią bardzo niewielka penetracja tkanki przesądzają o łatwości, wysokiej precyzji i doskonałej kontroli głębokości cięcia tkanek. Właściwości te redukują do minimum ryzyko uszkodzenia struktur położonych poniżej opracowywanego obszaru, w tym również martwicy kości. Ma to duże znaczenie m. in. w przypadku zabiegów w obrębie wyrostka zębodołowego, gdzie grubość wierzchniej błony śluzowej niekiedy nie przekracza nawet 0,5mm. Warstwowy sposób usuwania tkanek Płytka penetracja światła w głąb tkanki pozwala na usuwanie jej w sposób ablacyjny warstwa po warstwie. Taki aspekt działania lasera erbowego stanowi pole do wykorzystania go w leczeniu wszelkiego rodzaju opryszczek, bolesnych owrzodzeń aftowych, czy też nienadżerkowych postaci liszaja płaskiego. Korzyści, jakie płyną z takiego zabiegu to przede wszystkim błyskawiczne ograniczenie dolegliwości bólowych i dużo szybsze niż w przypadku stosowania tradycyjnych metod gojenie. Liczne zastosowania lasera w chirurgii małych obiektów Precyzja laserowego cięcia otwiera przed nim możliwość szerokich zastosowań w mikrochirurgii a to głównie z małymi obiektami musi mierzyć się chirurg, pracując wewnątrz jamy ustnej. Wskazaniem do użycia lasera w zakresie tkanki miękkiej są wszelkiego rodzaju zabiegi plastyki i cięcia dziąseł, korekcji wędzidełek, wycinania zmian tkankowych - zarówno pojedynczych, jak i tych o charakterze rozsianym (włókniaki, nadziąślaki, itp.), także zabiegi odsłaniania implantów oraz zębów zatrzymanych i zabiegi refrakcji dziąsła dla potrzeb wycisku, czy też wydłużania korony klinicznej. Laser można ponadto wykorzystać do usuwania przebarwień melaninowych i plam złogowych [20, 21, 22].

13 Poprawa komfortu pacjenta, szybsze gojenie i brak blizn Pośród podstawowych zalet lasera Er:YAG w kontekście chirurgii tkanek miękkich wymienia się znaczną redukcję bólu w trakcie i po zabiegu. Równie istotna jest jednak szybsza niż po użyciu skalpela rekonwalescencja tkanki, przede wszystkim brak procesu bliznowacenia i minimalizacja ryzyka wystąpienia przykurczu rany [20].

14 Literatura: 1. Miserendino L J, Levy G, Miserendino C A: Laser interaction with biologictissues. Red. L. J. Miserendino, R. M. Pick: Lasers in Dentistry. Quintessence Publishing Co, Chicago Glockner K, Rumpler J, Ebeleseder K, Städtler P: Intrapulpal temperature during preparation with the Er:YAG laser compared to the conventional burr: an in vitro study. J Clin Laser Med Surg 1998, 16, 3: Keller U, Hibst R: Effects of Er: YAG laser in caries treatment: a clinical pilot study. Laser surg Med 1997, 20, 1: Cozean C, Arcoria C J, Pelagalli J, Powell G L: Dentistry for the 21st century? Erbium:Yag laser for teeth. JADA 1997, 128: Park N S, Kim K S, Kim M E, Kim Y S, Ahn S W: Changes in intrapulpal temperature after Er: YAG laser irradiation. Photomed Laser Surg 2007, 25, 3: Visuri S R, Gilbert J L, Wright D D, Wigdor H A, Walsh J T Jr: Shear strength of composite bonded to Er:YAG laserprepared dentin. J Dent Res 1996, 75, 1: Vezzani M S, Pietro R, Silva-Sousa Y T, Brugnera-Junior A, Sousa-Neto M D: Disinfection of root canals using Er:YAG laser at different frequencies. Photomed Laser Surg 2006, 24, 4: Heard F, Walter R: Scanning electron microscopic study comparing four root canal preparation techniques small curved canals. Int Endod J 1997, 30, 5: Mehl A, Folwaczny M, Haffner C, Hickel R: Bactericidal effects of 2.94 microns Er:YAG-laser radiation in dental root canals. J Endod 1999, 25, 7: Mello I, Robazza C R, Antoniazzi J H: InfluenceofEr:YAGlaserirradiationonapical sealing of four different sealers. Braz Dent J 2004, 15, 3: Folwaczny M, Aggstaller H, Mehl A, Hickel R: Removal of bacterial endotoxin from root surface with Er: YAG laser. Am J Dent 2003, 16, 1: Schwarz F, Sculean A, Berakdar M, Georg T, Reich E, Becker J: Clinical evaluation o fan Er:YAG laser combined with scaling and root planning for non-surgical periodontal treatment. A controlled, prospective clinical study. J Clin Periodontol 2003, 30, 1: Schwarz F, Bieling K, Venghaus S, Sculean A, Jepsen S, Becker J: Influenceoffluorescence-controlled Er: YAG laser radiation, the Vector system and hand instruments on periodontally diseased root surfaces in vivo. J Clin Periodontol 2006, 33, 3: Crespi R, Romanos G E, Cassinelli C, Gherlone E: Effects of Er:YAG laser and ultrasonic treatment on fibroblast attachment to root surfaces: an in vitro study. J Periodontol 2006, 77, 7: Schwarz F, Aoki A, Sculean A, Georg T, Scherbaum W, Becker J: In vivo effects o fan Er;YAG laser, an ultrasonic system and scaling and root planing on the biocompatibility of periodontally diseased root surfaces in cultures of human PDL fibroblasts.laserssurgmed 2003, 33, 2: Folwaczny M, George G, Thiele L, Mehl A, Hickel R: Root surface roughness following Er: YAG laser irradiation at different radiation energies and working tip angulations. J Clin Periodontol 2002, 29, 7: Ritz L, Hefti A F, Rateitschak K H: An in vitro investigation on the loss of root substance in scaling with various instruments. J Clin Periodontol 1991, 18, 9: Ceballo L, Toledano M, Osorio R, Tay F R, Marshall G W: Bonding to Er-YAG-laser-treated dentin. J Esthet Restor Dent 2006, 18, 6: Dunn W J, Davis J T, Bush A C: Shear bond strength and SEM evaluation of composite bonded to Er:YAG laserprepared dentin and enamel. Dent Mater 2005, 21, 7: Ishikawa I, Aoki A, Takasaki AA: Potential applications of Erbium:YAG laser in periodon tics. J Periodontal Res 2004, 39, 4: Keller U, Hibst R: Lasers in oral surgery. SPIE 1994, 9, 2327: Parker S: Lasers and soft tissue: fixed softtissue surgery. Br Dent J 2007, 202, 5: