#38. Biegać (prawie) każdy może 4. north east. czasopismo bezpłatne. Great North Run 2009:

Transkrypt

1 czasopismo bezpłatne north east magazyn dla polonii Great North Run 2009: Biegać (prawie) każdy może 4 #38 Andy Mynarski: bohater trzech narodów 11 Jesienne barwy języka 10 Moc Massive Attack 14 kinoteka 9 pełna kultura 8 pl akcenty 6 numer 38 październik 2009 czasopismo bezpłatne

2 Made in Poland Festival Weekender listopada High Street West SR1 1UB Sunderland tel kom (Andrzej) Godziny otwacia: poniedziałek sobota: niedziela: szczegóły Dla klientów sklepu darmowe rozmowy do Polski na numery stacjonarne! Przeprowadzki Tanie przelewy pieniędzy do Polski ( 5 bez względu na kwotę) To jest miejsce na Twoją reklamę To advertise in 2B contact: 2B@nepco.org.uk Poczuj się pewnie na brytyjskich drogach! Testy na prawo jazdy na wszystkie kategorie oraz brytyjski kodeks drogowy w języku polskim. Profesjonalne i kompletne. Bezpłatne doradztwo odnośnie uzyskania prawa jazdy w Wielkiej Brytanii! biuro@emano.co.uk wstępniak Zamiast wstępniaka #38 Dziękujemy za wszystkie uwagi, konstruktywną krytykę i pochwały. Jest to dla nas dobra okazja, żeby dowiedzieć się, czego oczekujecie od 2B, co chcielibyście przeczytać i jakie działy uważacie za warte kontynuowania. Chcemy usłyszeć Wasz głos. Mamy fora internetowe na i na społecznościówkach, o których pisaliśmy w zeszłym numerze (numery są wciąż dostępne na: Zapraszamy do udziału w dyskusjach i czekamy na maile pod nowym adresem 2B@nepco.org.uk. Nie wszystko stanie się od razu, ale naszym celem jest stworzenie dobrze rozpoznawalnego pisma lokalnego, które będzie Was rzetelnie informować o tym, co dzieje się wsród Polonii zamieszkującej północny wschód Anglii. Tym razem szczególnie zapraszam do obejrzenia fotorelacji z największego na świecie półmaratonu Great North Run, w którym wysokie miejsca 14. i 16. zajęli Polacy. Bieg ten sprawia, że setki tysięcy ludzi przyjeżdża do Newcastle, żeby z mniej lub bardziej poważnym podejściem wziąć w nim udział lub kibicować profesjonalnym zawodnikom i amatorom biegania (str. 4-5). Miło nam oznajmić, ze od zeszłego miesiąca polskie dzieci mieszkające w północno-wschodniej Anglii zyskały możliwoć uczenia się o Polsce w sobotnie przedpołudnia. Można o tym przeczytać na str. 12. W ramach cyklu Magiczne miejsca zapraszamy do malowniczego Tanfield, a w jesienny nastrój wprowadzi was tekst Jesienne barwy języka (str. 10). Ponadto spora dawka lokalnych wiadomości: co się dzieje?, gdzie? i jak? (str. 6). Wszystko zgodnie z sugestiami czytelników. Miłej lektury! Danuta Kudłacik kalendarium nasi o nas Redaktor naczelny: Danuta Kudłacik Projekt i opracowanie graficzne: Mate Creative Zespół redakcyjny: Joanna Lompart-Chlaściak, Anna Fraszczyk, Grażyna Winniczuk, Marlena Weber, Tomasz Dębski, Kasia Makarewicz, Piotr Surmaczyński, Jerzy Wojciech, Alina Golightly Marketing: Michał Czubiński Dystrybucja: Alex Colling Korekta: Ewelina Rolka Wsparcie techniczne: Quality Computer Specialists Kontakt z redakcją: 2B@nepco.org.uk Wydawca: NEPCO CIC Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam. spis treści Co świętować? 4 Fotoreportaż z największego 10/10 Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego 13/10 Dzień Ratownictwa Medycznego 14/10 Dzień Edukacji Narodowej 14/10 Międzynarodowy Dzień Zmniejszania Skutków Klęsk Żywiołowych 15/10 Międzynarodowy Dzień Niewidomych 15/10 rozpoczyna się Tydzień pisania listów 16/10 Światowy Dzień Żywności 16/10 Dzień Papieża Jana Pawła II (polskie) 17/10 Międzynarodowy Dzień Walki z Ubóstwem 18/10 Dzień Poczty Polskiej 22/10 Światowy Dzień Jąkających się 24/10 Dzień Walki z Otyłością 24/10 Dzień Organizacji Narodów Zjednoczonych 24/10 Światowy Dzień Informacji 27/10 Światowy Dzień Modlitwy o Pokój (kat.) 31/10 Światowy Dzień Oszczędności 31/10 Halloween 01/11 Wszystkich Świętych (katolickie) 02/11 Zaduszki 02/11 Dziady (etniczne słowiańskie) 03/11 Święto Myśliwych 09/11 Światowy Dzień Jakości 09/11 Międzynarodowy Dzień Walki z Faszyzmem 10/11 Dzień Przewodników i Ratowników Górskich Obejrzałem 2B37 z zainteresowaniem. Bardzo podoba mi się grafika i zabawa kolorem. Szkoda, że w druku tracimy sporo barwy. W piśmie cenię przede wszystkim entuzjazm twórców. Nikt z nas nie czerpie z tej pracy korzyści materialnych, a pismo trwa i się rozwija. Ten rozwój widać i mam nadzieję, że Czytelnicy to docenią. na świecie półmaratonu Bupa Great North Run: Newcastle South Shields 6 Polskie akcenty: wiadomości lokalne i wydarzenia m.in. o tym, że w północnowschodniej Anglii co szóste dziecko dostaje darmowe posiłki 7 Magiczne miejsca: co 300 lat temu działo się w Tanfield 8 Pełna kultura o tym, gdzie w najbliższym czasie warto się udzielić 9 Jak człowiek z człowiekiem: bajka dla dorosłych 9 Kinoteka pomoc dla Ziemi 9 Nasza klasa polski reżyser teatralny wystawia w Londynie 9 Czytelnicy piszą: debiut na łamach 2B 10 Język bez granic jesienne barwy: o żółtym brzuchu i złotych kajdankach 11 Bohater trzech narodów kto pamięta o Andym Mynarskim 12 O długo oczekiwanym otwarciu Polskiej Szkoły Sobotniej w Newcastle Nasz poprzedni baner na serwisie był wyświetlany razy! 2B north east numer 38 październik

