ENCYKLOPEDIA MAŁEGO PRZEDSIĘBIORCY. Jak to zrobić... Uzyskanie licencji, pozwolenia...

Transkrypt

1 Wielka ENCYKLOPEDIA MAŁEGO PRZEDSIĘBIORCY 5 Jak to zrobić... Uzyskanie licencji, pozwolenia... Prowadzenie działalności Kiedy nie wystarczy zarejestrować działalności gospodarczej. Sześć odmian spółek handlowych Działalność koncesjonowana Jak uzyskać koncesję na prowadzenie firmy transportowej, ochroniarskiej, energetycznej, lotniczej, nadawczej, górniczej, wytwarzania i sprzedaży broni i amunicji Zezwolenia, licencje, uprawnienia Na wykonywanie jakiej działalności potrzebne jest zezwolenie Transport i nieruchomości Kto może prowadzić działalność ubezpieczeniową i pośredniczyć w obrocie nieruchomościami Działalność regulowana Jakie przepisy określają, które rodzaje działalności gospodarczej są regulowane. Jak uzyskać wpis do rejestru PIENIĄDZE UMOWY PROCEDURY PODATKI PRACOWNICY

2 2 zeszyt 5 1 Prowadzenie działalności gospodarczej Nie zawsze wystarczy rejestracja PROCEDURY Prowadzenie niektórych rodzajów działalności gospodarczej wymaga uzyskania koncesji lub zezwolenia. Przyszły przedsiębiorca musi również określić, w jakiej formie zamierza prowadzić działalność. Obowiązek uzyskiwania koncesji albo zezwoleń na niektóre rodzaje działalności wynika z ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Ta ustawa zawiera ważne dla przedsiębiorców zasady. Tę na przykład, że podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej (definicje str. 23) jest wolne dla każdego na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa. I tę, że organ administracji publicznej nie może żądać ani uzależnić swojej decyzji w sprawie podjęcia, wykonywania lub zakończenia działalności przez zainteresowaną osobę od spełnienia przez nią dodatkowych warunków, w szczególności przedłożenia dokumentów lub ujawnienia danych, nieprzewidzianych przez przepisy powszechnie obowiązujące. Podejmowanie działalności Przedsiębiorca (definicje str. 23) może podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym albo do Ewidencji Działalności Gospodarczej. Wpisowi do ewidencji podlegają przedsiębiorcy będący osobami fizycznymi. Na zasadach określonych w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej może wiązać się dodatkowo z obowiązkiem uzyskania przez przedsiębiorcę koncesji albo wpisu do rejestru działalności regulowanej. PRZEPISY O KONCESJACH Koncesje W Polsce obowiązuje zasada swobody rodzajów prowadzenia działalności, jednak niektóre jej rodzaje podlegają ostrzejszym wymogom. Są to te rodzaje działalności, na których prowadzenie należy uzyskać koncesję lub zezwolenie. Reguły uzyskiwania koncesji określone są w różnych aktach prawnych. Zasadą jest, że koncesje są wydawane na podstawie wniosku, który powinien zawierać oznaczenie przedsiębiorcy, jego siedzibę i adres, numer w rejestrze przedsiębiorców, a także określenie rodzaju i zakresu wykonywania działalności gospodarczej, na którą ma być udzielona koncesja i inne informacje wymagane odrębnymi przepisami, regulującymi daną działalność. Koncesji udziela minister właściwy ze względu na przedmiot działalności podlegającej koncesjonowaniu. Przyznawana jest na czas oznaczony (5 50 lat). Zezwolenia Obowiązek uzyskania zezwoleń (definicje str. 23) odnosi się do bardzo wielu dziedzin działalności gospodarczej. Wynika on z wielu przepisów szczegółowych zawartych w odrębnych ustawach. Przepisy te oraz ustawa o swobodzie działalności gospodarczej określają zarazem, które organy zezwalają na prowadzenie danej działalności oraz wszelkie warunki wykonywania działalności objętej zezwoleniami, a także tryb wydawania, odmowy wydania i cofania zezwoleń. Szczegółowy zakres i warunki prowadzenia działalności koncesjonowanej określają następujące akty prawne: Prawo lotnicze (Dz.U r. nr 130, poz. 1112) Ustawa o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią amunicja oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym i policyjnym (Dz.U. z 2001 r. nr 67, poz. 679) Prawo energetyczne (Dz.U. z 1997 r. nr 54, poz. 348) Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. z 1994 r. nr 27, poz. 96) Ustawa o radiofonii i telewizji (Dz.U. z 2001 r. nr 101, poz. 1114) Szerzej o koncesjach piszemy w dalszej części Encyklopedii PRZYKŁAD: PENSJONAT Planujesz, że twoja działalność będzie polegała na prowadzeniu pensjonatu w nadmorskiej miejscowości. Nie zapomnij jednak zaznaczyć we wniosku o wpis do ewidencji działalności gospodarczej, że myślisz też o usługach gastronomicznych dla gości, a nie wykluczasz również usług cateringowych. Może nawet nigdy z tego nie skorzystasz, ale będziesz mieć jednak taką możliwość. Zwykle decyzja organu zezwalającego na prowadzenie określonych form działalności gospodarczej wiąże się z koniecznością spełniania przez przedsiębiorcę dodatkowych wymogów. Zezwolenie wydawane jest w drodze decyzji administracyjnej. Jeśli przedsiębiorca (osoba) spełni wszystkie warunki, musi otrzymać zezwolenie na prowadzenie działalności w danym zakresie, np. prowadzenie biura rachunkowego, sprzedaży alkoholu czy uzyskania licencji w zakresie prowadzenie usług przewozu osób samochodem osobowym. Rejestracja firmy W zależności od formy, w jakiej będzie prowadzona działalność gospodarcza, przedsiębiorca musi zarejestrować się w odpowiednim urzędzie lub sądzie. Jeśli działalność prowadzona będzie indywidualnie bądź w formie spółki cywilnej, wystarczy rejestracja w urzędzie gminy lub miasta. Jeśli natomiast zakładamy spółkę prawa handlowego, konieczne jest zarejestrowanie jej w Krajowym Rejestrze Sądowym, w odpowiednim wydziale sądu gospodarczego. Pierwszym urzędem, do którego trafia przyszły przedsiębiorca, jest urząd gminy (miasta) właściwy ze względu na miejsce zamieszkania. To tam osoby rozpoczynające prowadzenie indywidualnej działalności gospodarczej, a także wspólnicy spółek cywilnych, rejestrują firmę. Do urzędu zabrać należy dowód osobisty i gotówkę na opłacenie zgłoszenia lub dowód opłaty. Na miejscu wypełnić trzeba urzędowy formularz (zgłoszenie). Co-

3 JAK TO ZROBIĆ... Uzyskanie licencji, pozwolenia dni raz częściej urzędy udostępniają wnioski on-line. Uzupełnienie braków formalnych, w tym przedstawienie dowodu osobistego oraz potwierdzenie uiszczenia opłaty, nastąpi przy odbiorze zaświadczenia o wpisie do rejestru. Krajowy Rejestr Sądowy Rejestr prowadzą sądy rejonowe (sądy gospodarcze), obejmujące swoją właściwością obszar województwa lub jego część. Do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego wpisywane są następujące podmioty: UWAGA ZMIANA DANYCH Zaświadczenie o wpisie Wszelkie zmiany w zakresie danych zawartych w zgłoszeniu, a powstałe po dniu dokonania wpisu do ewidencji, należy zgłaszać w terminie 14 dni od dnia powstania tych zmian. Ta sama zasada dotyczy informacji o zaprzestaniu wykonywania działalności gospodarczej Organ ewidencyjny doręcza zaświadczenie o wpisie do ewidencji nie później niż w terminie 14 dni od dnia zgłoszenia. Formy spółek handlowych spółki jawne, spółki partnerskie, spółki komandytowe, spółki komandytowo-akcyjne, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjne. Wniosek o wpis do rejestru składa się na formularzu właściwym dla danego rodzaju spółki. Złożenie wniosku o wpis do KRS wiąże się z koniecznością poniesienia opłaty sądowej oraz opłaty za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Do wniosku dołącza się dodatkowe dokumenty. Na przykład podczas rejestracji spółki z ograniczoną odpowiedzialnością należy przedłożyć: umowę spółki, listę wspólników (imię i nazwisko albo firmę i siedzibę każdego wspólnika, adres, liczbę i wartość nominalną jego udziałów, a w przypadku, gdy do rejestru zgłoszono spółkę jednoosobową także wzmiankę, że jest on jedynym wspólnikiem spółki), oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wkłady na pokrycie kapitału zakładowego zostały przez wszystkich wspólników w całości wniesione, poświadczone urzędowo wzory podpisów osób uprawnionych do reprezentowania spółki (członków zarządu i prokurentów), dowód powołania poszczególnych członków organów spółki, jeżeli o powołaniu nie stanowi umowa spółki. Wniosek o wpis do rejestru składa się nie później niż w terminie siedmiu dni od dnia zdarzenia uzasadniającego dokonanie wpisu, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Sąd rejestrowy natomiast rozpoznaje wniosek nie później niż w terminie 14 dni od daty jego złożenia. PROCEDURY Polskie prawo przewiduje możliwość tworzenia spółek handlowych w sześciu ich odmianach. Różnią je m.in. zasady odpowiedzialności wspólników za zobowiązania firmy. Wszystkie spółki handlowe mogą działać pod warunkiem zarejestrowania przez sąd gospodarczy w Krajowym Rejestrze Sądowym. Spółka jawna Spółka jawna jest spółką osobową, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową. Spółkę jawną odróżnia od spółki cywilnej przede wszystkim subsydiarna odpowiedzialność (definicje str. 23) wspólnika oraz obowiązek ujawnienia w nazwie co najmniej nazwiska (firmy) jednego ze wspólników. Umowa spółki powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Firma spółki jawnej powinna zawierać nazwiska lub firmy (nazwy) wszystkich wspólników albo nazwisko albo firmę (nazwę) jednego albo kilku wspólników oraz dodatkowe oznaczenie w brzmieniu: spółka jawna. Każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką. Osoba przystępująca do spółki odpowiada za zobowiązania spółki powstałe WNIOSEK DO EWIDENCJI Wniosek o dokonanie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej powinno zawierać: oznaczenie przedsiębiorcy, numer PESEL, o ile taki posiada, oznaczenie miejsca zamieszkania i adresu przedsiębiorcy, a jeżeli stale wykonuje działalność poza miejscem zamieszkania wskazanie tego miejsca i adresu zakładu głównego, oddziału lub innego stałego miejsca wykonywania działalności gospodarczej, określenie przedmiotu wykonywanej działalności gospodarczej zgodnie z Polską Klasyfikacją Działalności (PKD), wskazanie daty rozpoczęcia działalności gospodarczej. Zmianę miejsca zamieszkania zgłasza się w gminie, która była właściwa przed zmianą. czytaj też O rejestrowaniu spółek pisaliśmy szerzej w zeszycie nr 4 Wielkiej Encyklopedii Małego Przedsiębiorcy przydatne adresy (adres internetowy Ministerstwa Gospodarki) (internetowe usługi Krajowego Rejestru Sądowego) przed dniem jej przystąpienia. Każdy wspólnik ma prawo reprezentować spółkę. Prawo wspólnika do reprezentowania spółki dotyczy wszystkich czynności sądowych i pozasądowych spółki. Prawa reprezentowania spółki nie można ograniczyć ze skutkiem wobec osób trzecich. Umowa spółki może przewidywać, że wspólnik jest pozbawiony prawa reprezentowania spółki albo że jest uprawniony do jej reprezentowania tylko łącznie z innym wspólnikiem lub prokurentem. Pozbawienie wspólnika prawa reprezentowania spółki może nastąpić z ważnych powodów na mocy prawomocnego orzeczenia sądu. Prowadzenie spraw spółki może być powierzone jednemu lub kilku wspólnikom bądź na mocy umowy spół-

