Organizacje pozarządowepodstawowe. informacje.

Transkrypt

1 Organizacje pozarządowepodstawowe informacje.,, Działalność organizacji pozarządowych jest najtańszym sposobem na utrzymanie stabilnego społeczeństwa. Dasza Havel Białystok

2 Organizacja pozarządowa- pojęcie. Przyjmując podział gospodarki zaproponowany przez P. Druckera wyróżniamy trzy sektory w gospodarce: publiczny sektor rządowy, prywatny sektor przedsiębiorstw oraz trzeci sektor socjalny, pełniący szeroko pojęte funkcje socjalne i obywatelskie 1 i tenże właśnie sektor jest przedmiotem naszych rozważań, ponieważ to w nim funkcjonują organizacje pozarządowe. Zarówno w literaturze, jak i w potocznej mowie używa się zamiennie określeń: trzeci sektor, organizacje pozarządowe, organizacje społeczne czy też organizacje nonprofit, bądź też organizacje niedochodowe. Jest to tak zwane zamieszanie terminologiczne, które wynika z następujących przyczyn: 2 instytucje te są różnie nazywane w różnych kontekstach społecznopolitycznych i teoretycznych; współczesne koncepcje są niedojrzałe i przeniosły się na grunt socjologii z nauk ekonomicznych, politycznych, nauki o zarządzaniu; w socjologii problematyka ta istniała i była częścią innych koncepcji teoretycznych np. teoria społeczeństwa obywatelskiego, teoria wspólnot społecznych, teoria ruchów społecznych; istnieją różne kulturowo-historyczne typy organizacji pozarządowych, co jest wynikiem przyjętej kultury, modelu państwa. W związku z powyższym możemy się spotkać z szeroką gamą definicji organizacji pozarządowych. Departament Informacji ONZ określa organizacje pozarządowe (NGO) jako dobrowolną grupę obywateli, którzy działają w niekomercyjnym celu i zorganizowani są na szczeblu lokalnym, narodowym lub międzynarodowym. Zaś naukowcy z Katolickiego Uniwersytetu w Leuven Patrick Develtera i Benedicte Fonteneau podkreślają, że NGO to organizacje funkcjonujące poza sferą polityczną, choć nie ma antagonistycznej relacji z państwem i wiele z nich funkcjonuje dzięki finansowemu wsparciu przez rząd oraz dzięki możliwościom stwarzanym im przez prawo państwowe. Według nich 1 M. Halamska, Wiejskie organizacje pozarządowe. Wprowadzenie. [w:] M. Halamska, Wiejskie organizacje pozarządowe., Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2008, s M. Halamska, Wiejskie organizacje..., s. 13 2

3 instytucje trzeciego sektora posiadają następujące cechy: są zorganizowane, prywatne, nie rozdzielają zysków między swoich członków, są samorządne, a przynależność do nich jest dobrowolna. 3 Jeszcze inna definicja głosi, że organizacje pozarządowe są to specyficzne, współczesne formy samoorganizacji społecznej, struktury integrujące grupy obywateli, charakteryzujące się względnie dojrzałą tożsamością społeczną, określonym stopniem zorganizowania, prywatnym charakterem inicjatywy, dobrowolnością uczestnictwa, niezależnością i nie komercyjnością, jak również znacznym udziałem wolontariatu oraz odgrywają istotną rolę w kształtowaniu postaw ludzkich, zarówno w odniesieniu do osób uczestniczących w organizacji, jak także mających jakikolwiek z nimi kontakt. 4 Organizacje pozarządowe to także takie struktury organizacyjne, których członkowie poprzez wykorzystanie zasobów własnego środowiska i mobilizację innych osób, starają się rozwiązać problemy różnych grup społecznych, szukają sposobów pokonywania trudności we własnej wspólnocie, a także wychodząc poza własne środowisko wspierają innych w poszukiwaniu rozwiązania ich problemów, trudności. W swych działaniach korzystają z zasobów prywatnych, czasem publicznych, ale celem ich działania są zawsze sprawy publiczne, wspólne, a nie prywatne czy indywidualne. 5 Według ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie organizacjami pozarządowymi są osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną oraz niebędące jednostkami sektora finansów publicznych w rozumieniu przepisów o finansach publicznych (czyli np. organy władzy publicznej, administracji rządowej, sądy, trybunały, państwowe szkoły wyższe, ZUS, KRUS, NFZ, PAN) i niedziałające w celu osiągnięcia zysku, w tym fundacje i stowarzyszenia. 6 Jak widzimy istnieje szereg definicji, z których każda wnosi coś nowego do ogólnego pojęcia odnośnie organizacji pozarządowych, przez co każda z nich jest ważna 3 M. Halamska, Wiejskie organizacje..., s M. Halamska, Wiejskie organizacje..., s R. Kamiński, Aktywność społeczności wiejskich. Lokalne inicjatywy organizacji pozarządowych., Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2008, s Art. 3, ustęp 2, punkt 1-2, Ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariacie z dnia 24 kwietnia 2003 r., Dz. U nr 96 poz.873, tekst jednolity z późniejszymi zmianami. 3

