Światowy Rynek Owoców i Warzyw opracowanie sygnalne

Transkrypt

1 Zespół Monitoringu Zagranicznych Rynków Rolnych Fundacji Programów Pomocy dla Rolnictwa Światowy Rynek Owoców i Warzyw opracowanie sygnalne grudzień 2007 Z Z Opracowanie wydaje: Zespół Monitoringu Zagranicznych Rynków Rolnych Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa (FAMMU/FAPA) ul. Wspólna 30, Warszawa, pok. 338 tel: faks: fammu@fapa.com.pl Autorka: Dagmara Długokęcka Wykorzystane źródła: Komisja Europejska, Agra Facts, Agra Europe, Reuters, Bank Światowy, Fruit Processing, Foodnews, Fruit and Vegetable Markets, Public Ledger, CIHZ, Interfax, ZMP, NTIS, ATIS, IERiGś, GIOR, FAO Rynek owoców Rynek warzyw Podstawowe dane liczbowe dotyczące światowych cen owoców i warzyw Streszczenie: W 2006 roku światowa produkcja owoców świeŝych, wyłączając z tej wielkości melony, wyniosła 526,49 mln ton w stosunku do 521,37 mln ton w roku 2005 oraz 502,39 mln ton w 2004 roku. W minionym roku najwięcej na świecie zebrano bananów łącznie 70,76 mln ton co dało w porównaniu z ubiegłorocznymi zbiorami na poziomie 69,44 mln ton prawie 2% wzrost globalnej produkcji. Na kolejnym miejscu pod względem światowego wolumenu zbiorów znalazły się w minionym roku winogrona z łącznymi zbiorami 68,95 mln ton wobec 67,70 mln ton rok wcześniej, nastepne miejsce zajęły natomiast pomarańcze z wolumenem zbiorów 64,80 mln ton wobec 63,21 mln ton w 2005 roku. Udział procentowy w światowych zbiorach w przypadku bananów wyniósł 13,41%, dla winogron 13,0% oraz odpowiednio dla pomarańczy 12,3%. Pozostałymi dominującymi grupami owoców w światowej produkcji są równieŝ od wielu lat jabłka 12,1% udziału niecałe 63,80 mln ton w 2006 roku oraz owoce mango i guawa łącznie 30,54 mln ton, mandarynki z wynikiem niecałych 25,66 mln ton, gruszki odpowiednio 19,54 mln ton, oraz ananasy 18,26 mln ton W minionym roku łączna produkcja świeŝych warzyw na świecie, włączając w tę wielkość melony wyniosła 903,40 mln ton, przy całkowitej powierzchni upraw wynoszącej 53,38 mln ha. Dla porównania rok wcześniej produkcja ta wyniosła odpowiednio 890,45 mln ton. Pod względem produktowym największą grupę liczoną za pomocą wolumenu zbiorów stanowią ziemniaki z ubiegłorocznym wynikiem na poziomie ponad 315,0 mln ton oraz pomidory, których w 2006 roku zebrano w sumie ponad 125,0 mln ton. Po raz kolejny w przypadku zbiorów obydwu produktów największym ich producentem sa Chiny ponad 70,0 mln ton w przypadku ziemniaków i około 32,5 mln ton dla pomidorów. Kolejne miejsca na liście globalnej produkcji zajęły kolejno róŝnego rodzaju warzywa kapustne ubiegłoroczna produkcja na poziomie niecałych 69,0 mln ton, cebula ponad 61,6 mln ton, ogórki sałatkowe niecałe 44,0 mln ton, i kolejno niecałe 32,0 mln ton bakłaŝany, 26,8 mln ton marchew, prawie 26,0 mln ton papryka słodka, 23,1 mln ton sałat oraz ponad 18,0 mln ton kalafiorów.

2 SPIS TREŚCI WSTĘP... 2 OWOCE... 2 JABŁKA... 7 GRUSZKI OWOCE MIĘKKIE BANANY WARZYWA POMIDORY CEBULA ZIEMNIAKI ŚWIATOWY RYNEK OWOCÓW I WARZYW - TABELE DANYCH... 31

3 WSTĘP ZESPÓŁ MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKÓW ROLNYCH (FAMMU/FAPA) PoniŜszy raport przedstawia sytuację rynkową w sektorze owoców i warzyw świeŝych, jak równieŝ przetworzonych na rynku światowym. Wykorzystane dane liczbowe, ceny, wielkość produkcji dotyczą okresu całego minionego roku. Nie zabraknie równieŝ prognozowanych i wstępnych tegorocznych danych szacunkowych. Z bardzo zróŝnicowanego i bogatego w wielorakie odmiany i gatunki rynku owoców i warzyw zaprezentowane zostaną jedynie wybrane produkty, które są zarazem najistotniejsze w światowej produkcji. Przedstawiana poniŝej analiza podzielona została i zinterpretowana pod względem produktowym tzn. wszelkie dane dotyczące wybranych krajów zebrane są i zaprezentowane pod względem podziału na poszczególne produkty. Podrozdziały poświęcone w całości zostały opisowi wybranych i najwaŝniejszych od strony popytowo-podaŝowej produktów w międzynarodowej wymianie handlowej, wielkości produkcji, eksportu oraz importu. OWOCE Łączna, światowa wartość wymiany handlowej świeŝymi owocami, warzywami oraz ziemniakami wzrosła w ostatnich latach bardzo znacząco dla porównania jeszcze w 1970 roku oszacowana została na 4 mld euro, podczas gdy juŝ w roku 2002 na 31 mld euro. Zdecydowanemu wzrostowi sprzedaŝy na świecie uległy w omawianym okresie przede wszystkim owoce mango, awokado, pieczarki, czosnek, natomiast z roku na rok maleje poziom eksportu pomarańczy czy mln ton Chiny Indie Brazylia Produkcja owoców u 15 największych producentów w 2006 roku ziemniaków. Po raz kolejny w minionym roku wzrosła światowa produkcja owoców, przede wszystkim mieliśmy do czynienia z większymi zbiorami bananów, znacznie lepszą niŝ w sezonie 2005/06 sytuacją na rynku owoców cytrusowych oraz wyŝszą produkcją jabłek na świecie. W 2005 roku światowy rynek owoców przeŝył chwilowe załamanie, a ówczesna produkcja osiągnęła wolumen na poziomie zbiorów z 1998 roku - na skutek silnych sztormów i huraganów, które dotknęły znaczących, światowych producentów jak Stany Zjednoczone, kraje Karaibów i Pacyfiku oraz kraje Ameryki Centralnej i Dalekiego Wschodu Japonię, Filipiny i Tajwan. Ponadto silne powodzie w Centralnej Ameryce oraz w krajach Bałkańskich spowodowały, iŝ światowe zbiory owoców zmniejszyły się do zaledwie 500,0 mln ton. Największymi, globalnymi hitami eksportowymi są nadal na pierwszym miejscu banany, następnie pomidory, winogrona, jabłka, pomarańcze oraz z produktów przetworzonych mroŝone owoce. Do głównych światowych eksporterów zaliczamy: kraje Ameryki Łacińskiej i kraje Afryki, Karaibów i Pacyfiku, które z 3,1 mld euro w 1990 roku zwiększyły wartość swego eksportu do 6,3 mld euro w 2000 roku. Największym światowym importerem wszystkich produktów ogrodnictwa pozostaje nadal od lat Europa ze szczególnym uwzględnieniem krajów Unii Europejskiej, których średnioroczny import szacowany jest na wartość około 8,0 mld euro. W minionym roku mieliśmy do czynienia z kolejnym wzrostem światowego eksportu i zarazem importu owoców i warzyw na świecie. Łącznie kraje unijnej 15 zaimportowały w całym 2006 roku ponad 9,05 mln ton warzyw i owoców o 300,0 tys. ton więcej niŝ rok wcześniej przede wszystkim o wzroście importu zdecydowały większe zakupy cytrusów, ananasów oraz melonów. W omawianym okresie eksport krajów unijnej 15 zamknął się USA Włochy Hiszpania Indonezja Meksyk Iran Filipiny Turcja Nigeria Uganda Francja Egipt 2

