SysML rozpoczynanie projektu SysML001

Transkrypt

1 INSTRUKCJA LABORATORIUM Automatyzacja procesów przemysłowych. SysML rozpoczynanie projektu SysML001

2 Projekt systemu - zabawkowa katapulta Systemem, na którym będziemy uczyć się modelowania w SysML jest zabawkowa katapulta. Nie jest to system czysto informatyczny, jednak ze względu na namacalny" (fizyczny) charakter powinien być łatwiejszy do zrozumienia i wyobrażenia. Poza tym modelowanie systemów informatycznych przebiega w dokładnie taki sam sposób jak systemów fizycznych, elektronicznych czy dowolnych innych. Rozpoczynamy od utworzenia w Topcased nowego projektu: File > New > Project, z listy wybieramy Topcased > Topcased Project i naciskamy Next (Rysunek 1). Rysunek 1: Dodawanie projektu Topcased Wprowadzamy nazwę projektu - np. ZabawkowaKatapulta i naciskamy Finish. W nawigatorze Topcased powinniśmy zobaczyć dodany projekt (Rysunek 2). Rysunek 2: Widok nowego projektu w nawigatorze Do domyślnego folderu Models dodamy teraz model SysML poprzez File > New > SysML Model with Topcased. Podajemy nazwę modelu ModelZabawkowejKatapulty i naciskamy Finish (Rysunek 3).

3 Rysunek 3: Dodawanie modelu SysML Okna Topcased po dodaniu modelu przedstawia Rysunek 4. Proszę zwrócić uwagę na utworzone pliki.sysml (zawierający elementy modelu) i.sysmldi (zawierający informacje graficzne: wielkość, umiejscowienie i kolor wyświetlanych elementów). Model i diagramy przechowywane są oddzielnie. Widoczny jest także otwarty do edycji diagram wymagań. Właśnie od wymagań rozpoczynam prace nad każdym systemem. Rysunek 4 Okno Topcased z nowym modelem SysML Rozwijamy pliku ModelZabawkowejKatapulty.sysmldi - bezpośrednio pod nim znajduje się właśnie pusty diagram wymagań (Requirement Diagram) - Rysunek 5. Rysunek 5 Pusty diagram wymagań w modelu

4 Panel Ouline (Rysunek 6) prezentuje strukturę modelu - obecnie znajduje się w nim jedynie pakiet (package) ModelZabawkowejKatapulty i pusty diagram wymagań (Requirement Diagram). Rysunek 6: Struktura modelu w panelu Outline Dodawanie pakietu Pakiety stanowią nieodłączną część modelu i służą do grupowania elementów modelu oraz diagramów (utrzymywanie porządku i zwiększenie czytelności). Mając otwarty diagram wymagań, z palety edytora wybieramy pakiet i klikając umieszczamy go na diagramie (Rysunek 7). Rysunek 7: Dodawanie pakietu do diagramu W palecie właściwości (Properties) w zakładce modelu ustawiamy nazwę pakietu na Wymagania (Rysunek 8). Rysunek 8: Właściwości pakietu Proszę zwrócić uwagę na zmianę struktury modelu (nowy pakiet) widoczną w panelu Outline (Rysunek 9). Rysunek 9: Struktura modelu z nowym pakietem

5 Usuwanie i przywracanie pakietu Narzędzia służące do rysowania diagramów (np. MS Visio) skupione są na samym tworzeniu diagramów - elementy diagramu mają bardzo ograniczoną użyteczność. Natomiast SysML stanowi głównie bazę danych, gdzie diagramy wykorzystywane są do tworzenia i wyświetlania elementów znajdujących się w tej bazie. Model SysML nie jest diagramem. Elementy modelu wchodzą w skład diagramów, jednak bezpośrednio nie są w nich przechowywane. Dlatego bez problemu można usunąć element z diagramu, pozostawiając go w samym modelu (i na przykład użyć go w innych diagramach). Usuwanie elementu z diagramu i samego modelu pokazuje Rysunek 10. Rysunek 10: Usuwanie elementu z modelu i diagramu Z menu kontekstowego pakietu Wymagania wybieramy Delete From Diagram i potwierdzamy decyzję. Pakiet wciąż znajduje się w samym modelu (panel Outline). Wystarczy go stamtąd przeciągnąć na diagram. Jeżeli pakiet (czy inny element modelu) był w jakiś szczególny sposób sformatowany (rozmiar, kolory, itp.), informacje te zostają utracone na skutek usunięcia z diagramu (wspomniana już separacja modeli i diagramów). Diagramy nie muszą zawierać wszystkich elementów modelu. Natomiast wszystkie elementy będą widoczne i dostępne w strukturze (Outline). Podobnie, element modelu może pojawić się na dowolnej liczbie diagramów. Proszę zwrócić uwagę, że nasze działania spowodowały zmianę diagramu - niezapisane zmiany są sygnalizowane asteryskiem na zakładce zmodyfikowanego diagramu (Rysunek 11). Zapisu dokonujemy przez Ctrl+S (lub z menu File lub z paska narzędzi). Rysunek 11: Widok zmodyfikowanego i niezapisanego diagramu