4 dla zrozumienia istoty i sensu funkcjonowania trzeciego sektora we współczesnych realiach gospodarczych. Źródła i początki organizacji pozarządowych na świecie. Początki organizacji pozarządowych sięgają już starożytności i wyrosły z poczucia wspólnoty łączących określoną grupę ludzi tworzących społeczność lokalną. Przykładem może być starożytna Grecja, gdzie działalnością filantropijną zajmowały się prywatne osoby, jak również miasta-państwa poprzez otaczanie opieką inwalidów wojennych oraz wypłacanie im dziennego zasiłku. Ponadto istniał specjalny urząd tzw. sitesis, który zajmował się wydawaniem posiłków ubogim obywatelom, którzy pełnili funkcje urzędowe. 7 Również w starożytnym Rzymie istniały,,organizacje o charakterze bezzwrotnej pomocy tzw. frumentationes (zajmujący się bezpłatnym rozdawnictwem zboża), congiarium (rozdawnictwo wina i oliwy) oraz clientela, która polegała na tym, że bogaty mieszkaniec Rzymu obejmował opieką ubogich obywateli i wspierał ich odzieżą, żywnością i pieniądzem. Izraelici również prowadzili działalność na rzecz ludzi ubogich, jednak przełom nastąpił wraz z pojawieniem się chrześcijaństwa, gdyż misją gminy chrześcijańskiej było niesienie pomocy potrzebującym i w tym celu utworzona została instytucja o nazwie diakonia, która zajmowała się codziennym rozdawaniem jałmużny. 8 Historia organizacji pozarządowych w Polsce. Rozwój organizacji pozarządowych na ziemiach polskich nie ma tak daleko sięgających korzenie, jak starożytny Rzym i to z oczywistych przyczyn, jednak ich początki i rozwój sięgają już wieku XI. W rozwoju polskich organizacji pozarządowych wyróżnia się sześć zasadniczych okresów i są to: 9 1. Okres do roku 1795 pierwsze instytucje dobroczynne działały już w XI wieku; 7 M. Halszka-Kurleto, Organizacje pozarządowe w działalności pożytku publicznego., LexisNexsis, Warszawa 2008, s M. Halszka-Kurleto, Organizacje pozarządowe w..., s M. Halszka-Kurleto, Organizacje pozarządowe w, s

5 wraz z rozwojem administracji kościelnej powstawały zgromadzenia zakonne, klasztory, szpitale przyklasztorne, których zadaniem było sprawowanie opieki nad potrzebującymi; na przełomie XV i XVI wieku powstały górnicze kasy samopomocowe, które czerpały dochody z opodatkowania górnika; okres XVI-XVIII wieku to czas przemian społecznych: migracja ludności wiejskiej do miast, tworzenie się klas społecznych, a wskutek tego wzrost liczby żebraków powstają instytucje o charakterze dobroczynnym mające za cel przeciwdziałać nędzy; pod koniec XVI w. powstają oprócz szpitali, przytułków także zakłady wychowawcze dla dzieci i młodzieży oraz zakłady pracy przymusowej. 2. Lata pod koniec XVIII w. wykształcił się nurt filozoficzno-społeczny (liberalizm), który wpłyną na ożywienie działalności filantropijnej, zarówno indywidualnej, jak i zbiorowej; po utracie suwerenności przez kraj dobroczynnością zajmowały się osoby prywatne, albo w formie indywidualnej lub też w formie fundacji, stowarzyszeń; w Królestwie Pruskim od początku lat 70-tych XIX w. istniał obowiązek opieki publicznej, a od lat 80-tych obowiązek ubezpieczenia chorobowego, od wypadków przy pracy oraz z tytułu podeszłego wieku; w Cesarstwie Austriackim mogły funkcjonować stowarzyszenia oraz istniały przepisy o konieczności niesienia pomocy przez gminę najuboższym; W Rosji opieka społeczna i publiczne lecznictwo były bardzo słabo rozwinięte. 3. Lata powstaje szereg organizacji filantropijnych; uregulowano w sposób prawny funkcjonowanie fundacji oraz stowarzyszeń; 16 sierpnia 1923 r. uchwalono ustawę o opiece społecznej, którą objęta np. dzieci, młodzież, macierzyństwo, osoby starsze, kaleki, inwalidów, 5

