RP: W czym upatruje pan szansí Wojcieszowa?

Transkrypt

1

2 2 Tym słowem w paüdzierniku 1989 roku redakcja Echa powitała swo czytelnikűw. Pokole zrodzone w tym czasie szykuje juř do wkrocze w dorosłe řycieö Przez prawie pűłtora roku ukazało 11 numerűw miecznika, ktűry informował, uczył i bawił. Przeglądając dzisiaj archiwalne egzemplarze, moř sobie uúwiadomię, jak wiele zmieniło oraz jak ktűre rzeczy są zmienne. Wielu ludzi, ktűrzy goúcili stronicach Echa juř z mi ma, ale pamiíę o n skrywają pořűłkłe strony. Dlatego chybaö, - z całą pewnoúcią warto reaktywowaę to pismo. Dzisiaj zaczymy ponow i przekazujemy Wam - Drodzy Czytelnicy efekt pracy grupy zapaleňcűw. Nie zamierzamy konkurowaę rynku lokalnych mediűw. Nie mamy zamiaru teř nikogo agresyw atakowaę, ani wykazywaę wyřszoúci jednych úwiąt d drugimi. Chcemy odkrywaę przed Wami to, czego widaę pierwszy rzut oka, przedstawiaę subiektywny punkt widzenia... Pragmy uchronię od zapomnia ludzi, zdarzenia i miejsca. Ale przede wszystkim bídziemy dąřyę do skupienia wokűł pisma ludzi, ktűrzy kochają ZiemiÍ Złotoryjską i chcą zgłíbiaę jej tajemnice, a obok tych, ktűrzy juř od daw zajmują sprawami szego regionu, pojawiło jak jwiícej nowych twarzy. W koňcu chcemy, a sze pismo stało platformą, ktűrej swoją przygodí z dziennikarstwem rozpocz młodzieř. Pierwszy po blisko szesstoletj przerwie numer Echa ukazuje tuř przed úwiítami, wiíc i jego tematyka bardziej refleksyj, poúwiíco sprawom kocz "gorącym". BÍdziemy dąřyę do tego, a kařde wyda zawierało temat przewodni, ktűry przeplataę bídzie ze stałymi działami. SkupiaĘ bídziemy zaú wyłącz tym, co związane z szym regionem. Zapał zawsze idzie ramií w ramií z warsztatem dziennikarski, prosimy wiíc o wyrozumiałoúę - bídziemy jedk staraę z miesiąca miesiąc rozwijaę. Nie bídí ukrywał, ře liczymy Waszą pomoc. Prosimy: podpowiadajcie m: co podoba, oraz co powinniúmy poprawię. Robert Pawłowski Robert Pawłowski: Jak wygrywa wybory burmistrza w Wojcieszowie? Sławomir Maciejczyk: W tak młodym wieku? To wypłyníło ze społeczeňstwa. Na początku łem tym zainteresowany, miałem duřo własnych spraw: doktorat, własną firmí, ale coraz wiícej ludzi zaczíło przychodzię i mawiało m, řem wystartował. Kilku radnych, bídących w opozycji do burmistrza, powiedziało mi wrícz, ře bídą w ogűle startowaę, bo wet jeřeli wejdą, to bídą mieli z kim wspűłpracowaę. W ostatni dzieň zgłosiliúmy komitet wyborczy w Legnicy. Kandydata burmistrza zgłaszało pűüj, wiíc miałem trochí czasu, zobaczyę, jacy ludzie kandydują. Gdy zobaczyłem listí kandydatűw radnych, ře są to kompetentne oso, to postanowiłem wziąę udział w wyborach. RP: Podczas kampanii wyborczej, gdy omawiano rűřne kandydatury, do rad i stanowiska prezydentűw, burmistrzűw czy wűjtűw, czísto słyszałem, ten wet dobrym kandydatem, ale za młody i brak mu doúwiadczenia... SM: Teř ły takie głosy w W ojcieszowie. Mimo młodego wieku posiadam jedk juř doúwiadcze samorządowe. Moja firma zajmuje wspűłpracą z gmimi i powiatami Dolnym ĺląsku, pisząc studia wykolnoúci, rűřne opracowania do wnioskűw o dofinsowa projektűw do Unii Europejskiej i tak opracowaň pisaliúmy kilkadziesiąt. W wiíkszoúci ze skutkiem pozytywnym - pozyskanych 100 mln złotych o czymú úwiadczy. Pomagałem rűwř przedbiorcom w W ojcieszowie a wet w, wiíc doúwiadcze ło, moře bezpoúrednio w kierowaniu gminą, ale bardzo precyzyj pozłem problemy gmin, tylko Wojcieszowa, przede wszystkim od strony finsűw. Podto po powrocie ze studiűw zacząłem z powrotem graę w piłkí w Orle WojcieszŰw, prowadziłem tam całą dokumentacjí. Załatwiliúmy pieniądze kosiarkí, zmodernizowaliúmy stadion i głűw z tych úrodowisk wypłynął pomysł mojego kandydowania. Jestem rodowitym wojcieszowianinem, od początku swojego řycia związanym z tym miastem, wet adresu zameldowania zmieniłem. Oczywiúcie ł okres studiűw, gdy czíúciej przewałem we Wrocławiu niř tutaj, ale dłuřej niř kilka tygodni to chyba poza Wojcieszowem przewałem. RP: Co takiego obiecał pan mieszkaňcom? SM: Właú, ře nic. Ci ktűrzy czytali műj program wyborczy műwili: program moře i dobry, ale nic obiecane. No i właú o to chodzi - z takim budřetem, jaki ma WojcieszŰw, moř niczego obiecaę. Jedyne co mogí obiecaę, to, ře przez cztery lata bídí ciířko pracowaę i wykorzystam kařdą okazjí, ktűra darzy. Bo to w 100% pewne, jak unijne pieniądze bídą wyglądały. Nie wiadomo, jakie priorytety bídą w latach bieřących, jakie projekty bídą preferowane. Programy są jeszcze pisane, wiíc obieca teraz, ře zrobimy to i tamto z pieniídzy unijnych, obiecywam trochí w ciemno. OsiągniÍcie sukcesu mořliwe dziíki ciířkiej pracy i wykorzystaniu kařdej mořliwoúci do złořenia wniosku w ten sposűb, ře odpadł z przyczyn merytorycznych. RP: Czy bídzie konfliktu interesu pomiídzy Pa firmą a piastowanym urzídem? SM: W firmie łem wiceprezesem i posiadałem udziały. Dzisiaj liúmy u notariusza - sprzedałem swoje udziały i w y c o f u j Í s i Í c a ł k o w i c i e z t e g o przedwziícia.. Nie bídzie wiíc řadnego konfliktu. RP: Po pierwszej turze wyborűw, z tego co mi wiadomo, urzídnikűw w Wojcieszowie padł blady strach. Czy obawy te są uzasadnione? SM: Raczej. WspŰłpracowałem juř i z panią skarbnik KlawiŇską i z panem Maúlanką od inwestycji oraz innymi - przy okazji sporządzania rűřnych dokumentűw dla urzídu i wspűłprací tí oceniam bardzo dobrze. W mojej osobie leřy upatrywaę řadnego zagrořenia. RP: WojcieszŰw zawsze bardziej ciąřył do Jelej GŰry. Jak pan ocenia, miasto zyskało czy straciło przyporządkowaniu go do powiatu złotoryjskiego? SM: Zaraz po tym, jak ła podjíta decyzja o włączeniu szej gminy do powiatu złotoryjskiego, przeprowadzono referendum, czy chcemy Ę w powiecie złotoryjskim czy jeleniogűrskim. Pomimo wysokiej frekwencji i opowiedzenia mieszkaňcűw rzecz Jelej GŰry, stety władze wojewűdztwa zadecydowały iczej. Na początku mieszkaňcy krytykowali tí decyzjí, li juř przyzwyczajeni do Jelej GŰry, do urzídűw i urzídnikűw, ale musze powiedzieę, ře teraz patrząc z perspektywy czasu, Złotoryja takim złym rozwiązam. Nie ma tak duřej dysproporcji miídzy W ojcieszowem i Złotoryją, jaka ła w przypadku Jelej GŰry. W obecnym układzie WojcieszŰw moře mieę zczącą pozycje w powiecie. W powiecie jeleniogűrskim zostaliúmy zepchniíci zupełne peryferia. RP: Jak pan widzi wspűłprací linii WojcieszŰw - Starostwo Powiatowe? Jakie są oczekiwania z pa strony? Wydawca: Towarzystwo MiłoúnikŰw Ziemi Złotoryjskiej Adres redakcji: Złotoryja, ul. Szkol 1 (Dom Nauczyciela ěbacalarusî - poddasze), tel.: , Adres internetowy: echo@tmzz.pl W pracach redakcyjnych uczestniczyli: Agata Arian, JŰzef Baszek, Aleksander Borys, Ewa Derbisz, Reta Fuchs, Roman Gorzkowski, Monika Kozubska, Alfred Mler, Iwo Pawłowska, Robert Pawłowski (red. cz.), Ala Pietruszczak, Beata Pląskowska, Konrad Stach, Ma 28 lat. Jest řoty. Niebawem broni prací doktorską Politechnice Wrocławskiej jego promotorem prof. Jan Waszkiewicz (pierwszy zaleřny marszałek wojewűdztwa dolnoúląskiego). Został jednym z jmłodszych burmistrzűw w Polsce. Całkiem prawdopodobne, ře bídzie jedynym czyn grającym w piłkí nořną włodarzem miasta. Kim, skąd wziął człowiek, ktűry chce wyprowadzię WojcieszŰw z zaúcianka? SM: Pan Starosta Raszkiewicz wyraził juř chíę spotkania w celu oműwienia jistotjszych spraw. Po pierwsze WojcieszŰw od starostwa przez ostat osiem lat uzyskał za duřo jakiejkolwiek pomocy w realizacji inwestycji. Wiem, ře w innych gm ło iczej. Chciałm, ře WojcieszŰw ł tak samo traktowany, jak pozostałe gminy w powiecie. RP: W czym upatruje pan szansí Wojcieszowa? SM: WojcieszŰw aspiruje do mia miasta turystycznego. Jest wiele atrakcyjnych miejsc w mieúcie i w okolicy, ale o tym wiedzą tylko mieszkaňcy i to problem. Powstały szlaki rowerowe, prawie 40 km. Są teř szlaki turystyczne, ale ma reklamy. BÍdziemy teraz robię projekt úcieřki dydaktycznej wokűł gűry Gruszki. Są rűwř zawody we wspiczce jaskiniowej organizowane przez stowarzysze ŃBobryî. Jest ŃZerŰwkaî piíkne jezioro, k t Ű r e g o w ł a ú c i c i e l e m j e s t Z a k ł a d W a p i e n n i c z y, a l e j u ř w s t Í p n i e rozmawialiúmy o udostíp tego akwenu dla celűw