3 Biegać (prawie) każdy może 59 minut i 32 sekundy zajęło Kenijczykowi Martionowi Lel pokonanie dystansu półmaratonu Great North Run (bieg na dystansie 21 km i 97,5 m). Najszybszą kobietą okazała się Jessica Augusto z Portugalii, która pobiegła o 9 minut dłużej. Ale wyniki najmniej się tutaj liczą najważniejszy jest fenomen zrywu sportowego, w którym biorą udział dziesiątki tysięcy profesjonalnych sportowców i amatorów biegania oraz idea tego zrywu zbiórka pieniędzy na cele charytatywne. W biegu wzięło udział dwóch Polaków: Marcin Chabowski, 23-letni długodystansowiec, który pokonał trasę Newcastle South Shields w 1 godzinę i 4 sekundy oraz Marcin Fudale, olimpijczyk z Aten 2004, który zajął wysokie, 14 miejsce. Gratulujemy wytrwałości! Już teraz można zarejestrować się do biegu, który odbędzie się w 2010 r. Więcej: (DK) fot. Emilia Łapińska, Marlena Weber, Chris Eagle 4 2B north east numer 38 październik

4 pl akcenty SZTUKA Od września 2009 r. w Gospodzie w Newcastle można podziwiać wystawę prac 2-letniej Mai Orlicz-Błońskiej. Abstrakcyjne kolorowe rysunki, oprawione w ramy z czarnym passe-partou, nadają ciekawy klimat tej polskiej restauracji. BIZNES Jak donoszą forumowicze z portalu polnews.co.uk, w North Shields można kupić polskie pieczywo. Adres sklepu: 2-4 West Percy Street, North Shields, NE29 0AG. KONFERENCJA 1 i 2 października seria wykładów na Uniwersytecie w Edynburgu uświetniła konferencję poświęconą relacjom między Polską a Szkocją w latach Konferencja odbyła się przy wsparciu Polish Cultural Institute w Londynie, Scottish Centre for Diaspora Studies na University of Edinburgh oraz Generalnego Konsularu RP w Edynburgu. MUZYKA Stańko w The Sage! Żyjąca legenda polskiego jazzu zawita z koncertem do Gateshead 15 listopada. Wydarzenie to jest częścią Polska! Year oraz projektu Made in Poland. Bilety już od 7. wydarzenia Grasz na gitarze lub tylko nieśmiało brzdąkasz? Międzynarodowy Festiwal Gitarowy odbędzie się między października 2009 r. w północno-wschodniej Anglii. Większość koncertów i spotkań będzie miało miejsce w The Sage (Gateshead). W programie m.in. lekcje nauki gry na gitarze, koncert flamenco oraz występy gitarowych gwiazd. Bilety już od 5. Projektujesz meble lub odzież? Piąta już edycja Design Event (16-25 października 2009 r.) to seria wydarzeń promujących produkty, grafikę, modę, ilustrację oraz architekturę - czyli bardzo szeroko rozumiany design. Wystawy i spotkania z czołówką designerów w North East to główne punkty programu. INTERNET Powstala kolejna witryna dla Polakow, również tych mieszkających w Zjednoczonym Królestwie: Jest ona adresowana do polskich fanów piłki nożnej, by mogli oni przeżyć dodatkowy dreszczyk emocji w związku z najważniejszymi wydarzeniami sportowymi. Serwis umożliwia zarejestrowanym użytkownikom typowanie wyników meczów piłki nożnej w postaci zwycięstwo, porażka lub remis. Typujący nie ponoszą żadnych opłat za korzystanie z serwisu. Serwis, specjalnie dla Polaków w UK, przygotował atrakcyjną nagrodę bilet na PIENIĄDZE Minimum w górę! Od 1 października 2009 r. minimalne wynagrodzenie (National Minimum Wage) za 1 godzinę pracy w UK wzrosło do 5,80 (dla pracowników powyżej 22 roku życia). Guinness najpopularniejszym produktem eksportowym Irlandii? Przekonaj się sam! Filmy, wykłady i koncerty na temat Irlandii odbędą się w ramach Festiwalu Irlandzkiego w Tyneside, w dniach października 2009 r. Cheers! Myślenie ma przyszłość! W październiku 2009 r., po trzech udanych latach festiwalowych w Liverpoolu, Free Thinking Festival (Festiwal Wolnego Myślenia) zawita do The Sage Gateshead. Tematem przewodnim serii wykładów, transmitowanych rónież przez BBC Radio 3, będzie rodzina dwudziestego pierwszego wieku. www. bbc.co.uk/radio3/freethinking wybrany mecz piłkarski z udziałem polskiej reprezentacji w piłce nożnej. Szczegóły na stronie. lokalne niusy TRANSPORT Brytyjskie Ministerstwo Transportu oficjalnie potwierdziło, że Nexus (lokalny operator transportu publicznego w północno-wschodniej Anglii) otrzyma wsparcie rządu w modernizacji infrastruktury metra w hrabstwie Tyne and Wear. W planach jest wprowadzenie eletronicznych bramek na każdej stacji metra oraz smartcard. EDUKACJA Według raportu opublikowanego w maju 2009 r. przez Brytyjski Departament ds. Dzieci, Szkół i Rodziny darmowe posiłki w North East przysługują co piątemu dziecku uczęszczającemu do przedszkola oraz jednemu na sześciu uczniów w szkołach. W skali całego kraju liczby te są znacznie wyższe niż rok wcześniej i winą za to obarcza się wszechobecny w mediach kryzys finansowy. CZY WIESZ, ŻE według wyszukiwarki adresów mailowych MS Outlook na Newcastle University jest trzynaście studentek o imieniu Katarzyna i jedynie trzech Marcinów? oprac. Anna Fraszczyk magiczne miejsca Tur, tur, tur, angielski Łysek z kopalni Tanfield idzie ze swoim wagonem węgla. Jego pan siedzi na wagonie i pilnuje, by szedł miarowo, nie zwalniał, ani nie przyspieszał, bo przecież trzeba zachować równe odstępy. Miejscami droga jest tak pochyła, że Łysek musi wagon przyhamować, by nie wpaść na tych, co idą przodem. 