4 wolumenem 2,95 mln ton, co dało aŝ 17% wzrost wobec roku Łącznie 25 państw Unii Europejskiej zaimportowało w minionym roku 9,7 mln ton owoców świeŝych, z czego najwaŝniejszym produktem sprowadzanym były banany z wynikiem 4,8 mln ton. Znaczące miejsce w światowym handlu owocami i warzywami zajmują Stany Zjednoczone z ubiegłorocznym wynikiem eksportu na poziomie 2,82 mln ton, w którym waŝną pozycję zajęły amerykańskie jabłka. W minionym roku kraj ten zaimportował niecałe 5,0 mln ton owoców i warzyw z czego dominującymi były banany, winogrona, melony i ananasy. W minionym roku zauwaŝono wyraźne zainteresowanie zwiększonymi zakupami awokado, ananasów, gruszek oraz melonów i winogron, na niezmienionym poziomie utrzymała się wymiana handlowa bananami, owocami cytrusowymi oraz jabłkami. W 2006 roku globalna, produkcja owoców świeŝych, wyłączając z tej wielkości melony, wyniosła 526,49 mln ton w stosunku do 521,37 mln ton w roku 2005 oraz 502,39 mln ton w 2004 roku. W przypadku wolumenu produkcji w zaleŝności od danego kontyngentu największym producentem produktów ogrodnictwa od wielu lat jest Azja z ubiegłorocznym wynikiem zbiorów na poziomie 244,6 mln ton, następnie Ameryka Południowa niecałe 134,0 mln ton, Europa ponad 73,0 mln ton, Afryka 67,8 mln ton oraz Ameryka Północna niecałe 28,0 mln ton. W przypadku Europy aŝ 87% łącznej produkcji owoców pochodziło w minionym roku z państw Unii Europejskiej w łącznej liczbie 27 krajów członkowskich. W 2006 roku łączne zbiory owoców we wszystkich 27 krajach unijnych zamknęły się wolumenem niecałych 63,7 mln ton, wobec 62,3 mln ton rok wcześniej. porównanie woluemnu produkcji owoców na świecie w latach , w mln ton Świat 209, , , , ,496 Europa 65,015 71,197 78,200 77,936 73,058 EU-27 60,864 66,879 72,635 66,510 63,688 Afryka 26,330 38,205 44,000 56,854 67,847 Azja 59,517 85, , , ,642 Am eryka 56,069 76,500 89, , ,982 Am eryka Płn. 19,478 25,634 23,570 29,830 27,958 Największym światowym producentem świeŝych owoców są od wielu lat Chiny z ubiegłoroczną produkcją stanowiącą niecałe 18% światowych zbiorów 93,4 mln ton w porównaniu do 89,3 mln ton zebranych w 2005 roku. Ubiegłoroczny wzrost produkcji spowodowany był przede wszystkim wyŝszymi niŝ w 2005 roku zbiorami najwaŝniejszego produktu w tym kraju jabłek w 2006 roku produkcja tych owoców przekroczyła 26,0 mln ton wobec 24,0 mln ton w 2005 roku. Tym samym kraj ten jest nie tylko największym światowym producentem owoców wogóle ale równieŝ największym producentem jabłek na świecie. Znaczącymi producentami owoców są równieŝ od wielu lat: Indie z ubiegłorocznymi zbiorami owoców na poziomie 43,5 mln ton (8,0% udział w światowej produkcji), Brazylia niecałe 37,8 mln ton (7,0%), USA 27,3 mln ton (5,0%), Włochy 17,8 mln ton (3,3%), Hiszpania 16,5 mln ton (3,1%), Indonezja i Meksyk 15,4 mln ton (2,9%), oraz Iran 13,8 mln ton (2,6%), ranking pierwszej dziesiątki zamykają w minionym roku Filipiny z wynikiem 13,6 mln ton zebranych owoców. Na światowej liście pod względem wolumenu produkcji owoców udział Polski wyniósł ostatecznie w minionym 2006 roku niewiele ponad 3,2 mln ton owoców łącznie, co stanowiło zaledwie niecałe 0,6% globalnej produkcji. Dla porównania w bieŝącym roku na skutek niekorzystnych warunków pogodowych zbiory owoców w Polsce łącznie oszacowano na rekordowo niską wielkość około 1,67 mln ton, z czego 1,26 mln to owoce zebrane z drzew i orzechy, a pozostała ilość owoce jagodowe. 3

5 W minionym roku najwięcej na świecie zebrano bananów łącznie 70,76 mln ton, co dało w porównaniu z ubiegłorocznymi zbiorami na poziomie 69,44 mln ton prawie 2% wzrost globalnej produkcji. Na kolejnym miejscu znalazły się w minionym roku winogrona z łącznymi zbiorami 68,95 mln ton wobec 67,70 mln ton rok wcześniej, następne miejsce zajęły pomarańcze z wolumenem zbiorów 64,80 mln ton wobec 63,21 mln ton w 2005 roku. Udział procentowy w światowych zbiorach w przypadku bananów wyniósł 13,41%, dla winogron 13,0% oraz odpowiednio dla pomarańczy 12,3%. Pozostałymi dominującymi grupami owoców w światowej produkcji są równieŝ od wielu lat jabłka 12,1% udziału niecałe 63,80 mln ton w 2006 roku oraz owoce mango i guawa łącznie 30,54 mln ton, mandarynki z wynikiem niecałych 25,66 mln ton, gruszki odpowiednio 19,54 mln ton, oraz ananasy 18,26 mln ton. PoniŜsza tabela prezentuje strukturę światowej produkcji poszczególnych owoców wielkość produkcji w mln ton % zmiana produkt /06 arbuzy 86,564 87,267 95, ,602 5,23 banany 65,99 67,29 69,44 70,76 1,89 pomarańcze 60,70 64,56 63,21 64,80 2,51 mandarynki 22,01 23,57 24,24 25,66 5,85 cytryny 12,75 12,16 12,74 12,99 1,95 grapefruity 5,02 5,20 4,25 4,56 7,29 jabłka 58,40 62,61 62,03 63,80 2,87 gruszki 17,54 18,40 22,66 19,54-13,78 morele 2,91 2,85 3,58 3,25-9,22 wiśnie 1,16 1,14 1,18 1,13-4,41 czereśnie 1,71 1,69 1,87 1,87 0,32 brzoskwinie i nektaryny 14,82 16,67 17,68 17,19-2,78 śliwki 9,94 9,17 9,31 9,43 1,28 pozostałe owoce pestkowe 0,42 0,41 0,44 0,44 0,00 truskawki 3,36 3,67 3,80 4,08 7,51 maliny i pozostałe jagodowe 1,06 1,14 1,22 1,15-5,49 agrest 0,17 0,17 0,14 0,13-2,94 porzeczki 0,82 0,75 0,77 0,78 0,91 jagody i borówki 0,61 0,62 0,63 0,62-0,96 winogrona 63,29 67,55 67,70 68,95 1,86 figi 1,02 1,03 1,08 1,11 2,41 awocado 3,13 3,14 3,27 3,32 1,50 ananasy 16,19 16,80 17,92 18,26 1,90 mango, guawa 28,42 20,03 29,85 30,54 2,30 kiwi 0,95 1,15 1,18 1,19 1,19 owoce łącznie 490,68 502,39 521,38 526,50 0,98 Tegoroczna produkcja owoców bieŝącym roku w krajach Unii Europejskiej będzie o około 9% mniejsza niŝ przed rokiem. Mniejsza produkcja i duŝo gorsza jakość tegorocznych owoców to efekt wiosennych przymrozków głównie w nowych krajach członkowskich. Zredukowana produkcja w bieŝącym roku dotknie przede wszystkim zbiorów jabłek, owoców pestkowych oraz owoców jagodowych. W krajach Unii Europejskiej najbardziej ucierpiały uprawy truskawek, malin, jabłek, wiśni i czereśni oraz moreli. Mniejsze zbiory malin dotyczą przede wszystkim Polski, Serbii oraz Węgier, o około 2/3 będą mniejsze zbiory śliwek, zdecydowanie gorsze będą takŝe zbiory porzeczek oraz jagód. W sumie szacuje się, Ŝe w 2007 roku w państwach unijnych zebranie zostanie około 4

6 36,0 mln ton, z czego w unijnej 15 szacunki mówią o produkcji na poziomie 31,8-32,8 mln ton, natomiast w nowych krajach członkowskich mamy do czynienia z redukcją zbiorów na poziomie nawet 40% do wolumenu 4,2 mln ton. Największe tegoroczne straty, jak juŝ wspomniano zanotowano w Polsce, na Węgrzech i w Czechach oraz Hiszpanii. W przypadku wszystkich 27 krajów unijnych łączne zbiory owoców zamknęły się wolumenem 39,73 mln ton wobec 38,64 mln ton rok wcześniej. NajwaŜniejszą pozycję w unijnej produkcji owoców w 2006 roku stanowiły zbiory ex aequo jabłek przeszło 11,4 mln ton oraz owoców cytrusowych łącznie 11,3 mln ton. Ponadto produkcja owoców pestkowych w sumie wyniosła w 2006 roku 3,97 mln ton, winogron 2,5 mln ton oraz truskawek 1,1 mln ton. Spośród owoców cytrusowych największe ubiegłoroczne zbiory dotyczą pomarańczy 5,7 mln ton, następnie niecałe 3,0 mln ton mandarynek i 1,6 mn ton cytryn. W bieŝącym roku oprócz największych strat w zbiorach jabłek deserowych, w sumie o 13% do wielkości około 8,6 mln ton, mniejszą podaŝ owoców zanotowano równieŝ w przypadku unijnych zbiorów gruszek (spadek o 8%), oraz owoców cytrusowych (spadek o 10%, szczególnie starty dotyczą upraw mandarynek), a takŝe brzoskwiń i nektarynek i moreli (spadek o 4%). Mniejsze były równieŝ w krajach UE zbiory winogron deserowych jak równieŝ owoców kiwi, arbuzów. Na niezmienionym stosunku do ubiegłorocznego poziomie pozostają w bieŝącym roku zbiory wiśni, czereśni, śliwek i malin. produkcja owoców przeznaczonych na rynek w UE w tys. ton p EU EU Niemcy Francja Włochy Holandia Belgia Wielka Brytania Grecja Hiszpania Portugalia Austria UE Czechy Węgry Cypr Polska Slowenia EU-25 według produktów jabłka stołowe gruszki stołowe brzoskwinie/nekatrynki morele wiśnie i czeresnie śliwki truskawki kiwi pomarańcze mandarynki cytryny winogrona stołowe

