Informacja dotycząca realizacji obowiązku bezpłatnego dowozu uczniów do i ze szkoły w Małopolsce

Transkrypt

1 KURATORIUM OŚWIATY W KRAKOWIE Informacja dotycząca realizacji obowiązku bezpłatnego dowozu uczniów do i ze szkoły w Małopolsce PZA-II BY Opracowanie: Wydział Pragmatyki Zawodowej i Administracji Kuratorium Oświaty w Krakowie

2 Spis treści Wprowadzenie... 2 Wyniki badań... 3 Podsumowanie... 6 Ankieta skierowana do szkół... 8 Wyniki ankiety dotyczącej realizacji obowiązku bezpłatnego dowozu uczniów do i ze szkoły

3 Wprowadzenie Informacja przedstawia wyniki ankiety dotyczącej dowozu dzieci do przedszkoli, szkół podstawowych i gimnazjów w Małopolsce. Obowiązek zapewnienia bezpłatnego transportu uczniom uczęszczającym do publicznych szkół podstawowych oraz gimnazjów wynika z zapisów art. 17 w ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz ze zm.). Zadanie to spoczywa na gminach. Zgodnie z art. 17 ust. 1 wyżej cytowanej ustawy sied publicznych szkół powinna byd zorganizowana w sposób umożliwiający wszystkim dzieciom spełnienie obowiązku szkolnego. W myśl art. 17 ust. 2 droga dziecka z domu do szkoły nie może przekraczad: - 3 km, w przypadku uczniów klas I-IV szkół podstawowych, - 4 km, w przypadku uczniów klas V-VI szkół podstawowych oraz uczniów gimnazjów. Jeżeli droga dziecka z domu do szkoły, w której obwodzie dziecko mieszka przekracza wymienione odległości obowiązkiem gminy jest zapewnienie bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu lub zwrot kosztów przejazdu środkami komunikacji publicznej. Do obowiązku gminy należy także zapewnienie bezpłatnego transportu oraz opieki w czasie przewozu dzieciom niepełnosprawnym uczęszczającym do publicznych szkół podstawowych oraz gimnazjów, bez względu na ustalone w art. 17 ust. 2 odległości. W przypadku, gdy dowożenie i opiekę zapewniają rodzice, opiekunowie lub opiekunowie prawni ucznia niepełnosprawnego, zgodnie z art. 17 ust. 3a obowiązkiem gminy jest zwrot kosztów przejazdu ucznia, oraz jego opiekuna do szkoły, na zasadach określonych w umowie zawartej między wójtem (burmistrzem, prezydentem miasta) i rodzicami, opiekunami lub opiekunami prawnymi ucznia. Sprawny i bezpieczny dojazd do i ze szkoły jest nie tylko jednym z podstawowych praw uczniów, ale również ważnym elementem w całościowej ocenie pracy szkoły, w tym rodziców. Celem ankiety było ocena działao organów gmin na rzecz zapewnienia uprawnionym uczniom bezpiecznych warunków dowozu do szkół podstawowych i gimnazjów, poprzez zbadanie w szczególności: czy bezpłatnym dowozem oraz opieką w trakcie dowozu objęto wszystkich uczniów, o których mowa w art. 17 ust. 3 oraz ust. 3a ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz ze zm.)?, czy podczas dowozu uczniowie mają zapewnione odpowiednie warunki oczekiwania na dojazd?, czy podczas oczekiwania i dowozu mają zapewnioną odpowiednią opiekę?, 2

4 w mieście od 5 tys. do 25 tys. mieszk. w mieście powyżej 25 tys. mieszk. w mieście od 5 tys. do 25 tys. w mieście powyżej 25 tys. czy szkoły organizują zajęcia świetlicowe uczniom oczekującym w szkołach na rozpoczęcie zajęd lekcyjnych lub powrót do domu po ich zakooczeniu? Ankietę przeprowadzono wśród dyrektorów szkół podstawowych i gimnazjów, w okresie od 11 kwietnia do 29 kwietnia 2013 r. W przypadku zespołu szkół, ankietę należało wypełnid oddzielnie dla każdego typu szkoły funkcjonującej w zespole. Dane podawano wg stanu na dzieo 31 marca 2013 r. Wyniki badań W badaniu wzięło udział 986 szkół, w tym 572 szkół podstawowych i 414 gimnazjów, przy czym 77% tych szkół funkcjonuje. Prawo do bezpłatnego dowozu lub zwrotu kosztów dowozu w województwie Małopolskim przysługuje ok uczniom, co stanowi 9,8% ogółu uczniów. Ogółem z bezpłatnego dowozu korzysta uczniów, w tym w szkołach podstawowych i w gimnazjach. Z kolei uczniom zwraca się koszt przejazdu środkami komunikacji publicznej, 1393 w szkołach podstawowych i w gimnazjach. Częśd uczniów dojeżdża do szkoły we własnym zakresie. Szczegóły przedstawiają Tabela 1 i 2. Tabela 1 Proszę podad liczbę uczniów, którym bezpłatny dowóz organizuje organ prowadzący: razem Tabela 2 Proszę podad liczbę uczniów, którym zwraca się koszt przejazdu środkami komunikacji publicznej: razem

