Odnawialne źródła energii a moŝliwości poprawy lokalnego i regionalnego bezpieczeństwo energetycznego uwarunkowania i instrumenty

Transkrypt

1 Debata Energetyka w aspekcie regionalnym Organizatorzy: Procesy Inwestycyjne i Stowarzyszenie ETA 11 maja 2010, Siedziba Polityki, Warszawa Odnawialne źródła energii a moŝliwości poprawy lokalnego i regionalnego bezpieczeństwo energetycznego uwarunkowania i instrumenty Grzegorz Wiśniewski Prezes Zarządu Warszawa

2 Bezpieczeństwo energetyczne zapomniana definicja W informacji O stanie bezpieczeństwa energetycznego państwa, przygotowanego dla Rady Ministrów w 2001 roku: w przyszłości naleŝy załoŝyć coraz większe znaczenie lokalnego bezpieczeństwa energetycznego w efekcie delegowania szeregu uprawnień administracji centralnej na szczebel województw, powiatów i gmin. (...), stąd trzy poziomy bezpieczeństwa : Lokalny Regionalny Krajowy oraz odpowiadające im role administracji: -rządowej - tworzenie warunków do nieskrępowanego rozwoju infrastrukturalnych połączeń międzynarodowych, międzyregionalnych i wewnątrz regionalnych, umoŝliwiających niezawodne i nieograniczone świadczenie usług tranzytu, przesyłu i regionalnej dystrybucji energii, -samorządowej - rozwój lokalnych potencjałów wytwarzania energii odnawialnej, świadczenie lokalnych usług dystrybucyjnych oraz zapewnienie zaopatrzenia odbiorców w energię elektryczną i ciepło

3 Obecne ułomne definicje bezpieczeństwa energetycznego w RP W art. 3 pkt. 16 ustawy Prawo energetyczne pojęcie bezpieczeństwa energetycznego zdefiniowano w sposób mało praktyczny jako: "stan gospodarki umoŝliwiający pokrycie bieŝącego i perspektywicznego zapotrzebowania odbiorców na paliwa i energię w sposób technicznie i ekonomicznie uzasadniony, przy zachowaniu wymagań ochrony środowiska". W debacie politycznej w Polsce stosuje mało twórczą, ograniczoną, a nawet prymitywną, wręcz zwulgaryzowaną definicję bezpieczeństwa energetycznego jako dostęp do kurka gazowego w Rosji, przy czym uzasadnienie ekonomiczne i środowiskowe nie mają tu praktycznie zastosowania

4 Jak na bezpieczeństwo energetyczne patrzy UE? Równowaga między Kyoto, Lizboną a Moskwą Na podst. I. Sabater, A European Strategic Energy Technology Plan KYOTO Rozwój zrównowaŝony Energetyka odnawialna Efektywność energetyczna Energetyka jądrowa Badania i rozwój Handel emisjami OPTYMALIZACJA INTEGRACJA WZMOCNIENIE EUROPEJSKA WARTOŚĆ DODANA LIZBONA Konkurencyjność Rynek wewnętrzny Sieci przesyłowe (TEN-E) Badania i rozwój (SET-Plan) MOSKWA Bezpieczeństwo energetyczne Dialog międzynarodowy Europejski rynek paliw Rezerwy energetyczne Dywersyfikacja Badania i innowacje

5 Projekt PEP 2030 o roli samorządów terytorialnych Istotnym elementem wspomagania realizacji polityki energetycznej jest aktywne włączenie się władz samorządowych w realizację jej celów. Niezmiernie waŝne jest, by w procesach określania priorytetów inwestycyjnych przez samorządy nie była pomijana energetyka. Co więcej, naleŝy dąŝyć do korelacji planów inwestycyjnych gmin przedsiębiorstw energetycznych. WiąŜe się z tym konieczność poprawy stanu infrastruktury energetycznej, w celu zapewnienia wyŝszego poziomu usług dla lokalnej społeczności, przyciągnięcia inwestorów oraz podniesienia konkurencyjności i atrakcyjności regionu. Dobre planowanie energetyczne jest jednym z zasadniczych warunków powodzenia realizacji polityki energetycznej państwa Zrealizowana formalnie w Pe propozycja działań PEP: Wprowadzenie zmian do prawa energetycznego w zakresie zdefiniowania odpowiedzialności organów samorządowych za przygotowanie lokalnych załoŝeń i planów zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe

6 Rola samorządów we wdraŝaniu nowej dyrektywy 2009/28/WE o promocji stosowania odnawialnych źródeł energii Szczegółowa rola samorządów we wdraŝaniu dyrektywy w Polsce zostanie określona w rządowym (i zatwierdzonym w 2010 r. przez Komisję Europejską) Planie działań na rzecz OZE do 2020 r.). W samej dyrektywie są juŝ pewne wskazania w tym zakresie, w tym wezwanie państw członkowskich UE do wyraźnego określenia i koordynacji obowiązków administracyjnych organów krajowych, regionalnych i lokalnych w zakresie procedur planowania przestrzennego, łącznie z przejrzystymi terminami rozpatrywania wniosków dotyczących planowania i budowy instalacji OZE) Komisji Europejska w wytycznych do opracowania Planów działań pyta rządy: w jaki sposób organy regionalne, lokalne były zaangaŝowane w przygotowanie tego planu działania? czy istnieją plany opracowania regionalnych lub lokalnych strategii dotyczących wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych? W przypadku gdy odpowiednie kompetencje są przekazywane na szczebel regionalny lub lokalny, jakiego rodzaju mechanizm zapewni zgodność z celem krajowym? => Decentralizacja

7 Ostatnie inicjatywy samorządowe w zakresie energetyki odnawialnej Stanowisko Konwentu Marszałków RP z 13 maja 2008 w sprawie zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego kraju poprzez rozwój energetyki odnawialnej oraz sieci elektroenergetycznych włączenia przedstawicieli Urzędów Marszałkowskich w proces opracowywania PEP2030, wprowadzenia mechanizmu prawnego przenoszenia opracowywanych planów rozwoju sieci przesyłowej do planów zagospodarowania przestrzennego województw i gmin określenie zasad lokalizacji małych obiektów wiatrowych Stanowisko Konwentu Marszałków RP z18 marca 2008 wobec problemów zrównowaŝonego rozwoju i ograniczania emisji poprzez wykorzystanie OZE niepokojący jest brak konsultacji z samorządami planu wdroŝenia dyrektywy 2009/28/WE wdroŝenie dyrektywy 2009/28/WE wymaga aktywizacji i koordynacji działań na róŝnych szczeblach wnosi się o kompleksowy przegląd prawa w zakresie procedur inwestycyjnych w OZE z punktu widzenia ich uproszczenia i zintegrowania w spójną, procedurę realizacji inwestycji OZE proponuje się, aby Rząd RP określił kierunkowe bazowe cele krajowe udziału energii z OZE wyŝsze o 1-3 % niŝ w załączniku nr 1 (z celem 15%) do dyrektywy 2009/28/WE Wobec niedoskonałości statystyki OZE, rząd przygotowując Plan działań powinien uwzględnić zbieranie danych na szczeblu regionalnym jako formę monitorowania wdroŝenia ww dyrektywy Stowarzyszenia Gmin Przyjaznych Energii Odnawialnej Celem jest m.in. wspieranie inicjatyw popularyzujących i promujących produkcję i wykorzystywanie energii ze źródeł odnawialnych z zachowaniem równowagi ekologicznej Związku Powiatów Polskich Związek zorganizował sieć 120 samorządowych (gminnych i powiatowych) specjalistów ds. ekoenergetyki, prowadzi ranking gmin i serwis informacyjny OZE Parlamentarny Zespół ds. Energetyki w skład Zespołu wchodzi 68 posłów i senatorów oraz w ramach którego działa nieformalna Grupa Samorządowa, wspierana zewnętrznymi ekspertami Udział polskich miast i gmin w Konwencie Burmistrzów UE (cel: redukcja emisji CO2 o minimum 20% do 2020 r)

8 Planowanie energetyczne w gminach i regionach IEO na podstawie AM PREDA Procentowy udział gmin posiadających "Projekt załoŝeń zaopatrzenia gminy w energię." 0% - 10% 10% - 20% 20% - 30% 30% - 40% 40% - 50% 50% - 100% Ogólna liczba gmin w województwie Liczba gmin posiadających "Projekt załoŝeń..." Stan na , źródło: AM PREDA Województwa posiadające programy wykorzystania OŹE lub ich elementy Obowiązek uwzględniania OŹE w planowaniu energetycznym wynikający z Prawa Energetycznego (art. 19) Regiony nie mają obowiązku ale 7 na 16 (obszary zakreskowane) mają regionalne programy rozwoju energetyki