50 jardów za Łyskiem kolejny ludzko-koński tandem i wszyscy muszą iść tym samym tempem. Teraz Łysek wchodzi na nowy most. Kamienny, nie to co stary, drewniany, który się zawalił. Mówią, że ten nowy to rekordzista najdłuższy jednołukowy most w całym kraju! Łysek nie orientuje się jednak za bardzo w sprawach rekordów. On tylko wie, że w drodze od kopani do rzeki Tyne idzie się z pełnym wagonem, a z powrotem ciągnie się pusty. Patrzy na inne konie, które idą po moście drugim torem tym w kierunku od rzeki do kopalni. Już niedługo Łysek też będzie nim szedł na pustego. Otwieram oczy i odganiam obrazy mojej wyobraźni, które przeniosły mnie prawie trzysta lat wstecz. Siedzę na ławeczce w leśnej dolinie rzeczki Causey Burn i przede mną widok jak malowany: most Causey Arch skąpany w promieniach letniego słońca, wśród zielonych traw, kwitnących krzewów, szumiących drzew. Jest ciepło fot. Joanna Lompart-Chlaściak i sielankowo. I pod dostatkiem leśnych dróżek, w sam raz na przechadzki. Mija mnie rodzina na niedzielnym spacerze z dwójką rozbawionych dzieci, za chwilę przechodzi pan z psem spuszczonym wreszcie ze smyczy, a za nim para piechurów w swych wysokich górskich butach. Wszyscy zmierzają ścieżką w kierunku małego drewnianego mostku, z którego widok na Causey Arch jest najlepszy. Każdy z nich przystaje na chwilę, by schwytać moment, by pomyśleć o tym, jaki ładny obraz ktoś mógłby namalować. Causey Arch, wykonany z piaskowca, wzorowany na starożytnych rzymskich mostach, spina dwa brzegi wąwozu jednym tylko łukiem. Jak na czasy, w których powstał (a ukończono go w 1726 r.), było to śmiałe rozwiązanie. Podobno budowniczy mostu - kamieniarz Ralph Woods - do końca swego życia był prześladowany wizjami tego, że łuk nie wytrzymuje i most się zawala. A z nim spadają do rzeki konie, ludzie, wagony z węglem... Causey Arch to nie jest taki sobie zwykły most, zrobiony tylko po to, by ludzie mogli przejść na drugą stronę rzeki suchą nogą. O nie. On nie powstał dla ludzi, on powstał dla węgla. Wydobywano go w Tanfield oraz okolicach i trzeba było znaleźć sposób na jego transport do rzeki Tyne, na statki, które powiozą go do Londynu. Wymyślono zatem kolej końską. Ułożono drewniane tory dla wagonów i zaprzęgnięto w nie konie. Wykorzystano naturalny spadek terenu, by koniom trochę ulżyć w pracy załadowane wagony prowadziła do rzeki grawitacja. A że po drodze do Tyne były jeszcze inne rzeczki i strumienie, trzeba było budować mosty i stąd mamy Causey Arch. A zatem prawie trzysta lat temu widok z mojej ławeczki niewiele miałby wspólnego z sielankową atmosferą niedzielnego popołudnia. Wstaję, otrzepuję spodnie i podążam za rodzinką z dziećmi, panem z psem i piechurami w dużych butach. Ścieżka wspina się po zboczu wąwozu i po chwili jestem już na jego szczycie. Na lewo wejście na most, na prawo dróżka prowadzi brzegiem rzeki dalej w las. Wchodzę na most i słyszę nagle znany skądś dźwięk. Odruchowo rozglądam się dookoła czy to nie rżenie Łyska i tupot jego kopyt? Czy to nie odgłos wagonu z węglem na drewnianych torach? Nie, nie, wracam szybko do rzeczywistości. Przecież za mostem ma swój przystanek parowa kolej Tanfield Railway - lokomotywa właśnie ruszyła ze stacji, puściła parę z komina i pociągnęła wagoniki z turystami. Informacje praktyczne: Causey Arch oraz Tanfield Railway leżą za miejscowością Sunniside przy drodze A6076. Jeśli planujecie tylko spacer po leśnej dolinie i obejrzenie mostu, samochód można zostawić na specjalnie przygotowanym parkingu przy Causey Arch, z którego wiedzie ścieżka do mostu. Jeśli planujecie również przejażdżkę koleją parową, można dojechać do którejś ze stacji i stamtąd poruszać się już tylko koleją wsiadać i wysiadać dowolną ilość razy. Ceny biletów i rozkład jazdy na stronie: Joanna Lompart-Chlaściak fot. Joanna Lompart-Chlaściak 6 2B north east numer 38 październik

5 Pełna kultura Zbliża się jesień a dni stają się coraz krótsze. Myśli niektórych krążą przy Bożym Narodzeniu, pewnie dlatego, że niektóre sklepy wystawiają już bożonarodzeniowy towar. Jak dla mnie o wiele za wcześnie! Jeszcze nie otrząsnęłam się po lecie i w letnim nastroju chciałabym wyskoczyć na miasto, tylko na co? Co nam oferują tak zwane instytucje kulturalne Newcastle na październik? Postanowiłam to sprawdzić i zdać Wam raport, a nuż będzie okazja spotkać się na jakimś koncercie, w kinie czy teatrze. Może choć raz czy dwa razy w miesiącu, wysupłamy trochę pieniędzy i wyjdziemy z codziennego kieratu zadań i obowiązków, by sprawić sobie estetyczną ucztę. Takich wrażeń dostarczy nam Lord of the Dance słynny irlandzki dance show, który wciąż bije światowe rekordy popularności w wielu krajach. Rzeczywiście, jest na co popatrzeć i czego posłuchać! Bilety niestety dość drogie - od 27 do 35. Przedstawienie odbywa się w Sundrland Empire od 13 do 18 października. Jeśli natomiast kochacie musicale, także w Sunderlandzie od 20 do 31 grana będzie Evita, a na przełomie roku, w Metro Radio Arena, musical Mamma Mia! podejrzewam, że będą tłumy, więc jeśli ktoś jest fanem, warto kupić bilety już teraz. Ceny na Evitę od do 32.50, na Mamma Mia! od 15 do 35. Pamiętajcie, że jeśli kupujecie bilety przez internet ( albo telefon ( ), to obowiązuje dodatkowa opłata. W Newcastle, w The Sage, nie można ominąć koncertu, jaki da Orquestra Buena Vista Social Club. Będzie można usłyszeć największe przeboje oryginalnego i legendarnego już kubańskiego zespołu Buena Vista Social Club. Na marginesie - warto przed koncertem obejrzeć film pod tym samym tytułem o tej sławnej grupie muzyków. Niesamowite jest to, że oryginalny album nagrano tylko w 6 dni niejako przez przypadek, kiedy to amerykański gitarzysta Rye Cooder przyjechał do Havany, aby grać z muzykami z Mali. Ci jednak