UCHWAŁA NR VIII/71/2015 RADY POWIATU POLKOWICKIEGO. z dnia 26 listopada 2015 r.

Transkrypt

1 UCHWAŁA NR VIII/71/2015 RADY POWIATU POLKOWICKIEGO z dnia 26 listopada 2015 r. w sprawie uchwalenia Programu ochrony środowiska dla powiatu polkowickiego na lata , z perspektywą do 2021 r. Na podstawie art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tj. Dz. U. z 2013 r. poz. 1232, poz. 1238, z 2014 r. poz. 40, poz. 47, poz. 457, poz. 822, poz. 1101, poz. 1146, poz. 1322, poz. 1662, Dz. U. z 2015 r., poz. 122, poz. 151, poz. 277, poz. 478, poz. 774, poz. 881, poz. 1045, poz. 1223, poz. 1434) Rada Powiatu Polkowickiego, zarządza co następuje: 1. Uchwala się Program ochrony środowiska dla powiatu polkowickiego na lata , z perspektywą do 2021 r., w brzmieniu jak w załączniku do niniejszej uchwały. 2. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. Przewodniczący Rady Powiatu Polkowickiego Krzysztof Nester Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 1

2 ZARZĄD POWIATU POLKOWICKIEGO PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU POLKOWICKIEGO NA LATA Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2021 maj 2015 r. Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 2

3 Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 3-2 -

4 Zamawiający Zarząd Powiatu Polkowickiego Św. Sebastiana Polkowice Realizacja ul. Gołębia Grodzisk Wielkopolski biuro@expeco.pl Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 4-3 -

5 Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 5-4 -

6 1. Wprowadzenie Podstawa prawna Cel i zakres Źródła danych Zgodność programu z dokumentami wyższego szczebla Zgodność z dokumentami na szczeblu krajowym Zgodność z dokumentami na szczeblu wojewódzkim Charakterystyka Powiatu Polkowickiego Położenie Klimat Społeczność Gospodarka i rolnictwo Świadomość ekologiczna mieszkańców Infrastruktura inżynieryjno techniczna Infrastruktura transportowa Infrastruktura wodociągowa Charakterystyka zasobów i walorów środowiska przyrodniczego Formy ochrony przyrody Natura Rezerwaty przyrody Użytki ekologiczne Obszary chronionego krajobrazu Zespoły Przyrodniczo-Krajobrazowe Pomniki przyrody Europejska Sieć Ekologiczna ECONET Ochrona gatunkowa Zagrożenia oraz działania w zakresie poprawy stanu Lasy Analiza stanu istniejącego Zagrożenia oraz cele w zakresie poprawy stanu Turystyka Analiza stanu istniejącego Zagrożenia oraz działania w zakresie poprawy stanu negatywnego oddziaływania turystyki na środowisko naturalne Kopaliny Analiza stanu istniejącego Zagrożenia oraz działania w zakresie poprawy stanu Stan środowiska Powietrze atmosferyczne Analiza stanu istniejącego Zagrożenia oraz działania w zakresie poprawy stanu Wody powierzchniowe i podziemne Analiza stanu istniejącego Zagrożenia oraz działania w zakresie poprawy stanu Hałas Analiza stanu istniejącego Zagrożenia oraz działania w zakresie poprawy stanu Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 6-5 -

7 4.4. Oddziaływanie PEM Analiza stanu istniejącego Zagrożenia oraz działania w zakresie poprawy stanu Gospodarka odpadami Analiza stanu istniejącego Problemy w gospodarce odpadami na terenie Powiatu Awarie przemysłowe Analiza stanu istniejącego Zagrożenia oraz działania w zakresie poprawy stanu Powierzchnia ziemi, w tym gleby Analiza stanu istniejącego Zagrożenia oraz działania w zakresie poprawy stanu Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii Analiza stanu istniejącego Zagrożenia oraz działania w zakresie poprawy stanu Kształtowanie stosunków wodnych oraz ochrona przed powodzią i suszą Analiza stanu istniejącego Działania w zakresie przeciwdziałaniu powodzi oraz suszy Harmonogram realizacji przedsięwzieć w ramach Programu ochrony środowiska dla Powiatu Polkowickiego Zarządzanie Programem Ochrony Środowiska Ogólne zasady zarządzania Programem Instrumenty zarządzania Programem Wytyczne do gminnych Programów Ochrony Środowiska Źródła finansowania Monitoring Programu Ochrony Środowiska Podsumowanie Literatura Spis wykresów Wykres 1 Liczba ludności Powiatu Polkowickiego w podziale na gminy Wykres 2 Liczba ludności Powiatu Polkowickiego w latach Wykres 3 Liczba podmiotów gospodarczych w podziale na sekcje Wykres 4 Podział środków w ramach POIiŚ na lata Spis rysunków Rysunek 1 Położenie powiatu na tle jednostek fizyczno geograficznych wg Kondrackiego Rysunek 2 Położenie administracyjne Powiatu Polkowickiego Rysunek 3 Gęstość zaludnienia Powiatu Polkowickiego Rysunek 4 Użytkowanie gruntów w Powiecie Polkowickim Rysunek 5 Mapa Turystyczno-Przyrodnicza Powiatu Polkowickiego Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 7-6 -

8 Rysunek 6 Wybrane formy ochrony przyrody na terenie Powiatu Polkowickiego Źródło: Opracowanie własne na podstawie Rysunek 7 Sieć korytarzy ekologicznych z podziałem na korytarze międzynarodowe i krajowe Rysunek 8 Lesistość Powiatu Polkowickiego Rysunek 9 Drogi św. Jakuba na terenie Polski Rysunek 10 Wody powierzchniowe na terenie Powiatu Polkowickiego Rysunek 11 Lokalizacja JCWPd na terenie Powiatu Polkowickiego Rysunek 12 Region północny Rysunek 13 Rozkład strumienia ciepła na obszarze Polski (Szewczyk, Gientka, 2007) Rysunek 14 Obszary potencjalne zagrożone suszą rolniczą Spis tabel Tabela 1 Powierzchnia i miejscowości w poszczególnych gminach powiatu Tabela 2 Liczba ludności w latach Tabela 3 Podmioty wg sekcji PKD (2007) w Powiecie Polkowickim w 2014 r Tabela 4 Użytkowanie gruntów w Powiecie Polkowickim Tabela 5 Zbiorcze zestawienie eksploatatorów z terenu powiatu polkowickiego, pobierających wodę pitną do celów komunalnych Tabela 6 Wykaz pomników przyrody na terenie Powiatu Polkowickiego Tabela 7 Lesistość Powiatu Polkowickiego Tabela 8 Emisja zanieczyszczeń powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych na terenie Powiatu Polkowickiego [tys. Mg] Tabela 9 Wynikowe klasy strefy dolnośląskiej dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w ocenie rocznej za 2014 r. dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia Tabela 10 Wynikowe klasy strefy dolnośląskiej dla poszczególnych zanieczyszczeń uzyskane w ocenie rocznej dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony roślin - według oceny rocznej za 2014 r Tabela 11 Wyniki pomiarów pola elektromagnetycznego w latach 2011 oraz 2014r Tabela 12 Ilość odebranych odpadów komunalnych z nieruchomości zamieszkanych oraz niezamieszkanych z obszaru Powiatu Polkowickiego Tabela 13 Harmonogram zadań Tabela 14 Wskaźniki służące do monitoringu Programu Ochrony Środowiska Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 8-7 -

9 1. Wprowadzenie 1.1. Podstawa prawna Przedmiotem niniejszego opracowania jest aktualizacja Program ochrony środowiska dla Powiatu Polkowickiego na lata z perspektywą do 2019 przyjętego uchwałą nr XII/92/2011 Rady Powiatu w Polkowicach z dnia 21 grudnia 2011 roku. Zgodnie z art. 17 ust 1 ustawy Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz. U poz ze zm.). w celu realizacji polityki ochrony środowiska, sporządza się odpowiednio wojewódzkie, powiatowe i gminne programy ochrony środowiska, uwzględniając cele zawarte w strategiach, programach i dokumentach programowych. Zgodnie z ww. artykułem, Zarząd Powiatu ma obowiązek opracować program ochrony środowiska, który następnie opiniowany jest przez jednostkę wyższego rzędu czyli Zarząd Województwa Dolnośląskiego. Zgodnie z art. 18 ww. ustawy po procesie opiniowania projekt dokumentu zostaje uchwalony odpowiednio przez Radę Powiatu Cel i zakres Zakres Programu ochrony środowiska dla Powiatu Polkowickiego przedstawia aktualny stan środowiska we wszystkich jego komponentach, określa hierarchię niezbędnych działań zmierzających do poprawy tego stanu, umożliwia koordynację działań administracyjnych oraz wybór decyzji inwestycyjnych podejmowanych przez różne podmioty i instytucje. Sam program nie jest dokumentem stanowiącym prawo miejscowe tym samym nie ingeruje w kompetencje instytucji na poziomie rządowym i samorządowym oraz podmiotów użytkujących środowisko. Należy jednak oczekiwać, że poszczególne jego zapisy i postanowienia będą respektowane i uwzględniane w planach szczegółowych i działaniach inwestycyjnych w zakresie ochrony środowiska. Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001r. (t.j. Dz. U. z 2013 poz 1232 ze zm.), która definiuje ogólne wymagania w odniesieniu do programów ochrony środowiska opracowywanych dla potrzeb województw, powiatów i gmin w myśl (Art.14 ust.1), określa w szczególności: cele ekologiczne, priorytety ekologiczne, rodzaj i harmonogram działań proekologicznych, środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym o mechanizmy prawno-ekonomiczne i środki finansowe. Celem sporządzania aktualizacji powiatowego programu ochrony środowiska jest uaktualnienie na szczeblu lokalnym podstaw realizacji strategii i programów, które odświeżą: cele polityki ekologicznej na terenie powiatu, w podziale na cele krótkookresowe, średniookresowe i długookresowe, wybrane priorytety ekologiczne z uzasadnieniem ich wyboru, rodzaj i harmonogram działań ekologicznych, których podejmuje się powiat, Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 9-8 -

10 środki niezbędne do osiągnięcia założonych celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i środki finansowe. Do najistotniejszych celów w zakresie ochrony środowiska wytyczonych dla Powiatu Polkowickiego zaliczyć należy: racjonalne użytkowanie zasobów naturalnych, ochrona powietrza, ochrona przed hałasem, ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym, ochrona wód, ochrona gleb, ochrona zasobów przyrodniczych, prowadzenie skutecznej i szeroko zakrojonej akcji edukacyjnej. W powiatowym programie powinny być uwzględnione: zadania własne powiatu, tzn. te przedsięwzięcia, które będą finansowane w całości lub częściowo ze środków będących w dyspozycji powiatu, zadania koordynowane tzn. finansowane ze środków przedsiębiorstw oraz ze środków zewnętrznych, będących w dyspozycji organów i instytucji szczebla wojewódzkiego i centralnego, bądź instytucji działających na terenie powiatu, ale podległych bezpośrednio organom wojewódzkim, bądź centralnym, wytyczne do sporządzania programów gminnych tzn. zadania, które muszą być w pełni wprowadzone do programów gminnych Źródła danych Istotnym aspektem opracowania aktualizacji Programu ochrony środowiska dla Powiatu Polkowickiego jest ścisła współpraca między jednostkami, które bezpośrednio lub pośrednio są związane z programem. Podczas przygotowywania dokumentacji charakterystykę powiatu oraz diagnozę stanu środowiska naturalnego na terenie powiatu sporządzono głównie na podstawie danych pochodzących z następujących jednostek: Urzędy Gmin wchodzące w skład powiatu, Starostwo Powiatowe, Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska we Wrocławiu, Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego, Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej, Główny Urządu Statystyczny, Wojewódzka Inspekcja Ochrony Środowiska we Wrocławiu, Nadleśnictwa z terenu Powiatu Polkowickiego, Komenda Państwowej Straży Pożarnej w Polkowicach, Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

11 Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna, Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza, Państwowy Instytut Geologiczny, Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział we Wrocławiu, Zarząd Dróg Wojewódzkich, Polkowicki Zarząd Dróg Powiatowych, Geoportal, Powiatowy Portal Mapowy Zgodność programu z dokumentami wyższego szczebla Zgodność z dokumentami na szczeblu krajowym Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju. Polska Trzecia Fala Nowoczesności Głównym celem Strategii jest: poprawa jakości życia Polaków i zwiększenie spójności społecznej dzięki stabilnemu, wysokiemu wzrostowi gospodarczemu, co pozwala na modernizację kraju. Jednym z celów szczegółowych w obszarze konkurencyjności i innowacyjności gospodarki jest zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego oraz ochrona i poprawa stanu środowiska. Wśród kierunków interwencji tego celu szczegółowego wyróżniono m.in.: - modernizację infrastruktury i bezpieczeństwo energetyczne; - modernizację sieci elektroenergetycznych i ciepłowniczych; - zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego poprzez dywersyfikację kierunków pozyskiwania gazu; - realizację programu inteligentnych sieci w elektroenergetyce; - integrację polskiego rynku elektroenergetycznego, gazowego i paliwowego z rynkami regionalnymi; - wzmocnienie roli odbiorców finalnych w zarządzaniu zużyciem energii; - stworzenie zachęt przyspieszających rozwój zielonej gospodarki; - zwiększenie poziomu ochrony środowiska. Strategia Rozwoju Kraju Aktywne społeczeństwo, konkurencyjna gospodarka, sprawne państwo Strategia porusza trzy obszary a mianowicie: - Spójność społeczna i terytorialna, - Sprawne i efektywne państwo, - Konkurencyjna gospodarka. W ramach każdego z obszarów określono cele i priorytety działania państwa. W ramach realizacji celów ochrony środowiska wyznaczono dwa obszary działań: Konkurencyjna gospodarka cel: Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko realizowane poprzez takie obszary interwencji państwa jak: racjonalne gospodarowanie zasobami, poprawa efektywności Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

12 energetycznej, zwiększenie dywersyfikacji dostaw paliw i energii, poprawa stanu środowiska, adaptacja do zmian klimatu. Sprawne i efektywne państwo cel: Przejście od administrowania do zarządzania rozwojem m. in. poprzez zapewnienie ładu przestrzennego - jednym z ważniejszych wyzwań w tym obszarze jest zapewnienie właściwego gospodarowania wodami, jako elementu różnorodności biologicznej, ale i podstawy rozwoju regionalnego i gospodarczego. Zrównoważone gospodarowanie wodami ma również znaczenie dla ochrony przeciwpowodziowej. Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko perspektywa do 2020 Głównym celem strategii jest zapewnienie wysokiej jakości życia obecnych i przyszłych pokoleń z uwzględnieniem ochrony środowiska oraz stworzenie warunków do zrównoważonego rozwoju nowoczesnego sektora energetycznego, zdolnego zapewnić Polsce bezpieczeństwo energetyczne oraz konkurencyjną i efektywną gospodarkę. Realizacja strategii odbywać się będzie poprzez trzy wyznaczone cele: - Cel 1. zrównoważone gospodarowanie zasobami środowiska, - Cel 2. zapewnienie gospodarce krajowej bezpiecznego i konkurencyjnego zaopatrzenia w energię, - Cel 3. poprawa stanu środowiska. Strategia zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa na lata Głównym celem działań służących rozwojowi obszarów wiejskich, rolnictwa i rybactwa jest Poprawa jakości życia na obszarach wiejskich oraz efektywne wykorzystanie ich zasobów i potencjałów, w tym rolnictwa i rybactwa, dla zrównoważonego rozwoju kraju. Z kolei wśród celów szczegółowych, zmierzających do osiągnięcia celu głównego, wyróżniono: Cel 1. wzrost jakości kapitału ludzkiego, społecznego, zatrudnienia i przedsiębiorczości na obszarach wiejskich, Cel 2. poprawa warunków życia na obszarach wiejskich oraz poprawa ich dostępności przestrzennej, Cel 3. bezpieczeństwo żywnościowe, Cel 4. wzrost produktywności i konkurencyjności sektora rolno-spożywczego, Cel 5. ochrona środowiska i adaptacja do zmian klimatu na obszarach wiejskich. W ramach celu 5 wyróżniono następujące priorytety: - ochronę środowiska naturalnego w sektorze rolniczym i różnorodności biologicznej na obszarach wiejskich, - kształtowanie przestrzeni wiejskiej z uwzględnieniem ochrony krajobrazu i ładu przestrzennego, - adaptację rolnictwa i rybactwa do zmian klimatu oraz ich udział w przeciwdziałaniu tym zmianom, - zrównoważoną gospodarkę leśną i łowiecką na obszarach wiejskich, - zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii na obszarach wiejskich. Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

13 Strategia Innowacyjności i efektywności gospodarki Dynamiczna Polska 2020" Głównym celem Strategii Innowacyjności i efektywności gospodarki Dynamiczna Polska 2020" jest: Wysoce konkurencyjna gospodarka (innowacyjna i efektywna) oparta na wiedzy i współpracy. Jednym z celów szczegółowych jest: Wzrost efektywności wykorzystania zasobów naturalnych i surowców. Powinien się on przejawiać: - obniżeniem materiałochłonności, - obniżeniem energochłonności produkcji i usług, - racjonalnym korzystaniem z wody, - wzrostem eksportu towarów i usług środowiskowych, - tworzeniem zielonych miejsc pracy. Wśród kierunków działań wyróżniono m.in.: - transformację systemu społeczno-gospodarczego na tzw. bardziej zieloną ścieżkę, w szczególności ograniczanie energo- i materiałochłonności gospodarki, - wspieranie rozwoju zrównoważonego budownictwa na etapie planowania, projektowania, wznoszenia budynków oraz zarządzania nimi przez cały cykl życia. Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 Sformułowano cel strategiczny polityki przestrzennej zagospodarowania kraju: Efektywne wykorzystanie przestrzeni kraju i jej terytorialnie zróżnicowanych potencjałów rozwojowych dla osiągania ogólnych celów rozwojowych konkurencyjności, zwiększenia zatrudnienia, sprawności funkcjonowania państwa oraz spójności w wymiarze społecznym, gospodarczym i terytorialnym w długim okresie. Wśród celów głównych polityki przestrzennego zagospodarowania kraju wyróżniono: 1.podwyższenie konkurencyjności głównych ośrodków miejskich Polski w przestrzeni europejskiej, 2.poprawa spójności wewnętrznej i terytorialne równoważenie rozwoju kraju, 3.poprawa dostępności terytorialnej kraju w różnych skalach przestrzennych, 4.kształtowanie struktur przestrzennych wspierających osiągnięcie i utrzymanie wysokiej jakości środowiska przyrodniczego i walorów krajobrazowych Polski, 5.zwiększenie odporności struktury przestrzennej na zagrożenia naturalne i utratę bezpieczeństwa energetycznego oraz kształtowanie struktur przestrzennych wspierających zdolności obronne państwa, 6.przywrócenie i utrwalenie ładu przestrzennego. Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku 2030 Kluczowym celem dokumentu jest zapewnienie zrównoważonego rozwoju oraz efektywnego funkcjonowania gospodarki i społeczeństwa w warunkach zmian klimatu. Wśród celów szczegółowych wyróżniono: - Cel 1. zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego i dobrego stanu środowiska, Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

14 - Cel 2. skuteczna adaptacja do zmian klimatu na obszarach wiejskich, - Cel 3. rozwój transportu w warunkach zmian klimatu, - Cel 4. zapewnienie zrównoważonego rozwoju regionalnego i lokalnego z uwzględnieniem zmian klimatu, - Cel 5. stymulowanie innowacji sprzyjających adaptacji do zmian klimatu, - Cel 6. kształtowanie postaw społecznych sprzyjających adaptacji do zmian klimatu. W realizację Strategicznego planu adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku 2030 powinni być zaangażowani: administracja szczebla centralnego, samorządy województw oraz samorządy lokalne. Polityka Energetyczna Polski do 2030 roku W dniu 10 listopada 2009 roku Rada Ministrów przyjęła uchwałę w sprawie Polityki energetycznej Polski do 2030 roku. Dokument prezentuje strategię państwa w kontekście wyzwań stojących przed polską energetyką. Określa podstawowe kierunki polityki energetycznej, w tym: - poprawa efektywności energetycznej, - wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii, -dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki jądrowej, - rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw, - rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii, - ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko. W ramach poszczególnych kierunków, sformułowano główne cele: 1. dążenie do utrzymania zeroenergetycznego wzrostu gospodarczego oraz konsekwentne zmniejszanie energochłonności polskiej gospodarki do poziomu UE-15, 2. racjonalne i efektywne gospodarowanie złożami węgla (znajdującymi się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej), dywersyfikacja źródeł i kierunków dostaw gazu ziemnego, ropy naftowej i paliw płynnych oraz budowę magazynów ropy naftowej i paliw płynnych o pojemnościach zapewniających utrzymanie ciągłości dostaw, w szczególności w sytuacjach kryzysowych, 3. zapewnienie ciągłego pokrycia zapotrzebowania na energię przy uwzględnieniu maksymalnego możliwego wykorzystania krajowych zasobów oraz przyjaznych środowisku technologii, 4. przygotowanie infrastruktury dla energetyki jądrowej i zapewnienie inwestorom warunków do wybudowania i uruchomienia elektrowni jądrowych opartych na bezpiecznych technologiach, z poparciem społecznym i z zapewnieniem wysokiej kultury bezpieczeństwa jądrowego na wszystkich etapach: lokalizacji, projektowania, budowy, uruchomienia, eksploatacji i likwidacji elektrowni jądrowych, 5. wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w finalnym zużyciu energii co najmniej do poziomu 15% w 2020 roku oraz dalszy wzrost tego wskaźnika w latach następnych, Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

15 6. osiągnięcie w 2020 roku 10% udziału biopaliw w rynku paliw transportowych, oraz zwiększenie wykorzystania biopaliw II generacji, 7.ochronę lasów przed nadmiernym eksploatowaniem, w celu pozyskiwania biomasy oraz zrównoważone wykorzystanie obszarów rolniczych na cele OZE, w tym biopaliw, tak aby nie doprowadzić do konkurencji pomiędzy energetyką odnawialną i rolnictwem oraz zachować różnorodność biologiczną, 8. wykorzystanie do produkcji energii elektrycznej istniejących urządzeń piętrzących stanowiących własność Skarbu Państwa, 9. zwiększenie stopnia dywersyfikacji źródeł dostaw oraz stworzenie optymalnych warunków do rozwoju energetyki rozproszonej opartej na lokalnie dostępnych surowcach, 10. zapewnienie niezakłóconego funkcjonowania rynków paliw i energii, a przez to przeciwdziałanie nadmiernemu wzrostowi cen, 11. ograniczenia oddziaływania energetyki na środowisko poprzez: - ograniczenie emisji CO 2 do 2020 roku przy zachowaniu wysokiego poziomu bezpieczeństwa energetycznego, - ograniczenie emisji SO 2 i NOx oraz pyłów (w tym PM10 i PM2,5) do poziomów wynikających z obecnych i projektowanych regulacji unijnych, - ograniczanie negatywnego oddziaływania energetyki na stan wód powierzchniowych i podziemnych, - minimalizację składowania odpadów poprzez jak najszersze wykorzystanie ich w gospodarce, - zmianę struktury wytwarzania energii w kierunku technologii niskoemisyjnych. Krajowa strategia ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej Cały obszar Polski, w tym polskie obszary morskie, cechować będą się dobrym stanem środowiska przyrodniczego, umożliwiającym zachowanie pełnego bogactwa różnorodności biologicznej polskiej przyrody oraz trwałości i równowagi procesów przyrodniczych ( ). Celem nadrzędnym dokumentu jest: Zachowanie bogactwa różnorodności biologicznej w skali lokalnej, krajowej i globalnej oraz zapewnienie trwałości i możliwości rozwoju wszystkich poziomów jej organizacji (wewnątrzgatunkowego, międzygatunkowego i ponadgatunkowego), z uwzględnieniem potrzeb rozwoju społeczno-gospodarczego Polski oraz konieczności zapewnienia odpowiednich warunków życia i rozwoju społeczeństwa. Wśród celów strategicznych, równorzędnych pod względem znaczenia, wyróżniono: - rozpoznanie i monitorowanie stanu różnorodności biologicznej oraz istniejących i potencjalnych zagrożeń, - skuteczne usunięcie lub ograniczanie pojawiających się zagrożeń różnorodności biologicznej, - zachowanie i/lub wzbogacenie istniejących oraz odtworzenie utraconych elementów różnorodności biologicznej, Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

16 - pełne zintegrowanie działań na rzecz ochrony różnorodności biologicznej z działaniami oddziałującymi na tę różnorodność sektorów gospodarki oraz administracji publicznej i społeczeństwa (w tym organizacji pozarządowych), przy zachowaniu właściwych proporcji pomiędzy zapewnieniem równowagi przyrodniczej, a rozwojem społeczno-gospodarczym kraju, - podniesienie wiedzy oraz ukształtowanie postaw i aktywności społeczeństwa na rzecz ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej, -udoskonalenie mechanizmów i instrumentów służących ochronie i zrównoważonemu użytkowaniu różnorodności biologicznej, - rozwinięcie współpracy międzynarodowej w skali regionalnej i globalnej na rzecz ochrony i zrównoważonego użytkowania zasobów różnorodności biologicznej, - użytkowanie różnorodności biologicznej w sposób zrównoważony, z uwzględnieniem równego i sprawiedliwego podziału korzyści i kosztów jej zachowania, w tym także kosztów zaniechania działań rozwojowych ze względu na ochronę zasobów przyrody. Krajowy Program Zwiększania Lesistości Dokument uwzględnia ogólne wytyczne sporządzania regionalnych planów przestrzennego zagospodarowania w dziedzinie zwiększania lesistości. Zalicza się do zadań rządowych o charakterze długofalowym. Głównym celem rządowego Programu Zwiększania Lesistości na lata jest zapewnienie warunków do zwiększenia lesistości do 30%, ustalenie priorytetów ekologicznych i gospodarczych oraz wykorzystanie ich do optymalnego rozmieszczenia zalesień, a także opracowanie odpowiednich instrumentów realizacyjnych. Projekt Narodowej Strategii Gospodarowania Wodami 2030 (z uwzględnieniem etapu 2015) Dokument precyzuje podstawowe kierunki i zasady działania, zgodne z ideą trwałego i zrównoważonego rozwoju gospodarowania zasobami wodnymi w Polsce. Sformułowano cel nadrzędny dokumentu kształtowanie rozwiązań prawnych, organizacyjnych, finansowych i technicznych w gospodarowaniu wodami, zapewniających trwały i zrównoważony społeczno-gospodarczy rozwój kraju, z uwzględnieniem przewidywanych zmian klimatu. Wśród celów strategicznych wyróżniono: - osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu i potencjału wód i związanych z nimi ekosystemów, - zaspokojenie potrzeb ludności w zakresie zaopatrzenia wodę do picia i dla celów sanitacji, - zaspokojenie społeczne i ekonomiczne uzasadnionych potrzeb wodnych gospodarki, - podniesienie skuteczności ochrony ludności i gospodarki w sytuacjach kryzysowych. Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

17 Aktualizacja Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych AKPOŚK 2010 Dokument został zatwierdzony przez Radę Ministrów w dniu 1 lutego 2011 r. Przepisy prawne Unii Europejskiej w zakresie odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych określone zostały w szczególności w dyrektywie Rady 91/271/EWG z dnia 21 maja 1991 roku. Przewidziano, iż przepisy te będą w Polsce w pełni obowiązywały od 31 grudnia 2015 r. (Traktat Akcesyjny). Celem Aktualizacji Programu było ustalenie realnych terminów zakończenia inwestycji w aglomeracjach, które ze względu na opóźnienia inwestycyjne nie zrealizują zaplanowanych zadań. Dlatego też, AKPOŚK2010 uwzględnia wyłącznie zmiany dotyczące terminów realizacji inwestycji. Wartości inne niż terminy osiągnięcia efektów ekologicznych pozostały zgodne z dokumentem AKPOŚK2009. KPOŚK określa działania, które będą podejmowane do końca okresu przejściowego, tj. do końca 2015 r. Program stanowi spis przedsięwzięć zaplanowanych do realizacji w zakresie zbierania i oczyszczania ścieków komunalnych (budowy, rozbudowy i/lub modernizacji oczyszczalni ścieków komunalnych i systemów kanalizacji zbiorczej) w aglomeracjach w celu prawidłowego i uporządkowanego procesu implementacji dyrektywy 91/271/EWG. Aktualnie trwają prace nad projektem IV Aktualizacji Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych. Stanowi on materiał pomocniczy w procesie weryfikacji obszarów i granic aglomeracji. Projekt Polityki Wodnej Państwa 2030 (z uwzględnieniem etapu 2016) Dokument prezentuje podstawowe kierunki i zasady działania, umożliwiające realizację idei trwałego i zrównoważonego rozwoju w gospodarowaniu zasobami wodnymi w Polsce. Sformułowano cel nadrzędny zapewnienie powszechnego dostępu ludności do czystej i zdrowej wody oraz istotne ograniczenie zagrożeń wywoływanych przez powodzie i susze. Wśród celów strategicznych wyróżniono: - osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu i potencjału wód oraz związanych z nimi ekosystemów, - zapewnienie dostępu do zasobów wodnych dla zaspokojenia potrzeb ludności, środowiska naturalnego oraz społecznie i ekonomicznie uzasadnionych potrzeb wodnych gospodarki, - ograniczenie negatywnych skutków powodzi i suszy oraz minimalizowanie ryzyka wystąpienia sytuacji nadzwyczajnych, - wdrożenie systemu zintegrowanego zarządzania zasobami wodnymi i gospodarowania wodami. Program wodno-środowiskowy kraju W Polsce pierwszy Program wodno-środowiskowy kraju został przyjęty w 2010 r. Planuje się opracowanie projektu aktualizacji dokumentu w 2014 r. Program wodno-środowiskowy kraju realizuje wymagania wskazane w Dyrektywie 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiającej ramy Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

18 wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej, tzw. Ramowej Dyrektywie Wodnej (RDW) w kwestii opracowania programów działań. Wśród celów środowiskowych wyróżniono: - niepogarszanie stanu części wód, - osiągnięcie dobrego stanu wód, - spełnienie wymagań specjalnych, zawartych w innych unijnych aktach prawnych i polskim prawie, w odniesieniu do obszarów chronionych, - zaprzestanie lub stopniowe wyeliminowanie zrzutu substancji priorytetowych do środowiska lub ograniczone zrzuty tych substancji. Główny cel Programu wodno-środowiskowego kraju: ( ) przedstawienie zestawień działań dla realizacji założonych celów środowiskowych, których wypełnienie w określonym czasie pozwoli uzyskać efekty w postaci lepszego stanu wód. Plan Gospodarowania Wodami na Obszarze Dorzecza Odry Dokument zatwierdzono na posiedzeniu Rady Ministrów w dniu 22 lutego 2011 r. (M. P nr 40 poz. 451). Wśród celów środowiskowych dla wód podziemnych wyróżniono: - zapobieganie dopływowi lub ograniczenia dopływu zanieczyszczeń do wód podziemnych, - zapobieganie pogarszaniu się stanu wszystkich części wód podziemnych, - zapewnienie równowagi pomiędzy poborem a zasilaniem wód podziemnych, - wdrożenie działań niezbędnych do odwrócenia znaczącego i utrzymującego się rosnącego trendu stężenia każdego zanieczyszczenia powstałego w skutek działalności człowieka. Z kolei cele środowiskowe dla wód powierzchniowych oparto w znacznej mierze na wartościach granicznych poszczególnych wskaźników fizyko-chemicznych, biologicznych i hydromorfologicznych, odpowiadających dobremu stanu wód. Jego uzupełnieniem jest przyjęty przez Rząd w sierpniu 2014 r. Masterplan dla dorzecza Odry. Ten przejściowy dokument strategiczny zawiera zestawienie inwestycji planowanych do realizacji w perspektywie do 2021 r. wraz z ich oceną pod kątem zgodności z Ramową Dyrektywą Wodną). Plan działania w zakresie planowania strategicznego w gospodarce wodnej Uchwałą nr 118/2013 z dnia 2 lipca 2013 r. Rada Ministrów przyjęła Plan działania w zakresie planowania strategicznego w gospodarce wodnej. Dokument ten jest odpowiedzią na zasygnalizowane przez Komisję Europejską niezgodności polskich planów gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy w wymogami Ramowej Dyrektywy Wodnej oraz wątpliwości w kwestii realizowanych/planowanych inwestycji przeciwpowodziowych. W związku z powyższym Polska zobowiązała się do: - określenia trybu postępowania wobec programów sektorowych, - opracowania Masterplanów (przejściowe dokumenty strategiczne dla dorzeczy Odry i Wisły); Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

19 - wdrożenia programu szkoleń, - usunięcia luk w zakresie transpozycji prawodawstwa europejskiego w dziedzinie polityki wodnej do ustawodawstwa krajowego. Masterplan dla dorzecza Odry został przyjęty przez Rząd w sierpniu 2014 r. Ten przejściowy dokument strategiczny zawiera zestawienie inwestycji planowanych do realizacji w perspektywie do 2021 r. wraz z ich oceną pod kątem zgodności z Ramową Dyrektywą Wodną). Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego Dokument został przyjęty przez Radę Ministrów dnia 13 lipca 2010 r. Celem strategicznym polityki regionalnej, określonym w KSRR, jest Efektywne wykorzystywanie specyficznych regionalnych oraz terytorialnych potencjałów rozwojowych dla osiągania celów rozwoju kraju wzrostu, zatrudnienia i spójności w horyzoncie długookresowym. Wyróżniono trzy cele szczegółowe do 2020 roku: - wspomaganie wzrostu konkurencyjności regionów ( konkurencyjność ) - budowanie spójności terytorialnej i przeciwdziałanie marginalizacji obszarów problemowych ( spójność ), - tworzenie warunków dla skutecznej, efektywnej i partnerskiej realizacji działań rozwojowych ukierunkowanych terytorialnie ( sprawność ). Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej Dokument został przyjęty przez ministrów ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa oraz edukacji narodowej w 1997 r. Strategię zaakceptowały sejmowa i senacka komisja ochrony środowiska (1998 r.). Opracowanie zostało zaktualizowane w latach Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej formułuje i ustala hierarchię głównych celów edukacji środowiskowej, uwzględnia jednocześnie możliwości ich realizacji. Programem wykonawczym Narodowej Strategii Edukacji Ekologicznej jest Narodowy Program Edukacji Ekologicznej (NPEE). Wskazuje on zadania edukacyjne oraz podmioty odpowiedzialne za ich realizację. Wśród celów NSEE wyróżniono: - upowszechnianie idei ekorozwoju we wszystkich sferach życia, uwzględniające również pracę i wypoczynek człowieka, czyli objęcie permanentną edukacją ekologiczną wszystkich mieszkańców Rzeczypospolitej Polskiej, - wdrożenie edukacji ekologicznej jako edukacji interdyscyplinarnej na wszystkich stopniach edukacji formalnej i nieformalnej, - tworzenie wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów edukacji ekologicznej stanowiących rozwinięcie NPEE, a ujmujących propozycje wnoszone przez poszczególne podmioty realizujące projekty edukacyjne dla lokalnej społeczności, - promowanie dobrych doświadczeń z zakresu metodyki edukacji ekologicznej. Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

