Sytuacja epidemiologiczna gruźlicy w województwie śląskim w latach

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Sytuacja epidemiologiczna gruźlicy w województwie śląskim w latach"

Zbigniew Woźniak
7 lat temu
Przeglądów:

1 Sytuacja epidemiologiczna gruźlicy w województwie śląskim w latach Gruźlica jest jedną z najstarszych chorób zakaźnych, która towarzyszy człowiekowi od wielu lat. Jednak trzeba podkreślić, iż jej występowanie do końca XVIII wieku nie miało charakteru epidemicznego. Wiek XIX i pierwsza połowa wieku XX - do czasów wykrycia pierwszych leków przeciwprątkowych - to lata tak dużego natężenia gruźlicy że stała się ona prawdziwą katastrofą społeczną, zwłaszcza wśród ludzi ubogich. Gruźlica jest bakteryjną chorobą zakaźną. Jest to choroba wielonarządowa, atakująca wszystkie narządy i tkanki, ze szczególną jednak skłonnością mającą powinowactwo do układu oddechowego. Początek nie leczonej choroby jest zazwyczaj skryty, podstępny, a jej naturalny przebieg jest przewlekły z okresami remisji i zaostrzeń. Przed erą leczenia przeciwprątkowego były to tzw. galopujące schody prowadzące do śmierci w ciągu kilku tygodni od zakażenia [1]. Początkowo zakażenie gruźlicą obejmuje zwykle środkowe lub dolne pola płucne. Zakażenie pierwotne zwykle jest ograniczone i przebiega długo bezobjawowo. Bakterie w miejscu zakażenia obumierają, jednakże niektóre z nich mogą pozostać żywe przez ponad 20 lat. Uważa się, iż największe ryzyko zachorowania na czynną postać gruźlicy występuje w okresie pierwszego roku od ekspozycji na zakażenie [3]. Objawy gruźlicy Jak już wspomniano powyżej początek choroby, a także wczesne stadia mogą nie dawać żadnych objawów, albo też nasilenie tych objawów jest małe. Objawy w tej chorobie, mogą mieć charakter ogólnoustrojowy i miejscowy związany z atakowanym narządem. Do najczęstszych objawów ogólnoustrojowych należą: stany podgorączkowe, gorączka (głównie w godzinach popołudniowych), nocna potliwość, osłabienie, brak apetytu i ubytek masy ciała. Natomiast kaszel jest najczęstszym objawem miejscowym, co jest związane z najpowszechniejszą lokalizacją choroby w układzie oddechowym. Kaszlowi może towarzyszyć odkrztuszanie śluzowej lub śluzowo-ropnej plwociny. Czasem chory odkrztusza plwocinę z krwią, mogą występować także krwotoki płucne. Objawami gruźlicy płuc mogą być również duszność oraz ból w klatce piersiowej. Z wyjątkiem gorączki, objawy gruźlicy mogą być skąpe [1,4]. Gruźlica może się rozwijać w każdym narządzie, jednakże zmiany najczęściej obserwuje się w płucach, szpiku kostnym, węzłach chłonnych, mózgu, oponach mózgowo- rdzeniowych i jelitach [3].

