EDF Toruń S.A. Instrukcja do procedury W Organizacja bezpiecznej pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych

Transkrypt

1 EDF Toruń S.A. Instrukcja do procedury W Organizacja bezpiecznej pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych 1 PRZEDMIOT INSTRUKCJI Instrukcja dotyczy podprocesu W06.01 Zarządzanie bhp w procesie W06 Zarządzanie bezpieczeństwem. Przedmiotem instrukcji są zasady organizacji bezpiecznej pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych. 2 ZAKRES STOSOWANIA 1) Instrukcja ma zastosowanie w TD, TI, TP, TRA, TRB, TRC, TRD, TRE i DBS. 2) Instrukcja dotyczy wszystkich prac wykonywanych przy urządzeniach i instalacjach energetycznych będących własnością EDF Toruń S.A. 3 PODSTAWA OPRACOWANIA 1) W06.00 Zarządzanie bezpieczeństwem 2) Dz.U j.t. Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne 3) Dz.U j.t. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy 4) Dz.U Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 17 września 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych 5) Dz.U j.t. Ustawa z dnia 26 czerwca 1997 r. Kodeks pracy Dział X Bezpieczeństwo i Higiena Pracy 6) Dz.U Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 kwietnia 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci 7) Dz.U Rozporządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 27 stycznia 1994 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy stosowaniu środków chemicznych do uzdatniania wody i oczyszczania ścieków 8) Dz.U Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych 4 DEFINICJE I SKRÓTY

2 4.1 Definicje dopuszczający wyznaczony przez poleceniodawcę pracownik posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku eksploatacji i upoważniony pisemnie przez prowadzącego eksploatację urządzeń i instalacji energetycznych do wykonywania czynności łączeniowych w celu przygotowania miejsca pracy; instalacja energetyczna urządzenia energetyczne z układami połączeń między nimi; instalacja gazowa urządzenia gazowe z układami połączeń między nimi, zasilane z sieci gazowej, znajdującej się na terenie i w obiekcie odbiorcy; instrukcja eksploatacji zatwierdzona przez pracodawcę instrukcja określająca procedury i zasady wykonywania czynności niezbędnych przy eksploatacji urządzeń i instalacji energetycznych, opracowana na podstawie odrębnych przepisów, Polskich Norm oraz dokumentacji producenta; instrukcja stanowiskowa zatwierdzona przez pracodawcę instrukcja opisująca stanowisko pracy oraz odpowiedzialność, prawa i obowiązki pracowników wynikające z obsługi danego stanowiska; karta bieżącego składu brygady karta informująca o aktualnym składzie osobowym zespołu pracowników wykonujących pracę; karta blokad i przełączeń służy udokumentowaniu faktów i metod wykonania wszystkich wyłączeń, przełączeń, zabezpieczeń i blokowań na urządzeniach, sieciach i instalacjach, służących przygotowaniu miejsca pracy i jego późniejszym zlikwidowaniu; karta informacyjna miejsca pracy jest dokumentem zawierającym podstawowe informację o wykonywanej pracy, karta powinna być wywieszona w widocznym miejscu przed strefą miejsca pracy; karta kontroli miejsca pracy karta, w której osoby przeprowadzające kontrole i inspekcje miejsca pracy wpisują uwagi i zastrzeżenia w zakresie BHP; karta kontroli atmosfery dokument potwierdzający wyniki analizy gazów; karta uzgodnień i zabezpieczeń prac ziemnych dokument opisujący warunki i sposoby bezpiecznego wykonywania prac ziemnych; karta zabezpieczenia prac pożarowo/wybuchowo niebezpiecznych dokument określający sposób bezpiecznego wykonania prac pożarowo/wybuchowo niebezpiecznych; kierownik robót wyznaczony przez poleceniodawcę pracownik posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru, do koordynacji prac, gdy w jednym obiekcie energetycznym jednocześnie pracuje więcej niż jeden zespół pracowników; kierujący zespołem nie będącym zespołem pracowników kwalifikowanych pracownik posiadający umiejętności zawodowe w zakresie wykonywanej pracy, przeszkolony w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Pracownik ten nie musi posiadać świadectwa kwalifikacyjnego zezwalającego na pracę przy urządzeniach i instalacjach energetycznych; kierujący zespołem pracowników kwalifikowanych wyznaczony przez poleceniodawcę pracownik posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku eksploatacji, kierujący zespołem pracowników; koordynujący wyznaczony przez poleceniodawcę pracownik komórki organizacyjnej sprawującej dozór nad eksploatacją urządzeń i instalacji energetycznych, przy których będzie wykonywana praca, posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru; lista kontrolna zagrożeń wskazuje środki ograniczające ryzyko związane z danym zagrożeniem, służący ocenie ryzyka na miejscu pracy i przed przystąpieniem do pracy; miejsce pracy odpowiednio przygotowane i oznaczone stanowisko pracy lub określona strefa pracy przygotowana w zakresie niezbędnym dla bezpiecznego wykonywania pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych;

3 nadzorujący wyznaczony przez poleceniodawcę pracownik posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru lub eksploatacji, wykonujący wyłącznie czynności nadzoru; osoby postronne osoby nie wchodzące w skład zespołu wykonującego pracę i nie będące osobami funkcyjnymi związanymi z organizacją określonej pracy; polecenie wykonania pracy wypełniony formularz pisemnego polecenia wykonania pracy, zawierający opis przedmiotu pracy, opis warunków bezpiecznego przygotowania miejsca pracy, termin rozpoczęcia i zakończenia pracy; poleceniodawca pracownik upoważniony pisemnie przez prowadzącego eksploatację urządzeń i instalacji energetycznych do wydawania pleceń na wykonanie pracy, posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru; pomieszczenie lub teren ruchu energetycznego odpowiednio wydzielone pomieszczenie lub teren bądź część pomieszczenia lub terenu albo przestrzeni w budynkach lub poza budynkami, w których zainstalowane są urządzenia energetyczne, dostępne tylko dla upoważnionych osób; PNP komputerowy system (opracowany na bazie SharePoint) wspomagający tworzenie dokumentów w procesie dopuszczeńdo pracy na polecenie pisemne; prace gazoniebezpieczne prace szczególnie niebezpieczne w rozumieniu ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, wykonywane na urządzeniach, instalacjach i sieciach gazowych, napełnionych lub napełnianych gazem ziemnym oraz opróżnianych z gazu ziemnego, podczas których może dojść do wypływu gazu ziemnego powodującego zagrożenie życia i zdrowia ludzkiego, wybuchu lub pożaru; praca na polecenie pisemne, prowadzona w trybie planowanym (normalny przebieg pracy) praca, która została zaplanowana, zaakceptowana na spotkaniu dotyczącym prac, przygotowana, przeprowadzona i zakończona zgodnie ze sposobem postępowania opisanym w niniejszej instrukcji; prace wykonywane w pobliżu napięcia lub pod napięciem prace wykonywane wokół nie osłoniętych urządzeń i instalacji elektroenergetycznych lub ich części znajdujących się pod napięciem, w odległościach podanych w tabeli 1. Napięcie znamionowe urządzenia Tabela 1. Strefa prac pod napięciem [m] prac w pobliżu napięcia [m] do 1 kv do 0,3 powyżej 0,3 do 0,7 powyżej 1 do 30 kv do 0,6 powyżej 0,6 do 1,4 110 kv do 1,1 powyżej 1,1 do 2,1 220 kv do 2,5 powyżej 2,5 do 4,1 400 kv do 3,5 powyżej 3,5 do 5,4 750 kv do 6,4 powyżej 6,4 do 8,4 pracownicy upoważnieni pracownicy, którzy w ramach swoich obowiązków służbowych lub na podstawie polecenia służbowego wykonują określone prace; pracownicy uprawnieni pracownicy posiadający sprawdzone i właściwe kwalifikacje w zakresie eksploatacji danego rodzaju urządzeń i instalacji energetycznych, potwierdzone świadectwem kwalifikacyjnym; prowadzący eksploatację w rozumieniu niniejszej instrukcji jest EDF Toruń S.A.; przestrzenie zamknięte zbiorniki, kanały, studnie, studzienki kanalizacyjne, wnętrza urządzeń technicznych i inne zamknięte przestrzenie, do których wejście odbywa się przez włazy lub otwory o niewielkich rozmiarach lub jest w inny sposób utrudnione; sieć energetyczna urządzenia i instalacje służące do przesyłania i dystrybucji energii