20 Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata (POKA) Dokument został przyjęty uchwałą Rady Ministrów nr 39/2010 z dnia 15 marca 2010r. Formułuje następujące cele: - usunięcie i unieszkodliwienie wyrobów zawierających azbest, - minimalizacja negatywnych skutków zdrowotnych spowodowanych kontaktem z włóknami azbestu, - likwidacja szkodliwego oddziaływania azbestu na środowisko. Osiągnięcie tych celów będzie możliwe dzięki realizacji szeregu działań o charakterze legislacyjnym, edukacyjno-informacyjnym, w zakresie usuwania wyrobów zawierających azbest, monitoringu realizacji Programu oraz w zakresie oceny narażenia i ochrony zdrowia. Zadania te powinny być realizowane zarówno na szczeblu centralnym, wojewódzkim, jak i lokalnym Zgodność z dokumentami na szczeblu wojewódzkim WOJEWÓDZKI PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO NA LATA Z PERSPEKTYWĄ DO 2021 ROKU Cel nadrzędny, który brzmi: Nowoczesna gospodarka (efektywne wykorzystanie zasobów), harmonijny, zintegrowany rozwój przestrzenny oraz społeczno-gospodarczy w atrakcyjnym środowisku naturalnym. oraz priorytety ekologiczne w zakresie 5 obszarów, do których odpowiednio przyporządkowano cele długo i krótkoterminowe. W ramach celów krótkoterminowych do roku 2017 wyznaczono kierunki działań, których szczegółowy wykaz zaprezentowano w rozdziale 7 Programu. Obszar: ZADANIA O CHARAKTERZE SYSTEMOWYM Priorytet: Aspekty ekologiczne w planowaniu przestrzennym Cel długoterminowy do roku 2021 Kształtowanie struktury funkcjonalno-przestrzennej województwa z zachowaniem równowagi ekologicznej pomiędzy wykorzystaniem walorów przestrzeni, a rozwojem gospodarczym (poprawa jakości życia i zachowanie wartości środowiska). Cele krótkoterminowe do roku Zwiększenie efektywności prac związanych z planowaniem przestrzennym, w szczególności dotyczy to opracowań ekofizjograficznych oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które powinny być podstawą lokalizacji nowych inwestycji. 2. Prowadzenie racjonalnej polityki przestrzennej (kształtowanie przestrzeni), uwzględniającej wartości przyrodnicze i ład przestrzenny. 3. Uporządkowanie zarządzania przestrzenią. Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

21 Priorytet: System transportowy Cel długoterminowy do roku 2021 Budowa i modernizacja dróg o podwyższonym standardzie technicznym ze szczególnym uwzględnieniem aspektu ekologicznego. Cele krótkoterminowe do roku Budowa i modernizacja dróg o podwyższonym standardzie technicznym ze szczególnym uwzględnieniem aspektu ekologicznego. 2. Rozwój regionalnego zintegrowanego podsystemu rowerowego, stanowiącego element zrównoważonego systemu transportowego województwa dolnośląskiego. 3. Wdrożenie zasad transportu intermodalnego (wykorzystującego co najmniej dwie gałęzie środków transportu przy zastosowaniu tylko jednej jednostki ładunkowej). 4. Zmiany w inżynierii ruchu drogowego (w tym poprawa organizacji ruchu drogowego). Priorytet: Przemysł i energetyka zawodowa Cel długoterminowy do roku 2021 Ograniczenia negatywnego oddziaływania procesów przemysłowych na środowisko poprzez wdrożenie prośrodowiskowego modelu produkcji oraz zasad planowania przestrzennego i obowiązujących przepisów prawnych. Cele krótkoterminowe do roku Rozpropagowanie zasad zarządzania środowiskowego wśród przedsiębiorców. 2. Tworzenie korzyści ekonomicznych dla firm i instytucji realizujących systemy zarządzania środowiskowego. 3. Wdrożenie systemów zarządzania środowiskowego. Priorytet: Budownictwo i gospodarka komunalna Cel długoterminowy do roku 2021 Ograniczenia negatywnego oddziaływania na środowisko mieszkalnictwa i przemysłu. Cele krótkoterminowe do roku Poprawa jakości powietrza atmosferycznego poprzez ograniczanie niskiej emisji. 2. Poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych poprzez ograniczenie ładunku i ilości ścieków. 3. Podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców. Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

22 Priorytet: Rolnictwo Cel długoterminowy do roku 2021 Zrównoważony rozwój rolnictwa z poszanowaniem walorów środowiska i różnorodności biologicznej województwa. Cele krótkoterminowe do roku Racjonalne gospodarowanie zasobami środowiskowymi w produkcji rolnej. 2. Ochrona środowiska naturalnego w sektorze rolniczym i różnorodności biologicznej na obszarach wykorzystywanych rolniczo. 3. Rozpowszechnianie dobrych praktyk rolnych, zgodnych z zasadami zrównoważonego rozwoju. 4. Przeciwdziałanie degradacji terenów rolnych przez czynniki antropogeniczne. 5. Racjonalna organizacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej. 6. Adaptacja rolnictwa do zmian klimatu oraz udział w przeciwdziałaniu tym zmianom. Priorytet: Turystyka i rekreacja Cel długoterminowy do roku 2021 Rozwój turystyki i rekreacji z uwzględnieniem zasad ochrony środowiska. Cele krótkoterminowe do roku Wspieranie zrównoważonego rozwoju turystyki regionalnej. 2. Optymalizacja wykorzystania potencjału turystycznego regionu. 3. Ograniczenie negatywnego oddziaływania na środowisko rozwoju turystycznego. Priorytet: Aktywizacja rynku do działań na rzecz ochrony środowiska Cel długoterminowy do roku 2021 Kształtowanie proekologicznych postaw konsumpcyjnych. Cele krótkoterminowe do roku Rozwój produkcji towarów proekologicznych. 2. Eliminacja z rynku wyrobów szkodliwych dla środowiska. 3. Promowanie zachowań ekologicznych oraz tworzenie warunków do powstawania zielonych miejsc pracy. Obszar: POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA Priorytet: Poprawa jakości powietrza atmosferycznego Cel długoterminowy do roku 2021 Trwała poprawa jakości powietrza atmosferycznego. Cele krótkoterminowe do roku Utrzymanie wartości stężeń poszczególnych zanieczyszczeń powietrza co najmniej na poziomie określonym prawem lub poniżej tego poziomu. 2. Ograniczenie emisji zanieczyszczeń powietrza pochodzących ze źródeł przemysłowych, Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

23 komunikacyjnych i komunalnych tzw. niskiej emisji. 3. Ograniczenie występowania przekroczeń dopuszczalnych i docelowych poziomów stężeń zanieczyszczeń. 4. Wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach. Priorytet: Wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii Cele długoterminowe do roku Wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w finalnym zużyciu energii co najmniej do poziomu 15% w 2020 roku oraz dalszy wzrost tego wskaźnika w latach następnych. 2. Osiągnięcie w 2020 roku 10% udziału biopaliw w rynku paliw transportowych oraz zwiększenie wykorzystania biopaliwa II generacji. Cele krótkoterminowe do roku Znaczne zwiększenie odzysku energii z odpadów w sposób bezpieczny dla środowiska. 2. Promocja wykorzystania odnawialnych źródeł energii. 3. Zwiększenie udziału rozproszonych źródeł odnawialnych (głownie energetyki wiatrowej, biogazowni, instalacji na biomasę i solarnych), w tym małych i mikroźródeł. Priorytet: Poprawa jakości wód Cel długoterminowy do roku 2021 Dążenie do osiągnięcia dobrego stanu i potencjału wód powierzchniowych i podziemnych pod względem jakościowym określonych przez Ramową Dyrektywę Wodną (Dyrektywę 2000/60/WE). Cele krótkoterminowe do roku Osiągniecie celów ochrony JCW (jednolitych części wód). 2. Przeciwdziałanie zanieczyszczeniom wód powierzchniowych i podziemnych ze źródeł komunalnych, przemysłowych i rolniczych. 3. Zachowanie zasobów i zapewnienie wysokiej jakości wód. 4. Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu i potencjału wód oraz związanych z nimi ekosystemów. 5. Realizacja monitoringu JCW (jednolitych części wód). Priorytet: Postępowanie z wyrobami i odpadami zawierającymi azbest Cel długoterminowy do roku Wyeliminowanie wyrobów zawierających azbest ze środowiska, 2. Unieszkodliwianie odpadów zawierających azbest. Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

24 Cele krótkoterminowe do roku Przeprowadzenie pełnej inwentaryzacji rodzaju, ilości oraz miejsc występowania wyrobów zawierających azbest oraz jej coroczna aktualizacja zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, 2. Zwiększenie świadomości społeczeństwa województwa na temat szkodliwości azbestu i konieczności jego eliminowania ze środowiska, 3. Sukcesywne i bezpieczne dla środowiska oraz zdrowia mieszkańców usuwanie wyrobów zawierających azbest z obszaru województwa, 4. Zapewnienie finansowania usuwania wyrobów zawierających azbest, 5. Zapewnienie na terenie województwa wystarczającej pojemności składowisk do składowania odpadów zawierających azbest. Priorytet: Ochrona powierzchni ziemi Cel długoterminowy do roku 2021 Ochrona gleb przed degradacją oraz rekultywacja terenów zdegradowanych i zdewastowanych. Cele krótkoterminowe do roku Ochrona gleb użytkowanych rolniczo. 2. Rozwój monitoringu środowiska glebowego w województwie. 3. Zwiększenie zakresu rekultywacji gleb zdegradowanych i zdewastowanych, (przywracanie funkcji przyrodniczej, rekreacyjnej lub rolniczej). 4. Racjonalne wykorzystanie zasobów glebowych. 5. Zapobieganie erozji gleby i poprawa gospodarowania glebą. 6. Minimalizowanie zagrożeń wynikających z ruchów masowych ziemi. Priorytet: Ochrona przed hałasem Cel długoterminowy do roku 2021 Poprawa klimatu akustycznego na obszarach, gdzie zostały przekroczone wartości normatywne oraz zabezpieczanie pozostałych obszarów przed zagrożeniem wystąpienia ponadnormatywnej emisji hałasu. Cele krótkoterminowe do roku Ograniczenie występowania przekroczeń dopuszczalnych poziomów hałasu komunikacyjnego. 2. Ograniczenie występowania przekroczeń dopuszczalnych poziomów hałasu przemysłowego. 3. Kontrola poziomu hałasu pochodząca od obiektów przemysłowych oraz monitoring poziomu hałasu pochodzącego od ośrodków komunikacji. 4. Utrzymanie aktualnego poziomu hałasu w obszarach, gdzie sytuacja akustyczna jest korzystna. Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

25 Priorytet: Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym Cel długoterminowy do roku 2021 Ochrona przed negatywnym oddziaływaniem pól elektromagnetycznych. Cele krótkoterminowe do roku Stała kontrola źródeł emisji promieniowania elektromagnetycznego. 2. Utrzymanie poziomów pól elektromagnetycznych poniżej dopuszczalnych lub co najmniej na tych poziomach. 3. Edukacja społeczeństwa dotycząca rzeczywistej skali zagrożenia emisją pól elektromagnetycznych. Obszar: RACJONALNE KORZYSTANIE Z ZASOBÓW NATURALNYCH Priorytet: Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi Cel długoterminowy do roku 2021 Tworzenie spójnego i nowoczesnego systemu zarządzania gospodarką wodną z uwzględnieniem zasad ochrony środowiska Cele krótkoterminowe do roku Racjonalizacja zaopatrzenia ludności oraz sektorów gospodarczych w wodę z zasobów podziemnych oraz otoczenie ich ochroną przed ilościową i jakościową degradacją. 2. Zwiększenie samofinansowania gospodarki wodnej. 3. Dążenie do maksymalizacji oszczędności zasobów wodnych na cele przemysłowe i konsumpcyjne. 4. Zreformowanie struktur gospodarki wodnej i dostosowanie sektora gospodarki wodnej do zmian klimatu. 5. Wdrożenie systemu zintegrowanego zarządzania zasobami wodnymi i gospodarowania wodami. Priorytet: Racjonalne gospodarowanie zasobami geologicznymi Cel długoterminowy do roku 2021 Racjonalne i efektywne gospodarowanie zasobami kopalin w zakresie ich rozpoznania, wydobycia i rekultywacji terenów poeksploatacyjnych. Cele krótkoterminowe do roku Ograniczenie presji wywieranej na środowisko w procesie pozyskiwania kopalin i zapobieganie konfliktom społecznym wynikającym z eksploatacji i magazynowania surowców. 2. Maksymalne wykorzystanie zasobów kopalin w granicach udokumentowania ochrona nowych zasobów. 3. Rekultywacja terenów poeksploatacyjnych. 4. Ochrona zasobów surowców energetycznych województwa dolnośląskiego. 5. Kontynuowanie rozpoznania występowania surowców energetycznych oraz wskazanie złóż strategicznych. Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

26 Priorytet: Efektywne wykorzystanie energii Cel długoterminowy do roku 2021 Zrównoważony rozwój sektora energetycznego zmierzający do poprawy efektywności energetycznej we wszystkich sektorach gospodarki w województwie dolnośląskim (bezpieczeństwo energetyczne). Cele krótkoterminowe do roku Osiągnięcie do 2016 roku oszczędności energii o 9% w stosunku do średniego zużycia energii finalnej z lat Zapewnienie bezpiecznego i efektywnego wykorzystania zasobów energii. 3. Dążenie do utrzymania zeroenergetycznego wzrostu gospodarczego, tj. rozwoju gospodarki bez wzrostu zapotrzebowania na energię pierwotną. Obszar: OCHRONA PRZYRODY I KRAJOBRAZU Priorytet: Ochrona zasobów przyrodniczych Cel długoterminowy do roku 2021 Ukształtowanie spójnego przestrzennie systemu obszarów podlegających ochronie prawnej oraz pozostałych terenów zieleni. Cele krótkoterminowe do roku Rozszerzenie i umocnienie regionalnego systemu obszarów chronionych i jego zintegrowanie z systemami krajowymi i europejskimi. 2. Ochrona i zwiększanie powierzchni terenów zielonych przy zachowaniu dotychczas istniejących obszarów. 3. Ochrona różnorodności biologicznej. 4. Tworzenie warunków ochrony korytarzy ekologicznych. Priorytet: Ochrona i zwiększenie zasobów leśnych Cel długoterminowy do roku 2021 Rozwijanie zrównoważonej i wielofunkcyjnej gospodarki leśnej. Cele krótkoterminowe do roku Racjonalne użytkowanie zasobów leśnych przez kształtowanie ich właściwej struktury gatunkowej i wiekowej z zachowaniem bogactwa biologicznego. 2. Ochrona, powiększanie i udostępnianie zasobów leśnych. 3. Wielofunkcyjna gospodarka leśna. Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

27 Obszar: KSZTAŁTOWANIE POSTAW EKOLOGICZNYCH Priorytet: Edukacja ekologiczna Cel długoterminowy do roku 2021 Kształtowanie prawidłowych wzorców zachowań wszystkich grup społeczeństwa w odniesieniu do konkretnych sektorów środowiska w ramach podejmowanych inicjatyw z zakresu edukacji ekologicznej. Cele krótkoterminowe do roku Rozwój świadomości ekologicznej mieszkańców województwa dolnośląskiego, zgodnie z zasadą "myśl globalnie, działaj lokalnie". 2. Rozwój systemu stałej współpracy międzysektorowej i dialogu społecznego. 3. Racjonalne wykorzystanie i rozwój bazy służącej powszechnej edukacji ekologicznej. Priorytet: Udział społeczeństwa w postępowaniu na rzecz ochrony środowiska i udostępnianie informacji o środowisku Cel długoterminowy do roku 2021 Upowszechnienie i zapewnienie każdemu mieszkańcowi dostępu do informacji z zakresu ochrony środowiska i wynikających z tego korzyści zdrowotnych, ekologicznych oraz ekonomicznych oraz zapewnienie udziału w postępowaniach na rzecz ochrony środowiska. Cele krótkoterminowe do roku Aktywny udział społeczeństwa w postępowaniach na rzecz ochrony środowiska. 2. Rozwój infrastruktury dostępu do informacji o środowisku. Obszar: POPRAWA BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO Priorytet: Przeciwdziałanie poważnym awariom Cel długoterminowy do roku 2021 Ograniczenie ryzyka wystąpienia zagrożeń środowiska spowodowanych przez potencjalne źródła awarii przemysłowych. Cele krótkoterminowe do roku Zapobieganie poważnym awariom, mogącym mieć wpływ na środowisko oraz zdrowie i życie mieszkańców. 2. Zmniejszenie zagrożenia oraz minimalizacja skutków w przypadku wystąpienia awarii. Priorytet: Ochrona przed powodzią i suszą Cel długoterminowy do roku 2021 Ograniczenie negatywnych skutków powodzi i suszy oraz minimalizowanie ryzyka występowania sytuacji nadzwyczajnych z zachowaniem zasady zrównoważonego rozwoju oraz poszanowaniem zasobów przyrody i niepogarszania stanu środowiska. Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

28 Cele krótkoterminowe do roku Podniesienie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego (poprawa osłony przeciwpowodziowej). 2. Zwiększenie retencji zlewni (w szczególności cieków o dużym zagrożeniu powodziowym) w tym budowa i modernizacja infrastruktury niezbędnej dla zwiększenia retencji zasobów wodnych i poprawy ich jakości oraz poprawy bioróżnorodności. 3. Usprawnienie systemu zarządzania ryzykiem powodziowym w tym wspieranie inwestycji i dobrych praktyk ukierunkowanych na przeciwdziałanie klęskom suszy i powodzi, zapewniających odporność oraz stworzenie systemów zarządzania klęskami żywiołowymi. 4. Modernizacja Wrocławskiego Węzła Wodnego. 5. Gospodarowanie wodami dla ochrony przed powodzią, suszą i deficytem wody. Priorytet: Ochrona przeciwpożarowa Cel długoterminowy do roku 2021 Dążenie do minimalizowania ryzyka pożarowego. Cele krótkoterminowe do roku Propagowanie zasad ochrony przeciwpożarowej. 2. Doskonalenie systemu ochrony przeciwpożarowej. Priorytet: Zwiększenie bezpieczeństwa transportu substancji niebezpiecznych Cel długoterminowy do roku 2021 Zwiększenie bezpieczeństwa transportu substancji niebezpiecznych poprzez zastosowanie efektywnych i sprawdzonych rozwiązań (minimalizacja ryzyka). Cele krótkoterminowe do roku Wypełnianie wymagań transportowych w przypadku przewozu materiałów niebezpiecznych. 2. Kontrole transportu substancji niebezpiecznych. W osiągnięciu założonych celów dla Województwa Dolnośląskiego mają służyć określone w planie operacyjnym działania. Wyznaczono je w oparciu o zapisy krajowych i wojewódzkich programów strategicznych, danych pozyskanych z samorządów gminnych i powiatowych oraz instytucji związanych z ochroną środowiska. W rozdziale uwzględniono również szczegółowy wykaz zadań przewidzianych do finansowania w ramach kwot wydatków ujętych w Wieloletniej Prognozie Finansowej Województwa Dolnośląskiego według stanu na dzień 17 lipca 2014 r. Opisano także zasady zarządzania programem ochrony środowiska. Przedstawiono kompetencje poszczególnych organów administracyjnych, instrumenty prawne, instrumenty finansowe oraz monitoring realizacji programu wraz z szeregiem wskaźników diagnozujących stan środowiska w województwie dolnośląskim. Dodatkowo zaproponowano harmonogram wdrażania Programu oraz poruszono założenia odnoszące się do współpracy przygranicznej i terytorialnej poprzez Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

29 wskazanie celów krótko- i długoterminowych. Program zawiera także wytyczne do aktualizacji powiatowych programów ochrony środowiska. Program przytacza również podstawowe informacje na temat procedury strategicznej oceny oddziaływania skutków Programu na środowisko. W ramach tej procedury, uzyskano pozytywne opinie: Dolnośląskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego we Wrocławiu oraz Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska we Wrocławiu. 2. Charakterystyka Powiatu Polkowickiego 2.1. Położenie Powiat Polkowicki położony jest w obrębie dwóch jednostek geologiczno- tektonicznych: monokliny przedsudeckiej i bloku przedsudeckiego, a geograficznie w obrębie Nizin Sasko Łużyckich. W skład nizin wchodzą następujące równiny: Szprotawska, Legnicka oraz Lubińska, które obejmują szerokie dna dolin rzecznych zajętych przez pola uprawne oraz użytki zielone, obszary wypoczynkowe, jak również fragment Borów Dolnośląskich, rozległego kompleksu leśnego ciągnącego się na zachód subregionu. Rysunek 1 Położenie powiatu na tle jednostek fizyczno geograficznych wg Kondrackiego Źródło: Opracowanie własne na podstawie Geografii Regionalnej Polski, (J.Kondracki 2000) Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

30 Powiat Polkowicki położony jest w północno-zachodniej części województwa dolnośląskiego. Powiatami sąsiadujacymi są: - od północy powiat głogowski oraz powait żagański(województwo lubuskie), - od zachodu powiat bolesławiecki - od południa powiat legnicki - od wschodu powiat lubiński Powierzchnia powiatu wynosi 779km 2. Powiat Polkowicki zamieszkały jest przez mieszkańców (stan na dzień r.według faktycznego zamieszkania), a gęstość zaludnienia na jego terenie wynosi 81 osób/km 2. Powiat Polkowicki składa się z trzech gmin miejsko-wiejskich (Chocianów, Polkowice, Przemków) oraz z trzech gmin wiejskich (Gaworzyce, Grębocice, Radwanice). Siedzibą powiatu jest miasto Polkowice. Aktualnie na terenie powiatu znajduje się 80 sołectw i 94 miejscowości. W poniższej tabeli znajduje się charakterystyka gmin. Ponadto rycina przedstawia położenie Powiatu Pokowickiego. Tabela 1 Powierzchnia i miejscowości w poszczególnych gminach powiatu Lp. Gmina Powierzchnia [km 2 ] Sołectwa Ogółem (łącznie z miastem) Miejscowości W tym wsie Gminy miejsko-wiejskie 1 Chocianów Polkowice Przemków Gminy wiejskie 3 Gaworzyce Grębocice Radwanice Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

31 Rysunek 2 Położenie administracyjne Powiatu Polkowickiego Źródło: Opracowanie własne na podstawie Klimat Klimat powiatu jest przejściowy, kontynentalno morski, kształtowany na przemian przez masy powietrza napływające znad Oceanu Atlantyckiego lub wschodniej Europy i Azji. Według W. Okołowicza i D. Martyn (1979) Powiat Polkowicki położony jest na pograniczu dwóch regionów klimatycznych: sudeckiego oraz śląsko wielkopolskiego. Region sudecki, a konkretnie jego podgórska część, charakteryzuje się przewagą wpływów oceanicznych oraz słabym wpływem gór i wzniesień. Region śląsko wielkopolski charakteryzuje się przewagą wpływów oceanicznych, amplitudy temperatur są mniejsze od przeciętnych dla kraju, wiosna i lato są wczesne, długie i ciepłe, zima zaś krotka i łagodna. Natomiast według A. Wosia (1999) Powiat położony jest na pograniczu regionów dolnośląskiego zachodniego i lubuskiego. Region dolnośląski zachodni, obejmujący zachodnią część Niziny Śląskiej i Przedgórza Sudeckiego, na tle pozostałych regionów klimatycznych wyróżnia się największą liczbą dni z pogodą umiarkowanie ciepłą z dużym zachmurzeniem ogólnym nieba ze średnią ilością na poziomie 51 dni. Szczególnie często są notowane dni z pogodą umiarkowanie ciepłą z dużym zachmurzeniem, bez opadu, których jest około 14. Region ten wyróżnia ponadto Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

32 względnie rzadsze występowanie dni z pogodą umiarkowanie mroźną. Jest ich w roku tylko 11, wśród nich z pogodą pochmurną tylko 4. Region lubuski obejmuje zasięgiem ziemię lubuską, sięgając po pojezierza Poznańskie i Leszczyńskie. Zarysowują się stosunkowo wyraźnie jego granice w części zachodniej, południowej i częściowo wschodniej. Mniej wyraźne granice klimatyczne oddzielają ten region od Kotliny Gorzowskiej. Region lubuski jest obszarem, na którym stosunkowo często mogą pojawić się dni z pogodą gorącą. Do względnie licznych, w porównaniu z innymi regionami kraju, należą dni bardzo ciepłe z dużym zachmurzeniem bez opadu. Średnio w roku notuje się około 5 dni z tą pogodą. Mniejszą zaś frekwencją niż w innych regionach klimatycznych odznaczają się dni z typami pogody przymrozkowej bardzo chłodnej (8 dni w roku) oraz przymrozkowej bardzo chłodnej bez opadu (18 dni w roku) Społeczność Charakterystyka społeczna przedstawiona w niniejszym podrozdziale została opracowana na podstawie danych GUS. Pod koniec 2014 r. teren Powiatu Polkowickiego zamieszkiwało osób, z czego osób czyli 58,6% stanowili mieszkańcy miast, a osób czyli 41,4% to mieszkańcy wsi. Ludność w wieku produkcyjnym na terenie Powiatu Polkowickiego kształtuje się na poziomie co stanowi 64,5%. Tak wysoki udział osób w wieku produkcyjnym w wynika z położenia powiatu a dokładniej z posiadanych zasobów miedzi, które skupiają wokół siębie przemysł ciężki. W roku 2014 r. przyrost naturalny (różnica między liczbą urodzeń żywych i liczbą zgonów w danym okresie) był dodatni i wyniósł 102 osoby. Przyrost naturalny na 1000 ludności na terenie Powiatu w 2014 r. wyniósł 1,6, a w podziale na miasta i wsie wynosi odpowiednio 1,7 oraz 1,5. Pomimo dodatniego przyrostu naturalnego liczba ludności Powiatu Polkowickiego w 2014r. uległa zmniejszeniu. Różnica ludności powiatu w latach wyniosła 39 osób. Na koniec 2014r. w Powiecie Polkowickim wskaźnik urodzeń żywych na 1000 osób wyniósł 10,2. W poniższej tabeli przedstawiono jak zmieniała się liczba ludności w poszczególnych gminach w ciągu ostatnich czterech latach. Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

33 Wykres 1 Liczba ludności Powiatu Polkowickiego w podziale na gminy Wykres 2 Liczba ludności Powiatu Polkowickiego w latach Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

34 Tabela 2 Liczba ludności w latach Powiat Chocianów Gaworzyce Grębocice Polkowice Przemków Radwanice Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych, Z powyższych danych wynika, iż najmniej zaludnioną gminą jest Gmina Gaworzyce natomiast największą gminą pod względem ludność jest Gmina Polkowice, którego ludność stanowi niespełna połowę osób zamieszkujących Powiat Polkowicki. Poniższa mapa przedstawia gęstość zaludnienia w poszczególnych jednostkach administracyjnych. Największa gęstość występuje w ośrodkach miejskich, najmniejsza na terenach wiejskich. Rysunek 3 Gęstość zaludnienia Powiatu Polkowickiego Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

35 2.4. Gospodarka i rolnictwo Na dzień 31 grudnia 2014 roku w Powiecie Polkowickim w rejestrze REGON wg sektorów własnościowych zarejestrowanych było 4602 podmiotów gospodarki narodowej, przy czym w sektorze publicznym działało 192 podmiotów, natomiast w sektorze prywatnym Poniżej przedstawiono udział poszczególnych branż w liczbie podmiotów gospodarczych Powiatu Polkowickiego wg sekcji PKD (2007) w roku Tabela 3 Podmioty wg sekcji PKD (2007) w Powiecie Polkowickim w 2014 r. Sekcja PKD (2007) Sektor prywatny Sektor publiczny Ogółem A - Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo B - Górnictwo i wydobywanie 8 - C - Przetwórstwo przemysłowe D - Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych 8 - E - Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz 5 15 działalność związana z rekultywacją F - Budownictwo G - Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle H - Transport i gospodarka magazynowa I - Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi J - Informacja i komunikacja 62 - K - Działalność finansowa i ubezpieczeniowa L - Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości M - Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna N - Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca O - Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne P - Edukacja Q - Opieka zdrowotna i pomoc społeczna R - Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją S i T - Pozostała działalność usługowa, oraz Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych Branże najliczniej reprezentowane przez podmioty gospodarcze Powiatu Polkowickiego to: handel hurtowy i detaliczny, przetwórstwo przemysłowe oraz pozostała działalność usługowa. Gospodarka powiatu związana jest przede wszystkim z wielkim przemysłem wydobywczym KGHM "Polska Miedź" S.A. jednym z największych na świecie producentów miedzi, soli i srebra. Od kilku lat w polkowickim obszarze Legnickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej funkcjonują fabryki międzynarodowych koncernów takich jak: "Volkswagen", "Royal Europa" czy "Sitech". Gospodarczy Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

36 pejzaż powiatu określony jest w dużej mierze przez tradycje oraz warunki naturalne w poszczególnych gminach. Przemiany wyznaczają nowe tendencje w myśleniu o ekonomice oraz plany zagospodarowania przestrzennego Wykres 3 Liczba podmiotów gospodarczych w podziale na sekcje ROLNICTWO Powiat Polkowicki możemy podzielić na część północną, gdzie przeważają użytki rolne i część południową, ze znaczną ilością powierzchni zajmowanej przez lasy i grunty leśne. W zagospodarowaniu użytków rolnych dominują grunty orne, które stanowią prawie 80% ogólnej powierzchni użytków rolnych, następnie łąki zajmujące prawie 20 % użytków rolnych i pastwiska 5,5 %. Zdecydowanie najmniejszy udział mają sady, zajmujące 0,2 % użytków rolnych. Najbardziej rolniczo - produkcyjną gminą w powiecie jest gmina Grębocice, gdzie znajduje się ponad 7,5 tys. ha gruntów rolnych, charakteryzujących się bardzo dobrą i dobrą bonitacją glebową. Gleby stosunkowo dobre ulokowane są w Gaworzycach. W pozostałych jednostkach produkcyjność gleb jest uzależniona od kultury użytkowania, ponieważ są to w większości gleby, o słabym współczynniku bonitacyjnym i wykazujące małą pojemność próchniczą, a dużą kwasowość. Produkcja rolnicza nastawiona jest na produkcję roślinną i zwierzęcą. W zależności od rodzaju i jakości gleb kształtują się kompleksy jej użytkowania. W rolniczej części powiatu dominują gleby kompleksu pszennego dobrego, bardzo dobrego, na glebach słabszych - kompleksy żytnie i ziemniaczane. W hodowli zwierząt dominuje bydło i trzoda chlewna. Produkcja roślinna W produkcji roślinnej dominują zboża, które stanowią przeciętnie 75% w strukturze zasiewów. Najwięcej uprawia się pszenicy ozimej, żyta oraz przenżyta ozimego. Związane jest to z warunkami glebowymi terenu Powiatu Polkowickiego. Duży udział w strukturze zasiewów mają również Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

37 jęczmień jary oraz owies. Pozostałe zboża w strukturze zasiewów mają niewielki udział. Wydaje się, że uprawa zbóż nadal będzie zajmować dominującą pozycję w produkcji roślinnej, ze względu na wielkość gospodarstw i ich uzbrojenie techniczne. Możliwe są jednak zmiany w strukturze gatunkowej zbóż. Ponadto przewidywany jest wzrost upraw zbóż nasiennych, dla których istnieją dogodne warunki przyrodniczo - glebowe. Bardzo istotną perspektywą jest produkcja biopaliw, jako źródeł ekologicznej i odnawialnej energii. Niektóre gatunki, stanowią znakomity surowiec do produkcji materiałów energetycznych (np. rzepak), a zarazem mogą korzystnie wpływać na procesy technologiczne w produkcji roślinnej oraz przyczynić się do redukcji obszaru odłogowanego. Z warunkami glebowymi związana jest uprawa rzepaku i ziemniaków. W powiecie Polkowickim areał upraw ziemniaków kształtuje się na poziomie 10% natomiast rzepaku na poziomie 12%. Na terenie Powiatu uprawiane są również buraki cukrowe głównie na terenach gmin Gębocice oraz Gaworzyce. Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

38 Tabela 4 Użytkowanie gruntów w Powiecie Polkowickim Stan na koniec roku Powierzchnia [ha] Grunty orne Sady Łąki Pastwiska trwałe Użytki rolne [ha] gr. rolne zabudowane Grunty pod stawami Rowy razem Stan na koniec roku Tereny mieszk. Tereny przemysłowe Inne tereny zabudowy Zurb. Tereny niezabud. Grunty zabudowane i zurbanizowane [ha] Tereny rekr. wypoczynk owe Drogi Tereny komunikacyjne Tereny kolejowe Inne Użytki kopalniane razem Stan na koniec roku Powierzchnio wymi płynącymi Grunty pod wodami [ha] Powierzchniowy mi stojącymi Razem Użytki ekologiczne Nieużytki Tereny różne Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione [ha] Lasy Gr. zadrz. i zakrzew. Razem Źródło: Powiatowy Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w Polkowicach Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 38

39 Rysunek 4 Użytkowanie gruntów w Powiecie Polkowickim Źródło: Opracowanie własne na podstawie Świadomość ekologiczna mieszkańców Edukacją ekologiczną na terenie powiatu zajmują się głównie placówki oświatowe. Szkoły realizują szeroki program dydaktyczny w zakresie edukacji ekologicznej z nastawieniem na poszanowanie środowiska w najbliższym otoczeniu. W ramach zajęć szkolnych realizowane są corocznie następujące przedsięwzięcia: organizacja imprez masowych (akcje Sprzątania Świata, Obchody Dnia Ziemi ), wspieranie aktywnych form edukacji ekologicznej (konkursy twórczości plastycznej i przyrodniczej, gry i zabawy), organizacja szkoleń, warsztatów, udział w programach edukacyjnych, promocja działań związanych z ochroną środowiska. Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

