Poszczególne rozdziały napisali:

Transkrypt

1 opis Prawo administracyjne pod redakcją profesora Marka Wierzbowskiego obejmuje niemal całość problematyki prawa administracyjnego, uwzględnia najnowszy dorobek doktryny i orzecznictwa. Czytelnik odnajdzie w podręczniku m.in. zagadnienia dotyczące: struktury administracji publicznej i zasad jej funkcjonowania, kontroli administracji, statusu urzędników, podstawowych działów prawa materialnego oraz problematykę związaną z integracją europejską. Lektura książki przybliża Czytelnikom obraz funkcjonowania państwa przez przedstawienie organów administracji i roli, jaka odgrywają w życiu obywateli oraz w działalności podmiotów gospodarczych. Obecne 12. wydanie podręcznika zostało zaktualizowane, a w niektórych częściach istotnie zmienione i uzupełnione. Treść publikacji wzbogacono m.in. o nowe ujęcie prawa Unii Europejskiej, o problematykę zamówień publicznych, a także kwestie bezpieczeństwa energetycznego. W celu ułatwienia nauki wprowadzono dodatkowe pogrubienia podkreślające ważne partie materiału, piktogramy ułatwiające odnalezienie istotnych fragmentów oraz numery boczne umożliwiające szybkie odszukanie w książce pojęć z indeksu. Adresaci: Książka przeznaczona jest zarówno dla studentów studiów prawniczych i administracyjnych, jak i osób zainteresowanych problematyką organizacji administracji publicznej. Szczegółowo omówione zagadnienia z zakresu materialnego prawa administracyjnego pozwolą na zapoznanie się z najważniejszymi regulacjami w tej dziedzinie. Autorzy - mający bogatą praktykę administracyjną - są w większości pracownikami naukowymi kierowanej przez profesora Marka Wierzbowskiego Katedry Prawa i Postępowania Administracyjnego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Poszczególne rozdziały napisali: Marek Wierzbowski - Przedmowa; Marek Wierzbowski, Marcin Dyl XV - 5; Marek Wierzbowski, Aleksandra Wiktorowska V - 1, 2, 4, 6, XII - 1, 2, 3, 3A, 3B, 4-6, 8, XIX - 4, XX - 3-6; Marek Wierzbowski, Aleksandra Wiktorowska, Marek Grzywacz V - 5, IX; Marek Wierzbowski, Aleksandra Wiktorowska, Jacek Piecha XII - 3A (nb ); Marek Wierzbowski, Aleksandra Wiktorowska, Joanna Róg XIX - 1, 2B, 2C, 2D, 3; Marek Wierzbowski, Marek Grzywacz, Jacek Piecha V - 3; Jacek Jagielski VI, VIII, XI, XXI, XXII - 1-4, 6, 7; Jacek Jagielski, Maksymilian Cherka XXII - 5; Jacek Jagielski, Dorota Pudzianowska XX - 2; Jacek Lang I, II, VII, XIV, XV - 1-3, 7-9, 11, 13A-C, XVI (bez pkt. 7), XXIII; Jacek Lang, Janusz Malanowski XV - 13D; Artur Nowak-Far IV; Aleksandra Wiktorowska X, XIII; Aleksandra Wiktorowska, Karolina Wojciechowska XX 1; Marcin Dyl XV - 20, 22; Piotr Przybysz V - 7, 8, XVII; Rafał Stankiewicz, Maksymilian Cherka, XV - 4;

2 Paweł Wajda XV - 21, 23; Katarzyna Zalasińska XIX - 5; Michał Jabłoński XVI - 7; Filip Elżanowski, Krzysztof Wąsowski XV - 16A; Ewa Stefańska XV - 10; Marek Szubiakowski III, V - 9, 10; Jarosław Maćkowiak XV - 12, 14-15, 17-19; Krzysztof Glibowski XV - 6, 24; Luiza Wyrębkowska XV - 16B; Karolina Wojciechowska XIX - 2A; Dorota Pudzianowska XVIII; Anna Celejewska-Rajchert - XII - 7; Jacek Piecha XII - 3C; XV - 25 Informacje o autorach (redaktorach) Prof. zw. dr hab. Marek Wierzbowski - partner w Kancelarii Prof. Marek Wierzbowski i Partnerzy - Adwokaci i Radcowie Prawni, uprzednio przez wiele lat był partnerem w kancelariach Weil Gotshal & Manges, a następnie Linklaters. Jest profesorem zwyczajnym Uniwersytetu Warszawskiego, kieruje Katedrą Prawa i Postępowania Administracyjnego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Specjalista prawa gospodarczego, w tym kolejowego. W swojej praktyce prawniczej kierował zespołami prawników obsługującymi liczne transakcje, takie jak sprzedaż akcji w ramach prywatyzacji Banku PKO S.A., PKN Orlen S.A., Tauron S.A., liczne pierwsze oferty publiczne akcji i emisje obligacji, w tym pierwszą emisję euroobligacji polskiego banku (BPH). Reprezentuje przedsiębiorców w postępowaniach przed organami administracji (szczególnie URE, UKE, UOKiK, KNF), a także przed sądami administracyjnymi i arbitrażowymi. Należał do grona prawników reprezentujących Skarb Państwa w sprawie z powództwa Eureko przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej dotyczącej prywatyzacji PZU. Wykaz skrótów str. 13 Przedmowa str. 17 Część pierwsza ZAGADNIENIA I POJĘCIA OGÓLNE TEORII PRAWA ADMINISTRACYJNEGO ROZDZIAŁ I. Zagadnienia wstępne str Pojęcie administracji str Związanie administracji prawem str Pojęcie prawa administracyjnego str. 24 A. Prawo administracyjne w znaczeniu szerokim str. 24