6 więźniów po odbyciu kary, bezdomne ofiary wojen oraz osoby dotknięte żebractwem, alkoholizmem, nierządem, włóczęgostwem. 4. Lata po zakończeniu kampanii wrześniowej na ziemiach polskich, które zostały wcielone do krajów okupantów obowiązywały prawa tam obowiązujące; W Generalnej Guberni rozwiązano większość instytucji polskich, istniał jedynie Polski Czerwony Krzyż, jedyną oficjalną świecką organizacją była Rada Główna Opiekuńcza; przy parafiach w dalszym ciągu działały mniej lub bardziej oficjalne zespoły Caritasu; 5. Lata po zakończeniu II wojny światowej wraz ze zmianą ustroju politycznego zmienił się pogląd na socjalistyczną politykę społeczną; państwo było głównym podmiotem polityki społecznej, którą realizowało za pomocą odrębnego organu administracyjnego; od drugiej połowy lat 40-tych zaczął się proces systematycznej likwidacji niezależnych instytucji i organizacji społecznych wszystkie fundacje zostały rozwiązane, a stowarzyszenia działały pod kontrolą władz; państwo konsekwentnie przejmowało kontrolę nad życiem gospodarczym i społecznym, a więc nad oświatą, zdrowiem opieką społeczną; przedsiębiorstwa państwowe zaczęły pełnić ważną funkcje w polityce socjalnej; stan wojenny również nie sprzyjał organizacji społecznych, działały głównie w konspiracji; pod koniec lat 89-tych wprowadzono przepisy prawne dotyczące funkcjonowania fundacji i stowarzyszeń. 6. Okres po 1989 r. w okresie transformacji podjęte zostały działania mające na celu odbudowę tradycyjnych form dobroczynności oraz rozwoju nowych dziedzin działalności pomocowej; 6

7 stopniowo wzrastała liczba organizacji non profit; odradzające się organizacje pozarządowe przyczyniły się do zmniejszenia luki w zaspakajaniu potrzeb socjalnych, która powstała w wyniku ograniczenia opiekuńczej funkcji państwa; podjęto szereg działań w celu uprawomocnienia funkcjonowania organizacji pozarządowych. Natomiast w celu bardziej szczegółowego omówienia rozwoju organizacji pozarządowych w Polsce okres po 1989r. można podzielić na pięć faz, które pokrywają się z kolejnymi kadencjami parlamentarnymi i odzwierciedlają zmiany w polityce państwa wynikające ze zmian w układzie zmian na scenie politycznej. I są to: r. - polityka tworzenia przestrzeni dla sformalizowanych inicjatyw obywatelskich pod rządami solidarnościowymi ustawa prawo o stowarzyszeniach (1989 r.); wolności obywatelskie stały się gwarantem zmian ustrojowych; dynamiczny rozwój infrastruktury trzeciego sektora efekt,,zdjęcia pokrywki ; ulgi podatkowe dla organizacji społecznych i kościelnych; brak oferty w polityce społecznej dla organizacji pozarządowych postrzegano je, jako podmioty,,łatające dziury transformacyjne, czyli wspierające środowiska przegranych reform, wypełniające zadania, z których nie były w stanie wywiązać się służby publiczne r. - polityka stagnacji w okresie rządów defensywnej koalicji SLD-PSL próby administracyjnej kontroli organizacji pozarządowych; pierwsze lokalne doświadczenia współpracy międzysektorowej w oparciu o regulacje prawa miejscowego; wyhamowanie dynamiki rozwoju trzeciego sektora; pierwsze próby uregulowania działalności pożytku publicznego (1996); zasady pomocniczości państwa i dialogu społecznego zostały wpisane 10 M. Rymsza, Polityka państwa wobec sektora obywatelskiego w Polsce w latach , [w:] M. Rymsza, G. Makowski, M. Dudkiewicz, Państwo a trzeci sektor. Prawo i instytucje w działaniu., Fundacja Instytutu Spraw Publicznych, Warszawa 2007, s