nie dostali wiz, a Cooder postanowił nagrać coś z lokalnymi grajkami. W ten sposób odkrył wspaniałą muzykę, a dwóch członków oryginalnego zespołu (Guajira Mirabala, Manuela Galbana) będziemy mogli zobaczyć 30 października w Hall One. Bilety od 7 do 28.50, ale już miejsca siedzace sprzedane... Właśnie sprawdziłam Pozostaje jedynie liczyć na to, że ktoś zrezygnuje, albo że znajdą się bilety na miejsca stojące... Niemniej jednak, próbować warto. Jeśli nie to, to pozostaje nam pójść na jeden z koncertów pod hasłem International Guitar Festiwal, w the Sage właśnie. Hiszpańscy wirtuozi gitary, tacy jak Gerardo Nunez czy Jose Luis de la Puerta, zagrają gorące rytmy flamenco (15, 16 października). Festiwal gitarowy oferuje nam też współczesne brzmienia w wykonaniu Tippet Quartet (14 października) i kilka innych koncertów. Na przełomie października i listopada odbędzie się ciekawa impreza dla dzieci i młodzieży. Warto o niej pomyśleć, gdyż i tak czeka nas tydzień wolnego. Mowa o Juice Festival i około 40 imprezach towarzyszących, które odbędą się między 22 października a 8 listopada. Imprezy te będą zróżnicowane pod względem wiekowym. Zajrzyjcie na stronę gdzie na pewno znajdziecie coś, co spodoba się waszym pociechom. Mnie zainteresowało wykrajanie dyń w galerii Baltic. W ostatnich dniach miesiąca zostanie tam wykrojonych tysiąc dyń! Wszystko to zrobią dzieci, które następnie wezmą udział w paradzie. W końcu zbliża się Hallowen! Natomiast 6-10 października w Playhouse Whitley Bay, zobaczyć można przedstawienie teatralne inspirowane książką Roalda Dahla The BFG (przekład polski BFO Bardzo Fajny Olbrzym ). Książka jest fantastyczna i nie można przy niej się nie śmiać, podejrzewam zatem, że spektakl także będzie zabawny. www. playhousewhitleybay.co.uk albo , ceny od 10 do Jeśli o teatrze mowa...w Theatre Royal w Newcastle od 5 do 10 października Rain Man, spektakl na podstawie filmu z 88 roku z Dustinem Hoffmanem i Tomem Cruisem. Nie jestem pewna, czy ktoś zdoła pobić ten duet, zwłaszcza na scenie, ale kto wie. Jeśli ktoś na to pójdzie, proszę o relację! Nie wiem czy wiecie, ala na Quayside jest nieduży teatr, który zwie się Live Theatre. Ceny są tam zwykle zdecydowanie niższe niż w Theatre Royal, a można zobaczyć ciekawe spektakle. Na przykład 30 i 31 października o dwa przedstawienia grupy Yellow Earth. Ta młoda grupa teatralna, założona przez brytyjskich azjatów, może was zaskoczyć połączeniem tradycji i nowoczesności. Pierwsze przedstawienie zatytułowane Boom, to komiczna opowieść o tym, co czyni miejsce domem i co nas do niego przywiązuje. Drugi spektakl to Vave, zainspirowany mitem o Medei, greckiej czarodziejce, która mści się na swoim mężu Jazonie za to, iż porzucił ją dla innej. W przedstawieniu zderza się kultura koreańska i amerykańska. Satyrycznie przedstawione love story koreanki i amerykanina brzmi ciekawie, zetknięcie dwóch tak różnych kultur również, a bilety tylko 10! W The Sage w listopadzie. Tomasz Stańko oraz Madeleine Peyroux, francusko-amerykańską piosenkarkę, która śpiewa w stylu jazzowym. Posłuchajcie tylko piosenki Dance me to the end of love i sami oceńcie, czy warto. Grażyna Winniczuk Lord of the Dance Sunderland Empire Evita Sunderland Empire Orquestra Buena Vista Social Club The Sage International Guitar Festival The Sage Juice Festival Różne lokacje w Newcastle i Gateshead The BFG Playhouse Whitley Bay Rain Man Royal Theatre Boom, Wave grane przez członków Yellow Earth Theatre Live Theatre Mamma Mia! Metro Radio Arena (bookings: ) Tomasz Stańko Quintet: Dark Eyes The Sage Madeleine Peyroux The Sage kinoteka S.O.S. ZIEMIA Posłuchajcie, każdy z Was, podobnie jak ja, jest homo sapiens, czyli człowiekiem rozumnym. Życie, ten cud wszechświata, pojawiło się mniej więcej 4 miliardy lat temu. A my, ludzie, zaledwie 200 tys. lat temu. A mimo to zdołaliśmy zakłócić tak istotną dla życia równowagę. Na początku Ziemia była zaledwie chaosem ognia, ukształtowanym wskutek swojej gwiazdy Słońca; chmurą pozlepianych cząsteczek pyłu, podobną do wielu jej podobnych skupisk we wszechświecie. I wtedy właśnie zdarzył się cud. ŻYCIE Przyjrzyjcie się uważnie tej niezwykłej historii, Waszej historii, i zastanówcie się, co dalej Muzyka, zdjęcia i treść mistrzostwo! Proszę, zobaczcie ten film! Marlena Weber opowiadanie Nasza Klasa w Teatrze Narodowym w Londynie Tadeusz Słobodzianek jest jednym z najwybitniejszych współczesnych dramaturgów polskich. Jego twórczość pobudza sumienia i zmusza do zastanowienia się nad kondycją naszych dusz. Jego sztuki, mimo że osadzone głęboko w polskich, kresowych realiach, przez swój uniwersalizm znaczeń docierają do międzynarodowej Ogołocenie twarzy Debiut na łamach 2B! Dobrze znam tych buntowników. Nie są jak inni ślepo wierzący w ideę ściętej głowy: że tak jest słusznie, że tak być musi. To nie są ci przez Boga rzuceni na szaniec. To powstańcy. Każdego dnia przewaga wroga jest ogromna i zwycięstwo przychodzi dość gładko. Kilkanaście w pełni zmechanizowanych dywizji z ostrą jak żyleta amunicją przeciwko bezbronnym, ale w pełni wolnym. Jeśli się nie poddadzą, wyjdą z twarzą z tej walki. Pierwsze natarcie, ginie połowa. Maszyna nakręca się. Zawraca z warkotem silnika i lekkim łoskotem napierającej dłoni. I w górę, w dół, lewo, prawo, coraz bardziej chaotycznie i nerwowo. To dobre posunięcie, bo liczy się