40 Ponadto niebagatelny wkład w edukację ekologiczną na terenie Powiatu Polkowickiego mają m.in.: gminy powiatu, Nadleśnictwa, Przemkowski Park Krajobrazowy, Związek Gmin Zagłębia Miedziowego, PGM w Polkowicach oraz Starostwo Powiatowe w Polkowicach. Powiat Polkowicki edukację ekologiczną realizuje w oparciu o opracowany w 2010r. Program Edukacji Ekologicznej dla Powiatu Polkowickiego na lata W ramach programu zdiagnozowano stan edukacji ekologicznej na terenie powiatu, a następnie wyznaczono cele które mają zostać osiągnięte poprzez realizacje odpowiednio dobranych zadań. W związku z upływającym zakresem czasowym ww. programu Starostwo Powiatowe w Polkowicach planuje do końca 2015r. opracować aktualizację Programu Edukacji Ekologicznej dla Powiatu Polkowickiego na kolejne lata. Starostwo Powiatowe w Polkowicach opracowało również mapę przyrodniczo-turystyczną Powiatu Polkowickiego. Celem realizacji zadania pn. Opracowanie mapy przyrodniczo-turystycznej Powiatu Polkowickiego było: - zachęcenie mieszkańców Powiatu Polkowickiego do uprawniania turystyki rowerowej/pieszej, - przedstawienie mieszkańcom spójnego i aktualnego spektrum atrakcji przyrodniczych z terenu powiatu, - zaprezentowanie mieszkańcom możliwości korzystania ze ścieżek rowerowych znajdujących się na terenie miasta Polkowice. Rysunek 5 Mapa Turystyczno-Przyrodnicza Powiatu Polkowickiego Źródło: Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

41 Dotychczas trudno było określić zmiany jakie zachodzą w świadomości ekologicznej Polaków, jednak w tym zakresie następuje poprawa świadomości ekologicznej. Od 2011 r. Ministerstwo Środowiska rozpoczęło cykliczne badania świadomości i zachowań ekologicznych Polaków (badanie trackingowe 2011) realizowanych w ramach nowego wieloletniego programu badawczego Ministerstwa Środowiska. Program został zainicjowany w 2011r. pogłębionym badaniem (badanie eksploracyjne). Następne pomiary (badania trackingowe) planowane są do realizacji corocznie, co umożliwić ma śledzenie dynamiki i programowanie działań, nie tylko w zakresie edukacji ekologicznej (projekty ekologiczne, w tym ogólnopolskie kampanie społeczne), w oparciu o uzyskane dane. Pomiaru dokonano pod koniec roku 2011 na próbie 1004 dorosłych Polaków. Zbadano świadomość ekologiczną i zachowania ekologiczne Polaków w następujących obszarach: - gospodarka odpadami, - zmiany klimatu, - ochrona środowiska, - racjonalne wykorzystanie energii, - zachowania konsumenckie, - stosunek do ekologii. Wnioski z przeprowadzonych badań wykazują, że w Polsce poziom świadomości ekologicznej nie jest w pełni zadowalający. Odpowiedzi udzielane przez respondentów bywają niekonsekwentne i wewnętrznie sprzeczne. Grupami pozytywnie wyróżniającymi się na tle pozostałych są osoby z wykształceniem wyższym i mieszkańcy większych miast to u nich postawy ekologiczne wydają się najbardziej rozwinięte, choć jednocześnie nie są bez zastrzeżeń. 1 Działania jakie powinny być podejmowane w celu dalszego rozwoju świadomości ekologicznej mieszkańców Powiatu Polkowickiego: - przeprowadzanie szkoleń, warsztatów i spotkań, - organizowanie akcji, kampanii promocyjnych oraz konkursów wiedzy dotyczących tej tematyki, - organizowanie konferencji i seminariów, - wydawanie publikacji, - przeprowadzanie zajęć w terenie, - realizacje ścieżek edukacyjnych. 1 Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

42 2.6. Infrastruktura inżynieryjno techniczna Infrastruktura transportowa Stan obecny i analiza zużycia Podstawą dla prawidłowego funkcjonowania transportu jest odpowiednia sieć dróg. Obsługę komunikacyjną Powiatu Polkowickiego zapewnia system dróg o znaczeniu krajowym, regionalnym, powiatowym i lokalnym. Na osi zachód - wschód przebiega droga krajowa nr 12 granica państwa Łęknica Żary Żagań Szprotawa Przemków Radwanice Drożów Głogów Szlichtyngowa- Wschowa Leszno Gostyń Jarocin Pleszew Kalisz Błaszki Sieradz Łask Rzgów Piotrków Trybunalski Sulejów Opoczno Przysucha Radom Zwoleń Puławy Kurów Lublin Piaski Chełm Dorohusk granica państwa. Na osi północ - południe przebiega droga krajowa nr 3 Świnoujście Szczecin Gorzów Wielkopolski Zielona Góra Lubin Legnica Bolków Jelenia Góra Jakuszyce granica państwa, która z uwagi na tranzytowy charakter w systemie międzynarodowym jest oznaczona numerem E65. Obie drogi krajowe powiązane są z drogami wojewódzkimi: nr 104 Trzęsów Leszkowice, nr 292 Nowe Żabno Prochowice, nr 298 Kłobuczyn Nielubia, nr 328 Nowe Miasteczko Marciszów, nr 331 Chocianów Rynarcice, nr 335 Chojnów Lubin. Uzupełnienim dróg krajowych oraz wojewódzkich są drogi o znaczeniu lokalnym czyli drogi powiatowe oraz drogi gminne. Jakość dróg na terenie powiatu jest bardzo zróżnicowana, a ich stan jest zależny od środków jakimi dysponuje zarządca danej drogi. Choć w ostatnich latach przebudowie uległo wiele dróg na terenie powiatu za sprawą środków pochodzących z Unii Europejskiej to w przeważającej większości drogi na terenie Powiatu Polkowickiego wymagają remontu lub przebudowy. Rozwój, inwestycje oraz ruch turystyczny na terenie gmin Powiatu Polkowickiego powodują dynamiczny wzrost natężenia ruchu, który pociąga za sobą konieczność ogromnych inwestycji, polegających na modernizacji istniejącej sieci dróg, w tym dróg powiatowych. Tymczasem nakłady finansowe, jakie samorządy mogą przeznaczyć na drogi, z trudem wystarczają na bieżące utrzymanie i doraźne remonty. W celu umożliwienia sfinansowania większych zadań inwestycyjnych niezbędne jest występowanie o uzyskanie dofinansowania ze środków unijnych (Regionalny Program Operacyjny) lub krajowych (Narodowy Program Przebudowy Dróg Lokalnych). Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

43 Transport kolejowy Na terenie powiatu funkcjonują głównie kolejowe linie przemysłowe, obsługujące zakłady przemysłu miedziowego. Ponadto: trasą relacji Chojnów Chocianów (przez Chocianów) i Leszno Żagań (przez Gaworzyce) odbywają się przewozy towarowe, trasą relacji Głogów Wrocław odbywają się przewozy osobowe Infrastruktura wodociągowa Stan obecny i analiza zużycia Powiat Polkowicki zaopatrywany jest w wodę z lokalnych ujęć podziemnych, a następnie poprzez sieć wodociagową dystrybucyjną, dostarczana jest do indywidualnych odbiorców. Wody z tych ujęć są dobrej i bardzo dobrej jakości. Na stan jakościowy wody dostarczanej mieszkańcom ma niejednokrotnie wpływ stan techniczny sieci rozdzielczej, która może być wtórnym źródłem zanieczyszczeń. W chwili obecnej sieć wodociągowa jest w zadowalającym stanie technicznym tym samym wyeliminowane jest zagrożenie wtórnego zanieczyszczenia wody w sieci. Na terenie Powiatu Polkowickiego znajdują się następujące ujęcia wód podziemnych: Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

44 Tabela 5 Zbiorcze zestawienie eksploatatorów z terenu Powiatu Polkowickiego, pobierających wodę pitną do celów komunalnych lp. Podmiot - eksploatator ujęcia Pobór wodypodziemnej z ujęcia Wydajność Lokalizacja (współrzędne geograficzne, nr działki) Pozwolenie wodnoprawne Strefa ochrony wynikająca z pozwolenia wodnoprawnego 1. "ENERGETYKA" Sp. z o.o., ul. M. Skłodowskiej-Curie 58, Lubin Sobin i Jędrzychów - pobór wody podziemnej z ujęcia zlokalizowanego Parametry eksploatacyjne: Qmax h m 3 /h, Qśr d m 3 /d Qmax r m 3 /rok, Nr 58-SA (szerokość: 51º29'22", długość: 16º00'27"); Nr 57-SA (szerokość: 51º28'12", długość:16º01'26"); Nr 56-SA bis (szerokość: 51º29'17", długość: 16º00'00); Nr 55-SA (szerokość: 51º29'12", długość: 16º00'12"); Nr 54 SA (szerokość: 51º29 59, długość: 16º01 50 ); Nr 53-SA bis (szerokość: 51º28'50", długość: 16º01'10"); Nr 52-SA (szerokość: 51º28'46", długość: 16º01'15"); Nr 51-SA (szerokość: 51º28'40", długość: 16º01'28"); Nr 34-SA (szerokość: 51º26'12", długość: 16º02'10"); Nr 33-S' (szerokość: 51º28'09", długość: 16º02'19"); Nr 32-S (szerokość: 51º28'06", długość: 16º02'27"); Nr 31-SA (szerokość: 51º28'12", długość: 16º02'11"); Nr 30-SA (szerokość: 51º28'06", długość: 16º02'41"); Nr 29-SA (szerokość: 51º27'27", długość: 16º02'55"); Nr 28-SA (szerokość: 51º27'38", długość: 16º03'08"); Nr 27-S (szerokość: 51º27'53", długość: 16º03'10"); Nr 26-SA (szerokość: 51º28'03", długość: 16º02'33"); Decyzja Starosty Polkowickiego z dnia r. znak: SR obowiązująca do dnia r. (z wyłączeniem studni nr 25SA i 37SA) wygasła z dniem 31 grudnia 2012 r. zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o zmianie ustawy Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2011 r. Nr 32, poz. 159) i nie ustanowiono nowej Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 44

45 Nr 25-SA (szerokość: 51º27'47", długość: 16º03'31"); Nr 37-SA (szerokość: 51º27'27", długość: 16º04'25"); Nr 39-SA (szerokość: 51º27'15", długość: 16º04'33"); Nr 40-SA (szerokość: 51º27'11", długość: 16º04'42"); Nr 41-SA (szerokość: 51º27'06", długość: 16º04'45"); Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

46 2. "ENERGETYKA" Sp. z o.o., ul. M. Skłodowskiej-Curie 58, Lubin "Retków-Stara Rzeka" ujęcie wody podziemnej na potrzeby zaopatrzenia ZG Rudna, ZGKiM Rudna Miasto oraz PGM Polkowice Parametry eksploatacyjne: Qmaxh m 3 /h, Qśrd m 3 /d, Qmaxr m 3 /rok Studnia 5s: szerokość 51º34'32'' długość 16º10'36'', studnia 6s: szerokość 51º34'32'' długość 16º11'05'', studnia 7s : szerokość 51o34 20 długość 16o11 92 studnia 8s:szerokość 51º34'21'', długość 16º10'30'' Decyzja Starosty Polkowickiego z dnia r. znak: SR obowiązująca do dnia r. Nie ustanowiono strefy ochrony 3. "ENERGETYKA" Sp. z o.o., ul. M. Skłodowskiej-Curie 58, Lubin "Potoczek" - pobór wód podziemnych z ujęcia przy SW-3 i SW-1 Parametry eksploatacyjne: Qmaxh m 3 /h, Qśrh m 3 /h, Qśrd m 3 /d, Qmaxd m 3 /d 1s (szerokość: ,długość: ); 2s (szerokość: ,długość: ); 3s (szerokość: ,długość: ); H-4s (szerokość: ,długość: ); 4h (szerokość: ,długość: ); H-5s (szerokość: ,długość: ); H-6s (szerokość: ,długość: ); H-7s (szerokość: ,długość: ); 8s (szerokość: ,długość: ); 9s (szerokość: ,długość: ); 10s (szerokość: ,długość: ); 11s (szerokość: ,długość: ); Wojewoda Legnicki, decyzja z dnia r., znak OS.III /1/97 obowiązująca do r., zmieniona decyzją Wojewody Dolnośląskiego z dnia r. Znak: SR.I-6811/79/04, zmieniona decyzją Starosty Polkowickiego z dnia r. znak: SR /09 wygasła z dniem 31 grudnia 2012 r. zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o zmianie ustawy Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2011 r. Nr 32, poz. 159) i nie ustanowiono nowej Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 46

47 4. "ENERGETYKA" Sp. z o.o., ul. M. Skłodowskiej-Curie 58, Lubin Moskorzynka - ujęcie wód podziemnych na potrzeby socjalno bytowe i technologiczne Parametry eksploatacyjne: Qmaxd m 3 /d Qmaxh m 3 /h Qśrh m 3 /h Is (szerokość: 51 º 32 23,długość: 16 º ); IIsA ( szerokość: 51º32 33, długość: 16º06 09 ); VIIs (szerokość: 51º32 31, długość:16º06 29 ); Vz (szerokość: 51º32 37, długość: 16º06 48 ); IIs (szerokość: 51º32 25, długość:16º06 10 ) Wojewoda Legnicki, wygasła z dniem 31 grudnia decyzja z dnia 2012 r. zgodnie z art r. ust. 1 ustawy z dnia 5 Znak: SR.III stycznia 2011 r. o zmianie /031/1/98 z późn.zm., ustawy Prawo wodne oraz obowiązująca do niektórych innych ustaw (Dz r., zmieniona U. z 2011 r. Nr 32, poz. 159) i decyzją Starosty nie ustanowiono nowej Polkowickiego z dnia r. Znak: SR /05 5. Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Przemkowie sp. z o.o. ul. Dworcowa 7, Przemków Ostaszów - ujęcie wody podziemnej Parametry eksploatacyjne: Qśrd m 3 /d szerokość 51º32'27'' długość 15º49'34'' Starosta Polkowicki, decyzja z dnia r. znak: SR /08, obowiązujące do r. Nie ustanawiano strefy ochrony 6. Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Przemkowie sp. z o.o. ul. Dworcowa 7, Przemków Wysoka - ujęcie wody podziemnej Parametry eksploatacyjne: Qśrd m 3 /d szerokość 51º29'05'' długość 15º50'40'' Starosta Polkowicki, decyzja z dnia r. znak: SR /05, obowiązujące do r. Nie ustanawiano strefy ochrony Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 47

48 7. Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Przemkowie sp. z o.o. ul. Dworcowa 7, Przemków Szklarki - ujęcie wody podziemnej Parametry eksploatacyjne: Qśrd m 3 /d szerokość 51º36'09'' długość 15º45'18'' Starosta Polkowicki, decyzja z dnia r. znak: SR /03, obowiązujące do r. wygasła z dniem 31 grudnia 2012 r. zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o zmianie ustawy Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2011 r. Nr 32, poz. 159) i nie ustanowiono nowej 8. Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Przemkowie sp. z o.o. ul. Dworcowa 7, Przemków Wilkocin - ujęcie wody podziemnej Parametry eksploatacyjne: Qśrd - 54 m 3 /d dz. nr 38 obręb Wilkocin (brak danych o współrzędnych geograficznych) Starosta Polkowicki, decyzja z dnia r. znak: SR /09, obowiązujące do r. Nie ustanawiano strefy ochrony Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 48

49 9. Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Przemkowie sp. z o.o. ul. Dworcowa 7, Przemków NOWE na Osiedlu Głogowskim (ujęcie ZZEK - Zielona Góra - ujęcie wody podziemnej) w Przemkowie pracujące na potrzeby miasta Przemków Parametry eksploatacyjne: Qśrd - 440,00 m 3 /d Qmaxd m 3 /d Qmaxh - 46 m 3 /h szerokość 51º31'36'' długość 15º48'33'' Wojewoda Legnicki, decyzja z dnia r. r. znak: Os.III /1/96 obowiązująca do r. (dla ujęcia NOWE) z późn. zm. pozwolenie wodnoprawne Starosty Polkowickiego z dnia r., znak: SR /03, decyzja Starosty Polkowickiego z dnia r. znak: SR na likwidację studni nr 3 wygasła z dniem 31 grudnia 2012 r. zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o zmianie ustawy Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2011 r. Nr 32, poz. 159) i nie ustanowiono nowej 10. Gmina Przemków Przemków - ujęcie wody podziemnej Parametry eksploatacyjne: Qśrd - 80,00 m 3 /d, Qmaxd - 88,00 m 3 /d, Qmaxh - 21,00 m 3 /h, działka nr 3/6 przy ul. Strzeleckiej w Przemkowie decyzja Starosty Polkowickiego z dnia r. znak: SR /09 obowiązuje do dnia r. Nie ustanowiono strefy ochronnej 11. Zakład Usług Komunalnych w Radwanicach Strogoborzyce - ujęcie wody podziemnej Parametry eksploatacyjne: Qśrd m 3 /d szerokość 52º32'00'' długość 15º54'20'' Starosta Polkowicki, decyzja z dnia r. znak: GOŚ /7-2/99, obowiązujące do r. wygasła z dniem 31 grudnia 2012 r. zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o zmianie ustawy Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2011 r. Nr 32, poz. 159) i nie ustanowiono nowej Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 49

50 12. Zakład Usług Komunalnych w Radwanicach Radwanice - ujęcie wody podziemnej Parametry eksploatacyjne: Qhmax = 31,7 m 3 /h, Qdśr = 474,7 m 3 /d, Qdmax = 617,1 m 3 /d Qrmax = ,2 m 3 /rok. studnia Nr 1 (awaryjna) - N 51o , E 15o dz. nr 380/3 obręb Radwanice; studnia nr 2 (podstawowa) - N 51o , E 15o dz. nr 378/2 obręb Radwanice; studnia nr 3 (podstawowa) - N 51o , E 15o , dz. nr 360/7 obręb Radwanice; studnia nr 4 (podstawowa) - N 51o , E 15o , dz. nr 406/6 obręb Radwanice; Decyzja Starosty Polkowickiego z dnia r. znak: SR , obowiązuje do dnia r. Nie ustanowiono strefy ochrony 13. Zakład Usług Komunalnych w Radwanicach Buczyna - ujęcie wody podziemnej Parametry eksploatacyjne: Qśrd m 3 /d szerokość 51º31'05'' długość 15º54'57'' Wojewoda Legnicki, decyzja z dnia r. znak: OS.III /1/97, obowiązujące do r. wygasła z dniem 31 grudnia 2012 r. zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o zmianie ustawy Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2011 r. Nr 32, poz. 159) i nie ustanowiono nowej 14. Zakład Usług Komunalnych w Radwanicach Nowa Kuźnia - ujęcie wody podziemnej Parametry eksploatacyjne: Qmaxd 46 m 3 /dobę Qśrd 35 m 3 /dobę Qmaxh 6,0 m 3 /h Qśrh 2,0 m 3 /h działka nr 165/5 Starosta Polkowicki, decyzja z dnia , znak: SR 6223/1-1/01, obowiązujące do r. Nie ustanawiano strefy ochrony 15. Gmina Radwanice Radwanice - ujęcie wody podziemnej Parametry eksploatacyjne: Qmaxh - 15,00 m 3 /h, Qśrd - 60,00 m 3 /d, boisko sportowe w Radwanicach decyzja Starosty Polkowickiego z dnia r. znak: SR /10 obowiązuje do dnia r. Nie ustanowiono strefy ochronnej Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 50

51 16. Przedsiębiorstwo Wodociągowo- Kanalizacyjne Sp. z o.o. w Chocianowie ul. Głogowska 14, Chocianów Pogorzeliska - pobór wody podziemnej Parametry eksploatacyjne: Qśrd - 150,28 m 3 /d Nr1: szerokość 51º28'31'' długość 15º55'44'' Nr2: szerokość 51º28'31'' długość 15º55'44'' Starosta Polkowicki, decyzja z dnia r. Znak: SR /08, obowiązująca do r. Nie ustanawiano strefy ochrony 17. Przedsiębiorstwo Wodociągowo- Kanalizacyjne Sp. z o.o. w Chocianowie ul. Głogowska 14, Chocianów Brunów - pobór wody podziemnej z ujecia wody Parametry eksploatacyjne: Qśrd - 251,0 m 3 /d Qmaxd m 3 /d pobór wody podziemnej z ujecia wody we wsi Brunów Starosta Polkowicki, decyzja z dnia r. znak: SR /08 obowiązująca do r. Nie ustanawiano strefy ochrony 18. Przedsiębiorstwo Wodociągowo- Kanalizacyjne Sp. z o.o. w Chocianowie ul. Głogowska 14, Chocianów "O.S. i.r." w Chocianowie - pobór wód podziemnych Parametry eksploatacyjne: Qmaxd = 1561 m 3 /d Qśrd = 1151,0 m 3 /d Qmaxh = 50 m 3 /h szerokość 54º24'976'' długość 15º55'459'' Starosta Polkowicki, wygasła z dniem 31 grudnia decyzja z dnia 2012 r. zgodnie z art r. ust. 1 ustawy z dnia 5 znak: GOŚ /8- stycznia 2011 r. o zmianie 2/99, obowiązujące do ustawy Prawo wodne oraz r., zmieniona niektórych innych ustaw (Dz. decyzją Starosty U. z 2011 r. Nr 32, poz. 159) i Polkowickiego z dnia nie ustanowiono nowej r. znak: GOŚ /8-3/ Przedsiębiorstwo Wodociągowo- Kanalizacyjne Sp. z o.o. w Chocianowie ul. Głogowska 14, Chocianów Studnia nr 1b przy ulicy Głogowskiej - pobór wody podziemnej z przeznaczeniem na potrzeby zaopatrzenia miasta Chocianów Parametry eksploatacyjne: Qmaxh - 35 m 3 /h Qśrd m 3 /d Qmaxr m 3 /rok szerokość 51º25'119'' długość 15º54'599'' dz. nr 30/20 obręb Chocianów decyzja Starosty Polkowickiego z dnia r., znak: SR obowiązuje do dnia r. Decyzją Starosty Polkowickiego z dnia r. znak: SR , obowiązującą od r. Ustanowiono strefę ochrony bezpośreniej ujęcia wody - studnia nr 1b, obemującą kwadrat o bokoch 20m i powierzchni 400m Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 51

52 20. Przedsiębiorstwo Wodociągowo- Kanalizacyjne Sp. z o.o. w Chocianowie ul. Głogowska 14, Chocianów ujęcie wody podziemnej Trzebnice - Marynów Parametry eksploatacyjne: Qśrh - 25,92 m 3 /h Qśrd - 414,75 m 3 /d Qmaxd- 622,13 m 3 /d Qma h 67,00 m 3 /h studnia nr I, studnia nr II, studnia nr III decyzja Starosty Polkowickiego z dnia , znak: SR /08 obowiązuje do dnia r. nie ustalono strefy ochronnej 21. Przedsiębiorstwo Wodociągowo- Kanalizacyjne Sp. z o.o. w Chocianowie ul. Głogowska 14, Chocianów ujęcie wody podziemnej "Tartak" Parametry eksploatacyjne: Qśrd - 300,0 m 3 /d, Qmax d - 336,0 m 3 /d, Q max h - 14,0 m 3 /h, studnia nr P-11bis dz. nr 14/22 decyzja Starosty Polkowickiego z dnia , znak: SR /09 obowiązuje do dnia r. Ustanowiono strefę ochrony sanitarnej bezpośredniej ujęcia wody podziemnej Tartak na działce nr 14/ Przedsiębiorstwo Rolno-Usługowo- Handlowe " HODROL" Sp. z o.o. w Żabicach gm. Chocianów Jędrzychów - ujęcie wody podziemnej Parametry eksploatacyjne: (studnia Nr I ) Qśrd - 288,0 m 3 /d Qmaxh - 12 m 3 /h, (studnia Nr II ) Qśrd - 240,0 m 3 /d Qmaxh - 10 m 3 /h studnia Nr I studnia podstawowa studnia Nr II studnia zastępcza dz. nr 118/33 w Jędrzychowie decyzja Starosty Polkowickiego z dnia , znak: SR /09 obowiązuje do dnia r. Nie ustanowiono strefy ochronnej Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 52

53 23. Zakład Usług Komunalnych w Gaworzycach, ul. Okrężna 85, Gaworzyce Dalków - pobór wody podziemnej Parametry eksploatacyjne: Qmaxh - 21,0 m 3 /h Qmaxd-100,0 m 3 /d Qśrd - 70,0 m 3 /d szerokość 51º39'43'' długość 15º53'13'' (dz. nr 296/10) Starosta Polkowicki, decyzja z dnia r., znak: SR /10, obowiązująca do dnia r. wygasła z dniem 31 grudnia 2012 r. zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o zmianie ustawy Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2011 r. Nr 32, poz. 159) i nie ustanowiono nowej 24. Zakład Usług Komunalnych w Gaworzycach, ul. Okrężna 85, Gaworzyce Wierzchowice - pobór wody podziemnej ze studni głębinowej nr 2 Parametry eksploatacyjne: Qmaxh - 50 m 3 /h Qmaxd - 150,0 m 3 /d Qśrd - 100,0 m 3 /d szerokość 51º37'55'' długość 15º57'18'' (dz. nr 204/10) Pozwolenie wodnoprawne Starosty Polkowickiego z dnia r., znak: SR /10, obowiązujące do dnia r. wygasła z dniem 31 grudnia 2012 r. zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o zmianie ustawy Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2011 r. Nr 32, poz. 159) i nie ustanowiono nowej 25. Zakład Usług Komunalnych w Gaworzycach, ul. Okrężna 85, Gaworzyce Witanowice - pobór wody podziemnej Parametry eksploatacyjne: Qśrd - 30 m 3 /d szerokość 51º39'16'' długość 15º55'01'' Wojewoda Legnicki, decyzja z dnia r. znak: SR.III /1/98, obowiązująca do r. wygasła z dniem 31 grudnia 2012 r. zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o zmianie ustawy Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2011 r. Nr 32, poz. 159) i nie ustanowiono nowej 26. Zakład Usług Komunalnych w Gaworzycach, ul. Okrężna 85, Gaworzyce Kłobuczyn - pobór wody podziemnej w celu zaopatrzenia w wodę mieszkańców gminy Gaworzyce Parametry eksploatacyjne: Qmaxh - 31,25 m 3 /h, Qśrd - 300,00 m 3 /d, Qmaxr m 3 /rok Studnia Nr SW-4 (podstawowa) N , E Studnia Nr SW-3 (awaryjna) N , E działka ewidencyjna nr 734/4 i 734/5, obręb Kłobuczyn, gmina Gaworzyce Starosta Polkowicki, decyzja z dnia r. znak: SR , obowiązująca do r. Nie ustanowiano strefy ochronnej dla ujęcia. Teren studni o promieniu 10m jest ogrodzony, zagospodarowany zielenią i zabezpieczony przed dostępem osób niepowołanych Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 53

54 27. Zakład Usług Komunalnych w Gaworzycach, ul. Okrężna 85, Gaworzyce Dzików - pobór wody podziemnej w celu zaopatrzenia w wodę mieszkańców wsi Dzików gmina Gaworzyce Parametry eksploatacyjne: Qmaxh - 3,75 m 3 /h, Qśrd - 25,00 m 3 /d, Qmaxr m 3 /rok działka ewidencyjna nr 14/3, obręb Gaworzyce, gmina Gaworzyce Starosta Polkowicki, decyzja z dnia r. znak: SR , obowiązująca do dnia r. Nie ustanowiano strefy ochronnej dla ujęcia. Teren studni o promieniu 10m jest ogrodzony, zagospodarowany zielenią i zabezpieczony przed dostępem osób niepowołanych. 28. Zakład Usług Komunalnych w Grębocicach Rzeczyca - pobór wody podziemnej Parametry eksploatacyjne: Qśrd - 407,3 m 3 /d, Qmaxd - 528,0 m 3 /d, Qmaxh - 43,0 m 3 /h, Qmaxr ,0 m 3 /rok, Studnia nr I (SW I) N , E Studnia nr II (SW II) N , E dz. nr 256/6 obręb Rzeczyca decyzja Starosty Polkowickiego z dnia r., znak: SR obowiązuje do dnia r. Nie ustanawiano strefy ochrony 29. Zakład Usług Komunalnych w Grębocicach 30. Przedsiębiorstwo Gospodarki Miejskiej Sp. z o.o. ul. Dąbrowskiego 2, Polkowice Grębocice - pobór wody podziemnej Sucha Górna - ujęcie wody podziemnej Parametry eksploatacyjne: Qmaxd = 2400 m 3 /d, Qśrd = 2000 m 3 /d, Qmaxh = 100 m 3 /h. Parametry eksploatacyjne: Qhmax m 3 /h, Qdśr m 3 /d, Qdmax m 3 /d, Qmaxr m 3 /rok szerokość 51º35'41'' długość 16º10'27'' nr I szerokość 51º31'43.66'' długość 16º01'51.11'' nr II szerokość 51º32'57.41'' długość 16º02'05.08'' nr III szerokość 51º32'46.15''długość 16º02'03.37'' nr IV szerokość 51º31'51.04'' długość 16º01'5.21'' nr V szerokość 51º32'20.12'' długość 16º01'58.54'' nr VII szerokość 51º33'12.08'' długość 16º02'04.34'' nr VIII szerokość 51º32'54.91''długość 16º02'20.97'' nr IX szerokość 51º33'27.54'' długość 16º02'00.60'' Starosta Polkowicki, decyzja z dnia r., zank: GOŚ /10-2/99 obowiązujące do dnia r., zmieniona decyzją Starosty Polkowickiego z dnia r. Znak: GOŚ /10-3/99 decyzja Starosty Polkowickiego z dnia r. znak: SR obowiązuje do dnia r. zmieniona decyzją Starosty Polkowickiego z dnia znak SR wygasła z dniem 31 grudnia 2012 r. zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o zmianie ustawy Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2011 r. Nr 32, poz. 159) i nie ustanowiono nowej Strefa ochronna ujęcia (bezpośrednia i pośrednia) ustanowiona rozporządzeniem Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej we Wrocławiu z dnia 18 czerwca 2007 r Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 54

55 31. Gmina Polkowice Polkowice - ujęcie wody podziemnej Parametry eksploatacyjne: Qhmax - 9,0 m 3 /h, Qd śr - 54,0 m 3 /d, Qrmax ,0 m 3 /rok N E dz. nr 13/9 obręb I Polkowice decyzja Starosty Polkowickiego z dnia r. znak: SR obowiązuje do dnia r. Nie ustanowiono strefy ochronnej 32. Gmina Polkowice Żelazny Most - ujęcie wody podziemnej Parametry eksploatacyjne: Qhmax - 12,0 m3/h, Qd śr - 89,0 m3/d, Qrmax ,0 m 3 /rok N E dz. nr 21 obręb Żelazny Most, gmina Polkowice decyzja Starosty Polkowicekiego z dnia r. znak: SR obowiązuje do dnia r. Nie ustanowiono strefy ochronnej 33. Gmina Polkowice Moskorzyn - ujęcie wody podziemnej Parametry eksploatacyjne: Qhmax - 6,0 m 3 /h, Qd śr - 30,0 m 3 /d, Qrmax ,0 m 3 /rok N E dz. nr 21, obręb 0008 Moskorzyn, gmina Polkowice decyzja Starosty Polkowickiego z dnia r. znak: SR obowiązuje do dnia r. Nie ustanowiono strefy ochronnej 34. Gmina Polkowice Tarnówek - ujęcie wody podziemnej Parametry eksploatacyjne: Qhmax - 7,0 m 3 /h, Qd śr - 42,0 m 3 /d, Qrmax ,0 m 3 /rok N: 51 31Ꞌ17.52ꞋꞋ, E: 16 09Ꞌ16.47ꞋꞋ dz. nr 277/4 obręb Tarnówek, gmina Polkowice decyzja Starosty Polkowickiego z dnia r. znak: SR obowiązuje do dnia r. Nie ustanowiono strefy ochronnej 35. MAXAM Polska Sp. z o.o. w Duninowie MAXAM Polska Sp. z o.o. - ujęcie wody podziemnej Parametry eksploatacyjne: Qe - 1,8 m 3 /h przy depresji 0,1m, Qd - 18,6 m 3 /d, Qh - 1,5 m 3 /h dz. nr 2286 /15, obręb Chocianowiec, gmina Chocianów decyzja Starosty Polkowickiego z dnia r. znak: SR /10, zmieniona decyzją Starosty Polkowickiego z dnia r. znak: SR obowiązuje do dnia r. Nie ustanowiono strefy ochronnej Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 55

56 36. Syropian Plus Sp. z o.o. z siedzibą w Czarne Dolne Kłobuczyn - ujęcie wód podziemnych do celów produkcyjnych fabryki Parametry eksploatacyjne: Qmaxh - 21,0 m 3 /h, przy depresji S = 5,00 m Qśrd - 20,0 m 3 /d, Qmaxr = ,0 m 3 /rok dz. nr 77/4 obręb Kłobuczyn, gmina Gaworzyce decyzja Starosty Polkowickiego z dnia r. znak: SR obowiązuje do dnia r. Nie ustanowiono strefy ochronnej 37. KGHM Polska Miedź S.A. z siedzibą w Lubinie 38. POD "STOKROTKA" studnia GG-S1 przy szybie GG1 - ujęcie wody podziemnej do celów zaspokojenia potrzeb socjalnobytowych oraz technologicznych szybu GG-1 POD "STOKROTKA" - ujęcie wody podziemnej Parametry eksploatacyjne: Qmaxh - 10m 3 /h, Qśrd - 240m 3 /d, Qmaxr m 3 /rok Parametry eksploatacyjne: Qśrd - 278,00 m 3 /d Qmaxd - 330,00 m 3 /d Qśrh - 14,00 m 3 /h Qmaxd - 20,00 m 3 /h N ,7759 E ,5669 dz. nr 107/4 obręb Kwielice, gmina Grębocice studnia nr 1 studnia nr 1 Aw (awaryjna) decyzja Starosty Polkowickiego z dnia r. znak: SR obowiązuje do dnia r. decyzja Starosty Polkowickiego z dnia r. znak: SR /05 obowiązuje do dnia r.. Ustanowiono strefę ochrony bezpośredniej dla ujęcia wody podziemnej GG-S1 zlokalizowanego przy szybie GG-1 na działce ewidencyjnej nr 107/4 obręb Kwielice, gmina Grębocice o wymiarach 22,5m x 22,5m (ze ściętym narożem od strony skrzyżowania dróg) i o powierzchni około 484m2. Nie ustanowiono strefy ochronnej 39. POD "MIEDZIANKA" POD "MIEDZIANKA" - ujęcie wody podziemnej Parametry eksploatacyjne: Qśrd - 310,00 m 3 /d Qmaxd -370,00 m 3 /d Qśrh - 15,00 m 3 /h Qmaxh - 23,00 m 3 /h studnia nr 2, ul. Działkowa 1 w Polkowicach decyzja Starosty Polkowickiego z dnia r. znak: SR /05 obowiązuje do dnia r. Nie ustanowiono strefy ochronnej Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 56

57 40. POD "RELAX" POD "RELAX" - ujęcie wody podziemnej Parametry eksploatacyjne: Qśrd -140,0m 3 /d Qmaxd -140,0m 3 /d studnia położona na terenie ogrodów działkowych Relaks decyzja Starosty Polkowickiego z dnia r. znak: SR /04 obowiązuje do dnia r. Ustanowiono strefę ochronną ujęcia (tj. studni położonej na terenie ogrodów działkowych Relaks w Polkowicach), obejmującą teren ochrony bezpośredniej w kształcie prostokąta o wymiarach 7,5 m (od strony N i S studni) x 6,0 m (od strony W i E studni). Żródło: Starostwo Powiatowe w Polkowicach Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

