Z pozoru zwyczajny: Dom energooszczędny

Transkrypt

1 nr rok IX Polska dwudziestym piątym członkiem Unii Europejskiej ISSN Z pozoru zwyczajny: Dom energooszczędny zdjęcia Grażyna Kurowska PoszanowaNie energii czytaj str. 6 i 7, a także na stronach: Globaleconomy i Śląskie jest zielone

2

3 od redakcji Szanowni Czytelnicy! Pierwszy numer Magazynu Euro 25 w nowym roku w dużej mierze poświęcamy tematyce oszczędzania energii i polityce energetycznej. Jak przewidujemy, będzie to jeden z wiodących tematów w nadchodzących miesiącach. Dla Polski oszczędzanie energii oznacza między innymi, że zgodnie z dyrektywami Unii Europejskiej, w nadchodzących latach będzie musiała znacznie zmniejszyć jej zużycie i w większym stopniu sięgnąć po odnawialne źródła energii. Na tle innych państw Wspólnoty nasz kraj nie ma w tej dziedzinie większych osiągnięć. Dlatego warto przeczytać o tych, którzy mogą stanowić dobry przykład, jak można energię oszczędzać. Przedstawiamy również ideę Domu Pasywnego, sposobu jego budowania i związanych z tą budową wymagań, który jest hitem początku XXI wieku, umożliwiając na niespotykaną dotąd skalę, ograniczenie zużycia energii. Artykuł na ten temat jest wiodącym tematem tego numeru. Zachęcamy do zapoznania się z informacjami nt. oszczędzania energii i polityką energetyczną, także w innych tekstach. Jak zwykle stałymi punktami naszej gazety są materiały przygotowywane w Brukseli, które przekazują wiadomości o tym, co dzieje się w Parlamencie Europejskim. Artykuły Poseł do Parlamentu Europejskiego Lidii Geringer de Oedenberg i te przygotowane przez Biuro Regionalne Województwa Śląskiego w Brukseli, dostarczą zapewne naszym Czytelnikom wielu ciekawych informacji. Życzę ciekawej lektury Ilona Saft Redaktor naczelna Magazynu Wspólnoty Europejskiej Euro 25 3

4 w numerze: w numerze: 3 od redakcji 6 Z pozoru zwyczajny: Dom energooszczędny 8 To oni samorządzą! 9 Gliwice ciągle do przodu 10 Subiektywne europodsumowanie 2012 roku 12 W tym roku wiele firm upadnie 13 Polityka energetyczna w Unii 14 Wywiad kanadyjski i USA a gospodarka chińska 15 Szkoła ze Śląska najlepiej w Polsce oszczędza energię 16 Elektrownia w Czarnym Lesie inwestycja w przyszłość 17 Wyłoniono bank kredytujący niskoenergetyczne domy 18 Konkurs na realizację kampanii n.t. gospodarki odpadami 19 Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego 20 Biuro Regionalne Województwa Śląskiego w Brukseli 22 Ja, Europejczyk Europejski Rok Obywateli 24 Rozmaitości kulturalne 26 Dutkoland 27 Z notatnika reportera 28 Rapujący artyści rocznica Powstania Styczniowego proponujemy pod redakcją Redaktor naczelna Ilona Saft, tel , ilonasaft@op.pl Z-ca redaktor naczelnej Grażyna Kurowska, tel , dzik@krzem.pl Zespół: Krzysztof Łęcki, Robert Fiałkowski, Elżbieta Jezierska, Jolanta Pieczka, Urszula Serafińska, Hanna Smolańska, Ireneusz Maciąg Redakcja: Katowice, Al. Korfantego 18/12 Wydawca: Katowicka Agencja Wydawnicza, Katowice, ul. Poniatowskiego14b/1 tel./fax Layout: Katarzyna Gawrych-Olender Strona internetowa: Druk: Centrum Usług Drukarskich Henryk Miler, Ruda Śląska-Nowy Bytom, ul. Szymały 11 4

5 wybrane z numeru: Kłopoty z utrzymaniem rentowności mają dziś i mieć będą podmioty operujące w branży meblarskiej, na rynku farmaceutyków, produkujące sprzęt transportowy, a nawet niewielkie stocznie jachtowe i producenci samolotów. Zdecydowana większość upadłości firm dotyczy spółek. Według szacunków ekonomistów KUKE w 2012 roku upadło 2% z nich. W kolejnym roku ten odsetek będzie większy i sięgnie 2,5%. Jeśli chodzi o niewielkie firmy, w tym roku upadnie ich w sumie około 200. W przyszłym prawie półtora razy tyle. Pozytywnie na kondycję polskich przedsiębiorstw powinny wpłynąć niedawne decyzje Rady Polityki Pieniężnej o obniżce stóp procentowych. Chociaż, zdaniem Piotra Soroczyńskiego, zostały podjęte zbyt późno. Pierwsza użytkowa instalacja fotowoltaiczna w woj. śląskim powstała na kościele w parafii Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Jaworznie, z inicjatywy jej proboszcza. Największa elektrownia fotowoltaiczna w Polsce, o mocy 1 megawata energii, działa w Wierzchosławicach w województwie małopolskim. W ciągu najbliższych trzech lat GPW planuje budowę kilku elektrowni fotowoltaicznych o łącznej mocy około 5 megawatów. Chce także budować niewielkie elektrownie wodne o mocy 1,5 megawata. Choć obywatelstwo europejskie to temat, który na forum Wspólnot Europejskich przewijał się jeszcze zanim formalnie one powstały, dopiero Traktat z Maastricht faktycznie je ustanowił. Jego wejście w życie 1 listopada 1993 roku wprowadziło instytucję, dzięki której każda osoba fizyczna posiadająca obywatelstwo jednego z krajów członkowskich UE staje się automatycznie obywatelem Unii Europejskiej. Istotne jest to, że obywatelstwo to ma charakter dodatkowy. Uściślając nie zastępuje ono obywatelstwa krajowego, ale istnieje niejako obok, uzupełniając katalog obowiązków oraz, a może przede wszystkim, praw. Traktat z Lizbony potwierdza te postanowienia. 91-letni artysta wciąż wspina się na trzecie piętro starej kamienicy w centrum Krakowa, przy Sławkowskiej, tam, gdzie pozwolił się sfotografować wśród pamiątek z jego poprzednich pracowni, podczas malowania i rysowania, gdzie w artystycznym chaosie czuje się najlepiej. Pokazał mi obrazy od początku swej twórczości, słynne boxy (tekturowe pudła) pokryte malowidłami dziwnych postaci, szkice do najważniejszych swoich cyklów malarskich ( Zbójcy, Golemy ), czy oryginały rysunkowych sekwencji ( Paszcze, Agresja, Erotyki ). 5

6 Grażyna Kurowska Z pozoru zwyczajny: Dom energooszczędny Podczas konferencji prasowej zorganizowanej w styczniu w katowickim Parku Technologicznym Euro-Centrum, podsumowano efekty pilotażowej linii kredytowej Jak wyjaśnił prezes Parku Naukowo Technologicznego Euro Centrum w Katowicach Roman Trzaskalik, nakłady na budowę domu energooszczędnego są zwykle większe o 10 12%, niż w przypadku tradycyjnego budownictwa, natomiast dzięki oszczędnościom na ogrzewaniu czy ciepłej wodzie zwracają się po piętnastu do dwudziestu lat. Dlatego Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach jako pierwszy w kraju uruchomił linię kredytową, w ramach której osoby fizyczne na budowę domów niskoenergetycznych mogły otrzymać dofinansowanie ze źródeł publicznych. W pierwszym etapie programu udzielono na ten cel 24 kredytów w wysokości 1,76 mln złotych. Zakupiono m.in. 15 pomp ciepła, 10 rekuperatorów, 4 wymienniki gruntowe, 9 instalacji wewnętrznych c. o., a także metrów kwadratowych materiałów izolacyjnych i 524 metrów kwadratowych okien i drzwi. Na niskooprocentowane kredyty do 200 tysięcy złotych, udzielane przez Bank Ochrony Środowiska, mogli liczyć inwestorzy budujący energooszczędne budynki oraz chcący kupić odpowiednie instalacje i urządzenia dla takich domów. Pieniądze z kredytu można było przeznaczyć na zakup i montaż urządzeń takich jak pompy ciepła, kolektory słoneczne czy instalacje ogrzewania, ale też na materiały izolacyjne ścian oraz okna i drzwi. Dom musiał mieć wskaźnik zapotrzebowania na energię końcową niższy od 60 kilowatogodzin na metr kwadratowy rocznie, czyli dwukrotnie niższy niż dom budowany metodą tradycyjną. Kolejny etap wdrażania programu wspierającego budownictwo niskoenergetyczne zapowiedziała, podczas konferencji prasowej, Gabriela Lenartowicz prezes WFOŚiGW w Katowicach. Jako kraj będący członkiem Unii Europejskiej stoimy przed wielkim wyzwaniem ochrony klimatu. Straty energii cieplnej System techniczny domu energooszczędnego Prezydium konferencji Bernard Błaszczyk, dyrektor Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Katowicach, Gabriela Lenartowicz prezes WFOŚiGW w Katowicach, prezesi Euro Centrum Roman Trzaskalik i Mirosław Bobrzyński Idea energooszczędnych domów cieszyła się dużym zainteresowaniem dziennikarzy Agnieszka Zięcina dyrektor PR Euro Centrum oprowadza dziennikarzy zdjęcia: Grażyna Kurowska 6

7 poszanowanie energii Pompy ciepła jeden z niezbędnych elementów domów energooszczędnych Głównym założeniem przy budowie Domu Pasywnego jest maksymalna oszczędność energii cieplnej. Budynek powinien być tak zaprojektowany i wykonany, aby zminimalizować straty ciepła tak bardzo, iż nie będzie potrzebny osobny, automatyczny system ogrzewania. Te założenia są spełnione, kiedy zapotrzebowanie na energię cieplną dla budynku jest mniejsze od 15 kwh/m kw., na rok. Dla porównania, dla budowanych dziś konwencjonalnych domów jednorodzinnych wartość ta wynosi 120 kwh/m kw., na rok. w budownictwie wynoszą w Polsce aż 10 mld złotych rocznie. Dlatego zdecydowaliśmy się w prosty i efektywny sposób wspierać mieszkańców, którzy chcą budować domy energooszczędne powiedziała prezes G. Lenartowicz. Ewa Maniecka kierownik zespołu ochrony atmosfery i powierzchni ziemi w WFO- ŚiGW poinformowała, że Fundusz na ten cel przeznaczył, na najbliższe dwa lata kwotę 3 milionów złotych. W wyniku doświadczeń i sygnałów napływających w trakcie programu pilotażowego zmieniono na korzyść inwestorów niektóre wymagania, związane z uzyskaniem taniego kredytu na domy oszczędzające energię. Ustalono np., że dom ma mieć wskaźnik zapotrzebowania na energię końcową niższy od 50 kilowatogodzin na metr kwadratowy rocznie, z wyłączeniem energii na przygotowanie c.o. Wydłużono także okres spłaty kredytu z 7 do 12 lat. Są także konkretne korzyści dla środowiska. Eksperci z Funduszu obliczyli, że emisja dwutlenku węgla w ciągu roku z palenisk węglowych i gazowych w tradycyjnych domach jest średnio o cztery tony większa, niż z domów ekologicznych oszczędzających energię. Fragment aparatury pomp ciepła Unijna dyrektywa przewiduje, że po 2020 roku, każdy nowy budynek powinien spełniać warunki obiektu niskoenergetycznego. W Polsce jednak budownictwo domów energooszczędnych i pasywnych dopiero się rozwija. Te ostatnie to całkowita nowość. Dlatego w Euro-Centrum wkrótce zostanie ukończona budowa kolejnego niskoenergetycznego biurowca, a także uruchomione unikatowe w skali kraju laboratorium testujące stosowane w budownictwie materiały niskoenergetyczne. Licznie uczestniczący w konferencji dziennikarze zostali oprowadzeni przez ekspertów Parku Technologicznego Euro-Centrum po budynku energooszczędnym, laboratorium sztucznego słońca, pomieszczeniu z pompami cieplnymi oraz oglądali postępujące prace na budowie budynku pasywnego. Największe wrażenie na dziennikarzach wywarło Centrum Testowania Systemów Solarnych. Laboratorium to, zbudowane na bazie symulatora natężenia promieniowania słonecznego, składa się z: pola lamp (8 lamp), sztucznego nieba, układu wentylacyjnego, termostatu, czujników temperatury, urządzenia do generowania danych. Urządzenie przeznaczone jest do badania sprawności kolektorów słonecznych wykorzystujących mieszaninę wody i glikolu jako nośnik ciepła. Unikatową cechą zainstalowanego sprzętu jest możliwość bardzo precyzyjnego ustawienia lamp w stosunku do badanej powierzchni, co podnosi jakość prowadzonego badania i wpływa na jego powtarzalność. Laboratorium w specjalistyczną aparaturę wyposażył jeden z wiodących ośrodków rozwijających technologie solarne niemiecka firma PSE AG z Freiburga. Grażyna Kurowska Młodzieżowa Akademia Przedsiębiorczości Kuźnia Organizatorami spotkania, które w styczniu odbyło się w Mikołowie były: Fundacja Akademia Samorządności w Warszawie, Stowarzyszenie Rozwoju i Promocji Ziemi Mikołowskiej oraz Biuro Poselskie Poseł na Sejm RP z ramienia Prawa i Sprawiedliwości, Izabeli Kloc. Celem tej interesującej inicjatywy jest propagowanie wiedzy o procesach społeczno- -gospodarczych wśród młodego pokolenia, poznanie różnych teorii i szkół ekonomicznych, ich analiza pod kątem wpływu na poprawę jakości życia człowieka, a także kształtowanie postawy przedsiębiorczości jako wartości warunkującej rozwój wspólnot. Organizatorzy mają także nadzieję, że organizowane spotkania Akademii, które mają odbywać się raz w miesiącu, będą dobrą okazją do kształtowania wśród młodzieży samodzielnego myślenia i oceny zjawisk i teorii ekonomicznych. Jak wyjaśniła na pierwszym spotkaniu poseł Izabela Kloc, cel tej inicjatywy jest taki, aby powstało środowisko młodych ludzi, chcących podejmować współczesne wyzwania związane z poprawą warunków życia swoich najbliższych, wspólnoty lokalnej, regionalnej, narodowej i europejskiej zgodnie z prawem człowieka do godnego życia. Bardzo ciekawie przedstawia się tematyka Akademii, jaką zamierzają organizatorzy i zaproszeni goście poruszyć w ramach jej spotkań. Będą oni rozważać takie zagadnienia jak m.in.: Pieniądz, jego pochodzenie, współczesny system bankowy. Innym zaproponowanym tematem jest kryzys wartości, jako źródło kryzysu ekonomicznego? Czy wreszcie Chrześcijańska wizja ekonomii i pracy w dobie kryzysu. Proponowanych tematów jest dużo więcej, ale jak powiedziała Pani Poseł, będą one także modyfikowane, bo młodzi ludzie biorący udział w spotkaniach mogą zgłaszać własne propozycje. Gościem pierwszego spotkania Akademii był także Poseł Prawa i Sprawiedliwości do Sejmu RP Przemysław Wipler, założyciel i pierwszy prezes Fundacji Republikańskiej, który mówił m.in. na temat sytuacji gospodarczej Polski. Odpowiadając na pytania młodzieży dotyczące poziomu debaty gospodarczej w naszym kraju, wyjaśnił m.in. dlaczego Prawo i Sprawiedliwość jest przeciwko wprowadzeniu w tej chwili Euro, przyrównując ten pomysł do skakania na głowę do pustego basenu. Młodzież biorąca udział w dyskusji była bardzo dociekliwa i autentycznie zainteresowana tematyką gospodarczą. W spotkaniu uczestniczyli również Olgierd Sroczyński Instytut Misesa, Kraków oraz Adam Lewandowski, Prezes Stowarzyszenia Rozwoju i Promocji Ziemi Mikołowskiej. Na zakończenie, uczestnicy przekazali sugestie związane z tematyką kolejnych spotkań. Biorąc pod uwagę jak przebiegało pierwsze spotkanie Młodzieżowej Akademii Przedsiębiorczości Kuźnia, kolejne zapowiadają się bardzo interesująco. Ilona Saft 7