3 B. Prawo administracyjne w znaczeniu wąskim str Typy norm w prawie administracyjnym str Stosunek administracyjnoprawny str. 28 ROZDZIAŁ II. Krajowe źródła prawa administracyjnego str Pojęcie źródeł prawa str Akty stanowienia prawa powszechnie obowiązującego str Akty stanowienia prawa o charakterze wewnętrznym str Problem ważności aktów normatywnych wydanych przed wejściem w życie Konstytucji RP str Procedura i technika prawodawcza str. 39 ROZDZIAŁ III. Początki kształtowania się prawa administracyjnego str Zasada państwa prawnego str Zarys rozwoju administracji i prawa administracyjnego we Francji str Zarys rozwoju administracji i prawa administracyjnego w Niemczech str Zarys rozwoju administracji i prawa administracyjnego w Wielkiej Brytanii str Zarys rozwoju polskiej nauki prawa administracyjnego str. 52 ROZDZIAŁ IV. Prawo administracyjne Unii Europejskiej str Ogólna charakterystyka prawa Unii Europejskiej str Sfery relacyjne - obszary aktywności krajowej administracji publicznej w Unii Europejskiej str Negocjacyjno-koordynacyjna sfera relacyjna str Legitymizacyjna sfera relacyjna: współpraca z partnerami społecznymi i ciałami przedstawicielskimi w kraju str Implementacyjna sfera relacyjna: wykonywanie prawa unijnego przez administrację publiczną str. 69 A. Administracja publiczna jako adresat reguł prawa unijnego str. 69 B. Podstawowe zasady stosowania prawa unijnego przez administrację publiczną str. 71 C. Obowiązki administracji w sferze implementacyjnej w odniesieniu do reguł warunkowości oraz otwartej metody koordynacji str Litygacyjna sfera relacyjna str. 76 ROZDZIAŁ V. Podstawowe pojęcia teoretyczne w nauce prawa administracyjnego str Aparat administracyjny str Nadzór, kontrola, koordynacja, kierownictwo str Współdziałanie str Decentralizacja i centralizacja administracji str Samorząd str Rodzaje jednostek organizacyjnych w systemie administracji publicznej str. 89 A. Organ państwowy i organ administracji państwowej str. 89 B. Organy administracji (organy administrujące, organy administracji publicznej) str. 91 C. Rodzaje organów administracji str. 92 D. Kolegialność i jednoosobowość str. 94 E. Zakres działania i właściwość (kompetencja) organu str. 94 F. Zakład administracyjny str. 98 G. Inne jednostki organizacyjne w systemie administracji publicznej - nietypowe podmioty administrujące str. 101

4 H. Funkcje zlecone administracji publicznej str Władztwo administracyjne str Publiczne prawa podmiotowe str Ciężary publiczne str Rzeczy publiczne str. 117 Część druga ORGANIZACJA ADMINISTRACJI W POLSCE ROZDZIAŁ VI. Administracja centralna str Zagadnienia ogólne str Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej str Podział centralnych organów administracji rządowej str Rada Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej str. 130 A. Skład Rady Ministrów str. 131 B. Funkcje i kompetencje Rady Ministrów str. 131 C. Organizacja i tryb działania Rady Ministrów str. 134 D. Reprezentowanie Rady Ministrów oraz ustanawianie pełnomocników rządu str. 136 E. Organy pomocnicze Rady Ministrów i Prezesa Rady Ministrów str Prezes Rady Ministrów i wiceprezesi Rady Ministrów oraz Kancelaria Prezesa Rady Ministrów str. 142 A. Prezes Rady Ministrów str. 142 B. Wiceprezes Rady Ministrów str. 146 C. Kancelaria Prezesa Rady Ministrów str Minister i ministerstwo str. 148 A. Pozycja prawna ministra str. 148 B. Sekretarze i podsekretarze stanu oraz ministerstwo str Organy kolegialne o swoistej pozycji prawnej w systemie administracji centralnej str Centralne organy administracji str Nietypowe jednostki organizacyjne administracji centralnej str. 168 ROZDZIAŁ VII. Podziały terytorialne państwa str Rys historyczny str Klasyfikacja podziałów terytorialnych str Podział zasadniczy str Podziały pomocnicze str Podziały specjalne str. 178 ROZDZIAŁ VIII. Terenowa administracja rządowa zespolona str Uwagi wstępne str Wojewoda i jego pozycja prawna str. 181 A. Organizacyjnoprawne usytuowanie wojewody str. 181 B. Funkcje wojewody str. 184 C. Aparat pomocniczy wojewody str Wojewódzka administracja zespolona str. 191 ROZDZIAŁ IX. Terenowe jednostki organizacyjne administracji niezespolonej str. 196 ROZDZIAŁ X. Samorząd terytorialny str. 200