8 do Konstytucji RP (1997) r. - polityka niewykorzystanych szans okresu reform ustrojowych koalicji AWS-UW szereg reform społecznych (ubezpieczeń społecznych, ochrony zdrowia, administracji publicznej i edukacji), jednak brak w nich miejsca dla organizacji pozarządowych; wąska operacjonalizacja zasady pomocniczości priorytet tylko dla samorządów terytorialnych; budowanie modelu międzysektorowej współpracy w okresie finalizowania akcesji do UE finalizacja procesu akcesji Polski do UE; ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariacie (2003) powstawanie organizacji pożytku publicznego; wpływ priorytetów UE z zakresu polityki zatrudnienia i przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu; stworzenie podstaw modelu międzysektorowej współpracy między współpracą a kontrolą, czyli polityka,, kija i marchewki próby wzmocnienia państwa; żółta kartka dla decentralizacji, czerwona dla urynkowienia sfery społecznej wzrost zainteresowania organów państwa kontrolowaniem organizacji i hierarchizacją relacji; absorpcja funduszy unijnych rosnąca rola organizacji, jako beneficjentów, wykonawców i administratorów projektów finansowanych ze środków UE. 8

9 Podmioty zaliczane do trzeciego sektora. Wśród podmiotów zaliczanych do sektora organizacji pozarządowych wymienia się najczęściej: 11 fundacje; stowarzyszenia i ich związki, w tym: stowarzyszenia społeczno-kulturalne, stowarzyszenia kultury fizycznej, ochotnicza straż pożarna, zakłady doskonalenia zawodowego mające status stowarzyszeń; organizacje społeczne działające na mocy odrębnych przepisów; związki zawodowe związki pracodawców organizacje samorządów zawodowego i gospodarczego (np. cechy, izby gospodarcze i branżowe, kółka rolnicze i koła gospodyń wiejskich, zrzeszenia transportowców) z wyjątkiem organizacji, w których członkostwo jest obligatoryjne (np. izby lekarskie, rady adwokackie); inne świeckie organizacje społeczne działające na mocy odrębnych przepisów (m.in. Polski Czerwony Krzyż, koła łowieckie, Polski Związek Działkowców, komitety rodzicielskie i rady rodziców, komitety społeczne); organizacje kościelne: instytucje społeczne kościołów (np. szkoły, placówki opiekuńcze, Caritas, redakcje, wydawnictwa) i związków wyznaniowych, prowadzące działalność świecką, w tym także organizacje członkowskie (np. Akcja Katolicka, Bractwo Młodzieży Prawosławnej); partie polityczne. 11 E. Leś, S. Nałęcz, Potencjał ekonomiczny i społeczny sektora non-profit w Polsce. Wybrane wyniki badań międzynarodowych sektora non-profit., [w:] P. Gliński, B. Lewenstein, A. Siciński, Samoorganizacja społeczeństwa polskiego: trzeci sektor., Wydawnictwo IfiS PAN, Warszawa 2002, s oraz J. Herbst, Inny trzeci sektor.organizacje pozarządowe na terenach wiejskich., [w:] M. Halamska, Wiejskie organizacje pozarządowe., Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2008., s