4 4 zeszyt 5 ki, bądź na podstawie późniejszej uchwały wspólników. Pozostali wspólnicy są wówczas wyłączeni z prowadzenia spraw spółki. Spółka partnerska Spółka partnerska to spółka osobowa utworzona przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą. Może być zawiązana w celu wykonywania więcej niż jednego wolnego zawodu, chyba że odrębna ustawa stanowi inaczej. Umowa spółki partnerskiej powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Partnerami mogą być osoby fizyczne uprawnione do wykonywania wolnych zawodów: adwokata, aptekarza, architekta, inżyniera budownictwa, biegłego rewidenta, brokera ubezpieczeniowego, doradcy podatkowego, maklera papierów wartościowych, doradcy inwestycyjnego, księgowego, lekarza, lekarza dentysty, lekarza weterynarii, notariusza, pielęgniarki, położnej, radcy prawnego, rzecznika patentowego, rzeczoznawcy majątkowego, tłumacza przysięgłego. Wykonywanie wolnego zawodu w spółce może być uzależnione od spełnienia wymagań przewidzianych w odrębnej ustawie. Firma spółki partnerskiej powinna zawierać nazwisko co najmniej jednego partnera, dodatkowe oznaczenie i partner bądź i partnerzy albo spółka partnerska oraz określenie zawodu wykonywanego w spółce. Partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce, jak również za zobowiązania spółki będące następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki. Umowa spółki może przewidywać, że jeden albo i Partnerskie i JAK TO ZROBIĆ... PROBLEM: Firma przed rokiem rozpoczęła działalność. Wywiązała się wówczas m.in. z obowiązku poinformowania o tym inspektoratu pracy. Teraz chce rozszerzyć zakres działalności. Czy to rodzi określone obowiązki wobec inspekcji pracy? ROZWIĄZANIE: Tak, aczkolwiek nie powinny być żadnym problemem. Zgodnie z art. 209 par. 1 Kodeksu pracy pracodawca rozpoczynający działalność musi w ciągu 30 dni od dnia jej rozpoczęcia zawiadomić na piśmie nie tylko właściwego państwowego inspektora pracy, ale także właściwego państwowego inspektora sanitarnego. Informacja ma dotyczyć miejsca, rodzaju i zakresu prowadzonej działalności. Obowiązek ten ciąży na pracodawcy odpowiednio w razie zmiany miejsca, rodzaju i zakresu prowadzonej działalności. A zatem w omawianym przypadku jest konieczne ponowne powiadomienie wspomnianych inspekcji. Trzeba też wiedzieć, że taki wymóg postawiono zwłaszcza w przypadku zmiany technologii lub profilu produkcji, jeżeli zmiana technologii może powodować zwiększenie zagrożenia dla zdrowia pracowników. I jeszcze jedno. Szczególnej kontroli Państwowej Inspekcji Pracy podlegają przedsiębiorcy prowadzący działalność związaną ze zdrowiem i życiem klientów, czyli punkty gastronomiczne, zakłady kosmetyczne, ośrodki wypoczynkowe, itp. Zgłosić się do niej musi jednak każda osoba prowadząca działalność gospodarczą, nie tylko w tych dziedzinach. większa liczba partnerów godzą się na ponoszenie odpowiedzialności tak jak wspólnik spółki jawnej. Wszyscy partnerzy odpowiadają osobiście i solidarnie całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki niezwiązane z wykonywaniem wolnego zawodu, np. zaciągnięcie kredytu przez spółkę, Każdy partner ma prawo reprezentować spółkę samodzielnie, chyba że umowa stanowi inaczej. Pozbawienie partnera prawa reprezentowania spółki może nastąpić tylko z ważnych powodów uchwałą powziętą większością trzech czwartych głosów w obecności co najmniej dwóch trzecich liczby partnerów. Umowa spółki może przewidywać surowsze wymogi powzięcia uchwały. Umowa spółki partnerskiej może przewidywać, że prowadzenie spraw i reprezentowanie spółki powierza się zarządowi. Firmy z oznaczeniem i partner bądź i partnerzy albo spółka partnerska oraz skrótu sp. p. może używać tylko spółka partnerska. Spółka komandytowa Spółka komandytowa to korzystna forma współdziałania jednostek o zróżnicowanym kapitale, umożliwiająca wspólnikom dogodne ukształtowanie odpowiedzialności za zobowiązania spółki oraz za prowadzenie jej spraw. Spółką komandytową jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona. Umowa spółki komandytowej powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Firma spółki komandytowej powinna zawierać nazwisko jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie spółka komandytowa. Jeżeli komplementariuszem jest osoba prawna, firma spółki komandytowej powinna zawierać pełne brzmienie firmy (nazwy) tej osoby prawnej z dodatkowym oznaczeniem spółka komandytowa. Nie wyklucza to zamieszczenia nazwiska komplementariusza, który jest osobą fizyczną. Nazwisko komandytariusza nie może być zamieszczane w firmie spółki. W przypadku zamieszczenia nazwiska lub firmy (nazwy) komandytariusza w firmie spółki komandytariusz ten odpowiada wobec osób trzecich tak jak komplementariusz. Komandytariusz odpowiada za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli tylko do wysokości sumy komandytowej. Odpowiedzialność komplementariuszy jest nieograniczona, za zobowiązania spółki odpowiadają oni całym majątkiem. Spółkę reprezentują komplementariusze, których z mocy umowy spółki albo prawomocnego orzeczenia sądu nie pozbawiono prawa reprezentowania spółki. Komandytariusz może reprezen-

5 JAK TO ZROBIĆ... Uzyskanie licencji, pozwolenia... 5 tować spółkę jedynie jako pełnomocnik. Jeżeli komandytariusz dokona w imieniu spółki czynności prawnej, nie ujawniając swojego pełnomocnictwa, odpowiada za skutki tej czynności wobec osób trzecich bez ograniczenia; dotyczy to także reprezentowania spółki przez komandytariusza, który nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres. Spółka komandytowo-akcyjna Spółka komandytowo-akcyjna to odpowiednia forma dla przedsiębiorców, którzy zamierzają dokapitalizować swoją firmę, a obawiają się wrogiego przejęcia. Spółką komandytowo-akcyjną jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie UWAGA KONIECZNY SZYLD W miejscu wykonywania działalności musi zostać umieszczone zewnętrzne oznaczenie przedsiębiorcy, np. tabliczka z co najmniej następującymi danymi: oznaczenie przedsiębiorcy (nazwa firmy) określenie przedmiotu wykonywanej działalności gospodarczej logo, czyli znak graficzny charakteryzujący przedsiębiorcę, choć nie jest wymagane prawem jego umieszczenie na zewnątrz miejsca wykonywanej działalności PIECZĄTKA FIRMY Pieczątkę można wyrobić w dowolnym punkcie oferującym takie usługi pamiętać trzeba, żeby była na niej określona nazwa firmy (w tym przypadku imię i nazwisko), adres prowadzenia działalności gospodarczej (najlepiej z numerami kontaktowymi) oraz numery REGON i NIP. Koszt wyrobienia pieczątki nie powinien przekroczyć 50 złotych. przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem. Statut spółki komandytowo-akcyjnej powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego. Kapitał zakładowy spółki komandytowo-akcyjnej powinien wynosić co najmniej 50 tys. zł. Firma spółki komandytowo-akcyjnej powinna zawierać nazwiska jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie spółka komandytowo-akcyjna. Akcjonariusz nie odpowiada za zobowiązania spółki. Natomiast komplementariusz odpowiada za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem. Spółkę reprezentują komplementariusze, których z mocy statutu lub prawomocnego orzeczenia sądu nie pozbawiono prawa reprezentowania spółki. Akcjonariusz może reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnik. Jeżeli akcjonariusz dokona czynności prawnej w imieniu spółki, nie ujawniając swojego pełnomocnictwa, odpowiada za skutki tej czynności wobec osób trzecich bez ograniczenia; dotyczy to także reprezentowania spółki przez akcjonariusza, który nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością to popularna spółka kapitałowa, która może być utworzona przez jedną albo więcej osób w każdym celu prawnie dopuszczalnym (chyba że ustawa stanowi inaczej). Spółka z o.o. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może być utworzona przez jedną albo więcej osób w każdym celu prawnie dopuszczalnym, chyba że ustawa stanowi inaczej. Umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Kapitał zakładowy spółki powinien wynosić co najmniej 50 tys. zł. Wartość nominalna udziału nie może być niższa niż 50 złotych. Udziały nie mogą być obejmowane poniżej ich wartości nominalnej. Jeżeli udział jest obejmowany po cenie wyższej od wartości nominalnej, nadwyżkę przelewa się do kapitału zapasowego. Firma spółki może być obrana dowolnie, powinna jednak zawierać dodatkowe oznaczenie spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Za zobowiązania spółki z o.o. odpowiada spółka całym swoim majątkiem. Wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki. Za zobowiązania spółki mogą dopowiadać solidarnie członkowie zarządu, ale tylko wtedy, gdy egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna (odpowiedzialność subsydiarna). Spółkę reprezentuje oraz prowadzi jej sprawy zarząd. Zarząd składa się z jednego albo większej liczby członków. Do zarządu mogą być powołane osoby spośród wspólników lub spoza ich grona. Członek zarządu jest powoływany i odwoływany uchwałą wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Spółka akcyjna Spółka akcyjna to najbardziej złożona forma spółki handlowej, przeznaczona do prowadzenia średnich i dużych RACHUNEK FIRMY Konto firmowe jest niezbędne do prowadzenia działalności gospodarczej, w tym np. do rozliczania się z fiskusem. Założenie go jest sprawą prostą nie wymaga zbyt wielu formalności, ważne, żeby do banku przynieść dokumenty poświadczające rozpoczęcie działalności gospodarczej, przede wszystkim wpis do ewidencji czy rejestru. Problemem jest wybór najciekawszej oferty na rynku. Banki co kilka tygodni wprowadzają nowe oferty dla przedsiębiorców, trudno więc wskazać najkorzystniejszą propozycję. Zwrócić uwagę trzeba szczególnie na stałe koszty prowadzenia rachunku oraz na opłaty za przelewy. Ważne mogą być też warunki udzielania kredytów czy rozliczeń zagranicznych to zależy już jednak od konkretnej sytuacji przedsiębiorcy. przedsiębiorstw. Wymaga zaangażowania dużego kapitału. Zawiązać spółkę akcyjną może jedna albo więcej osób. Spółka akcyjna nie może być zawiązana wyłącznie przez jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Statut spółki akcyjnej powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego. Kapitał zakładowy spółki powinien wynosić co najmniej 500 tys. zł. Wartość nominalna akcji nie może być niższa niż 1 grosz. Firma spółki może być obrana dowolnie, powinna zawierać dodatkowe oznaczenie spółka akcyjna. Za zobowiązania spółki akcyjnej odpowiada spółka całym swoim majątkiem. Akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki. Spółkę reprezentuje oraz prowadzi jej sprawy zarząd. Zarząd składa się z jednego albo większej liczby członków. Do zarządu mogą być powołane osoby spośród akcjonariuszy lub spoza ich grona. Członków zarządu powołuje i odwołuje rada nadzorcza, chyba że statut spółki stanowi inaczej. Członek zarządu może być odwołany lub zawieszony w czynnościach także przez walne zgromadzenie. Ustawa z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. z 2004 r. nr 173, poz.1807 ze zm.). Ustawa z 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. z 2000 r. nr 94, poz ze zm.).

6 6 zeszyt 5 2 Działalność koncesjonowana Kiedy trzeba starać się o koncesję PROCEDURY Decydując się na podjęcie działalności w niektórych branżach, należy liczyć się z koniecznością uzyskania koncesji, określającej zakres i formy prowadzenia usług. Rodzaje działalności koncesjonowanej wymienione są w art. 46 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. Ponieważ katalog działalności koncesjonowanej jest katalogiem zamkniętym, wprowadzenie koncesjonowania innych dziedzin działalności gospodarczej wymaga zmiany wspomnianej ustawy. Szczegółowy zakres i warunki wykonywania działalności koncesjonowanej określają przepisy odrębnych ustaw, np. prawa energetycznego, ustawy o ochronie osób i mienia itp. Co do zasady koncesji udziela odpowiedni minister. Udzielenie, odmowa udzielenia, zmiana i cofnięcie koncesji lub ograniczenie jej zakresu w stosunku do wniosku następuje decyzją administracyjną. Koncesji udziela się na czas nie krótszy niż pięć lat i nie dłuższy niż 50 lat, ale przedsiębiorca może wnioskować o udzielenie koncesji na czas krótszy. Uzyskanie koncesji wiąże się z reguły z koniecznością uiszczania tzw. opłat koncesyjnych. Zasady ich uiszczania trzeba szukać w odpowiednich przepisach, np. w prawie energetycznym. Najpierw wniosek i dokumenty Do uzyskania koncesji na prowadzenie wybranego rodzaju działalności gospodarczej konieczne jest przejście postępowania przed wyznaczonym urzędem. Do wniosku należy dołączyć dokumenty określone w odrębnych przepisach. Przed podjęciem decyzji w sprawie udzielenia koncesji organ koncesyjny może wezwać przedsiębiorcę do uzupełnienia brakującej dokumentacji, czy dokonać sprawdzenia faktów podanych we wniosku. Jeżeli przedsiębiorca nie spełnia wymagań, organ może odmówić udzielenia koncesji lub ograniczyć jej zakres. Przedsiębiorca zobowiązany jest informować o wszelkich zmianach danych podanych we wniosku i załączonych do niego dokumentach w ciągu 14 dni od 5-50 lat ich powstania. Działalność wykonywana na podstawie koncesji podlega kontroli organu koncesyjnego pod względem zgodności z udzieloną koncesją oraz przestrzegania wymogów wynikających z odrębnych ustaw. Koncesja w drodze przetargu Przepisy szczegółowo regulują procedurę wydawania ograniczonej liczby koncesji oraz przeprowadzania przetargu na koncesje, gdy liczba firm chętnych do otrzymania koncesji i spełniających kryteria jest większa niż liczba koncesji do udzielenia. W praktyce przepisy te znajdą zastosowanie np. przy koncesjonowaniu dla stacji radiowych i telewizyjnych. Kiedy organ koncesyjny przewiduje udzielenie ograniczonej liczby koncesji, ogłasza ten fakt w Dzienniku Urzędowym RP Monitor Polski. Jeżeli liczba przedsiębiorców spełniających warunki i dających rękojmię prawidłowego wykonywania działalności objętej koncesją jest większa niż liczba koncesji przewidzianych do udzielenia, organ koncesyjny zarządza przetarg. O tym fakcie musi także poinformować w Monitorze. W ogłoszeniu organ koncesyjny określa m.in. minimalną opłatę, za którą może być udzielona koncesja, miejsce i termin składania ofert, szczegółowe warunki, jakie powinna spełniać oferta. Przetarg przeprowadza właściwy organ koncesyjny, który dokonuje wyboru ofert, kierując się wysokością zadeklarowanych opłat. Jeśli kilku przedsiębiorców zadeklarowało opłatę w takiej samej wysokości, organ koncesyjny wzywa ich do ponownej deklaracji. Na jak długo koncesja Koncesji udziela się na 5 50 lat, ale przedsiębiorca może ubiegać się o krótszy okres. WYJĄTEK OD REGUŁY Obowiązek uzyskania koncesji stanowi wyjątek od wyrażonej w art. 20 Konstytucji RP zasady wolności prowadzenia działalności gospodarczej. Istotą koncesjonowania jest wprowadzenie ograniczeń w podejmowaniu działalności we wskazanych dziedzinach gospodarki, które należą bądź do monopolu państwa bądź mają szczególne znaczenie ze względu na bezpieczeństwo obywateli lub inny ważny interes publiczny. Na przestrzeni ostatnich lat nastąpiła znaczna redukcja zakresu koncesjonowania działalności gospodarczej. Jeszcze 20 lat temu takich dziedzin było ponad 30, podczas gdy dzisiaj jest ich zaledwie kilka. Kiedy odmowa Organ koncesyjny może odmówić udzielenia koncesji lub ograniczyć zakres i przedmiot działalności gospodarczej w stosunku do wniosku o udzielenie koncesji ze względu na zagrożenie interesu gospodarki państwa. Z drugiej strony może to być zagrożenie bezpieczeństwa lub dóbr osobistych obywateli. Z odmową muszą się liczyć także przedsiębiorcy, którzy nie dają wystarczających gwarancji należytego wykonywania działalności gospodarczej (np. w przeszłości wielokrotnie łamali prawo i nie wykonywali obowiązków związanych z prowadzeniem firmy). Oczywiście, do uzyskania koncesji i dalszego wykonywania działalności na jej podstawie potrzebne jest nieprzerwane spełnianie podstawowych warunków określonych w decyzji o udzieleniu koncesji. Przedsiębiorca pod kontrolą Organ koncesyjny jest uprawniony do kontroli działalności gospodarczej w zakresie zgodności prowadzonej działalności z udzieloną koncesją i przestrzegania warunków wykonywania takiej działalności. Kontrola może mieć też na celu zweryfikowanie poziomu ochrony interesów gospodarki państwa, a także ochrony bezpieczeństwa lub dóbr osobistych obywateli. Osoby upoważnione przez organ koncesyjny do dokonywania kontroli są uprawnione w szczególności do wstępu na teren nieruchomości,