turystycznych. Są skałki, ktűre dają do wspiczki. Są teř ludzie, ktűrzy trudnią produkcją ozdűb z materiałűw regiolnych: z drew i minerałűw. Jest turalny potencjał, ktűry trzeba odpowiednio wykorzystaę, a z tym do tej pory ło jlepiej. Dni Wojcieszowa do tej pory ły zadbane. Przez kilka lat ły w ogűle organizowane, w ostatn trzech latach organizował je klub sportowy. Jest stowarzysze, grupa osűb, ktűra chce zaangařowaę w promocjí miasta, ale do tej pory władze miejskie ły tym z a i n t e r e s o w a n e. S t o w a r z y s z e n i e organizowało np. takie imprezy jak przemarsz korowodu przez WojcieszŰw tomiast miasto ło obok inicjatyw społecznych. O r g a n i z a c j a ř y c i a s p o ł e c z n e g o, k u l t u r a l n e g o, s p o r t o w e g o c z y gospodarczego moře odwaę bez udziału społeczeňstwa. Przecieř burmistrz bídzie budował hotele, uruchamiał agroturystykí, przyjmował turystűw, muszą to robię ludzie, ale tylko wtedy, gdy ktoú bídzie miał do czego przyjechaę, coú zobaczyę. Miasto powinno zająę promocją i wspieram inicjatyw. Musi istę to sprzíře, bo iczej do niczego dojdziemy. RP: Czyli przede wszystkim turystyka. SM: Tak. Kwestie wodociągűw, drűg, kalizacji toczą swoją drogą i to bídzie zrobione. Nie mamy strefy ekonomicznej. grudzieň 2006 Brak przede wszystkim miejsca w Wojcieszowie utworze n o w y c h z a k ł a d Ű w przemysłowych. Jest ŃStalmetî, ŃWojcieszowiankaî, są Zakłady Wapiennicze, wokűł n powstają teř nowe miejsca pracy. Kiedyú problemem ło duře zapyle w Wojcieszowie, ale Zakłady poczyniły inwestycje w tym zakresie i juř ma z a b i e l e n i a. P o z a t y m wprowadzony został program ŃNatura 2000î. RP: Stale kładzie pan akcent a k t y w n o ú Ę s p o ł e c z n ą. Wszystko ład, ale czy pokłada pan zt duřej ufnoúci w bezinteresowną aktywnoúę mieszkaňcűw Wojcieszowa? SM: Aktywni ludzie szczíúcie wystartowali w wyborach i czíúę z n zlazła w Radzie. Przewodniczącym Rady Miasta została załořycielka stowarzyszenia, ktűre organizuje pochody i inne imprezy w Wojcieszowie pani Hele Kurzaj. Bardzo blisko wspűłpracujemy, spotykamy czísto, omawiamy rűřne projekty i bídziemy wprowadzaę je w řycie. RP: Okoliczne gminy i miasta jakoú garną do szerszej wspűłpracyö S M : J e s t S t o w a r z y s z e n i e G m i n Kaczawsk. Nie wiem z jak powodűw WojcieszŰw zlazł w tym s t o w a r z y s z e n i u, a s z k o d a, b o Stowarzysze działa, składa wnioski o dotacje. Trzeba pamiítaę, ře wnioski tak stowarzyszeň mają wiícej szans akceptacjí niř pojedynczej gminy, wiíc jakaú wspűłpraca istje. MuszÍ jak n a j s z y b c i e j n a w i ą z a Ę k o n t a k t z e Stowarzyszem i dokład przyjrzeę, co robi. Pomysł turystyczny miasto, to ma Ę pomysł tylko sam WojcieszŰw. Sami eúmy w sta przyciągnąę wiíkszej licz turystűw. GŰry Kaczawskie jako takie - o c z y w i ú c i e t a k. M u s i m y m y ú l e Ę kompleksowo: łączyę szlaki, razem promowaę. Połoře Wojcieszowa złe, leřy tuř obok głűwnej trasy Jelenią GŰrÍ i w Karkonosze, musimy tylko sprawię, czíúę z tych tycy turystűw, ktűrzy co weekend udają wypoczynek, zechciała skrícię w prawo trzy kilometry. RP: Ale jak to zrobię? SM: Po pierwsze musimy zapewnię podstawową infrastrukturí. Po drugie - reklama i wspűłpraca z Dolnoúląską Organizacją Turystyczną, z ktűrą wiązałem juř pierwsze kontakty. MŰj promotor prof. Jan Waszkiewicz wraz z innymi ludümi z Wrocławia, zadeklarował, ře pomoře w działaniach promocyjnych m.in. w organizacji rűřnych konferencji. Trzeba jak jwiícej promowaę sz region. Na pewno bídzie to długotrwały proces, ale tak czy iczej musimy wreszcie zacząę. RP: Jeřeli spotkamy za cztery lata, co pan powie? SM: MyúlÍ, ře powiem, iř do Wojcieszowa co miesiąc przyjeřdřa kilkudzieciu turystűw teraz wiem, czy przez rok tylu. W związku z tym, dochody miasta zcząco zwiíkszyły. Ře pomysł halí sportową. Bezrobocie znikomeö RP: Jest pan raczej optymistycz stawiony i boi stojącego przed panem wyzwania SM: Oczywiúcie. Jak do řycia - zawsze em optymistycz stawiony. Gdym ł, to startowałm ten urząd. Nie zakładam z gűry, ře czegoú da zrobię, albo ře coú uda. W pozytywnym stawieniu do řycia pomaga mi sport. Jestem czynnym zawodnikiem Orła WojcieszŰw i zamierzam z tego rezygnowaę. Jak biegam, to po prostu lepiej czují. Rozmawiał Robert Pawłowski ZdjÍcie z archiwum pa Burmistrza 3

3 4 Spotykam z panią Emilią w jej domu. Teraz szczíúliwa mama i babcia ma 71 lat i czuje dobrze, peł energii i zawsze uúmiechniíta. -DzieciŇstwo to dla m zamkniíta historia, lecz wspomnia powracają i cieszí, gdy z zaciekawiem bliscy słuchają tego, co przeszłam- műwi. To zawsze podtrzymuje m duchu. Trzeba ło ciířko pracowaę, ře zarobię chleb Jej tato Mał ł bardzo pracowitym człowiekiem. Czasem potrafił z niczego zrobię coú wielkiego. O jako mała dziewczynka chodziła z nim pole, i prűbowała mu pomagaę. Bardzo boleú przeřywała, kiedy zabierali go wojní.- wspomi pani Emilia. Mama - Maria, rűwř ła bardzo pracowita, z resztą jak chyba wszyscy w tamtych czasach. Miała dwűch braci: jeden z n řył tylko tydzieň. W tamtych czasach dzieci czísto umierały, ło lekarzy ani lekarstw. Rok pűüj urodził drugi- Była szczíúliwa, ře bídzie miała, z kim bawię. Huta Nowa leřała do wojewűdztwa tarnopolskiego, Mieszkało tu ok. 120 rodzin. Wieú dzieliła cztery ulice, ktűre odchodziły cztery rűřne strony od Koúcioła, ktűry ł w centrum. Leřała w wąwozie i po obu stroch drogi rosły dorodne czereú. W tamtych czasach wszystkie drzewa i pola ły bardzo urodzajne. Z czereúni robiono kompoty lub suszono je zimí, dziíki temu ło co jeúę. Na początku řycie ło beztroskieö Dom ł usytuowany w centrum wsi - trzeci budynek od koúcioła. ChatÍ wybudował jej tato z pomocą sąsiadűw. W jednym pokoju mieszkała babcia, w drugim spali oni: pani Emilia, Julek, jej mama i tato. - W szej izbie ły trzy łűřka, skrzynia ubrania oraz stűł. Z sieni przechodziło do kuchni. Było to jwiíksze pomieszcze w domu. W rogu zjdował duřy piec, úrodku stűł i krzesła. Piec ł z gliny, słuřył do gotowania i pieczenia. Podłogi w chacie mieliúmy. Chodziliúmy po ubitej gli, ktűrą od úwiíta malowaliúmy řűłty, gliniany kolor, a úciany wapnem biało - műwi pani Emilia. Miałam takie szczíúcie -MŰj tato umiał robię buty. CzÍsto wieczorami chodził do wujka, ktűry robił buty i sprzedawał Řydom. SpÍdzał tam całe noce, a z odpadkűw skűr, ktűre zbierał u go, Urodziła w 1934 roku w Hucie Nowej. Jej dzieciňstwo ło bardzo ciířkie. W domu bieda, ojca zabrali wojní, została z mamą, babcią i kilkumiecznym bratem. Do tego ło jeszcze gospodarstwo i zwierzíta, ale jakoú dawali sobie radí. Inni mieli gorzejö - tak w wielkim skrűcie wyglądało dzieciňstwo pani Emilii w czasach II wojny úwiatowej. Dziú szczíúliwą mamą i babcią, lecz wspomnia ciągle wracają a historia kresowiakűw staje coraz bardziej odległa... zrobił mi buty! Buty, ktűrych nikt miał tylko ja. To ło dla m prawdí wařne! Przede wszystkim ło mi juř tak zimno.- opowiada ze wzruszem.- Czasami bídąc u wujka, zaglądałam, jak je robi. Wyrabiał on je ze skűry krűw, ktűre trzeba ło jpierw moczyę kilka dni, ře łatwiej zeszła sierúę, potem jako podeszwí przybił korí z drew, to wszystko zbijano takimi cienkimi patyczkami. Jak dziú pamiítam, ře to moim zadam ła robota tak kijkűw. Wtedy siedziałam przez kilka godzin i ciosałam małe patyczki w kształcie zapałek. Potem mama kładła je piec, ře dobrze wyschły.- pani Emilia głíboko biera oddechu i opowiada dalej. -MŰj ojciec umiał takře robię sa. Wieczorami przychodziło do s do domu duřo ludzi, sąsiadűw, powař mieliúmy lampí ftową. MÍřczyüni pomagali tacie w wyrabianiu sani, a kobiety szyły spűdnice, bluzki, farbowały materiały w czarnym bzie. Ja nigdy spałam. Zawsze siedziałam razem z nimi. Kiedy juř brakowało fty, tato zrobił z drew takie szczypce, zapalał je koňcu, a ja musiałam je trzymaę i przyúwiecaę im w pracy. Były one z mokrego drzewa, dziíki temu długo paliły.