58 3. Charakterystyka zasobów i walorów środowiska przyrodniczego Działalność człowieka na przestrzeni wieków spowodowała wiele negatywnych zmian szaty roślinnej, skutkiem czego doszło do wielu ograniczeń terytorialnych dla świata zwierzęcego. Aby ograniczyć negatywne oddziaływanie człowieka zarówno na florę jak i faunę należało wprowadzić szereg działań, których celem jest wyeliminowanie lub maksymalne ograniczenie destrukcyjnej działalności człowieka na środowisko przyrodnicze. Celem ochrony przyrody jest utrzymanie procesów ekologicznych i stabilności ekosystemów oraz zachowanie różnorodności biologicznej poprzez zapewnienie ciągłości istnienia gatunków roślin, zwierząt i grzybów, wraz z ich siedliskami, przez ich utrzymywanie lub przywracanie do właściwego stanu ochrony. Głównym zadaniem jest ochrona dziko występujących oraz objętych ochroną gatunkową roślin, zwierząt i grzybów, zwierząt prowadzących wędrowny tryb życia, siedlisk przyrodniczych, siedlisk zagrożonych wyginięciem, rzadkich i chronionych gatunków roślin zwierząt i grzybów, tworów przyrody żywej i nieożywionej oraz kopalnych szczątków roślin i zwierząt, krajobrazu, zieleni w miastach i wsiach, zadrzewień. Flora i fauna Powiatu Polkowickiego jest stosunkowo bogata i zróżnicowana. Występuje tu wiele gatunków, rzadkich i zagrożonych wyginięciem w skali regionalnej i krajowej, w tym wiele gatunków prawnie chronionych w Polsce. Aby zachować cenne przyrodniczo obiekty na terenie Powiatu wyznaczono szereg form ochrony przyrody w postaci obszarów Natura 2000, użytków ekologicznych, rezerwatów przyrody, stanowisk dokumentacyjnych, obszarów chronionego krajobrazu, a także pomników przyrody. Poniżej przedstawiono wybrane formy chronione występujące na terenie Powiatu Polkowickiego. Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

59 Rysunek 6 Wybrane formy ochrony przyrody na terenie Powiatu Polkowickiego Źródło: Opracowanie własne na podstawie Formy ochrony przyrody Natura 2000 Polska, podpisując 16 kwietnia 2003 r. Traktat Ateński, stanowiący podstawę prawną przystąpienia kraju do UE, zobowiązała się do wyznaczenia na swoim terytorium sieci Natura Przepisy unijne stanowiące podstawę dla tworzenia sieci Natura 2000 zostały wprowadzone do polskiego prawodawstwa poprzez ustawę z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, czyniąc Naturę 2000 najmłodszą prawną formą ochrony przyrody w Polsce. Przygotowania do wprowadzenia sieci Natura 2000 w Polsce rozpoczęły się już pod koniec lat 90. Sporządzono wtedy wstępne analizy zasobów siedlisk i gatunków wymagających ochrony w sieci, a także prowadzono negocjacje odnośnie uzupełnienia przepisów unijnych o siedliska i gatunki wymagające ochrony w Polsce, a nieobecne w krajach starej Unii Europejskiej i w związku z tym nie Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

60 objęte ochroną ówczesnego prawa unijnego. W działaniach tych uczestniczyli między innymi naukowcy z Instytutu Ochrony Przyrody PAN i Zakładu Ornitologii PAN oraz urzędnicy Ministerstwa Środowiska. W 2001 r. opracowano na zlecenie Ministerstwa Środowiska Koncepcję sieci Natura 2000 w Polsce - dokument zawierający wstępną identyfikację i opisy obszarów, wykazy siedlisk i gatunków oraz form ochrony na obszarach proponowanych do sieci, a także mapy przedstawiające umiejscowienie tych obszarów (w propozycji tej ostoje zajmowały 13,5% powierzchni kraju). W latach rozwijano koncepcję sieci Natura 2000 w Polsce. Naukowcy z Narodowej Fundacji Ochrony Środowiska, współpracujący z innymi jednostkami działającymi na rzecz ochrony środowiska przyrodniczego, otrzymywali dane od Wojewódzkich Zespołów Realizacyjnych - grup specjalistów, głównie przyrodników powołanych przez wojewodów do tworzenia koncepcji sieci w poszczególnych województwach. Dane te były zestawiane w formularzach wymaganych przez Komisję Europejską. W trakcie tworzenia koncepcji sieci nie została przeprowadzona powszechna inwentaryzacja siedlisk i gatunków chronionych, a wszelkie prace oparte były na materiałach publikowanych, dokumentacjach i wiedzy przyrodników, co pozwoliło zaoszczędzić znaczne środki finansowe. Długotrwały proces tworzenia projektu sieci Natura 2000 angażował niemal wyłącznie specjalistów, podczas gdy udział partnerów społecznych i kampania informacyjna na temat tworzonej sieci były zdecydowanie niewystarczające. Po przeprowadzonych w 2004 r. konsultacjach z gminami, w trakcie których samorządy wyraziły sprzeciw dla przedstawionych propozycji, oraz po interwencji Departamentu Wodnego Ministerstwa Środowiska oraz Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych, rząd polski w maju 2004r. przekazał Komisji Europejskiej bardzo okrojoną w stosunku do projektu wyjściowego koncepcję sieci obszarów siedliskowych Natura W lipcu 2004 r. ukazało się rozporządzenie wyznaczające obszary specjalnej ochrony ptaków z podobnie skromnym zestawieniem obszarów. Ograniczenie sieci Natura 2000 wywołało niezadowolenie środowisk eksperckich i organizacji pozarządowych zaangażowanych wcześniej w jej tworzenie. Efektem tego była publikacja w grudniu 2004r. opracowania zawierającego krytyczny przegląd zatwierdzonego projektu oraz propozycje uzupełnienia sieci Natura 2000 adekwatnie do kryteriów unijnych (Propozycja optymalnej sieci obszarów Natura 2000 w Polsce Shadow List"). Komisja Europejska po analizie materiałów organizacji uznała, że oficjalna propozycja rządu RP jest niewystarczająca i wystosowała do polskiego rządu ostrzeżenie, a wobec braku zdecydowanych działań naprawczych strony polskiej KE rozpoczęła procedurę naruszeniową w trybie art. 226 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, wysyłając w kwietniu 2006 r. tzw. letter of formal notice. Ostatnim ostrzeżeniem przed skierowaniem skargi do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości było przesłanie Polsce w grudniu 2006 r. tzw. uzasadnionej opinii. Nie dało to jednak oczekiwanych efektów, w związku z czym w grudniu 2007 r. Komisja wniosła do Trybunału skargę o niewystarczające wyznaczenie obszarów specjalnej ochrony ptaków przez Polskę. Stanowisko Komisji Europejskiej spowodowało, że sieć Natura 2000 była sukcesywnie uzupełniana w kolejnych latach, a w miarę gromadzenia nowych danych organizacje pozarządowe dopracowały także wspomnianą listę obszarów potencjalnych ( Shadow List ). Do końca 2008 r. rząd Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

61 Polski wyznaczył w drodze rozporządzenia 141 obszary specjalnej ochrony ptaków oraz wysłał do Komisji Europejskiej 364 propozycje specjalnych obszarów ochrony siedlisk, które to zostały zatwierdzone przez Komisję Europejską jako obszary mające znaczenie dla Wspólnoty, stając się pełnoprawnymi obszarami Natura W 2008 r. podjęte zostały prace nad kolejnym rozszerzeniem sieci specjalnych obszarów ochrony siedlisk. We wszystkich województwach powołano Wojewódzkie Zespoły Specjalistyczne, złożone z ekspertów, które opracowały projekt rozszerzenia sieci. W całym kraju specjaliści przeprowadzili badania terenowe, weryfikując i optymalizując poszerzanie sieci. Po przeprowadzeniu konsultacji społecznych i zweryfikowaniu projektów zespołów wojewódzkich przez ekspertów z Instytutu Ochrony Przyrody PAN i Radę Ministrów, w dniu 29 października 2009 r. Minister Środowiska przesłał do Komisji Europejskiej listę 454 nowych obszarów i 77 powiększeń obszarów już istniejących. W rezultacie siedliskowa część sieci wzrosła do 823 obszarów, pokrywając ok. 11% powierzchni lądowej Polski. W wyniku realizacji działań zmierzających do uzupełnienia sieci Natura 2000 wycofana została w 2009 r. skarga z Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich dotycząca niekompletności sieci Natura 2000 w Polsce. W dniach listopada 2009 r. w Sopocie odbyło się seminarium biogeograficzne Natura 2000 dla obszaru Morza Bałtyckiego. Organizatorem merytorycznym seminarium była Komisja Europejska, natomiast od strony techniczno-logistycznej spotkanie przygotowała Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. Celem spotkania była ocena kompletności sieci Natura 2000 w obrębie Bałtyku. Analizowano czy poszczególne typy siedlisk i gatunki, bytujące w środowisku morskim, są chronione w wystarczającym stopniu w zaproponowanych obszarach. W wyniku eksperckiej dyskusji przedstawiciele Komisji Europejskiej ustalili, iż sieć Natura 2000 w polskiej części Bałtyku wymaga niewielkich uzupełnień. W dniach marca 2010 r. w Warszawie odbyło się Bilateralne Seminarium Biogeograficzne weryfikujące kompletność sieci specjalnych obszarów ochrony siedlisk w Polsce, podczas którego okazało się, że nadal nie wszystkie gatunki i siedliska są wystarczająco chronione i wskazano konieczność uzupełnień, których skala jest już jednak niewielka w porównaniu do początkowych braków. Strona polska odebrała gratulacje od Komisji Europejskiej za znaczne przyśpieszenie prac, wynikające z działalności Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska. Opierając się na postanowieniach ww. seminariów w latach zostało przeprowadzone opiniowanie projektowanych nowych i zmienianych istniejących obszarów Natura Wynikiem przeprowadzonej procedury opiniowania była wysłana do KE w październiku 2012 r. lista uzupełniająca sieć obszarów Natura 2000 w Polsce, wśród których znajdowały się: - 22 nowe proponowane obszary mające znaczenie dla Wspólnoty, - 15 powiększane już wyznaczone obszary, co było związane z koniecznością zapewnienia właściwego stanu ochrony siedliskom przyrodniczym i gatunkom, stanowiącym przedmioty ochrony w tych obszarach. Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

62 Ponadto na przedmiotowej liście zamieszczono: - 1 powiększany obszar w związku z koniecznością przeprowadzenia kompensacji przyrodniczej, - 24 istniejące obszary, dla których zmiany granic (zarówno powiększenia jak i pomniejszenia) wynikały z prac nad planami zadań ochronnych, dostosowania ich do przebiegu granic rezerwatów przyrody oraz parków narodowych, doprecyzowania do podziału katastralnego i granic wydzieleń leśnych oraz korekt błędów rysowniczych. Zatwierdzenie przez KE przedmiotowej listy wiąże się również z likwidacją 3 istniejących OZW, które zostaną włączone w granice powiększanych obszarów. Sytuacja ta ma miejsce w przypadku obszarów: Jezioro Brenno PLH (włączony w granice Ostoi Przemęckiej PLH300041), Kostrza PLH (włączony w granice Ostoi Nietoperzy Beskidu Wyspowego PLH120052) oraz Pieniny PLH (połączone z obszarem OSO w obszar wspólny PLC). Obok ww. uzupełnień listy obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty w kwietniu 2012r., po odpowiednich konsultacjach, została przesłana do KE informacja o włączeniu do sieci trzech nowych obszarów Natura 2000 (2 OZW oraz 1 OSO) oraz powiększeniu 4 już wyznaczonych OZW, co było związane z koniecznością wykonania kompensacji przyrodniczej za zniszczenia powstałe w wyniku budowy drogi ekspresowej S3 na odcinku Szczecin (węzeł Klucz) do węzła Gorzów Północ. Obecnie w Polsce sieć Natura 2000 zajmuje prawie 1/5 powierzchni lądowej kraju. W jej skład wchodzi: 849 obszarów siedliskowych oraz 145 obszarów ptasich. Głównym celem funkcjonowania Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 jest zachowanie określonych typów siedlisk przyrodniczych i gatunków roślin i zwierząt, które uważa się za cenne (znaczące dla zachowania dziedzictwa przyrodniczego Europy) i zagrożone wyginięciem w skali całej Europy. Cel ten ma być realizowany poprzez wyznaczenie i objęcie ochroną obszarów, na których te gatunki i siedliska występują. Działania w zakresie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej flory i fauny mają służyć zachowaniu lub odtworzeniu różnorodności biologicznej Europy, co jest jednym z priorytetów działalności Unii Europejskiej. Dodatkowo państwa członkowskie zobowiązane są do podejmowania w razie potrzeby starań w celu zachowania ekologicznej spójności sieci Natura 2000, w celu utrzymania migracji, rozprzestrzeniania i wymiany genetycznej gatunków. Idea sieci Natura 2000 zakłada zwiększenie skuteczności działań ochronnych poprzez stworzenie dodatkowego - kompletnego i metodycznie spójnego - systemu ochrony dziedzictwa przyrodniczego Europy, który nakłada się na już funkcjonujące systemy ochrony obszarowej i gatunkowej, stanowiąc ich uzupełnienie i zdecydowane wzmocnienie. Jest on światowym ewenementem w zakresie międzynarodowej obszarowej ochrony przyrody. Podstawą jego funkcjonowania są dwie unijne dyrektywy - Dyrektywa 2009/147/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 listopada 2009r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa (zwana dyrektywą ptasią) oraz Dyrektywa 92/43/EWG Rady z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (zwana dyrektywą siedliskową). W myśl dyrektywy ptasiej oraz dyrektywy siedliskowej każdy kraj członkowski Unii Europejskiej ma obowiązek zapewnić siedliskom przyrodniczym i gatunkom roślin i zwierząt, o których mowa w tych dyrektywach, warunki sprzyjające ochronie lub zadbać o odtworzenie ich Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

63 dobrego (właściwego) stanu, m.in. poprzez wyznaczenie obszarów specjalnej ochrony ptaków (OSO) oraz specjalnych obszarów ochrony siedlisk (SOO). Właściwy stan gatunków objętych ochroną w ramach sieci Natura 2000 oznacza zachowanie takiej liczebności populacji, która gwarantuje utrzymanie jej w swoim siedlisku przez długi czas oraz zachowanie naturalnego zasięgu gatunku i niezbędnej powierzchni wymaganych przez niego siedlisk. Właściwy stan ochrony siedlisk objętych ochroną w ramach sieci Natura 2000 oznacza, że ich naturalny zasięg nie może ulec zmniejszeniu i zachowana musi zostać ich specyficzna struktura i funkcje oraz właściwy stan typowych dla nich gatunków. Dyrektywa ptasia nakazuje państwom członkowskim podjęcie szczególnych działań ochronnych dla gatunków ptaków istotnych dla Europy. Jednym z obowiązków jest ustanowienie obszarów specjalnej ochrony ptaków (OSO), których przedmiotami ochrony są ptaki oraz ich siedliska. W ramach ptasich obszarów Natura 2000 chroni się gatunki ptaków zagrożonych wyginięciem (ujętych w Załączniku 1 dyrektywy ptasiej) jak również regularnie występujące gatunki ptaków wędrownych (również te niewymienione w Załączniku 1 dyrektywy ptasiej), które w czasie swych corocznych wędrówek odpoczywają lub zatrzymują się w krajach Unii Europejskiej. OSO wyznaczane są indywidualnie przez państwa członkowskie Unii Europejskiej zarówno w części kontynentalnej jak i na obszarach morskich. Komisja Europejska sprawdza czy krajowa sieć obszarów realizuje przyjęte przez dane państwo członkowskie kryteria wyboru obszaru oraz czy zapewnia ochronę wszystkich najbardziej odpowiednich terenów dla zachowania gatunków ptaków. W dyrektywie siedliskowej natomiast jako cele ochrony wymienione zostały wymagające działań ochronnych typy siedlisk przyrodniczych o znaczeniu dla całej Unii Europejskiej (naturalne oraz półnaturalne tereny lądowe i wodne wyróżniające się specyficznymi czynnikami geograficznymi, fizycznymi cechami środowiska i określonymi zbiorowiskami roślinnymi) oraz wybrane cenne gatunki roślin i zwierząt (poza ptakami). Miejsca ich ochrony wyznacza się jako specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO). W przypadku SOO, każde państwo członkowskie opracowuje i przedstawia Komisji Europejskiej listę leżących na jego terytorium obszarów kwalifikujących pod względem przyrodniczym, odpowiadających gatunkowo i siedliskowo wymogom zawartym w dyrektywie siedliskowej. Po przedłożeniu listy obszary są wartościowane i selekcjonowane. Kluczowym elementem tej procedury jest seminarium biogeograficzne, podczas którego ocenia się kompletność sieci dla każdego z gatunków i siedlisk. Następnie Komisja Europejska zatwierdza te obszary w drodze decyzji jako obszary mające znaczenie dla Wspólnoty - OZW (Site of Community Importance-SCI). Od tego momentu nabierają one statusu obszarów Natura 2000 i podlegają ochronie w ramach prawa wspólnotowego. Po wyznaczeniu ich odpowiednim aktem prawa krajowego przyjmują nazwę specjalnych obszarów ochrony siedlisk (SOO). Część wymienionych w dyrektywie siedliskowej gatunków roślin i zwierząt oraz siedlisk przyrodniczych oznaczono jako priorytetowe, czyli takie, za które Europa ponosi szczególną odpowiedzialność z uwagi na fakt, iż większość naturalnego zasięgu ich występowania pozostaje w granicach administracyjnych Unii Europejskiej. Ta kategoria przedmiotów ochrony jest w sposób szczególny brana pod uwagę na etapie wyznaczania obszarów Natura 2000 (każdy obszar istotny Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

64 dla siedliska lub gatunku priorytetowego powinien bezwzględnie zostać wyznaczony), a także w czasie oceniania ewentualnego zezwolenia na realizację działań negatywnie wpływających na cele ochrony na takim obszarze. Przedmioty ochrony w obszarach Natura 2000 W dyrektywach: ptasiej i siedliskowej określono ogólnie gatunki i siedliska, dla ochrony których tworzy się obszary Natura Jednak o tym które z nich są przedmiotami ochrony w danym obszarze decydują kryteria wyznaczania, np. wielkość populacji względem populacji krajowej. Każdy obszar Natura 2000 posiada tzw. w Standardowy Formularz Danych (SDF), w którym zawarte są wszystkie najważniejsze informacje, w tym dane identyfikujące obszar (nazwa, kod), a także informacje przyrodnicze o gatunkach i siedliskach występujących na jego terenie, a także ocena znaczenia danego obszaru w odniesieniu do poszczególnych gatunków i siedlisk, z której wynika, które z nich są przedmiotami ochrony w tym obszarze Natura Zgodnie z opinią rzecznika generalnego Julianne Kokott, przedstawioną w dniu 19 kwietnia 2007 r. w sprawie C-304/05 Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Republice Włoskiej, siedliska i gatunki oznaczone literą D w SDF nie są przedmiotem ochrony w obszarach Natura Wobec powyższego przedmiotami ochrony w obszarach Natura 2000 są: 1) w obszarach ptasich - gatunki ptaków wymienione w pkt 3.2 z oceną A, B lub C oraz ptactwo wodno-błotne (jeżeli tak wskazano w pkt. 4.2), 2) w obszarach siedliskowych - siedliska przyrodnicze wymienione w pkt 3.1 oraz gatunki zwierząt (bez ptaków) i roślin wymienione w pkt. 3.2 z oceną A, B lub C. Siedliska i gatunki oznaczone w SDF jako D nie są przedmiotem ochrony danego obszaru Natura 2000, a dane ich dotyczące stanowią wartość informacyjną Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków (OSO) KOD Nazwa Powierzchnia [ha] PLB20005 Bory Dolnośląskie Obszar utworzony Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 12 stycznia 2011 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U Nr 25 poz. 133), o całkowitej powierzchni ,4 ha, w tym w granicach Powiatu Polkowickiego: 7 419,5 ha (co stanowi 4,3% obszaru OSO, a zajmuje 9,5% powierzchni powiatu). Obszar leży na terenie gmin: Chocianów (4 026,2 ha), Przemków (3 053,7 ha) oraz Radwanice (339,6 ha). Obszar stanowi jeden z największych kompleksów leśnych Polski położony w dorzeczu Odry. Główną rzeką jest Bóbr. Rzeźba terenu jest mało zróżnicowana, przeważają tereny równinne. Południkowo przecinają je doliny rzek. Występują tu zwarte drzewostany sosnowe z ubogim runem, które stanowi wrzos i borówka. W podszycie występuje jałowiec i żarnowiec. Panującym gatunkiem jest sosna, domieszkowo Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

65 występuje dąb, brzoza, buk oraz jodła i świerk. W bardziej żyznych rejonach występują bory mieszane i lasy liściaste (fragmenty buczyn i grądów). Doliny rzeczne stanowią enklawy z bardziej bujną i wielowarstwową roślinnością. Urozmaicenie stanowią także liczne stawy rybne. Niektóre z nich są porośnięte szuwarami, natomiast część jest pozbawiona roślinności wskutek ich renowacji. Występuje tu co najmniej 19 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 9 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). W okresie lęgowym obszar zasiedla co najmniej 1% populacji krajowej (C6) następujących gatunków ptaków: bielik (PCK), bocian czarny, cietrzew (PCK), dzięcioł zielono-siwy, głuszec (PCK), kania czarna (PCK), rybitwa czarna, sóweczka (PCK), włochatka (PCK); w stosunkowo wysokiej liczebności (C7) występuje kania ruda (PCK) i żuraw. Jest to najważniejsza ostoja bielika, cietrzewia i głuszca w Polsce południowo-zachodniej. Stwierdzono tu także jedne z największych liczebności włochatki i sóweczki w porównaniu z innymi ostojami krajowymi. Liczebności tych sów dochodzą tu do 80par lęgowych. Kod Nazwa Powierzchnia [ha] PLB20003 Stawy Przemkowskie Obszar utworzony Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 12 stycznia 2011 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz.U Nr 25 poz. 133), o całkowitej powierzchni 4 605,4 ha, w tym w granicach Powiatu Polkowickiego: 3 229,8 ha (co stanowi 70,1% obszaru OSO, a zajmuje 4,1% powierzchni powiatu). Obszar leży na terenie gmin: Gaworzyce (1 249,1 ha) i Przemków (1 980,7 ha). Obszar obejmuje dwa kompleksy stawów (769 i 179 ha), wraz z fragmentami jesionowo-olszowych łęgów (ogółem 75 ha) w ich otoczeniu oraz ekstensywnie wykorzystywane, wilgotne łąki z kępami wierzbowych zarośli. Stawy są obrzeżone wąskim pasem szuwarów, zajmującym ok. 6% terenu stawów. Ostoja ptasia o randze europejskiej E 52. Występuje co najmniej 18 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasie, 8-9 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). Ważny teren dla migrujących kaczkowatych Anatidae. W okresie lęgowym obszar zasiedla co najmniej 1% populacji krajowej (C3 i C6) następujących gatunków ptaków: łabędź krzykliwy, gęgawa, podgorzałka (PCK) i zausznik; w mniejszej, ale znaczącej ilości (C7) teren zasiedla: łabędź niemy, bąk, czernica, głowienka i wodnik. W okresie wędrówek występuje co najmniej 1% populacji szlaku wędrówkowego (C3) gęsi zbożowej, płaskonosa i głowienki; stosunkowo duże koncentracje (C7) osiąga łabędź niemy, cyraneczka, krzyżówka i łyska; ptaki wodno-błotne występują w koncentracjach powyżej osobników (C4). Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

66 Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk (SOO) Kod Nazwa Powierzchnia [ha] PLH Dalkowskie Jary 40,1 Obszar przesłany do akceptacji Komisji Europejskiej w 2008 r., został zatwierdzony decyzją Komisji Europejskiej w sierpniu 2009 r. Zajmuje łącznie 40,1 ha (0,05% powierzchni powiatu) i w całości położony jest na terenie powiatu, w gminie Gaworzyce. Obszar obejmuje teren rezerwatu "Dalkowskie Jary" wraz z otoczeniem. W podziale fizjograficznym wg J. Kondrackiego, teren ten należy do mezoregionu Wzgórza Dalkowskie, makroregionu Wał Trzebnicki, w obrębie Niżu Środkowoeuropejskiego. Położony jest około 1,0 km na południowy zachód od miejscowości Dalków. Obejmuje zalesioną, szczytową partię Garbu Kocich Gór w głównym Grzbiecie Wzgórz Dalkowskich. Wzgórza charakteryzują się stromymi zboczami, pocięte są siecią wąwozów. Na stosunkowo małej powierzchni, różnica wysokości wynosi 65 m. Wyodrębniono tu dwa zespoły buczyn rosnących na granicy zasięgu buka: żyzna buczyna niżowa (Melico Fagetum) i buczyna kwaśna (Luzulo pilosae- Fagetum) o charakterystycznej dla Wzgórz Dalkowskich zubożałej postaci. Obok dojrzałych buczyn występują stadia lasów regenerujących. W partii szczytowej rezerwatu znajdują się pozostałości po dwóch grodziskach z dość dobrze zachowanymi fosami obronnymi określone jako zabytki kultury łużyckiej i wczesnośredniowiecznej. Całość obszaru zajmują doskonale wykształcone siedliska żyznej buczyny i kwaśnej dąbrowy z wieloma starymi okazami drzew. Populacja pachnicy dębowej występująca na terenie obszaru jest bardzo istotna dla zachowania i ciągłości populacji tego chrząszcza w Polsce. Stanowi ona ważny element łącznikowy pomiędzy udokumentowanymi populacjami w dolinie Odry (koło Nowej Soli i Głogowa) i na terenie Borów Dolnośląskich (okolice Przemkowa). Godny odnotowania jest również fakt występowania pachnicy w warunkach zbliżonych do naturalnych, w dojrzałych drzewostanach bukowych. Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

67 Kod Nazwa Powierzchnia [ha] PLH Jelonek Przemkowski 62,64 Obszar przesłany do akceptacji Komisji Europejskiej w 2008 r., został zatwierdzony decyzją KE w sierpniu 2009 r. Do czasu powołania w drodze rozporządzenia, funkcjonuje jako Obszar mający znaczenie dla Wspólnoty (OZW). Zajmuje łącznie 62,6 ha, w tym w granicach Powiatu Polkowickiego: 26,9 ha (co stanowi 43% obszaru OSO, a zajmuje 0,03% powierzchni powiatu). Obszar leży na terenie gminy Radwanice. Obszar "Jelonek Przemkowski" położony jest około 2 km na południe od wsi Nowy Dwór i obejmuje swym zasięgiem oddziały 238, 237 Leśnictwa Nowy Dwór w Nadleśnictwie Przemków. Granice ostoi stanowią linie oddziałowe i poprowadzone na nich drogi leśne. Znaczna część lasu jest ogrodzona wysokimi płotami, w celu wyeliminowania zniszczeń w odnowieniach powodowanych przez sarny i jelenie. Obszar ma istotne, a nawet kluczowe znaczenie dla przetrwania jelonka rogacza (Lucanus cervus) na Dolnym Śląsku. Stanowi on ostoję dla największej dolnośląskiej populacji jelonka rogacza i jest jednym z nielicznych współcześnie potwierdzonych miejsc występowania tego gatunku w Polsce południowo-zachodniej. Stanowisko to stanowi ważny łącznik między stanowiskami w dolinie Odry w okolicach Nowej Soli, a innymi stanowiskami w Borach Dolnośląskich. Z tego też punktu widzenia opisywane stanowisko jest niezwykle istotne dla zachowania ciągłości populacji na Śląsku i zachowania w dłuższej perspektywie jej zmienności gatunkowej. Występuje tutaj również nieduża populacja Osmoderma eremita, gatunku wymagającego do rozwoju starych dziuplastych drzew liściastych. Ponadto obszar ten chroni ponadto duży fragment ponad 100-letniej acydofilnej dąbrowy, zbiorowiska leśnego bardzo rzadko spotkanego na terenie Borów Dolnośląskich Rezerwaty przyrody Przedmiotem ochrony w rezerwacie może być całość przyrody lub szczególne jej składniki, w tym fauna, flora, biota grzybów oraz twory przyrody nieożywionej. Cały obszar rezerwatu albo jego części mogą podlegać ochronie ścisłej, ochronie czynnej lub ochronie krajobrazowej. Ochrona ścisła polega na nieingerencji w naturalne procesy, ochrona czynna dopuszcza wykonywanie zabiegów ochronnych (np. usunięcie drzew zacieniających stanowisko cennego gatunku rośliny), a ochrona krajobrazowa polega na prowadzeniu gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej w sposób uwzględniający potrzeby przedmiotu ochrony. Rezerwat ustanawiany jest na mocy zarządzenia regionalnego dyrektora ochrony środowiska. Likwidacja lub zmniejszenie rezerwatu jest możliwe wyłącznie w przypadku bezpowrotnej utraty jego wartości przyrodniczych. Dla rezerwatu sporządza się na okres 20 lat tzw. plan ochrony dokument określający cele ochrony, zadania ochronne do wykonania oraz reguły udostępnienia rezerwatu. Plan taki zatwierdza regionalny dyrektor ochrony środowiska. Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

68 Położenie Nazwa Powierzchnia [ha] Gmina Radwanice Buczyna Jakubowska 19,28 Podstawa prawna 1. Rozporządzenie Woj. Dol. z dn r. ( Dz. Urz. Woj. Dol. Nr 2 poz. 22 ), 2. Zarządzenie RDOŚ we Wrocławiu Nr 3 z dnia r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody Buczyna Jakubowska (Dz. Urz. Woj. Dol. z dnia 21 lipca 2010 r. Nr 134 poz. 2063), 3. Zarządzenie RDOŚ we Wrocławiu Nr 17 z dnia r. zmieniające zarządzenie w sprawie uznania za rezerwat przyrody Buczyna Jakubowska (Dz. Urz. Woj. Dol. z dnia 17 lutego 2011r. Nr 38 poz. 473), Rezerwat położony jest w północno-środkowej części Wzgórz Dalkowskich, w bezpośrednim sąsiedztwie z miejscowością Jakubów po jej północno-zachodniej stronie. Rezerwat został utworzony w 2001 r. na mocy Rozporządzenia Wojewody Dolnośląskiego z dnia 5 maja 2001 r. Jest to rezerwat fitocenotyczny leśny o powierzchni 19,54 ha, utworzony dla ochrony naturalnych zbiorowisk roślinnych oraz rzadkich gatunków roślin chronionych. Rezerwat utworzono głównie dla zachowania i ochrony unikatowych fragmentów starych naturalnych lasów bukowych, grądów i łęgów. Rezerwat służy dla celów naukowych, dydaktycznych i krajobrazowych. W 2010 roku Zarządzeniem Nr 3 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska we Wrocławiu zmniejszono obszar rezerwatu do 19,28 ha. Rezerwat obejmuje mocno urzeźbioną i sfałdowaną partię zachodniego zbocza wierzchowiny Wzgórz Dalkowskich poprzecinaną wąwozami. Rezerwat położony jest na wysokości około 220 m n.p.m. W części środkowej występują źródliska, które stanowią atrakcję rezerwatu. Z sączących się na zboczach źródeł, powstają potoczki spływające w dolinę. Kilka z nich tworzy w obniżeniu naturalny śródleśny staw. W rezerwacie na niewielkiej powierzchni występują bogate zbiorowiska roślinne charakterystyczne dla Wzgórz Dalkowskich. Występuje na nim fragment lasu z buczyną oraz las grądowy z dębem, grabem i lipą z domieszką jesionu, jawora olszy i brzozy o bogatej florze runa. Na terenie rezerwatu występuje wiele gatunków roślin naczyniowych w tym: fiołek leśny, zawilec gajowy, bluszcz pospolity, konwalijka dwulistna, gwiazdnica, paproć-orlica, kokoryczka wielokwiatowa, piżmaczek wiosenny, kuklik zwisły, zawilec, przylaszczka i inne rośliny runa. Z awifauny w rezerwacie gnieździ się drozd, gołąb siniak, zięba, świstunka, kos, dzięcioł duży, szpak, kowalik, sikora modra, dzięcioł czarny i inne. Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

69 Położenie Nazwa Powierzchnia [ha] Gmina Chocianów Czarne Stawy 124,46 Podstawa prawna 1. Rozporządzenie Wojewody Dolnośląskiego z dn r. ( Dz.Urz. Woj. Dol. Nr 87 poz.1472 ), Celem ochrony rezerwatu przyrody jest zachowanie ze względów przyrodniczych, naukowych, dydaktycznych, krajobrazowych i turystycznych fragmentów borów bagiennych oraz roślinności torfowiskowej wraz z całym szeregiem gatunków roślin i zwierząt chronionych, rzadkich i zagrożonych wyginięciem. W granicach rezerwatu przyrody stwierdzono występowanie borów bagiennych Vaccinio uliginosi-pinetum, borów trzęślicowych Molinio-Pinetum, brzezin bagiennych z brzozą omszoną Betula pubescens oraz fitocenoz torfowiskowych. Położenie Nazwa Powierzchnia [ha] Gmina Gaworzyce Dalkowskie Jary 36,12 Podstawa prawna 1. Zarządzenie MLiPD z dnia r. ( MP Nr 36 poz.202 ), 2. Rozporządzenie Wojewody Dolnośląskiego z dn r.(dz. Urz. Woj. Dol. Nr 41 poz. 2494), 3. Zarządzenie RDOŚ we Wrocławiu. z dn r. w sprawie rezerwatu przyrody "Dalkowskie Jary" (Dz. Urz. Woj. Dol. z dnia 15 lipca 2014 r. poz. 3247), Rezerwat utworzony dla ochrony naturalnych zbiorowisk roślinnych oraz rzadkich gatunków roślin chronionych. Rezerwat utworzono głównie dla zachowania i ochrony dla celów naukowych, dydaktycznych i krajobrazowych, rozłożystych dębów oraz fragmentu lasu świeżego z przewagą buka, pochodzenia naturalnego. Ochronie podlegają również intensywnie ukształtowane formy geomorfologiczne terenu oraz krajobraz kulturowy. Rezerwat obejmuje zalesioną szczytową partię Garbu Kocich Gór w głównym Grzbiecie Wzgórz Dalkowskich. Znajduje się tu wzgórza o stromych zboczach żłobione siecią wąwozów. Na stosunkowo małej powierzchni rezerwatu różnica wysokości wynosi 65 m pomiędzy bezwzględnymi wysokościami m. W rezerwacie wyodrębniono dwa zespoły buczyn rosnących na granicy zasięgu buka: żyzna buczyna niżowa (Melico Fagetum) i buczyna kwaśna (Luzulo pilosae- Fagetum) o charakterystycznej dla Wzgórz Dalkowskich zubożałej postaci. Obok dojrzałych buczyn występują stadia lasów regenerujących. W partii szczytowej rezerwatu znajdują się pozostałości po dwóch grodziskach z dość dobrze zachowanymi fosami obronnymi określone jako zabytki kultury łużyckiej i wczesnośredniowiecznej. Grodziska ujęte są w rejestrze zabytków kultury. Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