8 To oni samorządzą! Fundacja Batorego ogłasza nominacje do nagrody Super Samorząd 2012, przyznawanej za skuteczną współpracę mieszkańców i władz lokalnych. Nagrodzie patronuje Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Bronisław Komorowski Była niewielka wieś, a na jej skraju zaśmiecony jar. Byli mieszkańcy. Młodzi potrzebowali miejsca romantycznych westchnień, starsi ławek, by siąść i odpocząć. Była też zapomniana legenda o cudownym źródełku św. Kingi i wola działania. W ramach akcji Masz Głos, Masz Wybór, sąsiedzi uporządkowali zaniedbany teren i wspólnie przygotowali projekt jego zagospodarowania. Potem namówili burmistrza i radę gminy, by zapewniła finansowanie inwestycji. Udało się! Już wiosną licząca niespełna 100 domów wieś doczeka się własnego parku z cudownym źródełkiem (Sołectwo Sułkowice, Małopolska). O historii owocnej współpracy mieszkańców z władzami samorządowymi, było w minionym roku więcej. Do akcji Masz Głos, Masz Wybór przystąpiło niemal 170 formalnych i nieformalnych grup z terenu całego kraju. Każda miała własny cel. W ramach zadania Wspólna przestrzeń mieszkańcy decydowali, jak zagospodarować najbliższe otoczenie. W tym roku największym zainteresowaniem aktywnych obywateli cieszyła się kwestia placów zabaw i boisk. Zadanie: Naprawmy to! również pozwalało zaangażować się mieszkańcom na rzecz ich otoczenia, ale w inny sposób. Uczestnicy akcji, namówiwszy do współpracy lokalne władze, uruchamiali serwis system prostego powiadamiania właściwych służb o zauważonych przez mieszkańców problemach, np. dziurach w jezdni, porzuconych śmieciach, wandalizmie. Pracy analitycznej wymagała natomiast realizacja diagnozy wydatkowania tzw. funduszu korkowego, czyli pieniędzy pochodzących z zezwoleń na sprzedaż alkoholu. Środki te powinno się przezna- czać na profilaktykę i rozwiązywanie problemów alkoholowych oraz narkomanii. Uczestnicy akcji Masz Głos, Masz Wybór na podstawie m.in. analizy dokumentów, wywiadów i obserwacji formułowali w tym zakresie rekomendacje dla miejscowych włodarzy. W ramach zadania Fundusz sołecki uczestnicy propagowali wiedzę na temat funduszu sołeckiego i procedur z nim związanych. Ich rolą było również przygotowanie zebrania wiejskiego, podczas którego mieszkańcy decydowali, na co wydać pieniądze pochodzące z tegoż funduszu. Dwa zadania Dostępni radni oraz Dostępne sesje Rady dotyczyły problematyki przepływu informacji pomiędzy mieszkańcami a władzami. Uczestnicy akcji starali się m.in. popularyzować sesje rady gminy: przygotowywali ich transmisje i publikowali relacje z nich. Urządzono pikniki i spotkania, podczas których mieszkańcy mieli okazję swobodnie porozmawiać z przedstawicielami swoich władz samorządowych. Uczestników akcji wspierały współpracujące z Fundacją doświadczone organizacje: Pracowania Badań i Innowacji Społecznych Stocznia, Pracownia Zrównoważonego Rozwoju, Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich oraz Stowarzyszenie Szkoła Liderów. Akcja Masz Głos, Masz Wybór to ogólnopolska akcja angażująca obywateli i władze samorządowe do dialogu i współpracy. Zainaugurowana w 2002 roku, objęła 600 gmin w Polsce. W akcję zaangażowało się 1350 organizacji i grup nieformalnych, a jej uczestnicy zorganizowali około 1050 debat z władzami, w których uczestniczyło około 40 tysięcy osób. Gala wręczenia nagród odbędzie się 22 lutego 2013 roku w Pałacu Prezydenckim. Fundacja im. Stefana Batorego lista nominowanych gmin: woj. dolnośląskie: Malin (powiat trzebnicki, gmina Wisznia Mała), Jelenia Góra/Sobieszów woj. kujawsko-pomorskie: Płużnica (powiat wąbrzeski) woj. lubelskie: Zamość, Lublin/Wieniawa woj. łódzkie: Zgierz woj. małopolskie: Sołectwo Sułkowice (powiat krakowski, gmina Iwanowice) woj. mazowieckie: Marki (powiat wołomiński) woj. podlaskie: Niewodnica (powiat białostocki, gmina Turośń Kościelna) woj. pomorskie: Chwaszczyno (powiat kartuski, gmina Żukowo), Tczew woj. śląskie: Bielsko-Biała, Dąbrowa Zielona, Świętochłowice woj. warmińsko-mazurskie: Olsztynek woj. wielkopolskie: Czerwonak (powiat poznański, gmina Czerwonak), Stare Miasto (powiat koniński) woj. zachodniopomorskie: Krosino (powiat szczecinecki, gmina Grzmiąca) 8

9 Edward Mazur dobra firma PSiUO GLIWICE Gliwice ciągle do przodu rozmowa z Ewdardem Mazurem, Prezesem Zarządu Przedsiębiorstwa Składowania i Utylizacji Odpadów w Gliwicach Mija kolejny czasokres, a my przyglądamy się postępom prac na Składowisku Miejskim w Gliwicach, należącym do Przedsiębiorstwa Składowania i Utylizacji Odpadów Sp. z o.o. Wszak zbliża się czas wejścia w życie nowej ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Jak informuje nas Prezes Zarządu Przedsiębiorstwa Składowania i Utylizacji Odpadów w Gliwicach pan Edward Mazur, wszystkie prace założone do wykonania w 2012 roku są już na ukończeniu. Zdecydowanie poprawiliśmy gospodarkę wodno-ściekową na terenie składowiska poprzez pełny rozdział wód opadowych od odcieków z kwater składowiska. Mamy teraz pełniejszą kontrolę nad wodami, potrafimy je wykorzystywać w obiegu zamkniętym oraz unikamy zagrożeń tworzenia zalewisk i podtapiania terenów składowiska i przyległych. Zakończyliśmy stabilizację dla kwater rekultywowanych i aktualnie eksploatowanych. W przyszłym roku przystąpimy do podobnej akcji na tzw. Starym Składowisku, mającej na celu przygotowanie powierzchni i skarp do przyszłego użytkowania. W związku z planowaną rozbudową lotniska w Gliwicach i budową nowego pasa startowego dla małych samolotów zarząd PSiUO Sp. z o.o. podjął próbę zmniejszenia ilości ptaków żerujących na terenie Składowiska Odpadów przy ulicy Rybnickiej. Celem naszych dotychczasowych działań jest ograniczenie niebezpieczeństwa, które może wiązać się z przelotem ptaków wędrownych lub żerujących na pobliskich polach i terenie lotniska. Odpowiednie przykrywanie kolejnych warstw odpadów, rekultywacja zamkniętych kwater, utrzymywanie zieleni w odpowiednim stanie (koszenie, uzupełnianie zapadlisk naturalnych na kwaterze i systematyczne nasadzenia zieleni niskokorzennych) wpływa na likwidację potencjalnych żerowisk. Po konsultacjach z Urzędem Miasta Gliwice, pracownikami Akademii Rolniczej w Krakowie oraz wydziałami Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska nawiązaliśmy współpracę z firmą sokolniczą obsługującą liczne składowiska i sortownie odpadów w kraju i za granicą. Czasowe wypuszczenie sokołów z pewnością doprowadzi do całkowitej likwidacji żerowisk (na terenie składowiska nie ma lęgowisk). Jedynym problemem będą w opinii ekspertów z Krakowa ptaki migracyjne (np. po 10 listopada 2012 roku od strony Lwowa na Ukrainie leciały do Polski stada Gawronów). Efekt tej operacji należy jednak rozpatrywać raczej nie w kategoriach finansowych, lecz jako poprawę bezpieczeństwa lotów oraz poprawę jakości i komfortu życia okolicznych mieszkańców. Spółka nasza jest udziałowcem spółki Śląskie Centrum Recyklingu Sp. z o.o. założonej w maju 2011 roku, a partnerem biznesowym jest firma Remondis Gliwice. Celem spółki jest budowa i eksploatacja instalacji biologiczno mechanicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych w oparciu o zapisy Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 11 września 2012 roku. W skład instalacji wejdzie część mechaniczna sortowni oraz pięć zamkniętych bioreaktorów kompostowni. Instalacja powinna zabezpieczyć potrzeby mieszkańców Gliwic w zakresie bezpiecznego przetwarzania i składowania odpadów komunalnych. Instalacja w połączeniu z naszymi instalacjami PSiUO tj. Kompostownią Pryzmową i Sortownią Odpadów Wielkogabarytowych zapewni spełnienie wymaganych poziomów recyklingu i odzysku. Dodatkowo trwa teraz rozbudowa Kompostowni Pryzmowej do docelowego kształtu. Dbając o spełnienie wymogów ustawy Przedsiębiorstwo Składowania i Utylizacji Odpadów kontynuuje budowę Sortowni Odpadów Przestrzennych dla miasta Gliwice, która zabezpieczy potrzeby mieszkańców w tym zakresie. Poprzez systematyczną zbiórkę takich elementów jak meble, fragmenty mebli, odpadów drewnianych, palet, elementów przestrzennych budowlanych uporządkujemy w Gliwicach wiele strychów, komórek, garaży. Po procesie rozebrania i segregacji odpadów nastąpi rozdrobnienie na frakcję która może być zużywana do produkcji paliw alternatywnych lub jako dodatek w procesie kompostowania. Sortownia Odpadów Wielkogabarytowych powinna rozpocząć swoją działalność w I kwartale 2013 roku. Zakupiliśmy duży funkcjonalny rozdrabniacz do odpadów wielkogabarytowych i korzeni drzew firmy Dopstadt i zamierzamy świadczyć również usługi podmiotom obcym. Całość naszych działań można skomentować cytując misję Przedsiębiorstwa Składowania i utylizacji Odpadów: Zapewnienie mieszkańcom Gliwic oraz firmom z naszego rejonu bezpiecznego miejsca do składowania i utylizacji odpadów komunalnych i innych, z wyłączeniem niebezpiecznych. Należy to zrealizować przy zapewnieniu jak najmniejszej uciążliwości dla mieszkańców Gliwic, zarówno w aspekcie finansowym jak i ekologicznym. 9