5 Na podstawie wyników badao stwierdzid należy, że prawie wszystkie gminy wywiązują się z ustawowego obowiązku zapewnienia bezpłatnego transportu lub zwrotu kosztów przejazdu środkami komunikacji publicznej uczniom, których droga z domu do szkoły przekraczała odległości określone w przepisach. Również większośd gmin wywiązuje się z obowiązku zapewnienia uczniom niepełnosprawnym bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu do szkoły, o którym mowa w art. 17 ust. 3a ustawy o systemie oświaty. Ze względu na występujące różnice między liczbą uczniów uprawnionych do dowozu, a liczbą uczniów dowożonych można przypuszczad, że bezpłatnym transportem objęto również tych uczniów, którzy nie są do tego uprawnieni, ale mieszkają w pobliżu tras dowożenia. Ponadto zdarzają się przypadki, w których rodzice, mimo że odległośd do szkoły spełnia warunki do bezpłatnego dowozu nie wystąpili o zwrot kosztów za przejazd środkami komunikacji miejskiej, ponieważ dowożą dzieci własnymi samochodami. Podkreślid należy, że nie zawsze gminy wywiązują się w pełni z obowiązku zapewnienia uczniom opieki w czasie przewozu. Tylko w 23% pojazdów stanowiących własnośd gminy lub wynajętych, opiekę tę sprawują opiekę nauczyciele, w 46,5% uczniowie są pod opieką wyznaczonej osoby (na przykład rodziców), a w 13% pojazdów stwierdzono brak opiekunów, a co za tym idzie przypadki zlecania kierowcom tych pojazdów sprawowania opieki nad przewożonymi uczniami. Mimo, że ustawa o systemie oświaty, nakładając na gminy obowiązek zapewnienia uczniom opieki w czasie przewozu, nie precyzuje sposobu jej sprawowania, to łączenie zadao związanych ze sprawowaniem opieki nad uczniami z jednoczesnym kierowaniem pojazdem należy uznad za niedopuszczalne. Pamiętad należy, że opiekę uczniom należy zapewnid nie tylko podczas podróży, ale także podczas wsiadania i wysiadania z pojazdu oraz przechodzenia uczniów przez jezdnię. Dyrektorzy szkół skutecznie zabiegają w organach prowadzących o organizowanie zajęd świetlicowych dowożonym uczniom, oczekującym na rozpoczęcie lekcji lub powrót do domów po ich zakooczeniu. W ponad połowie badanych szkół mają możliwośd korzystania ze świetlicy szkolnej, w której zatrudniony jest wychowawca. Prawie 30% uczniów ma zapewniona opiekę przez dyżurującego nauczyciela w innym pomieszczeniu niż świetlica. Mimo, że tylko 1,5% dyrektorów stwierdza, że w szkole nie ma warunków umożliwiających bezpieczne oczekiwanie uczniom dojeżdżającym, zjawisko to należy uznad za niepokojące. Warto pamiętad, że do obowiązku publicznych szkół podstawowych i gimnazjów należy zorganizowanie zajęd świetlicowych dla uczniów, którzy muszą dłużej przebywad w szkołach ze względu na czas pracy ich rodziców (prawnych opiekunów) lub organizację dojazdu do szkoły. Szczegóły przedstawia wykres nr 1. 4

6 Wykres nr 1 Dzieci dojeżdżające, po przyjeździe lub przed powrotem ze szkoły korzystają ze świetlicy szkolnej z zatrudnionym wychowawcą z innego pomieszczenia w szkole, pod opieką dyżurującego nauczyciela w szkole nie ma warunków umożliwiających bezpieczne oczekiwanie uczniom dojeżdżającym. W ocenie zdecydowanej większości dyrektorów rozmieszczenie przystanków, jak również zapewnienie uczniom bezpiecznego oczekiwania na transport podczas niekorzystnych warunków atmosferycznych odpowiada potrzebom dojeżdżających uczniów i ich rodziców. Organizację dowozu uczniów do szkół należy uznad za bezpieczną. W ciągu ostatnich dwóch lat podczas dowozu uczniów do i ze szkoły zdarzyło się tylko dziewięd wypadków, co prezentuje wykres nr 2. Wykres nr 2 Liczba wypadków z udziałem ucznia w trakcie dowozu nie tak, jeden tak, więcej niż jeden brak odpowiedzi 5