skuteczność. Zniszczyć, zrównać, nie oszczędzić ani jednego brzmią rozkazy. I jeszcze raz, ciach i trach! Wrrr. Wrrr. Wrrr. Przejeżdżając po nich, nieco zwalnia. Z wszystkich zostaje kilku, kilkunastu. O włos uniknęli śmierci. To skazańcy. Ich godzina właśnie nadeszła. Jednak nie padną bez walki, która właśnie się kończy. Nagle wszystko gaśnie. Milknie wrzask i warkot silników. Buntownicy przestają drżeć o swój los. Kompletna cisza, jak zawsze przed burzą. Teraz użyją ostrzejszej, bardziej precyzyjnej broni. W pełni manualna i niezwykle skuteczna broń masowego golenia. Jest chytra. Najczęściej naciera zimą. Rozgrzane do czerwoności i nieco piekące pole bitwy pokryte zostaje śniegiem o zapachu mięty. Wieje chłodny wiatr dający spokój i bezpieczeństwo. Spragnione powieki wytężają wzrok, a uszy nie mogą zrozumieć ciszy. Ze śniegu wyłaniają się powstańcy. Widać ich czarno na białym. Wystają tak bezczelnie bezbronni. Nadciąga pełna zagłada. Śmierć posuwa się bardzo cicho delikatnym ruchem dłoni wirtuoza... Spoglądam już w lustro, bo na przegranych się nie patrzy. Leżą poniżej. Dopiero teraz krwawe krople pokrywają ciała poległych wodzów. Zmieszani z rzadkim śniegiem spływają wraz z prądem. Słychać mój śmiech i zadowolenie. W sumie gładko poszło... Anna Próżnacka publiczności i znajdują uznanie na całym świecie. Słobodzianek znany jest brytyjskiej publiczności nie od dzisiaj. Jego sztuka zatytuowana Turtlajgroszek została wyróżniona na Edynburskim Festiwalu Teatralnym w 1989 roku prestiżową nagrodą Fringe First. Teraz, po dwudziestu latach, Słobodzianek przypomina się brytyjskim widzom jak człowiek z człowiekiem Bajka dla dorosłych W słodki urlopowy poranek obudziły nas odgłosy dzieci. Te poranne ptaszki już zza drzwi świergotały, aby do nas dołączyć, a był to nie lada świergot. Kiedy te małe istoty, urzeczone wolnością, wkroczyły na nasz teren, postanowiliśmy przedłużyć poranek włączając im bajkę. Przeskakując po kanałach staraliśmy się dobrać bajkę edukacyjną, przyjazną, bez cienia przemocy. Wkroczyliśmy w świat pana słonia, który został leśniczym, i który dzięki swojej nowej roli uratował sarenkę z przepaści. Pamiętacie, gdy jako dzieciaki z radością zasiadaliśmy przed telewizorem, aby móc zobaczyć przygody ulubionych bohaterów? Towarzyszyć im podczas ich przygód i uczyć się życia razem z nimi? Pszczółka Maja, Dżeki i Nuka, Kubuś Puchatek, Krecik, ach Rozczuleni tymi wspomnieniami spojrzeliśmy na te dwie małe istoty i z nutką melancholii w głosie powiedziałam do 4-letniej Julki: Zobacz Julcia, jaki fajny słonik uratował sarenkę przed śmiercią. Widzisz, choć czasami jest trudno, wszystko zawsze dobrze się kończy. Julcia, poprawiając grzyweczkę, figlarnie spojrzała na mnie i słodko rzekła: No wiesz ciociu, takie rzeczy, to tylko w bajkach Marlena Weber & Tomasz Dębski światową prapremierą swojej sztuki Nasza Klasa. Przedstawienie wystawione zostało na deskach National Theatre w Londynie. Premiera spektaklu odbyła się 16 września. To ogromne wyróżnienie dla artysty i chyba pierwszy spektakl współczesnego polskiego dramaturga wystawiony na tak prestiżowej scenie teatralnej w Londynie. Z całą pewnością jest to bezprecedensowe wydarzenie artystyczne w dziejach polskiej kultury. W następnym numerze postaram się wam przedstawić recenzje z tego spektaklu. Piotr Surmaczyński 8 2B north east numer 38 październik

6 język bez granic Granice mojego języka są granicami mojego świata Ludwik Wittgenstein Kontynuując podróż przez kolorowe idiomy języka angielskiego, idziemy w stronę jesieni do czerwieni, żółci, złotych brązów. Przyglądając się grupce zwrotów opierających się na tych barwach, zaciekawiło mnie, jak bardzo przyciągają one temat pieniądza... Jesienne barwy języka Złoty owszem, łatwo się kojarzy: golden handcuffs złote kajdanki zakładają cennym pracownikom szefowie przykuwając ich do firmy wysokim wynagrodzeniem. Gdy jednak coś pójdzie nie tak, co w czasach kryzysu niewątpliwie się zdarza (przy okazji: na określenie kryzysu w angielskim funkcjonuje zwrot credit crunch), nawet bardzo cenny pracownik zostanie pożegnany złotym uściskiem ręki golden handshake czyli wysoką odprawą. Niejednego bezrobotnego wprawi to w taką wściekłość, że zacznie widzieć na czerwono: see red. Wróćmy do pieniędzy. Gdy ich nie ma, łatwo popaść w długi: w czerwone in the red. Wydobyć się z długów nad kreskę, to w angielskim przejść w czarne in the black. Tymi dwoma kolorami ponoć księgowi bezlitośnie odnotowują, czy się zalega, czy nie. No dobrze, zostawmy stresujący temat pieniędzy, bo jesienne barwy powinny być relaksujące. Mam też garstkę optymistycznie brzmiących idiomów. Każdemu, nawet w niełatwych czasach credit crunch u, może się trafić pomyślna passa w życiu, czyli będzie przechodził przez purpurową łatkę going through a purple patch. Może trafić się wyjątkowy, istotny dzień: dzień czerwonego listu a red letter day. Jesienne idiomy opisują też nasze ludzkie przywary. Po żółtym brzuchu poznaje się tchórza yellow belly, a lizusa po brązowym nosie brown nose. Każdego z nich można przyłapać na gorącym uczynku no na przykład, na podlizywaniu się złapać z czerwoną ręką catch red-handed. Najgorętszą czerwień zostawiłam na koniec. Wszystkim znudzonym, przepracowanym, zniechęconym do czynu jesienną słotą, proponuję: wymalujmy miasto na czerwono! Czyli, kochani na