70 Położenie Nazwa Powierzchnia [ha] Gmina Polkowice, Łęgi Źródliskowe koło Przemkowa 140,22 Przemków Podstawa prawna 1. Rozporządzenie Wojewody Dolnośląskiego z dnia r. ( Dz. Urz. Woj. Dol. Nr 7, poz. 154), 2.Zarządzenie RDOŚ we Wrocławiu z dnia 20 kwietnia 2015 r. (poz Dz.Urz.W.Dol z dnia r.) aktualizujące m.in. przebieg granic Zachowanie ze względów przyrodniczych, naukowych, dydaktycznych i krajobrazowych kompleksu lasów łęgowych oraz grądów i olsów z dużą ilością źródlisk, wysięków i gęstą siecią strumieni, będący siedliskiem roślin chronionych oraz rzadkich gatunków ptaków. Położenie Nazwa Powierzchnia [ha] Gmina Polkowice, Stawy Przemkowskie 1071,56 Przemków Podstawa prawna 1. Zarz. MLiPD z dnia r.( MP Nr 15 poz. 108 ), 2.Zarz. RDOŚ we Wrocławiu z dn r. w sprawie rezerwatu przyrody Stawy Przemkowskie ( Dz. Urz. Woj. Dol. z dnia 18 kwietnia 2014 r. poz ), Celem ochrony jest zachowanie stawów wraz z przyległymi bagnami i lasami łęgowymi w dolinie rzeki Szprotawa, będący ostoją głównie ptaków wodno-błotnych. Stanowi część obszaru Natura 2000 Stawy Przemkowskie. W jego skład wchodzi ponad 30 stawów, na których głównie hodowany jest karp. Na tym obszarze stwierdzono blisko 250 gatunków ptaków, w tym około 150 lęgowych, Rezerwat przyrody stanowi ostoję ptaków o randze europejskiej (występuje tu 18 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej i 9 z Polskiej Czerwonej Księgi). Charakterystyczne gatunki to: łabędź krzykliwy i niemy, podgorzałka, płaskonos, cyranka, krakwa, perkoz rdzawoszyi, gęgawa, czapla siwa (tworząca nietypowe kolonie w trzcinowiskach) i biała, bąk, bielik, bocian czarny, wąsatka i coraz liczniejsze podróżniczek i dziwonia. Pierwsze stawy utworzono około 1880 r. i miały one obszar około 250 ha. Rozbudowa stawów do obecnej powierzchni została ukończona w latach 70 XX wieku. Akweny te, mimo iż powstały w wyniku działalności człowieka, florystycznie nawiązują do eutroficznych zbiorników wodnych pochodzenia naturalnego, gdzie w strefie przybrzeżnej występuje szuwar utworzony głównie przez: pałkę szeroko i wąskolistną oraz trzcinę pospolitą. Na lustrze wody oprócz masowo występujących rdestnic, włosienniczników, spotykamy też bardzo rzadkie grzybienie północne. Na trenie rezerwatu przebiega ścieżka przyrodnicza. Wstęp na teren rezerwatu tylko z osobami mającymi stosowne zezwolenia. Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

71 Położenie Nazwa Powierzchnia [ha] Gmina Gębocice, Polkowice Uroczysko Obiszów 6,28 Podstawa prawna 1. Zarz. MLiPD z dnia r.( MP Nr 36 poz. 202), 2. Zarz. Nr 9 RDOŚ we Wrocławiu z dnia r. w sprawie rezerwatu przyrody "Uroczysko Obiszów" (Dz. Urz. Woj. Dol. z dnia 8 stycznia 2013r. poz. 94), Rezerwat utworzono głównie dla zachowania i ochrony fragmentu lasu mieszanego o cechach zespołu naturalnego na siedlisku lasu świeżego, dla celów naukowych, dydaktycznych i krajobrazowych. Ochronie podlegają również ukształtowane formy geomorfolgiczne terenu. Rezerwat obejmuje zalesioną partię północnego zbocza w głównym Grzbiecie Wzgórz Dalkowskich. Znajduje się na terenie pagórkowatym żłobionym siecią wąwozów. W części środkowej występują źródliska. Na stosunkowo małej powierzchni rezerwatu różnica wysokości wynosi 30 m pomiędzy bezwzględnymi wysokościami m. W rezerwacie na niewielkiej powierzchni występują zbiorowiska roślinne mające charakter roślinności potencjalnej charakterystycznej dla tego fragmentu Wzgórz Dalkowskich. Występuje na nim fragment lasu grądowego Galio sylvatici-carpinetum o bogatej i naturalnej florze rodzimej. W drzewostanie występują dojrzałe dęby szypułkowe i graby zwyczajne w wieku około 150 lat. Rosną również olsze czarne, świerki pospolite jawory, pojedyncze sosny zwyczajne oraz młode lipy drobnolistne. Na terenie rezerwatu występuje około 220 gatunków roślin naczyniowych w tym rzadki: kruszczyk połabski, bluszczyk kurdybanek, fiołek leśny, bodziszek leśny i inne Użytki ekologiczne Istotnym powodem tworzenia użytków ekologicznych jest potrzeba objęcia ochroną niewielkich powierzchniowo obiektów, ale cennych pod względem przyrodniczym. Nie mogły one być objęte ochroną rezerwatową ze względu na niewielką powierzchnię i zazwyczaj mniejszą rangę ich walorów przyrodniczych. W Polsce w 2013 roku znajdowało się 7090 użytków ekologicznych o łącznej powierzchni ,5 ha. Użytek ekologiczny ustanawia rada gminy (do końca czerwca 2009 r. prawo takie miał także wojewoda), w odpowiedniej uchwale określając: nazwę danego obiektu lub obszaru, jego położenie, sprawującego nadzór, szczególne cele ochrony, w razie potrzeby ustalenia dotyczące jego czynnej ochrony oraz zakazy właściwe dla tego obiektu, obszaru lub jego części. Uchwała wymaga uzgodnienia z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska. Wprowadzane zakazy wybiera się spośród pozycji wymienionych w art. 45 ustawy o ochronie przyrody. Rada gminy może również, ale tylko po uzgodnieniu z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska, znieść użytek w przypadku utraty jego wartości, albo w przypadku gdy koliduje Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

72 on z realizacją inwestycji celu publicznego. Rada gminy nie ma kompetencji do zlikwidowania użytku w innych przypadkach, niż te dwie sytuacje wyraźnie wymienione w ustawie. Gmina, która ustanowiła użytek ekologiczny, powinna (art. 113 ustawy o ochronie przyrody) w ciągu 30 dni od wejścia w życie uchwały, przesłać Generalnemu Dyrektorowi Ochrony Środowiska w celu umieszczenia w Centralnym Rejestrze Form Ochrony Przyrody, kopię uchwały oraz zestaw informacji obejmujący: datę utworzenia użytku, nazwę, określenie położenia geograficznego i administracyjnego (obręb ewidencyjny, gmina, powiat, województwo); wskazanie powierzchni, jeżeli można ją określić, z wyszczególnieniem formy własności i rodzajów gruntów; powołanie oznaczenia mapy obrazującej przebieg granicy; opis użytku, oznaczenie dziennika urzędowego, w którym został ogłoszony akt o utworzeniu lub uznaniu formy ochrony przyrody; informację, czy dany obszar lub obiekt albo ich część podlega ochronie zgodnie z prawem międzynarodowym (w tym położenie w obszarze Natura 2000). Może być to zrealizowane przez wprowadzenie przez Internet odpowiednich informacji do bazy danych Centralnego Rejestru. Analogiczna informacja powinna być przesłana wojewodzie (art. 114 ust 3 ustawy), co jednak jest błędem ustawodawcy w rzeczywistości powinna ona trafić do Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska. Zgodnie z art. 115 ustawy o ochronie przyrody, sprawujący nadzór nad daną formą powinien na obrzeżach lub w pobliżu formy ochrony przyrody umieścić tablice informującą o nazwie formy ochrony o zakazach obowiązujących w stosunku do niej. Położenie Nazwa Powierzchnia [ha] Gmina Chocianów Torfowisko Zamienice 16,6 Podstawa prawna 1). Rozporządzenie Wojewody Legnickiego z 31 maja 1996 r. w sprawie uznania za użytki ekologiczne (Dz. Urz. Woj. Leg. Nr 19 poz.182) 2). Rozporządzenie Nr 47 Wojewody Dolnośląskiego z 22 sierpnia 2002 r. w sprawie uznania za użytki ekologiczne i zespół przyrodniczo-krajobrazowy (Dz. Urz. Woj. Dol. Nr 185 z dnia r. poz. 2615) Rodzaj użytku Torfowisko. Stanowisko występowania rzadkich gatunków roślin Lokalizacja Użytek ekologiczny położony na skraju Wzniesień Chocianowskich, graniczących z Doliną Czarnej Wody. Obiekt znajduje się w pobliżu pn. skraju wsi Janówka, na terenie gminy Chocianów, w Nadleśnictwie Złotoryja, obręb Chojnów, Leśnictwo Michałów Opis Pełnienie roli małej retencji wodnej, występowanie stanowiska rzadkiego gatunku Drosera x beleziana Camus (mieszańca rosiczki pośredniej i rosiczki okrągłolistnej), ochronę najrzadszych w Polsce torfowisk przejściowych Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

73 Położenie Nazwa Powierzchnia [ha] Gmina Chocianów Torfowisko Kąty 17,78 Podstawa prawna 1). Rozporządzenie Wojewody Legnickiego z 31 maja 1996 r. w sprawie uznania za użytki ekologiczne (Dz. Urz. Woj. Leg. Nr 19 poz.182) 2). Rozporządzenie Nr 47 Wojewody Dolnośląskiego z 22 sierpnia 2002 r. w sprawie użytki ekologiczne i zespoły przyrodniczo-krajobrazowe(dz. Urz. Woj. Dol. Nr 185 z dnia r. poz. 2615) Rodzaj użytku Torfowisko. Stanowisko występowania rzadkich i chronionych gatunków roślin i zwierząt, ich ostoje oraz miejsce rozmnażania Lokalizacja Użytek ekologiczny położony na skraju Wzniesień Chocianowskich, graniczących od południa z Doliną Czarnej Wody. Obiekt znajduje się na terenie gminy Chocianów, w Nadleśnictwie Złotoryja, obręb Chojnów, Leśnictwo Michałów Opis Pełnienie roli małej retencji wodnej na obszarach lasów z przewagą suchych borów sosnowych, występowanie rzadkich i chronionych gatunków roślin, ochronę środowiska egzystencji chronionego motyla z rodziny modraszkowatych - telejusa, pełnienie roli "banku genów", reprezentującym zespół Rhynchosporetum albe Położenie Nazwa Powierzchnia [ha] Gmina Gaworzyce, Przemkowskie Bagno 1696,78 Przemków Podstawa prawna 1). Rozporządzenie Wojewody Legnickiego z 10 grudnia 1993 r. w sprawie uznania za użytek ekologiczny 2). Rozporządzenie Wojewody Dolnośląskiego z dnia 22 sierpnia 2002 r. w sprawie uznania za użytki ekologiczne i zespół przyrodniczo-krajobrazowy Rodzaj użytku Bagno. Stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów, ich ostoje oraz miejsca rozmnażania lub miejsca sezonowego przebywania Lokalizacja Położony na terenach południowej części gminy Gaworzyce i północnej części gminy Przemków. Opis Obszar ten stanowi ekosystem z ginącymi gatunkami ptactwa wodno-błotnego oraz cennymi zbiorowiskami roślinnymi Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

74 Położenie Nazwa Powierzchnia [ha] Gmina Gręgocice Grodowiec I 0,22 Podstawa prawna Uchwała Nr XII/113/99 Rady Gminy Grębocice z dnia 30 grudnia 1999 r. Rodzaj użytku Kępa drzew i krzewów z oczkiem wodnym Lokalizacja Stanowi treść uchwały Uchwała Nr XII/113/99 Rady Gminy Grębocice z dnia 30 grudnia 1999r. Opis Teren dawnego wyrobiska popiaskowego, zalesiony z oczkiem wodnym. Dno zadrzewienia pokryte jest kobiercowo bluszczem pospolitym (Hedera helix L.) Ponadto stanowi miejsce rozrodu żaby wodnej (Rana esculenta) Położenie Nazwa Powierzchnia [ha] Gmina Grębocice Grodowiec II 0,25 Podstawa prawna Uchwała Nr XII/113/99 Rady Gminy Grębocice z dnia 30 grudnia 1999 r. Rodzaj użytku Kępa drzew i krzewów Lokalizacja Stanowi treść uchwały Uchwała Nr XII/113/99 Rady Gminy Grębocice z dnia 30 grudnia 1999 r. Opis Stare wyrobisko poglinowe lub naturalna forma wąwozowa pokryta gęstym zadrzewieniem i zakrzewieniem Obszary chronionego krajobrazu W Polsce podstawą prawną dla wyznaczania obszarów chronionego krajobrazu jest Ustawa o ochronie przyrody, która określiła je jako tereny chronione ze względu na wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowe ze względu na możliwość zaspokajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem lub pełnioną funkcją korytarzy ekologicznych. Obszary chronionego krajobrazu wyznacza sejmik województwa, jednak ich likwidacja lub zmiana granic może nastąpić po zaopiniowaniu przez właściwe miejscowo rady gmin. Ponadto Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

75 projekty uchwał sejmiku województwa związane z obszarami wymagają uzgodnienia z właściwym regionalnym dyrektorem ochrony środowiska. Do 2009 r. obszary chronionego krajobrazu wyznaczał wojewoda. Na obszarze chronionego krajobrazu może być wprowadzone 9 określonych przez ustawę zakazów. Ustalenia dotyczące czynnej ochrony ekosystemów oraz zakazy właściwe dla danego obszaru chronionego krajobrazu lub jego części, wybrane spośród zakazów wynikające z potrzeb jego ochrony określa sejmik województwa. Według danych z 2013 r. w Polsce istniały 385 obszary chronionego krajobrazu, które zajmowały 22,7% powierzchni kraju. Obszary chronionego krajobrazu są formą ochrony przyrody, o niewielkich rygorach ochronności. Obszary chronionego krajobrazu są przeznaczone głównie na rekreację, a działalność gospodarcza podlega tylko niewielkim ograniczeniom (zakaz wznoszenia obiektów szkodliwych dla środowiska i niszczenia środowiska naturalnego). Położenie Nazwa Powierzchnia [ha] Gmina Chocianów Dolina Czarnej Wody Podstawa prawna 1). Rozporządzenie Wojewody Legnickiego z dnia 1 czerwca 1998 r. w sprawie uznania za Obszar Chronionego Krajobrazu (Dz. Urz. Woj. Leg. Nr 28 z dnia r. poz. 250) 2). Rozporządzenie Wojewody Dolnośląskiego Nr 28 z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie OChK "Dolina Czarnej Wody" (Dz. Urz. Woj. Dol. Nr 317 z dnia r. poz. 3927) Lokalizacja W załączniku Nr 1 do Rozporządzenia Wojewody Dolnośląskiego Nr 28 z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie OChK "Dolina Czarnej Wody" (Dz. Urz. Woj. Dol. Nr 317 z dnia r. poz Opis Wartościowe krajobrazowo tereny o różnych ekosystemach. Obszar może pełnić funkcję korytarzy ekologicznych Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

76 Położenie Nazwa Powierzchnia [ha] Gmina Chocianów Lasy Chocianowskie Podstawa prawna 1. Rozporządzenie Wojewody Legnickiego z dnia 1 czerwca 1998 r. w sprawie uznania za Obszary Chronionego Krajobrazu (Dz. Urz. Woj. Leg. Nr 28 z dnia r. poz. 250) 2. Rozporządzenie Wojewody Dolnośląskiego Nr 26 z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie OChK "Lasy Chocianowskie" (Dz. Urz. Woj. Dol. Nr 317 z dnia r. poz. 3925) Lokalizacja W Rozporządzeniu Wojewody Dolnośląskiego Nr 26 z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie OChK "Lasy Chocianowskie" (Dz. Urz. Woj. Dol. Nr 317 z dnia r. poz. 3925) Opis Obszar obejmuje wartościowe krajobrazowo tereny o różnych ekosystemach i korytarze ekologiczne. Położenie Nazwa Powierzchnia [ha] Gmina Gaworzyce Wzgórza Dalkowskie Podstawa prawna 1. Rozporządzenie Wojewody Legnickiego z dnia 1 czerwca 1998 r. w sprawie uznania za Obszary Chronionego Krajobrazu (Dz. Urz. Woj. Leg. Nr 28 z dnia r. poz. 250) 2. Rozporządzenie Wojewody Dolnośląskiego Nr 27 z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie OChK "Wzgórza Dalkowskie" (Dz. Urz. Woj. Dol. Nr 317 z dnia r. poz. 3926) Lokalizacja W załączniku Nr 1 do Rozporządzenia Wojewody Dolnośląskiego Nr 27 z dnia 28 listopada 2008r. w sprawie OChK "Wzgórza Dalkowskie" (Dz. Urz. Woj. Dol. Nr 317 z dnia r. poz. 3926) Opis Obejmuje tereny chronione ze względu na wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowe ze względu na możliwość zaspokajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem lub pełnioną funkcją korytarzy ekologicznych Zespoły Przyrodniczo-Krajobrazowe Zespół przyrodniczo-krajobrazowy wyznacza się w celu ochrony wyjątkowo cennych fragmentów krajobrazu naturalnego i kulturowego, dla zachowania jego wartości przyrodniczych, kulturowych i estetycznych. Działalność na terenach objętych tą formą ochrony uwarunkowana jest opracowaniem dla nich planu zagospodarowania przestrzennego, który uwzględni postulaty przyrodników i historyków. Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

77 Według danych z 31 grudnia 2013 roku liczba zespołów przyrodniczo-krajobrazowych w Polsce wynosiła 331, które zajmowały powierzchnię ,6 ha Położenie Nazwa Powierzchnia [ha] Gmina Grębocice Grodowiec 50,45 Podstawa prawna Uchwała Nr XII/113/99 Rady Gminy Grębocice z dnia 30 grudnia 1999 r. w sprawie ustalenia i wprowadzenia szczególnej formy ochrony przyrody Opis Wprowadzono ochronę indywidualną ze względu na wyjątkowe nagromadzenie zabytków kultury, walorów przyrodniczych, oraz sakralno-pątnicze znaczenie wsi Grodowiec. Położenie Nazwa Powierzchnia [ha] Gmina Polkowice Guzicki Potok 23,78 Podstawa prawna Uchwała XXXIII/343/10 Rady Miejskiej w Polkowicach w sprawie ustanowienia "Zespołu przyrodniczo - krajobrazowego Guzicki Potok" (Dz. Urz. Woj..Dol. Nr 136 z dnia r. poz. 2093) Opis Celem ochrony jest zachowanie walorów przyrodniczych, krajobrazowych, estetycznych i historycznych odcinka doliny potoku o naturalnym charakterze z licznymi źródliskami oraz przylegającymi do niego zbiorowiskami żyznych lasów liściastych oraz park zabytkowy w Guzicach. Opis przedmiotu ochrony stanowi załącznik nr 2 do uchwały Rady Miejskiej w Polkowicach z dnia 28 czerwca 2010r. Położenie Nazwa Powierzchnia [ha] Gmina Polkowice Trzebcz 21,52 Podstawa prawna Uchwała Nr XXXIII/344/10 Rady Miejskiej w Polkowicach z dnia 28 czerwca 2010 r. w sprawie ustanowienia "Zespołu przyrodniczo - krajobrazowego Trzebcz" (DZ. Urz. Woj.. Dol. Nr 136, poz. 2094) Opis Przedmiotem ochrony jest dolina potoku z zachowanym w stanie naturalnym ciekiem wodnym i przylegającymi do niego zróżnicowanymi żyznymi lasami liściastymi. Opis przedmiotu ochrony stanowi załącznik nr 3 do uchwały Rady Miejskiej w Polkowicach z dnia 28 czerwca 2010r. Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

78 Pomniki przyrody Zgodnie z ustawą o ochronie przyrody za pomnik przyrody uznawane są pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupiska o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa, krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie. 2 Do pomników przyrody ożywionej należą: pojedyncze krzewy, drzewa i grupy drzew odznaczające się sędziwym wiekiem, wielkością, niezwykłymi kształtami lub innymi cechami, a także zabytkowe aleje drzew. Natomiast do pomników przyrody nieożywionej należą: największe głazy narzutowe, tzw. eratyki oraz interesujące formy powierzchni ziemi np. źródła, wodospady, jary, skałki, wywierzyska, przełomy rzeczne, jaskinie, odkrywki itp. Na terenie Powiatu Polkowickiego znajduje się 31 pomników przyrody. Dokładny opis pomników wraz z ich lokalizacją oraz podstawą prawną ich ustanowienia przedstawiony został w tabeli nr 6: Tabela 6 Wykaz pomników przyrody na terenie Powiatu Polkowickiego Lp. Gmina Miejscowość Nr działki Opis pomnika przyrody Obwód na wysokości 1,3 m [cm] Obowiązująca podstawa prawna wraz z oznaczeniem miejsca ogłoszenia aktu prawnego 1 Chocianów Chocianów 14/14 Dąb szypułkowy (Quercus robur) 710 Decyzja Nr 88/65 z dnia 19 lutego 1965 r. (Dz. Urz. Woj. Rady Narodowej we Wrocławiu Nr 3 z r.) 2 Chocianów Chocianów 89 Topola biała (Populus alba) 615 Decyzja Woj. Konst. Przyrody Nr 30/77 3 Chocianów Chocianów 89/2 Grupa 2 drzew - Dąb szypułkowy (Quercus robur) 395, 420 Decyzja Woj. Konst. Przyrody Nr 31/77 4 Chocianów Chocianów 89/1 Klon jesionolistny (Acer negundo) 350 Decyzja Woj. Konst. Przyrody Nr 32/77 2 Ustawa o ochronie przyrody (Dz. U poz 627 ze zmianami) Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

79 5 Chocianów Żabice 252/2 Platan klonolistny (platanus x acerifolia) 355 Zarządzenie Nr 5 Wojewody Legnickiego z dnia 11 marca 1988 r. (Dz. Urz. Woj. Leg. z 1988 r. Nr 5 poz. 44) 6 Chocianów Parchów 577 Grupa 2 drzew - Platan klonolistny (Platanus x acerifolia) 525, 545 Zarządzenie Nr 5 Wojewody Legnickiego z dnia 11 marca 1988 r. (Dz. Urz. Woj. Leg. z 1988 r. Nr 5 poz. 44) 7 Chocianów Chocianów 89/2 Dąb szypułkowy (Quercus robur) 400 Decyzja Woj. Kons. Przyrody Nr 29/77 8 Gaworzyce Gaworzyce 544 Cypryśnik błotny (Taxodium distichum) rozpiętość korony 5m,stan dobry, wiek 150 lat, 355 Decyzja Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody Nr 26/77 9 Gaworzyce Dalków 269/11 Platan klonolistny (Platanus x acerifolia), wiek 300 lat, rozpiętośc korony 23 m, 440 Decyzja Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody Nr 26/77 10 Gaworzyce Dalków 269/11 Grupa 2 drzew - Buk pospolity (Fagus sylvatica) oraz Buk pospolity odm. czerwonolistna (Fagus sylvatica 'Purpurea') rozpiętość korony m wiek 250 lat, 410 i 465 Decyzja Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody Nr 7/79 11 Gaworzyce Dalków 269/11 Grupa 3 drzew - Buki pospolite (Fagus sylvatica) rozpiętość korony 9 m i wiek lat, 240, 380, 385 Decyzja Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody Nr 8/79 12 Gaworzyce Koźlice bd Dąb szypułkowy (Quercus robur) 220 Rozporządzenie Wojewody Legnickiego z roku Gaworzyce Dalków 269/11 Grupa 2 drzew - Dąb szypułkowy (Quercus robur) 370 i 370 Rozporządzenie Wojewody Legnickiego z roku Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 79

80 14 Grębocice Grębocice 281 Lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos ) 445 Zarządzenie Nr 5 Wojewody Legnickiego z dnia 11 marca 1988 r. w sprawie uznania określonych drzew za pomniki przyrody 15 Grębocice Grodowiec Grębocice Grodowiec 84/1 17 Grębocice Grodowiec 152 dr 18 Polkowice Jędrzychów 618/ /33 Dąb burgundzki (Quercus cerris) Dąb burgundzki (Quercus cerris) Aleja Kasztanowa - 43 sztuki - Kasztanowiec zwyczajny (Aesculum hippocastanum) Podwójna aleja dębów szypułkowych (Querus robur), 346 drzew w tym jeden egzemplarz dębu czerwonego (Querus rubra). Długość alei 795 metrów Uchwała Nr XII/113/99 Rady Gminy Grębocice z dnia 30 grudnia 1999r. w sprawie ustalenia i wprowadzenia szczególnej formy ochrony przyrody. Uchwała Nr XII/113/99 Rady Gminy Grębocice z dnia 30 grudnia 1999r. w sprawie ustalenia i wprowadzenia szczególnej formy ochrony przyrody. Uchwała Nr XII/113/99 Rady Gminy Grębocice z dnia 30 grudnia 1999r. w sprawie ustalenia i wprowadzenia szczególnej formy ochrony przyrody. Uchwała XV/174/08 Rady Miejskiej w Polkowicach z dnia 16 czerwca 2008 r. (Dz. Urz. Woj. Dol. z 2008r. Nr 195 poz. 2190) 19 Polkowice Żelazny Most 336/115 Dąb szypułkowy (Quercus robur) 360 Rozporządzenie Wojewody Legnickiego z dnia 25 października 1994r. (Dz. Urz. Woj. Leg. Nr 22 poz. 148) 20 Przemków Przemków 76/18 Dąb szypułkowy (Quercus robur) 456 Decyzja WKP nr 9/79 21 Radwanice Buczyna 115/1 Dąb szypułkowy (Quercus robur), okazała korona z konarami o dużej średnicy, pień nisko rozgałęziony na wysokości około 1,5 m 612 Rozporządzenie Wojewody Legnickiego z dnia 27 maja 1991 r. (Dz. Urz. Woj. Leg. Nr 12 poz. 85) Uchwała Nr XXVII/131/10 Rady Gminy w Radwanicach z dnia 26 lutego 2010r. w sprawie pomnika przyrody (Dz. Urz. Woj. Dol. Nr 54 poz. 828) Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 80

81 Europejska Sieć Ekologiczna ECONET Europejska Sieć Ekologiczna ECONET to spójny przestrzennie i funkcjonalnie system reprezentowanych i najlepiej zachowanych pod względem różnorodności biologicznej obszarów Europy. Koncepcja krajowej sieci ekologicznej ECONET- POLSKA została opracowana w 1995 i 1996 roku jako projekt badawczy National Nature Plan (NNP) w ramach Programu Europejskiego Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN). Również Czechy, Słowacja i Węgry uczestniczyły w tym projekcie i podobnie jak Polska przyjęły jednolite założenia koncepcji sieci paneuropejskiej EECONET (European ECOlogical NETwork) wraz z metodyką jej wyznaczania. Choć sieć ECONET-POLSKA nie posiada umocowania prawnego, jest pewną wytyczną polityki przestrzennej. Zgodnie z definicją podaną przez autorów koncepcji Krajowa sieć ekologiczna ECONET- POLSKA jest wielkoprzestrzennym systemem obszarów węzłowych najlepiej zachowanych pod względem przyrodniczym i reprezentatywnych dla różnych regionów przyrodniczych kraju, wzajemnie ze sobą powiązanych korytarzami ekologicznymi, które zapewniają ciągłość więzi przyrodniczych w obrębie tego systemu. Sieć ECONET-POLSKA zawiera w sobie również obszary prawnie chronione (parki narodowe i krajobrazowe oraz rezerwaty), ostoje przyrody CORINE lub ważne ostoje ptaków, które najczęściej są "wbudowane" w najcenniejsze fragmenty obszarów węzłowych jako tzw. biocentra (regionalne i lokalne). Większość z wytyczonych w sieci ECONET-PL korytarzy ekologicznych nawiązuje do dolin rzecznych. Sieć ECONET-POLSKA pokrywa 46% kraju. Składa się ona z obszarów węzłowych i łączących je korytarzy ekologicznych, wyznaczonych na podstawie takich kryteriów, jak naturalność, różnorodność, reprezentatywność, rzadkość i wielkość. Wyznaczono ogółem 78 obszarów węzłowych (46 międzynarodowych i 32 krajowe, które razem obejmują 31% powierzchni kraju) oraz 110 korytarzy ekologicznych (38 międzynarodowych i 72 krajowe, które razem obejmują 15 % powierzchni kraju).poniższa mapa obrazuje korytarze ekologiczne o znaczeniu krajowym oraz międzynarodowym. Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

82 Rysunek 7 Sieć korytarzy ekologicznych z podziałem na korytarze międzynarodowe i krajowe Źródło: Ochrona łączności ekologicznej w Polsce, W. Jędrzejewski, D. Ławreszuk Ochrona gatunkowa Ochrona gatunkowa ma na celu zapewnienie przetrwania i właściwego stanu ochrony dziko występujących na terenie kraju lub innych państw członkowskich Unii Europejskiej rzadkich, endemicznych, podatnych na zagrożenia i zagrożonych wyginięciem oraz objętych ochroną na podstawie przepisów umów międzynarodowych, których Rzeczpospolita Polska jest stroną, gatunków roślin, zwierząt i grzybów oraz ich siedlisk i ostoi, a także zachowanie różnorodności gatunkowej i genetycznej. W celu ochrony ostoi i stanowisk roślin lub grzybów objętych ochroną gatunkową lub ostoi, miejsc rozrodu i regularnego przebywania zwierząt objętych ochroną gatunkową mogą być także ustalane strefy ochrony. Przykładem gatunku podlegającego ochronie gatunkowej jest jerzyk (Apus apus) oraz wróbel (Passer domesticus). Są one objęte ochroną gatunkową ścisłą na mocy ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U r., poz. 627). Zgodnie z art. 52 ust. 2 pkt. 2 ustawy o ochronie przyrody, uszczegółowionym 7 pkt. 2 ww. rozporządzenia, zezwala się na usuwanie od dnia 16 października do końca lutego gniazd ptasich z obiektów budowlanych i terenów zieleni, jeżeli wymagają tego względy bezpieczeństwa Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

83 lub sanitarne. Wszelkie prace ograniczające dostęp ptaków do miejsc ich regularnego występowania i rozrodu należy traktować jako niszczenie miejsc lęgowych i schronień gatunków. W okresie całego roku czynności te są zakazane wobec gatunków objętych ochroną ścisłą oraz częściową i zgodnie z art. 56 ust. 2 pkt 2 oraz ust. 4 ustawy o ochronie przyrody zezwolenie na odstępstwo od zakazów niszczenia gniazd i siedlisk wydaje Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska na obszarze swojego działania, w przypadku braku rozwiązań alternatywnych, jeżeli nie spowoduje to zagrożenia dla dziko występujących populacji chronionych gatunków zwierząt. Zakaz niszczenia schronień dziko występujących ptaków dotyczy m.in. jerzyka gnieżdżącego się w szczelinach skalnych, dziuplach, ale przede wszystkim w stropodachach budynków mieszkalnych. Z tego względu prace związane z termomodernizacją budynków powinny być prowadzone w sposób uwzględniający potrzeby i biologię jerzyka. Jeżeli prace termo-modernizacyjne będą prowadzone w sezonie lęgowym jerzyka lub wróbla, co niewątpliwie powoduje płoszenie osobników tych gatunków, to przed przystąpieniem do tych prac inwestor powinien zwrócić się z wnioskiem do Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska o wydanie zezwolenia na umyślne płoszenie i niepokojenie osobników jerzyka lub wróbla. Przed rozpoczęciem prac remontowych, termo-modernizacyjnych zarządca budynku powinien zlecić doświadczonemu ornitologowi inwentaryzację przyrodniczą w zakresie występowania ptaków gatunków chronionych, w celu uniknięcia nieumyślnego zniszczenia schronienia podczas prac budowlanych. W sytuacji, gdy zniszczenie schronienia jerzyka lub wróbla podczas prac budowlanych jest konieczne, należy zwrócić się do Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska o wydanie stosownego zezwolenia oraz zapewnić temu gatunkowi zastępcze miejsca lęgowe. Podczas remontu czy termomodernizacji budynku należy zawieszać budki lęgowe dla tych ptaków w miejscach, gdzie dotychczas miały one swoje lęgi. Za niszczenie siedliska jerzyków uznać można również montowanie kratek w otworach wentylacyjnych budynków, uniemożliwiając tym samym ptakom powrót do miejsc lęgowych, z których korzystały w poprzednich latach. Inwestor winien zapewnić jerzykom i wróblom budki lęgowe w przypadku, gdy montowanie takich kratek jest niezbędne. Otwory stanowiące siedliska ptaków po przeprowadzonej termomodernizacji powinny zachować chropowate krawędzie, co znacznie ułatwi ptakom wlatywanie do nich. Wymienione działania mają zapobiec zmniejszaniu się areału występowania ptaków tych gatunków. Kierunki działań w zakresie zachowania różnorodności biologicznej i jej racjonalnego użytkowania oraz stworzenia spójnego systemu obszarów chronionych: dalsze rozpoznanie obszarów o dużej różnorodności biologicznej w celu objęcia ich ochroną prawną, utrzymanie różnorodności siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków, prowadzenie szkoleń i edukacji w zakresie ochrony przyrody i różnorodności biologicznej, sukcesywna rewaloryzacja parków, umożliwienie migracji gatunków pomiędzy obszarami. Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