4 z układami połączeń między nimi; spotkanie konsultacyjne dotyczące prac spotkanie służb ruchowych, remontowych i bhp w celu analizy technicznych i organizacyjnych warunków bezpieczeństwa dla prac, które będą realizowane na polecenie pisemne; świadectwo kwalifikacyjne świadectwo stwierdzające spełnienie przez daną osobę odpowiednich wymagań kwalifikacyjnych do wykonywania pracy na stanowisku dozoru lub eksploatacji w ustalonym zakresie: obsługi, konserwacji, napraw, kontrolnopomiarowym, montażu dla określonych rodzajów urządzeń i instalacji energetycznych, uzyskane w trybie i na zasadach określonych w odrębnych przepisach; urządzenia czynne są to urządzenia energetyczne, które znajdują się pod napięciem całkowicie lub częściowo, względnie do których napięcie lub jakikolwiek technologiczny czynnik jest lub może być doprowadzony przez załączenie aparatury łączeniowej; urządzenia energetyczne urządzenia techniczne stosowane w procesach wytwarzania, przetwarzania, przesyłania i dystrybucji, magazynowania oraz użytkowania paliw i energii; urządzenia i instalacje energetyczne nieczynne urządzenia i instalacje energetyczne, do których za pomocą istniejących łączników i armatury nie ma możliwości podania czynników stwarzających zagrożenie; urządzenie powszechnego użytku urządzenie energetyczne przeznaczone do indywidualnych potrzeb ludności lub używane w gospodarstwach domowych; uziemnik aparat z napędem ręcznym lub maszynowym, przeznaczony do uziemiania obwodów elektroenergetycznych; uziemiacz przenośny zespół składający się z jednego lub wielu zacisków fazowych, zacisku uziomowego oraz przewodu lub przewodów łączących te zaciski; uziemiacz przenośny lekki uziemiacz przenośny wielozaciskowy, którego przewód uziemiający ma przekrój mniejszy niż przewód zwierający, przeznaczony do stosowania w liniach i stacjach (rozdzielniach) sieci elektroenergetycznych o napięciu znamionowym niższym niż 110 kv; workflow sposób przepływu dokumentów w PNP zespół pracowników grupa pracowników, w której skład wchodzą co najmniej dwie osoby wykonujące pracę; zespół pracowników kwalifikowanych grupa pracowników, w której co najmniej połowa, lecz nie mniej niż dwie osoby, posiada ważne świadectwa kwalifikacyjne; zwieracz urządzenie przenośne zwierające wszystkie fazy urządzenia elektroenergetycznego wraz z przewodem ochronnym i neutralnym, dostosowane do mocy zwarcia urządzenia elektroenergetycznego, mające zastosowanie w liniach i instalacjach elektroenergetycznych o napięciu znamionowym do 1 kv; zwieracz lekki urządzenie przenośne zwierające wszystkie fazy urządzenia elektroenergetycznego wraz z przewodem ochronnym i neutralnym, dostosowane do zastosowanych czynnych zabezpieczeń. Zwieracz lekki może mieć zastosowanie, na przykład w instalacjach elektroenergetycznych oraz w przyłączach o napięciu znamionowym do 1 kv jako zabezpieczenie przed pojawieniem się napięcia od strony instalacji odbiorczej; Skróty JO jednostka organizacyjna DIR Dyżurny Inżynier Ruchu MSC miejska sieć ciepłownicza PNP komputerowy system do poleceń na pracę 5 ZASADY ORGANIZACJI BEZPIECZNEJ PRACY

5 5.1 Postanowienia ogólne 1) Niniejsza instrukcja przeznaczona jest dla osób: sprawujących dozór nad eksploatacją urządzeń i instalacji energetycznych; zatrudnionych przy eksploatacji urządzeń i instalacji energetycznych; wykonujących pracę na terenie EDF Toruń S.A. na którym znajdują się urządzenia i instalacje energetyczne. 2) Instrukcja zawiera zbiór postanowień dotyczących sposobu organizowania bezpiecznej pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych w EDF Toruń S.A. 3) Każde urządzenie i instalacja energetyczna przed dopuszczeniem do eksploatacji powinny posiadać wymagany odrębnymi przepisami certyfikat na znak bezpieczeństwa, o ile taki obowiązek istnieje, albo posiadać deklarację zgodności z Polskimi Normami oraz wymaganiami określonymi odrębnymi przepisami. 4) Prace rozruchowe, próby techniczne urządzeń i instalacji energetycznych powinny być prowadzone zgodnie z wymaganiami Polskich Norm, odrębnych przepisów, instrukcji eksploatacji oraz uzgodnione z ich użytkownikiem. 5.2 Kwalifikacje personelu 1) Eksploatacją urządzeń i instalacji energetycznych mogą zajmować się osoby, które spełniają wymagania kwalifikacyjne dla następujących stanowisk: a) dozoru (wymagane uprawnienia kwalifikacyjne grupy D ), do których zalicza się stanowiska pracowników technicznych i innych osób kierujących czynnościami osób wykonujących prace w zakresie: obsługi, konserwacji, napraw, prac kontrolnopomiarowych i montażu oraz stanowiska osób sprawujących nadzór nad eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci; b) eksploatacji (wymagane uprawnienia kwalifikacyjne grupy E ), do których zalicza się stanowiska osób wykonujących prace w zakresie: obsługi, konserwacji, napraw, kontrolno-pomiarowych, montażu, dotyczą wykonywania następujących czynności: w zakresie obsługi, czynności mających wpływ na zmiany parametrów pracy obsługiwanych urządzeń, instalacji i sieci przy zachowaniu wymagań bezpieczeństwa i ochrony środowiska; w zakresie konserwacji, czynności związanych z zabezpieczeniem i utrzymaniem należytego stanu technicznego urządzeń, instalacji i sieci; w zakresie napraw, czynności związanych z usuwaniem usterek, uszkodzeń oraz wykonywaniem remontów urządzeń, instalacji i sieci w celu doprowadzenia ich do wymaganego stanu technicznego; w zakresie kontrolno-pomiarowym, czynności niezbędnych dla dokonania oceny stanu technicznego i sprawności energetycznej urządzeń, instalacji i sieci; w zakresie montażu, czynności niezbędnych do zainstalowania oraz przyłączania urządzeń, instalacji i sieci. 2) Rodzaj urządzeń, instalacji i sieci energetycznych, przy których eksploatacji wymagane jest posiadanie kwalifikacji: Grupa 1. Urządzenia, instalacje i sieci elektroenergetyczne wytwarzające, przetwarzające, przesyłające i zużywające energię elektryczną: 1. urządzenia prądotwórcze przyłączone do krajowej sieci elektroenergetycznej bez względu na wysokość napięcia znamionowego; 2. urządzenia, instalacje i sieci elektroenergetyczne o napięciu nie wyższym niż 1 kv; 3. urządzenia, instalacje i sieci o napięciu znamionowym powyżej 1 kv; 4. zespoły prądotwórcze o mocy powyżej 50 kw; 5. urządzenia elektrotermiczne;

