OBSZARY WIEJSKIE W PROJEKCIE STRATEGII ROZWOJU WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO NA LATA Z PERSPEKTYWĄ DO 2030 R.

Transkrypt

1 OBSZARY WIEJSKIE W PROJEKCIE STRATEGII ROZWOJU WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO NA LATA Z PERSPEKTYWĄ DO 2030 R. Konferencja Małe gospodarstwa rolne wobec Wspólnej Polityki Rolnej Sławomir Sosnowski Wicemarszałek Województwa Lubelskiego L U B L I N, 2 1 c z e r w c a r.

2 Wprowadzenie Wiemy, że województwo lubelskie zaliczane jest do biedniejszych regionów europejskich. Wyzwaniem samorządu województwa jest zdecydowana zmiana tej sytuacji zmiana niekorzystnego wizerunku wyprowadzenie regionu ze strefy spadkowej w kierunku stabilnego środka regionów Polski i Unii Europejskiej. Mamy szansę na osiągnięcie takiego celu pod warunkiem: prowadzenia mądrej i długofalowej polityki rozwoju, wykorzystania posiadanych atutów regionu, efektywnego wykorzystania unijnych funduszy. 2

3 Projekt SRWL na lata (z perspektywą do 2030 r.) Strategia: nie jest programem wydawania pieniędzy, jest natomiast podstawą do: projektowania i realizacji polityki rozwoju, budowania programów, proponuje: cele działania, wskazuje zasoby niezbędne do ich osiągania, określa warunki i możliwości ich realizacji, jest narzędziem zarządzania regionem. 3

4 Strategia w nowej perspektywie Przyjmuje nowy horyzont czasowy do roku 2020 z silnym akcentem na perspektywę do Jest zorientowana na konkretne rezultaty i efekty. Przyjmuje podejście z wyrównawczego na politykę zorientowaną prorozwojowo. Opiera się na terytorializacji polityki rozwojowej (OSI, OF). Wieloszczeblowe zarządzanie - mobilizowanie regionalnych i lokalnych inicjatyw. Podejście zintegrowanie. 4

5 Diagnoza - główne wnioski Strategia zakłada przezwyciężanie najważniejszych ograniczeń rozwojowych, którymi są: Niekorzystna struktura społeczno-zawodowa wysoki udział mało wydajnego rolnictwa, najniższe w Polsce PKB na mieszkańca, niedobór wysokiej jakości miejsc pracy, nasilona emigracja młodych, wykształconych osób. Położenie w obszarze niskiego rozwoju słabe skomunikowanie z lepiej rozwiniętym otoczeniem krajowym i z zagranicą, niewystarczająca infrastruktura integrująca przestrzeń regionu. 5

6 Diagnoza - główne wnioski Udział gospodarstw najmniejszych, w ogólnej liczbie gospodarstw rolnych, zmniejszył się w przypadku grupy obszarowej do 1 ha z 27,0% w 2002 r. do 26,2% w 2010 r. Odsetek gospodarstw o powierzchni użytków rolnych 20 ha i więcej wzrósł z 2,6% w 2002 r. do 3,6% w 2010 r. Liczba gospodarstw o powierzchni 50 ha i więcej zwiększyła się z 0,3% do 0,6% ogółu gospodarstw rolnych. Źródło: POWSZECHNY SPIS ROLNY 2010 RAPORT Z WYNIKÓW WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO, GUS, Lublin 2011r. 6

7 Diagnoza - główne wnioski Średnia powierzchnia użytków rolnych w gospodarstwach rolnych w Polsce nie przekracza 7 ha (w województwie lubelskim 7,45 ha) Jednocześnie gospodarstwa do 7 ha stanowią znaczącą większość, bo aż ¾ ogólnej liczby gospodarstw rolnych W gospodarstwach tych (do 7 ha użytków rolnych) ulokowane jest prawie 68% ogółu osób wnoszących wkład pracy w gospodarstwo rolne w ciągu roku. Jest to praca przede wszystkim użytkownika, współmałżonka, ale także innych członków rodziny użytkownika. W województwach o bardzo rozdrobnionej strukturze agrarnej, gospodarstwa prowadzone są prawie wyłącznie przez rodzinną siłę roboczą (w województwach podkarpackim, świętokrzyskim, małopolskim, lubelskim i podlaskim ponad 99% ogółu wnoszących wkład pracy w gospodarstwo rolne stanowiła rodzinna siła robocza). 7

