WYKORZYSTANIE METOD SYMULACYJNYCH, EDI ORAZ TECHNOLOGII INTERNETOWYCH WARUNKIEM ROZWOJU ZASTOSOWA SYSTEMÓW LOGISTYCZNYCH

Transkrypt

1 WYKORZYSTANIE METOD SYMULACYJNYCH, EDI ORAZ TECHNOLOGII INTERNETOWYCH WARUNKIEM ROZWOJU ZASTOSOWA SYSTEMÓW LOGISTYCZNYCH LUDOSŁAW DRELICHOWSKI Akademia Techniczno-Rolnicza w Bydgoszczy MICHAŁ KRAWCZYK Horizon Pruszków Wy sza Szkoła Informatyki W pracy przedstawiono znaczenie zastosowania oblicze symulacyjnych, standardów EDI oraz technologii internetowych w procesie wdra ania i efektywnej eksploatacji systemów logistycznych. Wykonane obliczenia symulacyjne kosztów transportu dla przedsi biorstwa bran y spirytusowej oraz mi snej wykazały mo liwo uzyskiwania oszcz dno ci umo liwiaj cych sfinansowanie kosztów zakupu licencji oprogramowania i wdro enia systemu w granicach 0,5 do 1 roku. In the paper the significance of application of simulation calculations, EDI and Internet technology in the process of introduction and effective exploitation of logistic systems was presented. Simulation calculations of transportation costs for spirit enterprises and meat branches made it possible to obtain savings, which enables to finace software license costs and the system introduction in the period between six months and one year. 1. Wprowadzenie Jednym z czynników stymuluj cych procesy globalizacyjne gospodarki był osi gni ty w okresie ostatnich 35 lat post p prowadz cy do radykalnej obni ki kosztów logistyki. Zmiana tendencji w zakresie rozwi za logistyki w ramach własnych działów transportu i sprzeda y na rzecz rozwi za outsourcingowych rozpocz ła si w USA w latach 60, w krajach EWG w 70, w krajach Europy rodkowo-wschodniej w latach 90 w ramach przyspieszonych procesów restrukturyzacyjnych. Je eli cz sto ródłem procesów innowacyjnych jest moda, to rewolucja rozwi za logistycznych miała u podstaw popraw efektywno ci ekonomicznej zaopatrzenia w surowce i dostarczania wyrobów do odbiorców. Tworz ce si specjalistyczne przedsi biorstwa logistyczne buduj w otoczeniu wielkich aglomeracji centra logistyczne zlokalizowane na skrzy owaniach sieci dróg oraz obwodnicach miast.

2 188 POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZ DZANIA WIEDZ Seria: Studia i Materiały, nr3, 2004 Warto odnotowa fakt, e globalne sieci sklepów wielkopowierzchniowych budowane od lat trzydziestych XX w. (super i hiper markety) Drelichowski(2001) 58 stanowi równie specyficzne przedsi biorstwa logistyczne. Przedstawiane tutaj tendencje powodowały, e posiadaj ce zaplecze magazynowe i sieci dystrybucyjne firmy logistyczne dysponowały tysi cami b d dziesi tkami tysi cy zlece, ogromnymi masami towarów wymagaj cych przetransportowania do miejsc przeznaczenia. Stan taki tworzył warunki do zastosowania znanych od dziesi cioleci teoretycznych modeli optymalizacji zada transportowych. Modele te w przedsi biorstwach produkcyjnych nie zdawały egzaminu ze wzgl du na mał ró norodno zlece. W przypadku gdy zleceniodawcami s setki przedsi biorstw ró nych bran, liczba kombinacji zlece przewozowych na marszruty i rodki transportowe jest tak du a, e poszukiwanie rozwi za optymalnych prowadzi do uzyskania kilkunastoprocentowej obni ki kosztów. Szerzej problematyk rozwi za logistyki w przedsi biorstwach prezentuj Skowronek i Sariusz Wolski((1999) 59 Omówione wy ej organizacyjne aspekty rozwi za logistyki w przedsi biorstwach nale y równie wi za z post pem w zakresie precyzyjnych technik przesyłania dokumentów zlece przewozowych i ich potwierdzania, w czym ogromne zasługi wniosły technologie EDI. Ich stosowanie miało na celu przyspieszenie wymiany informacji przy zachowaniu precyzji przekazu i ochrony przed niepowołanym dost pem. Rozwi zania te w szerokim zakresie były wykorzystywane w procesach logistycznych w bran y motoryzacyjnej. Rozwój technologii internetowych pozwalał na potanienie kosztów transmisji dokumentów ródłowych, rozwój mo liwo ci jej wprowadzenia we współpracy ze wszystkimi podmiotami uczestnicz cymi we współpracy. Parterami w wykonawstwie usług logistycznych mog by małe podmioty np. wła ciciele pojedynczych pojazdów samochodowych, co powoduje, e system internetowej wymiany informacji współpracuj cych ze sob przedsi biorstw Drelichowski(2003) 60 jako tani i powszechnie dost pny, mo e by łatwo i skutecznie zastosowany. Mówimy w tym przypadku o uwarunkowaniach infrastrukturalnych i powszechnej dost pno ci wszystkich uczestników systemu do tych zasobów. Rozwój zastosowa systemów logistycznych warunkowany jest upowszechnieniem odpowiednich metod promocji efektów rozwi za tej technologii przy zastosowaniu po ytecznych w tych warunkach metod symulacyjnych. 58. Drelichowski L., Stan konsolidacji i logistyki agrobiznesu w otoczeniu globalnych sieci handlowych. Organizacja i Kierowanie. nr 2(104), 2001, s Skowronek Cz., Sariusz Wolski Z., Logistyka w przedsi biorstwie, PWE Warszawa Drelichowski L., Tendencje rozwoju e-commerce w polskich przedsi biorstwach ró nych bran, Folia Oeconomica 157. wyd. Univ. Łód s