6 6. urządzenia do elektrolizy; 7. sieci elektrycznego oświetlenia ulicznego; 8. elektryczna sieć trakcyjna; 9. elektryczne urządzenia w wykonaniu przeciwwybuchowym; 10. aparatura kontrolno-pomiarowa oraz urządzenia i instalacje automatycznej regulacji, sterowania i zabezpieczeń urządzeń i instalacji wymienionych w ppkt. 1 9; 11. urządzenia techniki wojskowej lub uzbrojenia; 12. urządzenia ratowniczo-gaśnicze i ochrony granic. Grupa 2. Urządzenia wytwarzające, przetwarzające, przesyłające i zużywające ciepło oraz inne urządzenia energetyczne: 1. kotły parowe oraz wodne na paliwa stałe, płynne i gazowe, o mocy powyżej 50 kw, wraz z urządzeniami pomocniczymi; 2. sieci i instalacje cieplne wraz z urządzeniami pomocniczymi o przesyle ciepła powyżej 50 kw; 3. turbiny parowe oraz wodne o mocy powyżej 50 kw, wraz z urządzeniami pomocniczymi; 4. przemysłowe urządzenia odbiorcze pary i gorącej wody, o mocy powyżej 50 kw; 5. urządzenia wentylacji, klimatyzacji i chłodnicze, o mocy powyżej 50 kw; 6. pompy, ssawy, wentylatory i dmuchawy, o mocy powyżej 50 kw; 7. sprężarki o mocy powyżej 20 kw oraz instalacje sprężonego powietrza i gazów technicznych; 8. urządzenia do składowania, magazynowania i rozładunku paliw, o pojemności składania odpowiadającej masie ponad 100 Mg; 9. piece przemysłowe o mocy powyżej 50 kw; 10. aparatura kontrolno-pomiarowa i urządzenia automatycznej regulacji do urządzeń i instalacji wymienionych w ppkt. 1 9.; 11. urządzenia techniki wojskowej lub uzbrojenia; 12. urządzenia ratowniczo-gaśnicze i ochrony granic. Grupa 3. Urządzenia, instalacje i sieci gazowe wytwarzające, przetwarzające, przesyłające, magazynujące i zużywające paliwa gazowe: 1. urządzenia do produkcji paliw gazowych, generatory gazu; 2. urządzenia do przetwarzania i uzdatniania paliw gazowych, rozkładanie paliw gazowych, urządzenia przeróbki gazu ziemnego, oczyszczalnie gazu, rozprężalnie i rozlewnie gazu płynnego, odazotowanie, mieszalnie; 3. urządzenia do magazynowania paliw gazowych; 4. sieci gazowe rozdzielcze o ciśnieniu nie wyższym niż 0,5 MPa (gazociągi i punkty redukcyjne, stacje gazowe); 5. sieci gazowe przesyłowe o ciśnieniu powyżej od 0,5 MPa (gazociągi, stacje gazowe, tłocznie gazu); 6. urządzenia i instalacje gazowe o ciśnieniu nie wyższym niż 5 kpa; 7. urządzenia i instalacje gazowe o ciśnieniu powyżej 5 kpa; 8. przemysłowe odbiorniki paliw gazowych o mocy powyżej 50 kw; 9. turbiny gazowe; 10. aparatura kontrolno-pomiarowa, urządzenia sterowania do sieci, urządzeń i instalacji wymienionych w ppkt Przepisy ogólne bezpiecznego wykonania pracy 1) W czasie wykonywania prac, ruch pojazdów po trasach ruchu kołowego, przez drogi pożarowe na terenie zakładu powinien być tak zorganizowany, żeby nie powodował i

7 nie stwarzał potencjalnych kolizji i zagrożeń. 2) Przy rozbudowie zakładu, przeprowadzaniu kompleksowego remontu należy oddzielić ogrodzeniem od części, w której są prowadzone roboty. 3) Gdy w trakcie wykonywania prac znajdują się: otwarte kanały, studzienki, zbiorniki, wykopy lub inne podobne wgłębienia w miejscach dostępnych dla ludzi, należy w sposób widoczny oznaczyć znakami ostrzegawczymi, a miejsca szczególnie niebezpieczne ogrodzić. Znaki ostrzegawcze i ogrodzenia powinny być od zmierzchu do świtu i w razie ograniczonej widoczności oświetlone lampami ostrzegawczymi. 4) Otwarte kanały i zbiorniki wodne powinny być wyposażone w odpowiedni sprzęt i urządzenia ratunkowe (koła ratunkowe, klamry i poręcze chwytowe, zejścia) w miejscach wymagających takich zabezpieczeń. 5) Komory podziemne, studzienki rewizyjne, kanały kablowe, wentylacyjne i inne pomieszczenia podziemne powinny być należycie zabezpieczone przed zalaniem wodą opadową i gruntową oraz powinny mieć zapewnioną należytą wentylację. Pokrywy i włazy do pomieszczeń, powinny mieć odpowiednie zamknięcia, uniemożliwiające dostęp do tych pomieszczeń osobom nieupoważnionym. 6) Przed przystąpieniem do robót ziemnych w zależności od zakresu i lokalizacji tych prac, wykonawca musi uzyskać odpowiednio zgodę Wydziału Inżynierii Ruchu (TI), którzy poprzez specjalistów lub inspektorów wskażą na terenach przyszłych robót przewody i urządzenia uzbrojenia podziemnego, a w szczególności sieci elektroenergetyczne, teletechniczne, cieplne, gazowe, wodne i inne. Za zabezpieczenie prac przy robotach ziemnych odpowiada wykonawca. 7) Urządzenia pracujące przy temperaturze czynnika wyższej od 60 C powinny mieć izolację w takim stanie, aby ich temperatura zewnętrzna w miejscach dostępnych nie przekraczała 60 C. 8) Pomieszczenia lub teren ruchu elektrycznego powinny być zamknięte i dostępne tylko dla upoważnionych osób. Zasady dysponowania kluczami do pomieszczeń ruchu elektrycznego określa pkt ) Urządzenia powinny być uruchamiane tylko przez upoważnionych pracowników z zachowaniem kolejności czynności określonych w szczegółowych instrukcjach obsługi. Za uruchamianie urządzeń w trakcie wykonywania remontów odpowiada wykonujący remont. 10) Zabrania się wykonywania przez osoby nie upoważnione zmian osłon, ochron i innych istniejących zabezpieczeń urządzeń. 11) W czasie ruchu urządzenia zabrania się zdejmowania osłon z części ruchomych. 12) W zależności od warunków i rodzaju wykonywanych robót pracownik jest zobowiązany używać odpowiednie narzędzia pracy, sprzęt ochrony osobistej i odzież ochronną. 13) W miejscach wyznaczonych przez służby BHP, należy wywiesić tablice informacyjne zawierające wskazówki w sprawie postępowania w razie wypadku (awarii, pożaru, wybuchu, porażenia prądem elektrycznym). 14) Miejsce pracy należy właściwie przygotować, zabezpieczyć i oznaczyć: a) stanowiska pracy na których występują elementy ruchome i inne części maszyn, które w razie zetknięcia się z nimi stwarzają zagrożenie, powinny być do wysokości co najmniej 2,5 m od poziomu podłogi (podestu) osłonięte lub zaopatrzone w inne skuteczne urządzenia ochronne, z wyjątkiem przypadków, gdy spełnienie tych wymagań nie jest możliwe ze względu na funkcję urządzenia maszyny; b) pasy, łańcuchy, taśmy, koła zębate i inne elementy układów napędowych oraz części maszyn zagrażające spadnięciem, znajdujące się nad stanowiskami pracy lub przejściami na wysokości ponad 2,5 m od poziomu podłogi powinny być osłonięte, co najmniej od dołu, trwałymi osłonami. 15) Wszystkie odcięcia źródeł energii (elektrycznej, mechanicznej, hydraulicznej, pneumatycznej, cieplnej i pozostałych) od miejsc wykonywania pracy podczas napraw, przeglądów, konserwacji muszą być oznakowane tablicami z napisami ostrzegawczymi,