5 1. Podstawy prawne działania str Zasada subsydiarności str Zasada decentralizacji str Zasada udziału samorządu terytorialnego w sprawowaniu władzy publicznej str Ustrój samorządu terytorialnego w Polsce str. 207 A. Organy samorządu terytorialnego str. 207 B. Referendum lokalne str. 209 C. Statut str Zadania samorządu str Finansowe zabezpieczenie realizacji zadań samorządu terytorialnego str Działalność prawotwórcza samorządu str Sądowa ochrona samodzielności samorządu str. 225 Część trzecia FUNKCJONOWANIE ADMINISTRACJI ROZDZIAŁ XI. Pracownicy administracji publicznej str Uwagi wstępne str Pracownicy administracji państwowej i rządowej str. 229 A. Urzędnicy państwowi i inni pracownicy urzędów państwowych str. 230 B. Korpus służby cywilnej str Pracownicy samorządowi str. 242 ROZDZIAŁ XII. Prawne formy działania administracji str Wprowadzenie str Akty normatywne administracji str Akt administracyjny str. 251 A. Rodzaje aktów administracyjnych str. 254 B. Moc obowiązująca aktu administracyjnego str. 264 C. Sprzeciw str Ugoda str Porozumienie administracyjne str Czynności cywilnoprawne str Prawo zamówień publicznych str Czynności faktyczne str. 278 ROZDZIAŁ XIII. Kontrola sądowa administracji publicznej str Wprowadzenie str Sądownictwo administracyjne str. 283 A. Podstawy prawne działania str. 283 B. Organizacja wojewódzkich sądów administracyjnych str. 284 C. Organizacja Naczelnego Sądu Administracyjnego str. 285 D. Zakres właściwości sądów administracyjnych str. 286 E. Zakres właściwości rzeczowej Naczelnego Sądu Administracyjnego str Rola sądów powszechnych w kontroli administracji str. 289 ROZDZIAŁ XIV. Kontrola administracji str Charakterystyka kontroli administracji str Kontrola zewnętrzna administracji rządowej str. 292

6 A. Kontrola niepaństwowa str. 292 B. Kontrola państwowa str Kontrola wewnętrzna str. 307 A. Kontrola międzyresortowa str. 309 B. Kontrola wewnątrzresortowa str. 311 C. Kontrola zarządcza i audyt wewnętrzny str. 311 D. Kontrola niezawodowa (społeczna) str. 312 Część czwarta WYBRANE ZAGADNIENIA MATERIALNEGO PRAWA ADMINISTRACYJNEGO ROZDZIAŁ XV. Wybrane zagadnienia administracyjnoprawnej regulacji gospodarki str Wprowadzenie str Prawo działalności gospodarczej str Przedsiębiorstwa państwowe i ich prywatyzacja str. 323 A. Podstawy organizacji i funkcjonowania przedsiębiorstw państwowych str. 323 B. Samorząd pracowniczy str. 327 C. Komercjalizacja i prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych str Nadzorowanie pomocy publicznej dla przedsiębiorców str Nadzór państwa nad rynkiem kapitałowym str Prawo dewizowe str Prawo gospodarki nieruchomościami str Zasady i tryb wywłaszczania nieruchomości str Prawo gospodarki komunalnej str Prawo mieszkaniowe str Prawo budowlane str Prawo geodezyjne i kartograficzne str Prawo komunikacji i łączności str. 375 A. Komunikacja lądowa str. 375 B. Komunikacja wodna str. 383 C. Komunikacja powietrzna str. 385 D. Łączność str Prawo górnicze str Prawo geologiczne str Bezpieczeństwo energetyczne str. 399 A. Prawo energetyczne str. 399 B. Zapasy obowiązkowe str Prawo normalizacji oraz jakości str Prawo o miarach i prawo probiercze str Dozór techniczny str Prawo bankowe str Polityka pieniężna str Prawo antymonopolowe str. 428