-dodaje. Jesienią sprzedawali drzewo. Chodziła z tatą do lasu i zbierali wiązanki drew, ktűre zywali Ńdekoî. Sprzedawali je potem Řydom i zawsze mieli trochí pieniídzy. Rodzice jej palili takře wapno sprzedař. Mieli gospodarstwo - piíę morgűw Na jesieň siali hreczkí, proso, pszenicí, sadzili buraki, kukurydzí i kapustí. Ziar kaszí mielili tzw. Ńřarnemî. Było to takie małe urządze w kształcie beczki, do ktűrego wsypywało plon i kríciło mieląc kaszí. Ta robota zawsze przypadała jej, wiíc musiała siedzieę i mielię. Orali řelaznym pługiem zaprzířonym do konia. Koło domu mieli jeszcze stajnií i stodołí takře z gliny. Kartofle kopali szpadlem, zbierali całymi dniami. Sadzili teř konopie. Letnią porą Szczotka do rozczesywania konopii młűcili je. NastÍp łodygi te zatapiali w rowie. To miejsce gdzie leřały konopie musiało Ę oddzielone z obu stron tamą, ře poziom wody ł wiíkszy. To wszystko moczyło przez trzy tygod. NastÍp po wyciągniíciu trzeba ło rozczesaę łodygi i dziíki temu mieli włűk materiał. ŃPranikî ł potrzebny Co tydzieň odwało wielkie pra. Wszyscy ludzie ze wsi zbierali d potokiem ze stertą brudnych rzeczy. Zamaczali je w wodzie a stíp wyciągali kładkí i oklepywali materiał Ńpranikiemî (deska, ktűra słuřyła do prania). Jedni pomagali drugim.- U s ły cztery kładki (miejsca do pracy), wiíc wszyscy jednoczeú mogli praę. Musieli czekaę, wiíc wzajem sobie pomagali. Z boku Pranik leciała czysta woda ze studni, w ktűrej płukano ubrania. ŃDni praniaî ły bardzo wesołe.-z uúmiechem wspomi. Mimo, ře pomagała rodzicom, chodziła jeszcze do szkoły. SkoŇczyła dwie klasy i zaczíła trzecią. W czasie wojny zrobiono tam szpital i skoňczono edukacjí dzieci.- Zanim jeszcze chodziłam uczyli s czytania, r a c h u n k Ű w i h i s t o r i i. C o d z i e n n i e przewałam tam dwie godziny, a potem mieliúmy wolne. W lecie lekcje rozpoczyły pűüj, przedtem trzeba ło wyprowadzię krowy pastwisko, (tato wypuszczał mi ze stajni konia i krowí, a ja jechałam koniu i za sznurek trzymałam krowí prowadząc je pastwisko ok. 2 km. Jak wracałam, dostawałam od tata kostkí cukru), tomiast w zimie mieliúmy wczeúj przychodzię. Szkoła ła mała. Zaledwie dwie klasy po około 30 osűb- młodsi i trochí starsi.- műwi. Ale deszły dniö - Amunicja leřała wszídzie. Bawiliúmy w piíę osűb łące w wojní. Rozpaliliúmy ognisko i z daleka wrzucaliúmy te prochy do ognia, a gdy one strzelały, my padaliúmy ziemií. W koňcu jeden grat długo wystrzelał. Chłopak, ktűry z mi bawił, Obrazy przywiezione ze Wschodu. Modliliúmy do n przed padem UkraiŇcŰw zjeúę. NaprawdÍ pomagało. W czasie wojny mieszkaňcy wioski obawiali ŃBanderowcŰwî. Tato zrobił im z patykűw bunkier. W nocy spała tam z bratem, a mama z tatą zmianí czuwali, czy czasami dchodzą UkraiŇcy. Na szczíúcie Huta Nowa ła tak bardzo oblega przez n. Praktycz řaden mieszkac zginą z ríki, powař u n ludzie plotkowali, zapytywani czy widzieli UkraiŇcŰw zawsze műwili Ńî. Wyjazd w zne Tak mijał dzieň za dm ař dszedł dzieň wysiedlenia. Musieli opuúcię cały swűj dotek i wyjechaę w zne. Zapakowali, co mogli: garnki, poúciel, jakieú wielkie meble i zwierzíta. Zostawili swoją chatí, w ktűrej przeřywali chwile dobre i złe, zdawali sobie sprawí, ře juř nigdy mogą ujrzeę swojej piíknej wsi.- Z řalem i rozdartym sercem opuszczaliúmy rodzime tereny.- műwi. -Przyjechaliúmy do Dřury, skąd miał odjeřdřaę pociąg w zne. Był 20 paüdziernika. Czekaliúmy tam całą noc, ař rano djechał transport kolejowy. Wagony ły bez dachu. Siedziało w n po kilka rodzin. NiektŰrzy jechali wet w wagoch ze zwierzítami. PodrŰř trwała 7 tygodni w deszczu, w słoňcu, wet w burzy. Wszyscy li bardzo wykoňczeni. Panowała ogrom wszawica. Zatrzymywaliúmy, co jakiú czas, a maszynista műgł dolaę paliwa. Czasami wet zdąřyliúmy zjeúę do koňca, a juř odjeřdřał. Czasami stał tak długo, ře trzeba ło chodzię i prosię ře műgł juř ruszyę. Na postojach rozpalaliúmy ogieň i blaszkach gotowaliúmy coú ciepłego do zjedzenia. Po siedmiu tygodniach dojechaliúmy do nowej ziemi, nowego domu, ktűrego zliúmy. Do przyjechaliúmy jako pierwszy transport z kresűw ok. 27 listopada. Nigdy zapomní tamtych czasűw, ciířkiego dzieciňstwa, wojny i tego, co przeszłam. Wspomnia z tamtych stron zawsze bídą dla m zapomniane i w z r u s z a j ą c e Ö - k o Ň c z y p o w o l i z e wzruszem swoją historií pani Emilia. Krzyřyk przywieziony ze Wschodu Patrząc z perspektywy czasu, wiem, ře jej řycie ło bardzo trudne. Do tej pory przeszła bardzo wiele. Nie tak dawno przeřyła wypadek samochodowy, úmierę m.in. rodzicűw, mířa, sy, dwűch tragicz zmarłych wnukűw, a speł miesiąc temuziícia-oraz wielu jbliřszych. Jedk trzyma pełni sił, choę los jej oszczídzał. W tym roku mija szeúędziesiąta pierwsza rocznica przyjazdu kresowiakűw te ziemie. Wielu z n, stety, d o c z e k a ł o d n i a d z i s i e j s z e g o, a Nowohutniacy trzymają cały czas razem. Monika Kozubska Poszukujemy oso, ktűra jako pierwsza przyła ZiemiÍ Złotoryjską. Ocalmy wspomnia od zapomnia!!! 5

4 jczíúciej sprawiają satysfakcje i przynoszą radoúę. Jego hob to filatelistyka; ma bogate zbiory (umawiamy wiíc wstíp organizacje wystawy w Oúrodku TMZZ). Odpoczywa raczej czyn rower, rty. Z uwagi stanowisko muszí zapytaę, czy ufny, czy tez ostrořny wobec ludzi i w kontaktach z nimi. Nie bacząc wybory w roku 2010, oúwiadcza bez ogrűdek: ŃNaiw ufny, czym juř parí razy przejechałemî (choę wiemy juř, ře jeüdzi rowerze i rtach). Nigdy zaprzyjaünił z człowiekiem szczerym, dwulicowym i mającym własnego zdania. Nie poskąpił za to swojej przyjaüni osobie otwartej, bez podwűjnej moralnoúci. W řyciu (włącz ze stanowiskiem burmistrza) sporo udało mu osiągnąę, lecz chciał tego klasyfikowaę. Natomiast za Ńosobistą porařkí uwařa problem targowiska i Staromiejskiejî. Jako Byk problemu jedk odpuúci. Złotoryja teř w to wierzą; dali tego dowűd, udzielając pod 53% poparcia. Uwařa, ře druga kadencja bídzie dla go trudjsza głűw z dwűch powodűw: po pierwsze poprzeczka oczekiwaň teraz zawieszo o wiele wyřej; po drugie presja społecz dalsze pozytywne zmiany bídzie w tej kadencji jeszcze wiíksza. Dochodzi jeszcze trzeci element ubiegając o wybűr w roku 2002 zł zakres spraw i probleműw, ktűrych załatwie dla wařne. Poprzednia kadencja dodała do tego Ńgruntowną wiedzíî o tym, ile jeszcze do zrobienia. A wszystkie problemy są pilne. W úwiątecznym numerze moře zabraknąę pytania o to: Ń Jak úwiítują Řurawscy?î ŃRodzin. Po katolicku. Typowa polska wigilia. W domu. Bez marycznych wyjazdűw w gűry lub zagranicíî. Czym rűřni wigilia Ńburmistrzowskaî od poprzedn? Tylko jednym: Ń Przedtem rodzi Řurawsk wychodziła pasterkí dopiero około 23.30, a teraz o juř o 22.00, powař burmistrz musi zdąřyę WigiliÍ w Rynkuî. Tam, zgod z piík złotoryjska tradycją musi jako Ńkonsul zaúpiewaę pierwszyî i rozpocząę kolídowa pod gwiazdami. Pod 400 letnia tradycja zobowiązuje. Redakcja ŃEcha î řyczy panu burmistrzowi Ireneuszowi Řurawskiemu zdrowych, spokojnych i radosnych ĺwiąt Bořego Narodzenia oraz udanego i szczíúliwego startu do Nowego Roku i nowej kadencji. Alfred Mler PS: Po zakoňczeniu kadencji redakcja zapowiada artykuł pod odwrotnym tytułem: Ń Ireneusz Řurawski jako burmistrzî. (ZdjÍcia: z albumu rodzinny) O burmistrzu i jego popiersiu W zjduje do tej pory popiersie jednego tylko burmistrza. Stoi w jbardziej godnym otoczeniu, czyli we wnítrzu koúcioła Mariackiego. Chodzi o Christopha Steinberga, řyjącego w XVII wieku. Były to bardzo ciekawe a zarazem burzliwe czasy. KarierÍ samorządową rozpoczął Steinberg pod koc wojny trzydziestoletj, zostawszy w 1646 r. członkiem rady miejskiej. W latach , sprawował urząd burmistrza, pełniąc takře obowiązki dwornego sídziego. W mieúcie słyszalne ły jeszcze echa tragicznej wojny, ař do połowy XVII wieku spłacano rűřne związane z nią koszty. Powoli podnosiła miejska gospodarka, głűw sukiennictwo i browarnictwo. Podczas swo rządűw przeřył burmistrz m.in. groüną powűdü, ale szczíúliwie łagodjszą niř w 1608 r., trzísie ziemi w 1676 r., strace w 1678 r. trzech złoczyňcűw, ktűrzy okradli i zbezczeúcili koúciűł Mariacki a takře utopie jednej z dziewczynek w młynűwce. Uczestniczył w remontach wspomnianego koúcioła, d ktűrym patrot sprawowała rada miejska. Po úmierci ostatgo Piasta, kcia Jerzego Wilhelma, w 1675 r., cesarz Leopold potwierdził wszystkie przywileje miasta, co zostało řyczliwie przyjíte przez jego władze. grudzieň 2006 Nagrobek