8 których treść będzie stanowiła jednoznaczne ostrzeżenie przed zmianą położenia urządzenia wyłączającego odcinającego. 16) Prace w kotłach oraz komorach, kanałach i rurociągach sieci cieplnych nie mogą być wykonywane w temperaturze powyżej 40 C z wyjątkiem usuwania awarii z jednoczesnym zapewnieniem pracownikom osoby asekurującej, przerw w pracy, środków ochrony indywidualnej i środków obniżających temperaturę powietrza otaczającego bezpośrednio pracownika. 17) Wszystkie prace na lub przy urządzeniach energetycznych bez względu na ich zakres, mogą być prowadzone tylko za wiedzą i zgodą pracownika dozoru prowadzącego eksploatację. 18) Wykonywanie prac przy urządzeniach i instalacjach energetycznych może być powierzone pracownikom, którzy posiadają wymagane kwalifikacje i umiejętności zawodowe do ich wykonywania, zostali przeszkoleni w zakresie BHP oraz posiadają aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku (przy określonym rodzaju pracy). 19) Osoby sprawujące dozór są zobowiązane wstrzymać pracę zespołu (brygady), jeżeli stwierdzą, że w miejscu pracy nie są zachowane warunki bezpiecznego jej wykonania lub nie są przestrzegane przepisy BHP lub przeciwpożarowe. 20) Pracownik ma prawo przerwać pracę zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego, jeżeli warunki jej wykonywania nie odpowiadają przepisom BHP lub ppoż. i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo, gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom. 21) W każdym miejscu pracy, w którym wykonuje pracę zespół pracowników, powinien być wyznaczony kierujący tym zespołem. 5.4 Narzędzia i środki ochrony indywidualnej 1) Zakład pracy wyposaża pracownika w niezbędne narzędzia pracy, sprzęt ochrony osobistej i odzież ochronną dostosowaną do warunków i rodzaju wykonywanych prac. 2) Narzędzia pracy, urządzenia kontrolno-pomiarowe i sygnalizacyjne, wszystkie urządzenia elektryczne mogące być wykorzystane przez pracowników, a także sprzęt ochrony osobistej powinny być utrzymane w należytym stanie technicznym gwarantującym pełne bezpieczeństwo zdrowia i życia ludzkiego, przechowywane w miejscach do tego celu przeznaczonych i używane po sprawdzeniu ich stanu technicznego. Zabrania się używania uszkodzonych lub niesprawnych urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz uszkodzonej odzieży ochronnej. Sprzęt ochrony osobistej, który stracił ważność lub jest niesprawny, powinien być niezwłocznie wycofany z użycia. Za realizację ww. zadań odpowiadają kierownicy JO. 3) Wszelkie narzędzia, przyrządy i inne urządzenia elektryczne używane do wykonywania prac powinny spełniać wymagania z zakresu ochrony przeciwporażeniowej. 4) Narzędzia pracy i sprzęt ochrony osobistej należy poddawać okresowym próbom w zakresie ustalonym w normach lub dokumentacji fabrycznej. 5) Sprzęt ochrony osobistej powinien być oznakowany w sposób trwały przez podanie numeru ewidencyjnego, daty następnej próby okresowej oraz cechy przeznaczenia. Nie wolno używać narzędzi pracy elektrycznych i sprzętu nie mających oznakowania. 6) Osoby kierownictwa i dozoru zobowiązani są do sprawdzania stanu technicznego, stosowania, przechowywania i ewidencji sprzętu ochronnego oraz odzieży ochronnej Zasady gospodarki uziemiaczami przenośnymi 1) Przechowywanie uziemiaczy przenośnych Na drzwiach rozdzielni w widocznych miejscach, należy umieścić informację określającą, jakie uziemiacze należy używać. Uziemiacze przenośne powinny być przechowywane w pomieszczeniach zamkniętych na specjalnie do tego celu przeznaczonych wieszakach.

9 2) Kontrola uziemiaczy przenośnych Przygotowujący miejsce pracy przed każdorazowym użyciem uziemiacza przenośnego zobowiązany jest sprawdzić jego stan, zwracając szczególną uwagę na to, czy nie ma przerwy w przewodach na skutek mechanicznego uszkodzenia. Uziemiacz podlega wycofaniu z eksploatacji, jeżeli: a) stwierdza się uszkodzenie 10% drutów przewodów uziemiacza, b) powierzchnia styku uziemiacza lub płytki złącznej albo zacisku uziomowego przedłużacza jest uszkodzona, albo jest uszkodzona osłona ochronna przewodów, c) uziemiacz nie zapewnia wymaganej wytrzymałości mechanicznej lub siły docisku, d) przez uziemiacz płynął prąd zwarcia. Raz w roku należy dokonać przeglądu generalnego uziemiaczy przenośnych. Wyniki sprawdzenia należy uznać za dodatnie, jeżeli: nie będzie zerwanych drutów żyły oraz nie nastąpi wyrwanie żyły z końcówki lub zacisku, nie będzie zerwanych drutów żyły w miejscu połączenia żył uziemiacza trójfazowego i nie będzie uszkodzeń żył w tym miejscu. 3) Ewidencja założonych uziemiaczy przenośnych Wykaz założonych i zdjętych uziemiaczy przenośnych należy prowadzić w przeznaczonej do tego celu Ewidencji założonych uziemiaczy przenośnych (W _d18) znajdującej się w pomieszczeniu elektroenergetyka w EC1. 4) Oznaczenie uziemiaczy przenośnych Każdy uziemiacz przenośny musi mieć oznaczenie wybite na tabliczce metalowej, oznaczonej w sposób trwały według niżej podanego wzoru: awers EC N rewers UA B -L I UA B -L/L1 I UA B - L - I Zasady gospodarki kluczami do pomieszczeń ruchu elektrycznego 1) Rodzaje kluczy - uziemiacz jednoprzewodowy UA B -L/L1 -I - uziemiacz trójprzewodowy UA - ilość ramion, wybić: U1 dla uziemiacza jednoprzewodowego lub U3 dla uziemiacza trójprzewodowego B - uziemiacz na przewody płaskie wybić: P; uziemiacz na przewody okrągłe wybić: O; L1 L - długość ramion uziemiacza trójprzewodowego w metrach; - długość przewodu uziemiacza jednoprzewodowego lub linki uziomowej uziemiacza trójprzewodowego w metrach I - znamionowy prąd jednosekundowy w ka np.: 6,5; 9; 13; 18,5; 25; N 30,5 co odpowiada przekrojowi linki miedzianej w mm 2 25; 35; 50; 70; 95; 120; - numer kolejny uziemiacza w EDF Toruń S.A. Klucze do pomieszczeń ruchu elektrycznego mogą występować pojedynczo do zamków

10 znormalizowanych, a w kompletach do zamków pozostałych i kłódek patentowych. 2) Oznaczenie kluczy Oznaczenie kluczy do zamków znormalizowanych wprowadza się poprzez wybicie kolejnego numeru na spłaszczonym zakończeniu klucza (ucho klucza). Klucze te mogą różnić się od siebie jedynie numerami. Klucze w komplecie, ujęte zostają w kółko z wywieszką, na której należy wypisać nazwę lub skrót nazwy urządzenia elektroenergetycznego, dla którego klucze są przeznaczone. 3) Podział kluczy Dla pomieszczeń ruchu elektrycznego, celem sprawnego przeprowadzania okresowych kontroli rozdzielni WN i NN przez personel dozoru inżynieryjno-technicznego, dyspozytora ruchu elektroenergetycznego i elektroenergetyków oraz dla zapewnienia bezpiecznej pracy brygadom remontowym wyznacza się niżej wymieniony podział i ilość kluczy według tabeli 2. Nr klucza do zamków znormalizowanych 1-6 Tabela 2. Uprawnieni do pobierania klucza w EC1, EC2, EC3 i MSC osoby kierownictwa i dozoru posiadające ważne świadectwa kwalifikacyjne w zakresie urządzeń elektroenergetycznych 7 w EC1, EC2, EC3 i MSC DIR 8 w EC1, EC2, EC3 i MSC Inspektor ds. elektroenergetycznych 9, 10, 11 w EC1, EC2, EC3 i MSC Elektroenergetyk 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21 w EC1, EC2, EC3 i MSC pracownicy pracujący na polecenie pisemne lub ustne 4) W celu zapewnienia szybkiego dostępu do pomieszczeń ruchu elektrycznego w sytuacjach awaryjnych (np. zagrożenie pożarowe) wyznacza się miejsca, w których dostępne są klucze awaryjne tabela 3. a) Klucz awaryjny powinien znajdować się w opisanej, metalowej skrzynce z szybką stłuczeniową. b) Bezpośredni użytkownicy obiektów odpowiadają za nadzór nad kluczami awaryjnymi znajdującymi się w podległych im obiektach. c) Każdy przypadek użycia klucza awaryjnego należy niezwłocznie złościć bezpośredniemu użytkownikowi obiektu. Tabela 3. A1 A2 A3 A4 A5 Klucz awaryjny nastawia cieplna EC1 Klucz awaryjny EC1, budynek wodooczyszczalni, korytarz przy nastawni na poziomie 0,00 m Klucz awaryjny EC2, pomieszczenie socjalne Klucz awaryjny EC3, stołówka w budynku kotłowni Klucz awaryjny hala przepompowni sieciowej przy ul. Skłodowskiej- Curie 41 5) Ewidencja wydanych kluczy a) Ewidencję obiegu kluczami do zamków znormalizowanych i nieznormalizowanych prowadzi elektroenergetyk i za nią odpowiada. Formalne przyjęcie dyżuru przez