10 Lidia Geringer de Oedenberg Subiektywne europodsumowanie 2012 roku Spowolnienie gospodarcze, kryzys strefy euro i przyszły siedmioletni budżet bez wątpienia były głównymi tematami naszych prac w Parlamencie Europejskim w trakcie przypadających na 2012 r. dwóch Prezydencji: duńskiej i cypryjskiej. Duńczycy, którzy objęli przewodnictwo w Radzie UE po polskiej prezydencji szczególny nacisk położyli na wdrażanie nowych reguł przewidzianych pakiecie regulacji zwanym sześciopakiem narzucającym państwom członkowskim m.in. ścisłą dyscyplinę finansów publicznych wraz z nową procedurą kontroli budżetów narodowych. Dania podobnie jak Polska, dużą uwagę poświęciła również rynkowi wewnętrznemu, zabiegając o obniżenie kosztów administracyjnych dla małych i średnich przedsiębiorstw, ze szczególnym naciskiem na rzecz ekologicznej Europy i tzw. zielonych miejsc pracy. Przy bardzo dobrej współpracy z duńską Prezydencją, jako główny sprawozdawca z Komisji Prawnej opracowywałam dyrektywę z dziedziny praw autorskich o dozwolonym użytku tzw. dzieł osieroconych. Regulacja, która już niedługo wejdzie w życie otworzy skarbiec z długo skrywanymi dziełami europejskiej kultury, zablokowanymi prawem autorskim z racji niemożności odnalezienia właścicieli praw do nich i uzyskania zgody na ich użycie. Dyrektywa umożliwi dostęp do wszelkich publikacji: książek, gazet, zdjęć, nagrań czy filmów chronionych prawem autorskim, przy założeniu, że właściciele praw otrzymają rekompensatę za użycie dzieła, po tym jak zostaną odnalezieni. Metody poszukiwania zostały ściśle określone w dyrektywie. Po ponad 30 latach negocjacji Europa doczekała się nareszcie jednolitego patentu, który w swym założeniu ma być narzędziem wzrostu i konkurencyjności naszej gospodarki. Dziwi mnie, że nasz rząd, który de facto wynegocjował zasady wspólnotowego patentu i ogłosił to sukcesem polskiej prezydencji, teraz myśli nad wycofaniem swojego poparcia dla inicjatywy. W Parlamencie trwają także od ponad roku intensywne prace nad harmonizacją prawa własności intelektualnej oraz reformą prawa ochrony danych osobowych, które mają nadążyć za szybko zmieniającym się światem cyfrowym, tak by lepiej chronić i służyć europejskim obywatelom. W drugim półroczu 2012 roku w czasie cypryjskiej prezydencji działania skupiały się przede wszystkim wokół przywrócenia wzrostu gospodarczego i opanowania skutków kryzysu strefy euro. Cypr, którego gospodarka jest ściśle powiązana z grecką, miał wyjątkowo trudną sytuację negocjacyjną, co nie pomagało w dyscyplinowaniu budżetów poszczególnych państw członkowskich przy wdrażaniu wspomnianego sześciopaku. Trzymanie w ryzach greckiego budżetu w praktyce oznacza zamiast dopuszczalnego 60% zadłużenia publicznego dług rzędu 180% PKB. Cypryjczycy za cel postawili sobie także inwestowanie w programy sprzyjające tworzeniu nowych i lepszych miejsc pracy oraz szkoleniu zwłaszcza młodych bezrobotnych z myślą o dostosowaniu ich kwalifikacji do potrzeb rynku pracy. Najważniejszy priorytet Cypryjskiej Prezydencji, jakim było doprowadzenie do przyjęcia budżetu UE na lata , nie został niestety osiągnięty. Projekt siedmioletniej perspektywy finansowej przedstawiony przez Komisję Europejską w wysokości ponad 1000 mld euro został zredukowany w propozycji Przewodniczącego Rady Europejskiej Hermana Van Rompuya o około 75 mld euro. Planowane cięcia mają dotyczyć głównie wydatków na infrastrukturę i innowacyjność. Mimo, że dla Polski propozycja ta oznaczałaby w stosunku do pierwotnego planu o 1,5 mld euro mniej środków w polityce spójności, to jednak w praktyce nasz kraj otrzymałby około 72,4 mld euro na następne 7 lat, podczas gdy w obecnym budżecie na lata , Polsce przypadło niecałe 68 mld euro. Nawet w odchudzonym budżecie planuje się dla nas ok. 5 miliardów więcej. Kolejny styczniowy szczyt już pod irlandzką prezydencją powinien przynieść konkretne rozwiązania, ale nie sądzę by były już ostateczne. Swój sukces negocjacyjny Irlandczycy zapewne taktycznie przetrzymają do końca swojej prezydencji, czyli do czerwca br. W roku 2012 odbyły się też bardzo istotne dla polityki europejskiej wybory prezydenckie we Francji. Objęcie rządów w Pałacu Elizejskim przez socjalistę Francois Hollanda, ochłodziło relacje w dotychczasowym tandemie francusko- -niemieckim. Widoczna podczas listopadowego szczytu przychylność niemieckiej Kanclerz dla drastycznych oszczędności proponowanych przez Londyn w budżecie na lata , stanowi być może zapowiedź przyszłych zmian układu sił w zjednoczonej Europie. W czasach kryzysu egoizmy narodowe wyraźnie zaczynają brać górę nad wspólnym interesem, co nie jest dobre dla przyszłości Unii. Z historii wiemy, że brak współpracy i stawianie na swoim kończyło sięwojnami. A sam projekt Wspólnoty to przede wszystkim zapewnienie pokoju w Europie. Czy zdajemy sobie sprawę, że żyjemy obecnie w najdłuższym okresie pokoju w historii Polski? Bardzo się cieszę, że Komitet Noblowski wybrał kandydaturę Unii Europejskiej spośród 231 nominowanych do pokojowej Nagrody Nobla. Miałam zaszczyt uczestniczyć w specjalnej ceremonii z tej okazji zorganizowanej w Parlamencie Europejskim i czułam się dumna jako Polka i Europejka, że jestem członkiem tej Wspólnotowej Rodziny. Unia Europejska została wyróżniona za rolę, jaką odegrała w jednoczeniu Starego Kontynentu w procesie odbudowy po drugiej wojnie światowej i szerzeniu stabilności w byłych krajach komunistycznych po upadku muru berlińskiego. Życząc wszelkich sukcesów osobistych i zawodowych w 2013 roku, pozdrawiam z Parlamentu Europejskiego, Poseł do PE Lidia Geringer de Oedenberg 10

11 Hugh Grant contra David Cameron czyli etyka mediów po brytyjsku Przez ostatni rok ochrona danych osobowych i wolność w internecie nie schodziły z agendy Parlamentu Europejskiego. Wygrana batalia z ACTA potwierdziła, że prawo do prywatności i brak zgody na cenzurę są dla obywateli XXI wieku niezwykle istotne. Mówiąc o cenzurze mamy na myśli zagrożoną wolność mediów, ale czy pisać lub pokazywać można wszystko? Czy i gdzie są granice tej wolności? Trwa gorąca debata w brytyjskim Parlamencie. Autor nowej propozycji legislacyjnej sędzia Sir Brian Henry Leveson zaleca utworzenie systemu nadzoru mediów. Ministerstwo Prawdy? Nie do końca. Leveson nie ma dobrego zdania o brytyjskich mediach, określa je w swoim raporcie jako: skandaliczne, lekceważące fakty, działające na styku policji i struktur politycznych. Proponowany przez niego urząd nadzoru miałby działać niezależnie od polityki, czy rządu ustanowiony przez same media, z uprawnieniami do prowadzenia dochodzeń w sprawach naruszeń prawa, z mocą nakładania grzywien w wysokości do 1, 2 mln funtów. Ofiary medialnych ataków mogłyby przed wspomnianym urzędem dochodzić swoich praw w sposób szybki i niekosztowny. Przyczyną powstania raportu był skandal związany z nielegalnymi podsłuchami rozmów telefonicznych, który zmusił brytyjskie władze do przemyślenia relacji prasy z policją, osobami publicznymi i politykami. Afera wybuchła w 2010 roku wraz z odkryciem, że dziennikarze The News of the World, jednego z najlepiej sprzedających się tabloidów w Wielkiej Brytanii, nielegalnie nagrywali rozmowy i włamywali się do skrzynek głosowych celebrytów, polityków, ofiar przestępstw czy nawet członków Rodziny Królewskiej. Punktem zwrotnym skandalu było odkrycie, że w 2011 roku dziennikarze wspomnianej gazety podsłuchiwali nagrania z poczty głosowej zamordowanej nastolatki Milly Dowler. Stwierdzone fakty łamania prawa zmusiły potentata mediowego Ruperta Murdocha do zamknięcia The News of the World 7 lipca 2011 roku. Nieco wcześniej, w czerwcu 2011 roku pod presją opinii publicznej brytyjski premier David Cameron zlecił sędziemu Leveson sporządzenie raportu na temat dotychczasowych praktyk brytyjskiej prasy. Po ponad roku śledztwa 29 listopada ub. roku Leveson opublikował pierwszą część raportu ponad 2 tysiące stron, podsumowanych zaleceniem stworzenia nowego prawa, pozwalającego regulować działanie mediów w Wielkiej Brytanii. Od tego momentu sprawa nie schodzi z pierwszych stron brytyjskich gazet. Reakcje wobec raportu były skrajnie różne: premier Cameron nie krył niezadowolenia i zgłosił natychmiastowy sprzeciw wobec propozycji, przez co sam się postawił w bardzo niezręcznej sytuacji, bowiem jego przyjaźń z Rebekah Brooks, szefową zamkniętego tabloidu The News of the World jest tajemnicą poliszynela. Dodatkowo ostatnio oliwy do ognia dolał wysoki rangą śledczy ds. antyterroryzmu April Casburn podejrzany o sprzedawanie The News of the World poufnych informacji. Koalicjanci z rządu, jak wicepremier Nick Clegg popierają Levesona i prowadzą rozmowy na rzecz przyjęcia proponowanego nowego prawa. Cameron tymczasem boi się, że zgadzając się na propozycję straci poparcie popularnych mediów, dzięki którym m.in. wygrał wybory. Zagrożone procesami przewidzianymi w nowej regulacji tabloidy mogą w odwecie obrócić przeciwko niemu miliony swoich czytelników jego wyborców. Wydaje się, że w tej sytuacji pragmatyzm wyborczy premiera wygrywa z etyką. W przeciwieństwie do Camerona brytyjski aktor Hugh Grant twierdzi, że nowe prawo będzie chronić dobre dziennikarstwo. Dlaczego właśnie Hugh? Trochę historii. Kilka miesięcy temu, Grant pojawił się w Parlamencie Europejskim, by wziąć udział w dyskusji na temat niezależności mediów. Oprócz bycia powodem westchnień obecnych na konferencji pań (szczególnie moich asystentek), aktor pokazał swoje zaangażowanie na serio w walkę z infiltracją i nieetycznymi metodami pozyskiwania informacji przez media, np. za pośrednictwem nielegalnych podsłuchów telefonicznych, czy włamań do skrzynek mailowych. Grant, który sam padł ofiarą takich metod, w ostatnich miesiącach stał się osobą najbardziej kojarzoną z raportem Levesona. Grant zagrał też specjalną rolę w całej sprawie, demonstrując spore umiejętności śledcze nagrał byłego dziennikarza The News of the World Paula McMullana, który przy kieliszku przyznał się do podsłuchiwania rozmów telefonicznych znanych osób publicznych. W konsekwencji tych wyznań piosenkarz James Blunt, jeden z podsłuchiwanych przez The News of the World już wniósł sprawę przeciw wydawcy tabloidu, jego śladem idą następni celebryci. 22 z 178 ofiar hackingu telefonicznego już zgłosiło podobne roszczenia. Nie wszyscy, bowiem obecnie obrona prawa do prywatności i tajemnicy korespondencji ze względów finansowych dostępna jest tylko nielicznym, nowa regulacja ma to zmienić. 6 stycznia br. grupa Campaign Hacked Off, której twarzą stał się Hugh Granth opublikowała projekt ustawy, w całości popierający wdrożenie zaleceń raportu Levesona. Propozycja regulacji watchdoga mediów bez wątpienia jest kontrowersyjna, szczególnie w kręgach dziennikarskich, gdzie wolność słowa jest często pod komercyjną presją prywatnych potentatów, którzy stosując makiaweliczną metodę cel uświęca środki realizują własną politykę. Nie tak dawno i my w Europarlamencie byliśmy świadkami implementacji podobnych środków, użytych przez murdoch owych dziennikarzy udających lobbystów, posługujcych się fałszywymi dokumentami fabrykujących niezbite dowody przeciw kilku posłom, by potem zmanipulowanym materiałem szokować opinię publiczną. Zarzucanej korupcji nikomu później nie udowodniono, ale trzech europosłów pod presją mediów i swoich partii zrzekło się mandatów. Nie jest łatwo znaleźć balans dla wolności mediów i prawdy odpowiedzialnego przekazu, ale myślę, że premier Cameron może wziąć przykład z innych krajów, które znalazły takie rozwiązanie, np. z Danii. Duńska Rada Mediów została utworzona w 1992 roku i jest odpowiedzialna za nadzór dziennikarstwa w prasie, telewizji, radiu oraz coraz częściej w sieci. Rada składa się z przewodniczącego, wiceprzewodniczącego (obaj wybierani przez duński Sąd Najwyższy) i 6 innych członków, którzy nominowani są przez Ministra Sprawiedliwości z rekomendacji duńskich dziennikarskich związków zawodowych, wydawców i Duńskiej Rady Edukacji Dorosłych. Jak widać wieloletnie istnienie i działalność Rady nie zagraża Danii, ani dobrze tam funkcjonującej demokracji, ceniącej wolność prasy. Jakąkolwiek drogę obierze premier Cameron, jego decyzja będzie miała wpływ nie tylko na media, czytelników i kulturę dziennikarstwa w jego kraju ale także na inne państwa. Lidia Geringer de Oedenberg 11