2 Laboratoryjne kryteria rozpoznawania Badanie bakteriologiczne jest w rozpoznawaniu gruźlicy zasadniczym badaniem diagnostycznym i powinno być wykonywane zawsze, w każdym przypadku podejrzenia o gruźlicę. Stwierdzenie prątków w materiale diagnostycznym metodą hodowli spełnia kryteria przypadku definitywnego pewnego. W badaniu mikroskopowym najczęściej pobieranym materiałem jest plwocina [1,4]. Za czynniki predysponujące do zakażenia i zachorowania na gruźlicę uważa się: - wtórną immunosupresję wywołaną: alkoholizmem, nikotynizmem, narkomanią, chorobami nowotworowymi, układowymi, cukrzycą, leczeniem immunosupresyjnym, przeszczepami narządowymi, infekcjami wirusowymi, - HIV i związane z tym zakażenia oportunistyczne, mykobakteriozy, zakażenia grzybicze, pierwotniakowe, bakteryjne i wirusowe, - ubóstwo i związane z tym niedożywienie lub niewłaściwe żywienie, - niedostateczną opieką medyczną, - narastającą lekooporność prątków gruźlicy [2]. Czynnik etiologiczny Należy podkreślić w przeważającej większości przypadków czynnikiem etiologicznym jest prątek gruźlicy Mycobacterium tuberculosis. Za patogenne uznaje się bakterie z zespołu M. tuberculosis: do którego należą Mycobacterium tuberculosis, Mycobacterium africanum i Mycobacterium bovis i Mycobacterium leprae [1,4]. Rezerwuar zakażenia Rezerwuarem zakażenia są głównie chorzy na gruźlicę ludzie i chore na gruźlicę bydłow krajach gdzie nie opanowano gruźlicy bydła i pija się surowe mleko [1,4]. Źródło zakażenia Najczęściej źródłem zakażenia są: człowiek chory na gruźlicę, obficie prątkujący i nieleczony a także chore na gruźlicę zwierzęta. Drogi szerzenia zakażenia Do zakażenia prątkiem dochodzi najczęściej drogą inhalacyjną (oddechową) za pośrednictwem drobnych kropelek wydzieliny z dróg oddechowych wydalanych przez osoby chore w czasie kaszlu, kichania, mówienia, śpiewu lub śmiechu. Ryzyko zakażenia drogą powietrzną wzrasta w źle wietrzonych pomieszczeniach, w których przebywają chorzy obficie prątkujący [1].

3 Zapobieganie gruźlicy Profilaktyka gruźlicy polega przede wszystkim na celu poprawie naturalnych sił obronnych człowieka poprzez: 1. poprawę warunków życia, pracy, warunków środowiskowych (zdrowy styl życia, zdrowe odżywianie, rzucenie nałogów), 2. eliminowanie nałogów, 3. szczepienie ochronne BCG, 4. likwidacja źródeł zakażenia poprzez leczenie chorych, 5. przecinanie dróg szerzenia się zakażenia: izolacja chorych, higiena osobista, sprzątanie i wietrzenie pomieszczeń, 6. w przypadku gruźlicy bydła ubój zakażonego i chorego bydła, 7. pasteryzacja mleka [2,4]. Tak jak w przypadku innych chorób zakaźnych zgłaszanie i zwalczanie gruźlicy jest uregulowane ustawą z 5 grudnia 2008 o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. z 2013 r. poz. 947 z późn. zm.). W przypadku zaobserwowania objawów gruźlicy u siebie lub członka rodziny oraz wysoce ryzykownego kontaktu z chorym na gruźlicę należy jak najszybciej udać się do lekarza pierwszego kontaktu. Gruźlica nie leczona może być śmiertelna! Gruźlica w obecnych czasach jest uleczalna pod warunkiem rygorystycznego stosowania się do leczenia zastosowanego zgodnie z zaleceniami lekarza. Analiza liczby zachorowań, zapadalności i zgonów z powodu gruźlicy w województwie śląskim w latach Poniżej przedstawiono ilość zgłoszonych przez lekarzy zachorowań, do Państwowych Powiatowych Inspektorów Sanitarnych województwa śląskiego w latach Sytuację epidemiologiczną gruźlicy należy uznać za stabilną, jednak podkreślenia wymaga fakt, iż zachorowań tych jest ciągle zbyt wiele (zapadalność została przeliczona na mieszkańców).