11 elektroenergetyka jest równoznaczne z przyjęciem odpowiedzialności za gospodarkę kluczami. b) Wydawane klucze brygadom remontowym lub osobom upoważnionym spośród personelu dozoru inżynieryjno technicznego EDF Toruń S.A. podlegają ścisłej ewidencji w Książce ewidencji wydanych kluczy do pomieszczeń ruchu elektroenergetycznego (W _d19), w której pobranie klucza do pomieszczeń ruchu elektrycznego osoba pobierająca potwierdza własnoręcznym podpisem. c) Prowadzący ewidencję elektroenergetyk odpowiedzialny jest za właściwe przechowywanie, wydawanie i przyjmowanie kluczy od urządzeń ruchu elektrycznego oraz za właściwe prowadzenie zeszytu ewidencji. d) Prowadzący ewidencję elektroenergetyk jest zobowiązany do sprawdzenia odpowiednich uprawnień u osób pobierających klucze lub komplety kluczy, oraz pouczenia o zakazie przekazywania kluczy osobom trzecim. 6) Przechowywanie kluczy Wymienione w Książce ewidencji W _d19 klucze powinny być przechowywane w specjalnej kasecie zamkniętej na zamek, do której klucz znajduje się w posiadaniu elektroenergetyka. Odpowiada on za zabezpieczenie jej przed osobami postronnymi. 7) Wymiana kluczy W przypadku zniszczenia klucza przez osobę uprawnioną do posługiwania się nim, należy dokonać jego zwrotu. Elektroenergetyk prowadzący Książkę ewidencji wydanych kluczy do pomieszczeń ruchu elektroenergetycznego (W _d19) może wypożyczyć w inny klucz rezerwowy (w EC1, EC2 i EC3 klucze nr 22 40). 5.5 Organizacja prac przy urządzeniach i instalacjach energetycznych 1) Prace przy urządzeniach energetycznych i innych urządzeniach związanych z ich eksploatacją mogą być wykonywane: a) bez polecenia; b) na polecenie pisemne; c) na polecenie ustne; d) na podstawie odrębnych, pisemnych ustaleń pomiędzy zleceniodawcą, a wykonawcą robót (W02.00_d07 Protokół przekazania obiektu / frontu robót), dla których ustalono czynności związane z dopuszczeniem do pracy. 2) W celu zapewnienia odpowiedniej asekuracji niezależnie od tego czy praca jest wykonywana na polecenie pisemne, czy ustne ustalony jest Wykaz prac, które powinny być wykonywane, przez co najmniej dwie osoby (W06.01_d04). Wykaz prowadzi DBS w MPlanet, a zatwierdza DB Prace bez polecenia 1) Bez polecenia mogą być wykonywane: czynności związane z ratowaniem życia lub zdrowia ludzkiego; czynności związane z ratowaniem urządzeń przed zniszczeniem; prace eksploatacyjne określone w instrukcjach, wykonywane przez uprawnione i upoważnione osoby; prace na podstawie odrębnych ustaleń pomiędzy zleceniodawcą, a wykonawcą robót Protokół przekazania obiektu / frontu robót (W02.00_d07), dla których ustalono czynności związane z dopuszczeniem do pracy; prace zgodnie z Wykazem prac, które mogą być wykonywane bez polecenia prac przez firmy obce, ze szczegółowym określeniem warunków dopuszczenia do każdej z tych prac. 2) Prace wykonywane bez polecenia związane z ratowaniem życia lub zdrowia ludzkiego oraz ratowaniem urządzeń przed zniszczeniem nie wymagają uzyskania zgody na ich

12 rozpoczęcie i realizację od osób sprawujących dozór nad eksploatacją urządzeń energetycznych. Informację o dokonanych czynnościach osoba je wykonująca po ich zakończeniu bezzwłocznie przekazuje do DIR-a. W pozostałych przypadkach koordynację poszczególnych czynności prowadzi DIR w EC1, EC2 i EC3 oraz operator systemu ciepłowniczego dla msc, lub osoby upoważnione przez D Ogólny opis systemu PNP 1) W EDF Toruń S.A. tworzenie dokumentów przez osoby uczestniczące w organizowaniu prac wykonywanych na polecenia pisemne, wspomagane jest komputerowym systemem PNP Polecenia na prace. Instrukcja korzystania z komputerowego systemu tworzenia dokumentów PNP (W _z01) stanowi załącznik do niniejszej instrukcji. 2) System pozwala na opcjonalnie tworzenie (w zależności od zakresu prac) następujących dokumentów: a) karta bieżącego składu brygady (W _d14), b) karta informacyjna miejsca pracy (W _d11), c) karta kontroli miejsca pracy (W _d15), d) karta przełączeń i zabezpieczeń (W _d09), e) karta kontroli atmosfery (W _d17), f) karta uzgodnień i zabezpieczeń prac ziemnych (W _d16), g) karta zabezpieczenia prac pożarowo/wybuchowo niebezpiecznych (W _d01), h) lista kontrolna zagrożeń (W _d13), i) zawieszka (W _d10). 3) Komunikacja pomiędzy użytkownikami PNP (poleceniodawca, koordynujący i dopuszczający) odbywa się poprzez workflow programu. 4) W systemie PNP kolejny numer polecenia nadawany jest automatycznie po zatwierdzeniu wypełnionego druku. Nie zwalnia to poleceniodawcy z obowiązku rejestrowania polecania w rejestrze pleceń z numerem nadanym przez system PNP Prace na polecenie kwalifikacje i obowiązki osób Prace wykonywane na polecenie są to wszystkie prace poza wymienionymi w pkt Poleceniodawca 5) Jest to osoba posiadająca ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru i upoważniona pisemnie przez D do wydawania poleceń na wykonanie pracy przy określonych urządzeniach energetycznych. O wydanie upoważnienia dla pracownika wnioskuje kierownik JO za pośrednictwem Dyrektora Pionu do D na formularzu (W _d01). Oryginał Upoważnienia do wydawania poleceń na prace przy urządzeniach, instalacjach i sieciach energetycznych (W _d01) znajduje się w aktach osobowych pracownika, ksero trafia do upoważnionego pracownika i kierownika JO, w której pracownik jest zatrudniony. TP na postawie upoważnień (W _d01) prowadzi w MPlanet Wykaz pracowników upoważnionych do wydawania poleceń na prace przy urządzeniach energetycznych. 6) Do obowiązków poleceniodawcy należy w szczególności: a) ustalenie rodzaju polecenia (pisemne, ustne); b) określenie zakresu, rodzaju, miejsca i terminu wykonania pracy; c) określenie wymagań dotyczących środków i warunków bezpiecznego wykonania pracy (zarówno w miejscu pracy jak i bezpośrednim sąsiedztwie) oraz sposobu zabezpieczenia przeciwpożarowego prac niebezpiecznych pożarowo prowadzonych w obszarach i strefach zagrożonych pożarem lub wybuchem;

13 d) określenie w poleceniu planowanych przerw w pracy i wymaganych warunków do spełnienia w czasie przerwy; e) przy poleceniu ustnym poleceniodawca zobowiązany jest omówić warunki pracy z kierującym zespołem (nadzorującym) i dopuszczającym; f) wyznaczenie osób odpowiedzialnych za organizację bezpiecznej pracy i jej wykonanie, tj.: koordynującego - stanowiskiem pracy przy wykonywaniu prac na polecenie pisemne lub ustne DIR dopuszczającego - stanowiskiem pracy lub imiennie, przy wykonywaniu prac na polecenie pisemne lub ustne; nadzorującego (o ile zachodzi potrzeba) - imiennie, przy wykonywaniu prac na polecenie pisemne; kierownika robót (o ile zachodzi potrzeba) - imiennie, przy wykonywaniu prac na polecenie pisemne; kierującego zespołem - imiennie, przy wykonywaniu prac na polecenie pisemne i ustne; g) sprawdzenie świadectwa kwalifikacyjnego kierownika robót, nadzorującego, kierującego zespołem; h) bezpośrednio przed rozpoczęciem prac: wykonanie odprawy dla zespołu pracowników, ocena czy wszystkie zagrożenia zostały zidentyfikowane oraz czy nie pojawiły się nowe zagrożenia, poinstruowanie o istotnych zagrożeniach w miejscu pracy; podpisanie listy kontrolnej zagrożeń, co stanowi potwierdzenie faktu udzielenia instruktażu kierującemu zespołem o zagrożeniach i wymaganych środkach profilaktycznych; i) prowadzenie ewidencji wydanych poleceń ustnych i pisemnych na prace przy urządzeniach energetycznych odpowiednio na formularzach (W _d02) i (W _d03) Koordynujący 1) Jest to osoba pełniąca obowiązki DIR-a, posiadająca ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru. 2) Do obowiązków koordynującego należy: a) skoordynowanie planowych prac z ruchem urządzeń, określenie czynności łączeniowych związanych z przygotowaniem miejsca pracy, będących także w operatywnym kierownictwie różnych jednostek organizacyjnych; b) wydanie zezwolenia na wykonanie czynności przygotowania miejsca pracy po wykonaniu przełączeń dokonywanych przez inne osoby niż osoba wyznaczona do przygotowania miejsca pracy i likwidacji miejsca pracy; c) podjęcie decyzji o uruchomieniu urządzeń i instalacji energetycznych, przy których była wykonywana praca; d) zapisanie w Dzienniku operacyjnym ustaleń wynikających z powyższych punktów Dopuszczający 1) Jest to osoba posiadająca ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku eksploatacji lub dozoru i pisemnie upoważniona przez D do wykonywania czynności łączeniowych w celu przygotowania miejsca pracy (W _d06), wyznaczona przez poleceniodawcę do przygotowania miejsca pracy w sposób zapewniający bezpieczne wykonanie pracy oraz do dopuszczenia zespołu pracowników (brygady) do pracy, a także likwidacji miejsca pracy po zakończeniu prac. Dopuszczającego wyznacza się na

