ZNORMALIZOWANY OPIS BIBLIOGRAFICZNY I PRZYPISY

Transkrypt

1 ZNORMALIZOWANY OPIS BIBLIOGRAFICZNY I PRZYPISY Opracowanie: Iwona Supronowicz USTAWA z dn. 4 lutego 1994 r. O prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jednolity) Dz. U. z 2006 r. nr 90 poz. 631 Art Wolno przytaczać w utworach stanowiących samoistną całość urywki rozpowszechnionych utworów lub drobne utwory w całości, w zakresie uzasadnionym wyjaśnianiem, analizą krytyczną, nauczaniem lub prawami gatunku twórczości. Art. 34. Można korzystać z utworów w granicach dozwolonego użytku pod warunkiem wymienienia imienia i nazwiska twórcy oraz źródła. Podanie twórcy i źródła powinno uwzględniać istniejące możliwości. Twórcy nie przysługuje prawo do wynagrodzenia, chyba, że ustawa stanowi inaczej. Zasady tworzenia bibliografii załącznikowej Zasady tworzenia bibliografii załącznikowych oraz przypisów bibliograficznych są regulowane przez następujące normy: PN-ISO 690: Dokumentacja. Przypisy bibliograficzne. Zawartość, forma i struktura. PN-ISO 690-2: Informacja i dokumentacja. Przypisy bibliograficzne. Dokumenty elektroniczne i ich części. Dane do opisu należy czerpać z miejsc określonych dla poszczególnych rodzajów dokumentów, np.: w książce z karty tytułowej, a w przypadku jej braku z okładki lub grzbietu, w dokumentach dźwiękowych dane przejmujemy z etykiety, okładki lub opakowania, dla dokumentów elektronicznych źródłem danych jest ekran, na którym wyświetlony jest tytuł, jeśli brak takiego ekranu, można przejmować dane z dokumentacji towarzyszącej lub opakowania. Elementy opisu (obowiązkowe i fakultatywne) podajemy w określonej dla danego dokumentu kolejności.

2 2 Elementy opisu podajemy w języku dokumentu; zawsze w języku polskim podajemy jedynie skróty: s. (stronica) i red. (redaktor) oraz w dokumentach elektronicznych słowa: dostęp i dostępny. Jeśli dokument pisany jest alfabetem niełacińskim, elementy opisu podaje się w formie oryginalnej lub transliteruje. Forma transliterowana może zastępować formę oryginalną lub ujęta w nawiasy kwadratowe uzupełniać ją. 1 Normy dopuszczają zastosowanie różnych rozwiązań interpunkcyjnych oraz wyróżnień graficznych. Konieczne jest jednak konsekwentne stosowanie jednakowych rozwiązań w całym spisie bibliografii załącznikowej i w przypisach umieszczonych w pracy. Każdy element przypisu (lub opisu w bibliografii) należy wyraźnie oddzielić od elementów następnych za pomocą znaków interpunkcyjnych (kropek, przecinków, pauz). Graficznie (np. przez użycie kursywy, wersalików czy cudzysłowu) można wyróżnić nazwę autora i tytuł dokumentu lub tylko jeden z tych elementów. Nie dopuszcza się wyróżnienia w ten sam sposób różnych elementów tego samego opisu. Zalecane jest użycie tylko niezbędnych znaków interpunkcyjnych oraz uzależnienie ich użycia od zastosowanych wyróżnień. Np. wyróżnienie tytułu czasopisma kursywą eliminuje użycie cudzysłowu (Polityka zamiast Polityka ). Można stosować skróty: w poszczególnych elementach opisu, np. w nazwie miejsca wydania, instytucji wydawniczej, numerze czasopisma, wyd. to skrót słowa wydanie (nie odnotowuje się w opisie wydania pierwszego, każde kolejne należy zaznaczyć podając go zawsze liczbą arabską, np. Wyd. 3, Wyd. 4 popr,. Wyd. 24 zmien. wydaw. to skrót słowa wydawnictwo, wolno zastąpić inicjałem imię autora lub redaktora, jeśli nie utrudni to identyfikacji konkretnej osoby, nie należy skracać tytułów wydawnictw ciągłych (czasopism), jeśli skrót utrudnia odczytanie właściwego tytułu, skróty użyte w przypisach i bibliografii załącznikowej należy odnotować wraz z pełnym znaczeniem w wykazie skrótów. 1 Transliteracja i transkrypcja słowiańskich alfabetów cyrylickich [online]. Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN [dostęp: 13 kwietnia 2007]. Dostępny w World Wide Web:

3 3 Jeśli nieznana jest data wydania zalecane jest podanie daty copyright (np. cop. 1967) lub daty druku (np. druk 1974) lub daty przypuszczalnej (np. ca 1948). Zgodnie z obowiązującymi normami elementem obowiązkowym w opisie całości dokumentu zwartego (książki) jest numer ISBN (międzynarodowy znormalizowany numer książki), a w opisie całości dokumentu ciągłego numer ISSN (międzynarodowy znormalizowany numer wydawnictw ciągłych). W opisie części dokumentu (np. fragmentu książki lub artykułu w czasopiśmie) numery ISBN i ISSN są elementami fakultatywnymi. Nr ISBN został wprowadzony w Polsce w 1974 r. Bibliografię załącznikową można uszeregować alfabetycznie wg pierwszego elementu opisu (autor lub tytuł pracy zbiorowej). Można też podzielić opisy na grupy wg kryteriów treściowych (tematyki) lub formalnych (np. wydziela się źródła i opracowania lub wydawnictwa zwarte i ciągłe). W grupach należy zastosować alfabetyczny lub chronologiczny układ pozycji. Opisy różnych typów dokumentów Uwaga 1: Pogrubionym drukiem wyróżniono elementy obowiązkowe opisów, zwykłym drukiem podane są elementy fakultatywne. Uwaga 2: W bibliografii załącznikowej na końcu opisu nie stawiamy kropki, natomiast jeśli opis zastosowano w funkcji przypisu bibliograficznego kończy się on kropką (jak każdy rodzaj przypisu). Uwaga 3: Jeśli jakikolwiek utwór ma 1-3 autorów wymieniamy wszystkich. W przypadku, gdy autorów jest więcej, traktujemy utwór jako pracę zbiorową i wymieniamy tylko pierwsze nazwisko z dodatkiem [i in.] i inni lub [et. al.] et alter. Opis książki Nazwisko i imię autora, tytuł, wydanie, numer tomu i jego tytuł (w opisie pojedynczego tomu), miejsce wydania, nazwa wydawcy, rok wydania, liczba tomów (w opisie wydawnictwa wielotomowego), numer ISBN

4 4 O Neill Peter, Chemia środowiska, Warszawa, 1995, ISBN X Problemy i metody chemii koordynacyjnej. Pod red. Jerzego Kalecińskiego [i in.]. Warszawa: PWN, ISBN Čipera, Jan. Podstawy chemii ogólnej. Wyd. 2 zmien ISBN Čipera Jan: Podstawy chemii ogólnej, Wyd. 2 zmien., 1992, ISBN ISBN PATRICK G.: Chemia organiczna ISBN X Mercik A., Mercik Sz.: Słownik pierwiastków chemicznych. Racibórz: R.A.F. SCRIBA. cop ISBN Morrison, Robert T., Boyd, Robert N. Chemia organiczna. Wyd. 2. T. 2. Warszawa: PWN, ISBN Morrison Robert T., Boyd Robert N.: Chemia organiczna T ISBN Opis fragmentu książki Nazwisko i imię autora, tytuł dokumentu macierzystego, wydanie, numeracja części, miejsce wydania, nazwa wydawcy, rok, lokalizacja w obrębie dokumentu macierzystego. COTTON, ALBERT F., WILKINSON, GEOFFREY, GAUS, PAUL L. Chemia nieorganiczna. Wyd. 2. Warszawa: PWN Chemia koordynacyjna, s COTTON A.F., WILKINSON G., GAUS P.L.: Chemia nieorganiczna. Wyd Chemia koordynacyjna, s Opis artykułu w książce Nazwisko i imię autora artykułu, tytuł artykułu. W: Nazwisko i imię autora dokumentu macierzystego. Tytuł dokumentu