10 Zadania i funkcje organizacji pozarządowych w gospodarce. Organizacje pozarządowe oprócz tego, że istnieją w gospodarce mają do wypełnienia pewne zadania i funkcje. Podstawowym zadaniem organizacji pozarządowych powinno być: 12 zaspokojenie potrzeb indywidualnych i społecznych w małej grupie, w szczególnej atmosferze życzliwości i solidarności; przyjęcie czynnej postawy obywatelskiej w zakresie spraw tzw. ludzkich i lokalnych, a wymagających załatwienia w poczuci dobra ogółu; propagowanie pluralizmu i różnorodności życia społecznego; tworzenie sektora realizacji zadań indywidualnych i społecznych alternatywnego wobec rządowego, swobody wybór metod pracy dający dużą elastyczność w zaspakajaniu potrzeb indywidualnych klientów; stworzenie mechanizmów współudziału społecznego w podejmowaniu decyzji dotyczących różnorodnych problemów i poziomów funkcjonowania nowoczesnego społeczeństwa; duże poczucie niezależności i podmiotowości. Z powyższych zadań wynikają funkcje organizacji non-profit. W literaturze istnieje szeroka gama klasyfikacji funkcji organizacji pozarządowych. Po pierwsze w oparciu o hierarchie ludzkich potrzeb wyróżnia się: 13 funkcję afiliacyjną potrzeba przynależności człowieka do wspólnoty; funkcja integracyjna potrzeba łączenia się, przeciwdziałania izolacji i budowanie więzi społecznych; funkcja ekspresyjna daje możliwość samorealizacji, rozwijania zainteresowań, wnoszenia własnego wkładu w rozwój społeczności lokalnej. Bardziej szczegółowa klasyfikacja obejmuje: 14 wspomaganie rozwoju biologicznego, społecznego, kulturalnego jednostek; 12 W. Toczyski, Rola organizacji pozarządowych w odrodzeniu społeczeństwa obywatelskiego., [w:] M. Załuska, J. Boczoń, Organizacje pozarządowe w społeczeństwie obywatelskim., Biblioteka Pracownika Socjalnego, Katowice 1998, s A. Kamiński, Funkcje pedagogiki społecznej., Warszawa 1982, s M. Winiarski, Funkcje organizacji i stowarzyszeń społecznych w środowisku lokalnym., [w:] T. Pilcha, I. Lepelczyk., Pedagogika społeczna., Warszawa 1993, s

11 przygotowanie człowieka do pełnienia ról społecznych i zawodowych; wzbogacenie życia jednostki; upowszechnianie wiedzy; rozwijanie idei demokracji. Zaś według amerykańskiej encyklopedii,,encyclopedia of social work funkcje trzeciego sektora to : 15 przeciwdziałanie dehumanizacji człowieka w społeczeństwie; umożliwienie swobodnego wyboru kierunku niesionej pomocy przez ofiarodawcę, zgodnie z własnymi preferencjami; zmniejszanie ograniczeń wynikających z systemu demokratycznego i rynku, jako mechanizmu zaspakajania potrzeb społecznych; kontrola społeczna poprzez osłabianie i neutralizowanie napięć społecznych; regulowanie podaży i popytu na usługi społeczne. A ponadto do gamy powyższych funkcji zaliczyć możemy jeszcze podział obejmujący w szczególności: 16 funkcję usług społecznych; innowacyjność społeczną; uczenie demokracji; umożliwiają ekspresję; tworzą środowisko opiniotwórcze; reprezentują interesy środowisk i jednostek słabszych, upośledzonych pod rożnym względem. Każda z klasyfikacji jest niepowtarzalna, ale każda z nich oddaje istotę organizacji pozarządowych i cel jej funkcjonowania jest dla ludzi. 15 E. Leś, Niepaństwowe podmioty polityki społecznej i siły postępotwórcze w mikroskali., [w:] A. Piekary, Terenowa polityka społeczna., Warszawa 1991, s P. Gliński, B. Lewenstein, A. Siciński, Samoorganizacja społeczeństwa polskiego: trzeci sektor., Wydawnictwo IfiS PAN, Warszawa 2002, s