7 JAK TO ZROBIĆ... Uzyskanie licencji, pozwolenia... 7 obiektu, lokalu lub ich części, gdzie jest wykonywana działalność gospodarcza objęta koncesją, w dniach i w godzinach, w których ta działalność jest wykonywana lub powinna być wykonywana. Poza tym przysługują im uprawnienia w zakresie żądania ustnych lub pisemnych wyjaśnień, okazania dokumentów lub innych nośników informacji oraz udostępnienia danych mających związek z przedmiotem kontroli. UWAGA NARUSZANIE PRAWA Przedsiębiorca, który w przeszłości źle wykonywał obowiązki związane z prowadzeniem firmy, może mieć kłopoty z uzyskaniem koncesji taka przeszłość jest postrzegana jako brak wiarygodności co do właściwego wykonywania działalności W wyniku przeprowadzonego postępowania kontrolnego organ koncesyjny może cofnąć koncesję albo ograniczyć zakres lub przedmiot działalności gospodarczej określonej w koncesji. Jest to możliwe w kilku przypadkach. Po pierwsze, jeżeli przedsiębiorca nie usunął uchybień w wyznaczonym przez organ terminie lub jeżeli prowadzona działalność rażąco uchybia warunkom wykonywania działalności gospodarczej określonym w koncesji. Po drugie, gdy okaże się, że działania przedsiębiorcy stanowią zagrożenie interesu gospodarki państwa albo bezpieczeństwa samych obywateli. Jest to możliwe także w razie ogłoszenia upadłości przedsiębiorcy. Zamiast koncesji promesa Osoba, która zamierza podjąć działalność gospodarczą wymagającą uzyskania koncesji, może ubiegać się o promesę. W promesie uzależnia się udzielenie koncesji od spełnienia warunków wykonywania działalności gospodarczej wymagającej uzyskania koncesji. Z góry ustala się też okres jej ważności, ale nie może on być krótszy niż sześć miesięcy. W okresie ważności promesy nie można odmówić udzielenia koncesji na wykonywanie działalności gospodarczej określonej w promesie. Wyjątki od tej zasady to sytuacje, gdy np. uległy zmianie dane zawarte we wniosku o udzielenie promesy, wnioskodawca nie spełnił wszystkich warunków określonych w promesie. Art. 57 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. nr 173, poz ze zm.). CO PODLEGA KONCESJONOWANIU Rodzaj działalności Poszukiwanie lub rozpoznawanie złóż kopalin, wydobywanie kopalin ze złóż, bezzbiornikowe magazynowanie substancji oraz składowanie odpadów w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych Wytwarzanie i obrót materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym Wytwarzanie, przetwarzanie, magazynowanie, przesyłanie, dystrybucja i obrót paliwami i energią Ochrona osób i mienia Rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych Przewozy lotnicze JAK TO ZROBIĆ... Kto wydaje koncesje Minister właściwy do spraw środowiska Minister spraw wewnętrznych i administracji Prezes Urzędu Regulacji Energetyki Minister spraw wewnętrznych i administracji Przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego PROBLEM: Przedsiębiorcy udzielono koncesji. Ze względów finansowych nie rozpoczął jednak działalności i koncesję cofnięto. Sytuacja firmy poprawiła się i jej właściciel chce ponownie ubiegać się o prawo do wykonywania działalności koncesjonowanej. Czy to możliwe? ROZWIĄZANIE: Przedsiębiorca może ubiegać się o ponowne udzielenie koncesji nawet w takim samym zakresie co wcześniejsza. Jeżeli przyczyną cofnięcia decyzji było nierozpoczęcie działalności z powodów finansowych, wniosek o koncesję może złożyć w każdym czasie od dnia, w którym została wydana decyzja o jej cofnięciu. Należy pamiętać, że firma może stracić koncesję, gdy wydano prawomocne orzeczenie zakazujące jej prowadzenia koncesjonowanej działalności, rażąco naruszała warunki określone w koncesji albo w wyznaczonym terminie nie usunęła stwierdzonego podczas kontroli stanu faktycznego lub prawnego niezgodnego z warunkami koncesji. W przypadku cofnięcia koncesji z takich przyczyn, firma może wystąpić z ponownym wnioskiem o udzielenie koncesji w takim samym zakresie najwcześniej po trzech latach od cofnięcia koncesji. CO WE WNIOSKU firma przedsiębiorcy, oznaczenie jego siedziby i adresu albo miejsca zamieszkania i adresu oraz adresu głównego miejsca wykonywania działalności gospodarczej numer w rejestrze przedsiębiorców lub w ewidencji oraz numer identyfikacji podatkowej (NIP) określenie rodzaju i zakresu wykonywania działalności gospodarczej, na którą ma być udzielona koncesja Ponadto we wniosku należy podać informacje oraz dołączyć dokumenty określone w szczegółowych przepisach regulujących działalność gospodarczą wymagającą uzyskania koncesji.

8 8 zeszyt 5 Energia elektryczna i cieplna PROCEDURY Koncesji na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania, przetwarzania i obrotu energią, paliwami ciekłymi, udziela prezes Urzędu Regulacji Energetyki. Zgodnie z wymaganiami prawa energetycznego uzyskania koncesji wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie: wytwarzania paliw lub energii magazynowania paliw gazowych w instalacjach magazynowych, skraplania gazu ziemnego, jak również magazynowania paliw ciekłych, przesyłania lub dystrybucji paliw lub energii, obrotu paliwami lub energią. UWAGA OGRANICZENIA Koncesja nie może być wydana wnioskodawcy, który znajduje się w postępowaniu upadłościowym lub likwidacji, któremu w ciągu ostatnich trzech lat cofnięto koncesję, a także skazanemu prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo mające związek z przedmiotem działalności gospodarczej określonej ustawą Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (URE) udziela koncesji wnioskodawcy, który ma siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym. Dodatkowo przedsiębiorca musi dysponować środkami finansowymi w wielkości gwarantującej prawidłowe wykonywanie działalności bądź jest w stanie udokumentować możliwości ich pozyskania. Przedsiębiorca musi również posiadać możliwości techniczne gwarantujące prawidłowe wykonywanie działalności. Konieczne jest także zatrudnienie osób o właściwych kwalifikacjach oraz uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Koncesji udziela się na czas oznaczony (10 50 lat), chyba że przedsiębiorca wnioskuje o udzielenie koncesji na czas krótszy. Prezes URE odmawia udzielenia i Więzienie albo grzywna koncesji, gdy wnioskodawca nie spełnia wymaganych przepisami warunków. Koncesja powinna określać podmiot i jego siedzibę lub miejsce zamieszkania; przedmiot oraz zakres działalności objętej koncesją. Dodatkowo w koncesji powinny znaleźć się szczególne warunki wykonywania działalności objętej koncesją, mające na celu właściwą obsługę odbiorców oraz okres ważności koncesji. Koncesja powinna ponadto określać warunki zaprzestania działalności przedsiębiorstwa energetycznego po wygaśnięciu koncesji lub po jej cofnięciu. Warto pamiętać, że udzielenie koncesji może być uzależnione od złożenia przez wnioskodawcę zabezpieczenia majątkowego w celu zaspokojenia roszczeń osób trzecich, mogących powstać wskutek niewłaściwego prowadzenia działalności objętej koncesją, w tym również szkód w środowisku. Przedsiębiorstwo energetyczne może złożyć wniosek o przedłużenie ważności koncesji, nie później niż na 18 miesięcy przed jej wygaśnięciem. Prezes URE może nakazać przedsiębiorstwu energetycznemu dalsze prowadzenie działalności objętej koncesją przez okres nie dłuższy niż dwa lata, jeżeli wymaga tego interes społeczny. Prawo energetyczne przewiduje możliwość uzyskania promesy na wykonywanie koncesjonowanej działalność gospodarczej. Może się o nią ubiegać przedsiębiorca, który zamierza prowadzić działalność polegającą na: wytwarzaniu, przetwarzaniu, magazynowaniu, przesyłaniu, dystrybucji oraz obrocie paliwami i energią. Promesę wydaje prezes URE w decyzji administracyjnej. W promesie ustala się okres jej ważności (nie może on być krótszy niż sześć miesięcy). W okresie ważności promesy nie można odmówić udzielenia koncesji na działalność określoną w promesie, chyba że uległ zmianie stan faktyczny lub prawny podany we wniosku o wydanie promesy. Z wnioskiem o udzielenie koncesji występują przedsiębiorcy, którzy zamierzają prowadzić działalność gospodar- Prowadzenie działalności gospodarczej bez wymaganej koncesji podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny. WNIOSEK O KONCESJĘ Wniosek o udzielenie koncesji powinien zawierać w szczególności: oznaczenie wnioskodawcy i jego siedziby lub miejsca zamieszkania, a w razie ustanowienia pełnomocników do dokonywania czynności prawnych w imieniu przedsiębiorcy również ich imiona i nazwiska określenie przedmiotu oraz zakresu prowadzonej działalności, na którą ma być wydana koncesja informacje o dotychczasowej działalności wnioskodawcy, w tym sprawozdania finansowe z ostatnich trzech lat, jeżeli podmiot prowadzi działalność gospodarczą określenie czasu, na jaki koncesja ma być udzielona, wraz ze wskazaniem daty rozpoczęcia działalności określenie środków, jakimi dysponuje podmiot ubiegający się o koncesję, w celu zapewnienia prawidłowego wykonywania działalności objętej wnioskiem numer w rejestrze przedsiębiorców albo ewidencji działalności gospodarczej oraz numer identyfikacji podatkowej (NIP) COROCZNE OPŁATY Przedsiębiorca, któremu udzielono koncesji, musi corocznie wnosić z tego tytułu opłatę. Koncesjonariusz zobowiązany jest wnosić opłatę w wysokości stanowiącej iloczyn przychodów uzyskanych z działalności objętej koncesją oraz współczynnika opłat (0,0004 dla paliw ciekłych), przy czym opłata ta nie może być mniejsza niż 200 zł i nie większa niż 1 mln zł. Kwoty te określono w rozporządzeniu Rady Ministrów z 5 maja 1998 r. w sprawie wysokości i sposobu pobierania przez prezesa URE corocznych opłat wnoszonych przez przedsiębiorstwa energetyczne, którym została udzielona koncesja (Dz.U. nr 60, poz. 387 ze zm.).