7 PoniŜsza tabela prezentuje strukturę produkcji owoców w 27 unijnych krajach wielkość produkcji w mln ton % zmiana produkt /06 arbuzy 3,185 3,228 2,908 2,895-0,45 banany 0,45 0,46 0,39 0,40 3,64 pomarańcze 6,06 5,87 5,86 6,80 16,02 mandarynki 2,78 3,29 2,82 2,84 0,82 cytryny 1,83 1,50 1,67 1,57-5,94 grapefruity 0,08 0,09 0,09 0,09-1,11 jabłka 11,92 12,96 11,40 11,41 0,04 gruszki 2,74 2,87 2,79 2,77-0,57 morele 0,57 0,71 0,74 0,76 2,17 wiśnie 0,32 0,37 0,25 0,36 42,69 czereśnie 0,58 0,54 0,58 0,59 1,55 brzoskwinie i nektaryny 3,19 4,20 4,38 4,37-0,05 śliwki 1,93 1,53 1,60 1,58-0,94 truskawki 0,91 1,10 1,11 1,15 3,60 maliny i pozostałe jagodowe 0,12 0,15 0,15 0,12-23,33 agrest 0,01 0,01 0,01 0,01 0,00 porzeczki 0,05 0,03 0,03 0,03-3,33 jagody i borówki 0,06 0,06 0,06 0,06 6,84 winogrona 27,02 29,52 26,53 26,95 1,59 figi 0,01 0,01 0,01 0,01 0,00 awocado 0,09 0,09 0,09 0,09 8,05 kiwi 0,48 0,59 0,58 0,59 2,43 owoce łącznie 62,48 67,13 62,26 63,69 2,29 Ubiegłoroczne zbiory owoców w Polsce wyniosły 3,21 mln ton i były o 10% większe niŝ 2,92 mln ton zebrane rok wcześniej w 2005 roku. W przypadku ubiegłorocznych zbiorów 2,70 mln ton stanowiły owoce zebrane z drzew, a pozostałe 0,52 mln ton to owoce z krzewów owocowych. W minionym roku najbardziej, bo o prawie 40% wzrosła produkcja wiśni i o 11% produkcja jabłek. WyŜsze były takŝe zbiory śliwek, czereśni, truskawek i pozostałych owoców miękkich. Na niezmienionym wobec 2005 roku poziomie pozostała produkcja gruszek, mniej wyprodukowano malin, agrestu, brzoskwiń oraz moreli. Łagodna zima oraz korzystne temperatury w marcu i kwietniu bieŝącego roku spowodowały przyspieszone kwitnienie drzew, które w sposób tragiczny dla polskiego sadownictwa ukróciły majowe przymrozki. Zbiory w tys. ton produkt owoce z drzew 2424,8 2708,0 1261,3 jabłka 2075,0 2304,9 1039,1 gruszki 59,3 59,3 28,7 śliwki 91,4 93,6 53,4 wiśnie 139,9 194,9 106,7 czereśnie 37,5 38,4 20,5 brzoskwinie 9,6 5,5 3,6 morele 3,2 2,4 1,1 orzechy łącznie 10,0 9,0 6,2 owoce jagodowe 496,8 502,8 411,2 truskawki 184,6 193,7 168,2 maliny 65,5 52,5 47,0 porzeczki czarne 138,9 146,5 103,1 porzeczki czerwone 47,9 48,0 36,9 agrest 16,7 16,2 14,3 aronia 36,8 39,5 34,6 borówka 4,6 4,9 5,4 pozostałe jagodowe 1,8 1,5 1,7 owoce łącznie 2921,6 3210,8 1672,5 6

8 Według wstępnych danych, w bieŝącym 2007 roku szacunki mówią o zbiorach owoców w Polsce na poziomie 1,67 mln ton, co oznacza 48% spadek produkcji w stosunku do roku poprzedniego. W bieŝącym roku zbiory owoców z drzew oszacowano na około 1,26 mln ton co daje bardzo znaczący spadek produkcji w porównaniu z rekordowymi, ubiegłorocznymi zbiorami. Największe straty odnotowano w zbiorach jabłek o 55% do wolumenu 1,04 mln ton. Zbiory wiśni spadły o 45%, gruszek o 52%, śliwek o 43% i czereśni o 47%. Spadek zbiorów na plantacjach jagodowych był nieco mniejszy i wyniósł 18% w porównaniu do roku poprzedniego. Największe obniŝenie poziomu produkcji odnotowano w przypadku porzeczek czarnych o 30%, porzeczek czerwonych o 23%, mniej o 13% zebrano malin, o 12% mniej aronii i o 11% agrestu. Bardzo niskie zbiory w sumie wszystkich owoców spowodowały silny wzrost cen na polskim rynku przede wszystkim cen skupu, cen płaconych producentom, oraz w rezultacie cen hurtowych i oczywiście na samym końcu cen detalicznych Włochy Hiszpania Francja Produkcja owoców we wszystkich unijnych krajach w 2006 roku, w mln ton Grecja Polska Niemcy Rumunia Portugalia Węgry Austria Holandia Belgia Czechy Bułgaria Wielka Brytania Słowenia Cypr Litwa Słowacja Dania JABŁKA Jabłko pozostaje czwartym pod względem wolumenu światowych zbiorów owocem - tuŝ po bananach, pomarańczach i winogronach średnioroczne zbiory kształtują się na poziomie około 60,0 mln ton, co przeliczeniu na 1 mieszkańca globu daje średnie spoŝycie jabłek w roku na poziomie 8,5 kg. Światowa produkcja jabłek w stosunku do lat sześćdziesiątych wzrosła aŝ dwuipółkrotnie, a w okresie 10 lat od 1994 roku do 2004 aŝ o 30%. Zdaniem analityków, łączna światowa podać jabłek w 2010 roku osiągnie wolumen 68,1 mln ton, a w 2015 roku 72,7 mln ton, przy czym obydwie prognozy nie uwzględniają szacunków dotyczących warunków pogodowych. Obecne największe problemy na światowym rynku jabłka wynikają przede wszystkim z przewagi podaŝy nad popytem na te owoce, równieŝ uwzględniając w tym kraje rozwijające się i kraje wysoko rozwinięte, w których poziom spoŝycia tych owoców jest bardzo zróŝnicowany. Pierwsza grupa krajów i okres końca lat dziewięćdziesiątych to okresu wzrostu konsumpcji i importu jabłek, jednak trudno jest oczekiwać ciągłego wzrostu popytu na jabłka w drugiej grupie krajów takich jak państwa Ameryki Północnej, Europy Zadniej czy Japonii. Światowa produkcja jabłek w 2006 roku osiągnęła wielkość 63,80 mln ton w stosunku do 59,75 mln ton zebranych w 2005 roku i 61,91 mln ton w 2004 roku. Największym światowym producentem jabłek są juŝ od wielu lat Chiny, gdzie ubiegłoroczna produkcja stanowiła niecałe 41% światowych zbiorów 26,06 mln ton wobec 20,4 mln ton zebranych rok wcześniej. Prognoza 7