3 Ludosław Drelichowski, Michał Krawczyk Wykorzystanie metod symulacyjnych, EDI oraz technologii internetowych warunkiem rozwoju zastosowa systemów logistycznych Zastosowanie metod symulacyjnych w działaniach promocyjnych i rachunku efektywno ci zastosowa systemów logistycznych Zastosowanie zaawansowanych systemów logistycznych w systemach dystrybucji firm produkcyjnych terytorialnie rozproszonych oraz firm dystrybucyjnych, stanowi znacz cy wydatek finansowy, którego efektywno decyduje o podj ciu decyzji wdro eniowych. W przypadku promocji oprogramowania logistycznego praktykuje si najcz ciej dwa warianty zastosowa symulacji procesów rzeczywistych. Pierwszy z nich budz cy emocje interpersonalne, kojarzy si mo e z zawodami sportowymi i polega na zorganizowaniu równoległej pracy etatowych dyspozytorów firmy spedycyjnej, z przedstawicielem zespołu oferuj cego wdro enie systemu dysponuj cy laptopem z zaimplementowanym dla danego obiektu systemem logistycznym. Interesuj cy jest powielaj cy si w wielu organizacjach system reagowania na taki wariant symulowania 1,2 lub trzydniowych efektów pracy zespołu dyspozytorów i algorytmów systemu. Po pierwszych entuzjastycznych ocenach tego typu meczu, pojawiaj si w tpliwo ci i w praktycznych działaniach marketingowych realizowanych w ponad 20 organizacjach, powielał si taki sam schemat rezygnacji z pojedynku. Drugi wariant symulacji procesów rzeczywistych, wymaga poniesienia znacz cych nakładów pracy finansowanych przez zainteresowan firm na wykonanie oprogramowania interface umo liwiaj cych automatyczn konwersj zawarto ci informacyjnej zbiorów transakcyjnych. Zadanie polega bowiem na dokonaniu oblicze kosztów transportu wynikaj cych z równoległego rozdysponowania dyspozycji transportowych zalecanym programem logistycznym. Wyliczone ró nice kosztów zrealizowanych w stosunku do kosztów wynikaj cych z dyspozycji wyliczonych według programu. Dotychczasowe wyniki tego typu symulacji pozwoliły uzyska korzy ci ekonomiczne z potanienia kosztów spedycji pozwalaj ce uzyska zwrot nakładów inwestycyjnych na system w horyzoncie 6-12 miesi cy. Nale y zaznaczy e przeprowadzenie symulacji wymaga wprowadzenia do systemu znacz cej bazy normatywnej oraz precyzyjnej identyfikacji kosztów rejestrowanych w systemie finansowo ksi gowym. Efekty zastosowania tego typu procedur symulacyjnych stanowi istotny argument w podejmowaniu decyzji o ich adaptacji i wdra aniu. W przypadku gdy lokalizacja przedsi biorstwa wdra aj cego jest odległa od jednostki wdra aj cej, znakomite przyspieszenie wykonania oblicze symulacyjnych uzyskuje si poprzez uzgodnienie procedur internetowej wymiany informacji. Takie do wiadczenie uzyskane w realizacji prac nad modelem symulacyjnym, pozwala sprawniej wdro y internetowe technologie eksploatacji systemu logistycznego w warunkach przedsi biorstwa o rozproszonej lokalizacji jednostek organizacyjnych na terenie całego kraju. Mo na w tym przypadku mówi o pozytywnym wpływie zastosowania modelu symulacyjnego na doskonalenie technologii wymiany informacji w eksploatacji systemu logistycznego.