9 JAK TO ZROBIĆ... Uzyskanie licencji, pozwolenia... 9 czą polegającą na obrocie następującymi paliwami ciekłymi: benzynami silnikowymi innymi niż benzyny lotnicze, paliwami lotniczymi, olejami napędowymi, olejami opałowymi, gazem płynnym, jeśli roczna wartość obrotu przekracza 10 tys. euro. Wnioski przesyła się do właściwego Oddziału Terenowego Urzędu Regulacji Energetyki lub do Departamentu Przedsiębiorstw Energetycznych Urzędu Regulacji Energetyki, zgodnie z ich kompetencjami. Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz.U. z 2006 r. nr 89, poz. 625 z późn. zm.). JAK TO ZROBIĆ... PROBLEM: Po złożeniu wniosku o udzielenie koncesji przedsiębiorca może być zobowiązany do przedstawienia dodatkowych dokumentów. Czy jeśli tego nie zrobi, traci szanse na koncesję? ROZWIĄZANIE: Obowiązkiem organu koncesyjnego jest sprawdzenie, czy wnioskodawca spełnia warunki określone przepisami prawa, wymagane do wykonywania określonej działalności gospodarczej. Na podstawie art. 50 pkt 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej prezes URE może żądać dodatkowych informacji i dokumentów w celu uprawdopodobnienia możliwości spełnienia przez przedsiębiorcę wymaganych przepisami warunków. Nienadesłanie pomimo wezwania wymaganych dokumentów stanowi przesłankę pozostawienia wniosku bez rozpatrzenia. Ponowne złożenie wniosku wraz ze wszystkimi wymaganymi dokumentami spowoduje wszczęcie nowego postępowania. Lotnicza działalność gospodarcza PROCEDURY Prowadzenie działalność w zakresie lotnictwa cywilnego wymaga koncesji, którą wydaje prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego. Koncesji na podjęcie i wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie przewozu lotniczego udziela prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego zgodnie z unijnym rozporządzeniem nr 2407/92/EWG z 23 lipca 1992 r. w sprawie licencjonowania przewoźników lotniczych. Do lotów lokalnych nieobejmujących przewozu lotniczego między różnymi lotniskami stosuje się przepisy dotyczące koncesjonowania zawarte w rozporządzeniu nr 2407/92/EWG z dnia 23 lipca 1992 r. w sprawie licencjonowania przewoźników lotniczych, z wyjątkiem art. 5 ust. 1-4 i 6 tego rozporządzenia. UWAGA ZWOLNIENIE Nie trzeba koncesji na przewóz lotniczy wykonywany wyłącznie przy użyciu statków powietrznych bezsilnikowych lub o masie startowej nieprzekraczającej 495 kg Koncesja udzielana jest na wniosek przedsiębiorcy. Wniosek o udzielenie koncesji powinien zawierać: oznaczenie przedsiębiorcy, jego siedzibę i adres oraz główny ośrodek działalności przedsiębiorstwa; numer w rejestrze przedsiębiorców; określenie rodzaju i zakresu wykonywania zamierzonej działalności gospodarczej; inne informacje wymagane przepisami ustawy. Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego może zobowiązać wnioskodawcę do przedstawienia w wyznaczonym terminie dodatkowych danych i dokumentów mogących uprawdopodobnić, że spełni on warunki wykonywania działalności gospodarczej, które będą określone w koncesji lub wynikają z właściwych przepisów. W wydanej koncesji prezes urzędu określi osobę koncesjonariusza i jego siedzibę lub miejsce zamieszkania osoby fizycznej oraz strukturę kapitałową spółki koncesjonariusza, o ile działa on w takiej formie prawnej. Znajdą się tam postanowienia dotyczące rodzaju, zakresu i przedmiot działalności objętej koncesją oraz informacje dotyczące obszaru działalności, terminu rozpoczęcia działalności. Dodatkowo wskaże okres, na jaki koncesja jest udzielana, oraz szczególne warunki wykonywania działalności koncesjonowanej. Prezes urzędu udziela, odmawia udzielenia, zmienia, w tym ogranicza przedmiot, zakres lub obszar działalności objętej koncesją, zawiesza wykonywanie, na określony czas, działalności objętej koncesją oraz cofa koncesję w drodze decyzji administracyjnej. Ustawa z 3 lipca 2002 r. Prawo lotnicze (Dz.U. z 2006 r. nr 100, poz. 696 ze zm.). Rozporządzenie ministra infrastruktury z 2 grudnia 2002 r. w sprawie dokumentów oraz informacji, jakie jest obowiązany przedstawić przedsiębiorca... (Dz.U. z 2002 r. nr 219, poz ze zm.). ZAŁĄCZNIKI DO WNIOSKU Przedsiębiorca ubiegający się o koncesję na wykonywanie przewozu lotniczego musi przedstawić dokumenty określające: status prawny (osoby prawne statut lub umowę spółki wraz ze wszystkimi zmianami, osoby fizyczne dokument potwierdzający tożsamość, numer PESEL oraz miejsce stałego zamieszkania); odpis z rejestru przedsiębiorców; kopię zaświadczenia o nadaniu numeru identyfikacyjnego w krajowym rejestrze podmiotów gospodarki narodowej REGON; kopię decyzji o nadaniu numeru identyfikacji podatkowej NIP; listę udziałowców lub akcjonariuszy, wykaz członków zarządu i rady nadzorczej (ich obywatelstwo i miejsca stałego zamieszkania); certyfikat przewoźnika lotniczego; oświadczenie woli złożone w formie aktu notarialnego, zapewniające, że nie zgłoszono wniosku o ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy lub nie znajduje się on w stanie likwidacji; plan gospodarczy przedsiębiorstwa obejmujący co najmniej dwa lata działalności, dokument potwierdzający posiadanie tytułu prawnego do dysponowania statkiem powietrznym w liczbie: nie mniej niż dwa do wykonywania przewozu regularnego, jeden lub więcej do wykonywania przewozu nieregularnego.

10 10 zeszyt 5 Broń i amunicja PROCEDURY Zasady podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym określa specjalna ustawa. Działalność gospodarcza w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym musi być prowadzona w sposób zapewniający ochronę życia i zdrowia ludzkiego, mienia oraz środowiska naturalnego. Koncesji udziela, odmawia udzielenia, zmienia, cofa lub ogranicza jej zakres, w drodze decyzji, minister spraw wewnętrznych. Przed udzieleniem koncesji organ koncesyjny jest obowiązany zasięgnąć opinii ministra obrony narodowej, ministra właściwego do spraw gospodarki, szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i właściwego komendanta wojewódzkiego Policji. UWAGA ORZECZENIE LEKARZA Koncesjonariusze obowiązani są przedstawić co pięć lat orzeczenie lekarskie i psychologiczne o braku przeciwwskazań do wykonywania lub kierowania działalnością gospodarczą, w zakresie objętym koncesją Organ koncesyjny zawiadamia o udzieleniu koncesji, jej zmianie lub cofnięciu właściwych ze względu na siedzibę przedsiębiorcy lub miejsce wykonywania działalności gospodarczej wojewodę, komendanta wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej, komendanta wojewódzkiego Policji, głównego inspektora pracy, ministra obrony narodowej, ministra właściwego do spraw gospodarki i szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. OBOWIĄZKI KONCESJONARIUSZA Koncesja w zakresie obrotu bronią i amunicją może być udzielona osobie fizycznej, która: posiada obywatelstwo polskie, bądź obywatelstwo innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, jak również innego państwa, jeżeli otrzymała na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zezwolenie na osiedlenie się lub zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich albo na zasadzie wzajemności, o ile umowy międzynarodowe ratyfikowane przez Rzeczpospolitą Polską nie stanowią inaczej. Osoba ta musi mieć ukończone 25 lat (21 lat w przypadku rusznikarzy). Ustaw określa dodatkowe wymagania w zakresie odpowiedniego wykształcenia, oraz przygotowania zawodowego osoby fizycznej i innych warunków koniecznych do uzyskania koncesji. Koncesja może być także udzielona innemu przedsiębiorcy, jeżeli co najmniej dwie osoby będące członkami organu zarządzającego przedsiębiorstwa albo członek organu zarządzającego przedsiębiorstwa i ustanowiony przez ten organ do kierowania działalnością określoną w koncesji prokurent lub pełnomocnik spełniają warunki do posiadania koncesji przez osoby fizyczne. Dodatkowo koncesji udziela się przedsiębiorcy, który: nie jest wpisany do rejestru dłużników niewypłacalnych, prowadzonego przez Krajowy Rejestr Sądowy, oraz udokumentował możliwość spełnienia warunków zapewniających prawidłowe wykonywanie działalności gospodarczej objętej koncesją. Koncesjonariusz musi: podjąć działalność gospodarczą w terminie sześciu miesięcy od daty wydania koncesji lub planowanej daty rozpoczęcia działalności gospodarczej, zawiadomić organ koncesyjny o podjęciu działalności gospodarczej, w terminie 14 dni, od dnia jej podjęcia, a także o jej zaprzestaniu zawiadomić organ koncesyjny w terminie 14 dni o zmianach stanu faktycznego i prawnego w zakresie danych zawartych we wniosku o wydanie koncesji i w dokumentach stanowiących załączniki do tego wniosku, powstałych po dniu wydania koncesji zabezpieczyć wytworzone i zgromadzone towary w przypadku zaprzestania wykonywania działalności gospodarczej BEZ KONCESJI Nie jest wymagane uzyskanie koncesji na obrót wyrobami pirotechnicznymi: wymienionymi w przepisach wydanych na podstawie art. 9 ust. 8 ustawy z 21 czerwca 2002 r. o materiałach wybuchowych (...) do użytku cywilnego (Dz.U. nr 117, poz i nr 238 ze zm.) stosowanymi w kolejnictwie, leśnictwie, modelarstwie, motoryzacji, ratownictwie, rolnictwie i żegludze Przed wystąpieniem o wydanie opinii przedsiębiorca może zwrócić się o określenie wymagań dotyczących przewidywanej działalności gospodarczej. Wniosek o udzielenie koncesji powinien zawierać: firmę przedsiębiorcy, jego siedzibę i adres oraz adres wykonywania działalności gospodarczej, numer w rejestrze przedsiębiorców lub ewidencji działalności gospodarczej, numer identyfikacji podatkowej (NIP), określenie rodzaju i zakresu działalności gospodarczej, na którą ma być udzielona koncesja, wnioskowany czas, na jaki ma być udzielona koncesja, wskazanie planowanej daty rozpoczęcia działalności, dane osobowe przedsiębiorcy oraz dane członków organu zarządzającego przedsiębiorcy, prokurentów i pełnomocników. Koncesja może ustalać szczególne warunki wykonywania działalności, określone przez organ koncesyjny, mające na celu zapewnienie ochrony życia i zdrowia ludzkiego, mienia oraz środowiska naturalnego. Zamieszcza się w niej pouczenie o obowiązku powiadomienia organu koncesyjnego o podjęciu działalności gospodarczej w terminie sześciu miesięcy od daty wydania koncesji lub planowanej daty rozpoczęcia działalności gospodarczej, pod rygorem jej cofnięcia. Ustawa z 22 czerwca 2001 r. o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi... (Dz.U. z 2001 r. nr 67, poz. 679 ze zm.).

11 JAK TO ZROBIĆ... Uzyskanie licencji, pozwolenia Działalność górnicza i geologiczna PROCEDURY Koncesji wymaga poszukiwanie lub rozpoznawanie złóż kopalin, wydobywanie kopalin ze złóż oraz bezzbiornikowe magazynowanie substancji i składowanie odpadów w górotworze. Koncesji na działalność poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopalin wykonywaną w granicach obszarów morskich Polski oraz w zakresie poszukiwania, rozpoznawania i wydobywania kopalin podstawowych solanek, wód leczniczych i termalnych oraz innych kopalin leczniczych zaliczonych do kopalin podstawowych udziela minister ochrony środowiska. Natomiast koncesji na poszukiwanie, rozpoznawanie lub wydobywanie kopalin podstawowych i pospolitych marszałek województwa. Koncesji udziela także starosta w przypadku poszukiwania, rozpoznawania i wydobywania kopalin pospolitych, jeżeli jednocześnie spełnione są odpowiednio następujące wymagania: obszar zamierzonej działalności nie przekroczy powierzchni 2 ha, wydobycie kopaliny w roku kalendarzowym nie przekroczy 20 tys. m. sześc., działalność będzie prowadzona bez użycia materiałów wybuchowych. Jeżeli przemawia za tym szczególnie ważny interes państwa lub szczególnie ważny interes społeczny, związany zwłaszcza z ochroną środowiska, udzielenie koncesji może być uzależnione od WYGAŚNIĘCIE KONCESJI Koncesja wydana na podstawie prawa górniczego wygasa: z upływem czasu, na jaki została wydana jeżeli stała się bezprzedmiotowa w razie likwidacji przedsiębiorcy w razie zrzeczenia się koncesji ustanowienia zabezpieczenia roszczeń, mogących powstać wskutek wykonywania działalności objętej koncesją. Formę i wielkość zabezpieczenia ustala się w koncesji w zależności od rodzaju prowadzonej działalności, przestrzeni objętej koncesją, czasu, na jaki koncesja została wydana, oraz stopnia szkodliwości zamierzonej działalności dla środowiska. Organ koncesyjny może zobowiązać wnioskodawcę do przedstawienia danych określających stan prawny nieruchomości objętych wpływami zamierzonej działalności, a w przypadku nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym danych z ewidencji gruntów i budynków. Szczegółowe wymagania dotyczące wniosku o udzielenie koncesji dla poszczególnych rodzajów omawianej działalności gospodarczej zawiera ustawa prawo geologiczne i górnicze. Koncesja powinna określać rodzaj i sposób prowadzenia działalności objętej koncesją, przestrzeń, w granicach której ma być prowadzona ta działalność, okres ważności koncesji ze wskazaniem terminu rozpoczęcia działalności; a także inne wymagania dotyczące wykonywania działalności objętej koncesją, w szczególności w zakresie bezpieczeństwa powszechnego i ochrony środowiska. Cofnięcie albo wygaśnięcie koncesji nie zwalnia przedsiębiorcy z obowiązków dotyczących ochrony środowiska oraz związanych z likwidacją zakładu górniczego. Zakres i sposób ich wykonania ustala organ koncesyjny w decyzji o cofnięciu koncesji albo stwierdzającej wygaśnięcie koncesji, w uzgodnieniu z właściwym wójtem, burmistrzem albo prezydentem miasta oraz z właściwym organem nadzoru górniczego, a w przypadku działalności prowadzonej w granicach obszarów morskich z ministrem właściwym do spraw gospodarki morskiej. Ustawa z 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. z 2005 r. nr 228, poz.1947 ze zm.). Rozpowszechnianie programów RTV PROCEDURY Rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych, z wyjątkiem programów publicznej radiofonii i telewizji, wymaga podjęcia uchwały przez Krajową Radę Radiofonii i Telewizji. Przewodniczący Krajowej Rady podejmuje decyzję w sprawie koncesji na podstawie uchwały Krajowej Rady. Decyzja w tej sprawie jest ostateczna. Przewodniczący KRRiT w porozumieniu z prezesem Urzędu Komunikacji Elektronicznej ogłasza w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej Monitor Polski informacje o możliwościach uzyskania koncesji na rozpowszechnianie programu radiowego lub telewizyjnego i ustala termin, nie krótszy niż 45 dni, do składania wniosków. W ogłoszeniu tym określa przedmiot postępowania oraz warunki konieczne do uzyskania koncesji. Koncesja może być udzielona osobie fizycznej, posiadającej obywatelstwo polskie i stałe miejsce zamieszkania w Polsce, lub prawnej z siedzibą w Polsce. Koncesja dla spółki z udziałem osób zagranicznych może być udzielona, jeżeli: udział osób zagranicznych w kapitale zakładowym nie przekracza 49 proc., umowa lub statut spółki przewidują, że: członkami zarządu spółki będą w większości osoby posiadające obywatelstwo polskie i stałe miejsce zamieszkania w Polsce, bądź też w zgromadzeniu wspólników lub w walnym zgromadzeniu udział głosów osób zagranicznych i spółek zależnych, w rozumieniu kodeksu spółek handlowych, od osób zagranicznych nie może przekroczyć 49 proc. lub też członkami rady nadzorczej spółki będą w większości osoby posiadające obywatelstwo polskie i stałe miejsce zamieszkania w Polsce. Koncesja obowiązuje 10 lat. Nadawca obowiązany jest do corocznego składania Krajowej Radzie sprawozdania finansowego w formie zgodnej z ustawą z dn. 29 września 1994 r. o rachunkowości. Koncesja obejmuje również wykorzystanie sygnału telewizyjnego do rozpowszechniania przekazów tekstowych. Koncesja może być udzielona na rozpowszechnianie w sieciach kablowych lub w sposób satelitarny programu poświęconego wyłącznie: telesprzedaży lub promocji działalności własnej nadawcy. Ustawa z 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji (Dz.U. z 2004 r. nr 253, poz ze zm.).