5 5 macierzystego. Wydanie. Miejsce wydania, wydawca, rok. Lokalizacja w obrębie dokumentu macierzystego. KALECIŃSKI, Jerzy. Rola czynników strukturalnych w chemii radiacyjnej. W: Problemy i metody chemii koordynacyjnej. Pod red. Jerzego Kalecińskiego [i in.].warszawa: PWN, 1998, s Trifiro F., Vaccari A.: Hydrotalcite-like Anione Clays. In: Comprehensive Supramolecular Chemistry. T.7. [Red.] G. Alberti, T. Bein. Exeter, UK, BPC Wheatsons Ltd., 1996, s Opis artykułu w czasopiśmie Nazwisko i imię autora, tytuł artykułu, tytuł czasopisma, rok, nr czasopisma, nr strony KALINOWSKI Marek K., Na tropach życia, czyli jak przebiegała ewolucja materii we Wszechświecie. Chemia w Szkole 2007 nr 2 s Łada, Ewa. Wpływ budowy cząsteczek na niektóre właściwości kwasów karboksylowych. Chemia w Szkole. 2007, nr 2, s GŁOWACKI Józef, KULIG, Jacek. Reakcje redoks w procesie nauczania chemii. Chemia w Szkole. 2007, nr 1, s GŁOWACKI J., KULIG J.: Reakcje redoks w procesie nauczania chemii. Chemia w Szkole 2007 nr 1 s Pyrzyńska Krystyna: Selected problems in Spectation Analysis of Vanadium in Water Samples. Chemia Analityczna. 2006, t. 51, nr 3, s Beguin S. [et al.]: Protocols for optimizing MS/MS parameter with an iontrap Gc/MS instrument. Journal of Mass Spectrometry 2006, t. 41, nr 10, s Opis recenzji w czasopiśmie Na początku podaje się dane pracy recenzowanej.

6 6 Gałasiński Władysław, Chemia medyczna. Warszawa Rec. Adam Dzieleńdziak. Orbital 2005 nr 4-5 s.. Gorączko W.: Radiochemia i ochrona radiologiczna. Poznań: Wydaw. Politechniki Poznańskiej Rec. Z.P. Zagórski. Orbital, 2004, nr 6, s. Opis czasopisma (jako całości) Tytuł. Odpowiedzialność (redaktor, ciało zbiorowe itp.). Wydanie ( np. "preliminary edition"). Oznaczenie zeszytu (rok, rocznik, numery) - (daty i/lub numery; jeżeli opis odnosi się do całości czasopisma, które nie przestało się ukazywać, należy podawać oznaczenie chronologiczne i/lub numerowanie tylko pierwszego zeszytu uzupełnione myślnikiem; w opisie dotyczącym całości wydawnictwa, które przestało się ukazywać lub części ciągu należy podawać oznaczenie chronologiczne i/lub numerowanie pierwszego i ostatniego zeszytu). Miejsce wydania i wydawca. Rok wydania. Seria (podajemy nazwę serii i numerację w postaci występującej na dokumencie). Nr ISSN Oznaczenie pierwszego numeru czasopisma można odnaleźć w NUKAT - katalogu centralnym polskich bibliotek naukowych: Orbital: wiadomości i informacje. Polskie Towarzystwo Chemiczne. 1994, 1 (stycz./luty)-. Warszawa: Polskie Towarzystwo Chemiczne ISSN Uwaga: 1994, 1 (stycz./luty)- (to data i numer pierwszego zeszytu; myślnik oznacza, że czasopismo nadal się ukazuje), (to rok wydania pierwszego zeszytu czasem kolejne zeszyty wychodzą z opóźnieniem w stosunku do ich numeracji w roku; myślnik oznacza, że czasopismo nadal się ukazuje). Chemistry of Materials. American Chemical Society. Vol. 1, no. 1 (Jan./Feb. 1989)-. Washington: ACS ISSN Opis czasopisma, które wychodziło w latach Zawiera dane pierwszego i ostatniego zeszytu:

7 7 Chemischer Informationsdienst. Anorganische und Physikalische Chemie. Gesellshaft Deutscher Chemiker. Jg. 1, H. 1 (1970)-Jg. 2, H. 52 (Dez. 1971). Weinheim/Bergstrasse: Verlag Chemie ISSN Opis normy Numer normy: Rok. Tytuł normy Przykłady: PN-ISO 690-2: Przypisy bibliograficzne - Dokumenty elektroniczne i ich części. PN-ISO 3297: Międzynarodowy znormalizowany numer wydawnictw ciągłych. Opis patentu Odpowiedzialność główna (zgłaszający lub właściciel). Tytuł wynalazku. Odpowiedzialność drugorzędna. Uwagi. Kraj lub urząd udzielający. Rodzaj dokumentu patentowego (np. opis patentowy) Numer. Data wydania dokumentu Reda, Janusz. Sposób zasilania plazmotronu łukowego do cięcia pod wodą i plazmotron łukowy do cięcia pod wodą. Instytut Energii Atomowej, Otwock- Świerk. Polska. Opis patentowy Opubl Chmielewski, A.: Urządzenie do wytwarzania dodatkowego kanału cyfrowego. Polska. Opis patentowy Opubl Opis dokumentów elektronicznych Autor. Tytuł. Typ nośnika (podawany w nawiasie kwadratowym, np.: [online], [CD-ROM], [taśma magnetyczna], [dyskietka]. Można przy okazji sprecyzować także typ publikacji, np.: [baza danych online], [baza danych na taśmie magnetycznej], [wydawnictwo zwarte na CD-ROM], [program komputerowy na dyskietce], [poczta elektroniczna]. Wydanie (wersja). Miejsce wydania. Wydawca. Data wydania. Data aktualizacji. Data dostępu podana w nawiasie

8 8 kwadratowym dla dokumentów online. Warunki dostępu dla dokumentów online. Numer ISBN lub ISSN Opis elektronicznej książki: KOPALIŃSKI, Władysław. Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych [CD-ROM]. Wersja Łódź, PRO-media CD, ISBN Opis fragmentu elektronicznej książki: KOPALIŃSKI, Władysław. Wielki multimedialny słownik Władysława Kopalińskiego [CD-ROM]. Wersja Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN S.A Słownik eponimów czyli wyrazów odimiennych. ISBN Opis artykułu w elektronicznym czasopiśmie: Wang Xuxu [et al.].: Characterization and catalytic properties of tincontaining mesoporous silicas prepared by different methods. Journal of Molecular Catalysis A: Chemical [online]. 238 (2005), s VI 2005 [dostęp: 29 III 2007]. Dostępny w World Wide Web: Lo Fang-Rey, Lii Kwang-Hwa: High-temperature, high-pressure hydrothermal synthesis and characterization of a new framework stannosilicate: Cs2SnSi3O9. Journal of Solid State Chemistry [online]. 178 (2005), s XII 2004 [dostęp: 29 III 2007]. Dostępny w World Wide Web: Opis elektronicznego czasopisma (jako całości): Journal of Polish Chemical Society [online]. Wrocław: Polish Chemical Socjety, [dostęp: 19 kwietnia 2007]. Dostępny World Wide Web: ISSN The Chemical Educator [online]. Berlin / Heidelberg: Springer, [dostęp: 19 kwietnia 2007]. Dostępny World Wide Web: ISSN Opis strony internetowej: Witamy na stronach Polskiego Towarzystwa Chemicznego [online]. Warszawa: Polskie Towarzystwo Chemiczne. [dostęp: 19 kwietnia 2007]. Dostępny World Wide Web:

9 9 IUPAC Nomenclature of Organic Chemistry [online]. [Canada]: Advanced Chemistry Development, Inc. [dostęp: 19 kwietnia 2007]. Dostępny World Wide Web: Cytaty, przypisy Należy zachować oryginalną, autorską postać cytowanego tekstu. Cytowany tekst można skracać. Opuszczony fragment należy zaznaczyć znakiem (...). Wszelkie własne uzupełnienia cytowanego tekstu trzeba ująć w nawiasy kwadratowe. Należy unikać zbyt dużej ilości cytatów. W każdym przypadku trzeba w formie przypisu bibliograficznego podać źródło pochodzenia cytowanego fragmentu. Cytat należy ująć w cudzysłów. Jeśli w cytowanym tekście znajdują się słowa ujęte w cudzysłów, należy je zaznaczyć cudzysłowem francuskim <<...>>. Przypisy łączy się z tekstem za pomocą odsyłaczy cyfrowych. Obowiązuje numeracja ciągła odsyłaczy w całym tekście. Gdy przypisy występują sporadycznie można zastosować odsyłacz w postaci gwiazdki. Liczbę gwiazdek można różnicować, ale tylko do trzech na jednej stronie. Kropkę na końcu zdania stawiamy zawsze po zamknięciu cudzysłowu i po numerze odsyłacza, np Można umieszczać przypisy na końcu rozdziału lub na końcu dzieła. Przypisy mogą tworzyć bibliografię załącznikową. Zwykle jednak bibliografia załącznikowa ma zakres szerszy od przypisów. Stosowane skróty: Loc.cit. = loco citato - w miejscu cytowanym Ibid. = ibidem - tamże Id. = idem - ten sam, tenże Op.cit = opus citatum - dzieło cytowane [s.l.] = sine loco = [b.m.] - bez miejsca

10 10 [s. a.] = sine anno = [b.r.] - bez roku por. - porównaj cyt. za - cytuję za idem - tenże eadem - taż Pierwszy odsyłacz do danego dokumentu powinien zawierać wszystkie konieczne elementy opisu bibliograficznego tego dokumentu. W przypadku ponownego odwołania się do dokumentu już opisanego, jeżeli następujące po sobie, kolejne przypisy dotyczą tego samego dokumentu, należy zamiast pełnego opisu stosować oznaczenie: op.cit. lub tamże, lub ibid., po którym następują numery stron, np.: 2 Op.cit. s Tamże. s Ibid. s. 10. Jeżeli następujące po sobie, kolejne przypisy dotyczą tego samego dokumentu, a dodatkowo cytowany tekst umieszczony jest na tej samej stronie, co w przypisie poprzednim, stosuje się jedynie określenie: tamże lub loc.cit., bez podawania numeru strony, np.: 2 Tamże. 3 Loc.cit. Gdy powołujemy się na dokument wymieniony w jednym z przypisów wcześniejszych, powtarzamy początkowe elementy opisu tego dokumentu, np. nazwę autora i początek tytułu lub tylko początek tytułu danej książki (w przypadku prac zbiorowych), dodając numer odpowiedniej stronicy, np.: 5 O NEILL, Peter. Chemia... s. 85. Jeżeli powołujemy się na pracę wymienioną w jednym z przypisów wcześniejszych, która jest jedyną cytowaną pracą tego autora, można wymienić nazwę autora, dodając numer odpowiedniej stronicy, np.: 3 Čipera, Jan. s. 85. W przypisie bibliograficznym na dole strony można podać jedynie te elementy, których nie zawiera informacja o cytowanym dokumencie w tekście głównym np.: Zauważył to już Jan Čipera w książce Podstawy chemii ogólnej 1.

11 11 1 Warszawa 2003, s. 143.