84 Zagrożenia oraz działania w zakresie poprawy stanu Zagrożenia dla obszarów: urbanizacja terenu, zaniechanie gospodarki pastwiskowej, melioracje, regulacja - prostowanie koryt rzecznych oraz zanieczyszczenie wód, osuszanie terenów, gospodarka leśna - niezgodna z ekologicznymi zasadami, w zakresie chronionych typów lasu, wypalanie traw, nadmierna, niekontrolowana penetracja turystyczna, zaśmiecanie oraz dewastacją środowiska leśnego, wycinanie starych drzewostanów, penetracja siedlisk (płoszenie, niszczenie gniazd), niszczenie ich przez wydeptywanie. Głównym działaniem jakie powinno zostać podjęte w celu poprawy funkcjonowania obszarów chronionych, oraz przeciwdziałaniu zagrożeniom jest wdrażanie planów ochrony lub zadań ochronnych oraz konsekwetna realizacja już ustanowionych planów ochronnych. Stwarzają one podstawę do wprowadzenia właściwych działań ochronnych na obszarach Natura Ustanowione PZO, m.in.: zidentyfikują istniejące i potencjalne zagrożenia oraz działania niezbędne do podjęcia dla utrzymania lub odtworzenia właściwego stanu ochrony przedmiotów ochrony ze wskazaniem podmiotów odpowiedzialnych za ich realizację, podsumują wiedzę o obszarze i jego przedmiotach ochrony, ustalą system monitoringu zarówno skutków wynikających z realizacji zadań ochronnych, jak i stanu ochrony siedlisk przyrodniczych i gatunków będących przedmiotami ochrony, ułatwią i podniosą jakość stosowania procedur ocenowych związanych z oddziaływaniem planowanych przedsięwzięć na środowisko, wskażą zmiany do dokumentów planistycznych (m.in. do studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego), dotyczące eliminacji lub ograniczenia zagrożeń dla utrzymania, bądź odtworzenia właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt będących przedmiotami ochrony, ułatwią wdrażanie programu rolnośrodowiskowego i zalesień, kontrolę stosowania tzw. zasady wzajemnej zgodności, wskażą konieczność wykonania planu ochrony. Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

85 3.2. Lasy PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU POLKOWICKIEGO Analiza stanu istniejącego Lasem w rozumieniu ustawy o lasach jest grunt o zwartej powierzchni, co najmniej 0,10 [ha], pokryty roślinnością leśną (uprawami leśnymi) - drzewami i krzewami oraz runem leśnym. Według obecnie powszechnie przyjętego podziału funkcje, które pełnią lasy kwalifikuje się następująco: funkcje ekologiczne (ochronne), wyrażające się korzystnym wpływem lasów na: kształtowanie klimatu globalnego i lokalnego, skład atmosfery, regulację obiegu wody w przyrodzie, przeciwdziałanie powodziom, lawinom i osuwiskom, ochronę gleb przed erozją i krajobrazu przed stepowieniem, zachowanie potencjału biologicznego wielkiej liczby gatunków i ekosystemów, a także różnorodność krajobrazu i lepsze warunki produkcji rolniczej, funkcje produkcyjne (gospodarcze), polegające na zdolności do produkcji biomasy i ciągłego powtarzania tego procesu, co umożliwia trwałe użytkowanie drewna i surowców niedrzewnych pozyskiwanych z lasu, w tym użytków gospodarki łowieckiej, a w konsekwencji uzyskiwanie dochodów ze sprzedaży towarów i usług oraz zasilanie podatkiem budżetu państwa i budżetów samorządów lokalnych, funkcje społeczne, które kształtują korzystne warunki zdrowotne i rekreacyjne dla społeczeństwa, wzbogacają rynek pracy, wzmacniają obronność kraju, zapewniają rozwój kultury, nauki oraz edukacji ekologicznej społeczeństwa. Lasy i grunty leśne, których obszar wynosi ,98 ha (stan na r.), stanowią 36,1% powierzchni powiatu. Wskaźnik lesistości dla województwa dolnośląskiego wynosi 29,7%, dla powiatu zaś 36,1% (wg GUS, na koniec 2013 r.), tak więc Powiat Polkowicki zdecydowanie wyróżnia się na tle regionu pod względem lesistości. W strukturze własności przeważają lasy państwowe należące do Nadleśnictw: Głogów, Chocianów, Przemków, Lubin, Legnica i Złotoryja. Zdecydowana większość, bo ponad 97,0% wszystkich gruntów leśnych, stanowią lasy będące własnością Skarbu Państwa zarządzane przez RDLP. Udział prywatnych gruntów leśnych na terenie powiatu wynosi 1,75%, natomiast udział lasów gminnych to 0,4%. Poniższa tabela i mapa charakteryzują powierzchnię gruntów leśnych oraz pozostałych terenów zielonych w powiecie polkowickim, na koniec 2013 r., wg GUS. Jak wynika z przedstawionych danych, najwyższą lesistością charakteryzują się gminy Chocianów i Polkowice. Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

86 Tabela 7 Lesistość Powiatu Polkowickiego Powierzchnia gruntów leśnych ogółem ha 28762, , , ,98 lesistość w % % 35,8 36,0 36,2 36,1 grunty leśne publiczne ogółem ha 28201, , , ,98 grunty leśne publiczne Skarbu Państwa ha 28085, , , ,60 grunty leśne publiczne Skarbu Państwa ha 27887, , , ,46 w zarządzie Lasów Państwowych grunty leśne prywatne ha 561,0 681,0 792,0 784,00 Powierzchnia lasów lasy ogółem ha 27939, , , ,13 lasy publiczne ogółem ha 27378, , , ,13 lasy publiczne Skarbu Państwa ha 27262, , , ,82 lasy publiczne Skarbu Państwa w ha 27064, , , ,68 zarządzie Lasów Państwowych lasy publiczne Skarbu Państwa w zasobie ha 171,0 165,0 165,0 148,32 Własności Rolnej SP lasy publiczne gminne ha 115,9 125,1 124,4 125,31 lasy prywatne ogółem ha - 681,0 792,0 784,00 Powierzchnia gruntów nieleśnych zalesionych i przeznaczonych do zalesienia zalesienia ogółem ha 31,3 0,0 1,7 0,00 zalesienia lasy publiczne ogółem ha 31,3 0,0 1,7 0,00 zalesienia lasy publiczne Skarbu Państwa ha 31,3 0,0 1,7 0,00 zalesienia lasy publiczne Skarbu Państwa ha 31,3 0,0 1,7 0,00 w zarządzie Lasów Państwowych grunty nieleśne przeznaczone do ha 33,0 46,7 46,7 39,68 zalesienia ogółem grunty nieleśne przeznaczone do ha 11,0 24,7 24,7 24,71 zalesienia w zarządzie Lasów Państwowych zalesienia w % powierzchni ogółem % 0,0 0,0 0,0 0,0 Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

87 Rysunek 8 Lesistość Powiatu Polkowickiego Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Ochrona przeciwpożarowa. Lasy na terenie Powiatu Polkowickiego należą do obszarów silnie zagrożonych pod względem pożarowym, są zaliczane do I kategorii zagrożenia. Przyczyną tego jest mała ilość opadów w okresie palności lasu oraz zdecydowana przewaga gatunków iglastych w składzie gatunkowym lasu. Drzewa iglaste zawierają w swoich igłach łatwopalne związki eteryczne, które w razie pożaru podsycają ogień. Obszary o największym potencjalnym zagrożeniu pożarowym występują na obszarach suchych siedlisk borowych w których występuje szybki rozwój pożarów. Na zagrożenie pożarowe duży wpływ mają: - przewaga drzewostanów iglastych, - duża powierzchnia siedlisk borowych, - 60% drzewostanów młodszych klas wieku, - szereg dróg biegnących przez tereny leśne, Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

88 - duża penetracja lasów przez grzybiarzy oraz amatorów owoców runa leśnego, - znaczna liczba granic lasu z użytkami rolnymi, - wypalanie łąk i pól. Aby skutecznie przeciwdziałać pożarom, w lasach wyodrębnione zostały drogi przeciwpożarowe oraz ustanowione zostały punkty poboru wody. Ponadto w okresie największego ryzyka występowania pożarów ustanowiono dyżury obserwacyjne. Obserwatorzy mają kontakt radiowy z pozostałymi obserwatorami. W przypadku wykrycia zagrożenia natychmiast powiadamiana jest Państwowa Straż Pożarna z informacją o miejscu wystąpienia pożaru. Gospodarka łowiecka Gospodarka łowiecka w Lasach Państwowych prowadzona jest na podstawie ustawy z dnia r. Prawo Łowieckie. Łowiectwo zdefiniowane jest tu jako element ochrony środowiska przyrodniczego i w rozumieniu ustawy oznacza ochronę zwierząt łownych i gospodarowanie ich zasobami zgodnie z zasadami ekologii oraz zasadami racjonalnej gospodarki leśnej, rolnej i rybackiej. Całość objętych ustawą przepisów zawiera potwierdzenie wpływu zmieniających się warunków społecznych i gospodarczych na stosunek człowieka do przyrody i łowiectwa, wskazując zarazem na konieczność ochrony i hodowli zwierzyny dla potrzeb ogólnonarodowych. Nadleśnictwa nadzorują prowadzenie gospodarki łowieckiej w obrębie obwodów łowieckich. Na nadzorowanych przez Nadleśnictwa obszarach łowieckich występują następujące gatunki zwierząt łownych: łosie, jelenie, sarny, daniele, jenoty, muflony, dziki, borsuki, lisy, kuny, tchórze, zające, kuropatwy, dzikie kaczki oraz dzikie gęsi. W ramach zagospodarowania obwodów łowieckich pod kątem poprawy warunków bytowania zwierzyny wprowadza się dzikie drzewa owocowe i podszyty, zakłada remizy śródpolne, uprawia poletka łowieckie, utrzymuje się wodopoje oraz szereg urządzeń łowieckich (paśniki, lizawki itp.). Lasy ochronne na terenie Powiatu Polkowickiego Lasy ochronne to lasy pełniące (wyłącznie lub dodatkowo) funkcję pozaprodukcyjne, przyjmują one na terenie powiatu różne funkcje: wodochronne, glebochronne, stanowiące ostoję zwierząt podlegających ochronie gatunkowej, lasy stanowiące drzewostany nasienne, lasy położone na stałych powierzchniach badawczych i doświadczalnych, lasy położone w granicach administracyjnych miast, lasy stanowiące cenne fragmenty rodzimej przyrody. Na terenie Powiatu Polkowickiego lasy ochronne mają powierzchnię oscylującą wokół 50ha. Powierzchnia i zasięg lasów ochronnych zostały określone przez Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa Zarządzeniem Nr 143 z dnia 11 września 1996 r. Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

89 Zagrożenia oraz cele w zakresie poprawy stanu Według nomenklatury leśnej ochronę lasu dzieli się na ochronę przed owadami, zwierzyną oraz patologicznymi grzybami. Obecnie należy dodać do tego działu również ochronę przed ujemnymi skutkami oddziaływania człowieka na las. Czynniki biotyczne Grzyby Całkowitą powierzchnię występowania chorób powodowanych przez grzyby patogeniczne na terenie Nadleśnictw trudno jest ustalić, gdyż szkody występują z reguły pojedynczo i widoczne są w dłuższym przedziale czasowym. Są to głównie szkody powodowane przez hubę korzeni i opieńkową zgniliznę korzeni. Huba korzeni jest szczególnie niebezpieczna na gruntach porolnych porośniętych monokulturami sosnowymi. Owady Do szkodników owadzich m.in. mających gospodarcze znaczenie dla nadleśnictw należy zaliczyć: Szeliniak sosnowy (szkodnik upraw sosnowych, ze względu na przelegiwanie zrębów nie ma obecnie znaczenia), Chrabąszcz majowy (żeruje na korzeniach, znaczenie na gruntach zalesianych i szkółkach leśnych), Brudnica mniszka, Poproch cetyniak, Strzygonia choinówka. Nadleśnictwa odnotowują szkody w drzewostanach dębowych spowodowane występowaniem zwójki dębowej. Zwierzyna Wśród zwierzyny płowej na terenie Nadleśnictw najliczniej występuje jeleń i sarna. Gatunki te wyrządzają szkody gospodarcze szczególnie w uprawach i młodnikach. Jako formę ochrony przed negatywnym skutkiem bytowania zwierząt łownych występujących w zbyt dużej liczbie proponuje się: dostosowanie liczebności zwierzyny płowej do stanu umożliwiającego osiągnięcie założonego celu hodowlanego, zadbanie o właściwe zagospodarowanie leśno-łowieckie miejsc bytowania zwierzyny (w sensie bazy osłonowej i pokarmowej), chemiczne zabezpieczenie upraw, indywidualne zabezpieczenie cennych gatunków drzew, grodzenie upraw najbardziej zagrożonych, w przypadku masowych grodzeń upraw należy pamiętać o pozostawianiu tzw. korytarzy ekologicznych, którymi zwierzyna łowna przemieszcza się w ramach swojego areału osobniczego. W ostatnich latach wzrosło również zagrożenie od dzików, które niszczą nasadzenia produkcyjne. Zagrożeniem jest również bóbr, którego populacja sukcesywnie wzrasta od kilku lat na terenie całej Polski, czego konsekwencją jest niszczenie ogryzanie kory - części odziomkowej niemalże wszystkich gatunków drzew występujących w sąsiedztwie miejsca bytowania bobrów. Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

90 Czynniki abiotyczne Spośród czynników przyrody nieożywionej największe znaczenie mają zagrożenia wywołane zmianami stosunków wodnych, silnie wiejącymi wiatrami (huragany, trąby powietrzne), w mniejszym stopniu zagrożenia związane z ekstremami temperatur (przymrozki wczesne, późne, okiść, listwy mrozowe etc.). Do tej grupy zagrożeń zaliczono także pożary lasu. Opady Głównym czynnikiem kształtującym, jak i wpływającym na kondycję drzewostanów jest ilość opadów. W krótkim okresie czasu ich brak powoduje suszę, w długim zmianę stosunków wodnych. Susza szczególnie niebezpieczna jest na nowo zakładanych uprawach wiosną i wczesnym latem, powodując znaczne ubytki wysadzanych drzew. W starszych drzewostanach susze letnie są bardzo groźne ze względu na zwiększone zagrożenie pożarowe szczególnie w drzewostanach iglastych. Zmiana stosunków wodnych przyczynia się do osłabienia kondycji drzew szczególnie starszych o mniejszych zdolnościach przystosowawczych, które stają się podatne na ataki ze strony szkodników wtórnych oraz grzybów pasożytniczych. Dążyć należy do hamowania spływu i parowana wody z ekosystemów leśnych przez unikanie dużych powierzchni zrębów zupełnych, wprowadzanie podszytów oraz drugiego piętra, pozostawianie pasów ochronnych przy jeziorach, rzekach, bagnach, źródliskach. Wiatry Skutki klęsk żywiołowych spowodowanych huraganowym wiatrem, można na przestrzeni ostatnich lat zaobserwować na obszarze całego kraju. Oprócz szkód klęskowych spowodowanych silnie wiejącym wiatrem w lasach występują także szkody o mniejszym nasileniu, a wywołane działalnością wiatru. Przymrozki Dość poważnym zagrożeniem dla upraw, podrostów i szkółek są przymrozki późne (wiosenne). Przymrozki są przyczyną obumierania młodych pędów i liści, szczególnie dębów i buków. Zagrożenie te występuje corocznie, ale w ostatnich latach nasilają się w związku z przesuwaniem się w kierunku późnej wiosny, a nawet wczesnego lata terminów występowania pierwszych i ostatnich przymrozków wiosennych. Do najbardziej wrażliwych należą dęby i buki. Okres występowania tych przymrozków wypada średnio do 15. V, a wyjątkowo do 25. VI. Przymrozki wczesne (jesienne) nie mają większego znaczenia. Okiść Szkody od okiści dotyczą drzewostanów sosnowych w wieku lat. Mają miejsce zimą (czasami na przedwiośniu) wtedy gdy w wyniku opóźnień w czyszczeniach dochodzi do zbyt dużego zwarcia, a do igieł i gałęzi przykleja się gruba warstwa mokrego, ciężkiego śniegu. Dochodzi wówczas do obłamywania gałęzi, czasami powalania całych drzew. Osłabione drzewa stanowią dogodne warunki rozwoju szkodników wtórnych, grzybów patogenicznych. Korzystniej jest wykonywać czyszczenia i trzebieże częściej i o słabszym nasileniu. Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

91 Czynniki antropogeniczne Do ważnych zagrożeń bezpośredniego negatywnego oddziaływania człowieka na las w Nadleśnictwach położonych na obszarze Powiatu Polkowickiego należą: zaśmiecanie lasu (dzikie wysypiska, zanieczyszczenia poboczy dróg itp.), wzmożona penetracja lasu szczególnie w okresie letnim i przy zbiorze runa leśnego, nielegalne pozyskanie drzewostanu (choinek), dzikie wyrobiska piasku, niszczenie małej infrastruktury, w tym tablic informacyjnych i urządzeń, kradzież drewna, kłusownictwo. Inne zagrożenia dla środowiska przyrodniczego istnienie i tworzenie barier ekologicznych, utrudniających migracje zwierząt, np. drogi, wypalanie ściernisk, poboczy dróg, łąk, znaczny spadek poziomu wód gruntowych (przesuszenie ekosystemów wilgotnych i bagiennych), brak przygotowania właściwej infrastruktury dla miejscowości wypoczynkowych (kanalizacja, zagospodarowanie odpadów), zwiększenie presji na jeziora w tym użyźnianie jezior przez wędkarzy (nęcenie ryb) Turystyka Analiza stanu istniejącego Turystyka i rekreacja z uwagi na dogodne uwarunkowania środowiskowe i klimatyczne tej części regionu, w której położony jest Powiat Polkowicki, jest istotną, choć nie w pełni jeszcze rozwiniętą gałęzią tutejszej gospodarki. Obie te formy mają jednak charakter bardziej lokalny niż masowy. Na terenie Powiatu Polkowickiego ruch turystyczny może być uprawiany w trzech rejonach turystycznych: Bory Dolnośląskie (Przemków i gmina Chocianów oraz nieznaczne części gminy Radwanice i Gaworzyce), Wzgórza Dalkowskie (gmina Gaworzyce, gmina Radwanice, gmina Polkowice, gmina Grębocice (część południowa i południowo-wschodnia), Dolina Odry (gmina Grębocice - część północna i północno-wschodnia). Do podstawowych zalet powiatu predysponujących do rozwoju turystyki i rekreacji należą: położenie powiatu na terenie Przemkowskiego Parku Krajobrazowego i obszarów chronionego krajobrazu, obecność rezerwatów przyrody zajmujących łącznie powierzchnię 1 372,3 ha, Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

92 duży udział lasów oraz jezior, a także terenów nie narażonych na uciążliwości wywoływane przez przemysł i komunikację samochodową, występowanie szeregu zabytków kultury materialnej i sakralnej (m.in. Sanktuarium Maryjne w Grodowcu w gminie Grębocice oraz kościół w Jakubowie gmina Radwanice), będących podstawą do rozwoju ruchu pielgrzymek. Dodatkową atrakcją powiatu jest obecność w okolicach Przemkowa kompleksu dwupoziomowych betonowych bunkrów (na południowy-wschód od miejscowości Wilkocin), będących pozostałością po sowieckim poligonie wojskowym. Obecnie w bunkrach gnieżdżą się nietoperze (ścieżka edukacyjna Tropami zwierząt ). Na terenie powiatu działają następujące ośrodki jazdy konnej: - Gospodarstwo Agroturystyczne Amazonka w Ostaszowie, - Ośrodek Hipoterapii i Sportów Konnych w Sobinie, - Ośrodek Hipoterapii w Polkowicach Dolnych, Ośrodki rekreacji konnej na Wzgórzach Dalkowskich do których należą: - Krzysztof Kazimirowicz, Trzebcz, - Staszak Krzysztof, Jakubów, - Paweł Chrobak, Jakubów - Monika Gutknecht, Nowa Kuźnia Teodorów, - Hipolit Jackiewicz, Sieroszowice, - Boczniewicz Jan, Wilkocin - Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom Specjalnej Troski, Polkowice Dolne. Na terenie Powiatu Polkowickiego w miejscowości Jakubowo w gminie Radwanice swój bieg rozpoczyna Dolnośląska Droga Św. Jakuba. Dolnośląska Droga jest to fragment europejskiej sieci szlaków pątniczych, prowadzących do sanktuarium w Santiago de Compostela w północno-zachodniej Hiszpanii miejsca spoczynku św. Jakuba Apostoła. Od IX w. grób św. Jakuba był jednym z trzech najważniejszych chrześcijańskich ośrodków pielgrzymkowych, obok Jerozolimy i Rzymu. Obecnie Camino przeżywa ponowny rozkwit, gromadząc na szlakach pielgrzymów, którzy pieszo, konno lub rowerem, zmierzają z różnych stron Europy do Santiago de Compostela. Drogowskazem dla pielgrzymów jest symbol św. Jakuba biała lub żółta muszla, zazwyczaj na błękitnym tle. Dolnośląska muszla wzbogacona jest dodatkowo o czerwony krzyż. Poniższa mapa obrazuje Drogi św. Jakuba na terenie Polski Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

93 Rysunek 9 Drogi św. Jakuba na terenie Polski Źródło: Zagrożenia oraz działania w zakresie poprawy stanu negatywnego oddziaływania turystyki na środowisko naturalne Nie ulega wątpliwości fakt, że rozwój sektora turystyki uwarunkowany jest walorami środowiska przyrodniczego, ich jakością oraz atrakcyjnością. Oznacza to, że pogorszenie któregokolwiek z komponentów środowiska może przyczynić się do spowolnienia lub zaprzestania rozwoju turystyki. Należy zatem dążyć do poprawy jakości środowiska, utrzymywania dobrego stanu, oraz właściwego zagospodarowania terenów, aby dziedzictwo przyrodnicze i walory kulturowe mogły posłużyć następnym pokoleniom. Aby tak się stało na terenie Powiatu należy rozwijać sieć ścieżek rowerowych oraz wytyczać nowe trasy turystyczne, które nie będą negatywnie oddziaływać na środowisko. Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

94 3.4. Kopaliny Analiza stanu istniejącego Na terenie Powiatu Polkowickiego działalność górnicza stanowi jeden z najpoważniejszych problemów dla środowiska i mieszkańców. Rejon powiatu jest zasobny w złoża rud miedzi i leży w zasięgu działalności największego zakładu przemysłu miedziowego KGHM Polska Miedź SA. Surowcami współwystępującymi z rudami miedzi są kobalt, molibden, nikiel, ołów, wanad i sól kamienna. W granicach powiatu występują również złoża kruszyw naturalnych: Buczyna i Sieroszowice w gminie Radwanice, w gminie Polkowice złoża: Guzice i Guzice II oraz Żelazny Most, złoże Chocianów II i Chocianowiec w gminie Chocianów; w gminie Przemków złoża: Ostaszów, Wilkocin, Wysoka oraz Przemków ; złoże Grodziszcze w gminie Grębocice. Ponadto na terenie powiatu występują zasoby piasków posadzkowych złoże Sucha Górna w gminie Polkowice o zasobach bilansowych niemal 178 mln m 3, a także surowce ilaste ceramiki budowlanej (złoże Chocianów w gminie Chocianów, o zasobach bilansowych 274 tys. m 3 ). Ochronę złóż kopalin, rozumianą jako racjonalne gospodarowanie ich zasobami i kompleksowe wykorzystanie (w tym kopalin towarzyszących), oraz regulacje dotyczące ochrony kopalin zawarte są w ustawie Prawo geologiczne i górnicze z dnia 4 luty 1994 r. Ochrona udokumentowanych złóż przeznaczonych do eksploatacji może polegać również na wyznaczeniu w planie zagospodarowania przestrzennego terenu objętego zakazem zabudowy i/lub zalesień. Za kształtowanie polityki ochrony złóż kopalin i gospodarowanie zasobami surowców odpowiedzialni są Minister Środowiska, marszałkowie i starostowie. Zgodnie z treścią w/w ustawy (art. 15.) poszukiwanie lub rozpoznawanie złóż kopalin, wydobywanie kopalin ze złóż, bezzbiornikowe magazynowanie substancji w górotworze oraz składowanie odpadów w podziemnych wyrobiskach górniczych oraz poszukiwanie i wydobywanie surowców mineralnych znajdujących się w odpadach powstałych po robotach górniczych oraz po procesach wzbogacania kopalin, wymaga koncesji udzielonej przez właściwy organ. Przedsiębiorca wydobywający kopalinę oraz przedsiębiorca wydobywający surowiec mineralny z odpadów po robotach górniczych lub procesach wzbogacania kopalin uiszcza opłatę eksploatacyjną (art. 84.), którą wymierza właściwy organ koncesyjny w zależności od ilości wydobytej kopaliny albo surowca mineralnego. Zgodnie z art. 86. naliczona opłata w 60 % stanowi dochód gminy, na terenie której prowadzona jest działalność, w 40 % natomiast dochód Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Jednocześnie ustawa określa dwie możliwości postępowania w razie stwierdzenia wydobywania kopaliny bez wymaganej koncesji: z jednej strony określa jakie należy zastosować opłaty (dział IV, art. 85a) a po drugie wprowadza sankcje karne (dział VII, art. 118, 119, 119a). Na terenie powiatu stwierdza się przypadki zarobkowego wydobywania kopalin pospolitych ze złóż bez wymaganej Prawem geologicznym i górniczym koncesji. Na poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin pospolitych na powierzchni nie przekraczającej 2 ha i przewidywanym rocznym Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

95 wydobyciu nie przekraczającym m 3 udziela koncesji Starosta (po uzgodnieniu z właściwym Wójtem, Burmistrzem lub Prezydentem miasta, biorąc pod uwagę miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego). Starosta Polkowicki, w porozumieniu z właściwymi organami, prowadzi postępowania administracyjne w sprawach wydobywania kopalin bez wymaganej ustawą koncesji. Wydobywanie kopalin wiąże się z powstawaniem szkód w środowisku. Zgodnie z art. 126 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r., podejmujący eksploatację złóż kopaliny lub prowadzący tę eksploatację jest obowiązany przedsięwziąć środki niezbędne do ochrony zasobów złoża, jak również do ochrony powierzchni ziemi oraz wód powierzchniowych i podziemnych, sukcesywnie prowadzić rekultywację terenów poeksploatacyjnych oraz przywracać do właściwego stanu inne elementy przyrodnicze. Wydobywanie kopalin systemem odkrywkowym powoduje degradację powierzchni terenu i praktycznie prace rekultywacyjne po zakończonej eksploatacji w niewielkim stopniu łagodzą przeobrażenia spowodowane wydobywaniem kopalin. W przypadku złóż eksploatowanych systemem odkrywkowym istotne jest maksymalne wykorzystanie zasobów w granicach udokumentowania, a następnie skuteczna i właściwa, z punktu widzenia gospodarki przestrzennej i ochrony środowiska rekultywacja wyrobiska. Obowiązki te głównie ciążą na użytkowniku złoża, natomiast rolą administracji publicznej jest określenie warunków prowadzenia eksploatacji, jej zakończenia i rozliczenia. Ustawa Prawo ochrony środowiska nakłada na podejmującego eksploatację złoża lub prowadzącego eksploatację obowiązek sukcesywnego prowadzenia rekultywacji terenów poeksploatacyjnych oraz przywracania do właściwego stanu inne elementy przyrodnicze. Sposoby zagospodarowania terenów po wyrobiskach kruszyw naturalnych są następujące: - jeżeli są suche ukształtowanie terenu w sposób możliwie naturalny, odtworzenie warstwy gleby, zalesienie lub wykorzystanie rolnicze. W szczególnych przypadkach możliwe jest wypełnienie wyrobiska odpadami obojętnymi, - jeżeli eksploatacja odbywała się poniżej zwierciadła wody preferowana jest rekultywacja w kierunku wodnym tj. powstawanie oczek wodnych na cele rekreacyjne, kąpielisk, wędkowania itp. Podziemna eksploatacja rud miedzi na terenie Powiatu Polkowickiego powoduje powstawanie wielu problemów środowiskowych na obszarach i terenach górniczych. Skutki podziemnej eksploatacji górniczej na powierzchnię terenu obserwuje się jako wpływy: - bezpośrednie pochodzące od wybierania złoża i likwidowania pustki eksploatacyjnej (deformacje ciągłe), - pośrednie, które związane są z odwodnieniem warstw czwarto- i trzeciorzędowych na skutek działalności górniczej (obniżenia), - dynamiczne spowodowane wstrząsami górniczymi. Podziemna eksploatacja górnicza powoduje deformacje powierzchni terenu odpowiadające I, II, III, IV lub V kategorii terenu górniczego (przy czym w przypadku V, najgorszej kategorii, nie Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

96 zaleca się wznoszenia nowych obiektów budowlanych). Szkody w obiektach budowlanych oraz sieciach infrastruktury są wynikiem bezpośrednich i dynamicznych wpływów eksploatacji górniczej. Ocenę oddziaływania intensywności drgań powstających podczas eksploatacji na: budynki, obiekty infrastruktury podziemnej oraz odczuwalność drgań przez ludzi, przedstawia się według czterostopniowej skali GSI Eksploatacja podziemna wpływa ponadto na zmiany stosunków wodnych powodując zalewiska terenowe i podtopienia gruntu oraz na zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego związane z emisją z szybów wydechowych z systemu wentylacyjnego kopalni. Eksploatacja złóż powinna odbywać się w sposób możliwie najmniej uciążliwy dla środowiska naturalnego oraz mieszkańców. Działania prowadzące do wyeliminowania lub zminimalizowania negatywnych skutków prowadzenia działalności górniczej stanowią jeden z priorytetów ochrony środowiska w powiecie. Podmiotem odpowiedzialnym za ww. działania jest przede wszystkim KGHM Polska Miedź S.A. Ujemne efekty zewnętrzne generowane przez działalność KGHM Polska Miedź S.A. są redukowane do osiągalnego technicznie i ekonomicznego minimum. Minimalizowane będą przyczyny i skutki szkód górniczych. Planowane jest m.in. rozszerzenie systemu pomocy w stwierdzaniu i usuwaniu szkód górniczych wraz z rozszerzeniem systemu monitoringu wpływu działalności górniczej na środowisko naturalne. Będzie prowadziło się bieżące konsultacje z KGHM Polska Miedź S.A. w sprawach związanych z zaistniałymi i potencjalnymi szkodami górniczymi. Ochrona złóż i obszarów perspektywicznych powinna polegać na uwzględnianiu tych obszarów w planach zagospodarowania przestrzennego i gminnych studiach uwarunkowań w postaci zapisów uniemożliwiających zagospodarowanie tych terenów w sposób trwały, wykluczający potencjalną eksploatację surowców. Zgodnie z art. 64 ust. 1 ustawy Prawo Geologiczne i Górnicze, przedsiębiorca sporządza plan ruchu zakładu górniczego na podstawie warunków określonych w koncesji oraz projekcie zagospodarowania złoża. Plan ruchu zakładu górniczego określa szczegółowe przedsięwzięcia niezbędne w celu zapewnienia: 1) bezpieczeństwa powszechnego, 2) bezpieczeństwa pożarowego, 3) bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników zakładu górniczego, 4) prawidłowej i racjonalnej gospodarki złożem, 5) ochrony środowiska wraz z obiektami budowlanymi, 6) zapobiegania szkodom i ich naprawiania. Według art. 64 ust. 4 Prawa Geologicznego i Górniczego, plan ruchu zakładu górniczego podlega zatwierdzeniu, w drodze decyzji, przez właściwy organ nadzoru górniczego, natomiast wydanie ww. decyzji, wymaga uprzedniego przedłożenia przez przedsiębiorcę opinii właściwego wójta, burmistrza lub prezydenta miasta (art. 64 ust. 5). Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

97 Zagrożenia oraz działania w zakresie poprawy stanu Wydobycie kopalin może mieć niekorzystny wpływ na środowisko, w szczególności na wody podziemne oraz degradację terenów. Należy zatem prowadzić działania monitorujące i prowadzące do zrównoważonego rozwoju poprzez racjonalne wydobycie i użytkowanie kopalin. Bardzo istotny jest fakt, że wykorzystanie gospodarcze zasobów kopalin stoi często w konflikcie z pozostałymi zasobami przyrody. Kształtowanie polityki w zakresie ich zagospodarowania wymaga wspólnych działań podmiotów gospodarczych, samorządów lokalnych oraz organów administracji publicznej. 4. Stan środowiska 4.1. Powietrze atmosferyczne Analiza stanu istniejącego Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz. U r. poz ze zm.), Dolnośląski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska dokonał w 2015r. oceny poziomu substancji w powietrzu za 2014 r. w strefach województwa dolnośląskiego. Odrębnie, dla każdej substancji dokonano klasyfikacji stref, w których poziom odpowiednio: przekracza poziom dopuszczalny powiększony o margines tolerancji - klasa C. mieści się pomiędzy poziomem dopuszczalnym, a poziomem dopuszczalnym powiększonym o margines tolerancji - klasa B, nie przekracza poziomu dopuszczalnego - klasa A, przekracza poziom docelowy - klasa C, nie przekracza poziomu docelowego - klasa A, przekracza poziom celu długoterminowego - klasa D2, nie przekracza poziomu celu długoterminowego - klasa D1. W raporcie uwzględniono wszystkie zanieczyszczenia, dla których w świetle przepisów prawa krajowego istnieje obowiązek prowadzenia oceny: dwutlenek siarki (SO 2 ), dwutlenek azotu (NO 2 ), tlenki azotu (NO x ), tlenek węgla (CO), benzen (C 6 H 6 ), ozon (O 3 ), pył PM 10, zawartość ołowiu (Pb), arsenu (As), kadmu (Cd), niklu (Ni) i benzo(a)pirenu w pyle PM 10 oraz pył PM2,5. Ocenę za 2014r. wykonano według układu stref w województwie: aglomeracja wrocławska, miasto Legnica, miasto Wałbrzych, strefa dolnośląska - stanowiąca pozostały obszar województwa. Zgodnie z tak przyjętym podziałem, Powiat Polkowicki podlega rocznej ocenie, jakości powietrza jako jeden z obszarów strefy dolnośląskiej. Jak wynika z analizy danych o emisjach WIOŚ we Wrocławiu, na obszarze Powiatu Polkowickiego w łącznej emisji dwutlenku siarki (SO 2 ) do powietrza największy wpływ mają niskie emitory związane Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