12 Piotr Soroczyński W tym roku wiele firm upadnie zdjęcie: stock Na początku przyszłego roku możemy być świadkami fali upadłości wielu polskich firm. Najgorszy może okazać się pierwszy kwartał ostrzega Korporacja Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych S.A. Trudny okres czeka przede wszystkim branżę budowlaną. Coraz gorzej radzą sobie dziś przemysł meblarski i farmaceutyczny. Bieżące problemy na rynku, słabnący w ostatnich miesiącach popyt wewnętrzny, nie najlepsza koniunktura za granicą spowodowały kłopoty wielu polskich firm. Duża część z nich nie radzi sobie z utrzymaniem płynności finansowej. W październiku upadło 91 przedsiębiorstw, miesiąc później kolejnych 86. Dla porównania, w listopadzie 2011 roku sądy ogłosiły upadłość 54 firm. Przyszły rok będzie jeszcze gorszy prognozują eksperci. Tempo wzrostu gospodarczego, według założeń rządu, nie przekroczy 2,2% (przy czym wielu analityków przewiduje, że będzie w okolicach 1%), wskaźnik rentowności obrotu netto firm spadnie zaś do poziomu 2,5%. Spodziewać się można dalszych upadłości. Częściowo to już są sprawy zgłoszone do sądów w zakresie tego, żeby ogłosić upadłość i te orzeczenia będą napływać coraz większą falą prognozuje Piotr Soroczyński, główny ekonomista KUKE. Według przewidywań najwięcej takich decyzji zapadnie w okresie do maja przyszłego roku. Z problemami musi liczyć się przede wszystkim branża budowlana. Chodzi m.in. o firmy zajmujące się produkcją kruszywa oraz elementów infrastruktury budowlanej. Ich sytuacja od wielu miesięcy daleka jest od ideału. Budowaliśmy dużo dróg, budowaliśmy stadiony, żeby zdążyć na Euro 2012 i niektóre z tych transakcji nie były rentowne, niektóre były źle rozliczone, w niektórych zamawiający opóźnili się z płatnościami, stąd dostawcy mieli również problemy tłumaczy ekonomista. Kłopoty z utrzymaniem rentowności mają dziś i mieć będą podmioty operujące w branży meblarskiej, na rynku farmaceutyków, produkujące sprzęt transportowy, a nawet niewielkie stocznie jachtowe i producenci samolotów. Zdecydowana większość upadłości firm dotyczy spółek. Według szacunków ekonomistów KUKE w 2012 roku upadło 2% z nich. W kolejnym roku ten odsetek będzie większy i sięgnie 2,5%. Jeśli chodzi o niewielkie firmy, w tym roku upadnie ich w sumie około 200. W przyszłym prawie półtora razy tyle. Pozytywnie na kondycję polskich przedsiębiorstw powinny wpłynąć niedawne decyzje Rady Polityki Pieniężnej o obniżce stóp procentowych. Chociaż, zdaniem Piotra Soroczyńskiego, zostały podjęte zbyt późno. To, że cykl luzowania polityki monetarnej zaczął się jesienią powoduje, że pierwsze odczuwalne skutki będziemy widzieli późną wiosną, jeżeli nie wczesnym latem mówi Soroczyński. A to niewiele pomoże w najtrudniejszym momencie przyszłego roku, czyli w jego pierwszym kwartale, kiedy koniunktura będzie najsłabsza. Obniżki stóp procentowych, zdaniem Soroczyńskiego, będą stabilizowały sytuację gospodarczą w drugiej połowie przyszłego roku. Należy oczekiwać przy tym kolejnych podobnych decyzji, podjętych przez Radę. Ewidentnie jest tak, że koniunktura gaśnie, procesy inflacyjne spowalniają, gospodarka potrzebuje jakiegoś oddechu i to mogłoby być ze strony polityki monetarnej ewidentna pomoc dla gospodarki mówi główny ekonomista KUKE. Pierwszych oznak normalizacji sytuacji w gospodarce można, według KUKE, spodziewać się w czerwcu. Ekonomiści oceniają, że wyraźniejsze odbicie nastąpi pod koniec 2013 roku. Piotr Soroczyński Główny Ekonomista KUKE zdjęcie: stock 12

13 Bolesław Jankowski Polityka energetyczna w Unii Energia staje się coraz mniej dostępna dla obywateli, hamowany jest rozwój gospodarczy to według Bolesława Jankowskiego z firmy doradczej EnergSys największe wady unijnej polityki energetycznej. Zamiast przyjmowania radykalnych celów redukcji emisji CO 2, proponuje, by wprowadzić nową metodę rozdziału uprawnień do emisji, zwiększyć efektywność energetyczną i zmniejszyć tzw. koszty zewnętrzne, czyli związane z zanieczyszczeniem środowiska. W Senacie eksperci i przedstawiciele rządu dyskutowali o skutkach wdrożenia gospodarki niskoemisyjnej w sektorze energetycznym i znaczeniu węgla kamiennego dla bezpieczeństwa energetycznego Polski. Działania Unii Europejskiej podejmowane bez udziału innych krajów, nie prowadzą do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych na świecie. Poza tym, tego typu strategia miała pobudzać wzrost gospodarczy, jednak analizy, również te publikowane przez Komisję Europejską pokazują, że powoduje spadek Produktu Krajowego Brutto, czyli ogranicza rozwój całej Unii Europejskiej mówi Bolesław Jankowski, wiceprezes EnergSys. W Senacie został zaprezentowany raport firmy dotyczący polityki energetyczno- -klimatycznej UE. Unijna polityka energetyczno-klimatyczna ma według niego prowadzić do ubóstwa energetycznego całej UE. Ceny energii rosną i to nie tylko w sposób bezwzględny, ale również rośnie ich udział w budżetach domowych i w PKB przekonuje w rozmowie z Agencją Informacyjną Newseria Jankowski. W ocenie skutków do Energy Roadmap 2050, Komisja Europejska pisze, że ta strategia spowoduje rozwój gospodarczy, tworzenie miejsc pracy, przyczynia się do ochrony środowiska. A w innym miejscu, w tym samym opracowaniu liczby pokazują, że polityka ta prowadzi do spadku PKB. Ta polityka zdaniem eksperta jest błędna, jednocześnie wskazuje on, co należałoby w niej zmienić. Polska negocjując w 2008 roku pakiet energetyczno-klimatyczny, miała konkretną propozycję,którą również pomagaliśmy rządowi sformułować, przedstawić na forum unijnym przypomina wiceprezes EnergSys. Była to inna metoda rozdziału uprawnień do emisji, która powoduje znacznie mniejsze skutki, jeśli chodzi o wzrost cen energii i negatywne konsekwencje dla przemysłu. Dodaje, że obecnie jego firma ma szerszy pakiet propozycji, obejmujących korektę dotychczasowych instrumentów i celów, jak też kompleksową propozycję nowej polityki energetycznej w Unii Europejskiej. Proponujemy istotną zmianę akcentów bądź też wydobycie tych rzeczy dobrych, natomiast rezygnację z tego, co się ewidentnie nie sprawdza, bo są konkretne takie rozwiązania tłumaczy Bolesław Jankowski. Chodzi m.in. o wprowadzenie dobrowolnego udziału w systemie handlu emisjami. Po konferencji Organizacji Narodów Zjednoczonych w Kopenhadze, większość krajów przyjęła podejście polegające na tym, że deklarują pewne cele redukcyjne. Podobny model można wdrożyć w ramach Unii i te kraje, które widzą swój interes w funkcjonowaniu systemu unijnego, niech w nim uczestniczą przekonuje Bolesław Jankowski. Wówczas Polska, jeżeli uznałaby, że zasady funkcjonowania systemu uderzają w gospodarkę, mogłaby częściowo wyłączyć się z niego i realizować podobne cele redukcyjne w sposób, który jest dostosowany do lokalnych warunków. Tego typu mechanizm mógłby być zrealizowany w ramach mechanizmów wzmocnionej współpracy, który został wprowadzony w Traktacie Lizbońskim i na przykład obecnie jest wdrażany do wprowadzenia podatku od operacji finansowych proponuje Bolesław Jankowski. Inne rozwiązanie polega na zawieszeniu systemu handlu uprawnieniami do emisji do czasu, aż zostaną podjęte dalsze, globalne porozumienia w sprawie redukcji emisji gazów cieplarnianych. Z analiz firmy EnergSys wynika także, że należy zmniejszyć dofinansowanie dla tych form energetyki odnawialnej, które są kosztowne, a które nie dają korzyści dla gospodarki unijnej. Przykładem są panele fotowoltaiczne, które w coraz większym stopniu są sprowadzane z Chin. I nie dość że produkcja energii z tych paneli jest bardzo droga, to równocześnie polski odbiorca finansuje miejsca pracy, które powstają w Chinach do produkcji tych paneli informuje Bolesław Jankowski. Kolejna propozycja dotyczy kosztów zewnętrznych. Chcemy postawić konkretny cel zmniejszenia o 50% tych kosztów, czyli szkód powodowanych przez zanieczyszczenie. To przełoży się bezpośrednio na poprawę jakości życia mieszkańców, mniejszą zachorowalność, lepszą jakość powietrza kończy Bolesław Jankowski. Organizowaną w Senacie konferencję Węgiel kamienny, gospodarka niskoemisyjna realia polskie przygotowała Komisja Gospodarki Narodowej we współpracy z Katowickim Holdingiem Węglowym, Kompanią Węglową, Jastrzębską Spółką Węglową i Tauronem Polską Energią. Podczas niej była omawiana energetyczna mapa drogowa do roku 2050 (Energy Roadmap 2050) i polityka Unii Europejskiej oraz Polski w tym zakresie. Uczestnicy spotkania będą dyskutować m.in. na temat skutków wdrożenia gospodarki niskoemisyjnej w sektorze energetycznym, znaczenia węgla kamiennego dla bezpieczeństwa energetycznego Polski, perspektyw rozwoju górnictwa węgla kamiennego, możliwości rewitalizacji terenów zdegradowanych. Bolesław Jankowski wiceprezes Badań Systemowych EnergSys zdjęcie: stock 13