9 zbiorów na rok 2015 w tym kraju przekracza wielkość nawet 29,0 mln ton. Według wstępnych danych szacunkowych, tegoroczna produkcja na świecie moŝe osiągnąć najniŝszy od 2002 roku poziom i wyniesie pomiędzy 55,0 a 56,0 mln ton Przede wszystkim tegoroczny spadek spowodowany jest mniejszymi niŝ się spodziewano zbiorami jabłek w Chinach - o około 5,0 mln ton owoców mniej oraz w nowych krajach członkowskich, gdzie straty oszacowano nawet na około 1,5 mln ton. Mniej niŝ w 2006 roku zostanie zebrane takŝe owoców w Rosji, Turcji podobnie jak w Stanach Zjednoczonych i Meksyku. Na drugim miejscu w światowej produkcji tych owoców znajdują się Stany Zjednoczone z ubiegłorocznym wynikiem 4,56 mln ton 7% udział w światowej produkcji. Do czołowych producentów jabłek w 2006 roku naleŝy równieŝ zaliczyć kolejno Iran 2,66 mln ton, następnie Polskę 2,30 mln ton, Włochy 2,11 mln ton, Turcję 2,00 mln ton, Indie 1,73 mln ton, oraz Francję niecałe 1,71 mln ton i Rosję 1,61 mln ton, ostanie dziesiąte miejsce wśród światowej czołówki producentów jabłek w minionym roku zajęły Chile 1,35 mln ton. Od około 5 lat Polska utrzymuje się w na trzecim lub czwartym miejscu największych światowych producentów jabłek ze średnim wynikiem zbiorów na poziomie około 2,3 mln ton, wyjątkiem będzie jednak bieŝący rok, gdzie na skutek niekorzystnych warunków pogodowych szacunkowe zbiory oscylują w granicy 1,0 mln ton. Oprócz wspomnianych powyŝej światowych liderów w dziedzinie zbiorów jabłek znaczącą rolę zaczynają na arenie globalnej odgrywać producenci tych owoców z półkuli południowej kraje takie jak Argentyna, Australia, Brazylia, Chile, Nowa Zelandia czy Republika Południowej Afryki. W większości te właśnie kraje pomału przejmują rolę światowych największych eksporterów jabłek. TuŜ po Chinach, Francji i Stanach Zjednoczonych to właśnie Chile, Nowa Zelandia i RPA są jednymi z bardziej liczących się dostawców. W bieŝącym roku dane szacunkowe zakładają tegoroczne zbiory w tej grupie państw na poziomie 4,48 mln ton, co daje prawie 10% wzrost wobec roku poprzedniego. Ogromny potencjał rozwoju naleŝy równieŝ zauwaŝyć w krajach takich jak Indie, Malezja czy Indonezja, które oprócz dobrych jakościowo owoców oferują krajom europejskim, krajom północnej Ameryki i Azji, które są największymi światowymi importerami jabłek równieŝ bardzo korzystne ceny towaru i zasady transportu i dostaw. Po sporym spadku produkcji jabłek na świecie w sezonie 2004/05, w ostatnich dwóch sezonach mieliśmy do czynienia zarówno z globalnym wzrostem produkcji jak i cen tych owoców. Prawdopodobnie na skutek sporego spadku zbiorów w bieŝącym sezonie, tym w szczególności zbiorów jabłek w krajach unijnych, a przede wszystkim w nowych krajach członkowskich, sezon 2007/08 przyniesie nam znaczącą zwyŝkę cen jabłek na światowym rynku, a jednocześnie prognozowany niedobór dostaw. Szacowany wolumen strat w zbiorach jabłek w nowych państwach unijnych wyniesie w 2007 roku około 46% wobec 2006 roku. W ostatnich latach na światowym rynku jabłek warto zauwaŝyć czynniki takie jak zmniejszające się z roku na rok stany zapasów jabłek z poprzedniego sezonu, znaczną redukcją obecności na rynku światowym amerykańskich jabłek, przede wszystkim na skutek bardzo wysokich cen eksportowych przy jednoczesnym sporym wzroście importu unijnych owoców, następnie coraz waŝniejszą rolę Rosji jako liczącego się światowego importera jabłek, rosnącą silną konkurencję ze strony owoców pochodzących z krajów Środkowego Wschodu oraz państw półkuli południowej, bardzo duŝy udział w globalnym rynku jabłek chińskich zarówno konsumpcyjnych jak i przemysłowych. W ostatnich latach średnia produkcja jabłek w państwach unijnych kształtuje się na poziomie od około 7,1 mln ton do nawet ponad 10,0 mln ton średniorocznie w zaleŝności od przede wszystkim warunków pogodowych w danym sezonie. W minionym, 2006 roku łączne zbiory jabłek we wszystkich 27 krajach unijnych wyniosły 9,83 mln ton i były o 4% niŝsze niŝ zbiory z 2005 roku 10,22 mln ton. Ze wspomnianego wolumenu zbiory w dotychczasowych 15 krajach Unii Europejskiej zamknęły się wielkością 6,65 mln ton, a pozostałe 3,17 mln ton jabłek stanowiły owoce zebrane w nowych 12 krajach członkowskich. W minionym roku pierwsze miejsce pod względem największych zbiorów tych owoców spośród krajów Unii Europejskiej zajęła Polska z wynikiem 2,3 mln ton, na drugim miejscu znalazły się Włochy prawie 2,0 mln tona a trzecie miejsce przed rokiem naleŝało 8

10 do Francji 1,58 mln ton. Spośród nowych 12 państw członkowskich, oprócz oczywiście wspomnianej wcześniej Polski znaczącymi producentami tych owoców jest Rumunia z ubiegłorocznym wynikiem 590,0 tys. ton oraz Węgry niecałe 500,0 tys. ton jabłek. Zgodnie z najnowszymi danymi, tegoroczne zbiory jabłek w krajach unijnych szacowane są na około 8,56 mln ton co w porównaniu do roku 2006 daje znaczący 16% spadek wolumenu produkcji. Jak juŝ wspomniano niekorzystne warunki pogodowe w maju bieŝącego roku zniszczyły znaczące ilości upraw zwłaszcza w nowych krajach członkowskich. Prawie 80% tegorocznych zbiorów 6,84 mln ton będzie stanowiła produkcja w unijnej 15, pozostała ilość 1,72 mln ton to prognozowane zbiory w nowych krajach członkowskich. Dla porównania tegoroczne zbiory w unijnej 15 będą o 3% wyŝsze niŝ przed rokiem, a w 12 nowych krajach członkowskich aŝ o prawie 50% niŝsze. W 2007 roku największe zbiory odnotowano we Włoszech 2,08 mln ton oraz Francji 1,61 mln ton i Niemczech- 0,95 mln ton. W bieŝącym roku Polska odnotowała rekordowy spadek produkcji 1,04 mln ton to tegoroczna produkuj jabłek w naszym kraju. RównieŜ zbiory w pozostałych nowych krajach członkowskich były rekordowo niskie produkcja na Węgrzech spadek o 58%, na Litwie o 60%, na Słowacji o 68% i w czechach o 35%. Jak juŝ wspomniano, w bieŝącym roku polskie zbiory jabłek zamknęły się wolumenem 1,04 mln ton wobec 2,3 mln ton rok temu i 2,07 mln ton przed dwoma laty. Tegoroczna powierzchnia tegorocznych upraw wyniosła 175,4 tys. ha w stosunku do 162,0 tys. ha rok temu. Z uwagi na rekordowo niskie zbiory w bieŝącym roku odnotowano na polskim rynku niespodziewany skok cen tych owoców średnie ceny skupu jabłek w spółdzielniach ogrodniczych w bieŝącym roku wyniosły 2,0 PLN/kg wobec 0,65 PLN/kg rok temu, natomiast średnie ceny skupu w zakładach przetwórczych płacone bezpośrednio producentom ukształtowały się na poziomie 2,25 PLN/kg zamiast 1,20 PLN/kg przed rokiem. Struktura zbiorów jabłek w Polsce pod względem najczęściej uprawianych w naszym kraju odmian prezentuje się następująco: najwięcej stanowi odmiana Idared 22,6% łącznych zbiorów, następnie Jonagold 13,3%, Szampion 10,3%, Lobo 6,2%, Kortland 5,9%, Gloster 4,5%, Ligol 3,4% oraz Antonówka 2,6%. Do najwaŝniejszych czynników wpływających na wzrost popytu jabłek moŝemy zaliczyć między innymi: - poprawę jakości owoców oraz zwiększenie udziału jabłek deserowych do co najmniej 60%, - zwiększenie spoŝycia jabłek i soku jabłkowego głównie poprzez promowanie w kraju i zagranicą, - zwiększenie eksportu jabłek, szukanie nowych rynków zbytu, - zmiana sposobu sprzedaŝy tych owoców na przykład poprze stosowanie estetycznych opakowań, - utrzymywanie wieloletnich kontaktów handlowych z odbiorcami i dostawcami jabłek, - rozszerzenie sadów ekologicznych i rozwój sadów przemysłowych - rozwinięcie na szeroką skalę integrowanej produkcji jabłek. 9

11 PoniŜsza tabela prezentuje wolumen zbiorów jabłek w Unii Europejskiej w tys. ton Austria 163 kraj Belgia Dania Francja Niemcy Grecja Włochy Holandia Portugalia Hiszpania Szwecja 18 21,5 18,5 17,7 Wielka Brytania UE Bułgaria Czechy Estonia Węgry Litwa Łotwa Polska Słowacja Słowenia nowe kraje członkowskie EU odmiana Gala Golden Delicious Granny Smith Idared Jonagold Elstar Morgenduft Pink Lady Red Delicious Canada Renette Braeburn Fuji Boskoop Bramley Koksa Pomarańczowa EU