12 12 zeszyt 5 Prowadzenie firmy ochroniarskiej PROCEDURY Świadczenie usług ochrony osób i mienia wymaga uzyskania koncesji. W przypadku prowadzenia ochrony osób i mienia polegającej na montażu zabezpieczenia technicznego, np. systemów alarmowych, jest ono konieczne tylko w niektórych przypadkach. Koncesję wydaje minister spraw wewnętrznych i administracji, po zasięgnięciu opinii właściwego komendanta wojewódzkiego Policji. UWAGA WNIOSEK POCZTĄ Dokumenty w sprawie udzielenia koncesji prowadzonych w departamencie zezwoleń i koncesji można składać osobiście w Biurze Podawczym Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji ul. Rakowiecka 2a lub przesyłać drogą pocztową. Informacje o postępowaniach administracyjnych w toku udzielane są, po podaniu numeru sprawy, pod numerem telefonu (022) Dla kogo koncesja Koncesja jest wydawana na wniosek przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną, jeżeli posiada licencję drugiego stopnia zezwalającą na prowadzenie bezpośredniej ochrony fizycznej lub montażu zabezpieczeń technicznych. O koncesję mogą ubiegać się również np. spółki handlowe, jeżeli taką licencję posiada co najmniej jedna osoba będąca wspólnikiem spółki cywilnej, jawnej lub komandytowej, członkiem zarządu, prokurentem lub pełnomocnikiem ustanowionym przez przedsiębiorcę do kierowania działalnością określoną w koncesji. Taką licencję wydaje komendant wojewódzki Policji, właściwy ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy. Prowadzenie ochrony osób i mienia realizowanej w formie zabezpieczenia technicznego rzadko wymaga koncesji. Jest to konieczne, gdy będzie ona prowadzona na terenie obiektów podlegających obowiązkowej ochronie. Ich poufną ewidencję prowadzi wojewoda. Potrzebne dokumenty Do wniosku, który zainteresowany przedsiębiorca musi złożyć w MSWiA, należy dołączyć szereg dokumentów 720 tys. zł (wzór wniosku można znaleźć na stronie internetowej ministerstwa). Wnioskodawca powinien przedstawić m.in. dokument określający status przedsiębiorcy, adres jego siedziby lub miejsce zamieszkania, wraz ze wskazaniem obszaru i miejsca wykonywania działalności gospodarczej, zakresu oraz formy usług o ochronę osób i mienia, terminu ważności koncesji i daty rozpoczęcia działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia. Poza tym potrzebna jest urzędowo poświadczona kopia dokumentu stwierdzającego posiadanie licencji drugiego stopnia przez przedsiębiorcę będącego osobą fizyczną. W przypadku innego przedsiębiorcy takie potwierdzenie będzie konieczne w stosunku do co najmniej jednej osoby będącej wspólnikiem spółki cywilnej, jawnej lub komandytowej, członkiem zarządu, prokurentem lub pełnomocnikiem ustanowionym przez wnioskodawcę. Przedsiębiorca powinien także okazać aktualne zaświadczenie o niekaralności (oryginał lub urzędowo poświadczoną kopię) wydane przez Krajowy Rejestr Karny Ministerstwa Sprawiedliwości w Warszawie lub Punkty Informacyjne KRK w siedzibach sądów okręgowych. Ministerstwo żąda dokumentu stwierdzającego tytuł prawny do lokalu będącego siedzibą przedsiębiorcy i miejscem wykonywania działalności gospodarczej w zakresie ochrony osób i mienia. Może to być potwierdzenie prawa własności lokalu, ale równie dobrze może on być jego najemcą czy użytkownikiem. Potrzebne będzie również zaświadczenie o numerze identyfikacyjnym REGON i zaświadczenie z właściwego urzędu skarbowego. Osoba ubiegająca się o koncesję musi posiadać również zaświadczenie stwierdzające, że przedsiębiorca nie zalega z wpłatami należności budżetowych. Jest wymóg przedstawienia informacji o numerze identyfikacji podatkowej (NIP). W przypadku przedsiębiorcy innego niż osoba fizyczna, do wniosku trzeba też dołączyć umowę (statut) spółki lub Kary za brak koncesji Prowadzenie działalności bez koncesji na ochronę osób i mienia grozi grzywną do 720 tys. zł lub karą więzienia. FORMY DZIAŁALNOŚCI Ochrona osób i mienia może być realizowana w formie: bezpośredniej ochrony fizycznej: stałej lub doraźnej polegającej na stałym dozorze sygnałów przesyłanych, gromadzonych i przetwarzanych w elektronicznych urządzeniach i systemach alarmowych, polegającej na konwojowaniu wartości pieniężnych oraz innych przedmiotów wartościowych lub niebezpiecznych zabezpieczenia technicznego, polegającego na: montażu elektronicznych urządzeń i systemów alarmowych, sygnalizujących zagrożenie chronionych osób i mienia, oraz eksploatacji, konserwacji i naprawach w miejscach ich zainstalowania, montażu urządzeń i środków mechanicznego zabezpieczenia oraz ich eksploatacji, konserwacji, naprawach i awaryjnym otwieraniu w miejscach zainstalowania inny dokument dotyczący jej utworzenia i odpis z rejestru (jeżeli przedsiębiorca podlega wpisowi), a także wykaz członków zarządu, prokurentów i pełnomocników, z podaniem ich miejsc zamieszkania oraz listę udziałowców lub akcjonariuszy posiadających co najmniej 50 proc. udziałów. Postępowanie administracyjne Postępowanie administracyjne w sprawie udzielenia przez ministra spraw wewnętrznych i administracji koncesji trwa około dwóch miesięcy. Termin ten powinien być zachowany, o ile wraz z wnioskiem zostały złożone wszystkie wymagane dokumenty oraz wpłynęły wymagane przepisami prawa opinie innych organów. Jeżeli w toku postępowania zachodzi konieczność uzupełnienia dokumentacji w sprawie, termin ten może ulec przedłużeniu. Dlatego w interesie przedsiębiorców jest jak najszybsze przedłożenie wszystkich wymaganych do uzyskania koncesji dokumentów. Ułatwi to załatwienie sprawy bez zbędnej zwłoki. Decyzja administracyjna ministra spraw wewnętrznych i administracji jest

13 JAK TO ZROBIĆ... Uzyskanie licencji, pozwolenia wydawana niezwłocznie po zakończeniu postępowania administracyjnego. Kiedy odmowa Minister może odmówić udzielenia koncesji lub ograniczyć jej zakres ze względu na zagrożenie obronności i bezpieczeństwa państwa oraz bezpieczeństwa lub dóbr osobistych obywateli, a także w przypadku przedsiębiorcy, któremu w ciągu ostatnich trzech lat cofnięto koncesję na tego rodzaju działalność. Z odmową muszą się liczyć również przedsiębiorcy, których w ciągu ostatnich trzech lat wykreślono z rejestru działalności regulowanej z powodu złożenia oświadczenia niezgodnego ze stanem faktycznym lub w stosunku do których otwarto postępowanie likwidacyjne albo ogłoszono upadłość. UWAGA POTWIERDZONE DOKUMENTY Dokumenty, stanowiące załączniki do wniosku, powinny być składane w miarę możliwości w oryginale, natomiast kserokopie dokumentów muszą być potwierdzone urzędowo, tzn. przez notariusza, radcę prawnego, adwokata lub instytucję, która dany dokument wydała Sankcje karne Przedsiębiorca, który dopuścił się prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia bez koncesji, podlega grzywnie do 720 tys. zł, karze ograniczenia wolności (praca społeczna do 12 miesięcy) albo pozbawienia wolności do lat dwóch. Nadzór nad działalnością specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych sprawuje komendant główny Policji. Chodzi tu także o przedsiębiorców, którzy uzyskali koncesję na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia, posiadających pozwolenie na broń na okaziciela. Minister może upoważnić komendanta głównego Policji do kontroli działalności gospodarczej w zakresie usług wymagających koncesji. Komendant może powierzać kontrolę komendantom wojewódzkim Policji. Promesa W uzasadnionych przypadkach można ubiegać się o uzyskanie przyrzeczenia udzielenia koncesji, czyli promesy. Wniosek musi spełniać wszystkie wymogi, jak w przypadku występowania o koncesję. Promesa, będąca decyzją administracyjną, wydawana jest po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego, tak jak przy koncesji, w terminie około dwóch miesięcy. Promesa jest ważna sześć miesięcy od daty jej wydania. Określa ona warunki, po spełnieniu których można ubiegać się o udzielenie koncesji. W takim przypadku minister spraw wewnętrznych i administracji nie może odmówić wydania koncesji, chyba że ulegnie zmianie stan faktyczny, istotny dla rozstrzygnięcia sprawy lub ze względu na zagrożenie obronności i bezpieczeństwa państwa lub obywateli. Udzielana w następstwie promesy koncesja wydawana jest w terminie nie dłuższym niż jeden miesiąc. WYSOKOŚĆ OPŁAT Opłaty związane z udzieleniem koncesji wynoszą: koncesja 616 zł decyzja dotycząca przedłużenia terminu ważności koncesji 308 zł inne decyzje zmieniające koncesję 10 zł promesa 98 zł za wydanie zaświadczenia 17 zł pełnomocnictwo 17 zł przydatne adresy Urząd Dzielnicy Mokotów m.st. Warszawa Wydział Budżetowo-Księgowy Warszawa, ul. Rakowiecka 25/27 PKO SA XVI Oddział w Warszawie, ul. Puławska 54/ (strona resortu spraw wewnętrznych) Ustawa z 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia (Dz.U. z 2005 r. nr 145, poz ze zm.). Ustawa z 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej (Dz.U. nr 225, poz. 1635). Rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji z dnia 27 maja 1998 r. w sprawie rodzajów dokumentów wymaganych przy składaniu wniosku... (Dz.U. nr 69, poz. 457). 3 Zezwolenia, licencje, uprawnienia Kiedy potrzebne jest zezwolenie PROCEDURY Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej wymienia wiele ustaw szczególnych, na podstawie których na wykonywanie określonej działalności potrzebne jest zezwolenie. W każdym przypadku zezwolenie wydawane jest na wniosek przedsiębiorcy. Najczęściej wydaje się je na czas nieoznaczony. Do podejmowania niektórych rodzajów działalności gospodarczej potrzebne jest zezwolenie. Zezwolenie, po koncesji, jest drugim rodzajem przedmiotowego ograniczenia wolności działalności gospodarczej. Także i w tym przypadku wydanie zezwolenia oznacza stwierdzenie, że nie zachodzą przeszkody w podejmowaniu i wykonywaniu określonej działalności gospodarczej. Konieczność uzyskania zezwolenia wprowadzana jest wówczas, gdy dana działalność nie może być prowadzona jako wolna. Organ administracji musi sprawdzić wtedy, czy przedsiębiorca spełnia warunki wymagane dla prowadzenia takiej działalności. Warunki te dotyczą przede wszystkim ochrony zdrowia i życia ludzkiego, bezpieczeństwa i porządku publicznego, tajemnicy państwowej oraz zobowiązań międzynarodowych.