14 Henryk S. Kolka-Tuszyński Wywiad kanadyjski i USA a gospodarka chińska Coraz bardziej widoczne jest, że w Stanach Zjednoczonych, a ostatnio także w Kanadzie służby specjalne coraz silniej przeciwstawiają się zamiarom zakupu spółek przez chińskich inwestorów. W końcówce 2012 roku chińska państwowa firma CNOOC za 15,1 mld USD przejęła kanadyjską spółkę energetyczną Nexen Inc. (dysponent złóż piasków roponośnych). Rząd w Ottawie zaakceptował ten kontrakt mimo, że agencja wywiadowcza ostrzegła, że ta transakcja może zagrażać bezpieczeństwu narodowemu. To nie było pierwsze ostrzeżenie ze strony wywiadu, bo wcześniej także z USA do Kanady nadchodziły przestrogi dotyczące niebezpieczeństw wynikających z chińskich interesów z firmy telekomunikacyjnej Huawei realizowanych w kanadyjskiej spółce ZTE Corp. Przejęcie Nexen Inc. to największa dotąd chińska inwestycja w Kanadzie. Jednak nie jest to pierwsza chińska inwestycja w kanadyjską firmę energetyczną. Chińczycy dokonywali już takich zakupów w Kanadzie, ale były to zakupy dużo mniejsze. Warto tu dodać, że cena za Nexen była tak wysoka, bo Kanadyjczycy posiadają aktywa nie tylko w Kanadzie, ale też w Nigerii, na Morzu Północnym i Zatoce Meksykańskiej. Dodatkowo dysponuje ona technologią odwiertów na głębokich akwenach morskich. Ta transakcja i negatywna opinia wywiadu doprowadziły do tego, że ostatnio kanadyjski rząd wprowadził nowe, ostrzejsze niż dotąd procedury, które utrudnią przeprowadzenie podobnych transakcji, jeśli będą podstawy sądzić, że działają one z inicjatywy obcych rządów i są podstawy by sądzić, że mogą one działać w Kanadzie pod nadzorem rządowych inwestycji. Przy podejmowaniu decyzji w sprawie Nexen rząd miał jednak dylemat. Z jednej strony miał negatywną rekomendację od służb (CSIS), lecz wcześniej poczynił szereg dyplomatycznych kroków mających na celu zachęcenie chińskich inwestorów do współpracy i zintensyfikowanie współpracy z chińskim rynkiem. Zatem zatwierdzenie transakcji dotyczącej spółki Nexen to nie tylko przełamanie wieloletnich strategicznych obaw w stosunku do takich transakcji na kontynencie amerykańskim. Kanadyjscy przedsiębiorcy w związku z tą wielomiliardową transakcją coraz głośniej wyrażają obawy, że dostęp Chińczyków do zaawansowanych technologii w dziedzinach strategicznych, to powstanie korzystnych warunków dla kradzieży własności intelektualnej, szpiegostwa oraz włamań do systemów komputerowych zawierających tajemnice gospodarcze. Sprawa nie byłaby tak głośna, gdyby nie niedawne stanowisko komisji ds. wywiadu Izby Reprezentantów, która wezwała amerykańskie i kanadyjskie firmy, przestrzegająca przed biznesowymi interesami z Huawei i ZTE. Zagrożenia zawarte w takich transakcjach nie są nierealne. Na pewno zagraniczny inwestor przejmując kontrole nad firmą zyskuje dostęp do technologii, metod zarządzania czy też do informacji marketingowych. Te zagrożenia są tym większe, im bardziej inwestor ma nieklarowną strategię i jest on zależny (np. zamówieniami, czy preferencyjnym finansowaniem) od swojego rządu. W takich przypadkach pojawia się zagrożenie ze strony obcych służb wywiadowczych. Rząd kanadyjski przyjął nowe procedury w nowym podejściu do zagranicznych inwestycji, firmy z obcych państw nie będą mogły kupować kontrolnych pakietów aktywów obejmujących piaski roponośne, które są strategicznymi, największymi rezerwami ropy naftowej poza Arabią Saudyjską i Wenezuelą. Z wypowiedzi rządowych wynika jednak, że firmy z obcych krajów (w tym także z Chin) będą mogły kupować udziały firm, jednak poza z piaskami roponośnymi. Przyjęto też, że jeśli potencjalny inwestor jest powiązany ze swoim rządem, to ich koncepcje inwestycyjne w Kanadzie będą traktowane ze szczególną uwagą. Nie ma dowodów, że ostatnio wprowadzone zaostrzenia warunków inwestowania w Kanadzie dla chińskich firm mają związek z podobnymi praktykami w Stanach Zjednoczonych. Jednak uważam za celowe przypomnieć, że w ostatnim okresie zdecydowanie zwiększyła ona swoją aktywność Komisja Kontroli Bezpieczeństwa Chińsko-Amerykańskiej Wymiany Gospodarczej (USA-China Economic and Security Review). Komisja ta doradza Kongresowi w sprawach konsekwencji chińsko-amerykańskich procesów inwestycyjnych dla gospodarki i bezpieczeństwa narodowego Ameryki. W swoim dorocznym raporcie Komisja wezwała Kongres do jeszcze ściślejszej kontroli inwestycji chińskich w USA. Jej zdaniem stwarzają one poważne zagrożenie, bo coraz częściej te chińskie firmy ubiegają się o pakiety kontrolne w firmach amerykańskich, głównie inwestując w ważne obszary gospodarki amerykańskiej, w tym w spółki finansowe i w te przedsiębiorstwa, które wykorzystują zaawansowane technologie. Henryk S. Kolka-Tuszyński Wyższa Szkoła Mechatroniki w Katowicach zdjęcia: stock 14

15 Śląskie jest zielone środowisko Szkoła ze Śląska najlepiej w Polsce oszczędza energię Trzeba zacząć od tego, że jak poinformował Piotr Sołtysek, pełnomocnik prezydenta miasta Bielska-Białej ds. zarządzania energią, miasto to jako pierwsze w Polsce powołało w 1997 roku specjalne biuro. Zarządzanie energią w naszym mieście mówi Sołtysek składa się z czterech istotnych spraw. Ścisłej współpracy gminy z zakładami energetycznymi i odpowiedzialnością za bezpieczeństwo energetyczne, opieką energetyczną nad 200 miejskimi obiektami, popularyzacją efektywności energetycznej, która wpływa na poprawę środowiska i dbanie o edukację społeczną. I to z tej ostatniej zrodziła się idea edukowania najmłodszych. Potwierdza to Katarzyna Kordas inspektor tego samego biura. Wybraliśmy szkołę otwartą do współpracy. Udało się szkoła wygenerowała największe oszczędności w Polsce! Euronet 50/50 to był dwuletni projekt, który w tym roku podsumowano w Krakowie na konferencji uczestników projektu zorganizowanej przez koordynatora polskiego: Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć Energie Cités. Teraz pozostały dobre nawyki, ale i inne szkoły oraz przedszkola w Bielsku-Białej bardzo chętnie angażują się w konkursy dotyczące efektywności energetycznej. Prawie 70% placówek oświatowych realizuje zadania z tej dziedziny i to jest niezwykle budujące mówi Kordas. Celem projektu Euronet 50/50 jest wsparcie walki ze zmianami klimatu poprzez edukację energetyczną najmłodszych oraz utworzenie europejskiej sieci szkół oszczędzających energię. Zaangażowało się w niego ponad 50 szkół z całej Europy, w tym 11 szkół podstawowych z Polski. Podjęły się one wdrażania innowacyjnej metodologii 50/50, angażującej dzieci w proces zarządzania energią w szkole i zakładającej równy podział uzyskanych oszczędności pomiędzy szkołę a jej organ prowadzący. W ten sposób każdy zyskuje, a społeczność szkolna może przeznaczyć zaoszczędzone pieniądze na dowolnie wybrany cel! Idea projektu zakładała wprowadzenie finansowej zachęty do oszczędzania energii, która polega na tym, że zaoszczędzone pieniądze w poszczególnych latach w 50% wracają do szkoły. Korzyść jest zarówno dla szkoły, która może otrzymać dodatkowe pieniądze, ale i dla władz samorządowych, które płacą rachunki ponosząc niższe koszty. W pierwszej kolejności o przystąpieniu do projektu zostali poinformowani nauczyciele, pracownicy szkoły, uczniowie i rodzice. Szkoła otrzymała scenariusze lekcji oraz narzędzia do monitoringu energetycznego. Drugim krokiem było dokonanie przeglądu energetycznego szkoły, czyli dokładne zbadanie, gdzie jest największe zużycie prądu, wody i gazu. Następnie sporządzono plan pracy, którego celem było oszczędzanie energii, wody i gazu oraz podniesienie świadomości ekologicznej wśród całej społeczności szkolnej. Skontrolowane zostały wszystkie pomieszczenia, w tym: klasy, korytarze, klatki schodowe, pokój nauczycielski, sala gimnastyczna, prysznice, toalety. Działania zaowocowały w pierwszym roku realizacji projektu (trwał on od 2010 do podsumowania w 2012 roku) sporymi oszczędnościami, które wyniosły 27 tysięcy złotych. Zgodnie z ideą projektu Euronet 50/50 szkoła otrzymała połowę tej kwoty, którą wykorzystano na zakup dwóch laptopów, dwóch projektorów, aparatu fotograficznego oraz wycieczkę dla uczniów. Szkoła podejmuje szereg działań, popularyzujących oszczędzanie energii: umieszczenie odpowiednich nalepek na terenie szkoły zachęcających do oszczędzania wody i prądu, sporządzenie dekalogu, czyli 10. zasad ochrony środowiska, realizacja zajęć we wszystkich klasach na temat alternatywnych źródeł energii oraz racjonalnego gospodarowania zasobami przyrody, podjęcie współpracy z firmą Philips Lighting i wymiana oświetlenia na nowe energooszczędne, ogłoszenie i rozstrzygnięcie konkursów dotyczących oszczędzania wody, prądu i gazu: literackiego i plastycznego. Bielska szkoła wielokrotnie była zapraszana do udziału w międzynarodowych konferencjach Europejskiej Sieci Centrów Edukacyjnych w Krakowie i Heraklionie na Krecie. W ubiegłym roku szkoła zaoszczędziła jeszcze więcej, bo ponad 31 tysięcy złotych. Uczniowie na podstawie przeprowadzonych przez siebie pomiarów i obserwacji dokonali oceny wykorzystania energii w szkole oraz zaproponowali szereg rozwiązań pozwalających na jej ograniczenie i wdrożyli je w życie. Pomysłów naprawdę nie brakowało! Dzieci m.in. zorganizowały Szkolne Pogotowie Ekologiczne, którego zadaniem jest m.in. gaszenie zbędnych świateł i wyłączanie sprzętu. Część pomysłów pochodziła także od ich rodziców. Szkołę Podstawową nr 13 w Bielsku- -Białej odwiedził niedawno niecodzienny gość reżyser znanej telewizji BBC Scotland Folko Boermans wraz z ekipą. Filmowcy spędzili w szkole aż 5. godzin i nakręcili reportaż o osiągnięciach uczniów w oszczędzaniu wody, prądu i gazu w projekcie Euronet 50/50. Efekty pracy uczniów będą mogły podziwiać dzieci z Wielkiej Brytanii w filmie edukacyjnym o Polsce. 15

16 Śląskie jest zielone Elektrownia w Czarnym Lesie inwestycja w przyszłość W październiku 2012 roku została oddana do użytku instalacja fotowoltaiczna zainstalowana na dachu zbiornika wodnego w Rudzie Śląskiej. To największa taka elektrownia na Śląsku i druga pod względem wielkości w Polsce. Kosztowała prawie 4,5 mln złotych, z czego większość pokryły środki unijne (w 85%). Rudzka elektrownia, zlokalizowana w dzielnicy Czarny Las, zajmuje powierzchnię prawie 20 tysięcy metrów kwadratowych (wielkość boiska piłkarskiego). Instalacja dostarczy rocznie ok. 300 megawatogodzin energii. To dwukrotnie więcej niż zużywa należący do Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów (GPW) obiekt w Rudzie Śląskiej, zaopatrujący w wodę kilkadziesiąt tysięcy mieszkańców miasta i okolic Bytomia, Gliwic, Pyskowic, Rudy Śląskiej, Tarnowskich Gór, Toszku, Zabrza i Zbrosławic. Fotowoltaika to metoda uzyskiwania prądu bezpośrednio ze słońca. Panel fotowoltaiczny, w odróżnieniu od kolektorów słonecznych, wytwarzających energię cieplną, produkuje energię elektryczną. Zwolennicy fotowoltaiki podkreślają, że jest to bardzo korzystne rozwiązanie, pozwalające zaoszczędzić na zakupach energii. W woj. śląskim na montaż takiej instalacji zdecydował się m.in. szpital reumatologiczno-rehabiltacyjny w Ustroniu. Pierwsza użytkowa instalacja fotowoltaiczna w woj. śląskim powstała na kościele w parafii Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Jaworznie, z inicjatywy jej proboszcza. Największa elektrownia fotowoltaiczna w Polsce, o mocy 1 megawata energii, działa w Wierzchosławicach w województwie małopolskim. W ciągu najbliższych trzech lat GPW planuje budowę kilku elektrowni fotowoltaicznych o łącznej mocy około 5 megawatów. Chce także budować niewielkie elektrownie wodne o mocy 1,5 megawata. Czarny Las to dzielnica już peryferyjna, ulokowana niedaleko Tesco. Sporo nieużytków i terenów poprzemysłowych. Instalacja fotowoltaiczna zwraca uwagę, bo znajduje się najwyżej w okolicy. Najpierw z moim przewodnikiem wchodzimy do wnętrza wzgórza. Jesteśmy w magazynie wody z 12 czynnymi zbiornikami (każdy gromadzi m sześciennych). W środku za żelbetonowymi murami nic nie słychać, mimo że płynie w nich woda aż z Dziećkowic, wodociągiem o średnicy 1,4 metra. Może nim swobodnie przejść człowiek mówi Grzegorz Kamiński, mistrz na oddziale sieci magistralnej GPW Tu gdzie jesteśmy to bufor, zapas wody dla mieszkańców okolicznych miast, gdyby np. awarii uległa centralna magistrala. Wyjście na zewnątrz paraliżuje. Jest zimno, poniżej zera i wieje silny wiatr. Stromymi schodami wchodzimy na górę. Przede mną morze paneli robią wrażenie. Na instalację składa się 1296 monokrystalicznych paneli fotowoltaicznych o mocy 240 Wp. To specjalna jednostka mocy dla paneli fotowoltaicznych mówi Kamiński. Moc zainstalowana całej instalacji to 300 megawatogodzin energii, która jest w stanie zaspokoić potrzeby energetyczne 100 gospodarstw domowych przez okres 1 roku. Generalnym wykonawcą jest firma RenCraft z Bydgoszczy. Oprócz paneli instalacja wyposażona jest w 18 inwerterów, czyli przetworników prądu stałego na prąd zmienny światowej firmy Treści zawarte w publikacji nie stanowią oficjalnego stanowiska organów Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach 16