6 Należy pamiętać o okresowym zapisywaniu plików projektu w celu uniknięcia przypadkowej utraty danych. Dodawanie pakietu do modelu Zgodnie z powyższymi informacjami, pakiety (i inne elementy) możemy dodawać bezpośrednio do modelu (a później - jeżeli będzie potrzeba - użyć je na diagramach). Otwieramy menu kontekstowe nadrzędnego pakietu i wybieramy Create child > Nested Package > Package (Rysunek 12). Rysunek 12: Dodawanie pakietu bezpośrednio do modelu Nowy pakiet będzie domyślnie nazywał się Package1 - zmieniamy jego nazwę na Struktura i przeciągamy na diagram wymagań. W dowolny sposób dodajemy do modelu i diagramu kolejny pakiet (działa również zwykłe copy-paste) - Zachowanie. Efekt pokazuje Rysunek 13. Rysunek 13: Pakiety w modelu i na diagramie wymagań Formatowanie elementów graficznych Wybieramy elementy do sformatowania na diagramie - zaznaczmy wszystkie trzy pakiety (klikając na każdym z Ctrl lub zakreślając wszystkie myszą) - Rysunek 14. Rysunek 14: Pakiety zaznaczone na diagramie W palecie właściwości (Properties) wybieramy zakładkę Graphics, gdzie ustawiamy pożądaną wysokość i szerokość pakietów na diagramie (Rysunek 15). Należy pamiętać, aby po zmianie wartości nacisnąć Enter.

7 Rysunek 15: Właściwości graficzne elementów diagramu Następnie w oknie diagramu (żeby je aktywować klikamy na zakładce diagramu) wybieramy z przybornika (Rysunek 16) odpowiednie opcje wyrównania elementów. Szczególnie wygodne mogą okazać się przyciąganie do geometrii (innych obiektów) oraz siatki (Rysunek 16). Proponuję zapoznać się również z pozostałymi możliwościami dostępnymi w przyborniku. Rysunek 16 Opcje rozmieszczania elementów w przyborniku Końcowy efekt przestrzennego rozmieszczenia pakietów na diagramie wymagań pokazuje Rysunek 17. Rysunek 17: Końcowy efekt rozmieszczenia pakietów Utworzenie diagramu wymagań z trzema pakietami Liczba wymagań dla systemu może być dowolnie duża, dlatego dobrze jest organizować je w pakietach. W celu dodania diagramu do pakietu kliknijmy dwukrotnie na pakiecie Wymagania w widoku diagramu. Powinno pojawić się okno dialogowe umożliwiające wybór typu diagramu (Rysunek 18). Wybierzmy diagram wymagań (Requirement diagram).

8 Rysunek 18: Wybór diagramu dodawanego do pakietu W efekcie nowy diagram Requirements zostanie dodany do modelu jako dziecko pakietu Wymagania (Rysunek 19). Nazwa diagramu domyślnie tworzona jest w oparciu o nazwę zawierającego go pakietu. Nazwę można zmienić palecie właściwości (Properties). Rysunek 19 Nowy diagram w pakiecie Wymagania Do diagramu dodajemy trzy pakiety i nazywamy je Misja i czynniki sukcesu, Wymagania funkcjonalne i Wymagania niefukcjonalne (w każdym zgrupujemy wymagania innego typu) - Rysunek 20: Nowe pakiety diagramu wymagań Mission Statement Mission Statement (tłumaczone jako stwierdzenie misji", opis misji", określenie celu", itp.) oznacza krótkie i treściwe zdefiniowanie celu projektu (w innych kontekstach może dotyczyć np.przedsięwzięcia czy całego przedsiębiorstwa). Do pakietu Misja i czynniki sukcesu dodajemy diagram wymagań, na przykład przez menu kontekstowe > Add diagram > Requirement diagram (Rysunek 21). Pamiętajmy, że równoważnym sposobem jest podwójne kliknięcie na elemencie graficznym pakietu na diagramie (opisane wcześniej).

9 Rysunek 21: Dodawanie diagramu do pakietu W efekcie otwarty zostanie pusty diagram wymagań. Z palety diagramu wybieramy obiekt wymagania (Requirement) i umieszczamy go na diagramie (Rysunek 22) klikając na nim. Rysunek 22: Dodawanie wymagania do diagramu Zmieniamy odpowiednio nazwę wymagania i podajemy określenie misji jak Text (Rysunek 23) używając palety właściwości (Properties). Misję możemy zdefiniować w następujący sposób: Naszym celem jest zaprojektowanie zabawkowej katapulty, która będzie w bezpieczny sposób bawiła trzyletnie dziecko, stwarzając możliwość wspólnej zabawy rodzica i dziecka w sposób zadowalający obie strony. Rysunek 23: Opis misji w formie wymagania Struktura modelu powinna wyglądać jak pokazuje Rysunek 24. Zwróćmy uwagę na widoczne w nim nowe wymaganie (Requirement). Rysunek 24: Bieżąca struktura modelu

10 SysML rozpoczynanie projektu Część zaliczeniowa Każda grupa (3-4 osoby) powinna zdecydować, nad jakim systemem chce samodzielnie pracować. Może to być system informatyczny (np. aplikacja), fizyczny, elektroniczny, itd. - nie będzie to miało wpływu ani na trudność wykonania projektu ani na sposób jego oceniania. Istotne jest jedynie żeby wszyscy członkowie grupy jednakowo rozumieli idee i przeznaczenie takiego systemu. Propozycja każdego systemu musi zostać zaakceptowana przez prowadzącego zajęcia. Nie wszystkie systemy będą jednakowo skomplikowane pod kątem modelowania SysML. Dla wybranego systemu należy stworzyć projekt analogiczny do przykładowego (zabawkowej katapulty), doprowadzając go do etapu określenia misji w formie wymagania. Autor: dr inż. Piotr Wyciślok Strona 10 / 10