14 14 zeszyt 5 USTAWY REGULUJĄCE UZYSKIWANIE ZEZWOLEŃ Do ustaw, które regulują rodzaje działalności gospodarczych, do wykonywania których potrzebne jest zezwolenie, należą: Ustawa z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U. z 2002 r. nr 147, poz ze zm.) Ustawa z 29 lipca 1992 r. o grach i zakładach wzajemnych (Dz.U. z 2004 r. nr 4, poz. 27) Ustawa z 20 października 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych (Dz.U. nr 123, poz. 600 ze zm.) Ustawa z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. nr 132, poz. 622 ze zm.) Ustawa z 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz.U. nr 179, poz. 1485) Ustawa z 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. z 2003 r. nr 58, poz. 515 ze zm.) Ustawa z 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz.U. nr 183, poz. 1538) Ustawa z 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz.U. nr 184, poz. 1539) Ustawa z 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (Dz.U. z 2004 r. nr 159, poz. 1667) Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz.U. z 2002 r. nr 72, poz. 665 z późn. zm.) Ustawa z 21 lipca 2000 r. Prawo telekomunikacyjne (Dz.U. nr 73, poz. 852 ze zm.) Ustawa z 26 października 2000 r. o giełdach towarowych (Dz.U. nr 103, poz ze zm.) Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U. nr 62, poz. 628 ze zm.) Od kogo zezwolenie Obowiązek uzyskania zezwolenia (definicja str. 23) dotyczy wielu dziedzin i jest ono wzmagane na podstawie wielu odrębnych ustawach. Szczegółowy katalog tych odrębnych ustaw został zamieszczony w art. 75 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (wymieniamy je obok). Organy, które są właściwe do wydania zezwolenia, wskazane są precyzyjnie w ustawach szczególnych określających zasady prowadzenia danej działalności gospodarczej. Organem właściwym do wydania zezwolenia na sprzedaż alkoholu jest np. wójt, burmistrz, prezydent miasta. Zezwolenie na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej wydaje natomiast Komisja Nadzoru Finansowego. O tym, czy dany przedsiębiorca może zarządzać lotniskiem zadecyduje prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego. Jeżeli natomiast przedsiębiorca chce prowadzić ogólnodostępną aptekę, to powinien uzyskać zezwolenie od wojewódzkiego inspektora farmaceutycznego. W każdym przypadku przedsiębiorca powinien dokładnie zapoznać się z przepisami odrębnymi regulującymi daną działalność i sprawdzić do jakiego organu powinien zwrócić się o wydanie zezwolenia. Podobnie w odrębnych ustawach szczególnych przedsiębiorca powinien sprawdzić warunki wykonywania danej działalności oraz tryb wydawania, odmowy wydania i cofania zezwoleń, które również nie są jednakowe dla każdej działalności gospodarczej. W każdym przypadku zezwolenie wydawane jest na wniosek zainteresowanego przedsiębiorcy, który w swoim wniosku powinien wskazać, że spełnia wymagania stawiane przez prawo. W większości działalności gospodarczych do wniosku takiego przedsiębiorca musi dołączyć oznaczenie rodzaju zezwolenia i przedmiotu działalności gospodarczej, oznaczenie przedsiębiorcy, jego siedziby i adresu, a w przypadku ustanowienia pełnomocników ich imiona, nazwiska i adres zamieszkania. Konieczne jest także dołączenie numeru z Krajowego Rejestru Sądowego lub z ewidencji działalności gospodarczej. Jeżeli działalność ma być wykonywana w określonym lokalu, to do wniosku należy dołączyć adres tego lokalu, tytuł prawny jego własności lub posiadania oraz zgodę właściciela na wykonywanie danej działalności w jego lokalu. Wykonywanie niektórych działalności gospodarczych wymaga także posiadania odpowiednich uprawnień zawodowych. Dotyczy to np. doradztwa podatkowego, usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych, zawodu architekta, lekarza, notariusza itd. W takich przypadkach poza samym wykształceniem konieczne jest także nabycie uprawnień do wykonywania zawodu, np. trzeba odbyć aplikację, staż zawodowy, zdać odpowiedni egzamin, zostać wpisanym na listę osób uprawnionych do wykonywania zawodu. Ustawa z 11 maja 2001 r. Prawo o miarach (Dz.U. nr 63, poz. 636 ze zm.) Ustawa z 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.U. nr 72, poz. 747 ze zm.) Ustawa z 22 czerwca 2001 r. o organizmach genetycznie zmodyfikowanych (Dz.U. nr 76, poz. 811 ze zm.) Ustawa z 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne (Dz.U. z 2004 r. nr 53, poz. 533 ze zm.) Ustawa z 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz.U. nr 125, poz ze zm.) Ustawa z 19 lutego 2004 r. o rybołówstwie (Dz.U. nr 62, poz. 574) Ustawa z 3 lipca 2002 r. Prawo lotnicze (Dz.U. nr 130, poz z późn zm.) Ustawa z 12 września 2002 r. o elektronicznych instrumentach płatniczych (Dz.U. nr 169, poz ze zm.) Ustawa z 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz.U. nr 124, poz ze zm.) Ustawa z 22 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym (Dz.U. nr 124, poz ze zm.) Ustawa z 12 czerwca 2003 r. Prawo pocztowe (Dz.U. nr 130, poz ze zm.) Ustawa z 23 stycznia 2004 r. o podatku akcyzowym (Dz.U. nr 29, poz. 257 ze zm.) Ustawa z 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz.U. nr 146, poz. 1546) Ustawa z 21 stycznia 2005 r. o doświadczeniach na zwierzętach (Dz.U. nr 33, poz. 289) Ustawa z 28 września 1991 r. o lasach (Dz.U. z 2005 r. nr 45, poz. 435 ze zm.) Jeżeli dana osoba chce wykonywać działalnośc, która wymaga takich odpowiednich uprawnień, to ich posiadanie powinna wykazać przy składaniu wniosku o udzielenie jej zezwolenia. Właściwy organ wydaje zezwolenie w formie decyzji administracyjnej, na które zgodnie z przepisami kodeksu po-

15 JAK TO ZROBIĆ... Uzyskanie licencji, pozwolenia stępowania administracyjnego przysługuje odwołanie. Odwołanie takie składa się do organu wyższej instancji za pośrednictwem organu, który odmówił wydania zezwolenia. Termin na jego wniesienie wynosi 14 dni od dnia ogłoszenia lub doręczenia decyzji. Jeżeli natomiast decyzja o odmowie wydania zezwolenia została wydana w I instancji przez ministra, np. ministra finansów na prowadzenie działalności w zakresie gier losowych i zakładów wzajemnych, to niezadowolony przedsiębiorca może złożyć do niego wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Do wniosku tego stosuje się przepisy dotyczące odwołań, co oznacza m.in., że termin na jego wniesienie również wynosi 14 dni. Sprawdzenie dokumentacji Zezwolenie jest decyzją administracyjną, w której organ je wydający stwierdza, że nie ma żadnych przeszkód do tego, by przedsiębiorca wykonywał określoną działalność gospodarczą. O wydanie zezwolenia na podjęcie działalności gospodarczej może ubiegać się przedsiębiorca, a więc podmiot, który został już zarejestrowany w odpowiednim rejestrze. Niekiedy jednak uzyskanie zezwolenia warunkuje w ogóle możliwość prowadzenia określonej działalności gospodarczej. Dotyczy to zwłaszcza banków i zakładów ubezpieczeń. Jeżeli przedsiębiorca spełnia wymagania określone przepisami prawa, organ zezwalający nie może odmówić wydania zezwolenia na podjęcie i wykonywanie działalności gospodarczej. Rola organu sprowadza się zatem w zasadzie jedynie do sprawdzenia, czy przedsiębiorca dostarczył wszystkie wymagane dokumenty i czy potwierdzają one, że spełnia on określone wymagania prawne dla danej działalności oraz wezwania do uzupełnienia dokumentacji i dokonania kontrolnego sprawdzenia faktów podanych we wniosku. Czasami jednak rola organu wydającego zezwolenie może polegać na przeprowadzeniu postępowania administracyjnego, którego celem jest wyłonienie przedsiębiorców, którzy mogą otrzymać zezwolenie. Postępowanie takie przeprowadzane jest w sytuacji, kiedy wydanie zezwolenia na wykonywanie działalności gospodarczej wszystkim wnioskodawcom spełniającym warunki nie jest możliwe, zgodnie z obowiązującymi przepisami regulującymi wykonywanie danego rodzaju działalności gospodarczej. Bez ograniczeń czasowych Zezwolenie, inaczej niż koncesja, wydawane jest na czas nieoznaczony. Przepisy odrębne mogą stanowić jednak, że NA CO POTRZEBA ZEZWOLENIA Do działalności, na które potrzebne jest zezwolenie, należą: wyrób, rozlew, oczyszczanie, skażanie i odwadnianie spirytusu, wydzielanie spirytusu z innego wytworu, a także wyrób i rozlew wódek oraz wytwarzanie wyrobów tytoniowych hurtowy obrót napojami alkoholowymi, sprzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia na miejscu lub poza miejscem sprzedaży, wyrób i rozlew wyrobów winiarskich prowadzenie działalności ubezpieczeniowej konfekcjonowanie i obrót środkami ochrony roślin hurtowy obrót środkami farmaceutycznymi i materiałami medycznymi, wytwarzanie tych środków i materiałów oraz prowadzenie apteki ogólnodostępnej zarządzanie lotniskiem działalność związana z wykorzystywaniem energii atomowej wykonywanie czynności agenta ubezpieczeniowego prowadzenie działalności polegającej na usuwaniu, wykorzystywaniu i unieszkodliwianiu odpadów komunalnych obrót w kraju i z zagranicą zwierzyną żywą, z wyłączeniem sprzedaży dokonywanej przez dzierżawców i zarządców obwodów łowieckich na terenie kraju, obejmujących polowania w kraju dla cudzoziemców i polowania za granicą sprzedaż usług turystycznych utrzymywanie chartów rasowych lub ich mieszańców wykonywanie krajowego zarobkowego przewozu osób pojazdami samochodowymi niebędącymi taksówkami zezwolenie będzie wydawane na czas oznaczony. Dodatkowo to sam przedsiębiorca może wskazać, w swoim wniosku, że chce wykonywać działalność wymagającą zezwolenia jedynie przez pewien okres. W takim przypadku organ administracyjny wydaje zezwolenie na czas wskazany przez przedsiębiorcę. Zgodnie z przepisami ustawy o swobodzie działalności gospodarczej zakres prowadzenie magazynu celnego lub składu celnego organizacja imprez turystycznych oraz pośredniczenie na zlecenie klientów w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych świadczenie usług detektywistycznych produkcja i dystrybucja tablic rejestracyjnych wytwarzanie, przetwarzanie i przerabianie środków odurzających i substancji psychotropowych, przywóz i wywóz z zagranicy tych środków oraz obrót hurtowy nimi uprawa maku i konopi włóknistych produkcja i wprowadzanie do obrotu dietetycznych środków spożywczych i odżywek, a także wprowadzanie do obrotu takich artykułów przywożonych z zagranicy oraz produkcja i wprowadzanie do obrotu jako środków spożywczych lub ich składników takich substancji, które nie były stosowane w celu żywienia ludzi prowadzenie schronisk dla bezdomnych zwierząt, grzebowisk i spalarni zwłok zwierząt i ich części eksploatacja publicznej sieci telefonicznej lub sieci publicznej, przeznaczonej do rozpowszechniania lub rozprowadzania programów radiofonicznych lub telewizyjnych, na używanie urządzeń radiowych do nadawania i transmisji prowadzenie działalności gospodarczej na terenie specjalnych stref ekonomicznych urządzanie i prowadzenie działalności w zakresie gier losowych i zakładów wzajemnych działalności gospodarczej objętej zezwoleniami może się zwiększać w zależności od doraźnych potrzeb państwa. Niekiedy wydanie zezwolenia na wykonywanie niektórych rodzajów działalności gospodarczej wiąże się także z wyrażeniem zgody na utworzenie pewnej organizacji jednostki gospodarczej, za pomocą której można prowadzić działalność objętą zezwoleniem. Dotyczy to przede wszystkim