burmistrza Steinberga zobaczyę mořemy w południowej wie bocznej koúcioła NNMP. Na jwyřszym miejscu zjduje popiersie zmarłego, odziane w czarną szatí i przepasane pozłacaną wstígą. Poniřej, wypukłej ozdobnej tablicy, widzimy orła i piíę gwiazd oraz łaciňską sentencjí Ad astra Super aspera(przez trudy do gwiazd). Inskrypcja w centralnej czíúci grobka informuje o řyciu i zasługach burmistrza: Tu złořył troski ratusza pan Christoph Steinberg, biegły w prawie, jbardziej zasłuřony burmistrz tego miasta, ostatni pod piastowskimi rządami ksiąřícymi i pierwszy pod krűlewską władzą czeską. Jako małřonki wybrał i miłował: AnnÍ Junge, AnnÍ MariÍ Fabricius, MałgorzatÍ z.d. Sturm, AnnÍ TeodorÍ Gasto. Ojciec trojga dzieci z pierwszą, dwojga z drugą. Zmarł w roku Chrystusowym 1682, 16 lutego, w wieku 73 lat. Niech spoczywa w pokoju i ch zmartwychwsta. Obok pisu widje ríka z kluczem, symbolizująca Boga otwierającego bramy KrŰlestwa Niebieskiego, oraz zapewne symbol władzy urzídniczej. Najniřsza tablica zawiera łaciňski wiersz: O nicoúci řycia! Rodzimy i umieramy. ĺmierę czyni wszystk rűwnymi. RŰřnimy cnotą, taką samą zmarli i řyjący. Sława drugim řyciem řycia, úmiercią úmierci. fot.: R.Pawłowski Sąsied rogi obfitoúci zapowiadają grodí po úmierci. Nagrobek burmistrz Steinberga zjduje w tym miejscu od 1917 r., wczeúj jego czíúci spoczywały oddziel w rűřnych miejscach koúcioła. Roman Gorzkowski 7

5 Boře Narodze: rozmarzymy! Zapach úwierku, para unosząca d barszczem, kolídy úpiewane w koúciele i rozpakowa prezentűw. To sz cel, do ktűrego dąřymy, ale biegmy. RozpÍdu bieramy juř z początkiem listopada. WystrŰj sklepűw, kolorowe witryny widziane w drodze miedzy domem a pracą. Kredyt, pořyczka, a wszystko starczyło. Przygotowania: sprząta, kupowa drog prezentűw, gotowa ulubionych potraw dzieci. Zjoma sytuacja powtarzająca co roku z zwiíkszoną mocą. W pídzie i zamieszaniu, jakie towarzyszą úwiítom, czísto zapomimy o tradycji i celu, ktűry wiąře z tym wyjątkowym czasem. Kiedy wreszcie zasiadamy do wigilijnego stołu, w głowie gromadzą m myúli czísto związane z samymi úwiítami (Czy dzieci bídą zadowolone z prezentűw? Co szef powie műj urlop úwiąteczny?). Zajmując tak balnymi aspektami, zapomimy o wczeúj wspomnianym celu, jakim rodzi, a dokład właúciwe relacje rodzinne. W úwiątecznym zamieszaniu potrafimy cieszyę z jwiíkszego prezentu, jaki otrzymaliúmy, lecz mořemy szybko stracię, z bliskoúci osűb, ktűrych prawdí m zaleřy. Z roku rok cykl ten powtarza ze zdwojoną siłą, co skutkuje rozluüm wiízi w rodzi i powolnym zanikam tradycji (w to miejsce wkrada Ńnowa úwiecka tradycjaî oparta komercji). Błąd ten zrozumiemy dopiero wtedy, gdy bídzie juř za pűüno konstruktywne zmiany w szej mentalnoúci. Konrad Stach Okres úwiąt bořorodzeniowych zaczy właúciwie z początkiem grudnia. Juř wtedy sklepy ozdabiane są dekoracjami úwiątecznymi. Przechodząc obok trudno m rzucię w wir przedúwiątecznych zakupűw. Ok.200zł.-tyle, po odliczeniu miecznych wydatkűw zostaje jednej rodzi w szym kraju, zorganizowa úwiąt. Moř zrobię zakupy jpotrzebjszych rzeczy, ale o ozdobach choinkowych czy prezentach ma juř mowyö Pani Barbara úwiíta Bořego Narodzenia spídzi - jak co roku - skrom ale wesoło, w gro rodzinnym: ŃMam czwűrkí dzieci. Ře kupię im wszystko, o czym prawdí marzą, em w sta, ale one wiedzą, ře w szej sytuacji wielk rzeczy mogą wymagaę. A god przeřyę úwiíta oszczídzam kilka tygodni-műwi mama Mateuszka, Marzeny, Kasi i Sylwii. Na wyprawie wigilii wiíkszą czeúę z tej kwoty przezcza produkty spořywcze. ŃNie kupujemy wykwintnych rzeczy. W ten szczegűlny wieczűr mamy dwustu tradycyjnych daň. Dla s ł to spory wydatek. Nasze potrawy to barszcz z uszkami, kapusta, kutia, smařo rybaö i tak teř bídzie tego roku. Jesteúmy zadowoleni z tego, co mamy!î Przy tak niskim budřecie ma mowy o nowych ozdobach choinkowych czy wiíkszych prezentach. Czasem trzeba zapořyczyę u zjomych, a sprawię radoúę bliskim. Dzieci czísto w tak sytuacjach dostają małe upominki, ale z przedmiotűw praktycznych tak jak akcesoria do szkoły, moře coú z rzeczy do ubrania-ale nic szczegűlnego. ŃĺwiÍta spídzamy w domu, sylwestra rűwř. Nie staę s z mířem jakiú wyjazd czy zabawí w lokalu. Musimy przede wszystkim myúleę o dzieciach. To one są dla s jwařjsze-műwi pani Barbara. Iczej úwiíta spídzają paňstwo R. Przy wysok zarobkach mogą sobie pozwolię wiele. Ten zwykły czas dla n urlopem, ktűry udają jczíúciej za granicí kraju. ŃCzas úwiąteczny spídzamy z řoną i dwűjką dzieci w szczegűlnych miejscach. Wyjeřdřamy, gdyř to jedy okazja wspűlny pot w wolnym czasie z rodziną. Mamy doúę codziennoúci, dlatego szukamy czegoú nowego. Czas miídzy úwiítami a sylwestrem poúwiícamy, co roku jazdí rtach. Realizują wtedy sze hob. Od kiedy pamiítam WigiliÍ zawsze spídzaliúmy w pokoju hotelowym. ChoĘ miejsce moře zt odpowied, lecz my takře przeřywamy ten rodzinny wieczűr szczegűl. Okres úwiąteczny dla s przede wszystkim czasem przetym z rodzinąî Kařda rodzi przeřywa ten czas według swo mořliwoúci. Ale wszyscy w tych dniach czyją wyjątkową, rodzinną atmosferí. I tak Ę powinno. To okres dla s bardzo wyjątkowy, wiec leřy cieszyę z tego, co jcenjsze. Pani Maria N. co roku od początku grudnia do samych úwiąt chomikuje zakupione ozdo úwiąteczne. Jak sama przyzje, zdarza, ře jej dom w czasie úwiąt jed wielka choinką. Na same ozdo i prezenty Pani Maria wydaje około 500 zł. Uwařa, ře to czas magiczny i chce, a úwiíta w jej domu ło widaę. Choinka w domu PaŇstwa N. ař ugi od dekoracji. WigiliÍ spídza wraz z mířem, dwoma symi, synowymi i trűjką wnukűw. Na wigilijnym stole 12 tradycyjnych potraw, a oprűcz tego rűřne inne specjały. Po wigilii dzieci dostają zawsze mnűstwo słodyczy i prezentűw, a doroúli milo spídzają czas przy suto zastawionym stole, úpiewając kolídy. Na przygotowa posiłkűw i kupno řywnoúci PaŇstwo N. wydają około 500 złotych Ale co zrobię, a úwiíta straciły swym magicznym uroku, gdy w kieszeni mamy duřo pieniídzy do dyspozycji? O tym mořemy dowiedzieę od PaŇstwa K. ĺwiíta spídzają wraz z trűjka dzieci. Jak sami műwią,,ĺwiíta są skromne, lecz uwařamy, ře gorszeî Na zakupy przedúwiąteczne wydajemy duřo,,staram wszystkie potrawy przyrządzaę sama, wtedy wszystko wychodzi tajî Na produkty potrzebne do przygotowania potraw PaŇstwo K. wydają około 150 złotych.,,moř zaoszczídzię wielu rzeczach np. zamiast pojűw gazowanych, mamy własne turalne soki z jabłek z szego sadu, ciasta rűwř piekí samaî műwi Pani Elřbieta. Oczywiúcie stole pojawiają wszystkie potrawy a pod choinka brakuje prezentűw dla dzieci. Nie kupujemy ozdűb úwiątecznych, gdyř wspűl z dzieęmi je robimy tydzieň przed úwiítami.,,oprűcz potraw i prezentűw, w szym domu goúci miłoúę i ciepło domowego ogniska- to nic kosztujeî řartobliwie koňczy sza rozmowí pan Marcin. Monika Kazubska i Ewa Derbisz Prezenty, które ciesza bardziej lub mj Od pamiítnych czasűw prezenty są odłącznym elementem podczas úwiąt. Nie tylko małe dzieci, ale takře doroúli mogą doczekaę upominkűw, ktűre zjdują pod choinką. Kařdy prag dostaę coú wyjątkowego, powtarzalnego, coú o czym od daw marzy. Ale czy zawsze marzenia spełniają? Zastawiając d tym problemem, postanowiłyúmy przeprowadzię sondí. ZetknÍłyúmy z ludümi w rűřnym wieku, pełniącymi rűřne role społeczne. Zadając im pytania o wymarzone, zwidzone i coroczne prezenty, otrzymałyúmy bardzo zrűřnicowane odpowiedzi. Najbardziej zwariowanym pomysłem okazał skok bungee, ktűry wymarzyła sobie pew sklepowa. Ciekawą fantazją dziewczyny, ktűra przedstawiła jako Niusia, wyjazd do Barcelony mecz i zrobie sobie zdjícia z piłkarzami. Pragm pewnego chłopca pies dalmatyňczyk, ktűrego stety moře sobie pozwolię, gdyř ma zt małe mieszka. Dziewczy z ostatj klasy technikum medřerskiego marzy o koniu, a jej koleřanka chciała po prostu dostaę upragniony kierunek studiűw dobrej uczelni. Marta M. z pierwszej klasy Liceum OgŰlnokształcącego chciała dostaę laptop, dobry sprzít audio i samochűd, podob jak Joan C. z tej samej szkoły, ktűra marzy o samochodzie Audi TT i prawie jazdy. Nauczycielka angielskiego w jednej ze szkűł jízykűw obcych řyczyła sobie wycieczkí do Portugalii, tomiast