12 Stan sektora organizacji pozarządowych w Polsce. Status polskiego sektora organizacji pozarządowych i stan relacji międzysektorowych są wynikiem przede wszystkim: 17 interpretacji przez partnerów sceny publicznej obiektywnych odmienności sfery aksjonormatywnej i strukturalno-organizacyjnej sektora publicznego i obywatelskiego; roli organizacji trzeciego sektora w realizacji celów i zadań polityki społecznej; poziomu zgodności pomiędzy deklaracjami i działaniami elit politycznych wobec organizacji pozarządowych; dostępu organizacji obywatelskich do zróżnicowanych źródeł finansowania działalności statutowej; stopnia profesjonalizmu urzędników państwowych; jakości i funkcjonowania podmiotów trzeciego sektora. W związku z istnieniem szeregu definicji organizacji pozarządowych, różnych zadań przez nie wykonywanych oraz licznych determinant decydujących o stanie sektora, w którym działają trudno jest w sposób rzetelny określić liczebność podmiotów w ramach sektora organizacji pozarządowych. Na trudności w szacowaniu wpływają ponadto następujące fakty: 18 trzeci sektor obejmuje zróżnicowany wachlarz instytucji i zjawisk samoorganizacji społecznej; bardzo trudno jest określić zakres podmiotowy i przedmiotowy tego sektora; jest on sektorem dynamicznym, wciąż ulegający przeobrażeniom; poszczególne instytucje badawcze przyjmują zróżnicowane rozumienie pojęcia NGO. Przykładowo inne rozumienie organizacji pozarządowych przyjmuje stowarzyszenie,,klon/jawor, które przeprowadza badania odnośnie stanu trzeciego sektora w Polsce, ograniczając się jedynie do fundacji i stowarzyszeń a inne, zgodne z,,ustawą 17 Z. Woźniak, Między rywalizacją a partnerstwem. Bariery współpracy władz publicznych z organizacjami pozarządowymi., [w:] P. Gliński, B. Lewenstein, A. Siciński, Samoorganizacja społeczeństwa polskiego: trzeci sektor., Wydawnictwo IfiS PAN, Warszawa 2002, s M. Halamska, Wiejskie organizacje..., s

13 Według danych REGON - 1 kwietnia 2009 r. w Polsce było: 19 TABELA 1 Projekt Podlaska Sieć Partnerstw na rzecz Ekonomii Społecznej nr POKL /09 o działalności pożytku publicznego i wolontariacie REGON. Ma to oczywiście istotne znaczenie w określeniu ogólnej liczebności instytucji pozarządowych, jednak posługując się przekrojem rodzajów podmiotów w ramach organizacji pozarządowych można w sposób względnie rzetelny określić liczebność trzeciego sektora. Liczebność poszczególnych podmiotów w trzecim sektorze Rodzaj instytucji Liczebność Fundacja Stowarzyszenie Ochotnicza Straż Pożarna Organizacje społeczne ( komitety rodzicielskie oraz społeczne, koła łowieckie ) Związki zawodowe Jednostki Kościoła katolickiego, innych kościołów i związków wyznaniowych Organizacje samorządu gospodarczego i zawodowego Związki polityczne i partie polityczne Brak danych SUMA Źródło: Opracowanie własne na podstawie,, Raport z badania 2008 Stowarzyszenie Klon/Jawor Zaś liczba zarejestrowanych organizacji w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców według województw kształtowała się następująco: Raport z badania 2008, Stowarzyszenie Klon/Jawor 20 Raport z badania 2008, Stowarzyszenie Klon/Jawor 13

14 Liczba organizacji w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców według województw TABELA 2 Województwo Liczba zarejestrowanych organizacji na 10 tys. mieszkańców mazowieckie 22 pomorskie 20 warmińsko-mazurskie 19 lubuskie 19 dolnośląskie 19 zachodnio-pomorskie 18 małopolskie 18 wielkopolskie 17 świętokrzyskie 13 śląskie 14 opolskie 14 lubelskie 15 łódzkie 15 kujawsko-pomorskie 15 podkarpackie 16 podlaskie 16 Źródło: Opracowanie własne na podstawie,, Raport z badania 2008 Stowarzyszenie Klon/Jawor Nie można zapominać, że są to dane dotyczące podmiotów oficjalnie figurujących w rejestrach, a w bardzo wielu przypadkach nie funkcjonujących w rzeczywistości. Wynika to w szczególności z wieku organizacji i tak: 21 10% podmiotów powstało przed 1989 r.; 25% powstało w latach ; 31% zorganizowanych zostało między 2003 r. a 2007 r.; 34% ma ponad 10 lat. 21 Raport z badania 2008, Stowarzyszenie Klon/Jawor 14