14 polecenie ustne i polecenie pisemne. 2) Do obowiązków dopuszczającego należy: a) Uzyskanie zezwolenia od koordynującego na przygotowanie miejsca pracy, dokonanie przełączeń określonych dla dopuszczającego oraz wykonanie pozostałych prac związanych z przygotowaniem miejsca pracy. b) Przygotowanie Karty przełączeń i zabezpieczeń (W _d09) i Zawieszek (W _d10). c) Przygotowanie miejsca pracy dla prac wykonywanych przy urządzeniach energetycznych poprzez wykonanie; czynności łączeniowych celem wyłączenia urządzenia spod napięcia (urządzenie jest wyłączone spod napięcia wówczas, gdy uzyska się widoczną przerwę izolacyjną w obwodach zasilających to urządzenie - nie jest konieczne, aby przerwa ta była widoczna z miejsca wykonywania pracy); widocznego otwarcia zestyków łącznika na odległość bezpieczną, tj. taką, której wytrzymałość elektryczną, wymiary i inne właściwości określają Polskie Normy lub dokumentacje producenta zapewniające bezpieczeństwo ludzi i urządzeń; wyjęcia wkładek bezpiecznikowych; zdemontowanie części obwodu zasilającego. d) Zastosowanie odpowiedniego zabezpieczenia przed przypadkowym załączeniem napięcia, tj.: w urządzeniach o napięciu do 1 kv - wstawienie wkładek izolacyjnych między otwarte styki łączników lub dokonanie wyłączenia przez wyjęcie wkładek bezpiecznikowych zdemontowanie części obwodu i wywieszania odpowiednich tablic; w urządzeniach o napięciu powyżej 1 kv - unieruchomienie (zablokowanie łącznika); nieprzerwane czuwanie nad niedopuszczeniem do załączenia łącznika przez wyznaczonego pracownika, jeżeli nie jest możliwe zastosowanie zabezpieczeń wymienionych jak wyżej. Należy przyjmować, że warunek ten jest spełniony, jeżeli łącznik znajduje się w pomieszczeniu ruchu elektrycznego lub innym zamkniętym pomieszczeniu, a dostęp do tego pomieszczenia jest umożliwiony wyłącznie dopuszczającemu lub osobom wykonującym czynności łączeniowe na polecenie koordynującego. Wykonanie czynności łączeniowych celem wyłączenia urządzenia spod napięcia oraz zastosowanie odpowiedniego zabezpieczenia przed przypadkowym jego załączeniem mogą wykonywać inne osoby niż osoba przygotowująca miejsce pracy, jeżeli jest wyznaczony koordynujący, z którym utrzymuje łączność osoba przygotowująca miejsce pracy. e) Stwierdzenie braku napięcia w miejscu pracy. Brak napięcia w miejscu pracy na wyłączonym urządzeniu należy sprawdzić za pomocą przenośnych wskaźników napięcia. Przed i po użyciu wskaźnika należy sprawdzić jego działanie na urządzeniu znajdującym się bez wątpienia pod napięciem. Jeżeli sprawdzenie wskaźnika jest niemożliwe lub istnieją wątpliwości, co do jego działania, brak napięcia należy stwierdzić w sposób następujący: na elektroenergetycznych liniach napowietrznych za pomocą zarzutki, po otrzymaniu zawiadomienia o wyłączeniu i uziemieniu linii w stacjach; na pozostałych urządzeniach - na podstawie dokładnego schematu połączeń, przy czym o braku napięcia powinny upewnić się co najmniej dwie osoby. f) Zamknięcie noży uziemiających lub nałożenie przenośnych uziemień ochronnych w miejscu pracy. Przy zakładaniu uziemień w miejscu pracy należy przestrzegać następujących zasad: uziemienie należy wykonać po obu stronach miejsca pracy, przy czym co najmniej

15 jedno uziemienie powinno być widoczne z jego miejsca; uziemienie urządzeń lub ich części należy wykonać niezwłocznie po stwierdzeniu braku napięcia. Należy najpierw przyłączyć uziemiacz do uziomu, a następnie przyłączyć zaciski uziemiacza do uziemianych urządzeń. Przy zdejmowaniu uziemiacza należy postępować odwrotnie; jeżeli wydzielony na czas robót odcinek urządzenia składa się z kilku części elektrycznych nie połączonych, np. oddzielnych sekcji szyn zbiorczych z otwartymi odłącznikami, to należy w każdej części osobno sprawdzić brak napięcia po czym je uziemić; uziemień nie wolno przyłączać poprzez bezpieczniki i łączniki bez widocznej przerwy izolacyjnej (np. wyłączniki olejowe). Jeżeli w urządzeniu, na którym wykonuje się pracę, są bezpieczniki i łączniki bez widocznej przerwy izolacyjnej, należy je uziemić po obydwu stronach. Można przyłączać uziemienia poprzez łączniki z widoczną przerwą izolacyjną (np. odłączniki) pod warunkiem uniemożliwienia ich otwarcia podczas wykonywania pracy (np. zablokowanie napędów). g) Zabezpieczenie maszyn wirujących przed nieprzewidzianym uruchomieniem od strony urządzeń napędzanych. Za wystarczające zabezpieczenie można przyjmować: zamknięcie odpowiednich zasuw, zablokowanie stałymi elementami. h) Zabezpieczenie dodatkowe dla urządzeń i sieci cieplnych: w przypadku prac wewnątrz urządzeń i sieci cieplnych - odłączenie odcinków remontowanych od sieci cieplnej przez podwójne szeregowe zamknięcie zasuw i zaworów oraz rozprężenie do 0,0 MPa odcinka wydzielonego rurociągu lub zabezpieczenie odcinka zaślepkami dostosowanymi do ciśnienia w sieci w czasie ruchu; otwarcie zaworów spustowych, odwadniających i odpowietrzających, a w układach kolektorowych również odcięcia pozostałych; zabezpieczenie zasuw lub zaworów przed nieprzewidzianym ich otwarciem lub zamknięciem (np. założenie łańcuchów na pokrętła armatury), zdjęcie napięcia z napędów elektrycznych; odstawienie z ruchu całego rurociągu wraz z jego źródłem zasilania przy armaturze bezkołnierzowej; wejście do komór i kanałów sieci cieplnych należy poprzedzić kontrolą stężenia gazów i sprawdzeniem czy wewnątrz znajduje się odpowiednia ilość tlenu w powietrzu. i) Zabezpieczenie dodatkowe dla urządzeń do nawęglania: opróżnienie z paliwa, oczyszczenie z pyłu węglowego i przewietrzenie; wyłączenie z ruchu przenośników oraz innych urządzeń podających i odbierających paliwo, zdjęcie napięcia w celu zabezpieczenia przed przypadkowym uruchomieniem; trwałe odcięcie od współpracujących urządzeń, z których mogłyby dostać się spaliny, gorące powietrze, para wodna itp.; w przypadku zainstalowanych sygnalizatorów izotopowych należy źródła izotopowe umieścić w pomieszczeniu ochronnym. Czynności te może wykonywać osoba mająca określone uprawnienia. j) Zabezpieczenie dodatkowe dla kotłów: wyłączenie, wygaszenie, rozprężenie i wychłodzenie kotłów. Zabezpieczenie przed uruchomieniem urządzeń i instalacji pomocniczych; zabezpieczenie zaślepkami dostosowanymi do ciśnień panujących we wszystkich połączeniach kotła z instalacjami lub urządzeniami, które mogą być zagrożeniami dla pracowników. Jeżeli konstrukcja urządzeń nie pozwala na zastosowanie