4 190 POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZ DZANIA WIEDZ Seria: Studia i Materiały, nr3, Analiza rezultatów zastosowa modeli symulacyjnych rachunku kosztów logistyki w wybranych przedsi biorstwach W rozdziale tym przedstawiono syntetyczne rezultaty równoległych oblicze symulacyjnych kosztów spedycji towarów w dwu przedsi biorstwach ró nych bran, które zostan scharakteryzowane od strony najwa niejszych parametrów wyznaczaj cych zakres zada spedycyjnych wraz z analiz otrzymanych syntetycznych wyników oblicze symulacyjnych. Narz dzia wspomagaj ce planowanie i optymalizacj tras transportu mo na podzieli na trzy nast puj ce grupy: 1. systemy planowania trasy przejazdu dla wskazanych punktów (rozwi zuj ce problem komiwoja era) 2. systemy ewidencji wysyłek, wspomagaj ce planowanie tras przez automatyczne przypisywanie do zlecenia kodu relacji ze wzgl du na kod pocztowy lub miejscowo punktu dostawy 3. systemy planowania i optymalizacji transportu (routing and schedulig systems), w których planowanie optymalnej trasy przejazdu i kolejno ci punktów na trasie nast puje równolegle z podziałem zlece wysyłki na trasy przy jednoczesnym uwzgl dnieniu charakterystyk zwi zanych z dat i czasem dostawy, wymogami ładunku i dost pnymi pojazdami System zastosowany do bada symulacyjnych opisanych w rozdziale 3 to PLANTOUR, reprezentuj cy trzeci, najbardziej zaawansowan metodycznie grup narz dzi. Szersze aspekty zastosowa zarz dzania logistycznego prezentuje Blaik(1999), szeroko ujmuj c rozwi zania ró nych problemów rozwi za zaopatrzenia i dystrybucji oraz procesów magazynowania. Szerzej problematyk projektowania i wdra ania systemów informatycznych prezentuje Kummer(1992), ujmuj c fazy komputeryzacji funkcji logistycznych przedsi biorstwa i warunki projektowania efektywnych systemów. Omawiane w formie kolejnych przykładów wyniki oblicze modeli symulacyjnych stanowi specyfikacj efektów rozwi za modelowych zastosowanych w systemie PLANTUR. PRZYKLAD 1 W przedsi biorstwie nr 1 reprezentuj cym bran e produkcji wyrobów alkoholowych zadanie spedycyjne przedstawiało si nast puj co: Okres badany: 1 miesi c Ładunki wywiezione do klientów w ramach badanego okresu: Punktów dostawy 226 Wysyłek Pojazdów 171 Koszty realizacji dostaw w badanym okresie wyniosły ,00 zł.