4 Tabela 1. Liczba zachorowań i zapadalnośc na gruźlicę w woj. śląskim z podziałem na nadzór PPIS w latach Nadzór PPIS w: Zach. Zap. Zach. Zap. Zach. Zach. Zach. Zap. Zach. Zap. Zach. Zap. Zach. Zap. Bielsku-Białej 60 18, , , , ,1 Bytomiu , , , , , , ,2 Chorzowie 94 55, , , , , , ,0 Cieszynie 26 15, , , , , , ,6 Częstochowie , , , , , , ,3 Dąbrowie Górniczej 73 26, , , , , , ,3 Gliwicach , , , , , , ,9 Jaworznie 35 36, , , , , , ,2 Katowicach , , , , ,3 Kłobucku 41 48, , , , , , ,6 Lublińcu 30 39, , , , , , ,6 Myszkowie 19 26, , , , , , ,0 Raciborzu 30 27, , , , , , ,4 Rudzie Śląskiej 42 29, , , , , , ,5 Rybniku 90 32, , , , , , ,1 Sosnowcu 45 20, , , ,3 Tychach 82 21,4 22 5, , , , , ,0 Wodzisławiu Śląskim 64 25, , , , , , ,3 Zawierciu 42 34, , , , , ,5 Żywcu 26 17, ,6 13 8, , , , ,3 województwo śląskie razem liczba zachorowań /zapadalność , , , , , , ,4 W 2014 roku stwierdzono, iż w porównaniu do roku 2008 ilość zachorowań spadła o 257 (18,6%). Natomiast w porównaniu do roku 2013 stwierdzono spadek o 11 zachorowań (1%). Statystyki te są jednak ciągle mało zadowalające. Od kilku lat odnotowuje się stałą wysoką ilość zachorowań na terenach nadzorowanych przez Państwowych Powiatowych Inspektorów Sanitarnych w Gliwicach, Bytomiu, Katowicach. Najwyższą zapadalność obserwuje się na terenie Chorzowa, na terenie powiatu lublinieckiego oraz na terenie nadzorowanym przez PPIS w Gliwicach.

5 Wykres 1. Liczba zachorowań na gruźlicę w województwie śląskim w latach Analizując przypadki zachorowań na gruźlicę, które zakończyły się zgonem, w latach (7 lat), należy stwierdzić iż takich zdarzeń łącznie wystąpiło 400. Gruźlica jest jednostką chorobową, która stanowi najczęstszą przyczynę zgonów wśród wszystkich chorób zakaźnych. Tabela 2. Zgony z powodu gruźlicy w latach wg nadzoru PPIS woj. śląskiego. Nadzór PPIS w: Razem Bielsku-Białej Bytomiu Chorzowie Cieszynie Częstochowie Dąbrowie Górniczej Gliwicach Jaworznie Katowicach Kłobucku Lublińcu Myszkowie

6 Raciborzu Rudzie Śląskiej Rybniku Sosnowcu Tychach Wodzisławiu Śląskim Zawierciu Żywcu województwo śląskie razem W omawianym okresie największą liczbę zgonów zarejestrowano w Gliwicach i powiecie gliwickim (78 zgonów). Podsumowanie Należy podkreślić, iż podstawową bronią w walce z chorobą pozostaje profilaktyka również pod postacią szczepień ochronnych, edukacja oraz przestrzeganie zasad higieny oraz prawidłowe odżywianie, które minimalizują możliwość zakażenia prątkiem gruźlicy. Osoby, które miały bezpośredni kontakt z chorymi z już rozpoznaną gruźlicą powinny jak najszybciej skontaktować się z lekarzem. Renata Cieślik- Tarkota, Janina Šabacka Oddział Epidemiologii WSSE w Katowicach Bibliografia: 1. Wiesław Magdzik, Danuta Naruszewicz Lesiuk, Andrzej Zieliński Choroby zakaźne i pasożytnicze epidemiologia i profilaktyka, Wyd. α-medica Press 2007r., str NIZP PZH Przegląd epidemiologiczny, Gruźlica Płuc- Czy grozi nam epidemia?, 2008r., str Gabriel Virella, Wydanie I polskie pod redakcją Piotra B. Heczko, Mikrobiologia i choroby zakaźne Wyd. Urban & Partner 2000r. str Barbara A. Bannister, Norman T. Begg, Stephen H. Gillespie, Wydanie I polskie pod redakcją Jacka Juszczyka Choroby zakaźne, wyd. Urban & Partner, Wrocław 1998r., str oraz Dane statystyczne i epidemiologiczne pochodzące z meldunków dotyczących chorób zakaźnych gromadzone i analizowane na terenie województwa śląskiego przez 20 Państwowych Powiatowych Inspektorów Sanitarnych oraz Śląskiego Wojewódzkiego Państwowego Inspektora Sanitarnego.

Podobne dokumenty

Janina Šabacka, Oddział Epidemiologii, Wojewódzka Stacja Sanitarno- Epidemiologiczna w Katowicach

Gruźlica w województwie śląskim w latach 2003 2012 Janina Šabacka, Oddział Epidemiologii, Wojewódzka Stacja Sanitarno- Epidemiologiczna w Katowicach Gruźlica jest jedną z najstarszych chorób zakaźnych,