17 Śląskie jest zielone środowisko SMA, które umożliwiają codzienną kontrolę uzysku energii ze słońca. Pozostała energia przekazywana jest do sieci dystrybucyjnej Tauron za pośrednictwem stacji transformatorowej. Muszę też nadmienić, że zarówno góra jak i dół są bezobsługowe. Oczywiście konserwujemy te instalacje, ale nie musimy ich pilnować. Budowa elektrowni fotowoltaicznej dofinansowanej z zewnętrznych środków unijnych albo funduszy ekologicznych zwraca się w 2 3 lata. Bez dofinansowania zwrot następuje w ciągu 7 10 lat. Jak na instalację energetyczną jest to całkiem przyzwoita stopa zwrotu. Działające na obszarze 4,3 tysiąca kilometrów kwadratowych Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów jest największą w Polsce firmą wodociągową. Codziennie dostarcza prawie 370 tysięcy metrów sześcienncych wody mieszkańcom ponad 60 miast i gmin woj. śląskiego. W sumie z wody z GPW korzysta około 3,5 mln osób. Firma korzysta z energii elektrycznej w ponad 30 lokalizacji w woj. śląskim. Oddział GPW w Rudzie Śląskiej Czarnym Lesie jest przykładem wykorzystania odnawialnych źródeł energii w samym centrum wysoko zurbanizowanej aglomeracji. Poza oczywistą korzyścią energetyczną, inwestycja na Śląsku przyczynia się także do ochrony środowiska. Dzięki wykorzystaniu fotowoltaiki, roczna emisja szkodliwych pyłów i gazów do atmosfery spadnie o około 223 ton. Wyliczono, że to tyle CO 2, ile około 74 tysiąca mieszkańców Rudy Śląskiej emituje codziennie do atmosfery. W powietrze nie trafi także 0,2 tony dwutlenku siarki, 0,35 tony tlenków azotu oraz 0,10 tony pyłów. Na Górnym Śląsku najwięcej energii elektrycznej pochodzi z tradycyjnych elektrowni węglowych. W rejonie stanowiącym nieco ponad 2% powierzchni kraju koncentruje się do 25% emisji dwutlenku siarki, tlenków azotu i pyłów. W Górnośląskim Okręgu Przemysłowym na każdy kilometr kwadratowy przypada około tysiąc ton pyłów rocznie. Inwestowanie w fotowoltaikę ma nie tylko aspekt ekologiczny, ale także ekonomiczny, ponieważ energia elektryczna do napędzania np. pomp i infrastruktury zbiorników oraz obsługi sieci to znaczący koszt dla przedsiębiorstwa tym samym co najmniej kilkanaście procent ceny wody dla odbiorców, to koszty energii. Dzięki pozyskiwaniu jej ze słońca możliwa będzie obniżka kosztów. Przedstawiciele GPW podkreślają, że śląska inwestycja dowodzi, iż elektrownie słoneczne nie muszą być domeną terenów mniej zurbanizowanych lub rolniczych, głównie w centralnej i północnej Polsce. Przedsięwzięcie zrealizowano w sercu śląskiej aglomeracji, w mieście, gdzie znajduje się najwięcej czynnych kopalń węgla kamiennego. Wyłoniono bank kredytujący niskoenergetyczne domy WFOŚiGW w Katowicach był pierwszą w Polsce instytucją, która już dwa lata temu uruchomiła pilotażową bankową linię kredytową na niskoenergetyczne domy, finansowaną ze środków publicznych. W ramach pilotażowego programu podpisano umowy z piętnastoma podmiotami, wykorzystując pulę dostępnych środków niemal w 80 proc. W nowym programie wykorzystano dotychczasowe doświadczenia i zmieniono nieco zasady, by łatwiej było o ten kredyt. W wyniku, ogłoszonego przez WFOŚiGW w Katowicach, przetargu wyłoniono bank, który w latach 2013 i 2014 udzielać będzie osobom fizycznym kredytów preferencyjnych ze środków Funduszu na budowę domów energooszczędnych. Został nim Bank Ochrony Środowiska. 21 grudnia 2012 roku w Katowicach Gabriela Lenartowicz prezes Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Agnieszka Lemanik i Rafał Cieślawski dyrektorzy Oddziałów Banku Ochrony Środowiska w Częstochowie i w Katowicach podpisali umowę na mocy której ze środków Funduszu przeznaczonych zostanie 3 mln złotych na wsparcie budowy domów niskoenergetycznych. Preferencyjne kredyty obejmą zakup i montaż urządzeń niekonwencjonalnych źródeł ciepła (pompy ciepła, kolektory słoneczne), układów wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła (tylko dla układów, dla których odzysk ciepła wynosi minimum 75%), systemu wymiennika gruntowego, instalacji ogrzewania, materiałów izolacyjnych ścian, stropów, dachów, posadzek, a także stolarki okiennej i drzwiowej. Jako obiekt energooszczędny uznano obiekt, dla którego wskaźnik zapotrzebowania na energię końcową (z wyłączeniem energii na przygotowanie ciepłej wody) będzie niższy od 50 kwh na metr kwadratowy rocznie. Okres spłaty kredytu wraz z karencją wynosi 13 lat, a oprocentowanie określono do 0,95 stopy redyskota weksli, lecz nie mniej niż 3,5% w stosunku rocznym. Maksymalna kwota udzielonego wsparcia to 200 tysięcy złotych. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady Europy zobowiązała kraje członkowskie do budowy po 31 grudnia 2020 roku budynków o niemal zerowym zużyciu energii. Większość nowych budynków w Austrii, Szwajcarii czy Niemczech już teraz ma charakter pasywny lub zeroenergetyczny. W Polsce uchwalona w 2011 roku ustawa o efektywności energetycznej przewiduje wzorcową rolę sektora publicznego w podnoszeniu efektywności energetycznej, co przyczyniło się do wzrostu zainteresowania budownictwem energooszczędnym, szczególnie wśród instytucji użyteczności publicznej. Przybywa także prywatnych osób zaangażowanych w budowanie domów oszczędzających energię, a tym samym chroniących środowisko. Dlatego wspieranie budowy niskoenergetycznych obiektów jest jednym z priorytetowych zadań katowickiego Funduszu, zwłaszcza, że wartość strat związanych z utratą ciepła przy ogrzewaniu mieszkań jest wciąż u nas zbyt duża i sięga ponad 10 mld złotych rocznie. Szczegółowe informacje dotyczące zasad udzielania preferencyjnych kredytów na budowę domów niskoenergetycznych dostępne będą w oddziałach Banku Ochrony Środowiska w Katowicach i Częstochowie. Opracowanie: Śląskie jest zielone Grażyna Kurowska 17

18 Śląskie jest zielone Konkurs na realizację kampanii n.t. gospodarki odpadami Celem konkursu organizowanego przez WFOŚiGW w Katowicach jest dofinansowanie w formie dotacji kampanii, której realizacja gwarantuje uzyskanie najlepszych efektów w zakresie skutecznego poinformowania mieszkańców gmin o zagospodarowaniu odpadów komunalnych. Kampanie powinny mieć na celu m.in.: zapoznanie mieszkańców gmin z istotą nowych rozwiązań w gospodarce, odpadami komunalnymi i korzyściami dla środowiska płynącymi z tych rozwiązań, ukazanie korzyści płynących z prowadzenia selektywnej zbiórki odpadów, skuteczne poinformowanie o przyjętym w danej gminie systemie zbierania i zagospodarowania odpadów komunalnych. Działania w ramach kampanii powinny przedstawić mieszkańcom poszczególnych gmin: zasady obliczania i wysokość stawek za gospodarowanie odpadami komunalnymi, terminy, częstotliwości i tryb uiszczania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, wzory deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami, szczegółowy sposób i zakres świadczenia usług w zakresie odbierania i zagospodarowania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, zasady segregacji odpadów, informacje o wydatkowaniu środków uzyskanych z opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Konkurs skierowany jest do gmin, ich związków i stowarzyszeń oraz partnerstw gmin zawiązanych dla celów kampanii a warunkiem przystąpienia do konkursu jest uchwalony lokalny regulamin utrzymywania czystości i porządku na terenie gminy oraz wyznaczenie stawek opłat i szczegółowych zasad ich ponoszenia. Dotacja będzie udzielana z uwzględnieniem efektów zadania do wysokości do 50% kosztów kwalifikowanych, ale nie więcej niż 0,20 złotych w przeliczeniu na mieszkańca gminy. Koszty kwalifikowane do dofinansowania to: wydanie materiałów informacyjno- -edukacyjnych w tym: publikacji gazetowych, informatorów, plakatów, bannerów, broszur, ulotek itp., utworzenie i utrzymanie strony internetowej, produkcja i emisja filmów i audycji informacyjno-edukacyjnych, organizacja seminariów, wykładów, warsztatów, debat, prelekcji itp., organizacja eventów, konkursów, wystaw. Wnioski i załączniki dostępne są na stronie Funduszu: Kryteria oceny to: 1. Oryginalność i innowacyjność kampanii innowacyjne podejście do zagadnień kampanii, atrakcyjność i kreatywność rozwiązań wizualnych i słownych. 2. Dostosowanie działań do specyfiki gminy czytelność i komunikatywność przekazu. 3. Skuteczność przekazu stopień dotarcia do mieszkańców danej gminy. 4. Spójność kampanii zgodność szczegółowego projektu kampanii z założeniami i celami, spójność poszczególnych elementów. 5. Koszty kampanii planowany budżet kampanii, współmierność kosztów do planowanych efektów. WFOŚiGW w Katowicach zastrzega sobie prawo do kontrolowania sposobu wykorzystania przyznanych środków oraz sposobu realizacji zadania. Kompletne wnioski wraz z załącznikami należy składać w siedzibie WFOŚiGW w Katowicach przy ulicy Plebiscytowej 19 w terminie od r. do roku. Informacje dotyczące konkursu można uzyskać pod numerem telefonu: (32)