7 23. Prawo celne str. 431 A. Źródła prawa str. 432 B. Krajowe organy administracji publicznej właściwe w sprawach celnych i ich zadania str. 433 C. Dozór celny, kontrola celna i szczególny nadzór podatkowy str. 442 D. Postępowania administracyjne prowadzone przez organy celne str Prawo ubezpieczeniowe str Prawo ochrony środowiska str. 450 A. Podstawowe akty prawne w zakresie ochrony środowiska str. 451 B. Zasady systemu prawa ochrony środowiska str. 455 C. Organy administracji publicznej właściwe w sprawach ochrony środowiska str. 457 ROZDZIAŁ XVI. Administracja spraw zdrowia, zatrudnienia i spraw socjalnych str Administracja zdrowia str Przeciwdziałanie alkoholizmowi str Zapobieganie narkomanii str Sprawy zatrudnienia i bezrobocia str Organizacja ubezpieczeń społecznych str Prawo pomocy społecznej str Prawo rynku produktów leczniczych str. 482 A. Pojęcie produktu leczniczego str. 482 B. Dopuszczanie produktów leczniczych do obrotu str. 483 C. Badania kliniczne leków str. 484 D. Wytwarzanie produktów leczniczych str. 484 E. Obrót produktami leczniczymi str. 484 F. Reklama produktów leczniczych str. 486 G. Refundacja produktów leczniczych str. 487 H. Organy właściwe w sprawach rynku leków str. 488 ROZDZIAŁ XVII. Upowszechnianie informacji str Zagadnienia wstępne str Prawo prasowe str Prawo o radiofonii i telewizji str Polska Agencja Prasowa str Ochrona informacji niejawnych str. 495 ROZDZIAŁ XVIII. Dostęp do informacji publicznej str Zagadnienia wstępne str Zakres podmiotowy str Zakres przedmiotowy str Ograniczenia dostępu do informacji publicznej str Tryb udostępniania informacji publicznej str. 504 A. Tryb bezwnioskowy str. 504

8 B. Tryb wnioskowy str Ochrona prawa do informacji str Zasady ponownego wykorzystywania informacji publicznej str. 507 A. Definicja, zakres podmiotowy i przedmiotowy str. 508 B. Tryb udostępniania informacji publicznej w celu jej dalszego wykorzystania str. 508 ROZDZIAŁ XIX. Administracja w dziedzinie oświaty, nauki i kultury str Szkolnictwo podstawowe, ogólnokształcące, zawodowe str Szkolnictwo wyższe, placówki naukowo-badawcze str. 520 A. Szkolnictwo wyższe str. 520 B. Polska Akademia Nauk str. 528 C. Placówki naukowo-badawcze str. 532 D. Stopnie i tytuły naukowe str Organizacja upowszechniania kultury str Kultura fizyczna i sport str Prawna ochrona zabytków str. 544 ROZDZIAŁ XX. Administracyjnoprawna sytuacja osób fizycznych str Obywatelstwo str Prawo o cudzoziemcach str. 554 A. Ogólny status cudzoziemca str. 556 B. Ochrona cudzoziemców na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej str. 563 C. Szczególny status cudzoziemców - obywateli Unii Europejskiej str. 568 D. Cudzoziemiec z Kartą Polaka str Zmiana imion i nazwisk str Akty stanu cywilnego str Ewidencja ludności, dowody osobiste, paszporty str Ordery, odznaczenia, odznaki str. 584 ROZDZIAŁ XXI. Administracyjnoprawna regulacja zrzeszania się oraz niektórych innych rodzajów aktywności obywateli związanej z realizacją ich praw i wolności str Prawo o stowarzyszeniach str Prawo o partiach politycznych str Prawo o gwarancjach wolności sumienia i wyznania str Prawo o zgromadzeniach str. 607 ROZDZIAŁ XXII. Administracyjnoprawna regulacja zapewnienia bezpieczeństwa i porządku publicznego str Regulacja zapewnienia bezpieczeństwa i porządku publicznego str Administracyjnoprawny reżim stanu wyjątkowego str Stan wojenny i jego regulacja prawna str Administracyjnoprawna regulacja dotycząca zwalczania klęsk żywiołowych str Regulacja ochrony przeciwpożarowej str. 634

9 6. Zarządzanie kryzysowe str Reglamentacja dostępu do broni, amunicji i materiałów wybuchowych str. 642 ROZDZIAŁ XXIII. Administracja obrony kraju i spraw zagranicznych str Wprowadzenie do administracji obrony kraju str Zarys stanu prawnego str Organy właściwe w sprawach obrony oraz ich zadania str Świadczenia na rzecz obrony kraju str Ochrona granicy państwowej str Administracja spraw zagranicznych str. 660 Wykaz podstawowej literatury str. 663