jej uczennica wakacje w ciepłych krajach. Para dwudziestolatkűw chciała pobraę, lecz stety rodziny są temu przeciwne. Właúcicielce małego osiedlowego sklepu brakuje pieniídzy remont, co jej głűwnym problemem. Zdarzali ludzie, dla ktűrych dobra materialne mają wiíkszego zczenia. Jedyne czego pragną zdrowie jbliřszych. Pew kobieta w úrednim wieku marzy, jej mąř powrűcił do pełni sił. Pani profesor z LO prag, jej synek wyzdrowiał. MÍřczyz pracujący poczcie prag, wszelkie choro trzymały z dala od jego rodziny. NajczÍúciej otrzymywanym prezentem okazała biřuteria, kosmetyki, słodycze, ubrania, ksiąřki i pieniądze. Natomiast podarkiem, ktűrego chcemy dostaę są właú ubrania, powař kařdy lubi je sobie sam dobieraę, według własnego gustu. Nie lubimy potrzebnych rzeczy, złych wiadomoúci i rűzg. Zdarzali ludzie wybredni, ktűrzy uwařają, ře kařdy prezent dobry, le ł od serca. Agata Arian, Ala Pietruszczak Marzenia zlotoryjan Złotoryja Złotoryja starym starym i zatkowym zatkowym miastem. miastem. Przeřyła Przeřyła wiele wiele wydarzeň wydarzeň historycznych, historycznych, ktűre ktűre moř moř opisaę opisaę w kilku kilku tomach. tomach. Przez Przez cały cały czas czas jej jej istnia istnia władze władze starały starały iúę iúę z duchem duchem czasu, czasu, zapobiec zapobiec opinii opinii zacofania. zacofania. Zawsze Zawsze mile mile widziane widziane ły ły propozycje propozycje ze ze strony strony mieszkaňcűw. mieszkaňcűw. A jak jak wyglądają wyglądają marzenia marzenia temat temat dzisiaj? dzisiaj? Postanowiłyúmy Postanowiłyúmy zapytaę zapytaę o to to przypadkowych przypadkowych przechodniűw. przechodniűw. Pierwszą Pierwszą osobą, osobą, ktűrą ktűrą spotkałyúmy spotkałyúmy ła ła mieszkanka mieszkanka Grunwaldzkiej. Grunwaldzkiej. Była Była bezrobot bezrobot i dlatego dlatego, mając mając wzglídzie wzglídzie tylko tylko swoje swoje dobro, dobro, ale ale takře takře przyszłych przyszłych pokoleň, pokoleň, chciała, chciała, ře ře w mieúcie mieúcie powstał powstał duřy duřy zakład zakład pracy, pracy, mjszy mjszy od od łego łego Zakładu Zakładu Obuwia. Obuwia. Mieszkac Mieszkac Piłsudskiego, Piłsudskiego, kierowca, kierowca, rzeka rzeka dyskomfort dyskomfort jazdy, jazdy, ktűry ktűry spowodowany spowodowany dziurami dziurami w wierzchni. wierzchni. Chciał, Chciał, a wreszcie wreszcie ktoú ktoú zajął zajął załatam. załatam. Pewne Pewne małřeňstwo małřeňstwo zamieszkujące zamieszkujące ulicí ulicí Cmentarną Cmentarną mile mile wspomi wspomi dzieň, dzieň, w ktűrym ktűrym odły odły w mistrzostwa mistrzostwa úwiata úwiata w płukaniu płukaniu złota złota i pragm pragm doczekaę doczekaę stípnych. stípnych. Młodzi Młodzi ludzie ludzie z Nad Nad zalewem Zalewem i i Kaczawskiej Kaczawskiej marzą marzą o krytym krytym base, base, musieli musieli wyjeřdřaę wyjeřdřaę do do Jawora; Jawora; inni,z inni,z Kolejowej, Kolejowej, chcieli chcieli w w galerii, powstała takiej, galeria, jak w Legnicy. taka, jak Starsze w Legnicy. małřeňstwo Starsze z małřeňstwo Słonecznej z Słonecznej prag odnowienia prag odnowienia mostku otaczającego mostku otaczającego zalew, tak, zalew, mogli spacerowaę tak, mogli po spacerowaę nim bez obawy, po nim ře bez wpadną obawy, do ře wpadną wody. MieszkaŇcy do wody. MieszkaŇcy Garbarskiej Garbarskiej marzą o tamie marzą o tamie rzece, ktűra rzece, ustrzegła ktűra ustrzegła od powodzi. od powodzi. MÍřczyz z MÍřczyz GwarkŰw z chciał GwarkŰw chciał, otwartej Złotoryjan turystűw. stała Starsza kobieta miastem mieszkająca otwartym turystűw. Mickiewicza, Starsza kobieta mieszkająca prag, władze miasta Mickiewicza, zajíły chciała, odnową budynkűw władze miasta mieszkalnych zajíły odnową jej budynkűw tylko mieszkalnych zewnątrz, ale jej i wewnątrz, tylko gdyř są zewnątrz, w opłakanym ale i sta. wewnątrz, Wielu gdyř młodych są w opłakanym ludzi prag, sta. do Wielu młodych przyjechała ludzi prag, prawdí do wielka gwiazda przyjechała rocka prawdí i zagrała wielka specjal gwiazda dla n. rocka i zagrała Ludzie specjal starsi marzą, dla n. policja Ludzie patrolowała w starsi chcieli, miasto tam, policja gdzie prawdí patrolowała coú miasto dzieje tam, i przywała gdzie prawdí tychmiast coú dzieje kařde i przywała wezwa. tychmiast Chcieli po prostu kařde czuę wezwa. tutaj Chcieli bezpiecz. po Natomiast prostu czuę ludzie tutaj w úrednim bezpiecz. wieku Natomiast chcą ludzie jedy, w úrednim władze wieku miasta chcą wreszcie jedy, spełniły władze swoje miasta wreszcie obietnice spełniły przedwyborcze, swoje obietnice mając przedwyborcze, uwadze dobro mając złotoryjan. uwadze dobro Złotoryjan. Agata Arian, Ala Pietruszczak ĺwiíta m spowszedniały. Rozmyły w szale zakupűw, gorączce wypiekűw i ogűlnym zamieszaniu wokűł dzioba i řołądka. Z łezką w oku wspomię wypada lata kryzysu i sklepowej bryndzy, kiedy zapach cudem zdotej kartkowej szynki tworzył bajeczną atmosferí úwiąt. Miłosier rzucone do sklepűw pomaraňcze ły, niczym pierwsza gwiazdka w wigilií, widomym zkiem Bořego Narodzenia. I wet stroje mieliúmy inne. Ktoú sceptycz doda: liúmy młodsi. I pewno bídzie miał racjí. Ale przecieř tylko o lata tu chodzi. M pokoi coú innego umiemy úwiítowaę. Moře dlatego, ře trudno wyciszyę rozdygotane nerwy po stresogennej pracy, a moře potrafimy zwyczaj, bez řadnego przymusu czy interesu rozmawiaę z drugim człowiekiem. ĺwiíta to czas, kiedy przecieř wypada Ę samotnym. Trzeba usiąúę przy wspűlnym stole, zleüę miłe słowo, daę mu formí řyczeň, uúciskaę babcií, ciocií i kuzy i...zafałszowaę pierwszą (tylko tí pamiítamy) zwrotkí popularnej kolídy. Potem przerwaę fortunną ciszí włączem TV. Ten poczciwy element domowej scenografii zawsze zapewni m właúciwy kontakt ze úwiatem. I wymaga od s elokwencji, empatii Ńi w ogűle niczegoî. Mam wraře, ře przedúwiątecz studiowa gazetowego wydania programu TV powoli wypiera układa wigilijnego jadłospisu. Dwaúcie potraw dla duszy zjdziemy bez trudu. To nic, ře odgrzewane z poprzedgo roku lub sprzed lat dwűch. Przecieř to, co zne podoba, bardziej. Moř jeszcze wzbogacię úwiąteczny repertuar wizytą w koúciele. Po gromad wiedzanych superi hipermarketach to kolejne miejsce, gdzie wypada w tym czasie waę. Niestety, wiara teř m rozdrobniła. Została fasada, za ktűrą kryją - w jlepszym wypadku - tylko dobre chíci. Niech zwodzą s pełne w tych dniach koúcioły. Za tydzieň wszystko wrűci do normy. Znowu odetchmy z ulgą, ře stípne Boře Narodze dopiero za rok. Řal mi tylko dzieci, ře kiedyú dorosną a wtedy powiedzą: dawj, to ło lepiej. IP W tle powiíkszo, przedwojen widokűwka ze zbiorűw pa Tadeusza Lubickiego

6 jedk w 1961 roku upadła, a złotoryjski zakład rozwijał, przejmując grupí pracownikűw zza miedzy, w tym i panią JŰzefÍ brygadzistkí o duřym juř doúwiadczeniu. Robert Pawłowski: Skąd wziíły bombki w? O Vitbisie moř pisaę artykuł cyfrologiczny i odfajkowaę kolejny materiał temat jwiíkszego w okolicy pracodawcy. Chyba jedk sam pan prezes Janusz Prus ma juř dosyę cyfr i peanűw temat przedbiorstwa i podczas wstípnej rozmowy prowadza m właúciwe tory, wskazując panią JŰzefÍ Ejzler, ktűra od 1961 roku przykłada ríki do złotoryjsk bombek. Pani JŰzefa w ciągłym ruchu. Pracuje wprawdzie tylko czíúę etatu trzy dni w tygodniu, ale za to bardzo intensyw. Spotykamy w podziałkowy ranek, zanim jeszcze zakład wiedzą liczne wycieczki, ktűrych zdwojo liczbí zakład goúci codzien w okresie przedúwiątecznym. Skąd w 1956 r. wziął pomysł bombki? Trudno po latach w sposűb jednozczny odpowiedzieę to pyta. Prawdopodob ł to splot okolicznoúci, ktűre składało zapotrzebowa posiada towaru eksportowego oraz inspiracja w postaci spűłdzielni ozdűb choinkowych w Legnicy, w ktűrej swoją karierí zawodową rozpoczíła pani Ejzler. Przez pewien czas mieliúmy do czynia z lokalną konkurencją: legnicka spűłdzielnia "Grupa dmuchaczy, jstarsi pracownicy, ktűrzy tutaj pracowali, jak tylko zakład powstał" 10 JŰzefa Ejzler: ProdukcjÍ bombek jeszcze przy ul. Sportowej (obec zjduje tam przedbiorstwo Regent) uruchomił w 1956 r. pan Stanisław Tarkowski, Űwczesny kierownik zakładu. Przed bombkami robiono tutaj opakowania, wi, wyro krawieckie i przy tej właú produkcji uruchomiono