8 Diagnoza - główne wnioski Średnia powierzchnia użytków rolnych w gospodarstwach rolnych według powiatów w 2010 r. Najwyższy udział gospodarstw o powierzchni do 2 ha UR w ogólnej liczbie gospodarstw powiatu odnotowano w powiatach: puławskim 52,6% i ryckim 43,9%, najmniejszy w bialskim 26,2%. Największy odsetek gospodarstw o powierzchni 50 ha i więcej był w powiatach: włodawskim (2,2%), parczewskim (1,8%) i hrubieszowskim (1,4%). najniższy (od 0,1% do 0,2%) w powiatach: janowskim, opolskim, ryckim, kraśnickim, łukowskim i puławskim. 8

9 Diagnoza - główne wnioski Gospodarstwa najmniejsze (do 1 ha UR włącznie) stanowiły ponad 1/5 ogółu gospodarstw rolnych, a użytkowały zaledwie 1,4% ogólnej powierzchni użytków rolnych w dobrej kulturze i posiadały 2,4% ogółu sztuk dużych zwierząt gospodarskich. Ponad 53% ogólnej powierzchni użytków rolnych w dobrej kulturze i ok. 58% ogółu sztuk dużych zwierząt gospodarskich znajdowało się w jednostkach o powierzchni UR 10 ha i więcej, co stanowiło 14,8% ogółu gospodarstw prowadzących działalność rolniczą. 9

10 Diagnoza - główne wnioski Ogólny wskaźnik jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej w województwie lubelskim Według IUNG w Puławach, wskaźnik jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej w województwie lubelskim wyniósł 74,1 pkt. (w kraju 66,6 pkt.) i jest jednym z najwyższych w Polsce (po województwach opolskim i dolnośląskim); Najlepsze gleby pod względem przydatności dla rolnictwa występują w południowo - wschodniej części województwa (gminy: Dołhobyczów, Hrubieszów, Ulhówek, Telatyn, Trzeszczany) oraz w okolicach Lublina (Konopnica i Jastków). Źródło: T. Witek (red.), Waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej Polski według gmin, IUNG Puławy, 1993 r. 10

11 Diagnoza - główne wnioski Przezwyciężanie ograniczeń będzie wspomagane najważniejszymi potencjałami: relatywnie dużym znaczeniem Lublina jako ośrodka akademickiego, naukowego i kulturalnego, potencjałem naukowym i akademickim, a także gospodarczym kilku innych ośrodków subregionalnych, względnie bogatym wyposażeniem w czynniki naturalne zasoby energetyczne, przyrodnicze warunki dla rozwoju rolnictwa, walory krajobrazu, które wraz z dziedzictwem kulturowym mogą służyć do rozwijania turystyki. 11

12 Płatności dla rolników i mieszkańców obszarów wiejskich w województwie lubelskim w latach Wartość płatności ogółem dla rolników i mieszkańców obszarów wiejskich w latach w tym : 15,3 mld PLN wartość płatności ogółem dla rolników i mieszkańców obszarów wiejskich w latach z tego: 11,5 mld PLN Płatności dla rolników i mieszkańców obszarów wiejskich w latach ,3 mld PLN 11,5 mld PLN płatności w latach płatności w latach PROW ,4 mld PLN 12

13 Cele na najbliższą perspektywę 1 CEL STRATEGICZNY Wzmacnianie urbanizacji regionu 2 CEL STRATEGICZNY Restrukturyzacja rolnictwa oraz rozwój obszarów wiejskich 3 CEL STRATEGICZNY Selektywne zwiększanie potencjału wiedzy, kwalifikacji, zaawansowania technologicznego, przedsiębiorczości i innowacyjności regionu 4 CEL STRATEGICZNY Funkcjonalna, przestrzenna, społeczna i kulturowa integracja regionu 13