7 W okresie ostatnich 12 miesięcy rodzice uczniów złożyli w szkole 102 skargi lub prośby o interwencję w związku z dowozem dzieci. Dotyczyły one przede wszystkim: zbyt długiego czasu oczekiwania przez uczniów na przystanku na autobus, zwiększenia liczby przystanków, z których mogliby korzystad dojeżdżający uczniowie, nieodpowiedniego zachowania kierującego pojazdem, braku wystarczającej opieki nad uczniami w trakcie dowozu, braku zorganizowanego dowozu, złego stanu technicznego pojazdu. zbyt dużejilości dzieci w autobusie, braku miejsc siedzących w czasie dowozu, Warto zaznaczyd, że rodzice uczniów zwracają uwagę na trudności, jakie dzieci napotykają podczas dojazdu do szkoły komunikacją miejską. Przede wszystkim dotyczy to niewystarczających częstotliwości kursów komunikacji miejskiej, braku dostosowania godzin kursów do różnych godzin rozpoczynania i kooczenia nauki w szkole przez uczniów. Postulują także między innymi o zwiększenie liczby kursów, o zorganizowanie opieki podczas przejazdu środkami komunikacji publicznej. Niepokojącym zjawiskiem zgłaszanym przez rodziców jest nieprawidłowo ustalona przez gminy sied tras przejazdu autobusów. Zwracają uwagę, że czas przejazdu uczniów jest dłuższy niż 60 minut. Nie zawsze też harmonogram przewozu uczniów dostosowany jest do planu zajęd szkolnych, co powoduje wydłużenie czasu oczekiwania na rozpoczęcie zajęd oraz na odwiezienie do domu. Podsumowanie W województwie małopolskim prawie wszystkie gminy wywiązują się z ustawowego obowiązku zapewnienia bezpłatnego transportu lub zwrotu kosztów przejazdu środkami komunikacji publicznej uczniom, których droga z domu do szkoły przekraczała 3 km w przypadku uczniów klas I IV szkół podstawowych i 4 km w przypadku uczniów klas V-VI szkół podstawowych oraz gimnazjów. Zapewniają także bezpłatny transport i opiekę uczniom niepełnosprawnym. Również większośd gmin zadbała o odpowiednie warunki oczekiwania na dojazd. Rozmieszczenie przystanków jak również zabezpieczenie uczniów przed działaniem niekorzystnych warunków atmosferycznych odpowiada potrzebom dojeżdżających uczniów. 6

8 Mimo podejmowania przez gminy działao na rzecz dostosowania harmonogramów dowozu uczniów do planów zajęd lekcyjnych, nadal dla części uczniów czas przeznaczony na dojazdy i oczekiwanie przed i po lekcjach jest zbyt długi. Większośd szkół organizuje zajęcia świetlicowe uczniom oczekującym w szkołach na rozpoczęcie zajęd lekcyjnych lub powrót do domu po ich zakooczeniu. Niepokój jednak budzi niewielki odsetek szkół, które stwierdzają, że nie mają wystarczającej liczby pomieszczeo do zorganizowania świetlicy dla dojeżdżających uczniów. Kwestią budzącą największe wątpliwości jest niewłaściwa opieka w czasie przewozu uczniów do i ze szkół. Przede wszystkim dotyczy to zlecania tej opieki kierowcom pojazdów, którzy nie są w stanie zapewnid uczniom opieki podczas wsiadania i wysiadania z pojazdu oraz przechodzenia uczniów przez jezdnię. Podsumowując należy stwierdzid, że działania organów prowadzących w zakresie zapewnienia uprawnionym uczniom bezpiecznych warunków dowozu do szkół podstawowych i gimnazjów należy uznad za pozytywne. 7

9 Ankieta skierowana do szkół REALIZACJA OBOWIĄZKU BEZPŁATNEGO DOWOZU UCZNIÓW DO I ZE SZKOŁY Celem ankiety jest diagnoza i ocena realizacji przez jednostki samorządu terytorialnego obowiązku zapewnienia uczniom publicznych szkół podstawowych i gimnazjów bezpłatnego transportu i opieki lub zwrotu kosztów przejazdu do szkoły, o którym mowa w art. 17 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty. Ankietę wypełniają tylko te szkoły, w których zorganizowany jest dowóz. W przypadku zespołu szkół, ankietę proszę wypełnid oddzielnie dla każdego typu szkoły funkcjonującej w zespole.dane należy podad wg stanu na dzieo 31 marca 2013 r. 1. Proszę zaznaczyd typ szkoły: a), b) 2. Szkoła jest położona : a), b) w mieście do 5 tyś. Mieszkaoców, c) w mieście powyżej 5 tyś. do 25 tyś, d) w mieście powyżej 25 tyś. Mieszkaoców, 3. Proszę podad liczbę uczniów, którym przysługuje prawo do bezpłatnego dowozu lub zwrotu kosztów dowozu: 4. Proszę podad liczbę uczniów, którym bezpłatny dowóz organizuje organ prowadzący: 5. Proszę podad liczbę uczniów, którym zwraca się koszt przejazdu środkami komunikacji publicznej: 6. Uczniowie korzystający z dowozu organizowanego przez organ prowadzący : a) są pod opieką nauczyciela, b) są pod opieką innej wyznaczonej osoby (na przykład rodziców), c) są pozbawione opieki lub są pod opieką kierowcy. 7. Dzieci dojeżdżające, po przyjeździe lub przed powrotem ze szkoły korzystają: a) ze świetlicy szkolnej z zatrudnionym wychowawcą, b) z innego pomieszczenia w szkole, pod opieką dyżurującego nauczyciela, c) w szkole nie ma warunków umożliwiających bezpieczne oczekiwanie uczniom, dojeżdżającym. 8