16 zaślepek, wtedy jako zabezpieczenie należy stosować zamknięcie dwu szeregowych zawieradeł z jednoczesnym połączeniem przestrzeni między nimi z atmosferą; usunięcie nawisów żużla, wypadających cegieł ze ścian i sklepienia oraz popiołu z lejów, przewodów i zsypów; przed każdym wejściem do komory paleniskowej kotła lub przestrzeni zamkniętych należy sprawdzić temperaturę oraz stężenie par lub gazów czy nie przekracza dopuszczalnych norm. k) Zabezpieczenie dodatkowe dla urządzeń hydrotechnicznych: odcięcie dopływu wody do rurociągu, zasuwy, zaworu, który będzie miejscem pracy poprzez podwójne odcięcie wody górnej za pomocą zamknięcia ruchowoawaryjnego i zamknięcia remontowego w przypadku prac wewnątrz urządzenia hydrotechnicznego; rozprężenie i odwodnienie urządzeń będących miejscem pracy; odpowiednie zabezpieczenie zasuw, zaworów przed możliwością ich uruchomienia w miejscu pracy. l) Wywieszenie tablic ostrzegawczych i oznaczenie miejsc pracy: każde miejsce pracy należy wygrodzić, oznaczyć i oznakować tablicami ostrzegawczymi; w każdym przypadku zabezpieczenia maszyn wirujących przed nieprzewidzianym uruchomieniem należy wywiesić tablice ostrzegawcze z napisem: Nie włączać - pracują ludzie przy wywieszaniu tablic ostrzegawczych i oznaczaniu miejsc pracy należy przestrzegać następujących zasad: nie osłonięte części urządzeń elektroenergetycznych znajdujące się w pobliżu miejsca pracy i nie wyłączone spod napięcia należy ogrodzić lub osłonić; ogrodzenie przenośne należy ustawiać tak, aby odstępy pomiędzy ogrodzeniami, a nie osłoniętymi częściami znajdującymi się pod napięciem nie były mniejsze niż: - 1,0 m przy napięciu 30 kv i niższym; - 1,5 m przy napięciu wyższym od 30 kv do 110 kv; w rozdzielniach i w innych pomieszczeniach wnętrzowych w odniesieniu do urządzeń na napięcie nie przekraczające 20 kv, mogą być ustawione osłony w odległościach mniejszych od określonych powyżej, aż do zetknięcia się z częściami nieosłoniętymi będącymi pod napięciem pod warunkiem, że osłony będą stanowiły przegrody izolacyjne spełniające wymagania techniczne potwierdzone atestem. Osłony te należy zakładać za pomącą sprzętu ochronnego, a w przypadku w których nie jest możliwe wykonanie tego w sposób bezpieczny, należy urządzenie wyłączyć spod napięcia i uziemić na czas ustawiania osłon; miejsce pracy w stacjach wnętrzowych, na liniach kablowych i bramkach liniowych 110 kv dla trafo BT1 i BT2 oraz przejścia, przez które personel wykonujący pracę nie powinien przechodzić, należy ogrodzić taśmą ostrzegawczą lub łańcuchem z tworzywa sztucznego; w miejscu pracy oraz na linie ogradzającej miejsce pracy należy wywiesić tablice ostrzegawcze z napisem: Miejsce pracy na linie zagradzającej przejście należy wywiesić tablice ostrzegawcze zakazujące przechodzenia przez ogrodzenie. 3) Dopuszczenie do pracy wykonywanej na polecenie. Dopuszczenie do pracy dokonuje się przy wykonywaniu prac na polecenie pisemne lub ustne, odbywa się po przygotowaniu miejsca pracy i polega na:

17 a) sprawdzeniu tożsamości kierownika robót, nadzorującego, jeżeli zostali wyznaczeni i kierującego zespołem; b) sprawdzenie wraz z kierującym zespołem pracowników przygotowania miejsca pracy zgodnie z Kartą przełączeń i zabezpieczeń (W _d09) i innymi dokumentami wystawionymi przez poleceniodawcę celem uzyskania pewności, że zostały zapewnione właściwe środki bezpieczeństwa dla realizacji polecenia; c) wskazaniu zespołowi pracowników miejsca pracy i sposobie jego zabezpieczenia; d) pouczeniu zespołu pracowników o warunkach pracy i istniejących zagrożeniach dla zdrowia i życia ludzkiego; e) udowodnieniu braku napięcia na wyłączonych, uziemionych i zwartych częściach najpierw wskaźnikiem napięcia a następnie przez dotknięcie ręką; f) podpisaniu przez dopuszczającego egzemplarzy polecenia (W _d04) i przekazaniu oryginału osobie, na którą zostało ono wystawione, lub kierownikowi robót, jeżeli został wyznaczony. Kopie polecenia zatrzymuje dopuszczający. Z chwilą podpisania polecenia przez dopuszczającego oraz kierującego zespołem lub nadzorującego zespół pracowników jest dopuszczony do pracy - dotyczy to prac wykonywanych na polecenie pisemne. W przypadku polecenia ustnego dopuszczenie do pracy potwierdza kierujący zespołem, podpisem w dzienniku operacyjnym prowadzonym przez dopuszczającego Nadzorujący 1) Jest to osoba posiadająca ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku eksploatacji lub dozoru wyznaczona przez poleceniodawcę dla pełnienia wyłącznie czynności nadzoru nad pracami wykonywanymi przez: zespół pracowników pomocniczych niekwalifikowanych (pracownicy o odpowiednich umiejętnościach zawodowych, lecz nie posiadający uprawnień kwalifikacyjnych) w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego; w przypadku gdy poleceniodawca uzna to za potrzebne ze względu na szczególne warunki pracy. 2) Nadzorującemu powierza się pełnienie nadzoru tylko nad jednym zespołem pracowników. 3) Do obowiązków nadzorującego należy: a) sprawdzenie prawidłowości przygotowania miejsca pracy i jego przejęcie od dopuszczającego jeżeli zostało przygotowane właściwie; b) zaznajomienie nadzorowanych pracowników z warunkami bezpiecznego wykonania pracy; c) czuwanie nad bezpieczeństwem nadzorowanych osób przez: nadzór nad stosowaniem bezpiecznych metod pracy; nadzór nad nie przekraczaniem strefy wydzielonej do pracy, a w szczególności nad nie zbliżaniem się nadzorowanych osób do miejsc, w których istnieje zagrożenie dla zdrowia i życia ludzkiego. 4) Nadzorujący nie może wykonywać innych prac poza nadzorowaniem! Kierownik robót 1) Jest to osoba posiadająca ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru, wyznaczona przez poleceniodawcę w przypadku wykonywania prac na jednym obiekcie przez więcej niż jeden zespół pracowników. 2) Do obowiązków kierownika robót należy koordynowanie pracy różnych zespołów pracowników, w celu wyeliminowania zagrożeń wynikających z ich jednoczesnej pracy na jednym obiekcie.