14 Proponowane kierunki działań CEL 2.1. Poprawa warunków dla wzrostu konkurencyjności i towarowości gospodarstw Współpraca z właściwymi podmiotami na rzecz rozwoju nowych produktów i usług w oparciu o lokalne surowce rolne; Wspieranie rozwoju systemów odbioru i dystrybucji produktów rolnych; Wspomaganie działań i współpraca z właściwymi podmiotami i agendami na rzecz promocji i scalania gruntów oraz powiększania obszarów gospodarstw. 14

15 Proponowane kierunki działań CEL 2.2. Rozwój przetwórstwa rolno-spożywczego Wspieranie podejmowania/rozszerzania działalności gospodarczej w sektorze przetwórstwa rolno-spożywczego; Wspieranie sieci powiązań producentów rolnych i przedsiębiorstw przetwórstwa rolno-spożywczego; Wspieranie zintegrowanych działań promocyjnych regionalnych produktów (w tym żywności wysokiej jakości) na rynkach zewnętrznych (głównie wielkomiejskich, w tym także zagranicznych); Wspieranie działalności naukowo-badawczej na rzecz rozwoju i wdrożeń w zakresie przetwórstwa produktów rolnych (zgodnie z regionalnymi inteligentnymi specjalizacjami ) oraz związków tych placówek ze sferą przedsiębiorczości; Wspieranie rozwoju technologii dla mikroprzetwórstwa rolno-spożywczego. 15

16 Proponowane kierunki działań CEL 2.3. Wzmocnienie doradztwa rolniczego oraz promowanie i wspieranie inicjatyw współpracy rolników i mieszkańców wsi Organizacyjne, kompetencyjne i finansowe wzmacnianie prorozwojowych działań instytucji doradztwa rolniczego; Wspieranie inicjatyw na rzecz transferu wyników badań z placówek naukowobadawczych do instytucji doradztwa rolniczego; Promowanie różnych form współpracy producentów rolnych; Wspieranie inicjatyw na rzecz edukacji i podnoszenia kompetencji rolników; Wspieranie inicjatyw na rzecz powstawania i rozwoju grup producenckich. 16

17 Proponowane kierunki działań CEL 2.4. Wspieranie przedsiębiorczości na wsi i tworzenia pozarolniczych miejsc pracy na obszarach wiejskich Wzmacnianie sektora usług dla rolnictwa, ich promocja wśród rolników, ich zrzeszeń i organizacji; Wspieranie samorządów lokalnych w ich wysiłkach na rzecz pobudzenia lokalnej przedsiębiorczości; Działania na rzecz restrukturyzacji programów wsparcia obszarów wiejskich na rzecz ich silniejszego zorientowania na zintegrowane pobudzanie rozwoju i komplementarności z innymi przedsięwzięciami podejmowanymi na wsi; Wsparcie inicjatyw tworzenia i wdrażania lokalnych strategii na rzecz rozwoju funkcji pozarolniczych nastawionych na wykorzystanie lokalnej specyfiki; Promocja i rozwój turystyki na obszarach wiejskich, wspieranie organizacji działających w tej sferze. 17

18 Proponowane kierunki działań CEL 2.5. Wyposażanie obszarów wiejskich w infrastrukturę transportową, komunalną, energetyczną Wspieranie działań na rzecz uzupełnienia sieci dróg lokalnych o brakujące ogniwa lub ich modernizowanie; Wspieranie działań na rzecz modernizacji i rozwoju lokalnych sieci energetycznych; Wspieranie wysiłków samorządów lokalnych w budowaniu i modernizacji sieci infrastruktury komunalnej oraz infrastruktury melioracyjnej na obszarach wiejskich; Rozbudowa i modernizacja systemu energetyki rozproszonej. 18

19 Obszary Strategicznej Interwencji Stanowią wyznacznik obszarów: o szczególnych potencjałach rozwojowych, problemowych o znaczeniu priorytetowym. Zaklasyfikowanie określonych jednostek do OSI preferuje je w zakresie realizacji określonych typów działań, - nie wyklucza to w żaden sposób możliwości wsparcia sąsiednich obszarów. Udział taki będzie możliwy w przypadku uzasadnionej współpracy dla rozwiązywania wspólnych problemów, występujących na obszarach włączonych do OSI. 19