98 z sektorem przemysłowo-energetycznym. W przypadku zanieczyszczenia powietrza dwutlenkiem azotu (NO 2 ) widoczny jest dominujący wpływ emisji pochodzącej z tak zwanych źródeł liniowych związanych z transportem samochodowym. W łącznej emisji tlenku węgla (CO), pyłu zawieszonego PM 10 oraz zawartego w nim benzo(a)pirenu, największy udział ma emisja niska z sektora komunalno-bytowego. W ograniczaniu zagrożeń pyłem PM 10 i benzo(a)piranem, istotne jest zwrócenie uwagi na problem emisji niskiej, wynikający między innymi ze stosowania w paleniskach domowych paliwa złej jakości czy też spalania odpadów, które mogą powodować występowanie lokalnych zagrożeń. Ograniczenie tego typu zagrożeń wymaga ciągłej edukacji ekologicznej oraz stwarzania zachęt ekonomicznych do stosowania paliw mniej szkodliwych dla środowiska (gaz, olej opałowy). Według danych Urzędu Statystycznego w 2014 r. emisja zanieczyszczeń do atmosfery na obszarze województwa dolnośląskiego z zakładów zaliczanych do szczególnie uciążliwych wyniosła Mg, natomiost emisja w Powiecie Polkowickim w 2014 r. wyniosła Mg co stanowi 1.31% w stosunku do województwa. W poniższej tabeli przedstawiono emisje z terenu Powiatu Polkowickiego, na tle województwa dolnośląskiego. Tabela 8 Emisja zanieczyszczeń powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych na terenie Powiatu Polkowickiego [tys. Mg] Ze spalania paliw [Mg] Zanieczyszczenia gazowe [Mg] ogółem W tym zanieczyszczenia powietrza zatrzymane [% wytworzonych] SO 2 NO x CO 2 pyłowe gazowe Województwo ,9 93 Powiat ,1 10,3 Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych Zakłady, które mają znaczący udział w emisji zanieczyszczeń do atmosfery zostały przedstawione poniżej: DECYZJE STAROSTY POLKOWICKIEGO ZEZWALAJĄCE NA WPROWADZANIE GAZÓW I PYŁÓW DO POWIETRZA (obowiązujące wg stanu na dzień r.) Lp. Miejscowość Nazwa podmiotu (rodzaj instalacji) 1. Volkswagen Motor Polska Polkowice Sp. z o.o. ul. Strefowa 1, Polkowice 2. Polkowice Dolnośląska Fabryka Maszyn ZANAM-LEGMET Sp. z o.o. ul. Kopalniana 7, Polkowice 3. ROYAL EUROPA Polkowice ul. Royal 1, Polkowice (producent materiałów budowlanych) Nr decyzji Data wydania Data ważności SR r r. SR /09 SR SR / r r r r r. Uwagi Dec. zmieniająca Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

99 4. ENERGETYKA Sp. z o.o. Polkowice ul. Marii Skłodowskiej- Curie 58, Lubin Pozwolenie zintegrowane - wydane dla Elektrociepłowni EC-2 ul. Kopalniana 1, Polkowice wchodzącej w skład Energetyki Sp. z o. o. zezwalające na prowadzenie instalacji do energetycznego spalania paliwa węglowego o nominalnej mocy przekraczającej 50MW t 5. Polkowice Energetyka Sp. z o.o. ul. M. Skłodowskiej-Curie 58, Lubin Udzielenie zezwolenia na udział we wspólnotowym systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych dla Elektrociepłowni EC-2 Polkowice należącej do Energetyki Sp. z o.o. ul. M. Skłodowskiej-Curie 58, Lubin 6. Przemków MULTIMET Sp. z o.o. ul. Fabryczna 10, Przemków (wyroby niezbędne do procesów spawalniczych) 7. Fabryka Obuwia CCC Polkowice ASPENT R. Procyszyn zmiana nazwy na : CCC FACTORY Sp. z o.o. ul. Strefowa 9, Polkowice 8. Wierzchowice Wytwórni Mas Bitumicznych w Wierzchowicach należąca do Przedsiębiorstwa Budownictwa Drogowego Spółka z o.o. w Głogowie przy ul. Mickiewicza Trzebcz Przedsiębiorstwo Budowy Kopalń PeBeKa S.A. w Lubinie ul. Marii Skłodowskiej- Curie 58, Lubin Oddział Prefabrykacji w Trzebczu 10. Polkowice Biuro Handlowe RUDA Trading International - Jacek Ruda Oddział Serwisowo-Remontowy w Polkowicach (sprzedaż maszyn, remonty maszyn górniczych oraz SR /06 SR /08 SR /09 SR r r r r r. czas nieoznaczony SR r r. SR r r. SR 76442/3/01 SR / r r. SR / r r. SR /09 SR SR r r Dec. zmieniająca Dec. zmieniająca Dec. zmieniająca r r. Dec. zmieniająca r. SR / r r. Dec. zmieniające Dec. zmieniające Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona

100 działalność w zakresie produkcji i montażu maszyn) 11. Chocianów Zakładu Produkcji Spożywczej RAG Górzyńscy Spółka Jawna ul. Kościuszki 12, Lubin Oddział w Chocianowie ul. Głogowska 12 (produkcja i dystrybucja chleba, bułek, ciastek, herbatników i innych wyrobów cukierniczych) 12. Polkowice SYSTEMY I TECHNOLOGIE Sp. z o.o. ul. Kopalniana 7, Polkowice (Producent prefabrykatów polimerobetonowych, odwodnienia liniowe, odwodnienia mostowe, pokrywy wpustów ulicznych) 13. ZŁOM-TRANS Sp. z o.o. Kurów Wielki Bartoszów 24, Legnickie Pole Zakład Przetopu Złomu Aluminium w Kurowie Wielkim 14. Polkowice SANDEN MANUFACTURING POLAND Sp. z o.o. ul. Fabryczna Polkowice (produkcja kompresorów do klimatyzacji samochodowych) 15. Polkowice DYKERHOFF BETON POLSKA Sp. z o.o Sitkówka-Nowiny ul. Zakładowa 3 Zakład Produkcyjny w Polkowicach, ul. Działkowa 8, Polkowice (materiały budowlane) 16. Polkowice Korporacja Budowlana BUDMAX Sp. z o.o. ul. Działkowa 2, Polkowice Zakład Uwęglania Biomasy Roślinnej 17. Przemków DZTO Hydro-Top Sp. z o.o. w Kożuchowie Odlewnia żeliwa w Przemkowie, ul. Wielkie Piece 19, Przemków Zm. nazwy na: Odlewnia żeliwa HYDRO- SR r r. SR SR r r r. SR / r r. SR r r. SR / r r. SR /07 SR /08 SR /09 SR / r r r r r r. Dec. zmieniająca Dec. zmieniająca Dec. zmieniająca Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 100

101 TOP Sp. z o.o. ul. Wielkie Piece 19, Przemków 18. Polkowice - Sieroszowice POL-MIEDŻ TRANS Sp. z o.o. ul. M. Skłodowskiej-Curie 190, Lubin (kompleksowa obsługa transportowa innych Zakładów (Oddziałów) wchodzących w skład KGHM Polska Miedż S.A. 19. Polkowice KGHM PM S.A. ul. M. Skłodowskiej-Curie 48, Lubin Udzielenie zezwolenia na udział we wspólnotowym systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych dla Bloku Gazowo-Parowego w Polkowicach SR / r r. SR SR r r r. Dec. zmieniająca 20. Polkowice KGHM PM S.A. ul. M. Skłodowskiej-Curie 48, Lubin pozwolenie zintegrowane na prowadzenie instalacji do energetycznego spalania paliwa o nominalnej mocy przekraczającej 50MWt Blok Gazowo-Parowy zlokalizowany w Polkowicach, ul. Kopalniana 1 Źródło:Starostwo Powiatowe w Polkowicach SR SR r r r. czas nieoznaczony Dec. zmieniająca Powyższe dane odnoszą się do nowych zakładów, posiadających uregulowany stan formalno prawny w zakresie emisji pyłów i gazów pozwolenia wydane przez Starostę Polkowickiego na wniosek. Ocenę poziomu substancji w powietrzu na obszarze Powiatu Polkowickiego dokonano na podstawie funkcjonującego w 2014 r. systemu oceny jakości powietrza, szczegółowo określonego w Ocenie poziomów substancji w powietrzu oraz wyniki klasyfikacji stref województwa dolnośląskiego za 2014 rok". Na system taki składały się: pomiary automatyczne i manualne w stałych punktach, pomiary pasywne w stałych punktach oraz metody obiektywnego szacowania i obliczenia rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w powietrzu Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 101

102 Lista zanieczyszczeń uwzględnionych w ocenie rocznej dokonywanej pod kątem spełnienia kryteriów określonych w celu ochrony zdrowia ludzi obejmuje: benzen C 6 H 6, dwutlenek azotu NO 2, dwutlenek siarki SO 2, tlenek węgla CO, ozon O 3, pył zawieszony PM10, ołów Pb w pyle PM10, arsen As w pyle PM10, nikiel Ni w pyle PM10, kadm Cd w pyle PM10, benzo(a)piren w pyle PM10, pył zawieszony PM2.5. Do zanieczyszczeń uwzględnionych w ocenie rocznej dokonywanej pod kątem spełnienia kryteriów określonych w celu ochrony roślin zalicza się: dwutlenek siarki SO 2, tlenki azotu NO x. W ocenie dla tej części strefy dolnośląskiej wykorzystano wykonywane przez WIOŚ we Wrocławiu obliczenia rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w powietrzu. Na potrzeby obliczeń wykorzystano dane uzyskane w ramach inwentaryzacji emisji punktowej (pochodzącej z przemysłu), powierzchniowej (procesy grzewcze z sektora komunalno-bytowego) oraz liniowej (transport samochodowy) oraz dane meteorologiczne. W Powiecie Polkowickim pomiary wykonywane są w Polkowicach, przy ul. Kasztanowej. Roczna ocena, jakości powietrza dla poszczególnych zanieczyszczeń dla strefy dolnośląskiej za rok Klasyfikacja stref- zanieczyszczenia: S0 2, N0 2, NO x, PM10, PM2,5, O 3, C 6 H 6, CO, As, Cd, Ni, Pb, B(a)P W przeprowadzonej w 2014 r. klasyfikacji strefy dolnośląskiej dla zanieczyszczeń: SO 2, NO 2, NO x, PM 2,5, C 6 H 6, CO, Cd, Ni i Pb strefa dolnośląska, w skład której wchodzi Powiat Polkowicki, ze względu na ochronę zdrowia otrzymała klasę A dla SO 2, NO 2, CO, C 6 H 6, PM2,5 Pb, Cd, Ni. Dla klasy A nie są wymagane działania naprawcze. Ze względu na przekroczenia PM10, As, B(a)P, O 3 strefa dolnośląska otrzymała klasę C, co w konsekwencji stwarza potrzebę działań naprawczych mających na celu poprawę jakości powietrza ze względu na ochronę zdrowia ludzi Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 102

103 Tabela 9 Wynikowe klasy strefy dolnośląskiej dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w ocenie rocznej za 2014r. dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia Nazwa strefy Kod strefy Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszczeń dla obszaru całej strefy SO 2 NO 2 CO C 6 H 6 PM10 PM2,5 Pb As Cd Ni B(a)P O 3 Strefa dolnośląska PL0201 A A A A C A A C A A C C Żródło: WIOŚ Wrocław Ze względu na ochronę roślin w strefie dolnośląskiej nie wystąpiły przekroczenia poziomów dopuszczalnych dla dwutlenku siarki i tlenków azotu. Natomiast wystąpiło przekroczenieozonu dla którego wyznaczono klasę C. Tabela 10 Wynikowe klasy strefy dolnośląskiej dla poszczególnych zanieczyszczeń uzyskane w ocenie rocznej dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony roślin - według oceny rocznej za 2014 r. Nazwa strefy Kod strefy Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszczeń w strefie SO 2 NO X O 3 Strefa dolnośląska PL0204 A A C Żródło: WIOS Wrocław W 2014 roku zagrożenia jakości powietrza w województwie dolnośląskim dotyczyły pyłu PM10, As, benzo(a)piranu oraz O 3. Przypisanie całej strefie dolnośląskiej klasy C dla ww. zanieczyszczeń nie oznacza, że przekroczenia dla tego zanieczyszczenia występują na całym obszarze strefy. Oznacza to, że na obszarze strefy dolnośląskiej są miejsca wymagające podjęcia działań na rzecz poprawy jakości powietrza w celu przywrócenia obowiązujących standardów. Obszarami przekroczeń poziomu docelowego są głównie większe miasta powiatów o dużych skupiskach ludności, w których istotny wpływ na jakość powietrza ma emisja powierzchniowa związana z indywidualnym ogrzewaniem mieszkań Zagrożenia oraz działania w zakresie poprawy stanu Badania monitoringowe prowadzone przez WIOŚ we Wrocławiu na terenie strefy dolnośląskiej w skład której wchodzi Powiat Polkowicki, wskazują przekroczenia wartości dopuszczalnych dla pyłu PM10, As, benzo(a)piranu oraz O 3. Duży wpływ na jakość powietrza, a co za tym idzie na przekroczenia ww. parametrów, ma szczególnie w miastach, tzw. niska emisja. Niska emisja pochodzi ze źródeł takich jak: paleniska domowe, małe kotłownie, warsztaty rzemieślnicze. Występuje Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 103

104 szczególnie na terenach o nierozwiniętej sieci ciepłowniczej oraz na obszarach, których nie obejmują centralne systemy ciepłownicze, zwłaszcza na obszarach wiejskich. Jej oddziaływanie odzwierciedla się wzrostem stężeń zanieczyszczeń gazowych i pyłu zawieszonego w sezonie grzewczym. Drugim problemem wskazanym w raportach WIOŚ w strefie dolnośląskiej jest przekroczony poziom ozonu. Problem ten najbardziej widoczny jest w miastach takich jak Polkowice i w rejonach tras o dużym natężeniu ruchu np. droga krajowa nr 3. W wyniku spalania paliw w silnikach samochodowych do atmosfery przedostają się zanieczyszczenia gazowe: tlenki azotu, tlenek węgla, dwutlenek węgla i węglowodory aromatyczne (szczególnie benzen) oraz pyły zawierające m.in. związki: ołowiu, kadmu, niklu i miedzi. To właśnie te zanieczyszczenia w wyniku przemian fotochemicznych są odpowiedzialne za występowanie ozonu troposferycznego. W zwiazku z powyższym zasadne jest podjęcie działań na rzecz ograniczenia zanieczyszczeń komunikacyjnych na terenie Powiatu Polkowickiego. Działania, które powinny zostać podjęte na terenie Powiatu Polkowickiego mające na celu wyeliminowanie zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego to: - podjęcie wszelkich możliwych czynności, które przyczynią się do obniżenie stężeń zanieczyszczeń w powietrzu do wartości dopuszczalnych, - realizacja działań na rzecz obniżenia niskiej emisji, -sukcesywne ograniczenie emisji do powietrza ze wszystkich źródeł, w szczególności z palenisk domowych oraz transportu Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 104

105 4.2. Wody powierzchniowe i podziemne Na terenie Powiatu Polkowickiego tereny zajęte przez wody powierzchniowo płynące i stojące wynoszą 1013,5ha, co stanowi ok. 1,3% powierzchni obszaru powiatu. Poniższa mapa obrazuje stan wód powierzchniowych na terenie Powiatu Polkowickiego. Rysunek 10 Wody powierzchniowe na terenie Powiatu Polkowickiego Analiza stanu istniejącego Wody powierzchniowe płynące Łącznie na terenie Powiatu Polkowickiego wody powierzchniowe zajmują 1 013,5 ha, co stanowi 1,3 % powierzchni powiatu. Gminy Chocianów, Przemków oraz Radwanice stanowią zlewnię rzeki Szprotawy. Przez Gminę Grębocice przepływa Moskorzynka oraz Rudna. Rzeka Rudna jest ciekiem II rzędu, lewostronnym dopływem Odry, do której uchodzi na 391,6 km. Całkowita długość rzeki wynosi 31,3 km, a powierzchnia dorzecza 394,4 km 2. W środkowym biegu Rudna jest w oddziaływaniu wód infiltracyjnych ze zbiornika odpadów poflotacyjnych Żelazny Most położonego w zlewni potoku Kalinówka, który uchodzi do Rudnej w km 25,5 biegu rzeki. Po wybudowaniu zbiornika górna część zlewni Kalinówki wraz z wodami nadosadowymi systemem rurociągów prowadzi swoje wody bezpośrednio do Odry powyżej mostu drogowego w Głogowie Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 105

106 Skutkiem budowy zbiornika zlewnia Kalinówki tocząca swe wody do Rudnej zmalała do 4,6 km 2. W okolicy składowiska występuje bogata sieć cieków wodnych. Od wschodniej i północno-wschodniej strony składowiska przepływa rzeka Rudna, od północnej płynie rzeka Moskorzynka, w południowej części jest rzeka Lipówka. Od strony zachodniej znajduje się rzeka Żdżerowita i Kalinówka Zachodnia. Teren ten poprzecinany jest licznymi potokami i rowami. Rzeka Rudna narażona jest również na powierzchniowe spływy zanieczyszczeń biogennych i organicznych z terenów wiejskiej zabudowy mieszkalno-gospodarczej oraz gruntów rolnych. Rzeka Szprotawa jest ciekiem III rzędu prawobrzeżnym dopływem Bobru, do którego uchodzi na 97,5 km. Źródła jej znajdują się we wsi Ogrodzisko, gmina Chocianów. Długość całkowita rzeki wynosi 57,6 km a powierzchnia dorzecza 869,5 km 2. Powyżej Przemkowa Szprotawa przepływa przez duże obszary bagien i stawów. Źródłem zanieczyszczeń wód rzeki są wprowadzane do nich ścieki ze źródeł punktowych oraz spływy powierzchniowe z pól uprawnych. Od momentu wprowadzenia Ramowej Dyrektywy Wodnej (RDW) podstawową jednostką hydrograficzną, dla której określa się stan wód jest tzw. jednolita część wód. Jednolita część wód powierzchniowych (JCWP) to oddzielny i znaczący element wód powierzchniowych, taki jak: struga, strumień, potok, rzeka, kanał lub ich część, jezioro lub inny naturalny zbiornik, sztuczny zbiornik wodny, morskie wody wewnętrzne, wody przejściowe lub przybrzeżne. Na potrzeby opracowywania planów gospodarowania wodami i ich aktualizacji jednolite części wód powierzchniowych zostały zgrupowane w scalone części wód powierzchniowych (SCWP). Powiat Polkowicki znajduje się w granicach scalonych części wód o nr: SO0609 oraz SO Ocena jakości wód płynących W 2007 r. w wodach rzeki Rudna i jej dopływach odnotowano podwyższone zawartości parametrów zasolenia. W środkowym biegu rzeka jest w oddziaływaniu wód infiltracyjnych ze zbiornika odpadów poflotacyjnych Żelazny Most. Wartości przewodności w badanych przekrojach rzeki mieściły się w granicach od 1056 μs/cm do 1199 μs/cm odpowiadając III klasie, substancje rozpuszczone od 830 mg/l do 918 mg/l odpowiadając IV klasie. W grupie wskaźników tlenowych najniższe wartości tlenu rozpuszczonego (4,2 mg O 2 /l) mieszczące się w klasie IV odnotowano w przekroju ujściowym rzeki. Stężenia parametrów fizycznych i biogennych były na poziomie I i II klasy jakości z wyjątkiem azotanów i azotu ogólnego w punkcie poniżej Moskorzynki i Kalinówki, gdzie wartości tych zanieczyszczeń odpowiadały III klasie jakości. Analiza wyników badań z lat w przekroju poniżej ujścia Kalinówki i Moskorzynki wykazała wzrost w 2006 r., w porównaniu do lat ubiegłych, wartości średniorocznych wskaźników: barwy, zapachu, zawiesiny ogólnej, ChZTMn, ogólnego węgla organicznego i wskaźników biogennych; natomiast liczba bakterii grupy coli wykazała spadek. W 2007 r. rzeki Kalinówka i Moskorzynka, wprowadzały do Rudnej wody o wysokiej zawartości substancji rozpuszczonych i przewodności. Stężenia tych zanieczyszczeń przekraczały wartość graniczną określoną dla klasy V. W grupie Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 106

107 wskaźników fizycznych zawartość zawiesiny ogólnej w punkcie na rz. Moskorzynka odpowiadała IV klasie i wynosiła 51 mg/l, natomiast w punkcie na rz. Kalinówka wynosiła 28 mg/l i mieściła się w III klasie. Stężenia substancji biogennych w przekroju ujściowym rz. Kalinówki odpowiadały I i II klasie, w przekroju na rz. Moskorzynce większość wskaźników biogennych odpowiadała III klasie. Wskaźnik zanieczyszczenia związkami organicznymi BZT5 w obu punktach ujściowych nie przekraczał norm ustalonych dla III klasy. W 2007 r. wody rzeki Szprotawy w badanym przekroju charakteryzowały się wysokimi wartościami substancji biogennych: amoniaku, azotu Kjeldahla i fosforanów przekraczającymi dopuszczalne normy dla klasy V. Odnotowano tu również przekroczenie wartości granicznych dla klasy V tlenu rozpuszczonego (2,6 mg/l), stężenia pozostałych badanych wskaźników tlenowych: BZT5 i ogólnego węgla organicznego mieściły się w klasie IV. Wartości parametrów zasolenia utrzymywały się na poziomie II i III klasy i tak: wartości przewodnictwa wynosiły 971μS/cm, substancji rozpuszczonych 742 mg/l. Wskaźniki fizyczne odpowiadały warunkom określonym dla I klasy jakości. Badana prowadzone w 2007 r. na dopływach Szprotawy w przekrojach ujściowych na rzekach: Szprotawicy, Kanale Północnym, Kłębanówce i Chocianowskiej Wodzie wykazały, że we wszystkich punktach stwierdzono w wodach wysokie wartości substancji organicznych i biogennych. Stężenia ogólnego węgla organicznego w większości punktów odpowiadała klasie V. Najwyższą wartość 25,9 mg /l odnotowano w przekroju ujściowym rzeki Szprotawicy, najniższą 17,7 mg/l w przekroju ujściowym rzeki Kłębanówki. Wody w badanych przekrojach ujściowych charakteryzowały się bardzo niską zawartością tlenu rozpuszczonego, wartości tego wskaźnika w większości punktów odpowiadały klasie V i mieściły się między 1,6 mg O 2 /l a 4,9 mg O 2 /l. W grupie zanieczyszczeń związkami biogennymi najwyższe stężenia odnotowano w przekroju rzeki Chocianowska Woda, stężenia związków azotu i fosforu przekraczały wartość graniczną dla klasy V. Zasolenie wód rzeki w badanych przekrojach ujściowych utrzymywało się na poziomie II i III klasy. Analiza wyników badań z lat w przekroju poniżej Chocianowskiej Wody wykazała, że w 2006 r. wzrosły wartości: barwy, zapachu, ChZTMn, ogólnego węgla organicznego, zasadowości ogólnej, liczby bakterii grupy coli typu fekalnego i grupy coli; odnotowano natomiast spadek wartości tlenu rozpuszczonego, wskaźników biogennych (z wyjątkiem azotynów) i wskaźników zasolenia (z wyjątkiem zasadowości). Wartości średnioroczne odczynu, azotynów, wapnia, magnezu i fluorków w omawianych latach utrzymywały się na zbliżonym poziomie. Stan fizykochemiczny wód badanych w punktach pomiarowo kontrolnych w 2008 roku pozwolił zaklasyfikować wody we wszystkich badanych przekrojach do III klasy Wody podziemne Powiat Polkowicki położony jest w regionie hydrogeologicznym: wielkopolskim (VI) i wrocławskim (XV), wg Atlasu hydrogeologicznego Polski (1995 r.) Ze względu na zasoby, jakość wody oraz jej dostępność największe znaczenie dla powiatu mają wody czwartorzędowego poziomu wodonośnego. Wodonośne utwory czwartorzędu wykształcone są jako piaski i żwiry wodnolodowcowe oraz piaski rzeczne. Charakterystyczną cechą dla wielopoziomowych zbiorników wód podziemnych Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 107

108 tego obszaru jest występowanie nieciągłości warstw ekranujących, co warunkuje istnienie lokalnych powiązań hydraulicznych pomiędzy poszczególnymi zwierciadłami. Zjawisko to jest typowe w szczególności dla wód utworów czwartorzędowych na terenie gminy Polkowice. Użytkowe poziomy wodonośne nie są całkowicie izolowane od powierzchni terenu, przez co narażone są na przenikanie do nich zanieczyszczeń. W związku z dość dobrze wykształconym czwartorzędowym poziomem wodonośnym na terenach powiatu występuje duża ilość ujęć wodnych. Trzeciorzęd reprezentowany jest tu głównie przez piaski kwarcytowe. Rysunek 11 Lokalizacja JCWPd na terenie Powiatu Polkowickiego Źródło: Opracowanie własne Na terenie Powiatu Polkowickiego położone są trzy Główne Zbiorniki Wód Podziemnych: GZWP nr 314 czwartorzędowy (Pradolina rzeki Odry) obejmujący zachodnią cześć gminy Grębocice. Zajmuje on powierzchnię 347 km 2, a jego szacunkowe zasoby dyspozycyjne wynoszą 80 tys. m 3 /d. Zbiornik ma charakter porowy, średnia głębokość ujęć wód podziemnych wynosi m, gromadzi wody klasy Ic, Id (wg. A. Macioszczyka); GZWP nr 315 czwartorzędowy (Chocianów Gozdnica) zajmujący zachodnią cześć gminy Chocianów oraz gminy Przemków. Zbiornik ma również charakter porowy i posiada powierzchnię 1052 km 2. Gromadzi wody klasy Ic, Id; GZWP nr 316 trzeciorzędowy zajmujący południowo wschodnią część gminy Polkowice oraz północno - wschodnią część gminy Chocianów. Rozprzestrzenia się on na obszarze 258 km Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 108

109 Szacunkowa wielkość zasobów dyspozycyjnych zbiornika wynosi 50 tys. m 3 /d, a średnia głębokość ujęć m. Zbiornik ma charakter porowy, gromadzi głównie wody klas Ic (wg A. Macioszczyka). Na terenie powiatu z ujęć wód wydobywane są głównie wody czwartorzędowe, które wymagają uzdatniania do picia. Ocenia się, że zarówno zasoby dyspozycyjne warstw wodonośnych, jak i wydajności ujęć są obecnie wystarczające. Jakość wód podziemnych Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej spowodowało konieczność dostosowania systemu monitoringu środowiska do prawa obowiązującego w Unii. Wynikiem stopniowego wdrażania Ramowej Dyrektywy Wodnej (2000/60/WE) ogólnego aktu prawnego, określającego wymagania w zakresie zapobiegania dalszemu pogarszaniu oraz ochrony i poprawy jakości środowiska wodnego państw Wspólnoty są również modyfikacje badań i oceny jakości wód podziemnych. Ramowa Dyrektywa Wodna wprowadza pojęcie jednolitych części wód podziemnych JCWPd, przez które rozumie się określoną objętość wód podziemnych w obrębie warstwy wodonośnej lub zespołu warstw wodonośnych. Jednolite części wód podziemnych stanowią obecnie przedmiot badań monitoringowych. Wg obecnego wydzielenia, Powiat Polkowicki leży w większości w obrębie JCWPd Nr 69 i 70 oraz w niewielkim kawałku 75. Celem monitoringu jakości wód podziemnych jest dostarczenie informacji o stanie chemicznym wód podziemnych, określenie trendów zmian oraz sygnalizacja zagrożeń w skali kraju, na potrzeby zarządzania zasobami wód podziemnych i oceny skuteczności podejmowanych działań ochronnych. W latach na obszarze województwa kontynuowano badania jakości wód podziemnych w ramach: - monitoringu krajowego przez Państwowy Instytut Geologiczny; - monitoringu diagnostycznego przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska; - monitoringu na obszarach szczególnie narażonych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska; - monitoringu lokalnego przez właścicieli lub zarządzających obiektami takimi jak stacje paliw, zakłady przemysłowe, składowiska, tj. obiektami mogącymi stanowić ognisko zanieczyszczeń wód podziemnych. Punktem odniesienia do oceny aktualnego stanu czystości wód podziemnych na terenie Powiatu Polkowickiego były badania prowadzone w sześciu punktach kontrolno pomiarowych sieci monitoringu diagnostycznego WIOŚ. Zgodnie z danymi opublikowanymi przez WIOŚ wody, podziemne we wszystkich ujęciach na terenie powiatu sklasyfikowane zostały jako wody dobrej jakości (I-III klasy), przy czym wskaźnikami w klasie III były mangan (Mn), żelazo (Fe) oraz wapń (Ca) Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 109

110 Zagrożenia oraz działania w zakresie poprawy stanu Zanieczyszczenie wód odbywa się na wszystkich etapach jej obiegu w środowisku, a główne źródła zanieczyszczenia wód stanowią: - ścieki komunalne i przemysłowe odprowadzane z miast i wsi, - wody technologiczne z energetyki i przemysłu, - spływy powierzchniowe z terenów rolniczych, - spływy z terenów przemysłowych oraz składowisk odpadów przemysłowych i komunalnych, - zrzuty niezorganizowane ze źródeł lokalnych (z terenów nie posiadających kanalizacji), - zanieczyszczenia atmosferyczne Hałas Analiza stanu istniejącego Według ustawy Prawo Ochrony Środowiska (POŚ) (t.j. Dz. U poz 1232 ze zm.) hałasem nazywamy dźwięki o częstotliwościach od 16 Hz do Hz. Zgodnie z art. 112 POŚ ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska, w szczególności poprzez: - utrzymanie poziomu hałasu poniżej dopuszczalnego lub co najmniej na tym poziomie, - zmniejszanie poziomu hałasu co najmniej do dopuszczalnego, gdy nie jest on dotrzymany. - zagadnienia dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku reguluje rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. (Dz. U. z 2007r., Nr 120, poz. 826) w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku. Wartości progowe poziomów hałasu wyrażone są za pomocą równoważonego poziomu hałasu i odnoszą się odrębnie dla dróg i linii kolejowych, odrębnie dla pozostałych obiektów i grup źródeł hałasu, a także startów, lądowań i przelotów statków powietrznych, ustalając wartości dla pory dziennej i nocnej. W związku z akcesją Polski do Unii Europejskiej uwzględnione zostały również uwarunkowania zawarte w prawie wspólnotowym. Podzielone zostały one na cztery kategorie: emisje hałasu z pojazdów silnikowych: Dyrektywy 78/1015/EWG (motocykle) i 96/20/WE (pojazdy silnikowe) wprowadzające limity poziomu natężenia dźwięku, emisje hałasu ze sprzętu domowego: Dyrektywa ramowa 86/594/EWG, emisje hałasu z samolotów: Dyrektywy 80/51/EWG (samoloty ponaddźwiękowe), 89/629/EWG (samoloty odrzutowe), 92/14/EWG (ograniczenie eksploatacji samolotów), sprzęt i maszyny budowlane: Dyrektywa ramowa 84/532/EWG (dopuszczalne poziomy mocy akustycznej) oraz siedem dyrektyw "córek": 84/533/EWG (sprężarki),84/534/ewg (żurawie wieżowe), 84/535/EWG (generatory prądu), 85/537/EWG (kruszarki betonu), 85/538/EWG (kosiarki do trawy), 86/662/EWG (koparki hydrauliczne) Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 110

111 Według art. 117 ust. 1 ustawy Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz. U poz 1232 ze zm.), oceny stanu akustycznego środowiska i obserwacji zmian dokonuje się w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska na podstawie wyników pomiarów poziomów hałasu określonych wskaźnikami hałasu LDWN i LN. Zgodnie z przepisami art. 118 Ustawy Prawo ochrony środowiska, zarządzający drogą, linią kolejową lub lotniskiem jest obowiązany sporządzić mapy akustyczne jeśli eksploatacja jego dróg, linii kolejowych i lotniska może powodować negatywne oddziaływanie akustyczne na znacznych obszarach. Na terenie Powiatu Polkowickiego podstawowym źródłem hałasu, decydującym o klimacie akustycznym terenu jest komunikacja drogowa. Główną przyczyną zmian jest rosnące natężenie komunikacji samochodowej, na którą składa się rosnąca liczba samochodów zarejestrowanych na terenie powiatu. W 2010 r. GDDKiA i ZZDW dokonały Generalnego Pomiaru Ruchu na drogach krajowych i wojewódzkich. Na drodze nr 3 przebiegającej przez teren Powiatu wyznaczono dwa odcinki pomiarowe natomiast na drodze krajowe nr 12 jeden punkt pomiarowy. Ponadto pomiary wykonano w kilku punktach na drogach wojewódzkich. Innym rodzajem hałasu, który może występować na terenie powiatu jest hałas emitowany przez zakłady produkcyjne i usługowe. Ten rodzaj hałasu ma charakter lokalny i stanowi uciążliwość dla niewielkiego procentu ludności, która zamieszkuje najbliższe sąsiedztwo. Hałas ten charakteryzuje się długotrwałym i ciągłym oddziaływaniem co może być powodem znacznej uciążliwości dla ludzi. W chwili obecnej na terenie powiatu nie występują zakłady posiadające decyzje o dopuszczalnym poziomie hałasu Zagrożenia oraz działania w zakresie poprawy stanu Hałas jest zjawiskiem powszechnie występującym, trudnym do eliminacji oraz charakteryzującym się mnogością źródeł. Powoduje on szkody na zdrowiu poprzez swoją uciążliwość dyskomfort życia. Wpływ hałasu na człowieka jest często bagatelizowany, ponieważ skutki oddziaływania hałasu nie są dostrzegalne natychmiast, jednak z roku na rok coraz większa liczba ludzi uskarża się na uciążliwości związane z hałasem, zwłaszcza komunikacyjnym. W celu zmniejszenia uciążliwości hałasu na terenie Powiatu Polkowickiego proponuje się zastosowanie środków, których celem jest zmniejszenie uciążliwości akustycznej poprzez budowę ekranów akustycznych, zastosowanie rozwiązań na drogach wymuszających zmniejszenie prędkości pojazdów, zastosowanie tzw. cichych nawierzchni, wykonanie napraw i niwelacji studzienek kanalizacyjnych oraz zaplanowane przebudowy dróg gminnych, powiatowych, wojewódzkich i krajowych Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 111

112 4.4. Oddziaływanie PEM Analiza stanu istniejącego Pole elektromagnetyczne wytwarzane jest przez urządzenia używane bezpośrednio przez człowieka (np. telefony komórkowe, pralki, golarki, kuchenki mikrofalowe), jak również przez instalacje służące do komunikacji za pomocą fal (stacje bazowe telefonii komórkowej, anteny radiowotelewizyjne, stacje radiowe, radiolinie). Najpowszechniej występującymi instalacjami będącymi źródłami pól elektromagnetycznych, które mają istotny wpływ na ogólny poziom pól w środowisku są linie elektroenergetyczne oraz instalacje radiokomunikacyjne, radionawigacyjne i radiolokacyjne takie jak: stacje bazowe telefonii komórkowej, stacje radiowe, telewizyjne. Instalacje te są przedmiotem zainteresowania Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska. W chwili obecnej głównymi źródłami promieniowania elektromagnetycznego na terenie Powiatu Polkowickiego są linie energetyczne, Główne Punkty Zasilania oraz nadajniki telefonii komórkowej. Pomiary monitoringowe pól elektromagnetycznych (PEM) prowadzone są w cyklu trzyletnim, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz. U Nr 221, poz. 1645). W roku 2012 powtórzone zostały pomiary promieniowania elektromagnetycznego w środowisku w tych punktach, gdzie wykonywano pomiary w roku Pomiary natężenia składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego w środowisku, w przedziale częstotliwości co najmniej od 3 MHz do 3000 MHz. Wyniki pomiarów przedstawiono w poniższej tabeli Tabela 11 Wyniki pomiarów pola elektromagnetycznego w latach 2011 oraz 2014r. Współrzędne Średnia arytmetyczna geograficzne zmierzonych wartości skutecznych natężeń pól Lp. Miejscowość Rok pomiaru elektrycznych promieniowania Długość Szerokość elektromagnetycznego dla zakresu 3 MHz MHz [V/m] ,28 Polkowice , , <0, ,1 Chocianów , , <0, ,42 Grębocice , , <0,3 Źródło: WIOŚ Wrocław Zmierzone wartości w latach były znacznie poniżej wartości dopuszczalnej która wynosi 7 V/m w związku z czym na terenie Powiatu Polkowickiego nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych wartości pola elektromagnetycznego emitowanego przez nadajniki Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 112