12 Według FAO, w 2005 roku eksport jabłek deserowych na świecie wyniósł 6,69 mln ton i był o niecałe 8% wyŝszy niŝ rok wcześniej 6,22 mln ton. Tym samym wolumen eksportu stanowił dokładnie 9% całkowitej, światowej produkcji jabłek w omawianym roku. W minionym roku wielkość sprzedaŝy pozostała raczej na zbliŝonym poziomie i wyniosła 6,94 mln ton, co wobec 2005 roku dało wzrost o 3,4%, a wobec 1995 roku aŝ o 192%. Pomimo, Ŝe światowy eksport tych owoców stanowi zaledwie niecałe 10% globalnej produkcji to i tak jabłko jest numerem 3 na światowej ilości hitów eksportowych tuŝ po bananach i pomarańczach łącznie z mandarynkami. Po niewielkim spadku światowej sprzedaŝy w latach dziewięćdziesiątych, tuŝ po roku 2002 roku mamy do czynienia ze wzrostem eksportu na świecie moŝemy powiedzieć, Ŝe średniorocznie globalny eksport jabłek wzrasta o około 200,0 tys. ton. Największym ubiegłorocznym eksportem okazały się być dwa kraje Chiny oraz Chile. W 2006 roku Chińczycy wyeksportowali 804,0 tys. ton, Chilijczycy natomiast 725,0 tys. ton. Kolejne dwa miejsca zajęły dwa kraje, które jeszcze przed dwoma laty zajmowały pozycje światowych liderów Włochy i Francja. Eksport z Włoch zamknął się wolumenem 713,0 tys. ton, a w przypadku Francji 684,0 tys. ton jabłek. W pierwszej dziesiątce eksporterów ponadto znalazły się Stany Zjednoczone z łączną wielkością sprzedanych 639,0 tys. ton jabłek oraz Polska niecałe 400,0 tys. ton. tys. ton, Republika Południowej Afryki 268,0 tys. ton, Nowa Zelandia 265,0 tys. ton Argentyna 242,0 tys. ton i Hiszpania 147,0 tys. ton. mln ton światowa konsumpcja jabłek 1992/ / / / / /05 Natomiast w światowym imporcie, którego wielkość w 2005 roku wyniosła dokładnie tyle ile w przypadku eksportu, 6,69 mln ton i tym samym była o 0,48 mln ton wyŝsza niŝ przed rokiem - 6,21 mln ton (wzrost zakupów o 8%) pierwszą pozycję od wielu lat zajmują Niemcy, które w omawianym roku zakupiły blisko 807,0 tys. ton jabłek. Drugie miejsce naleŝy do Rosji i jej importu na poziomie 702,0 tys. ton. Pozostałe miejsca w czołówce importerów zajęła Wielka Brytania ponad 500,0 tys. ton, Holandia 362,0 tys. ton, Hiszpania 243,0 tys. ton, ponadto Chiny 263,5 tys. ton i Francja 192,0 tys. ton. mln ton 24 Procentowy udział poszczególnych odmian jabłek w światowej produkcji w wybranych latach Red Delicious Golden Delicious Granny Smith Royal Gala/Gala Fuji Jonagold Idared Mcintosh Braeburn Elstar Cortland Koksa Pomarańczowa Gloster Jonagored Spartan Pink Lady 11

13 GRUSZKI ZESPÓŁ MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKÓW ROLNYCH (FAMMU/FAPA) Grusze to rośliny ciepłolubne, ich uprawa uzaleŝniona jest więc głównie od warunków klimatycznych. Dlatego teŝ produkcja tych owoców w naszej strefie klimatycznej nie przekracza nawet w najlepszych latach 10 proc. ogólnej produkcji jabłek. W krajach o cieplejszym klimacie, np. we Francji, Włoszech, w Hiszpanii, udział ten stanowi prawie połowę produkcji jabłek. Wśród nowych członków UE Polska jest największym producentem gruszek i znacznie wyprzedza Węgry, Słowenię, Czechy oraz Słowację, jednak Polska jako producent gruszek nie zajmuje istotnej pozycji wśród 25 krajów UE. Kolejny rok niskich zbiorów tych owoców moŝe jednak powodować pogłębienie się deficytu w ich produkcji i relatywnie niski ich eksport. Ubiegłoroczne zbiory gruszek na świecie zamknęły się wynikiem 19,54 mln ton wobec 22,66 mln ton zebranych rok wcześniej znaczny spadek produkcji o 14%. Dla porównania zbiory sprzed dwóch lat wyniosły 18,39 mln ton. Od wielu juŝ lat największym światowym producentem tych owoców są Chiny z ubiegłoroczną produkcją w wysokości 11,98 mln ton wobec 11,43 mln ton gruszek zebranych w 2005 roku. Tym samym zbiory w tym kraju stanowiły łącznie ponad 61% całkowitych, światowych zbiorów. Kolejne miejsca na światowej liście producentów gruszek w minionym roku zajęły Włochy, po raz pierwszy od dłuŝszego czasu wyprzedzając Stany Zjednoczone, ze zbiorami w 966,0 tys. ton, następnie USA 757,7 tys. ton, Hiszpania 535,0 tys. ton, Argentyna 509,5 tys. ton, Korea 431,4,0 tys. ton, Japonia 319,0 tys. ton,, Turcja 317,0 tys. ton, Południowa Afryka 316,0 tys. ton a światową dziesiątkę zamyka Belgia ze zbiorami na poziomie 268,0 tys. ton gruszek. Łączne, ubiegłoroczne zbiory gruszek we wszystkich 27 krajach unijnych zamknęły się wolumenem 2,66 mln ton w porównaniu do 2,53 mln ton rok wcześniej. Jak juŝ wspomniano powyŝej, największym unijnym producentem okazały się być Włochy 966,0 tys. ton i kolejno Hiszpania 535,0 tys. ton, Belgia- 268,0 tys. ton, Francja 246,0 tys. ton, Holandia 234,0 tys. ton oraz Portugalia 175,0 tys. ton. Łączna produkcja w 12 nowych krajach członkowskich zamknęła się w 2006 roku wielkością zaledwie 100,0 tys. ton, z czego niecałe 54,0 tys. ton stanowiła polska produkcja. Z uwagi na złe warunki pogodowe tegoroczne szacunki dotyczące produkcji w nowych krajach członkowskich są rekordowo niskie w sumie 12 państw zbierze około 50,0 tys. ton gruszek, a zbiory w Polsce będą mniejsze o ponad 50%, na Węgrzech zaś o prawie 70%. Pozostałe 15 państw Unii Europejskiej szacuje tegoroczną produkcje na poziomie o 8% mniejszym niŝ przed rokiem około 2,43 mln ton zebranych owoców. Według danych FAO, największym światowym importerem gruszek jest Rosja, a drugim wielkim odbiorcą są Niemcy. W latach Rosja zakupiła od 62 tys. ton do 257 tys. ton rocznie, co oznacza ponad czterokrotny wzrost. W 2005 roku łączny światowy import gruszek zamknął się wolumenem bardzo zbliŝonym do światowego eksportu- 2,21 mln ton. Ze wspomnianego wolumenu 1,09 mln ton zaimportowały wszystkie 27 państw unijnych. W omawianym 2005 roku Rosjanie zaimportowali w sumie prawie 303,0 tys. ton gruszek, natomiast Niemcy 193,5 tys. ton. DuŜym importerem gruszek jest takŝe Holandia, która zakupiła ponad 141,0 tys. ton, a z Holandii importowane gruszki eksportuje się dalej głównie do Rosji, krajów Bliskiego Wschodu i Europy Środkowej, równieŝ do Polski. Import gruszek do Polski w ostatnich latach wyniósł od 3,9 tys. ton (2003/2004) do 17 tys. ton (2005/2006). W przypadku światowego eksportu gruszek, w 2005 roku kształtował się on na poziomie 2,21 mln ton wobec 1,96 mln ton rok wcześniej. Największe ilości eksportowanych owoców pochodziły z państw Unii Europejskiej łącznie ugrupowanie to sprzedało poza granice 937,0 tys. ton gruszek. Spośród państw unijnych najwięcej niecałe 270,0 tys. ton wyeksportowała Holandia, Belgia 246,0 tys. ton, Włochy 147,0 tys. ton oraz Hiszpania ponad 134,0 tys. ton. Największym jednak światowym eksporterem są Chiny z wynikiem na poziomie około 350,0 tys. ton rocznie. Eksport gruszek z Polski jest relatywnie niski i w ostatnich sezonach kształtował się na poziomie od 3,9 tys. 12