18 Kierujący zespołem (brygadzista) pracowników kwalifikowanych 1) Jest to osoba posiadająca ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku eksploatacji. Poleceniodawca imiennie wyznacza kierującego zespołem, a także określa liczbę pracowników podległych jednemu kierującemu zespołem (brygadziście), uwzględniając zakres i charakter pracy. W przypadku zespołu, nie będącego zespołem pracowników kwalifikowanych, może kierować nim osoba nie posiadająca świadectwa kwalifikacyjnego, a posiadająca umiejętności zawodowe w zakresie wykonywanej pracy, przeszkolona w zakresie BHP. 2) Do obowiązków kierującego zespołem (brygadzisty) przed przystąpieniem zespołu do pracy należy: sprawdzenie posiadania przez podległych pracowników wymaganych kwalifikacji potrzebnych do wykonania poleconej pracy w przypadku, kiedy są to pracownicy kwalifikowani; zapewnienie podległym pracownikom w zespole bezpiecznych warunków pracy przez sprawdzenie prawidłowości przygotowania miejsca pracy oraz właściwą organizację prac objętych poleceniem; zapoznanie pracowników z Listą kontrolną zagrożeń (W _d13), kartą przełączeń i zabezpieczeń (W _d09) i innymi dokumentami stanowiącymi załącznik do polecenia wykonania pracy (W _d04); wypełnienie pkt. 3 i 4 listy kontrolnej zagrożeń (W _d13) oraz podpisanie dokumentu; zaznajomienie podległych pracowników ze sposobem przygotowania miejsca pracy, występującymi zagrożeniami w miejscu pracy i w bezpośrednim sąsiedztwie oraz warunkami i metodami bezpiecznego wykonywania pracy; odbiór miejsca pracy od dopuszczającego i potwierdzenie jego podpisem na poleceniu pisemnym (dotyczy kierującego zespołem pracowników kwalifikowanych); nadzór nad przestrzeganiem przepisów BHP w czasie wykonywania pracy; zapewnienie stosowania sprzętu ochronnego i zabezpieczającego oraz odzieży ochronnej, niezbędnej do wykonania danej pracy; wyposażenie i spowodowanie stosowania przez podległych pracowników właściwego sprzętu i narzędzi potrzebnych do wykonania polecenia; powiadomienie kierownika robót i dopuszczającego o zakończeniu pracy; jeżeli w czasie pracy warunki bezpiecznego jej wykonania nie pozwalają kierującemu zespołem pracowników na bezpośredni udział w pracy z jednoczesnym pełnieniem funkcji nadzoru i kontroli nie powinien on bezpośrednio wykonywać tej pracy, a wykonywać tylko czynności nadzorowania zespołu pracowników Osoby wchodzące w skład zespołu (brygady) pracowników 1) Są to osoby podlegające kierującemu zespołem (brygadziście) i stanowią grupę (brygadę) realizującą polecenie. Osoby nie posiadające uprawnień kwalifikacyjnych są zaliczane do osób pomocniczych pracowników niekwalifikowanych. 2) Osoby te zobowiązane są do: postępowania przy wykonywaniu prac zgodnie z wymaganiami przepisów i zasad BHP; używania przydzielonej im odzieży ochronnej i roboczej oraz sprzętu ochrony osobistej zgodnie z ich przeznaczeniem; ścisłego przestrzegania uwag i wskazówek udzielonych im przy dopuszczeniu do prac (przez dopuszczającego) i przy instruktażu (przez kierującego zespołem); powiadamiania kierującego zespołem o konieczności przerwania pracy w razie

19 braku możliwości jej wykonania zgodnie z zasadami i przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy lub ochrony przeciwpożarowej; nie opuszczania miejsca pracy bez zgody kierującego zespołem; stosowania się do uwag kierującego zespołem oraz do uwag nadzorującego, jeżeli nadzorujący został wyznaczony Zasady łączenia funkcji przy pracach na polecenie Funkcje takie jak poleceniodawca i koordynujący przy organizacji prac na polecenie mogą być odpowiednio łączone, z tym że osoba wykonująca połączone funkcje przejmuje wszystkie obowiązki należące do tych funkcji Polecenia pisemne Tabela 3. Lp. F u n k c j a Poleceniodawca x - tak** - tak*** 2. Kierujący zespołem / nadzorujący - x Koordynujący tak - x tak* - 4. Dopuszczający x - 5. Kierownik robót tak x * ** *** Koordynujący może być dopuszczającym, jeśli nie jest jednocześnie poleceniodawcą. Poleceniodawca może być koordynującym, tylko w przypadku gdy poleceniodawcą jest DIR. Poleceniodawca może być kierownikiem robót, jeśli nie jest jednocześnie koordynującym Rodzaje prac wykonywanych na polecenie pisemne Na polecenie pisemne wykonuje się prace prowadzone w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego z wyjątkiem prac (czynności) określonych w instrukcjach i wykonywanych przez osoby uprawnione i upoważnione. Do prac wykonywanych w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego zalicza się miedzy innymi prace: 1) Wewnątrz elektrofiltrów. 2) Wymagające wyjęcia wirnika generatora (prądnicy) oraz naprawy i wyważania tego wirnika, a także wymagające odkrycia kadłubów turbin. 3) Przy zastosowaniu spawania oraz innych prac wymagających posługiwania się otwartym źródłem ognia. 4) Konserwacyjne lub remontowe przy urządzeniach elektroenergetycznych znajdujących się całkowicie lub częściowo pod napięciem, z wyjątkiem prac polegających na wymianie w obwodach o napięciu do 1 kv bezpieczników i żarówek (świetlówek) o nie uszkodzonej obudowie i oprawach, przy czym za urządzenie elektroenergetyczne znajdujące się częściowo pod napięciem przyjmuje się urządzenie, do którego ma zastosowanie przynajmniej jeden z poniższych przypadków: tory główne urządzenia zostały wyłączone spod napięcia, lecz znajdują się w nim pod napięciem inne obwody, np. zabezpieczeń, sygnalizacji, automatyki itp.; urządzenie zostało wyłączone spod napięcia w taki sposób, że nie uzyskano widocznej przerwy izolacyjnej w obwodzie od strony zasilania urządzenia, (np. tylko za pomocą wyłącznika z osłoniętymi zestykami)w tym także od strony źródeł

20 rezerwowych u odbiorców zasilanych z tego urządzenia; urządzenie zostało wyłączone spod napięcia, ale nie jest uziemione albo nie zastosowano odpowiedniego zabezpieczenia przed przypadkowym załączeniem napięcia. Za obwód do 1 kv, w którym wymienienie bezpieczników i żarówek (świetlówek) bez wyłączenia napięcia nie jest zaliczane do prac w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego, należy przyjmować każdy obwód do 1 kv łącznie z tablicami i rozdzielnicami, jeżeli wykonywane czynności: nie wiążą się z wchodzeniem na słupy lub inne konstrukcje wsporcze (nie dotyczy to czynności wykonywanych z drabin samojezdnych lub drabin drewnianych dostawczych); nie należą do prac wykonywanych w pobliżu nieosłoniętych urządzeń elektroenergetycznych znajdujących się pod napięciem. 5) Wykonywane w pobliżu nie osłoniętych urządzeń elektroenergetycznych lub ich części znajdujących się pod napięciem. Do tych prac należy zaliczać takie prace, przy których wykonywaniu istnieje możliwość dotknięcia nie osłoniętych urządzeń znajdujących się pod napięciem, szczególnie przy nieostrożnym zachowaniu się pracowników, posługiwaniu się narzędziami pracy lub przenoszeniu i montażu elementów urządzeń. W szczególności za prace wykonywane w pobliżu nie osłoniętych urządzeń elektroenergetycznych, stanowiących szczególne zagrożenie dla zdrowia i życia ludzkiego należy przyjmować prace: w pomieszczeniach ruchu elektrycznego, jeżeli znajdują się w nich dostępne urządzenia elektroenergetyczne i ich części znajdujące się całkowicie lub częściowo pod napięciem, niezależnie od miejsca zainstalowania w tym pomieszczeniu. W pomieszczeniu ruchu elektrycznego mogą znajdować się urządzenia będące całkowicie lub częściowo pod napięciem nie zaliczane do urządzeń stanowiących szczególne zagrożenie dla zdrowia i życia ludzkiego z racji wykonywania prac w ich pobliżu - jeżeli są osłonięte pełnymi osłonami lub zabezpieczone w inny sposób, lecz tak, że nie istnieje możliwość dotknięcia urządzeń lub części będących pod napięciem (gołych lub niedostatecznie izolowanych); przy okapturzonych (lub w inny sposób osłoniętych)rozdzielniach i rozdzielnicach (niezależnie od miejsca ich zainstalowania), w czasie wykonywania prac są otwarte (zdjęte) osłony i z racji tej istnieje możliwość dotknięcia urządzeń i ich części będących pod napięciem; odległości wokół nie osłoniętych urządzeń i instalacji elektroenergetycznych lub ich części znajdujących się pod napięciem, wyznaczające granice strefy prac w pobliżu napięcia i strefy prac pod napięciem, wynoszą: Tabela 4. Napięcie znamionowe urządzenia prac pod napięciem Strefa prac w pobliżu napięcia KV M m do 1 do 0,3 powyżej 0,3 do 0,7 powyżej 1 do 30 do 0,6 powyżej 0,6 do 1,4 110 do 1,1 powyżej 1,1 do 2,1 220 do 2,5 powyżej 2,5 do 4,1 400 do 3,5 powyżej 3,5 do 5,4 750 do 6,4 powyżej 6,4 do 8,4 Odległości określone dla urządzeń i instalacji elektroenergetycznych o napięciu