5 Ludosław Drelichowski, Michał Krawczyk Wykorzystanie metod symulacyjnych, EDI oraz technologii internetowych warunkiem rozwoju zastosowa systemów logistycznych 191 Wyniki przeprowadzonych równolegle oblicze symulacyjnych pozwalały uzyska nast puj ce rezultaty: WARIANT 1: Zało enia zasad planowania: Planowanie z uwzgl dnieniem: wielko ci dostaw dat dostaw godzin dostaw wg awizacji (narzuconych przez odbiorc ) godzin i dat spływu zamówie (planowanie na bie co) pracy magazynu na 2 zmiany 06:00-14:00 i 14:00-22:00 1 zmiana - 1 załoga załadunkowa 2 zmiana - 5 załóg załadunkowych Koszty realizacji dostaw według wyników symulacji w Wariant 1 wyniosły ,02 zł. WARIANT 2: Zało enia zasad planowania: Planowanie z uwzgl dnieniem: wielko ci dostaw dat dostaw godzin dostaw wg awizacji (narzuconych przez odbiorc ) planowanie po zako czeniu przyjmowania zlece pracy magazynu 24h Koszty realizacji dostaw według wyników symulacji w Wariant 2 wyniosły ,67 zł. WARIANT 3: Zało enia zasad planowania: Planowanie z uwzgl dnieniem: wielko ci dostaw dat dostaw godzin dostaw 07:00-18:00 (narzuconych przez dostawc ) planowanie po zako czeniu przyjmowania zlece pracy magazynu 24h Koszty realizacji dostaw według wyników symulacji w Wariant 2 wyniosły ,33 zł.

6 192 POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZ DZANIA WIEDZ Seria: Studia i Materiały, nr3, 2004 Tabela 1. Ró nice kosztów rzeczywistych i wyników symulacji. ródło: opracowanie własne WARTO CI SYMULACJA RZECZYWISTE WARIANT 1 WARIANT 2 WARIANT 3 WAGA , , , ,00 ILO KARTONÓW , , , ,00 KM OGÓŁEM , , , ,70 PALET 3 943, , , ,00 TRAS BRAK DANYCH KOSZT ,00 zł ,02 zł ,67 zł ,33 zł REDUKCJA KOSZTÓW nie dotyczy ,98 zł ,33 zł ,67 zł POZIOM REDUKCJI KOSZTÓW nie dotyczy 5% 12,5% 19,8% KOSZTY RZECZYWISTE WARIANT 1 WARIANT 2 WARIANT ,33 zł WYNIK ,67 zł ,02 zł ,00 zł KOSZTY Rysunek 1. Miesi czne koszty logistyki z wynikami trzech wariantów symulacji wykonanych systemem PLANTUR. ródło: opracowanie własne

7 Ludosław Drelichowski, Michał Krawczyk Wykorzystanie metod symulacyjnych, EDI oraz technologii internetowych warunkiem rozwoju zastosowa systemów logistycznych 193 Tabela 2. Zestawienie procentowych oszcz dno ci kosztów dla trzech wariantów organizacji słu b logistycznych w przedsi biorstwie. ródło: opracowanie własne WARIANT 1 5% - przy zastosowaniu PLANTOUR wg obecnych zasad planowania tras WARIANT 2 12,5% - przy zastosowaniu PLANTOUR i przesuni ciu momentu planowanie tras na po zako czeniu przyjmowania zlece (16:00-17:00). WARIANT 3 19,8% - przy zastosowaniu PLANTOUR i zmianie zasad awizacji dostaw na dostaw nast pnego dnia w godzinach 07:00-18:00. PRZYKLAD 2 W przedsi biorstwie nr 2 reprezentuj cym bran e przetwórstwa mi snego jako zdanie spedycyjne przyj to tygodniowe zadania spedycyjne uznane przez przedstawicieli słu b marketingowych jako reprezentacyjne dla obrotów Firmy: Okres badany: 1 tydzie Ładunki wywiezione do klientów w ramach badanego okresu: Punktów dostawy ( 169 punktów) Wysyłek ( 391 dostaw) Pojazdów (33 pojazdy) Koszty realizacji dostaw w badanym okresie wyniosły ,00 zł. Zało enia zasad planowania: Planowanie z uwzgl dnieniem: Daty dostawy Awizacji (godziny dostawy) Czasu załadunku Czasu rozładunku Danych logistycznych ładunków Poło enia geograficzne punktów dostawy Sieci drogowej Polski Ładowno ci pojazdów Zasad rozlicze z przewo nikami Koszty realizacji dostaw według wyników symulacji w Wariant 1 wyniosły ,90 zł.