14 ton w sezonie 2003/2004 do rekordowego w 2004/ ,5 tys. ton. W ostatnim sezonie 2005/2006 równieŝ był bardzo mały w związku z niskimi zbiorami i wyniósł 4 tys. ton. PoniŜsza tabela prezentuje wielkość zbiorów gruszek w latach w krajach Unii Europejskiej, wielkości w tys. ton Belgia 173 kraj Dania Francja Niemcy Grecja Włochy Holandia Portugalia Hiszpania Wielka Brytania Bułgaria Czechy Węgry Polska nowe kraje członkowskie UE UE odmiana Blanquilla Konferencja Abate Fetel Rocha Coscia Doyenne Guyot Kaiser Passacrassana Williams Max Red Bartlett UE Produkcja gruszek, ze względu na warunki klimatyczne, nie odgrywa w Polsce większego znaczenia. W zaleŝności od roku wielkość produkcji wynosi zaledwie tys. ton (około 2% zbiorów owoców). Produkcja gruszek w Polsce najczęściej nie osiąga nawet 5% wolumenu zbiorów jabłek w naszym kraju. Do głównych powodów tak małej produkcji zaliczyć moŝna przede wszystkim: duŝe prawdopodobieństwo wymarznięcia drzewek z uwagi na nasz klimat, wysokie wymagania przechowalnicze, niewielki w naszym kraju wybór odmian, raczej niskie plony, 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0 Średnie ceny gruszek w Polsce, w zł/kg ceny skupu ceny producenckie 13

15 duŝe wymagania glebowe pod uprawę grusz. W Polsce dominują w zasadzie trzy odmiany gruszek jest to Lukasówka, której udział w uprawie wynosi ponad 25%, na drugim miejscu znajduje się Faworytka ponad 20% oraz niecałe 20% dla odmiany Konferencja. W bieŝącym roku zbiory gruszek w Polsce były znacząco bo aŝ o 52% niŝsze niŝ w roku 2006 i wyniosły jedynie 28,7 tys. ton wobec 59,3 tys. ton zebranych przed rokiem i 59,0 tys. ton dwa lata temu. Dla porównania zbiory z 2004 roku były w stosunku do ostatnich lat rekordowo wysokie i wyniosły ponad 87,0 tys. ton. W bieŝącym roku powierzchnia upraw grusz w Polsce wynosiła zaledwie o 0,4 tys. ha więcej 12,9 tys. ha. OWOCE MIĘKKIE W minionym, 2006 roku na świecie wyprodukowano łącznie 4,08 mln ton wobec 3,79 mln ton truskawek w 2005 roku i 3,66 mln ton dwa lata temu. Największym światowym producentem tych owoców są od kilku juŝ lat Stany Zjednoczone z ubiegłorocznym wynikiem 1,25 mln ton wobec 1,05 mln ton rok wcześniej, stanowiącym ponad 30% światowej produkcji. Na drugim miejscu znalazła się po raz kolejny Hiszpania z ubiegłorocznymi zbiorami w wysokości 333,5 tys. ton. W 2006 roku na trzecim miejscu pod względem produkcji uplasowała się Rosja ze zbiorami w wysokości 235,0 tys. ton i kolejno dalej Turcja 211,0 tys. ton, Korea 205,0 tys. ton, Polska 193,7 tys. ton, Meksyk 191,8 tys. ton oraz Japonia 190,6 tys. ton, na siódmym Niemcy ponad 173,0 tys. ton. Znaczący wolumen produkcji truskawek zebrano równieŝ we Włoszech 131,3, Maroku niecałe 112,0 tys. ton oraz Egipcie 100,0 tys. ton owoców. Po raz pierwszy od paru lat Polska znalazła się na czwartym miejscu wśród światowych producentów truskawek tym samym oznacza to, iŝ z roku na rok rośnie produkcja tych owoców w naszym kraju - w 2005 roku zbiory oszacowano na poziomie 185,0 tys. ton, natomiast w bieŝącym roku spodziewamy się bardzo niekorzystnego wolumenu produkcji. Na skutek złych warunków sytuacja na hiszpańskim rynku truskawki Polska produkcja owoców miękkich, w tys. ton porzeczki eksport truskawki świeŝe tys. ton kraje UE 214,89 217,46 222,75 225,00 212,00 poza UE 1,62 2,64 4,07 5,00 5,00 łącznie 216,52 220,11 226,82 230,00 217,00 eksport truskawki mroŝone tys. ton kraje UE 23,14 30,31 27,27 30,00 28,00 poza UE 2,21 2,81 1,94 2,00 2,00 łącznie 25,27 33,12 29,22 32,00 30,00 import truskawki świeŝe tys. ton kraje UE 5,16 6,33 4,84 3,10 5,00 poza UE 1,32 0,95 2,96 2,90 3,00 łącznie 6,49 7,29 7,81 6,00 8,00 import truskawki mroŝone tys. ton kraje UE 0,75 0,44 1,16 0,71 1,00 poza UE 10,51 12,57 21,53 13,29 11,00 łącznie 11,27 13,01 22,69 14,00 12,00 pogodowych w maju bieŝącego roku (przymrozki) szacowana produkcja truskawek wyniesie jedynie około 150,0 tys. ton. Łączne zbiory truskawek w 27 krajach unijnych osiągnęły w minionym roku wolumen 1,15 mln ton wobec 1,11 mln ton rok wcześniej, z czego aŝ 60% całkowitej produkcji stanowiły zbiory w trzech krajach Hiszpanii, Polsce oraz Niemczech - w sumie prawie 700,0 tys. ton Zbiory w pozostałych państwach wyniosły odpowiednio dla Włoch 131,3 tys. ton, Wielkiej Brytanii 62,2 tys. ton, Francji 57,2 tys. ton dla Belgii 44,0 tys. ton oraz Holandii 39,2 tys. ton. maliny truskaw ki agrest pozostałe

16 tony ZESPÓŁ MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKÓW ROLNYCH (FAMMU/FAPA) W 2005 roku światowy eksport świeŝych truskawek zamknął wyŝszym niŝ przed rokiem wynikiem wynosząc 605,0 tys. ton wobec średnio około 557,5 tys. ton w poprzednim roku. Dla porównania jeszcze w latach Wolumen eksportu marokańskich truskawek do krajów unijnych 2004/ /06 Francja Niemcy Wielka Brytania Hiszpania dziewięćdziesiątych średnioroczny wolumen eksportu truskawek kształtował się na poziomie około 300,0 tys. ton. Import świeŝych truskawek na świecie osiągnął natomiast w omawianym okresie wielkość niemalŝe identyczną jak w przypadku światowego eksportu - 605,3 tys. ton wobec 558,0 tys. ton rok wcześniej. Do największych światowych eksporterów świeŝych truskawek zalicza się Hiszpania, która corocznie sprzedaje poza swoje granice około 200,0 tys. ton owoców, a w 2005 roku wyeksportowała niecałe 217,0 tys. ton. Poza Hiszpanią znaczące ilości świeŝych truskawek eksportują równieŝ Stany Zjednoczone w 2005 roku wolumen ten wyniósł niecałe 95,0 tys. ton oraz Meksyk 53,0 tys. ton. W sumie w 2005 roku wszystkie kraje unijne wyeksportowały 396,3 tys. ton świeŝych truskawek. NajwaŜniejszym światowym importerem od dwóch lat jest Francja, która po raz pierwszy w 2004 roku zdegradowała dotychczasowego największego importera Niemcy. W 2005 roku Francja zakupiła 116,3 tys. ton Niemcy natomiast zajęły drugie miejsce z wolumenem zakupów wynoszącym 91,7 tys. ton. Kolejne miejsca naleŝały w omawianym okresie do Kanady ponad 73,0 tys. ton oraz do Stanów Zjednoczonych 53,0 tys. ton. Łącznie kraje unijne zakupiły w 2005 roku niecałe 418,0 tys. ton świeŝych truskawek. Światowe zbiory malin w przeciągu ostatnich kliku lat uległy znaczącemu wzrostowi, głównie dzięki wciąŝ rosnącemu popytowi na ten produkt, a w okresie ostatniej dekady wzrosły nawet o 50%. Z roku na rok wzrasta popyt na maliny, a największą popularnością na świecie cieszą się te owoce w postaci mroŝonej. Do produkcja, tys. ton powierzchnia, tys. ha MALINY Serbia 90,0 84,0 15,0 15,0 Polska 56,8 65,0 14,2 17,8 Węgry 12,5 12,0 1,2 Stany Zjednoczone 70,7 71,5 6,1 6,3 Hiszpania 7,0 5,0 1,0 Wielka Brytania 10,0 11,3 1,3 1,4 Francja 6,9 5,7 1,3 1,3 głównych, światowych producentów zaliczamy przede wszystkim Serbię, Polskę, Stany Zjednoczone oraz Chile. Średnioroczna światowa produkcja szacowana jest pomiędzy 375,0 tys. ton a 400,0 tys. ton malin. Największym światowym eksporterem tych owoców i jednym z czołowych globalnych producentów jest Serbia, której krajowa produkcja stanowi około 25% światowych zbiorów. W sumie produkcja malin w tym kraju stanowi około 35% łącznych zbiorów owoców. Najwięcej malin jednak produkowane jest w Rosji gdzie średnioroczne zbiory przekraczają nawet 170,0 tys. ton. W minionym roku, Polska ze zbiorami wyłącznie malin wynoszącymi 52,5 tys. ton wobec ponad 65,0 tys. ton zebranych w 2003 roku, zajęła czwarte miejsce pośród światowej czołówki producentów. Produkcja pozostałych owoców miękkich, jagodowych szacowana jest w naszym kraju co roku na poziomie około 5,0 tys. ton. Światowa produkcja malin łącznie z pozostałymi jagodowymi owocami miękkimi w 2006 roku wyniosła 1,15 mln ton wobec 1,21 mln ton rok wcześniej. Łącznie w krajach Unii Europejskiej w minionym roku zebrano niecałe 116,0 tys. ton malin i owoców jagodowych łącznie, wobec ponad 15