19 Śląskie jest regionalia zielone rozwój regionalny Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego W sali audytoryjnej Wrocławskiego Centrum Kongresowego przy Hali Stulecia zebrało się ponad 600 osób. Marszałek Rafał Jurkowlaniec rozpoczął spotkanie krótką prezentacją Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego. Marszałek mówił o celach i kierunkach rozwoju województwa do 2020 roku. Podkreślał, że Dolny Śląsk jest regionem, którego potencjał pozwala stawiać sobie ambitne cele. Istniejące bogactwa naturalne umożliwiają działalność przemysłowi wydobywczemu opartemu o nowoczesne technologie. Model gospodarczy regionu musi uwzględniać rozwój usług turystycznych wykorzystujących walory środowiska naturalnego i kulturowego Dolnego Śląska. Jednym z najważniejszych założeń Strategii, o których mówił marszałek, jest powstanie do 2020 roku tzw. Autostrady Nowej Gospodarki czyli obszaru skupionego wokół istniejących i planowanych dróg, który stanie się miejscem dynamicznego rozwoju przemysłu opartego na najnowocześniejszych technologiach. Drugim biegunem wzrostu mają być tereny o wybitnych wartościach przyrodniczych i kulturowych, w tym głównie Przedgórza Sudeckiego i Sudetów oraz Doliny Baryczy, gdzie nowoczesna gospodarka opierać się będzie na wykorzystaniu tych unikalnych zasobów. Strategia Województwa Dolnośląskiego i jej cele priorytetowe: Infrastruktura: drogi szybkiego ruchu, drogi ekspresowe i autostrady mają być osią logistyczną dla przyszłych inwestycji. Mają również stworzyć unikalny i prężnie rozwijający się obszar nazwany Autostradą Nowej Gospodarki. Kluczowe znaczenie ma budowa dróg o znaczeniu ponadregionalnym: A18 (południowa jezdnia autostrady na odcinku Krzywa Olszyna), S3 (Nowa Sól Legnica Lubawka) S5 (Poznań Wrocław Boboszów) oraz S8 (Wrocław/Magnice Świdnica Wałbrzych Jelenia Góra do połączeń transgranicznych). Z punktu widzenia regionu niezwykle istotna jest realizacja projektu Trasy Sudeckiej, która ma za zadanie zintegrować południowy obszar województwa; dokończenie budowy wschodniej obwodnicy Wrocławia (Bielany Łany Długołęka) oraz budowa łącznika w ramach powiązania projektowanej S3 z planowaną autostradą A8 (odcinek Kostomłoty Lubawka). Bardzo istotna jest modernizacja istniejącej infrastruktury kolejowej: linii E-30/CE-30 (Zgorzelec Legnica Wrocław Opole), E-59 (Wrocław Poznań), C-59/2 (Wrocław Kłodzko Międzylesie), CE-59 (Zielona Góra Wrocław) oraz 274 (Wrocław Wałbrzych Jelenia Góra Zgorzelec), czy 137 (Legnica Kamieniec Ząbkowicki Nysa). Zasoby: głównymi gałęziami gospodarki na Dolnym Śląsku będą: produkcja oparta o przemysł wydobywczy i nowoczesne technologie oraz usługi turystyczne wykorzystujące walory środowiska przyrodniczego i kulturowego Dolnego Śląska. Turystyka: odpowiednie zarządzanie zasobami, którymi dysponuje region, przyczyni się do jego wypromowania jako atrakcyjnego miejsca dla rozmaitych rodzajów turystyki. Kluczowe znaczenie ma promocja konkretnych produktów turystycznych, m.in. Szlaku Cysterskiego i Drogi św. Jakuba. Inwestycje turystyczne powinny koncentrować się na rewitalizacji istniejących szlaków turystycznych oraz zmierzać do podniesienia atrakcyjności rzek, przede wszystkim Odry. Bezpieczeństwo: zachowanie równowagi ekologicznej i dobrego stanu środowiska naturalnego jest jednym z podstawowych założeń Strategii. Aby zapewnić mieszkańcom poczucie bezpieczeństwa niezbędne jest również opracowanie i wdrożenie wieloletnich programów ochrony zdrowia. Edukacja i przedsiębiorczość: należy podjąć działania służące uruchomieniu nowych i utrzymaniu się istniejących firm w regionie, zastosować preferencje dla małych i średnich przedsiębiorstw zakorzenionych na Dolnym Śląsku. Ważne jest także budowanie współpracy samorządu i nauki. Kluczowe znaczenie w podejmowanych działaniach powinno mieć opracowanie Dolnośląskiej Podstawy Programowej, która ma uwzględniać specyfikę regionalną i wyzwania dolnośląskiego rynku pracy. Ramy finansowe: potencjalne środki finansowe, które mogą zostać wykorzystane przez sektor publiczny na realizację Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego na lata oszacowano łącznie na 96,4 mld złotych. Daje to średnio około 7,4 mld złotych rocznie. /bp UM/ Port lotniczy Lublin już przyjmuje Pierwszy samolot rejsowy z Londynu wylądował na lubelskim lotnisku pod koniec 2012 roku. Kilkadziesiąt minut później wyruszył w drogę powrotną. Port Lotniczy Lublin został oficjalnie otwarty. W historycznej dla regionu chwili wzięło udział kilkuset gości z całego kraju. Budowa lubelskiego lotniska trwała dwa lata, kosztowała ponad 400 milionów złotych. Port Lotniczy Lublin jest pierwszym w powojennej Polsce lotniskiem wybudowanym od podstaw. To okno na świat i szansa na rozwój naszego regionu podkreślali wszyscy zebrani na uroczystości goście. Na otwarciu Portu Lotniczego Lublin pojawili się m.in. przedstawiciele Kancelarii Prezydenta RP, ministrowie, posłowie, władze miasta i regionu, prezesi innych polskich portów. Port Lotniczy Lublin powstał dzięki staraniom i determinacji samorządowców a także mieszkańców Lubelszczyzny, którzy przy każdej okazji zabiegali o jego powstanie zaznaczył obecny na uroczystości minister transportu Sławomir Nowak. Wszystkim, którzy przyczynili się do wybudowania lubelskiego portu lotniczego podziękował marszałek województwa Krzysztof Hetman. Uroczystość otwarcia Portu Lotniczego Lublin jest chwilą, w której rozpoczynamy pisanie najnowszej historii województwa lubelskiego. Zajmujemy teraz inne miejsce na mapie Polski, Europy i Świata. Odległość przestała mieć znaczenie dodał marszałek Hetman. Wróciliśmy na lotniczą mapę Polski radości nie krył również Grzegorz Muszyński prezes Portu Lotniczego Lublin. Pierwszy samolot linii Ryanair z Londynu Stansted wylądował w Świdniku. Przylecieli nim głównie mieszkańcy Lublina, Chełma i Zamościa, którzy spędzą w rodzinnych stronach zbliżające się święta Bożego Narodzenia. Na pasażerów czekał tłum dziennikarzy i tort w kształcie terminalu i samolotu. Mamy w końcu nasze regionalną autostradę do nieba mówili tuż po wylądowaniu pasażerowie. Wielu z nich podkreśliło również, że dzięki lotnisku w Świdniku będą mogli częściej odwiedzać mieszkającą na Lubelszczyźnie rodzinę. W dobrych nastrojach przyleciała także załoga irlandzkich linii lotniczych, piloci i stewardessy pozowali do zdjęć w mikołajkowych czapkach. Tuż po godzinie wystartował samolot powrotny do Londynu. Wśród pasażerów znalazł się marszałek województwa Krzysztof Hetman. Marszałek Hetman ma w Londynie kilka spotkań biznesowych, w planach jest również spotkanie z Ambasadorem RP w Londynie. Z Portu Lotniczego Lublin odlatują samoloty do Londynu (lotniska w Stansted i Luton), Oslo i Dublina. Połączenia obsługują linie lotnicze Ryanair i WizzAir. Za kilka miesięcy port uruchomi połączenie z Liverpoolem. Budowa lotniska trwała dwa lata i kosztowała ponad 400 milionów złotych. Inwestycja została zrealizowana z udziałem środków z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego. Terminal ma 11 tysięcy metrów kwadratowych powierzchni i istnieje możliwość jego rozbudowy. W dzień oficjalnego otwarcia lotniska w Świdniku, uruchomiono także kolejowe połączenie z Lublina na lotnisko. Przejazd trwa około 15 minut. Trasę obsługuje pięć par pociągów. Pociągi wyruszają z Dworca PKP w Lublinie i dojeżdżają do terminalu lotniska. /bp UM/ 19

20 Biuro Regionalne Województwa Śląskiego w Brukseli Chcesz pomóc w kształtowaniu przyszłości energetycznej Europy? W dniu 23 stycznia bieżącego roku odbył się w Komisji Europejskiej Brukseli Dzień Informacyjny programu europejskiego Inteligentna Energia Europa (IEE). Program IEE wchodzi w skład unijnego Programu Ramowego na Rzecz Konkurencyjności i Innowacji. Jest on zarządzany przez Komisję Europejską oraz podległą jej Agencję Wykonawczą ds. Konkurencyjności i Innowacji (EACI). Głównym celem tego programu jest poprawa efektywności energetycznej w budynkach mieszkalnych oraz przemyśle, czysty transport oraz szersze zastosowanie energii wiatrowej, słonecznej i biomasy. Cele Unii Europejskiej na rok 2020 są powszechnie znane i zawarte są w dokumencie Strategia Europa W ciągu najbliższej dekady Unia planuje zmniejszyć emisję gazów cieplarnianych o 20%, o tyle samo poprawić efektywność energetyczną oraz zwiększyć do 20% udział energii ze źródeł odnawialnych w całkowitej konsumpcji energii w Unii Europejskiej. Program Inteligentna Energia Europa stanowi odpowiedź na realizację tych celów. Znacząca część jego globalnego budżetu, wynoszącego 730 milionów euro, wykorzystywana jest na wspieranie projektów europejskich w wielu sektorach za pomocą corocznych zaproszeń do składania wniosków. Finansowanie pokrywa 75% kwalifikowanych kosztów projektu. Z tej możliwości skorzystało już ponad 500 projektów realizowanych przez ponad 3500 europejskich partnerów. Adresatem programu Inteligentna Energia Europa jest każda organizacja prywatna lub publiczna urzędująca w Unii Europejskiej, jak również Chorwacja, Norwegia, Lichtenstein i Islandia. W projektach, które zazwyczaj trwają od dwóch do trzech lat, powinno uczestniczyć przynajmniej trzech partnerów z trzech państw, czyli tzw. konsorcjum. Składane projekty powinny mieć znaczące oddziaływanie na rynek i mogą uwzględniać takie zagadnienia jak: transfer z jednej części UE do drugiej wiedzy o tym, jak prawidłowo oszczędzać energię oraz jak zwiększać udział OZE. Program IIE interesują projekty o wysokiej widoczności, czyli te, które udostępniają dobre praktyki oraz rozwiązania technologiczne szerokiemu gronu odbiorców. Przy tym jednocześnie mają być stworzone odpowiednie warunki rynkowe, by zostały one przyjęte. Oprócz tego typu projektów program IEE wspiera również wiele innych inicjatyw, takich jak europejski portal internetowy Build Up, poświecony efektywności energetycznej w budynkach, serwis informacyjny ManagEnergy, skierowany dla samorządów lokalnych i regionalnych oraz portal ELTIS, poświecony transportowi miejskiemu. Finansowane w tym roku będą działania polegające na promocji rozpowszechnianiu wielu różnych oszczędności technologii oraz praktyk dostępnych w następujących dziedzinach: Efektywność energetyczna w budynkach oraz przemyśle, rozwój oraz zwiększony udział OZE, czysty transport, transport wydajny energetycznie oraz inicjatywy łączone, czyli organizacja szkoleń dla pracowników, podnoszenie kwalifikacji oraz inteligentna edukacja energetyczna. Należy również zwrócić uwagę, iż nie otrzymują dofinansowania badania naukowe oraz inicjatywy mające wpływ jedynie lokalnie lub na poziomie krajowym. Siła Europy polega na tym, że ludzie z różnych państw i kultur wymieniają doświadczenia, wspólnie pokonują wyzwania przeciwdziałające zmianom klimatu oraz wdrażania celów Strategii Europa Więcej informacji na temat programu: ec.europa.eu/intelligentenergy Europejski Rok Obywateli W związku z dwudziestą rocznicą ustanowienia obywatelstwa UE, wprowadzonego Traktatem z Maastricht w 1993 roku, Komisja Europejska ustanowiła rok 2013 Europejskim Rokiem Obywateli. 10 stycznia w Dublinie ER2013 uroczyście otworzyli przewodniczący Komisji José Manuel Barroso i wiceprzewodnicząca Viviane Reding, wspólnie z irlandzkim premierem Endą Kennym i ministrem do spraw europejskich Lucindą Creighton. Potrzebujemy bezpośredniego zaangażowania obywateli w budowanie silniejszej i bardziej politycznej Unii. Dlatego właśnie rok 2013 jest Europejskim Rokiem Obywateli rokiem poświęconym Wam i Waszym prawom jako Europejczyków oświadczyła wiceprzewodnicząca Viviane Reding, komisarz UE ds. sprawiedliwości. Obywatelstwo Unii to coś więcej niż tylko idea. Jest to konkretna rzeczywistość, która przynosi wymierne korzyści obywatelom. Komisja Europejska chce pomóc obywatelom zrozumieć, jak mogą bezpośrednio korzystać ze swoich praw, a także usłyszeć, dokąd ich zdaniem zmierza Europa. Obywatele europejscy muszą być w stanie głośno mówić o swoich problemach oraz przygotować grunt pod przyszłe wybory europejskie. Czas, byśmy wszyscy wzięli odpowiedzialność za naszą wspólną przyszłość. Aby uświetnić obchody Europejskiego Roku Obywateli, w całej UE zaplanowano na 2013 rok wiele imprez, konferencji i seminariów na szczeblu europejskim, krajowym, regionalnym i lokalnym (kalendarz imprez: 20 Komisja zwiększy także widoczność wielojęzycznych portali internetowych Europe Direct i Twoja Europa, ważnych elementów kompleksowego systemu informacji na temat praw obywateli UE, jak również rolę i widoczność narzędzi służących rozwiązywaniu problemów, takich jak SOLVIT, tak aby obywatele Unii mogli lepiej wykorzystywać i chronić swoje prawa. Mowa tu przede wszystkim o prawach obywateli UE, które stanowią uzupełnienie praw krajowych. Obejmują one prawo do głosowania i kandydowania w wyborach lokalnych i europejskich w państwie UE zamieszkania, prawo do ochrony w placówkach konsularnych dowolnego państwa UE za granicą na tych samych warunkach co obywatele tego państwa, a także prawo do złożenia petycji do Parlamentu Europejskiego, skargi do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich oraz od 2012 roku prawo do udziału w europejskiej inicjatywie obywatelskiej.