imprezę! let s paint the town red! Kasia Makarewicz fot. Monika Dziedzic historia John Anderson, bo tak nazywał się ów mężczyzna, opowiedział mi historię młodego kanadyjskiego pilota polskiego pochodzenia, Andy Mynarskiego, który stał się symbolem bohaterstwa i męstwa pilotów walczących po stronie aliantów podczas drugiej wojny światowej. Mynarski pochodził wprawdzie z Kanady, ale urodził się w rodzinie polskich emigrantów i w świadomości mojego angielskiego rozmówcy był Polakiem. Andrzej Młynarski, bo tak brzmi po polsku nazwisko naszego bohatera, był pilotem Royal Canadian Air Force i służył w 419 eskadrze stacjonującej właśnie w bazie Royal Air Force w Middleton St. George, niedaleko od Darlington. Andy był pilotem w załodze bombowca Lancaster. My, Anglicy, nigdy nie zapomnimy bohaterstwa tego Polaka - powiedział mój rozmówca, zaczynając swoją opowieść o Andy Mynarskim. Trzynastego w piątek Zdarzenie, które sprawiło, że bohaterstwo Andiego Mynarskiego wpisało się na stałe w historię II wojny światowej, miało miejsce na początku alianckiej inwazji na Francję, 13 czerwca 1944 roku. Był zmierzch D-Day, pierwszego dnia inwazji, kiedy aliancki Lancaster VR -A wystartował z bazy lotniczej RAF w Middleton St. George do swojej, jak się później okazało, ostatniej misji nad północną Francją. Krótko fot. Piotr Surmaczyński po północy trzynastego czerwca 1944 roku (piątek) Lancaster osiągną swój cel i przystąpił do realizacji misji bombardowania niemieckich instalacji wojskowych w Północnej Francji. W tym momencie z mroku wyłonił się nagle niemiecki dwusilnikowy Junkers JU-88, który z płytkiego lotu nurkowego przeszedł do frontalnego ataku i zasypał aliancką maszynę gradem pocisków z pokładowego działka kalibru 20 mm i trzech karabinów maszynowych kalibru 7,92 mm. Aliancka maszyna została trafiona w oba silniki, na pokładzie wybuchł pożar i kapitan wydał rozkaz do opuszczenia samolotu. Andy Mynarski wraz z częścią załogi znajdował się w tylnej części maszyny, tuż przy włazie ewakuacyjnym. Miał ogromną szansę wyjść tym razem cało z opresji, ponieważ nie był ranny i miał spadochron. Chwilę przed Andy Mynarski Bohater trzech narodów Naprzeciwko portu lotniczego Tees Valley w Darlington, przed wejściem do Hotelu St. George, stoi pomnik lotnika. Nietrudno go zauważyć, gdyż stoi obok parkingu. Pewnego razu wybierałem się w podróż samolotem i kiedy zostawiałem tam samochód, zauważyłem starszego, dystyngowanego mężczyznę, który zapalał przed pomnikiem znicz. Prawdopodobnie zdarzenie to umknęłoby mojej uwadze, gdyby nie kolejny zbieg okoliczności, który posadził mnie na miejscu obok tego właśnie dżentelmena w samolocie do Londynu. Autor tekstu ze swoim rozmówcą opuszczeniem Lancastera spojrzał jeszcze w głąb płonącej maszyny. Na pokładzie wybuchło istne piekło, a pożar i uszkodzenia uwięziły we wnętrzu przyjaciela naszego bohatera, pilota oficera Pata Brophy. Andy spojrzał i ocenił sytuację. Miał szansę uratować przyjaciela, ale wiązało się to z ogromnym ryzykiem, z którego, jako doświadczony lotnik, musiał sobie zdawać sprawę. Zaryzykował jednak i wrócił w paszczę szalejących płomieni, by ratować kolegę. Młynarskiemu udało się uwolnić przyjaciela a także dwóch innych jeszcze członków załogi; Jacka Fridaya i Roya Vigarsa, ale sam odniósł wiele ran i został dotkliwie poparzony. Jako ostatni opuścił płonącą i pikującą w dół maszynę. Ciężko ranny spadł na pole, na którym znaleźli go francuscy wieśniacy. Podobno Andy żył jeszcze chwilę po upadku na ziemię, a jego poszarpany kombinezon lotniczy wciąż się tlił. Niestety, w wyniku odniesionych ran, w piątek 13 czerwca 1944 roku na polu w pobliżu miejscowości Cambrai w departamencie Nord Pas de Calais, Andrew Mynarski zmarł. Czterech z pozostałych członków załogi, w tym uratowanego przez Andy Mynarskiego pilota Pata Brothyego, zdołali ukryć i przerzucić z powrotem zza linię frontu francuscy partyzanci. Jack Friday i Roy Vigars dostali się do niemieckiej niewoli, gdzie pozostali do czasu uwolnienia ich przez amerykańskie oddziały. Andrew Mynarski został pochowany na lokalnym cmentarzu we Francji. Pamięci Andrew Mynarskiego Bohaterski czyn kanadyjskiego lotnika polskiego pochodzenia został uhonorowany Krzyżem Viktorii - najwyższym brytyjskim odznaczeniem. W Winnipeg w Kanadzie, skąd pochodził Andy, jego imieniem nazwano gimnazjum. Kanadyjskie Siły lotnicze nazwały jego imieniem eskadrę kadetów. W 2005 roku w Middleton St. George, przed dawną messą oficerską pilotów Foyal Air Force, zamienioną obecnie na Hotel St. George, stanął pomnik Andrew Mynarskiego, a w hotelu jego imię nosi bar, nad którym wisi portret bohaterskiego Kanadyjczyka polskiego pochodzenia. Pomyślcie o nim przez chwilę, kiedy następnym razem będziecie odlatywać z północno-wschodniej Anglii z Lotniska Tess Valley w Middleton St George koło Darlington. Piotr Surmaczyński 10 2B north east numer 38 październik