10 8. Jeżeli dowóz organizowany jest przez organ prowadzący szkołę, proszę ocenid, czy rozmieszczenie przystanków odpowiada potrzebom dojeżdżających uczniów : a) tak b) nie c) trudno powiedzied lub nie dotyczy mojej szkoły 9. Czy w ciągu ostatnich dwóch lat zdarzył się w trakcie dowozu wypadek z udziałem ucznia : a) nie b) tak, jeden c) tak, więcej niż jeden 10. Czy w okresie ostatnich 12 miesięcy rodzice uczniów składali w szkole skargi lub prośby o interwencję w związku z dowozem dzieci: a) tak b) nie 11. Jeżeli w pytaniu ósmym wybrana została odpowiedź tak, proszę zaznaczyd, czego skargi lub prośby o interwencję dotyczyły (można wskazad więcej niż jedną odpowiedź): a) braku zorganizowanego dowozu, b) braku wystarczającej opieki nad uczniami w trakcie dowozu, c) zbyt długiego czasu oczekiwania przez uczniów na przystanku na autobus, d) zwiększenia liczby przystanków, z których mogliby korzystad dojeżdżający uczniowie, e) złego stanu technicznego pojazdu, f) nieodpowiedniego zachowania kierującego pojazdem. 12. Jakich, innych spraw dotyczyły skargi rodziców: 9

11 tys. mieszk. mieszk. tys. w mieście od 5 tys. do 25 tys. tys. w mieście powyżej 25 tys. Wyniki ankiety dotyczącej realizacji obowiązku bezpłatnego dowozu uczniów do i ze szkoły Liczba szkół, które wypełniły ankietę Proszę podad liczbę uczniów, którym przysługuje prawo do bezpłatnego dowozu lub zwrotu kosztów dowozu: razem Proszę podad liczbę uczniów, którym bezpłatny dowóz organizuje organ prowadzący: razem Proszę podad liczbę uczniów, którym zwraca się koszt przejazdu środkami komunikacji publicznej: razem

12 tys. tys. RAZEM tys. tys. RAZEM tys. tys. RAZEM. Uczniowie korzystający z dowozu organizowanego przez organ prowadzący: są pod opieką nauczyciela są pod opieką innej wyznaczonej osoby ( na przykład rodziców) są pozbawione opieki lub są pod opieką kierowcy Dzieci dojeżdżające, po przyjeździe lub przed powrotem ze szkoły korzystają: ze świetlicy szkolnej z zatrudnionym wychowawcą z innego pomieszczenia w szkole, pod opieką dyżurującego nauczyciela w szkole nie ma warunków umożliwiających bezpieczne oczekiwanie uczniom dojeżdżającym Jeżeli dowóz organizowany jest przez organ prowadzący szkołę, proszę ocenid, czy rozmieszczenie przystanków odpowiada potrzebom dojeżdżających uczniów: tak nie brak odpowiedzi

13 tys. tys. RAZEM tys. tys. RAZEM tys. tys. RAZEM 9. Czy w ciągu ostatnich dwóch lat zdarzył się w trakcie dowozu wypadek z udziałem ucznia? nie tak, jeden tak, więcej niż jeden brak odpowiedzi Czy w okresie ostatnich 12 miesięcy rodzice uczniów składali w szkole skargi lub prośby o interwencję w związku z dowozem dzieci? tak nie brak odpowiedzi Jeżeli w pytaniu dziesiątym wybrana została odpowiedź tak, proszę zaznaczyd, czego skargi lub prośby o interwencję dotyczyły: braku zorganizowanego dowozu braku wystarczającej opieki nad uczniami w trakcie dowozu zbyt długiego czasu oczekiwania przez uczniów na przystanku na autobus zwiększenia liczby przystanków, z których mogliby korzystad dojeżdżający uczniowie złego stanu technicznego pojazdu nieodpowiedniego zachowania kierującego pojazdem