16 16 zeszyt 5 zgody na utworzenie banku lub zakładu ubezpieczeń. Cofnięcie zezwolenia Fakt, że dany przedsiębiorca spełnił wszystkie wymagania i otrzymał zgodę na wykonywanie działalności przez nieokreślony czas, nie oznacza, że nie może utracić zgody. Jeżeli przeciwko niemu wydano prawomocne orzeczenie zakazujące mu wykonywania działalności objętej zezwoleniem, to organ obowiązkowo musi je cofnąć. Podobnie będzie, jeżeli przedsiębiorca przestanie spełniać warunki określone przepisami prawa, wymagane do prowadzenia działalności gospodarczej określonej w zezwoleniu. Jeżeli przedsiębiorca nie usunął w wyznaczonym przez organ wydający zezwolenie terminie stanu faktycznego lub prawnego niezgodnego z przepisami regulującymi działalność gospodarczą objętą zezwoleniem, to również zostanie pozbawiony zezwolenia. Organ ma również prawo odebrać zezwolenie przedsiębiorcy, który nie podjął, mimo wezwania organu zezwalającego, lub zaprzestał wykonywania działalności gospodarczej, na którą uzyskał zezwolenie, w przypadku, gdy wydanie zezwolenia wszystkim starającym się nie było możliwe. Odebranie zezwolenia zależy w tym przypadku od uznania organu, który je wydał. Kiedy wystarczy zgoda Do wykonywania niektórych reglamentowanych działalności gospodarczych wystarczy uzyskanie zgody (definicja str. 23). Obecnie zgoda potrzebna jest do prowadzenia systemu płatności lub systemu rozrachunku papierów wartościowych w zakresie określonym w przepisach ustawy z 24 sierpnia 2001 r. o ostateczności rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych oraz zasadach nadzoru nad tymi systemami (Dz.U. nr 123, poz ze zm.). Organem właściwym do udzielenia zgody w zakresie prowadzenia systemu płatności jest prezes NBP. Zgodę na prowadzenie systemu rozrachunku papierów wartościowych wydaje natomiast Komisja Papierów Wartościowych i Giełd po zasięgnięciu opinii prezesa NBP. Organy te wydają zgodę na wniosek podmiotu zamierzającego prowadzić system. Wniosek musi być złożony najpóźniej na trzy miesiące przed planowanym terminem rozpoczęcia funkcjonowania. Właściwy organ może odmówić wydania zgody, jeżeli zasady funkcjonowania systemu są niezgodne z przepisami prawa polskiego lub nie zapewniają sprawnego lub bezpiecznego funkcjonowania systemu. Udzielona zgoda może być uchylona, jeżeli działanie systemu narusza przepisy prawa polskiego lub w sposób rażący narusza sprawne lub bezpieczne jego funkcjonowanie. Zgoda zostanie także uchylona, jeżeli w zasadach funkcjonowania systemu zostały wprowadzone zmiany bez uzyskania zgody organu odpowiedzialnego do jej wydania. W przypadku uchylenia zgody podmiot prowadzący system ma obowiązek jego zamknięcia w oznaczonym w decyzji terminie. Ustawa z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. nr 173, poz ze zm.). 4 Licencje na transport Nie tylko przewóz rzeczy PROCEDURY Licencję może otrzymać wyłącznie ten, kto posiada odpowiedni sprzęt i zabezpieczenie finansowe na prowadzenie swojej działalności oraz uprawnienia do prowadzenia pojazdów, którymi transport ma być wykonywany. Podjęcie i wykonywanie transportu drogowego wymaga uzyskania licencji. Jest ona udzielana na czas oznaczony, nie krótszy niż dwa lata i nie dłuższy niż 50 lat. To przedsiębiorca powinien wskazać we wniosku, na jak długo chce uzyskać licencję. Aby uzyskać licencję, trzeba spełniać wymogi dobrej reputacji. Prawo nie definiuje dobrej reputacji, jednak wskazuje okoliczności, w których wymóg ten nie jest spełniony. Przede wszystkim dotyczy to sytuacji, kiedy przedsiębiorca lub osoby go reprezentujące zostały skazane prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwa umyślne karne skarbowe, przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, mieniu, obrotowi gospodarczemu, wiarygodności dokumentów, ochronie środowiska lub warunkom pracy i płacy albo innym przepisom dotyczącym wykonywania zawodu. Wymóg ten nie jest spełniony także, gdy wydano w stosunku do tych osób prawomocne orzeczenie zakazujące wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego. Zabezpieczenie pojazdów Przynajmniej jedna z osób zarządzających przedsiębiorstwem musi legitymować się certyfikatem kompetencji zawodowych (definicja str. 23). Sytuacja finansowa przedsiębiorcy musi zapewniać możliwość podjęcia i prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego. Jeżeli chce on posługiwać się jednym pojazdem, musi posiadać zabezpieczenie w wysokości odpowiadającej co najmniej 9 tys. euro. Kolejne pojazdy oznaczają zabezpieczenia w wysokości 5 tys. euro na każdy następny samochód. W przypadku świadczenia usług pośrednictwa przy przewozie rzeczy posiadany kapitał powinien wynieść co najmniej 50 tys. euro. Potwierdzenie finansów Sytuację finansowa zapewniająca podjęcie i prowadzenie działalności przedsiębiorca powinien potwierdzić rocznym sprawozdaniem finansowym lub dokumentami potwierdzającymi dysponowanie środkami pieniężnymi w gotówce, na rachunkach bankowych lub w dostępnych aktywach. Może on także przedstawić dokumenty potwierdzające posiadanie akcji, udziałów lub innych zbywalnych papierów wartościowych, albo też gwarancje lub poręczenia bankowe. Do środków posiadanych przez przedsiębiorcę zalicza się własność nieruchomości. Każdy przedsiębiorca, który osobiście chce wykonywać przewozy, musi spełniać wymagania określone w przepisach ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ru-

17 JAK TO ZROBIĆ... Uzyskanie licencji, pozwolenia chu drogowym oraz w innych przepisach określających wymagania w stosunku do kierowców. Chodzi przede wszystkim o wymagania dotyczące posiadania dokumentów uprawniających do prowadzenia pojazdów określonej kategorii. Przedsiębiorcy nie może ponadto obciążać prawomocny wyrok sądu za przestępstwa umyślne przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, mieniu, wiarygodności dokumentów oraz środowisku. Spełnienie tych wymagań dotyczy również wszystkich zatrudnionych kierowców, a także osób niezatrudnionych, lecz wykonujących przewozy osobiście na rzecz danego przedsiębiorcy. Konieczne jest również posiadanie tytułu prawnego do dysponowania pojazdami samochodowymi, którymi transport drogowy ma być wykonywany. Jaki wniosek Wniosek o licencję składa się do organu właściwego w sprawach udzielenia, odmowy udzielenia, zmiany lub cofnięcia licencji w zakresie transportu drogowego. Jest nim starosta właściwy dla siedziby UWAGA KURS ŚREDNI Przy ocenie finansowej stosuje się kurs średni ogłaszany przez NBP, obowiązujący w ostatnim dniu roku poprzedzającego rok, w którym ocena jest dokonywana TRANSPORT MIĘDZYNARODOWY przedsiębiorcy, jeżeli występuje on o licencję w krajowym transporcie drogowym. Jeżeli wnosi o licencję na przewozy taksówkowe, musi złożyć wniosek do wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Organem właściwym do udzielania licencji na międzynarodowy transport drogowy jest właściwy minister. Do wniosku trzeba dołączyć odpis z rejestru przedsiębiorców lub wpis z ewidencji działalności gospodarczej, kserokopię zaświadczenia o nadaniu REGON, kserokopię zaświadczenia o nadaniu numeru identyfikacji podatkowej NIP oraz kserokopię certyfikatu kompetencji zawodowych przedsiębiorcy lub osoby zarządzającej transportem drogowym w przedsiębiorstwie. Konieczne jest również przedstawienie zaświadczenia z rejestru skazanych stwierdzające niekaralność osoby prowadzącej działalność gospodarczą lub osób zarządzających przedsiębiorstwem. Z uwagi na konieczność posiadania odpowiednich zabezpieczeń finansowych przedsiębiorca musi również dołączyć dokumenty potwierdzające posiadanie takich zabezpieczeń. Aby przewóz był wykonywany zgodnie z przepisami prawa potrzebne jest także oświadczenie o zamiarze zatrudnienia kierowców posiadających uprawnienia do prowadzenia pojazdów oraz wykaz pojazdów wraz z urzędowo potwierdzonymi kopiami dowodów rejestracyjnych, a w przypadku gdy przedsiębiorca nie jest ich właścicielem, również dokument stwierdzający prawo do dysponowania nimi. Przedsiębiorcy ubiegający się o przyznanie licencji na transport międzynarodowy muszą stosować się do przepisów Rozporządzenia Rady (EWG) nr 881/92 z 26 marca 1992 r. w sprawie dostępu do rynku drogowych przewozów rzeczy we Wspólnocie na lub z terytorium Państwa Członkowskiego, lub w tranzycie przez jedno lub więcej państw członkowskich w zakresie transportu rzeczy i Rozporządzenia Rady (EWG) nr 684/92 z dnia 16 marca 1992 r. w sprawie wspólnych zasad międzynarodowego przewozu pasażerskiego autokarowego i autobusowego w zakresie przewozów osób. Zgodnie z przepisami tych rozporządzeń w przypadku licencji na przewóz rzeczy lub osób autokarem lub autobusem, uprawnienia udziela się na pięć lat. W przypadku licencji na przewóz osób pojazdem innym niż autokar lub autobus licencji udziela się na okres od dwóch do 50 lat. CO WE WNIOSKU Wniosek powinien zawierać przede wszystkim: oznaczenie przedsiębiorcy, jego siedzibę i adres numer w rejestrze przedsiębiorców lub numer w rejestrze ewidencji działalności gospodarczej określenie rodzaju, zakresu i obszaru wykonywania transportu drogowego rodzaj i liczbę pojazdów samochodowych, którymi dysponuje przedsiębiorca ubiegający się o udzielenie licencji czas, na jaki licencja ma być udzielona Transport drogowy osób Trochę inne zasady obowiązują przy udzielaniu pozwoleń na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego osób. Wykonywanie przewozów regularnych i regularnych specjalnych nie wymaga licencji, lecz zezwolenia. Jeżeli chodzi o krajowy transporcie na obszarze jednej gminy lub na liniach w komunikacji miejskiej, zezwolenie wydaje wójt, burmistrz lub prezydenta miasta. Jeżeli transport będzie przebiegał przez obszar sąsiedniego powiatu, to potrzebne będzie również uzgodnienie zezwolenia z właściwym starostą ze względu na planowany przebieg linii. Jeżeli natomiast przedsiębiorca będzie korzystał z linii komunikacyjnych powiatu, to zezwolenie wydawane jest przez starostę w uzgodnieniu z wójtami, burmistrzami lub prezydentami miast. Przedsiębiorca, który chce prowadzić swoją działalność na obszarze więcej niż jednego powiatu, musi uzyskać zezwolenie marszałka województwa, a przedsiębiorca, które chce świadczyć usługi w międzynarodowym transporcie drogowym ministra właściwego do spraw transportu. Jeżeli przedsiębiorca chce świadczyć usługi w zakresie przewozów regularnych osób, to do składanego przez siebie wniosku powinien dołączyć kopię licencji oraz: proponowany rozkład jazdy uwzględniający przystanki, godziny odjazdów środków transportowych, długość linii regularnej podaną w kilometrach i odległości między przystankami, kursy oraz liczbę pojazdów niezbędnych do wykonywania codziennych przewozów, zgodnie z rozkładem jazdy, schemat połączeń komunikacyjnych z zaznaczoną linią komunikacyjną i przystankami, potwierdzenie uzgodnienia zasad korzystania z obiektów dworcowych i przystanków dokonanego z ich właścicielami lub zarządzającymi, zobowiązanie do zamieszczania informacji o godzinach odjazdów na tabliczkach przystankowych na przystankach, cennik, wykaz pojazdów, z określeniem ich liczby oraz liczby miejsc, którymi wnioskodawca zamierza wykonywać przewozy. Jeżeli przedsiębiorca zdecyduje się na regularne przewozy specjalne osób, to będzie musiał dołączyć informację określającą grupę osób, która będzie uprawniona do korzystania z przewozu. Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz.U. nr 125, poz. 874).

18 18 zeszyt 5 5 Ubezpieczenia Brokerzy i agenci w rejestrze pośredników PROCEDURY Pośrednictwo ubezpieczeniowe może być wykonywane przez brokerów i agentów ubezpieczeniowych. Osoby te muszą dawać rękojmię prawidłowego wykonywania swoich czynności. Działalność gospodarcza polegająca na świadczeniu pośrednictwa ubezpieczeniowego może być wykonywana jedynie przez osoby, które spełniają wymagania stawiane przez ustawę o pośrednictwie ubezpieczeniowym: agentów ubezpieczeniowych lub brokerów ubezpieczeniowych. Różnica pomiędzy brokerem a agentem polega na tym, że agent wykonuje swoje czynności w imieniu i na rzecz zakładu ubezpieczeń, natomiast broker robi to w imieniu i na rzecz swojego klienta. UWAGA ZAKAZ Brokerem ubezpieczeniowym nie może być przedsiębiorca prawomocnie pozbawiony prawa prowadzenia działalności gospodarczej w czasie trwania orzeczonego zakazu Kto może zostać brokerem Brokerem ubezpieczeniowym może zostać jedynie osoba, która otrzymała zezwolenie na jej wykonywanie. Wydawane jest ono przez organ nadzoru nad zakładem ubezpieczeń w drodze decyzji administracyjnej. Może je otrzymać wyłącznie ten, kto: ma pełną zdolność do czynności prawnych, nie był prawomocnie skazany za umyślne przestępstwo przeciwko życiu i zdrowiu, wymiarowi sprawiedliwości, ochronie informacji, wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu lub pieniędzmi i papierami wartościowymi, oraz przestępstwo skarbowe, daje rękojmię należytego wykonywania działalności brokerskiej, posiada co najmniej średnie wykształcenie, zdał egzamin przed Komisją Egzaminacyjną dla Brokerów Ubezpieczeniowych i Reasekuracyjnych odpowiednio do zakresu działalności, posiada co najmniej trzyletnie doświadczenie zawodowe w zakresie ubezpieczeń zdobyte w okresie pięciu lat bezpośrednio poprzedzających złożenie wniosku o uzyskanie zezwolenia na wykonywanie działalności brokerskiej, zawarł umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania działalności brokerskiej. Jeżeli działalność brokerska ma być wykonywana przez osobę prawną, to wszyscy członkowie jej zarządu muszą spełniać wymagania stawiane brokerom. Broker musi zostać wpisany do rejestru brokerów ubezpieczeniowych. Wpisu dokonuje z urzędu organ nadzoru z dniem wydania zezwolenia na wykonywanie działalności brokerskiej. Rejestr zawiera dane podobne do tych, jakie zawiera rejestr agentów ubezpieczeniowych. Różnica polega na tym, że do rejestru tego wpisuje się także numer i datę wydania zezwolenia na wykonywanie działalności brokerskiej oraz datę i przyczynę cofnięcia takiego zezwolenia. Trzeba przy tym wiedzieć, że zakład ubezpieczeń ma obowiązek zgłoszenia wszelkich zmian dotyczących brokera. Organ nadzoru musi je wpisać do rejestru. Może jednak odmówić, w drodze decyzji, dokonania takich zmian, jeżeli osoba, której one dotyczą, nie spełnia wymagań prawnych. Kto może zostać agentem Agentem ubezpieczeniowym może być wyłącznie osoba fizyczna, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych i nie była prawomocnie skazana za umyślne przestępstwo przeciwko życiu i zdrowiu, wymiarowi sprawiedliwości, ochronie informacji, wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu lub pieniędzmi i papierami wartościowymi albo przestępstwo skarbowe. Osoba wykonująca zadania z zakresu pośrednictwa ubezpieczeniowego musi także dawać rękojmię należytego wykonywania swoich czynności oraz posiadać co najmniej średnie wykształcenie. Konieczne NARUSZENIE PRAWA Jeżeli przyczyną rozwiązania umowy jest wykonywanie przez agenta działalności z naruszeniem przepisów prawa, umowy agencyjnej, staranności lub dobrych obyczajów, to zakład ubezpieczeń ma obowiązek poinformowania o tym fakcie organ nadzoru. Informacja ta musi być zamieszczona w rejestrze agentów ubezpieczeniowych. Agent ma prawo wystąpienia na drogę sądową o uznanie przyczyn rozwiązania umowy za niesłuszne. Jeżeli agent zdecyduje się na taki krok, zakład ubezpieczeń nie później niż w ciągu trzech dni od dnia powzięcia o tym wiadomości ma obowiązek poinformowania o tym organ nadzoru. Okoliczność ta również musi być odnotowywana w rejestrze. jest także odbycie szkolenia zakończonego zdanym egzaminem. Osoba, która chce zostać agentem ubezpieczeniowym, powinna zawrzeć z zakładem ubezpieczeniowym umowę agencyjną, która określa, jakie czynności agent może wykonywać, na jakim obszarze może działać, przez jaki okres jest umocowany do zawierania umów na rzecz zakładu oraz jakie przysługuje mu wynagrodzenie. Dopiero po zawarciu takiej umowy możliwy jest wpis do rejestru agentów ubezpieczeniowych. Wpisu do tego rejestru dokonuje organ, który sprawuje nadzór nad danym zakładem ubezpieczeń na wniosek tego zakładu. Zakład ubezpieczeń ma obowiązek złożenia takiego wniosku bezpośrednio po zawarciu umowy, jednak nie później niż po upływie 14 dni. Organ nadzoru może odmówić wpisu do rejestru agentów ubezpieczeniowych, jeżeli osoby fizyczne, przy pomocy których mają być wykonywane czynności agencyjne, nie spełniają wymogów stawianych agentom ubezpieczeniowym i określonym przez ustawę o pośrednictwie ubezpieczeniowym. Odmowa wpisu następuje w drodze decyzji administracyjnej.