7 polska szkoła sobotnia felieton Nauczycielka języka polskiego Beata Brzeziańska relacjonuje: Pierwsze zajęcia były rozpoznawczo-zapoznawcze. Uczniowie mają świadomość językową wiedzą, czego chcą się nauczyć. Można było zaobserwować dużo entuzjazmu. Na początku była niepewność, a potem zabawa i przypominanie sobie, co pamiętają ze szkół polskich. Mamy bardzo mądre dzieci dodaje Pani Beata. Pani Monika Glancey z Morpeth chwali: Założenie szkoły polskiej to wspaniała inicjatywa. Mam dwójkę dzieci urodzonych w Anglii Filip, 7 lat, i Kasia, 10 lat, które z językiem polskim mają kontakt podczas wakacji. Są zachwycone po pierwszym dniu, ale był protest na początku. Pani Monika dodaje: O powstaniu szkoły dowiedziałam się od znajomych, co potem zostało potwierdzone podczas polskiej mszy. Czego oczekuję? Tego, że nauczą się lepiej języka polskiego, poznają przedsmak literatury polskiej i poezji i historię, która daje zakorzenienie i dzięki której można zrozumieć resztę. Mam nadzieję, że szkoła przyczyni się do kształtowania ich charakteru katolickie wychowanie w domu i w szkole to ogromny przyczynek do wychowania dziecka. Pierwsze lekcje w polskiej szkole W ostatnią sobotę września zadzwonił pierwszy dzwonek w Polskiej Szkole Sobotniej, na który cierpliwie czekali polscy uczniowie, ich rodzice, nauczyciele wraz z organizatorami szkoły. W sobotnie przedpołudnie w St Mary- s RC Comprehensive School w Newcastle, uczniowe zostali podzieleni na trzy grupy wiekowe, po uprzednim przywitaniu rodziców i dzieci przez Dyrektorkę Szkoły oraz Nauczycieli. Następnie dzieci po raz pierwszy udały się do sal lekcyjnych. Był to szczególny moment dla polskiej społeczności mieszkającej w rejonie północno-wschodniej Anglii, na który warto było czekać. Pierwsze zajęcia w szkole trwały półtorej godziny. Dzieci miały okazję poznać się wzajemnie oraz swoich wychowców klas. Każda z Nauczycielek, przygotowała zajęcia w formie zabawowej, które jednocześnie pomogły we wstępnym ustaleniu poziomu posiadanych umiejętności językowych uczniów oraz dostosowaniu odpowiedniego programu nauczania, jak i nauczanych treści. W Polskiej Szkole Sobotniej dzieci oprócz doskonalenia umiejętności językowych, będą miały możliwość zgłębiania wiedzy z zakresu historii oraz geografii Polski, ale i rownież uczniowie najstarszej klasy będą fot. Karolina Maciągowska Wbrew katastroficznym przepowiedniom sierpień minął spokojnie, a i wrzesień miło się z nami obchodzi. Lato 09 próbuje zostawić po sobie lepsze wrażenie po niemiłych występach w czerwcu i lipcu. Noce już chłodne i rankiem mgły snują się po polach, ale w dzień ilości medali nigdy w historii jeszcze nie było. Zaryzykuję twierdzenie, że wpłynęła na to atmosfera w Polskim Związku Lekkiej Atletyki, przewietrzonym po wieloletnich rządach Ireny Szewińskiej, której sukcesy (sportowe) pamiętamy i życzymy szczęścia (ale na emeryturze). Może przygotowywani pod kątem egzaminu GCSE słońce jeszcze wysoko świeci i temperaturą około z PZLA wzór winny czerpać inne związki (spor- i - mamy nadzieję - A Level z języka polskiego. 25 stopni lato nagradza ostatnich wczasowitowe i nie tylko), będące do dziś przechowalnią Pierwsze spotkanie przebiegło w fantastycznej czów. Cieszą się studenci, cieszą emeryci na zniż- młodych (niegdyś) talentów (politycznych jedy- atmosferze, dlatego też zarówno kowych wrześniowych pobytach wczasowych. nie słusznego ustroju). uczniowie, jak i nauczycielki, z podekscytowaniem W górach drzewa zaczęły się już złocić i zachwy- W okresie od ostatniej pogadanki stocz- czekają na następne zajęcia. cają wszystkimi kolorami. Żałujcie, że tego nie nie padły definitywnie. Inwestor z Kataru mu- widzicie. Ja, mówiąc prawdę, też znam to głównie siał nabawić się gorszej przypadłości, bo porzucił wadium wpłacone do przetargu i wycofał się Alina Golightly Pani Beata Czas, mama z opowiadań, z uwagi na niedostatek czasu. współpraca: Danuta Kudłacik 9-letniego Szymona, mówi: O haniebnych występach naszych piłkarzy cichaczem. Rząd, robiąc dobrą minę do złej gry, Dobrze, że zrodził się pomysł nożnych nie będę dziś wspominał. Spuśćmy kurtynę milczenia na ich wyczyny. Z pewnością trenego inwestora, ale rokowania są mizerne, bo stwierdził, że trwają poszukiwania (łapanka?) in- zorganizowania polskiej szkoły, chociaż trzeba było długo czekać, bo przecież ner Benhauer nie przysporzy też kłopotów językowych prezydentowi, bo po ostatnim meczu ska w związku z kryzysem. Stoczniowcy zainka- sezon na statki się skończył i koniunktura kiep- szkoła miała ruszyć rok temu. Dzisiaj było przydzielanie do poszczególnych klas dzieci są do- pojechał wprost do Holandii. Prezes Lato, w niesowali wcześniej wielotysięczne odprawy i obec- fot. Karolina Maciągowska brane wiekowo, co wydaje się rozsądne. Szymon zbyt wyszukanych słowach, podziękował mu bowiem za współpracę i za wyniki w szczególności. stoczniowiec ze Szczecina, który przed kamerami nie przeżuwają kapitał. Do łez wzruszył mnie były w Polsce skończył pierwszą klasę szkoły podstawowej, a od roku pracowałam z nim z materiałem Za to siatkarze! Mistrzostwo Europy to jest oświadczył, że za marne tysiąc osiemset to on nie z Wesołej Szkoły. Bardzo chce się uczyć, coś, czego nawet słynnej drużynie Huberta Wa- będzie chodził do pracy. a dzisiaj zobaczył koleżankę i jeszcze bardziej się gnera nie udało się osiągnąć. Kibice docenili sukces To już rok, jak w Stanach Zjednoczonych ucieszył. i na powitanie w kraju drużyny zjechało na z hukiem upadł bank Lehman Brothers, które to Mam nadzieję, że dzięki szkole nie zatraci umiejętności Okęcie parę tysięcy zachrypniętych ze szczęścia wydarzenie uznawane jest za początek kryzysu. czytania i porozumiewania się po pol- kanapowych sportowców. O skonsumowanie Premier Tusk urządził konferencję prasową na tle sku i