17 150,0 tys. ton w 2005 roku. Najwięcej malin i pozostałych owoców jagodowych zebrane zostało w 2006 roku w Iranie nieco ponad 211,0 tys. ton. Na drugim miejscu wśród światowych producentów uplasowała się Rosja 184,0 tys. ton a na trzecim Wietnam 106,3 tys. ton. Kolejne miejsca w łącznych zbiorach owoców jagodowych zajęły Stany Zjednoczone - niecałe 100,0 tys. ton oraz Serbia 80,0 tys. ton z czego prawie 100% stanowiła produkcja malin. produkcja, tys. ton powierzchnia, tys. ha JAGODY Niemcy 7,0 8,0 1,6 1,8 Polska 3,8 4,0 1,7 1,8 Francja 1,7 1,7 0,3 0,3 Holandia 1,7 1,7 0,3 0,4 Hiszpania 1,0 1,6 0,2 0,3 Włochy 0,8 1,2 0,2 0,2 Belgia 0,2 0,3 0,0 0,0 Powierzchnia uprawy wiśni na świecie wynosi około 250,0 tys. ha, w tym w Rosji mniej więcej 60,0 tys. ha, w Serbii 45,0 tys. ha, w Polsce około 38 tys. ha, w USA i na Węgrzech po 15,0 tys. ha. Większe nasadzenia tego gatunku są jeszcze w Niemczech i w Turcji. W ostatnich 40 latach światowa produkcja wiśni wzrosła z 500,0 tys. ton do 1,0 mln ton, w tym w 15 krajach "starej" Unii Europejskiej z około 100,0 do 350,0 tys. ton, a w Polsce z 50,0 do 200,0 tys. ton. Ubiegłoroczne zbiory wiśni na świecie wyniosły 1,12 mln ton w stosunku do 1,17 mln ton, w roku 2005 daje to wzrost produkcji o niecałe 5%. Po raz pierwszy w minionym roku na pierwszym miejscu wśród światowych producentów wiśni znalazła się Polska z ubiegłoroczną produkcją na poziomie niecałych 195,0 tys. ton. Do tej pory bowiem największym producentem tych owoców była Rosja, która w 2005 roku zebrała ponad 230,0 tys. ton, natomiast ubiegłoroczna produkcja uległa bardzo znacznemu spadkowi do zaledwie 111,0 tys. ton owoców, co dało temu krajowi dopiero czwarte miejsce w globalnych zbiorach. Na drugim miejscu z wynikiem 150,0 tys. ton uplasowała się Ukraina, a na trzecim miejscu ex equo z wynikiem 121,0 tys. ton Turcja i Stany Zjednoczone. Do bardziej znaczących producentów zaliczają się równieŝ Serbia niecałe 81,0 tys. ton, Węgry ponad 58,0 tys. ton oraz Iran 48,7 tys. ton. W bieŝącym roku zbiory wiśni w Europie będą jedne z najniŝszych w ostatnich latach na skutek majowych przymrozków zbiory w pięciu krajach Centralnej Europy w Polsce, Jugosławii, Czechach, na Węgrzech oraz w Niemczech szacowane są na około 240,0 tys. ton wobec 380,0 tys. ton zebranych w minionym roku. Dla porównania tak niskie zbiory miały w Europie miejsce w 2000 roku kiedy to produkcja była i tak nieco wyŝsza i wynosiła 285,0 tys. ton. Raczej bez zmian w stosunku do poprzedniego roku pozostaną zbiory wiśni w Serbii około 81,0 tys. ton, na Ukrainie wstępne dane mówią o wielkości 150,0 tys. ton zebranych wiśni oraz w Stanach Zjednoczonych około 120,0 tys. ton. W minionym roku w dwudziestu siedmiu krajach unijnych zebrano łącznie prawie 362,0 tys. ton, wobec 254,0 tys. ton wiśni rok wcześniej. Dominującą większość stanowiły zbiory w nowych krajach członkowskich w tym przede wszystkim w Polsce - w sumie 12 nowych państw członkowskich zebrało prawie 294,0 tys. ton. Jak szacuje się w 2007 roku, czołowi unijni producenci zbiorą o około 50% mniej owoców niŝ rok temu i tak na przykład zbiory w Polsce jak juŝ wspomniano będą najniŝsze od 1991 roku i wyniosą niecałe 100,0 tys. ton, produkcja na Węgrzech zmniejszy się do wolumenu 36,0 tys. ton (58,0 tys. ton w 2006 roku), w Niemczech do 27,0 tys. ton (32,0 tys. ton rok temu). Polska zajmuje czołowe miejsce w produkcji wiśni na świecie. Pod tym względem nieco wyprzedza nas tylko Rosja, w której zbiera się około 205 tys. ton wiśni rocznie. 140 tys. ton zbiera się rocznie w Turcji, 110 tys. ton w USA, a około tys. ton w Serbii. Na Węgrzech w 1997 roku produkcja owoców wiśni wynosiła około 65 tys. ton, ale w ostatnich trzech latach tylko tys. ton rocznie. Odwrotnie wygląda sytuacja w Niemczech, w których w 1997 roku zebrano 16 tys. ton, a w ostatnich trzech latach tys. ton rocznie. W Polsce w 1997 roku zebraliśmy 134 tys. ton wiśni, a w latach tys. ton rocznie. W minionym roku polskie zbiory wiśni były sporo wyŝsze niŝ w 2005 roku i zamknęły się wolumenem niecałych 195,0 tys. ton wobec 140,0 tys. ton w roku poprzednim. 16

18 Ubiegłoroczna światowa produkcja porzeczek zamknęła się wynikiem 760,8 tys. ton wobec 772,2 tys. ton przed rokiem W minionym roku najwięcej porzeczek zebrano tradycyjnie juŝ w Rosji - 435,0 tys. ton wobec 431,0 tys. ton przed rokiem. W stosunku do roku 2000 produkcja porzeczek w Rosji wzrosła rekordowo prawie o 100% - w 2000 roku zbiory wynosiły jedynie 260,0 tys. ton. Drugie miejsce spośród producentów światowych zajęła podobnie jak przed rokiem Polska z ubiegłorocznymi zbiorami w wysokości 194,5 tys. ton, z czego 146,0 tys. ton stanowiła produkcja porzeczek czarnych, a porzeczki czerwonych 48,0 tys. ton. W minionym roku trzecie miejsce wśród producentów przypadło Brytyjczykom 20,0 tys. ton i kolejno Ukrainie 16,0 tys. ton i Czechom oraz Niemcom ex equo po ponad 11,0 tys. ton. Polska naleŝy do największych producentów porzeczki na świecie, zaraz po Federacji Rosyjskiej. Średnia roczna polska produkcja ogółem w latach wynosiła 173 tys. ton. Wysokie ceny tych owoców w ostatnich trzech latach spowodowały ponownie znaczne zainteresowanie zakładaniem nowych plantacji, ale niekontrolowany wzrost produkcji moŝe być przyczyną załamania się rynku tego atrakcyjnego gatunku. Produkcja porzeczek wykazywała jednak w latach niewielką tendencję malejącą ( 3,0% w przypadku porzeczki czerwonej oraz 2,1% czarnej). Obserwuje się z kolei duŝe zapotrzebowanie na te owoce ze strony odbiorców zagranicznych oraz wzrost oferowanych przez nich cen. Według wstępnych szacunków, tegoroczne zbiory porzeczek w Polsce, podobnie jak w przypadku produkcji wiśni będą sporo niŝsze, i wyniosą łącznie 120,0 tys. ton i będą o około 40% mniejsze niŝ te z 2006 roku. W 2007 roku szacowana produkcja porzeczek czarnych prawdopodobnie wyniesie około 75,0 tys. ton a czerwonych około 45,0 tys. ton. BANANY Roczna wielkość produkcji bananów na świecie oscyluje w granicach mln ton. W minionym, 2006 roku wielkość ta wyniosła 70,75 mln ton, a w 2005 roku 69,44 mln ton nieznaczny wzrost wolumenu produkcji. Dla porównania światowe zbiory bananów sprzed 40 lat szacowane były na około 27,0 mln ton. Banany uprawiane są w 123 krajach na całym świecie, a łączna powierzchnia upraw kształtuje się na poziomie około 4,5 mln ha, przy czym pierwszych dziesięciu producentów zaspokaja 74,3% produkcji, natomiast udział krajów Wspólnoty w światowej produkcji szacowany jest na jedynie niecałe 1,1%. W globalnej produkcji 55% bananów pochodzi z Ameryki Południowej, około 10% z kontynentu afrykańskiego, a pozostałe ilości z krajów azjatyckich. W ubiegłym roku niecałe 25,0 mln ton tych owoców pochodziło z krajów Ameryki Łacińskiej, około 36,5 mln ton z Azji i nieco ponad 7,0 mln ton z państw afrykańskich. Od kilku juŝ lat do największych światowych producentów naleŝą następujące kraje: Indie, Brazylia, Ekwador, Filipiny, Chiny, Indonezja oraz Kostaryka. W ubiegłym roku największym producentem okazały się po raz kolejny Indie z produkcją wynoszącą 11,7 mln ton, jednak od 2000 roku obserwujemy utrzymującą się tendencję spadkową w produkcji. Na drugim miejscu znalazła się Brazylia z wynikiem 7,1 mln ton, trzecie miejsce zajęły Chiny niewiele ponad 7,0 mln ton, a czwarte Filipiny 6,8 mln ton. Wśród pierwszej dziesiątki znaczących w światowej produkcji producentów znalazły się równieŝ Ekwador 6,1 mln ton, Indonezja 5,2 mln ton, Kostaryka 2,3 mln ton, Meksyk 2,2 mln ton, Tajlandia 1,8 mln ton oraz Republika Burundi 1,5 mln ton. 17