9 ZróŜnicowany i niewykorzystany potencjał energetyki odnawialnej w poszczególnych województwach Potencjał techniczny energetyki wiatrowej, słonecznej cieplnej, geotermalnej, biogazu i biomasy stałej Energetyka słoneczna Biomasa stała Biogaz Energetyka geotermalna Energetyka wiatrowa Potencjał OŹE w regionie Niski Sredni Wysoki Symbole wskazują dla jakich technologii OŹE warunki na terenie województwa są szczególnie sprzyjające ZróŜnicowany potencjał poszczególnych technologii na obszarze kraju (kaŝde województwo ma inny optymalny mix technologiczny)

10 Moc zainstalowana energii elektrycznej Źródło: ARE Moc zainstalowana energii elektrycznej, MW Struktura mocy zainstalowanej wg rodzaju źródła Cieplne wodne prywatne odnawialne przemysłowe

11 ZuŜycie energii elektrycznej w poszczególnych województwach w Polsce Źródło: ARE S.A.

12 Średni czas wykorzystania mocy w regionach źródło GDF Suez

13 Bilans energii elektrycznej w poszczególnych województwach źródło: GDF Suez dla Pomorskiego UM

14 Hiszpańska Red Electrica przykład zintegrowanego zarządzania wykorzystania OZE na szczeblu regionów na rzecz poprawy bezpieczeństwa energetycznego U góry po lewej stronie: ekran/tablica z podaŝą mocy wiatrowej w układzie regionalnym w centrum centrum sterowania zieloną mocą CECRE Po prawej stronie: chwilowy energy mix i dobowa podaŝ mocy wiatrowej Na dole: udziały energii z OZE z priorytetowym (kolor zielony) odbiorem energii w poszczególnych regionach

15 Instrumenty finansowe planowania budowy OZE RPO , Kwota przeznaczona na wsparcie OŹE we wszystkich RPO 210 mln EUR W PO Infrastruktura i Środowisko ok. 360 mln Całkowity budŝet RPO, mld EUR Procentowy udział środków na OŹE w RPO % - 1.2% 1.2% - 1.7% 1.7% - 2.0% 2.0% - 2.5%

16 Instrumenty finansowe planowania budowy OZE w regonach - NFOŚiGW MoŜliwość uzyskania dotacji do 30% kosztów inwestycyjnych oraz poŝyczek na odnawialne źródła energii i na termomodernizację. Wielkość środków NFOŚiGW wydatkowanych w przekroju województw w 2007 r. (tys. zł) Źródło: Sprawozdanie z działalności NFOŚiGW za rok 2007

17 Inne niewykorzystane instrumenty wpływania na popyt na energię (głownie elektryczną) w regionach budowa systemów termicznej energetyki słonecznej % 2.4% 4.6% 2.9% 2.3% 1.8% 7.0% 6.6% 7.1% Roczna sprzedaŝ kolektorów słonecznych w m2 3.1% 17.2% 8.4% 16.1% 2.5% 11.6% 4.3% % Udział województwa w krajowym rynku kolektorów słonecznych Wzrost/spadek sprzedaŝy w stosunku do roku ubiegłego

18 Podsumowanie i wnioski Pojęcie bezpieczeństwa energetycznego oderwane od polityku regionalnej nie daje moŝliwości jego wzmocnienia po racjonalnych kosztach i racjonalnego wykorzystania OZE Regiony mają silnie zróŝnicowane potrzeby i odnawialne zasoby energii na swoim terenie Istnieją techniczne warunki do efektywnego ekonomicznie i bezpiecznego wzrostu mocy i udziałów OZE w regionalnych i krajowych bilansach energetycznych Istnieją instrumenty finansowe zintegrowanego planowania wykorzystania zasobów OZE na szczeblu regionów, ale brakuje instrumentów koordynacji Przedsiębiorstwa energetyczne powinny znacznie bardziej wiązać swoje plany rozwoju z planami rozwoju samorządów terytorialnych Poprawa regionalnego i lokalnego bezpieczeństwa energetycznego wymaga zmiany sposobu wdraŝania PEP, uczynienia z OZE kluczowego elementu Pakietu klimatycznego UE i aktywnej postawy regulatora

19 Dziękuję za uwagę Dodatkowe informacje: Dodatkowe dokumenty i dyskusja dotycząca samorządów: (aktualności)