zdobędzie wiadomości na temat państwa, sukcesu nie omieszkali się posprzeczać prezydent mapy Europy z zaznaczonymi wielkościami przyrostu w którym się wychował. z premierem. Prezydent chciał przyjąć drużynę, dochodu narodowego. W Europie wszyscy ale ona nie miała czasu, gdyż świętowała z kibicami. na minusie! Jedynie Polska na plusie, niewielkim - Następnego dnia rano zjadła natomiast 1%, ale zawsze. Nawet Bruksela chwali i potwier- śniadanie z premierem, który w nagrodę wręczył dza. I jak tu nie cieszyć się z takiego lata? im odznaczenia. Od prezydenta! Niezwykle było mi miło. Nauczycielki chwaliły: Jeżeli już o sporcie mowa, to warto też wspomnieć o nadzwyczaj udanym występie polskich Jerzy Wojciech Fantastycznie to wszystko wyszło 100% pozytyw. lekkoatletów na Mistrzostwach Świata. Takiej 12 2B north east numer 38 październik Z kraju ojców Pożegnanie mi lata fot. Monika Dziedzic

8 Moc relacja z koncertu Massive Attack Kiedy i jak usłyszałam Massive Attack już nie pamiętam, ale ich muzyka podoba mi się do tego stopnia, iż, nie bacząc na cenę, zakupiłam pojedynczy bilet. Przez lata przez moje ręce przewijały się ich płyty, ale szczerze mówiąc, nigdy nie pomyślałam, że uda się zobaczyć na żywo ich koncert. Anglia była wtedy dla mnie krajem co najmniej tak odległym jak Chiny, no, ale skoro się już tu znalazłam i byłam na koncercie... Po wypadku nie ma czasu na myślenie, trzeba działać, a stres nie ułatwia zadania. Miej zawsze poniższe wskazówki pod ręką w samochodzie. Wypadki się zdarzają, więc pamiętaj: po pierwsze nie panikuj. Miałeś wypadek w UK? Aby ubiegać się o odszkodowanie nie zapomnij: Niezwłocznie udać się do lekarza Zapisać dane kontaktowe uczestników i świadków wypadku Zanotować lub zrobić zdjęcia (ułożenia drogi, pozycji samochodów i ich uszkodzeń), jeżeli to możliwe Zgłosić wypadek do nas: Grupa powstała w 1987 r., kiedy to Grant Marshall (Daddy G), Andrew Vowles (Muschroom) i malarz grafiki Robert Del Naja (3D) odłączyli się od soundsystemu (grupa DJ-ów i techników współpracująca razem w celu tworzenia muzyki) zwanego The Wild Bunch i w 1991 r. nagrali swój pierwszy album Blue Lines. Ich styl nazwano trip hopem - połaczenie hip hopu, reggae, soul, muzyki elektronicznej i pewnie kilku innych gatunków. Muzycy z Bristolu remiksują utwory, zapraszają innych artystów, jak Sinead O Connor ( What Your Soul Sings, Special Cases A Prayer For England ), Horace Andy ( One Love, Angel ), Elizabeth Fraser znana z Cocteau Twins ( Teardrop, Black Milk, Group Four ) i wielu innych. Jako zespół wydali sporo singli i cztery albumy: wspominany już Blue Lines, Protection w 1994 r., a rok później No Protection z remiksami utwórów z poprzedniego albumu, Mezzanine w 1998 r., 100th Window w 2003 a na 2010 zapowiadają LP5. Wszystkie najciekawsze utwory są zebrane w albumie Colletced wydanym w 1996 r. To oczywiście bardzo uproszczona wersja dokonań i działalności grupy, bo przecież mam tu zdać relację z konceru, który odbył się 30 września w O2 Academy w Newcastle. A więc, pojawiłam się o czasie, a nawet nieco przed i zajęłam dogodną pozycję z przodu sceny. Nie opuściłam jej przez całe trzy i pół godziny, choć aż tyle Massive Attack nie grał. A szkoda. Na początku śpiewała czarnoskóra piękność, Martina Topley Bird i choć śpiewała ładnie, miałam jakieś lekkie poczucie, że jak to tak...? A gdzie Massive Attack? Czyżby zaszła jakaś nieoczekiwana zmiana kierunku ich muzyki? Dopiero po 45 minutach upewniłam się, że to na pewno nie Massive Attack, i że oni zagrają później, co też się stało. Przearanżowano scenę (kolejne pół godziny), ale warto było czekać, bo muzyka po prostu rozbrzmiała całą siłą. Zadrżała podłoga i dźwięki odbierało się nie tylko uszami, splotem słonecznym, ale i stopami. Kiedy na scenę wystąpił znany i sławny weteran reggae Horace Andy i śpiewał Angel, tłum szalał i śpiewał z nim. Nie obyło się też, całe szczęście, bez Teardrop z głównym wokalem wspominanej wcześniej 14 2B north east numer 38 październik Martiny Topley Bird, która wspiera tegoroczną trasę koncertową. Scena cały czas była pełna, razem chyba dziesięciu muzyków. Wielkie banery z tysiąca punktów świetlnych wyświetlały zależnie od piosenki napisy, cyfry, cytaty, a kolorowe lasery i dym dopełniały całości. No i muzyka oczywiście: na wysokim poziomie, nie odbiegająca wiele od nagrań studyjnych, ale na żywo, uderzająca swoją mocą, raz transowa, innym razem podrywająca tłum do skoków. Warto by było... pójść jeszcze raz! Grażyna Winniczuk Album Spliting The Atom ma się ukazać w 2010 r. Co zrobić po wypadku? 1. Zabezpiecz miejsce wypadku. 2. Jeżeli ktoś jest ranny lub droga jest zablokowana, zadzwoń po ambulans i policję. 3. Jeżeli nie jesteś pewien czy dzwonić, powinieneś to zrobić. 4. Narysuj szkic zdarzenia ze szczegółami (jeżeli masz coś do pisania) lub sfotografuj (np. aparatem komórkowym) ułożenie drogi, pozycje samochodów i ich uszkodzenia. 5. Zbierz informacje od świadków: ich numery telefonów (komórkowe i stacjonarne), numery rejestracyjne, modele aut, kolor aut itp. 6. Bez względu na to, kto spowodował wypadek, pamiętaj o poinformowaniu swojej firmy ubezpieczeniowej. 7. Jeżeli ktokolwiek ucierpiał w wypadku, dowiedz się, czy możliwe jest ubieganie się o odszkodowanie (polska infolinia)

9 need check quality mate! design? mate creative design photography publishing