19 łaczne dostawy bananów na rynek UE, wielkości w tonach dostawy wewnątrz państw UE Grecja Hiszpania Francja Cypr import z państw ugrupowania ACP Kamerun WybrzeŜe Kości Słoniowej Jamajka Dominikana Ghana import z państw Ameryki Łacińskiej Ekwador Kostaryka Kolumbia Panama Meksyk łączny import W minionym roku łączna produkcja bananów w państwach Unii Europejskiej wyniosła 641,7 tys. ton i była o zaledwie 1% wyŝsza niŝ w roku Do czołowych unijnych producentów naleŝą jedynie dwa kraje, kótre w zasadzie sa jedynymi unijnymi producentami jest to Francja oraz Hiszpania, których ubiegłoroczne zbiory tych owoców kształtowały się na poziomie w przypadku pierwszego kraju niecałych 269,0 tys. ton i drugiego niecałych 350,0 tys. ton. Ceny bananów na rynkach światowych w 2007 roku Eksport światowy bananów stanowi około 17-18% globalnej produkcji moŝna USD/tonę powiedzieć, Ŝe z roku na rok wzrasta - dla porównania w latach dziewięćdziesiątych wywóz ten nie przekraczał 10,0 mln ton. 800 Cztery największe kraje eksportujące, czyli 600 Ekwador, Kostaryka, Filipiny oraz Kolumbia 400 skupiają ponad 75% światowego eksportu. 200 W ostatnich latach światowe ceny 0 eksportowe i importowe bananów STYCZ LUTY MAR KWIEC MAJ CZER LIP utrzymują tendencje zniŝkową, jednak ich rynek amerykański rynek unijny rozpiętość jest bardzo zróŝnicowana i bezpośrednio zaleŝna od sytuacji strukturalnych, społeczno-ekonomicznych oraz organizacyjnych w zaleŝności od miejsca produkcji tych owoców. Natomiast ceny importowe, zwłaszcza te w euro mają w ostatnich latach tendencje zwyŝkową, na co bezpośredni wpływ mają zmiany kursowe euro do dolara. W 2005 roku eksport bananów na świecie wyniósł 14,75 mln ton i było o 3% wyŝszy niŝ 14,35 mln ton wyeksportowanych w 2004 roku. Największym światowym eksporterem od wielu lat jest Ekwador niecałe 4,1 mln ton sprzedanych bananów - ta sama wielkość sprzedaŝy co rok wcześniej. W omawianym okresie znacząca była równieŝ sprzedaŝ Filipin - 1,96 mln ton oraz Kostaryki ponad 1,6 mln ton (eksport kostarykańskich bananów maleje z roku na rok). W pierwszej piątce eksporterów znalazły się równieŝ Kolumbia 1,4 mln ton oraz Gwatemala 1,1 mln ton sprzedanych bananów. Łączny eksport 27 krajów unijnych zamknął się wolumenem 1,86 mln ton, z 18

20 czego większość bananów pochodziła oczywiście z reeksportu. W przypadku państw unijnych aŝ 46% dostaw pochodziła w 2005 roku z Belgii 0,87 mln ton, niecałe 0,3 mln ton wyeksportowały równieŝ Niemcy. W 2005 roku łączna wielkość światowego importu bananów wyniosła 14,74 mln ton wobec 14,35 mln ton zaimportowanych w 2004 roku. Największym importerem bananów są Stany Zjednoczone corocznie sprowadzające około 4,0 mln ton owoców w analizowanym okresie było to 3,9 mln ton, co stanowiło dokładnie 27% światowego importu. Ponadto w czołówce importerów znajdują się równieŝ kraje takie jak Niemcy 1,33 mln ton, Japonia i Belgia ponad 1,0 mln ton, Rosja dokładnie 1,0 mln ton oraz Włochy 0,92 mln ton. W 2005 roku łącznie wszystkie kraje unijne zaimportowały niecałe 4,37 mln ton tych owoców, z czego 3,72 mln ton trafiło na rynek z dostaw pochodzących z państw ugrupowania ACP oraz krajów Ameryki Łacińskiej. W 2006 roku import ten wzrósł do 4,82 mln ton, z czego 4,18 mln ton dostarczyły wspomniane powyŝej kraje. Wśród najwaŝniejszych importerów wśród państw Unii Europejskiej w 2005 roku na pierwszym miejscu znalazły się w omawianym okresie Niemcy z wynikiem 1,33 mln ton, następnie Belgia nieco ponad 1,0 mln ton, oraz kolejno Włochy 0,92 mln ton, Wielka Brytania 0,69 mln ton, Francja 0,36 mln ton, oraz Szwecja z wolumenem zakupów na poziomie 0,28 mln ton. W 2006 roku import do Polski bananów zamknął się wielkością 0,23 mln ton, podczas gdy rok wcześniej, w 2005 roku było to 0,24 mln ton. WARZYWA W minionym roku łączna produkcja świeŝych warzyw na świecie, włączając w tę wielkość melony, wyniosła 903,40 mln ton, przy całkowitej powierzchni upraw wynoszącej 53,38 mln ha. Dla porównania rok wcześniej produkcja ta wyniosła odpowiednio 890,45 mln ton. Największe zbiory warzyw mają miejsce w Azji około 668,0 mln ton, nastepnie w Europie odpowiednio ponad 97,0 mln ton oraz niecałe 78,5 mln ton w Ameryce Północnej i Południowej, z czego w zasadzie po równo rozkłada się produkcja w Ameryce Północenj odpowiednio 39,3 mln ton i w Ameryce Południowej odpowiednio 39,2 mln ton, oraz ponad 56,5 mln ton w Afryce. W 2006 roku największym producentem warzyw były ponownie Chiny, które swą pozycję lidera światowych producentów utrzymują juŝ od kilku lat. Produkcja w tym kraju stanowiła prawie 50% (dokładnie 49,6%) całkowitych zbiorów warzyw na świecie, osiągając wolumen 448,4 mln ton wobec 434,3 mln ton przed rokiem. Drugim co do wielkości produkcji producentem świeŝych warzyw na świecie są Indie, które utrzymały poziom produkcji z 2005 roku - 81,9 mln ton. W pierwszej dziesiątce największych światowych producentów od wielu lat znajdują się równieŝ kraje, takie jak: Stany Zjednoczone z ubiegłorocznym wynikiem nieco ponad 37,0 mln, Turcja 25,7 mln ton, Egipt 16,1 mln ton Rosja 15,9 mln ton, Iran 15,7 mln ton, Włochy 15,1 mln ton, Hiszpania niecałe 12,5 mln ton, Japonia 11,6 mln ton, Meksyk ponad 11,4 mln ton oraz Korea Płd 11,1 mln ton. Pod względem produktowym największą grupę liczoną za pomocą wolumenu zbiorów stanowią ziemniaki z ubiegłorocznym wynikiem na poziomie ponad 315,0 mln ton oraz pomidory, których w 2006 roku zebrano w sumie ponad 125,0 mln ton. Po raz kolejny w przypadku zbiorów obydwu produktów największym ich producentem sa Chiny ponad 70,0 mln ton w przypadku ziemniaków i około 32,5 mln ton dla pomidorów. Kolejne miejsca na liście globalnej produkcji zajęły kolejno róŝnego rodzaju warzywa kapustne ubiegłoroczna produkcja na pzoiomie niecałych 69,0 mln ton, cebula ponad 61,6 mln ton, ogórki sałatkowe niecałe 44,0 mln ton, i kolejno niecałe 32,0 mln ton bakłaŝany, 26,8 mln ton marchew, prawie 26,0 mln ton papryka słodka, 23,1 mln ton sałaty oraz ponad 18,0 mln ton kalafiory. 19