mały wydział ozdűb choinkowych. Na początku pracowało wydziale około 100 osűb. Do 1972 r. cały zakład funkcjonował w ramach zjednoczenia, ktűrego centrala zjdowała w Jarkowicach. Gdy przyszłam do zakładu, produkcja ła juř w toku. Zaczył wyrűb eksport, przede wszystkim do Anglii i do Ameryki. Wszystko odwało przez centralí Koopeximu w Warszawie, ktűra rozdzielała zaműwienia po zakładach w całej Polsce. a musiała zrobię wykopki. SkrzyknÍliúmy wydziale i w dzielí pojechaliúmy do j. Zrobiliúmy wykopki. O ła zadowolo, my liúmy zadowoleni, bo dla s to ła frajda. RP: Skąd zakład brał i bierze pracownikűw, przecieř tu, miejscu, co dziwne zresztą, stawiano edukacjí w tej dziedzi? JE: Wszystk ludzi kształciliúmy i kształcimy stanowisku pracy. Ktoú jak ma zdolnoúci manualne, to szybko uczy zawodu. Gdy ja uczyłam zawodu wyjeřdřaliúmy kilkumieczny kurs do Krakowa lub Chorzowa i tam zdowaliúmy lub podnosiliúmy kwalifikacje w specjalnym oúrodku. Obec juř ma nic. Kiedyú ło bardzo duřo zakładűw w Polsce, produkujących ozdo choinkowe, chyba wet trzydzieúci piíę zakładűw.w tej chwili są, ale juř tylko małe, chałupnicze. RP: WiÍkszoúĘ zakładűw o tym profilu upadło w latach dziewiíędziesiątych JE: Nam udało. Chyba głűw dziíki szefowi, ktűry wiązał bardzo duřo kontaktűw zagranicznych. RP: W pani przypadku ozdo choinkowe to przypadek czy úwiadomy wybűr? JE: To ł przypadek. Na samym początku chciałam zostaę pielígniarką, ale powař łam za młoda, przyjíto m do szkoły. W związku z tym, ře miałam dosyę ciířkie warunki w domu, poszłam do pracy i trafiłam do zakładu produkującego ozdo choinkowe. Spodobało mi tam. Miałam bardzo dobrego szefa produkcji, ktűry postawił m. Pojechałam szkole do Bytomia, tam zdołam uprawnia szefa produkcji ozdűb choinkowych i, jak wrűciłam do Legnicy, zostałam brygadzistą. Gdy spűłdzielnia w Legnicy upadła, przyjíto m do pracy w. ktűrzy szybko po przeszkoleniu są w sta dekorowaę ozdo. Zaczyją oczywiúcie od prostych rzeczy, ale z czasem bierają wprawy. Są szkoły plastyczne i po tak szkołach teř mamy pracownikűw, ale przede wszystkim przyuczamy tu w zakładzie. RP: Intryguje m jak to, ře taka skomplikowa bombka rűřni jed od drugiej JE: Nie ma řadnej matrycy, wszystko robione rícz, ale kařda bombka w serii musi Ę taka sam, iczej kontrola jakoúci przepuúci szczegűl eksport, gdzie rynek bardzo wymagający. Dlatego tutaj w szym zakładzie kařdy pracownik swoim stanowisku kontrolerem jakoúci. Posiada wzűr do wykonia i úciúle według tego wzoru musi wykoę swoją prací, wie jeřeli zrobi coú üle, to bídzie musiał poprawiaę. RP: Zakład bardzo rozrűsł... Pokaz w Holandii początku lat dziewiíędziesiątych Gdy utworzyliúmy w 1991 r. spűłkí pracowniczą, zaczíliúmy czíúciej wyjeřdřaę za granicí ze specjalnymi pokazami w centrach handlowych oraz targach przedúwiątecznych. Najpierw ła to Holandia w pierwszym wyjeüdzie wziíło RP: Przez wszystkie te lata dojeřdřała pani do udział około 40 par. Zostały rozwiezione do wszystk sklepűw, do ktűrych w tamtym czasie pracy z Legnicy?. dostarczaliúmy ozdo. Cieszyło to bardzo JE: Dawj ł to pociąg. NajciÍřej ło w duřym zainteresowam. Ludzie przyglądali, zimie. Jak przyszła zima, zaspy, to albo jak robi ozdo zaműwie. Dla tych, jeüdziliúmy przez ChojnŰw okrířną drogą, albo w ktűrzy zli tajnikűw produkcji bombek, ło ogűle do pracy dojechaliúmy i w domu to coú samowitego. DziÍki temu zwiedziliúmy liúmy dwadzieúcia cztery godziny. Bo trochí úwiata: Szwecja, Niemcy, Holandia, moř ło wrűcięö DaniaÖ Do tej pory do ktűrych paňstw jeřdřą si RP: Jakie to ły czasy? pracownicy i pokazują, jak robi ozdo. JE: Trudne, ale zakład ł jak jed wielka DziÍki temu poszerzyły zaműwienia, rodzi. Pracowaliúmy czasami bardzo ciířko. otworzyły nowe rynki ztu. Czasami zostawaliúmy, a zrealizowaę czas zaműwie Potrafiliúmy spaę w zakładzie, RP: Czy przez ten czas technologia bardzo gotowaę, le tylko zdąřyę czas z zmieniła? zaműwiem. Było bardzo duře zaangařowa JE: Od początku prawie nic zmieniło, jeúli pracownikűw. Cały wydział, jeřeli trzeba ło, to chodzi o sam sposűb robienia bombek. Jest gaz, zostawał po godz. ktűrym trzeba zgrzaę szkło, ło i dal dmucha ustne, chociař w tej chwili przechodzi RP: Jaka ła wtedy motywacja? to juř takře maszyny. Kiedyú długie rury JE: Na pewno pieniądze. Ludzie wiedzieli, ře obrabiano całkowicie rícz, wiązało to z pracują, ale wiedzieli teř, ře pűüj bídzie jakaú duřym wysiłkiem, teraz maszy t mjsze impreza zakładowa, jakiú wyjazd, jakiú baran kawałki i z tak kawałkűw robi pojedyncze Grodücu, moře wyjazd grzy. Teraz to řad ozdo. Jest pewno lřej, duřo lřej. atrakcja, ale wtedy, wszyscy dobrze bawiliúmy Zmienił za to bardzo asortyment. Kiedyú ły i wiele m ło trzeba. PamiÍtam, jak jed z tylko ozdo okrągłe, owalne, jwiíksze ły o koleřanek, ktűra mieszkała wiosce, ła sama, úrednicy 8 cm, w tej chwili dochodzą do 20 cm. JE: Tak, kiedyú pracowało przy produkcji ozdűb około 100 ludzi. Teraz to w sezo pod 600 osűb. Przed laty robiliúmy około 30 tycy bombek miecz, teraz pod 100 tycy dzien. KoŇczymy, gdyř panią JŰzefÍ czeka juř wycieczka szkol. Nie ostatnia tego dnia. Rytuał zwiedzania zakładu powtarza zmien w sezo jesienno - zimowym, kiedy wszyscy przypomiją sobie o ozdobach choinkowych. Dla zwiedzających proces czarowania szkła to egzotyka, dla pani JŰzefy codziennoúę. Rozmawiał i fotografował Robert Pawłowski

7 Teren GŰr i PogŰrza Kaczawskiego to jeden z wielu obszarűw w Polsce, gdzie wielkie wartoúci przyrodnicze wciąř jeszcze zostały do koňca odkryte. Tak złořyło, ře masowy ruch turystyczny jeszcze tutaj dotarł. Jednym z tak miejsc, ktűre potrafi oczarowaę, úrodkowy odcinek gűrskiej czíúci Doliny Kaczawy. SzczegŰl interesująca gűra Wielisławka, połořo prawym brzegu Kaczawy, w granicach miejscowoúci SÍdziszowa. Wielisławka uz została za symbol krajozwczy tego regionu. Jest to wątpliwie unikatowy obiekt Gminy ĺwierzawa. WspŰłdziała pracownikűw Nadleúnictwa Złotoryja, UrzÍdu Miasta i Gminy ĺwierzawa i lokalnych mieszkaňcűw miłoúnikűw regionu, doprowadziło do powstania i realizacji przedwziícia o zwie ŃEdukacyj úcieřka przyrodniczaî, ktűra została zlokalizowa w masywie Wielisławki. Do realizacji projektu przyczynili : Elřbieta Dudek (Nadleúnictwo Złotoryja), Kazimiera Rusin, Krzysztof Jagiełło (Urząd Miasta i Gminy ĺwierzawa), Bogusław Szyja ( mieszkac SÍdziszowej radny miasta i gminy) i Piotr Norko (przewodnik sudecki, działacz Ligi Ochrony Przyrody). Projekt przygotowany przez Panią ElřbietÍ Dudek uzyskał zapew dofinsowania przez WojewŰdzki Fundusz Ochrony ĺrodowiska i Gospodarki W odnej we Wrocławiu. SzczegŰłowe treúci tablic przygotowywali wspűl Piotr Norko i Elřbieta Dudek. Piotrowi Norko zlecono takře opracowa treúci przewodnika po úcieřce. Edukacyj úcieřka przyrodnicza posiada 7 przystankűw poúwiíconych kolejno: drzewom, roúlinom zielnym, historii zagospodarowania szczytu, ptasiemu zegarowi, tajemnicom wnítrza Wielisławki i pomnikowi przyrody ŃWielkim Organom Wielisławskimî. Przy kařdym przystanku umieszczo tablica dydaktycz. Na tablicy pod ŃWielisławkąî zjduje plan úcieřki wraz z informacjami ogűlnymi, tomiast szczycie zaprezentowa tablica z panoramą. Kolorowe fotografie pozwalają rozpoz wystípujących tu rűřnorodnych gatunkűw fauny i flory. Przy poszczegűlnych przystankach ustawiono ławeczki, ktűrych moř odpocząę przy pokonywaniu 3kilometrowej trasy. Masyw Wielisławki kryje w sobie rűřne ciekawostki. NajwiÍcej tu atrakcji przyrodniczych, ale zapewne zjdą tu coú dla siebie rűwř historycy, geologowie, poszukiwacze skarbűw i kamieni szlachetnych. Tablice juř stoją. Niebawem stąpi otwarcie úcieřki. Serdecz zapraszamy. Piotr Norko ZdjÍcie: Piotr Norko Technikum. PiÍk to ceremonia wprowadzenia do zawodu. W uroczystoúciach uczestniczyli gűrnicy z kopalni soli potasowej z Alzacji we Francji. To potomkowie gűrnikűw PolakŰw, ktűrzy kiedyú Tegorocz BarbŰrka - tradycyjne gűrnicze úwiíto obchodzone wyjechali z Polski za chlebem. Inne mają zwyczaje gűrnicze we Francji. Przyjeřdřają do s chít, úpiewają piosenki gűrnicze i biesiadne z ło w całej Polsce skromj niř zwykle - w cieniu tragedii w kopalni opracowanego