15 Ważną tendencją w stanie sektora organizacji pozarządowych jest trend spadkowy dynamiki wzrostu tegoż sektora, a jego przyczyn możemy dopatrywać się w następujących zdarzeniach: 22 wyczerpał się zasób jednostek gotowych do bezinteresownej pracy na rzecz dobra publicznego; brak ustawodawstwa sprzyjającego funkcjonowaniu trzeciego sektora; wzrastająca,,oligarchizacja trzeciego sektora, która przejawia się w braku zainteresowania organizacji silnych, ustabilizowanych, mających wsparcie finansowe, powstawaniem organizacji nowych; niedorozwój społeczeństwa obywatelskiego: niedostatek myślenia w kategoriach państwa, szerzenie się prywaty i korupcji. Trzeci sektor wykształcił się jako suplement sektora prywatnego i publicznego w odpowiedzi na niedostateczną realizację przez państwo zadań w sferze socjalnej i kulturalnej. 23 Pełni szereg zadań w gospodarce i obejmuje swym zasięgiem szeroką gamę jednostek w związku, z czym jego funkcjonowanie jest niezwykle ważne i pożądane szczególnie ze społecznego punktu widzenia. 22 A. Siciński, Spadek dynamiki rozwoju trzeciego sektora., [w:] P. Gliński, B. Lewenstein, A. Siciński, Samoorganizacja społeczeństwa polskiego: trzeci sektor., Wydawnictwo IfiS PAN, Warszawa 2002, s B. Iwankiewicz -Rak, Słabe państwo-silny trzeci sektor? Wybrane problemy rozwoju i funkcjonowania organizacji pozarządowych., [w:] P. Gliński, B. Lewenstein, A. Siciński, Samoorganizacja społeczeństwa polskiego:trzeci sektor., Warszawa 2002, s

16 Bibliografia: 1. Gliński P., Lebenstein B., Siciński A., Samoorganizacja społeczeństwa polskiego: trzeci sektor., Wydawnictwo IfiS PAN, Warszawa Halamska M., Wiejskie organizacje pozarządowe., Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk, Warszawa Halszka-Kurleto M., Organizacje pozarządowe w działalności pożytku publicznego., LexisNexsis, Warszawa Iwankiewicz Rak B., Słabe państwo-silny trzeci sektor? Wybrane problemy rozwoju i funkcjonowania organizacji pozarządowych., [w:] Gliński P., Lebenstein B., Siciński A., Samoorganizacja społeczeństwa polskiego: trzeci sektor., Wydawnictwo IfiS PAN, Warszawa Kamiński R., Aktywność społeczności wiejskich. Lokalne inicjatywy organizacji pozarządowych., Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk, Warszawa Kamiński A., Funkcje pedagogiki społecznej., Warszawa Leś E., Nałęcz S., Potencjał ekonomiczny i społeczny sektora non-profit w Polsce. Wybrane wyniki badań międzynarodowych sektora non-profit., [w:] Gliński P., Lebenstein B., Siciński A., Samoorganizacja społeczeństwa polskiego: trzeci sektor., Wydawnictwo IfiS PAN, Warszawa Leś E., Niepaństwowe podmioty polityki społecznej i siły postępotwórcze w mikroskali., [w:] Piekary A., Terenowa polityka społeczna., Warszawa Rymsza M., Polityka państwa wobec sektora obywatelskiego w Polsce w latach , [w:] Rymsza M., Makowski G., Dudkiewicz M., Państwo a trzeci sektor. Prawo i instytucje w działaniu., Fundacja Instytutu Spraw Publicznych, Warszawa Siciński A., Spadek dynamiki rozwoju trzeciego sektora., [w:] Gliński P., Lebenstein B., Siciński A., Samoorganizacja społeczeństwa polskiego: trzeci sektor., Wydawnictwo IfiS PAN, Warszawa Toczyski W., Rola organizacji pozarządowych w odrodzeniu społeczeństwa obywatelskiego., [w:] Załuska M., Boczoń J., Organizacje pozarządowe w 16

17 społeczeństwie obywatelskim., Biblioteka Pracownika Socjalnego, Katowice Winiarski M., Funkcje organizacji i stowarzyszeń społecznych w środowisku lokalnym., [w:] Pilcha T., Lepalczyk I., Pedagogika społeczna., Warszawa Woźniak Z., Między rywalizacją a partnerstwem. Bariery współpracy władz publicznych z organizacjami pozarządowymi., [w:] Gliński P., Lebenstein B., Siciński A., Samoorganizacja społeczeństwa polskiego: trzeci sektor., Wydawnictwo IfiS PAN, Warszawa Raport z badania 2008, Stowarzyszenia Klon/Jawor 15. Ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariacie z dnia 24 kwietnia 2003r., Dz. U nr 96 poz.873, tekst jednolity z późniejszymi zmianami. 17