20 Obszar Strategicznej Interwencji Nowoczesna wieś Kryteria delimitacji: delimitacja granic w PZP WL. Obszary o najwyższej jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej; obszary dużej koncentracji gospodarstw hodowlanych i wysokim udziale trwałych użytków zielonych w strukturze użytków rolnych; obszary dużej koncentracji gospodarstw rybackich. Interwencja powinna obejmować działania mające na celu wsparcie inicjatyw na rzecz edukacji i podnoszenia kompetencji rolników, wsparcie tworzenia i rozwoju rynków hurtowych produktów rolnych, wsparcie rozwoju grup producenckich, wsparcie rozwoju zakładów przetwórstwa, zakładów branży mięsnej i mleczarskiej, wsparcie rozwoju infrastruktury gospodarki rybackiej, uzupełnienie sieci dróg i wyposażenia w infrastrukturę komunalną, rozbudowę i modernizację infrastruktury energetycznej 20

21 Spojrzenie w przyszłość Pozycja rozwojowa, zdiagnozowane w Strategii problemy i prognozy zakładają radykalną zmianę w podejściu do polityki rozwoju polegającą m.in. na: selektywnej koncentracji działań, tak aby uzyskać efekt przełomowy, stworzeniu dużej elastyczności w wyborze projektów umożliwiającej pozyskanie jak największej wielkości środków zewnętrznych, dążeniu do uzyskania efektów mnożnikowych. 21

22 K L I E N C I Inteligentne specjalizacje regionu (RSI WL 2020) Specjalizacja kluczowa Produkcja pierwotna BIOGOSPODARKA Przetwórstwo biozasobów Produkcja żywności Produkty biomedyczne Specjalizacja uzupełniająca USŁUGI MEDYCZNE I PROZDROWOTNE Bioenergia Specjalizacja wyłaniająca się ENERGETYKA NISKOEMISYJNA Smart grids Specjalizacja wspomagająca INFORMATYKA I AUTOMATYKA -łańcuchy wartości dodanej BIOGOSPODARKI: żywnościowy; produktów biomedycznych; energetyczny

23 K L I E N C I Inteligentne specjalizacje regionu (RSI WL 2020) BIOGOSPODARKA Specjalizacja kluczowa Produkcja pierwotna Sektor rolno-spożywczy Sektor chemiczny Przetwórstwo biozasobów Sektor papierniczy Sektor meblarski Produkcja żywności Sektor kosmetyczny Sektor farmaceutyczny Sektor energetyczny Produkty biomedyczne Specjalizacja uzupełniająca Łańcuch produkcji żywności żywność funkcjonalna żywienie i dietetyka USŁUGI MEDYCZNE I PROZDROWOTNE Łańcuch produktów medycznych i biomedycznych produkcja farmaceutyków i probiotyków Bioenergia Specjalizacja wyłaniająca się Wytwarzanie energii z paliw kopalnych ENERGETYKA NISKOEMISYJNA Energia z OZE Czyste technologie węglowe i gazowe Przechwytywanie i składowanie CO 2 Smart grids Instalacje do produkcji biogazu i biopaliw Ogniwa wodorowe i paliwowe Specjalizacja wspomagająca INFORMATYKA I AUTOMATYKA Komputery Oprogramowanie Usługi telekomunikacyjne Usługi Internetowe Maszyny i urządzenia elektryczne Robotyka

24 Podsumowanie Z zarysowanej obecnej i przyszłej sytuacji regionu wynika, że przed województwem lubelskim stoją konkretne wyzwania rozwojowe. Ich realizacja powinna zmierzać do poprawy miejsca, jakie region zajmuje na mapie polskich województw pod względem poziomu rozwoju gospodarczego oraz jakości życia ludności. Poprawa wskaźników w tym zakresie będzie miernikiem skuteczności realizacji Strategii. Osiągniecie stanu pożądanego, zarysowanego w wizji, będzie wymagało znacznego wysiłku zarówno samorządu województwa oraz jak największej liczby podmiotów zainteresowanych realizacją Strategii 24

25 Dziękuję za uwagę L U B L I N, 2 1 c z e r w c a