8 194 POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZ DZANIA WIEDZ Seria: Studia i Materiały, nr3, 2004 Tabela 3 Zestawienie oszcz dno ci kosztów logistyki przedsi biorstwa na podstawie symulacji wykonanych dla reprezentatywnych danych tygodniowych. ródło: obliczenia własne Koszty rzeczywiste okresu testowego Koszty okresu testowego w wyniku optymalizacji Redukcja kosztów ,00 zł ,90 zł 6 964,11 zł Poziom redukcji kosztów 12% rednie koszty miesi czne rednia oszcz dno miesi cznie Oszcz dno ci roczne ,00 zł ,63 zł ,52 zł Koszty licencji i wdro enia oprogramowania systemu, którego rozwi zania zastosowano do wylicze symulacji wynosz ,00 zł. Przytoczone wy ej wyniki symulacji zostan omówione we wnioskach koncentruj cych si na prezentacji aspektów utylitarnych wykonanych oblicze symulacyjnych. 4. Wnioski Na przykładzie 1 mo na zaobserwowa cisł zale no pomi dzy poziomem kosztów transportu a momentem planowania i w sko ograniczonymi godzinami dostawy. Kolejne warianty przedstawiaj jak zmienia si poziom kosztów w zale no ci od: 1. wariant 2: przesuni cie momentu planowania na ko cowe godziny dnia pracy, tj. po spłyni ciu zamówie na dzie nast pny 2. wariant 3: przesuni cie momentu planowania na ko cowe godziny dnia pracy, tj. po spłyni ciu zamówie na dzie nast pny i awizowaniu dostaw na nast pny dzie mi dzy 07:00 a 18:00 Przykład 2 potwierdza zaobserwowan zale no, jako e godziny awizacji w przypadku bran y mi snej s w znakomitej wi kszo ci przypadków okre lone na wczesne godziny ranne, co znacz co ogranicza mo liwo ci redukcji kosztów transportu w drodze optymalizacji tras. Osi gni cie redukcji kosztów transportu w przykładzie 1, dzi ki przesuni ciu w czasie momentu planowania tras jest mo liwe wył cznie dzi ki zastosowaniu narz dzi informatycznych, które dla badanych ilo ci zlece wysyłki umo liwiaj wygenerowanie planu tras na nast pny dzie w ci gu 1 minuty, kilkudziesi ciokrotnie skracaj c czas niezb dny na planowanie (przeci tny czas planowania tras na nast pny dzie przez pracowników w przykładzie 1 wynosił około 2-3 godzin w ci gu dnia), tym samym

9 Ludosław Drelichowski, Michał Krawczyk Wykorzystanie metod symulacyjnych, EDI oraz technologii internetowych warunkiem rozwoju zastosowa systemów logistycznych 195 umo liwiaj c przesuni cie w czasie momentu zamawiania pojazdów potrzebnych do realizacji dostaw. Kolejnymi czynnikami warunkuj cymi osi ganie redukcji kosztów w drodze optymalizacji transportu przy wykorzystaniu systemów informatycznych s : Ilo punktów w sieci dystrybucji Zasi g terytorialny sieci dystrybucji Stopie koncentracji punktów dostaw sieci dystrybucji Dzienne ilo ci zlece dostaw Analizowane wy ej przykłady wykazały, e ilo ci zlece i punktów s wystarczaj ce w obu przykładach, aby było mo liwe wygenerowanie znacz cych oszcz dno ci wynikaj cych ze stosowanych rozwi za organizacyjnych i warunków dostaw. Bibliografia 1. Blaik P., Logistyka koncepcja zintegrowanego zarz dzania przedsi biorstwem. PWE Warszawa Drelichowski L., Stan konsolidacji i logistyki agrobiznesu w otoczeniu globalnych sieci handlowych. Organizacja i Kierowanie. nr 2(104), 2001, s Drelichowski L., Tendencje rozwoju e-commerce w polskich przedsi biorstwach ró nych bran, Folia Oeconomica 157. wyd. Univ. Łód..2003s Kummer S., Logistikim Mittelstand. Stand und Kontextfaktoren der Logistik in mittelstandischen Unterachmen, Schaffer-Poeschel Verlag, Stuttgard Skowronek Cz., Sariusz-Wolski Z., Logistyka w przedsi biorstwie, PWE Warszawa 1999 LUDOSŁAW DRELICHOWSKI ludrel@atr.bydgoszcz.pl MICHAŁ KRAWCZYK michal.krawczyk@horizon.pl