przez ZTTG úpiewnika, a wypity kufelek piwa i gorąca wígla kamiennego Halemba. Złotoryjskie Towarzystwo Tradycji GŰrniczych takře zmieniło kiełbaska poprawia humor i samopoczucie. Na koc uroczystoúci wystąpił zespűł Łau, Ocelot i zespűł muzyczny charakter organizowanego co roku spotkania z mieszkaňcami miasta. Nie odł tradycyjny marsz gűrnikűw ulicami. Chociař, jak Pireus. műwi Prezes ZTTG Andrzej Kowalski, wysłano 2000 zaproszeň NastÍp BarbŰrka za rok! I znowu zaúpiewamy piíkną gűrniczą rencistom i emerytom z łych zakładűw gűrniczych Le, Konrad i piosenkí: Zieleni jodła Nowy KoúciŰł. Zaproszono takře pracujących gűrnikűw kopalň Pod jodłą skarb rud odkrywkowych bazaltu i pracownikűw z zakładűw wspűłpracujących z Nas przyjaüň tu wiodła gűrnictwem, a takře przedstawicieli władz administracyjnych i Niech úwiíci cud... samorządowych. A moře jeszcze inną popularną karczmach piwnych w PGP Bazalt: Na tradycyjne uroczystoúci przyło wielu mieszkaňcűw. Rej wodził Radosny to dzieň, wspaniały to dzieň Lis Major Bronisław Biercki, uczestniczyła Starszyz Gwarecka. W GŰrnicze dziú úwiíto ŃBarbŰrkaî oczaju pasowania gwarka uczestniczyli uczniowie złotoryjskiego Dotyczy to s, dotyczy to was Dotyczy to teř tych zza biurka WiÍc pełny gaz, ch kařdy tu wraz Z uúmiechem ustach zaúpiewa I głos ch poleci daleko, ch wszyscy Usłyszą, ře to: Ref.: ŃBazaltî to jwiíksza kopalnia, O wyřywi, o przytuli, O cií takře rozbawi. ŃBazaltî to kopalnia jlepsza, Przyjaciel wielu, Dzisiaj przy chmielu BÍdziemy zdrowie jej pię. GŰrnik! Jakře to piíkny zawűd, z tradycjami z zasadami z wypracowanymi przez lata zwyczajami. Wszystk gűrnikűw, rencistűw i emerytűw gűrniczych, gűrnicze rodziny serdecz pozdrawiamy, řyczymy duřo zdrowia i bezpiecznej pracy. (red) fot.: JŰzef Baszek grudzieň

8 Boře Narodze ło dla s dzieci zawsze jpiíkjszym úwiítem w roku. Właúciwie zaczyło juř w czwartą dzielí adwentu, powař zawsze wtedy odwiedzaliúmy szą babcií mieszkającą w ĺwidnicy. Babcia miała dwaúcioro dzieci, trzydzieúcioro szeúcioro wnucząt i juř wtedy sporo małych prawnucząt. Zjazd, ktűry wtedy u j odwał, ł zawsze wielkim úwiítem rodzinnym. Kařde dziecko otrzymywało jakiú specjalny podarek. SzczegŰl imponował mi zawsze Ńprezent rodzinnyî czyli duřa skrzynia ze słodyczami, powař moja babcia ła szefową duřej hurtowni, ktűra zaopatrywała wiele sklepűw Dolnym ĺląsku. Podczas tego rodzinnego zjazdu úpiewało kolídy, a dzieci musiały recytowaę wiersze, oczywiúcie zawsze myląc ze zdenerwowania. Wieczorny powrűt samochodem do domu ł dla m zawsze początkiem úwiąt. Kilka dni przed úwiítami moi bracia razem z ojcem jechali do Muchowskiego Lasu, ře wspűl z leúniczym wybraę i úciąę choinkí. SiÍgała o zawsze do sufitu szej jadalni i dlatego musiała Ę transportowa specjalnym wozem. RŰw intrygujące ło przygotowa wigilijnych potraw. Karp pochodził ze stawűw rybnych w Dobkowie. Przywořono go samochodem w duřej wan z wodą i przenoszono do wanny w domu, gdzie pływał ař do Wigilii. Dopiero wtedy ł pozbawiany głowy przez MinnÍ, od osiemstu lat szą kucharkí i gospo. Moi bracia zawsze chcieli to oglądaę, ja jedk. Wieczorem w dniu poprzedzającym WigiliÍ ubieraliúmy choinkí. Wieszaliúmy gałązkach małe aniołki z Rudaw i inne figurki bořorodzeniowe, ale takře słodycze. Nasz ojciec, z skoňczoną cierpliwoúcią, rozwieszał rűwnomier drzewku srebrną lametí. ĺpiewaliúmy przy tym kolídy i zajadaliúmy piernikami i słodyczami. Potem jadalnia ła zamyka i stawała Ńpokojem bořorodzeniowymî. Kiedy 24 grudnia około godziny 17 odzywały dzwony koúcioła przed szym domem, wiedzieliúmy, ře úwiíta wreszcie deszły. Wszyscy szliúmy do koúcioła, dzieci wchodziły do gűry empory, w úwierzawskim koúciele ewangelickim rozbrzmiewała antyfo ŃKommt und lasst uns Christum ehrenî ( pieúň úpiewa z a w s z e n a p o c z ą t k u n i e s z p o r Ű w bořorodzeniowych przypis tłumacza). Ze úwiątecznego kazania szego pastora mogí sobie nic przypomę, jako dziecko łam zt podekscytowa, ře uwař słuchaę. Po úwiątecznych szporach sz ojciec znikał w Ńpokoju bořorodzeniowymî i wkrűtce pod drzwiami moř ło zauwařyę blask úwiec. Mama, Klaus, Rudi, moja siostrzyczka Ute, sza Min i ja siedzieliúmy lub staliúmy w salo i úpiewaliúmy kolídy. Tato otwierał drzwi, rozúwietlone płonącymi úwiecami drzewko ukazywało w pełnej krasie, a my mogliúmy podejúę do szych stołűw z prezentami. Z kařdym kolejnym rokiem trwania wojny prezentűw ło mj, ale liúmy wdziíczni, ře do 1943 roku ojciec i obaj bracia mogli Ę z mi. Kiedy potem Min szła do kuchni gotowaę karpia, moim zadam ło pűjúę do szej sąsiadki, pani Rad. Robiła o smakowity Ńpolski sosî z piernika, ktűrego my lubiliúmy, ale sz ojciec jadł bardzo chít. Dlatego mogłam zawsze przyúę dla go od sąsiadki garnuszek tego sosu. Oczywiúcie przy tej okazji zawsze zlazł jakiú mały prezent Warto przeczytaę Z nowym przewodnikiem w nowy rok Wszystk zainteresowanych dm dzisiejszym i historią Ziemi Złotoryjskiej ucieszyło drugie wyda przewodnika Złotoryja i okolice, autorstwa Roma Gorzkowskiego i Krzysztofa Maciejaka. KsiąřeczkÍ opublikowało TMZZ. W porűwniu z I wydam(1992) tekst został uzupełniony o LeszczynÍ, RzymŰwkÍ, fragment Wilkowa oraz Przedbiorstwo GŰrniczo-Produkcyjne BAZALT, jwiíkszy kamieniołom bazaltu w Polsce. Autorzy tylko proponują zwiedza złotoryjskiego Starego Miasta jciekawszą trasą od Baszty Kowalskiej do Kopalni Złota ŃAureliaî, ale takře charakteryzują inne wařne obiekty poza StarŰwką. Podto opisano Jerzmanice ZdrŰj, Wilkołak, RokitnicÍ i jaski w doli Drąřnicy. TreúĘ została uaktualnio i wzbogaco nowymi ilustracjami. Są indeksy rzeczowe, topograficzne, spis ulic miasta (takře z zwami sprzed 1945 r.), bibliografia i szczegűłowe mapy. Opracowa moř Ę u wydawcy oraz w złotoryjsk kgarniach w ce ok. 15 zł. Polecamy tylko jako prezent úwiąteczny i noworoczny! (red) dla m. Potem skoňczyły spokojne úwiíta. W marcu 1944 roku w Rosji zginął műj brat Rudi i w szym domu zagoúciła řałoba. W Boře Narodze 1944 roku co prawda li w domu ojciec i Klaus, ale ja musiałam odę swoją obowiązkową słuřbí w Resarbeitsdienst (Słuřba Pracy Rzeszy formacja pomocnicza wojska w czasie II wojny úwiatowej - przypis tłumacza), a potem w maju 1945 roku skoňczyła woj. Matka razem z moją siostrzyczką musiały uciekaę do Kraju Sudeckiego (istjąca w latach jednostka administracyj Trzeciej Rzeszy, obejmująca pogranicze czesko-mieckie w Sudetach i Rudawach - przypis tłumacza), műj ojciec ł w woli angielskiej, brat w amerykaňskiej. Przez rok wiedzieliúmy o sobie nic. Tylko mama, Ute, sza wier Min i ja wrűciłyúmy do ĺwierzawy. Miałyúmy wiele do jedzenia, zamiast choinki tylko kilka gałązek jodłowych, kilka úwieczek i řadnych prezentűw. Tylko dla mojej siostrzyczki sama zrobiłam zabawkí. Jako Niemki mogłyúmy úwiíta kupię tylko koňskie miíso, ziemniaki i kapustí. Było to bardzo trudne, powař za szą prací u polsk rodzin dostawałyúmy pieniídzy i miałyúmy ani złotűwki. Ale bořeňstwo mogłyúmy pűjúę. Co prawda ło radosnych pieúni, ale za to w skupieniu wysłuchałyúmy kazania. Wyjątkowo řarliwie prosiłyúmy Boga, a okazało, ře sz ojciec i brat řyją. To ły sze ostat úwiíta w ĺwierzawie, w lecie 1946 roku musiałyúmy opuúcię sze rodzinne strony zawsze. Jutta Gräve (z m. przetłumaczyła An Chrzanowska) Z řycia TMZZ 11 listopada br. członkowie Koła Kresowian, działającego przy Towrzystwie MiłoúnikŰw Ziemi Złotoryjskiej li honorowymi goúęmi burmistrza Ireneusza Řyrawskiego uroczystym spotkaniu z okazji Dnia Niepodległoúci. Wszyscy otrzymali pamiątkowe dyplomy z podziíkowam za prací dla úrodowiska lokalnego, szczegűl za krzewie ducha patriotyzmu i honoru Polaka. Po spotkaniu uczestnicy wysłuchali mszy úwiítej celebrowanej w koúciele NNMP. Po mszy udano do Stanisławowa, gdzie Jank Kusek ze swoją "druřyną" przygotował wspaniałe spotka pokoleň przy kominku. ĺpiewom ło koňca, zwłaszcza, ře akordeonista okazał prawdziwym wodzirejem. Danuta Sosa Z a m i e r z a m y w c z a s o p i ú m i e przypomię o pewnych wydarzeniach, ktűre miały miejsce w kolejnych miesiącach. Zdajemy sobie sprawí, jak dalece wykazy te bídą kompletne. Zapraszamy CzytelnikŰw do wspűlnego redagowania