21 Biuro Regionalne Województwa Śląskiego w Brukseli prosto z Brukseli Ku stabilności, zatrudnieniu i wzrostowi, czyli irlandzka prezydencja Wraz z 1 stycznia 2013 roku kierownictwo w Radzie Unii Europejskiej przejęła Irlandia, otwierając tym samym rządy nowej trójki, w skład której wchodzą także Litwa i Grecja. Prezydencja Dublina odbywa się pod hasłem wzmocnienia stabilności, zatrudnienia i wzrostu gospodarczego ( for stability, for jobs, for growth ). Irlandia, która obejmuje prezydencję w trudnych czasach kryzysu oraz w obliczu pogarszających się prognoz rozwoju gospodarczego dla UE, swoje priorytety ukierunkowała właśnie na poprawę kondycji ekonomicznej wspólnoty. W pełni pokazują to obszary, które Dublin uznał za swoje priorytety. Premier Irlandii Enda Kenny przedstawiając program Prezydencji mówił To jest nasz przewodni dokument na tą Prezydencję, z którego pomocą odzyskujący siły kraj będzie przewodzić wychodzącej z kryzysu Europie. My już rozpoczęliśmy naszą pracę i będziemy dążyć do wdrożenia tego programu w interesie stabilności, pracy i wzrostu. Nie chcemy tracić ani chwili aby to uczynić teraz jest czas aby przekazać to, na co wszyscy razem wyraziliśmy zgodę Skąd wybór takich a nie innych priorytetów prezydencji? Zabezpieczenie stabilności odnosi się do słabości ekonomicznych i monetarnych podstaw UE, ujawnionych przez kryzys finansowy. Irlandia pragnie mieć swój udział w staraniach na rzecz walki z obecnymi, krótkoterminowymi problemami, równocześnie dbając o ustanowienie bardziej trwałych fundamentów dla stabilności, głównie w postaci Unii Bankowej, procesu Europejskiego Semestru i następnych kroków ku Unii Ekonomiczno Monetarnej. Przed irlandzką prezydencją stoi niezwykle ambitne zadanie dokończenia negocjacji w sprawie unijnego budżetu na lata W swojej agendzie zakładali to również poprzedzający Irlandczyków Cypryjczycy, jednakże unijnym liderom nie udało się w listopadzie osiągnąć porozumienia w sprawie budżetu. Kolejny szczyt odbędzie się już podczas prezydencji Dublina. Doświadczeni Irlandczycy, po raz siódmy za unijnymi sterami, są jednak optymistami i liczą na jak najszybsze osiągnięcie konsensusu. Tradycyjnie, ministrowie kierujący poszczególnymi resortami w kraju przejmującym prezydencję, zaprezentowali priorytety semestru w Parlamencie Europejskim. Brendan Howlin, minister do spraw wydatków publicznych i reform, urzędujący przewodniczący Rady, w czasie posiedzenia komisji Rozwoju Regionalnego (REGI) mówił o tym, że polityka spójności jest kluczową dla Irlandii polityką unijną, zwłaszcza w kontekście aktualnego kryzysu gospodarczego. Polityka spójności jest narzędziem odgrywającym istotną rolę w osiąganiu celów strategii Europa W czasie posiedzenia komisji Transportu i Turystyki (TRAN), irlandzki minister transportu Leo Varadkarem zaznaczył, że infrastruktura europejska jest bardzo ważna może podnieść konkurencyjność Europy. Dlatego też priorytet położony będzie na sieć TEN-T i instrument Łącząc Europę. Jimmy Deenihan, minister sztuki, dziedzictwa i regionu irlandzkojęzycznego podczas posiedzenia komisji Kultury i Edukacji (CULT) podkreślił znaczenie kultury i sektora kreatywnego dla rozwoju Europy. Z zadowoleniem przyjął zaakceptowany przez Radę program Kreatywna Europa zawierający system poręczeń bankowych dla beneficjentów. Podkreślił, że prezydencja irlandzka chce stworzyć korzystne warunki dla przedsiębiorstw związanych z kulturą tak, aby mogły tworzyć nowe, konkurencyjne miejsca pracy. Pat Rabbitte, irlandzki minister ds. komunikacji i energii podczas posiedzenia komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii (ITRE) pokreślił, iż bardzo ważna jest współpraca irlandzkiej prezydencji z Parlamentem Europejskim w procesie demokratyzacji. Swoją pracę minister będzie opierał na trzech głównych priorytetach, a mianowicie: osiągnięcia stabilności gospodarczej, zwiększenia miejsc pracy oraz rozwoju. Wzmocnienie gospodarcze w obszarze energetyki, transportu oraz łączności będą dla mnie kluczowe podkreślił minister. Prezydencja irlandzka będzie również zajmowała się szerokopasmowym internetem, bezpieczeństwem w cyberprzestrzeni oraz polepszeniem cyfryzacji Europy. W obszarze energetyki najważniejszym elementem będzie dokończenie Mapy Drogowej 2050 oraz przegląd legislacji unijnej w obszarze ochrony powietrza. W trakcie obrad komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych (EMPL), minister pracy, przedsiębiorczości i innowacji, Richard Bruton, podkreślił, iż strategia Europa 2020 to nie tylko podstawa dla zrównoważonej gospodarki, ale także działań irlandzkiej prezydencji. W ramach siódmej prezydencji Irlandia zamierza skupić się na kwestiach społecznych, w szczególności poprzez: pracę nad Programem na rzecz społecznej innowacji, wsparcie na rzecz utrzymania obecnych miejsc pracy i tworzenia nowych oraz mobilności pracowników UE. Z kolei na komisji Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów (IMCO), minister Bruton, przedstawiając priorytety prezydencji w obszarze prac przedmiotowej komisji, mówił o konieczności zniesienia barier dla konkurencyjności oraz zmniejszeniu kosztów transakcji (w szczególności dla MŚP). Prezydencja będzie starać się aby nastąpiło porozumienie w sprawie pakietu o zamówieniach publicznych, dyrektywy księgowości i środków audytowych. Zdaniem ministra Musimy przeprowadzić cyfrową rewolucję, aby skutecznie konkurować w XXI wieku co ma na celu poprawę wymiany handlowej oraz konkurencyjności. Simon Coveney, irlandzki minister rolnictwa, żywności i gospodarki morskiej w czasie posiedzenia komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności (ENVI) podkreślił, iż najważniejsze będzie dla niego dokończenie reformy Wspólnej Polityki Rolnej oraz Wspólnej Polityki Rybackiej. Jest to duże wyzwanie polityczne jak podkreślił minister w obszarze podejmowania decyzji ze wszystkimi państwami Unii Europejskiej przy równoległym kształtowania się budżetu na lata

22 Małgorzata Sołtys European Year of Citizens Ja, Europejczyk Europejski Rok Obywateli Jesteśmy obywatelami, to fakt. Mało kto z nas pamięta jednak, że oprócz obywatelstwa polskiego posiadamy jeszcze jedno europejskie, dzięki któremu zwiększa się zakres naszych praw. Postanowiła o tym przypomnieć Komisja Europejska ustanawiając rok 2013 Europejskim Rokiem Obywateli. Słowo obywatel dla każdego może mieć inną wymowę. Wszędzie jednak tam, gdzie o obywatelstwie mówimy, mamy na myśli pewną więź, która łączy jednostkę z jej miejscem zamieszkania wraz ze wszystkimi prawami i obowiązkami, które z tej więzi wynikają. Również obywatelstwo Unii Europejskiej niesie za sobą dość pokaźny pakiet przywilejów. Jak jednak się okazuje, Europejczycy niekoniecznie są o tych prawach dostatecznie poinformowani. Może więc warto się zastanowić, czym jest obywatelstwo europejskie po 20 latach od początku jego funkcjonowania? 20 lat obywatelstwa Choć obywatelstwo europejskie to temat, który na forum Wspólnot Europejskich przewijał się jeszcze zanim formalnie one powstały, dopiero Traktat z Maastricht faktycznie je ustanowił. Jego wejście w życie 1 listopada 1993 roku wprowadziło instytucję, dzięki której każda osoba fizyczna posiadająca obywatelstwo jednego z krajów członkowskich UE staje się automatycznie obywatelem Unii Europejskiej. Istotne jest to, że obywatelstwo to ma charakter dodatkowy. Uściślając nie zastępuje ono obywatelstwa krajowego, ale istnieje niejako obok, uzupełniając katalog obowiązków oraz, a może przede wszystkim, praw. Traktat z Lizbony potwierdza te postanowienia. Co przeciętnemu Europejczykowi daje obywatelstwo europejskie? Wbrew pozorom całkiem sporo. Prawa, które z niego wynikają są również opisane w traktatach, choć nie każdy ma ich świadomość. Ewentualnie nie wszyscy zdają sobie sprawę, dzięki czemu nam one przysługują. Przede wszystkim bowiem, obywatelstwo UE umożliwia swobodne poruszanie się po całym terenie Unii Europejskiej, udział w wyborach (zarówno tych do Parlamentu Europejskiego, jak i samorządowych bez względu na kraj pochodzenia), pozwala na korzystanie z pomocy dyplomatycznej i konsularnej każdego kraju członkowskiego, zgłaszanie się do Ombudsmana (Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich), inicjowanie prawa w ramach Europejskiej Inicjatywy Obywatelskiej, a także pisemne zwracanie się do instytucji unijnych (w tym składanie petycji do Parlamentu Europejskiego). Warto nadmienić, że ów katalog nie jest katalogiem zamkniętym istnieją uprawnienia dodatkowe, takie jak prawa osobowe (np. zakaz dyskryminacji). Wspomniane wyżej prawa akcentuje powstały specjalnie na okazję Europejskiego Roku Obywateli Sojusz ER 2013 (jego angielska nazwa to European Year of Citizens 2013 Alliance), który w manifeście założycielskim zgrupował je pod wspólnym hasłem aktywnego obywatelstwa. ER 2013 to sojusz największych organizacji społeczeństwa obywatelskiego oraz sieci europejskich, którego zadaniem będzie propagowanie centralnego miejsca obywatelstwa europejskiego w politykach UE. We wspomnianym już manifeście można przeczytać, iż jego twórcy chcą uczestniczyć w procesie budowy Europejskiego Obywatelstwa, które poza prawami indywidualnych obywateli, obejmuje poczucie przynależności do wspólnej europejskiej przyszłości. Obywatele o Europie Europejski Rok Obywateli 2013 z jednej strony jest motywowany chęcią uhonorowania wszystkich obywateli UE przez Komisję Europejską. Jednocześnie jest to próba zwiększenia wiedzy zdjęcie: stock 22

23 Europejczyków na temat znaczenia terminu obywatelstwo Unii Europejskiej, podniesienia ich świadomości dotyczącej praw z niego wynikających i istniejących w Unii Europejskiej, możliwości dochodzenia tychże. Nasuwać się może pytanie, czy istnieją ważne przesłanki ku temu, by taką inicjatywę organizować. Odpowiedzią mogą być dane, które stanowią najbardziej obrazowe uzasadnienie dla promowania wspomnianych wyżej wartości. Jak wynika ze specjalnego badania Eurobarometru z 2010 roku 57% obywateli UE nie do końca rozumie znaczenie zwrotu obywatel Unii Europejskiej, natomiast tylko 3% obywateli UE w 2010 roku czuło się bardzo dobrze poinformowanych o swoich prawach. Smutny jest fakt, że wciąż 48% mieszkańców UE uważa, że ta informacja nie jest wystarczająca. W ubiegłym roku również Komisja Europejska postanowiła zbadać, ile dla Europejczyków znaczą prawa wynikające z obywatelstwa. Okazuje się, że najistotniejsze dla nich są prawo do swobodnego przemieszczania się, a także prawa polityczne. W trwającej od maja do września 2012 roku największej konsultacji społecznej w Unii Europejskiej obywatele opowiedzieli się jasno za tym, iż czują się z tymi prawami mocno związani i pragną Europy obywatelskiej, z prawdziwie europejskim obszarem, w którym można zupełnie dowolnie się przemieszczać. Europy wolnej od dyskryminacji i biurokracji. Komisja w akcji Z jednej strony istotne jest tworzenie teoretycznych podstaw obywatelskiej Europy, zapisanych w traktatach i innych dokumentach, z drugiej znów byłyby one niewiele warte bez konkretnych działań. Dzięki ustanowieniu 2013 roku Rokiem Obywateli, Komisja Europejska ma możliwość zainicjowania aktywności, których celem jest spopularyzowanie tego zagadnienia i rozbudzenie poczucia bycia obywatelami Europy przez mieszkańców 27 krajów należących do Unii Europejskiej. Otwarcie Europejskiego Roku Obywateli miało miejsce 10 stycznia, w stolicy sprawującej obecnie prezydencję w Radzie Unii Europejskiej Irlandii Dublinie. Wydarzenie to zaszczycili swoimi wystąpieniami Przewodniczący Komisji Europejskiej Jose Manuel Baroso oraz premier i wicepremier Irlandii Enda Kenny i Eamon Gilmore. Równolegle toczyła się debata pomiędzy Viviane Reding (Wiceprzewodniczącą Komisji Europejskiej) i Lucindą Creighton z Ministerstwa Spraw Zagranicznych Irlandii a obywatelami zarówno tymi, którzy przybyli tego dnia do Dublina, jak i śledzącymi wydarzenie poprzez media społecznościowe. Dublińska debata wpisała się w cykl ogólnoeuropejskich rozmów dotyczących przyszłości Europy, jakie Komisja Europejska przeprowadza z obywatelami i czołowymi politykami zarówno na szczeblach krajowych jak i europejskich. Najbliższa odbędzie się 22 lutego w portugalskim mieście Coimbra. W czerwcu taka debata będzie również miała miejsce w Polsce. Do jej organizacji wytypowano Śląsk, a konkretnie Pszczynę. Ów dialog z obywatelami rozpoczął się już we wrześniu i potrwa aż do końca 2013 roku. Kolejnym istotnym punktem, jaki przewidziała Komisja w ramach Europejskiego Roku Obywateli, będzie zwiększenie widoczności europejskich sieci informacyjnych. Mowa tu przede wszystkim o portalach Twoja Europa oraz sieciach Europe Direct czy SOLVIT. Wszystko po to, by pokazać obywatelom Unii Europejskiej, że mogą wykorzystywać i chronić swoje prawa, a unijne instytucje nie są tworem zamkniętym gdzieś w Brukseli, a narzędziami służącymi im i wychodzącymi jak najbliżej każdego z mieszkańców. Europejskie obywatelstwo każdemu z nas niesie szereg przywilejów. Z pewnością upłynie jeszcze sporo czasu, zanim wszyscy nauczą się w pełni z nich korzystać, tworząc prawdziwie obywatelską, demokratyczną Zjednoczoną Europę. Ważnym jest, by inicjatywy zainaugurowane w związku z Europejskim Rokiem Obywateli 2013 nie zostały zapomniane zarówno ze strony unijnych władz jak i samych mieszkańców UE, a stały się przyczynkiem do tworzenia nowej jakości w relacji obywateli z instytucjami unijnymi. Wszystko po to, by w Unii Europejskiej wykształcił się prawdziwie demokratyczny duch, pozwalający każdemu z jej mieszkańców mieć wpływ na jakość jego własnego życia. Małgorzata Sołtys Punkt Informacji Europejskiej Europe Direct Katowice zdjęcie: stock 23