19 JAK TO ZROBIĆ... Uzyskanie licencji, pozwolenia Jeżeli zakład ubezpieczeń rozwiąże umowę z agentem, musi zgłosić ten fakt do organu nadzoru i złożyć wniosek o wykreślenie agenta z rejestru. Wniosek taki powinien być złożony niezwłocznie, lecz nie później niż w terminie siedmiu dni od dnia rozwiązania umowy. Jeżeli wniosek dotyczy agenta ubezpieczeniowego wykonującego działalność agencyjną na rzecz więcej niż jednego zakładu ubezpieczeń, to organ nadzoru zmienia dane znajdujące się w rejestrze. 14 dni Odwołanie od odmowy Rejestr pośredników Rejestr pośredników ubezpieczeniowych jest jawny. Informacje udzielane są jednak wyłącznie na wniosek i nie mogą obejmować wszystkich danych zamieszczonych w rejestrze. Osoba zainteresowana może bowiem uzyskać wyłącznie informacje dotyczącego tego, czy przedsiębiorca jest wpisany do rejestru agentów ubezpieczeniowych i czy osoba fizyczna jest wpisana do rejestru agentów jako osoba, przy pomocy której agent wykonuje czynności agencyjne oraz czy agent zawarł umowę obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, w tym także informację o numerze polisy, terminie obowiązywania tej umowy ubezpieczenia oraz nazwie zakładu ubezpieczeń, z którym zawarto tę umowę. Zainteresowany może także uzyskać informację o zakładach ubezpieczeń, na rzecz których działa agent, czy działa on na terenie innego państwa Unii Europejskiej oraz o zakresie udzielonych mu pełnomocnictw. Jeżeli agent działał kiedykolwiek z naruszeniem prawa, umowy agencyjnej, staranności lub dobrych obyczajów i z tego względu jakikolwiek zakład ubezpieczeń rozwiązał z nim umowę, to informacja taka również zostanie upubliczniona w rejestrze pośredników ubezpieczeniowych. Podobne informacje każda osoba zainteresowana może otrzymać również z rejestru brokerów ubezpieczeniowych. Tyle czasu jest na wniesienie odwołania na decyzję o odmowie wpisu do rejestru agentów OBOWIĄZKI OSÓB PRAWNYCH Jeżeli czynności agencyjne lub brokerskie wykonuje osoba prawna, co najmniej połowa jej członków zarządu musi spełniać wymagania stawiane osobom fizycznym wykonującym takie czynności. Jeżeli działalność ta podejmowana jest przez spółki nieposiadające osobowości prawnej, to wszystkie wymagania muszą spełniać wspólnicy tych spółek lub co najmniej połowa członków zarządu. W odniesieniu do osób fizycznych w rejestrze agentów ubezpieczeniowych znajdują się w nim takie m.in.: wykaz osób fizycznych, przy pomocy których podmiot wykonuje czynności agencyjne, nazwę lub nazwy zakładów ubezpieczeń, na rzecz których działa agent, w przypadku agenta ubezpieczeniowego działającego na rzecz więcej niż jednego zakładu ubezpieczeń w zakresie tego samego działu ubezpieczeń numer polisy potwierdzającej zawarcie umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, termin obowiązywania umowy ubezpieczenia oraz nazwę zakładu ubezpieczeń. Jeżeli natomiast czynności agencyjne wykonuje przedsiębiorca niebędący osobą fizyczną, to rejestr agentów ubezpieczeniowych poza takimi informacjami, jakie dotyczą osób fizycznych, zawiera jeszcze wykaz wspólników lub członków zarządu. Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym (Dz.U. nr 124, poz. 1154, ze zm.). 6 Nieruchomości Rzeczoznawca, zarządca, pośrednik PROCEDURY Osoby zainteresowane uzyskaniem uprawnień lub licencji rzeczoznawcy, pośrednika w obrocie nieruchomościami oraz zarządcy nieruchomości, oprócz spełnienia warunków niekaralności za niektóre przestępstwa, ukończenia studium podyplomowego i odbycia praktyki są zobowiązane przejść postępowanie kwalifikacyjne. Najważniejszą i najtrudniejszą częścią postępowania jest egzamin pisemny. Zawód rzeczoznawcy, pośrednika w obrocie nieruchomościami oraz zarządcy nieruchomości to trzy profesje zajmujących się fachową obsługą rynku nieruchomości. Zasady wykonywania wymienionych wyżej działalności i nabywania niezbędnych uprawnień zawodowych w tym zakresie reguluje ustawa o gospodarce nieruchomościami. Rzeczoznawca majątkowy ma prawo do określania wartości nieruchomości, a także maszyn i urządzeń, które są trwale z nią związane. Dotyczy to wszystkich rodzajów nieruchomości i ich części składowych. Sporządza on przy tym operaty szacunkowe (definicje str. 23). Pośrednik w obrocie nieruchomościami to zawód polegający na kojarzeniu stron transakcji (także doradztwo) przy zakupie, sprzedaży, zamianie, najmie, wynajmie nieruchomości. Z kolei zawodowe zarządzanie nieruchomościami polega na odpłatnym prowadzeniu i nadzorowaniu bieżącej obsługi nieruchomości i planowaniu okresowych celów i sposobów ich realizacji w odniesieniu do zachowania nieruchomości w stanie niepogorszonym i rozwoju nieruchomości. Kandydaci ubiegający się o nadanie uprawnień zawodowych w zakresie szacowania nieruchomości i licencji pośrednika w obrocie nieruchomościami oraz zarządcy nieruchomości muszą posiadać pełną zdolność do czynności prawnych.

20 20 zeszyt 5 Kandydat nie może być karany za przestępstwa przeciwko mieniu, dokumentom, za przestępstwa gospodarcze, za fałszowanie pieniędzy, papierów wartościowych, znaków urzędowych, za przestępstwa skarbowe oraz za inne przestępstwa mające znaczenie ze względu na wykonywany zawód. Trzeba mieć wykształcenie wyższe (w przypadku kandydatów na rzeczoznawców musi to być koniecznie wykształcenie prawnicze, ekonomiczne lub techniczne) i ukończyć studia podyplomowe odpowiednio w zakresie wyceny nieruchomości, pośrednictwa w obrocie nieruchomościami i zarządzania nieruchomościami. Z tego obowiązku są zwolnieni wszyscy, którzy ukończyli studia wyższe związane z gospodarką nieruchomościami. Kandydaci muszą również odbyć praktykę zawodową (każdy w ramach swojej profesji). Ostatnim warunkiem, który decyduje o dostaniu się do wymarzonego zawodu, jest pomyślne przejście przez postępowanie kwalifikacyjne i pozytywne złożenie egzaminu rozstrzygającego o przyznaniu uprawnień. Trzeba odbyć praktyki W przypadku rzeczoznawców praktyka nie może trwać krócej niż 12 miesięcy (należy wykonać co najmniej 15 operatów, w których określa się wartość nieruchomości przy zastosowaniu różnych podejść, metod i technik wyceny). Praktyki dla kandydatów na pośredników w obrocie nieruchomościami i zarządców nieruchomości trwają co najmniej sześć miesięcy (należy wykonać odpowiednio co najmniej trzy opisy transakcji lub plany zarządzania różnymi nieruchomościami). Organizatorem praktyk zawodowych są związki stowarzyszeń rzeczoznawców majątkowych, pośredników w obrocie nieruchomościami i zarządców. Postępowanie kwalifikacyjne Zasady i tryb przeprowadzania postępowania kwalifikacyjnego dla kandydatów na rzeczoznawców majątkowych określa rozporządzenie (patrz podstawa prawna). Przeprowadza je Państwowa Komisja Kwalifikacyjna na koszt osób ubiegających się o nadanie uprawnień. Kandydaci powinni złożyć w Ministerstwie Budownictwa wniosek o dopuszczenie do postępowania kwalifikacyjnego, nie później niż na 30 dni przed wyznaczonym terminem jego rozpoczęcia. Do wniosku należy dołączyć dokumenty potwierdzające spełnienie warunków, 100 pytań PRZYKŁAD: ZADANIE PRAKTYCZNE Zadanie praktyczne, które było przedmiotem egzaminu pisemnego na rzeczoznawcę w ubiegłym roku. ZADANIE Nr 1 Określ wartość rynkową nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym jednorodzinnym przy wykorzystaniu metody korygowania ceny średniej. Opis nieruchomości: powierzchnia działki: 550 m 2 powierzchnia użytkowa budynku: 200 m 2 lokalizacja: dobra standard wykończenia wysoki stan techniczny budynek nowy, stan bardzo dobry, stopień zużycia 0% urządzenie działki: przeciętne sąsiedztwo: przeciętne Dane rynkowe: W wyniku badania lokalnego rynku nieruchomości w okresie ostatnich 24 miesięcy odnotowano 19 transakcji nieruchomości zabudowanych budynkami mieszkalnymi jednorodzinnymi. Na podstawie analizy lokalnego rynku nieruchomości ustalono następujące cechy rynkowe nieruchomości i ich wagi: a) cechy rynkowe nieruchomości oraz ich wagi: Test dla pośredników Na tyle pytań trzeba odpowiedzieć podczas testu dla pośredników i zarządców nieruchomości lokalizacja 30% standard wykończenia 15% stan techniczny mierzony stopniem zużycia 30% powierzchnia i urządzenie działki 15% sąsiedztwo 10% b) skale ocen rynku lokalnego w ramach poszczególnych cech rynkowych lokalizacja: dobra przeciętna słaba standard wykończenia: wysoki średni niski stan techniczny mierzony stopniem zużycia: stopień zużycia technicznego domów jednorodzinnych na rynku lokalnym (ocena na podstawie transakcji rynkowych) zawiera się w granicach 10-30%. stan dobry zużycie 10% stan przeciętny zużycie 30% powierzchnia i urządzenie działki: dobre przeciętne słabe sąsiedztwo: dobre przeciętne słabe o których była mowa wyżej. Mogą być wymagane również inne dodatkowe dokumenty mogące mieć wpływ na ocenę kwalifikacji kandydata. Osoby ubiegające się o nadanie uprawnień muszą dołączyć swoje dwie fotografie, dziennik praktyki zawodowej i operaty szacunkowe lub opisy transakcji albo wybrany przez kandydata plan zarządzania nieruchomością. Na koniec potrzebny będzie dowód wniesienia opłaty egzaminacyjnej za etap wstępny postępowania kwalifikacyjnego. Postępowanie kwalifikacyjne przeprowadza się w dwóch etapach. W pierwszym komisja ustala, czy kandydat spełnia warunki dopuszczenia do egzaminu przeprowadzanego w celu uzyskania uprawnień zawodowych w zakresie szacowania nieruchomości lub otrzymania licencji zawodowej w zakresie pośrednictwa w obrocie nieruchomościami albo licencji zawodowej w zakresie zarządzania nieruchomościami. W drugim etapie postępowania przeprowadzany jest egzamin pisemny i ustny. Postępowanie kwalifikacyjne przeprowadzają zespoły kwalifikacyjne (pięć osób wyznaczonych przez Państwową Komisję Kwalifikacyjną spośród jej członków do przeprowadzenia etapu wstępnego oraz do przeprowadzenia egzaminu). Najpierw pisemny, potem ustny Egzamin może się odbyć, jeżeli na podstawie wyników etapu wstępnego do części pisemnej egzaminu zostało dopuszczonych co najmniej trzydziestu kandydatów. Gdy nie ma wymaganej liczby kandydatów, ci, którzy zostali dopuszczeni do egzaminu, przystępują do jego części pisemnej w kolejnym terminie postępowania kwalifikacyjnego.