nijszego cyklu. Prosimy o dsyła faktűw, dotyczących řycia miasta, organizacji społecznych, losűw jego owateli itp. wraz z datą mieczną, jlepiej z kilkutygodniowym wyprzedzem, a takře uzupełň i korekt. Mamy dziejí, iř za rok bídziemy mogli opublikowaę w osobnym tomie stworzone w ten sposűb kalendarium złotoryjskie. Złotoryjskie anły zanotowały jrozmaitsze grudniowe wydarzenia trzech uczniűw gimzjum uczestniczyło w krwawej bűjce w jednej z winiarni. Napastnik zmarł ugodzony nořem a dwűch uczniűw skazano karí úmierci, co bardzo zmartwiło rektora V alenti Trozendorfa w koúciele Mariackim zaczíto zbieraę datki podczas bořeňstw do woreczka, przywiązanego do długiego kija, ktűry wyciągano w kierunku wiernych, siedzących w ławkach. Dwa lata pűüj w jednej z tutejszych studni utopił czeladnik z warsztatu sukienniczego, a w 1695 r. w studni koúcioła Mariackiego zlazła úmierę cűreczka miejscowego właúciciela warsztatu tej samej profesji ło podobno tak ciepło, iř członkowie Bractwa Strzeleckiego zdecydowali o odstrzale ptakűw, pomimoprzypuszczal - okresu ochronnego a w 1624 wiedziły miasto spotykane opady ZdjÍcie przedstawia wycieczkí pracownikűw kopalni "Le" do Wrocławia w maju 1954 r. Dla jednego ze złotoryjan ma ono wartoúę szczegűlną. Są nim jego rodzice spodziewający akurat potomka, czyli właúciciela fotografii Opowiedz m historií Twojej fotografii. Na pewno w PaŇstwa zbiorach jed ciekawa fotografia, związa, z jakimú szczegűlnym wydarzem. Podzielcie tym z mi! úgu, ktűry stopniał dopiero po 6 tygodniach. GrudzieŇ 1677 r. upłynął pod zkiem prawy organűw w koúciele Mariackim oraz montařu kotew, ktűre okazały koczne, gdyř konstrukcjí koúcioła ruszyło trzísie ziemi w 1676 r do miasta weszli pierwsi řołrze pruscy i odtąd, wraz z całym ĺląskiem, stała Złotoryja czíúcią Prus zostało oddane do uřytku wiízie(przy ul. Staszica, tam gdzie dzisiaj O ú r o d e k S z k o l n o - W y c h o w a w c z y ), uruchomion rűwř rzeünií przy ul. Legnickiej, uruchomiono gazownií i nowe wodociągi JŰzef Stryszowski uruchomił pierwszy w powojennej zakład fotograficzny, w tym samym czasie zakoňczył swe urzídowa pierwszy powojenny Starosta Antoni Skowron. Od grudnia 1947 r.(do połowy roku stípnego) w dziele i úwiíta odwały msze katolickie w koúciele Mariackim, uřytkowanym jeszcze przez ewangelikűw uruchomiono miejską łaünií (w budynku Szkoły Podstawowej nr 1) oraz miał miejsce pořar dachu koúcioła úw. Jadwigi(ogieŇ jpierw wybuchł w mieszkaniu organisty) uroczyúcie ogłoszono zakoňcze akcji likwidowania alfabetyzmu w mieúcie, delegacja Szkoły Podstawowej nr 1 wizytowała statek M/S ŃKonopnickaî odsłoniíty został pomnik Władysława Reymonta, Miejska Rada Narodowa podjíła decyzjí o przedterminowej likwidacji cmentarza řydowskiego(wykoną trzy lata pűüj) zakoňczono eksploatacjí rudy miedzi w kopalni ŃLeî w Wilkowie, rok pűüj miała tutaj miejsce ostatnia BarbŰrka sekcja krűtkofalarska ZHP otrzymała basztí w murach obronnych koło USC powstała Szkoła Sportowa bazie LO i SP z ł o t o r y j s k a c z w Ű r k a akrobatűw(leszek Antonowicz, Wojciech ĺwiecik, Bogdan Zając i Sławomir Hałada) zdoła mistrzostwo Polski doszło do prű strajku w Zakładach GŰrniczych ŃLeî wieúę o wprowadzeniu stanu wojennego zakoňczono elektryfikacjí linii kolejowej Legnica - Złotoryja - KrzeniŰw Towarzystwo MiłoúnikŰw Ziemi Złotoryjskiej zorganizowało w koúciele Mariackim wystawí poúwiíconą jego historii, zaczął ukazywaę ŃZłotokosî, wydawany przez NSZZ ŃSolidarnoúĘî a w 1990 r. ŃGazeta Złotoryjskaî pojawiła zwa Przedbiorstwo Produkcyjno-Handlowe ŃVitbisî. Do grudnia 1991 r. funkcjonowała wspűl Rada Miasta i Gminy Złotoryja, po czym stąpiło trwałe rozłącze tych dwűch samorządűw Rada Miejska wybrała pierwszego Złotoryjani Roku, ktűrym został JŰzef Zatwardnicki zabłysły úwiatła skrzyřowaniu ul. Sienkiewicza, Staszica, Konopnickiej i Krzywoustego Liceum OgŰlnokształcące otrzymało imií Ja Pawła II. (gar) 14 grudzieň

9 Piszesz? Fotografujesz? Rysujesz? Tworzysz grafikí komputerową? Masz coú do powiedzenia innym? Redaguj z mi Echo! Zapraszamy do wspűłpracy. Spotkania redakcji: w kařdy podziałek o w siedzibie TMZZ, ul. Szkol 1 ("Bacalarus" - poddasze) Juř od przyszłego numeru, ktűry ukaře 22 stycznia oddajemy tí stroní reklamodawcom. Stro podzielo szeúę rűwnych modułűw o wymiarach 10*10 cm. Mogą rűwř skorzystaę PaŇstwo ze zkomitego noúnika rekalmy jakim artykuł sponsorowany. Wcelu oműwienia szczegűłow prosimy o kontakt: telefoniczny: lub za poúrednictwem poczty elektronicznej: echo@tmzz.pl W poprzednim roku wykono remont dachu i wieřyczki z dzwonnicą. Wymieniono uszkodzone elementy konstrukcyjne takie jak: belki, krokwie oraz łaty wspierające dachűwki. Dach pokryto całkiem nową dachűwką. Prace te wykono całej powierzchni koúcioła oraz d obiektami klasztornymi. fot.: J. Baszek W drugiej połowie roku 2006 dokoňczono remont dachu d obiektami klasztornymi, ktűre dzisiaj pełnią funkcjí plebani parafii úw. Jadwigi. Wszystkie prace remontowe dachu wykonywała firma Henryka Palucha. W latach 2004 i 2005, wykono remont i prace konserwatorskie głűwnego ołtarza, przywrűcono dawną kolorystykí poszczegűlnych detali. Dokono złoceň złotem płatkowym (folia z 24 karatowego złota). Zastosowano złoto gładkie polerowane, lúniące, oraz złoto matowe dla stworzenia okreúlonych efektűw wizualnych oraz podkreúlenia walorűw artystycznych tego zatku. Remont ołtarza wykonywany ł po zdemontowaniu wszystk mořliwych elementűw. Prace konserwatorskie i renowacyjne tych elementach ły wykonywane w pracowni konserwatorskiej w Krakowie. Przed kilku laty wykono prace konserwatorskie obrazu patronki koúcioła w ołtarzu głűwnym, dlatego tym razem ograniczono tylko do oczyszczenia zatku. W roku 2006 wykono remont i konserwacje zatkowej ambony oraz ołtarzy bocznych. Podob jak przy konserwacji ołtarza głűwnego zdemontowano wszystkie elementy wystroju. W ramach prac konserwatorsk ambo dorobiono kilka chmurek, gdyř po zdemontowaniu stwierdzono, iř ktűre ły z papieru i gipsu. Najprawdopodobj poprzednio uległy zniszczeniu i zastąpiono je substytutami. Po zdjíciu far baldachimie odtworzono i przywrűcono dawną kolorystykí, w ktűrej dominował błíkit. Przedstawionym płaskorzeübach ewangelistom przywrűcono atrybuty (np. piűro). Archaniołowi w ołtarzu bocznym przywrűcono miecz ognisty i wagí ktűre są symbolami oceny i miary wartoúci sądzie ostatecznym. NiektŰre obłoki d baldachimem ambony, dla dania głíbi i perspektywy, pokryto matowym srebrem. Wykono teř konserwacjí obrazűw w ołtarzach bocznych. DziÍki temu stały one jaújsze i bardzo wyraüne. Po zdemontowaniu w ołtarzu bocznym obrazu Matki Boskiej odkryto deski z wyciíciem, ktűre słuřyły gdyú za konstrukcje wsporczą obrazu úw. Jadwigi, dzisiaj przechowywanego w zakrystii. To pozwoliło dojúę do wniosku iř pierwot obraz úw. Jadwigi ł w tym ołtarzu wyeksponowany. Odkryte deski noszą úlady dawnych freskűw, wiíc mogą pochodzię z jakú elementűw wystroju koúcioła lub klasztoru. Na freskach tych rozrűřnię moř fragmenty zabudowaň oraz zwierzíta gospodarskie (owce). Kamien mensa ołtarzowa z zagłíbiem prostokątnym słuřącym do umieszczenia tam relikwii, obudowa została drewnem tak, iř zewnątrz widaę wcale tej kamiennej konstrukcji (w przeszłoúci czíúę tej kamiennej konstrukcji została otynkowa). Prace konserwatorskie wszystk ołtarzy i ambony wykone ły przez firmí pani Anny StruřyŇskiej z Krakowa. Pani StruřyŇska wykoła teř wszystkie złocenia. Podto prace konserwatorskie i renowacyjne wykoła Jani Wojtuniak- StruřyŇska i Zbigw Skupio. Prace montařowe miejscu w wykoli; Tadeusz Bulek, Jacek Szczepanik i Jan Augustynek. Wszystkie prace konserwatorskie wykonywane ły pod kierunkiem i z udziałem pani Anny Hermanowicz. Decyzją kdza dzieka Maria Sobczyka prace renowacyjne w koúciele úw. Jadwigi są kontynuowane. Teraz przewieziono do pracowni konserwatorskiej obrazy dotychczas umieszczone w prezbiterium. Po konserwacji wrűcą one swoje miejsce, ale bídzie to juř w przyszłym, w 2007 roku. Zjąc kdza prałata Maria Sobczyka, bídzie to koc prac, zapewne stawia on juř przed sobą i parafią stípne trudne wyzwania. JŰzef Baszek