113 Zagrożenia oraz działania w zakresie poprawy stanu Choć promieniowanie elektromagnetyczne (PEM) jest jednym z podstawowych rodzajów zanieczyszczeń środowiska, to obecny stan nauki nie pozwala jednoznacznie określić negatywnego wpływu promieniowania elektromagnetycznego (PEM) na zdrowie ludności. W chwili obecnej według badań monitoringowych na terenie Powiatu nie występują przekroczenia promieniowania elektromagnetycznego. Aby wyeliminować potencjalne oddziaływanie PEM na organizmy ludzkie proponuje się wprowadzenie prewencyjnych zapisów do Planów Zagospodarowania Przestrzennego zabraniających lokalizacji budynków w pobliżu źródeł promieniowania takich jak linie wysokiego napięcia, GPZ itp Gospodarka odpadami Analiza stanu istniejącego Powiat wykonuje zadania publiczne o charakterze ponadgminnym, a jego funkcje mają charakter uzupełniający w stosunku do gminy. Gminy natomiast zobowiązane są do wypełniania zadań w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi wynikającymi m.in. z ustawy o odpadach, ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach i rozporządzeń wykonawczych. Odpady komunalne Dnia 1 stycznia 2012 r. weszła w życie znowelizowana ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Znowelizowane przepisy ustawy wyznaczają gminom nowe obowiązki w zakresie gospodarki odpadami, jednocześnie dopuszczając możliwość wykonywania tych zadań poprzez związek międzygminny. Gminy powiatu polkowickiego, które jednocześnie są gminami członkowskimi Związku Gmin Zagłębia Miedziowego (ZGZM), tj. Chocianów, Gaworzyce, Grębocice, Polkowice, Przemków, Radwanice, jak również dwie gminy powiatu głogowskiego tj. Jerzmanowa i Pęcław przekazały do ZGZM zadania z zakresu gospodarki odpadami. ZGZM stworzył nowoczesny system odbioru odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, dostosowany do oddawania odpadów problematycznych, m.in. odpadów wielkogabarytowych, zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, zużytych akumulatorów czy opon, ale przede wszystkim odpadów codziennych, których wytwarzanych jest najwięcej tj. szkła, tworzyw sztucznych, opakowań wielomateriałowych, metalu oraz papieru. Na terenie Związku Gmin Zagłębia Miedziowego utworzony został Centralny Punkt Selektywnego Zbierania Odpadów komunalnych w Polkowicach. Mieszkańcy z terenu całego Związku Gmin Zagłębia Miedziowego mogą nieodpłatnie przekazywać odpady problemowe m.in. odpady opakowaniowe, odpady budowlane i rozbiórkowe, meble i odpady wielkogabarytowe, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, zużyte baterie i akumulatory, przeterminowane leki i chemikalia, zużyte opony, ubrania i tekstylia, odpady zielone, popiół. Związek Gmin Zagłębia Miedziowego systemem gospodarki odpadami komunalnymi objął właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy z terenu Związku Gmin Zagłębia Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 113

114 Miedziowego. Właściciele nieruchomości na których nie zamieszkują mieszkańcy, a powstają odpady komunalne zobowiązani są do podpisania umów na wywóz odpadów z dowolnie wybraną firmą wpisaną do rejestru działalności regulowanej, prowadzonego przez Związek Gmin Zagłębia Miedziowego. Gminy Powiatu Polkowickiego zgodnie z Planem Gospodarki Odpadami dla Województwa Dolnośląskiego 2012 zostały przypisane do Regionu Północnego, do którego przynależą wszystkie gminy Powiatu Polkowickiego. W ramach regionu północnego odpady z gmin przynależnych do ZGZM zebrane od właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy trafiają na RIPOK w Trzebczu zgodnie z wynikiem przetargu na odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych z terenu Związku Gmin Zagłębia Miedziowego, natomiast odpady od właścicieli nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, a powstają odpady komunalne trafiają nie tylko do RIPOK w Trzebczu, ale również do Głogowa oraz Lubina. Poniższa rycina obrazuje powiaty wchodzące w skład regionu północnego. Rysunek 12 Region północny Źródło: WPGO województwa dolnośląskiego Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 114

115 Zbiórka odpadów komunalnych prowadzona jest przez specjalistyczne firmy posiadające wpis do rejestru działalności regulowanej. Oprócz odpadów komunalnych zmieszanych na terenach gmin u źródła zbierane są takie odpady jak: papier, tworzywa sztuczne, szkło. Dokładne frakcje zbierane selektywnie określa ZGZM. Odpady odbierane są z terenu gmin przez firmy wyłonione w przetargach na odbiór i zagospodarowanie odpadów, z odpowiednią częstotliwością określoną w uchwałach gminnych. Znaczna część odpadów komunalnych ulegających biodegradacji jest bezpośrednio zagospodarowywana u źródła, zwłaszcza na terenach wiejskich i w zabudowie jednorodzinnej, gdzie powstające odpady często są kompostowane w kompostownikach lub są wykorzystywane do karmienia zwierząt gospodarskich. Zgodnie ze znowelizowaną ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach należy zorganizować punkt selektywnej zbiórki odpadów komunalnych (PSZOK), do których mieszkańcy mogą bezpłatnie pozbyć się odpadów problemowych. Na terenie powiatu Polkowickiego PSZOK został zlokalizowany w Polkowicach Tabela 12 Ilość odebranych odpadów komunalnych z nieruchomości zamieszkanych oraz niezamieszkanych z obszaru Powiatu Polkowickiego Kod odpadów , , ,00 731, ,40 3, ,00 0, , , , , ,00 38, ,30 672, ,20 9, ,90 105, ,00 0, ,40 0, ,20 0, ,50 0, ,00 1, ,00 0, ,00 205, ,20 31, * 0,70 6, ,00 1, * 3,50 11, ,80 5, ,40 0, ,90 22, Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 115

116 ,00 0, ,80 633, ,10 201, ,20 598, ,00 511, ,90 202,20 ex ,80 0,00 suma 21545, ,06 Źródło: Związek Gmin Zagłębia Miedziowego Odpady pozostałe Odpady zaliczane do grup 1-19 stanowią odpady gospodarcze powstające w różnych sektorach gospodarki narodowej. Gospodarowanie nimi polega, podobnie jak w przypadku odpadów komunalnych, na zbieraniu, transporcie, odzysku i unieszkodliwianiu. Zgodnie z ustawą o odpadach odpowiedzialność za prawidłowe postępowanie z odpadami spoczywa na wytwórcy odpadów. Podmioty gospodarcze będące posiadaczem odpadów mają obowiązek sporządzenia i przekazania Marszałkowi Województwa Zbiorczego zestawienia danych o rodzajach i ilości odpadów, o sposobach gospodarowania nimi oraz o instalacjach i urządzeniach służących do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów Problemy w gospodarce odpadami na terenie Powiatu Odpady komunalne Do kluczowych problemów związanych z gospodarką odpadami na analizowanym terenie zaliczyć należy: niska świadomość ekologiczna, powolne tempo oczyszczania gmin z wyrobów zawierających azbest, nielegalne pozbywanie się odpadów przez część mieszkańców i tworzenie tzw. dzikich wysypisk śmieci oraz spalanie odpadów w domowych paleniskach. Odpady w grupach 1-19 Zidentyfikowano następujące problemy w zakresie gospodarki odpadami pochodzącymi z sektora gospodarczego: bariera kapitałowa przy wprowadzaniu nowoczesnych rozwiązań technologicznych (niewielkie wykorzystanie nowoczesnych technologii), niewystarczający monitoring gospodarki odpadami w odniesieniu do sektora małych i średnich przedsiębiorstw, niska świadomość ekologiczna wytwórców odpadów, szczególnie małych i średnich podmiotów gospodarczych, niewystarczająca znajomość zmieniających się przepisów prawnych wśród wytwórcówi innych posiadaczy odpadów, brak w WSO pełnych danych z sektora małych i średnich przedsiębiorstw Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 116

117 4.6. Awarie przemysłowe Analiza stanu istniejącego Zgodnie z definicją zawartą w Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/18/UE z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie kontroli zagrożeń poważnymi awariami związanymi z substancjami niebezpiecznymi, zmieniająca, a następnie uchylająca dyrektywę Rady 96/82/WE (Dz. U. UE L z dnia 24 lipca 2012 r.), poważna awaria jest to zdarzenie, takie jak poważna emisja, pożar lub eksplozja, w wyniku niekontrolowanego rozwoju sytuacji w czasie eksploatacji dowolnego zakładu objętego zakresem zastosowania tej dyrektywy, prowadzące do powstania, natychmiast lub z opóźnieniem, poważnego niebezpieczeństwa dla zdrowia ludzkiego i/lub środowiska, związanego z obecnością jednej bądź wielu substancji niebezpiecznych. Jest to de facto definicja poważnej awarii przemysłowej w rozumieniu przepisów polskich, gdyż przepisy Dyrektywy wyłączają całkowicie transport substancji niebezpiecznych z zakresu jej obowiązywania. Ustawa Prawo Ochrony Środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. ( Dz. U. z 2013 poz t. j.) wprowadziła następujące definicje: poważna awaria jest to zdarzenie, w szczególności emisja, pożar lub eksplozja, powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których występuje jedna lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadzące do natychmiastowego powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska, lub powstania takiego zagrożenia z opóźnieniem, Poważna awaria przemysłowa jest to poważna awaria w zakładzie. GIOŚ prowadzi rejestr zgłoszonych zdarzeń, spełniających kryteria poważnych awarii, ustalonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 grudnia 2002 r. w sprawie poważnych awarii objętych obowiązkiem zgłoszenia do Głównego Inspektora Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2003 r. Nr 5, poz. 58). Zgodnie z rozporządzeniem: ZDR oznacza zakład o dużym ryzyku wystąpienia awarii przemysłowej, ZZR oznacza zakład o zwiększonym ryzyku wystąpienia awarii przemysłowej, PSPA oznacza zakład wpisany do rejestru potencjalnych sprawców poważnych awarii, ale nie należący do ZDR lub ZZR, zakład spoza listy oznacza zakład, który nie znajduje się w rejestrze potencjalnych sprawców poważnych awarii Zagrożenia oraz działania w zakresie poprawy stanu Zagrożenie w postaci wystąpienia poważnej awarii przemysłowej w Powiecie Polkowickim jest realne, ze względu na występowanie zakładów o zwiększonym ryzyku bądź o dużym ryzyku wystąpienia awarii. Ponadto aby wyeliminować potencjalne zagrożenie, Komenda Państwowej Straży Pożarnej w Polkowicach co rok przeprowadza kontrole zakładów na terenie Powiatu. W 2012r. przeprowadzono kontrole w 8 zakładach, w tym w 5 stanowiących ryzyko dla środowiska. W 2013r. przeprowadzono 5 kontroli. W 2014 r. przeprowadzono 6 kontroli w tym w 4 zakładach stanowiących Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 117

118 zagrożenie dla środowiska. Zaleca się aby w kolejnych latach duży nacisk kłaść na działania prewencyjne (szkolenia skierowane dla przedsiębiorstw, ćwiczenia ratowiczno-gaśnicze oraz na działania kontrolne). Zasadne jest także sukcesywne doposażanie jednostek ochrony ppoż., które w momencie wystąpienia awarii podejmują działania ratowniczo-gaśnicze Powierzchnia ziemi, w tym gleby Analiza stanu istniejącego Na obszarze terenów użytkowanych rolniczo Powiatu Polkowickiego dominują gleby brunatne. Znaczną część zajmują również gleby bielicowe, murszowe oraz czarne ziemie. Największy odsetek gleb brunatnych posiada Gmina Gaworzyce - 67,61%. W Gminie Chocianów oraz Polkowice występują duże powierzchnie gleb bielicowych, co wpływa na ogólny poziom tych gleb w skali całego powiatu. Gmina Grębocice prócz 45,88% udziału gleb brunatnych posiada również 26,79% czarnych ziem. W skali całego powiatu udział procentowy gleb bielicowych wynosi 18,62%, natomiast gleb brunatnych 40,26%. Jakość gleb użytkowanych rolniczo Analiza klasy bonitacyjnej w odniesieniu do powierzchni gruntów rolnych wskazuje, że w powiecie najlepsze gleby występują w Gminie Gaworzyce i Gminie Grębocice. Miasto i Gmina Chocianów posiada 48,14% gruntów ornych w grupach IVa oraz IVb co przy powierzchni 5700 ha gruntów ornych stanowi dużą powierzchnię gleb o dobrych właściwościach rolnych. Największy odsetek gleb o najlepszych właściwościach uprawnych (głębokim poziomie próchnicznym, przepuszczalnych, zasobnych w składniki pokarmowe, o uregulowanym odczynie, dobrej strukturze i optymalnych stosunkach wodnych) znaleźć można w Gminach: Grębocice oraz Gaworzyce. Gminy Polkowice, Przemków oraz Radwanice, pod względem przydatności ich gleb pod uprawy, wypadają najgorzej w powiecie. Gleby w obszarze tych gmin wytworzone są z piasków słabo gliniastych całkowitych oraz piasków gliniastych lekkich, podścielonych płytko piaskiem luźnym lub żwirem piaszczystym. Są one nadmiernie przepuszczalne i mają słabą zdolność magazynowania wody, wykazują bardzo niską zasobność w składniki, często są silnie zakwaszone i trwale lub okresowo za suche. Cały obszar powiatu charakteryzuje się natomiast zbliżonym stanem pod względem jakości użytków zielonych. Zalicza się tutaj użytki zielone na glebach mineralnych i mułowo-torfowych, jak również na glebach torfowych i murszowych o nieuregulowanych stosunkach wodnych. Wszystkie gleby tego kompleksu zaliczane są do III bądź IV klasy bonitacyjnej. Zakwaszenie gleb jest powszechnym procesem naturalnym potęgowanym przez czynniki antropogeniczne. Powodem zakwaszenia gleby są: procesy geologiczne i glebotwórcze zachodzące w glebie, ubytki wapnia i innych jonów zasadowych z gleby wskutek ich wymywania, pobieranie wapnia przez rośliny, działanie nawozów fizjologicznie kwaśnych, działanie różnego rodzaju kwaśnych opadów przemysłowych, niektóre procesy naturalne zachodzące w glebie. Znaczny wpływ Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 118

119 na zakwaszenie gleb ma działalność człowieka i to również w aspekcie działania pozytywnego poprzez regulowanie odczynu na drodze wapnowania gleb jak i negatywnego, poprzez zwiększanie kwasowości. Nadmierne zakwaszenie gleb stanowi poważny czynnik ich degradacji. Odczyn gleb wyrażany jest w jednostkach ph. Zgodnie z Polską Normą wyróżnia się pięć przedziałów odczynu. Procentowy udział poszczególnych klas odczynu informuje o stanie zakwaszenia gleb. Odczyn stanowi pierwsze z podstawowych kryteriów określających potrzeby wapnowania, które są bezpośrednią wskazówką ilościowego stosowania nawozów wapniowych. Najniższy odsetek gleb o odczynie bardzo kwaśnym i kwaśnym występuje w obszarze Gminy Grębocice (16,67%), a najwyższy w obszarze Gminy Polkowice (80%). Ocena odczynu wykonana została na obszarze 4 gmin Powiatu Polkowickiego. Do oceny warunków przyrodniczych rolniczej przestrzeni produkcyjnej, wykorzystuje się wskaźnik waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej (WWRPP). Dla Powiatu Polkowickiego wynosi on 63i w skali województwa dolnośląskiego wypada dużo poniżej średniej. Jest to efektem słabej oceny jakości i przydatności rolniczej gleb. Duży stopień gleb zakwaszonych jest główną przyczyną uzyskiwania niskich plonów. Mimo, że pod względem agroklimatu oraz rzeźby terenu jest to obszar sprzyjający rolnictwu, warunki wodne na tym terenie są najniższe w całym województwie dolnośląskim. Jest to efekt zmian w hydrologii oraz hydrogeologii wywołanych przez działalność Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego. Spowodował on obniżenie poziomu zwierciadła wód podziemnych na całym obszarze w wyniku eksploatacji złóż. Ocena wyników badań zawartości metali ciężkich, dokonana. na zlecenie Starostwa powiatowego w Polkowicach, nie wykazała przekroczeń wartości dopuszczalnych stężeń w żadnej z pośród 75 próbek. Próby glebowe pobrano do badań w 16 obrębach miejscowościach, położonych na terenie 4 gmin Powiatu Polkowickiego (Chocianów, Grębocice, Polkowice i Przemków). Najwięcej próbek o podwyższonych stężeniach metali ciężkich pobrano w Gminie Grębocice, gdzie prawdopodobnym źródłem zanieczyszczeń jest zakład KGHM. Korelacja stężenia metali ciężkich (miedzi, ołowiu, cynku, kadmu oraz niklu) z wysoką zawartością próchnicy w glebie świadczy o długotrwałym wpływie działalności sektora usługowo-przemysłowego na tym terenie, ponieważ tworzenie się próchnicy jest procesem długotrwałym. Na podstawie przeprowadzonych badań nie można określić wpływu zbiornika poflotacyjnego Żelazny Most na jakość gleb na badanym terenie. Ocenę zawartości miedzi, ołowiu, kadmu, cynku i niklu dokonano również w oparciu o wytyczne opracowane przez Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach. Wytyczne te uwzględniają właściwości gleb, decydujące o mobilności metali w środowisku glebowym (odczyn, skład granulometryczny, zawartość materii organicznej) i klasyfikują gleby do 6 stopni zanieczyszczenia. W oparciu o dokonaną ocenę zawartości w/w 5 metali stwierdzono, że: 90,67% prób gleb charakteryzuje się naturalną zawartością miedzi (0 zanieczyszczenia), natomiast 9,33% wykazuje I i II zanieczyszczenia, 94,67% to gleby nie zanieczyszczone ołowiem (0 ), a 5,33% wykazuje I skażenia, 85,33% to gleby nie zanieczyszczone kadmem (0 ), a 14,67% wykazuje I skażenia, Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 119

120 93,33% to gleby nie zanieczyszczone cynkiem (0 ), a 6,67% wykazuje I skażenia, 98,67% to gleby nie zanieczyszczone niklem (0 ), 1,33% wykazuje I skażenia. Badania naukowe wykazały, że zanieczyszczenie roślin uprawnych jest już możliwe w przypadku ich uprawy na glebach wykazujących I stopień zanieczyszczenia. Zagrożenie to wzrasta na glebach słabo zanieczyszczonych (II ). Podwyższa ocena wskazuje na potrzebę uszczegółowienia badań w gminie Grębocice, w której stwierdzono przypadek II stopnia zanieczyszczenia gleb metalami ciężkimi. Podwyższoną zawartość arsenu obserwuje się w próbce nr 69 (obręb Ostaszów). Jest to zjawisko o charakterze lokalnym. Teren, na którym wykonywano badania znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie terenów bagiennych. Duża zawartość próchnicy w glebie sprzyja akumulacji arsenu. Poziom zawartości arsenu dla obszarów badawczych 4 gmin Powiatu Polkowickiego wykazuje tylko w przypadku 4 próbek stężenie powyżej granicy oznaczalności tj. >4,6 mg/kg. Generalnie jednak, wyniki analizy statystycznej potwierdzają długotrwały wpływ zanieczyszczeń pochodzenia antropogenicznego, szczególnie w grupie metali ołowiu, rtęci oraz cynku. 100% przebadanych próbek gleb Powiatu Polkowickiego charakteryzuje się niskim poziomem zawartości siarki siarczanowej (I stopień zanieczyszczenia). Zaledwie 7 próbek wykazuje poziom powyżej granicy oznaczalności tj. >0,833 mg/100g. Badania kontrolno pomiarowe (75 prób) dają podstawę do stwierdzenia (wskazania), że optymalizacja odczynu gleby w Gminach Chocianów, Polkowice oraz Przemków winna być pierwszoplanowym i podstawowym zabiegiem agrotechnicznym. Skutkować to będzie wzrostem ilości i jakości plonów oraz ograniczeniem ujemnych skutków antropopresji na środowisko glebowe Zagrożenia oraz działania w zakresie poprawy stanu Do głównych czynników powodujących ubożenie i degradację gleb należą: - mechaniczne zakwaszenie wywołane wypłukiwaniem wapnia i magnezu w warstwy głębsze, kwaśnymi opadami (tlenki siarki, azotu i węgla), - stosowaniem nawozów fizjologicznie kwaśnych, wynoszeniem dużej ilości wapnia z plonami, - wadliwy sposób użytkowania gleby spowodowany nieprzestrzeganiem zasad prawidłowego zmianowania i płodozmianu, - zmniejszenie zawartości substancji organicznej spowodowane dynamicznym nawożeniem obornikiem, - wykluczeniem z płodozmianu roślin strukturalnych, - zanieczyszczenie gleb pierwiastkami metali ciężkich pochodzących ze spalin, - pyłów kominowych, uaktywnienie się w kwaśnym środowisku glebowym jonów glinu i manganu. W warunkach intensyfikacji produkcji rolniczej i wprowadzenia do produkcji nowych odmian o wysokich wymaganiach pokarmowych naturalna zasobność gleby nie wystarczy i konieczne jest nawożenie mineralne. Celem nawożenia jest osiągnięcie wyższych i jakościowo lepszych plonów poprzez dostarczanie roślinom składników pokarmowych w odpowiednich ilościach, terminach Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 120

121 i we właściwej formie nawozu oraz utrzymanie lub poprawienie żyzności gleby, aby wzrost i rozwój roślin był jak najbardziej korzystny. Nawożenie prowadzone w sposób niekontrolowany prowadzi do przenawożenia roślin uprawnych, z reguły pogarsza jakość plonu. Ponadto składniki niewykorzystane przez rośliny mogą zanieczyszczać wody gruntowe Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii Analiza stanu istniejącego Energia Słońca Stosowanie ogniw fotowoltaicznych oraz kolektorów jest bardzo korzystne dla środowiska. Wykorzystywanie energii Słońca nie powoduje emisji żadnych zanieczyszczeń. Do zalet stosowania technologii wykorzystujących energię promieniowania słonecznego można również zaliczyć wszechstronność zastosowań oraz długotrwałe użytkowanie instalacji. Po stronie wad energii Słońca obok faktu, że do jej wykorzystywania potrzebne jest dużo miejsca i niezbędne są odpowiednie warunki helioenergetyczne wymienić należy wysoki koszt kolektorów słonecznych. Biomasa Biomasę warto wykorzystywać z wielu powodów. Paliwo to jest nieszkodliwe dla środowiska: ilość dwutlenku węgla emitowana do atmosfery podczas jego spalania równoważona jest ilością CO 2 pochłanianego przez rośliny, które odtwarzają biomasę w procesie fotosyntezy. Ogrzewanie biomasą staje się opłacalne - ceny biomasy są konkurencyjne na rynku paliw. Wykorzystanie biomasy pozwala wreszcie zagospodarować nieużytki i spożytkować odpady. Energia wody Jak wszystkie odnawialne źródła energii, energia wody jest nieszkodliwa dla środowiska i tak jak pozostałe OZE przyczynia się do wzrostu bezpieczeństwa energetycznego kraju. Państwa wykorzystujące własne zasoby hydroenergetyczne nie są zależne od zagranicznych dostaw energii. Energetyka wodna ma jednak także własne specyficzne zalety, takie, jak na przykład możliwość wykorzystania zbiorników wodnych do rybołówstwa, celów rekreacyjnych czy też ochrony przeciwpożarowej. Wśród wad hydroenergetyki należy wymienić niekorzystny wpływ na populację ryb, którym uniemożliwia się wędrówkę w górę lub w dół rzeki, niszczące oddziaływanie na środowisko nabrzeża, a także fakt, że uzależnione od dostaw wody hydroelektrownie mogą być niezdolne do pracy na przykład w czasie suszy. Energia wiatru Energia wiatru jest odnawialnym źródłem energii (OZE) - niewyczerpywalnym i niezanieczyszczającym środowiska. Nie znaczy to jednak, że jest dla środowiska neutralna. Jak się okazuje, elektrownie wiatrowe mogą wywierać negatywny wpływ na otoczenie na ludzi, na ptaki, Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 121

122 na krajobraz. Problemem jest na przykład wytwarzany przez turbiny wiatrowe stały, monotonny hałas o niskim natężeniu, infradźwięki, niekorzystnie oddziaływujące na psychikę człowieka. By zneutralizować jego wpływ, wokół masztów elektrowni wiatrowych wyznacza się strefę ochronną. Inna kwestia to niebezpieczeństwo, stwarzane przez elektrownie wiatrowe dla ptaków. Mimo, że zdania naukowców w tej sprawie są podzielone i - jak utrzymują niektórzy migrujące ptaki umieją omijać elektrownie, inni szacują, że farma wiatrowa o mocy 80 MW może zabić nawet 3500 ptaków w ciągu roku. Należy wspomnieć również o ujemnym wpływie wywieranym przez elektrownie wiatrowe na krajobraz: zajmują one duże powierzchnie i zlokalizowane są często w turystycznych rejonach nadmorskich i górskich. Energia wnętrza Ziemi Energia geotermalna jest - podobnie jak pozostałe odnawialne źródła energii (OZE) - nieszkodliwa dla środowiska, nie powoduje bowiem żadnych zanieczyszczeń. Jej pokłady są zasobami lokalnymi, tak więc mogą być pozyskiwane w pobliżu miejsca użytkowania. Nie wszystkie OZE posiadają jednak pewne walory, charakterystyczne dla energii wnętrza Ziemi. Elektrownie geotermalne w odróżnieniu od zapór wodnych czy wiatraków nie wywierają niekorzystnego wpływu na krajobraz, a zasoby energii geotermalnej są, w przeciwieństwie do energii wiatru czy energii Słońca dostępne zawsze, niezależnie od warunków pogodowych. Wśród wad energii wnętrza Ziemi trzeba wymienić jej małą dostępność: dogodne do jej wykorzystania warunki występują tylko w niewielu miejscach. Województwo Dolnośląskie, w tym również Powiat Polkowicki położone są w strefie średnich wartości strumienia ciepła, co można zaobserwować na poniższej mapie Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 122

123 Rysunek 13 Rozkład strumienia ciepła na obszarze Polski (Szewczyk, Gientka, 2007) Źródło: Państwowy Instytut Geologiczny Pompy ciepła Pompy ciepła mają wiele zalet, których nie posiadają inne systemy grzewcze. Używając pomp ciepła można zmniejszyć wydatki na ogrzewanie, unika się ryzyka pożaru, zaczadzenia czy wybuchu. Obecnie w pompach stosuje się nietoksyczne, niepalne i w pełni biologicznie degradowalne czynniki robocze. Cała instalacja pracuje cicho, a będące częścią pomp rury mogą być eksploatowane nawet przez lat. Wszystkie te zalety sprawiają, że pompy ciepła są coraz częściej wykorzystywane w budynkach mieszkalnych i publicznych, trochę rzadziej znajdują natomiast zastosowanie w przemyśle, gdzie służą głównie do produkcji pary, jak również do suszenia, odparowywania i destylacji Zagrożenia oraz działania w zakresie poprawy stanu Największym zagrożeniem w przypadku odnawialnych źródeł energii jest problem z osiągnięciem właściwego poziomu wykorzystania tych źródeł. Polityka Energetyczna Państwa do 2030 roku zakłada zwiększenie udziału odnawialnych źródeł Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 123

124 energii w finalnym zużyciu energii co najmniej do poziomu 15% do 2020 roku oraz osiągnięcie 10% udział biopaliw transportowych oraz zwiększenie wykorzystania biopaliw II generacji do 2020 roku. Biorąc pod uwagę tempo rozwoju alternatywnych źródeł energii, także w Powiecie Polkowickim, istnieje duże zagrożenie, że poziomy te nie zostaną osiągnięte w zakładanym okresie czasu Kształtowanie stosunków wodnych oraz ochrona przed powodzią i suszą Analiza stanu istniejącego Na terenie Powiatu Polkowickiego przyczynami powodzi mogą być wezbrania spowodowane wzrostem poziomu wód w rzekach wywołanym przez ulewne deszcze, roztopy, zatory lodowe, ale również awarie zbiorników wodnych. Gminy Chocianów, Przemków oraz Radwanice stanowią zlewnię rzeki Szprotawy. Przez Gminę Grębocice przepływa Moskorzynka oraz Rudna. Na niektórych terenach powiatu podczas ulewnych deszczy może dojść do wystąpienia zagrożenia powodziowego (ze względu na mały spadek terenu). Problemem jest zły stan techniczny cieków wodnych. Do najważniejszych budowli wodnych na ciekach należy zaliczyć trzy jazy zlokalizowane na rzece Szprotawa, tj. w km w miejscowości Jabłonów i w km w miejscowości Parchów jak również jaz w Przemkowskim Parku Krajobrazowym spiętrzający wody do dla stawów rybnych. Jazy te służą do utrzymania optymalnych stosunków wodnych na przyległych użytkach rolnych. Aktualnie największe problemy związane z właściwym utrzymaniem stosunków wodnych na użytkach rolnych, szczególnie w okresie intensywnych opadów atmosferycznych mogą wystąpić w zlewniach cieków Zielenica i Kalina, gdzie znaczny wpływ na pogarszający się stan stosunków wodnych ma występujący proces osiadania gruntów zlewni cieku Zielenica spowodowany działalnością Zakładów Górniczych KGHM Polska Miedź S.A. i podłączenie wód kanalizacji deszczowej do cieku Kalina z terenu Legnickiej Strefy Ekonomicznej w Polkowicach. W pozostałych zlewniach, w okresie intensywnych opadów atmosferycznych, mogą również wystąpić podtopienia na terenach przyległych użytków rolnych. Problemy zagrożenia podtopieniami i zalaniem mają charakter lokalny i wynikają przede wszystkim ze zbyt małej retencji. Jest to efektem zwiększania powierzchni szczelnych na skutek zabudowy, małej lesistości na niektórych terenach oraz likwidacji lub zniszczenia istniejących kiedyś urządzeń melioracji wodnych (małe zbiorniki wodne, jazy itp.). W zakresie poprawy warunków retencyjnych obszaru konieczne jest odtworzenie systemów melioracyjnych oraz oczyszczanie dolin rzecznych. W związku z tym w gminach powiatu planuje się rozwój systemu ochrony przeciwpowodziowej i infrastruktury melioracyjnej (odbudowa systemu drenarskiego istniejących rowów melioracyjnych). Ponadto budowę zbiornika retencyjnego (Sobin). Konieczne jest uwzględnianie zasięgu strefy zalewów wody powodziowej oraz respektowanie przepisów szczegółowych dotyczących wałów przeciwpowodziowych, terenów międzywala i urządzeń wodnych Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 124

125 Na terenie Powiatu Polkowickiego znajdują się dwie rzeki, które są częściowo chronione wałami przeciwpowodziowymi. Są to rzeki Szprotawa oraz Rudna: - dolina rzeki Szprotawy od granicy z województwem lubuskim w km do jazu w km jest chroniona lewostronnym wałem przeciwpowodziowym przed wodami wezbraniowymi, - dolina rzeki Szprotawy od jazu w km do km chroniona jest obustronnie wałem powodziowym chroniącym dolinę zarówno przed wodami wezbraniowymi jak i przed wodami cofkowymi powstającymi sztucznie na skutek piętrzenia na jazie w km , dolina rzeki Rudnej jest chroniona obustronnie od km do km przed wodami wezbraniowymi groblą ziemną jak i przed wodami cofkowymi spiętrzonymi na jazie w km Wały przeciwpowodziowe rzeki Szprotawy są to budowle wodne chronione prawem wodnym. Wysokość obwałowań jest zróżnicowana od 1m do 2m wzniesienia ponad przyległy teren. Korona obwałowań jest także niejednorodna i wynosi od 2,5 m do 3,5 m szerokości. Nachylenie od strony odpowietrznej 1:2 od strony odwodnej 1:1,5. Zbudowane zostały w okresie przed 1945 r. częściowo do ochrony terenu depresyjnego, częściowo dla ochrony przed wodami piętrzonymi na jazie dla napełniania stawów rybnych. W związku z wieloletnią eksploatacją wały te uległy już kilkakrotnie perforacji. Całoroczne piętrzenie na jazie, siedliska piżmaków i lisów oraz brak odpowiedniej konserwacji pogarszają stan techniczny wałów na rzece Szprotawa. Groble chroniące dolinę rzeki Rudna to budowle o wysokości ca 0,5 0,7 m i szerokości 1,2 1,5 m pobudowane zostały z myślą o wodach cofkowych, niemniej mogą chronić także tereny przed wodami wezbraniowymi. Są one w dobrym stanie technicznym. Susza Niekorzystnym zjawiskiem klimatycznym występującym na terenie Polski są susze. Zjawisko to jest wynikiem wykształcenia się stacjonarnego wyżu nad Europą wschodnią powodującego wystąpienie nawet kilkutygodniowych okresów bezdeszczowych. Występowanie susz nie jest regularne. Trudno też wyraźnie wyodrębnić obszary najbardziej i najmniej narażone na susze, choć z danych statystycznych z wielolecia wynika, iż występują one najczęściej w Polsce środkowej, zachodniej i wschodniej. Występowanie suszy uzależnione jest od czynników, które decydują o regularności cyklu hydrologicznego tj. wielkości i częstotliwości opadów atmosferycznych, reżimu odpływu, zdolności retencyjnych podłoża. Pośrednio także na cykl hydrologiczny wpływa zdrowotność i odporność ekosystemów, która może być osłabiana przez zanieczyszczenia emitowane do środowiska. Skutkiem suszy jest zakłócenie bilansu wodnego danego obszaru, które wpływa negatywnie na wegetację roślin powodując duże uciążliwości i straty ekonomiczne w rolnictwie, osłabia także wydajność przemysłu bazującego na lokalnych zasobach wodnych czy wreszcie ogranicza możliwości wykorzystania wody w gospodarce komunalnej. Terenami potencjalnie zagrożonymi suszą rolniczą na terenie województwa dolnośląskiego są obszary zlokalizowane w północnej części województwa w tym teren powiatu Polkowickiego Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 125

126 Im dalej na południe tym zagrożenie suszą jest mniejsze. Poniższa mapa obrazuje potencjalne zagrożenie suszą rolniczą na terenie województwa dolnośląskiego Rysunek 14 Obszary potencjalne zagrożone suszą rolniczą Źródło: Działania w zakresie przeciwdziałaniu powodzi oraz suszy System czynnej ochrony przeciwpowodziowej w gminach stanowią gminne komitety przeciwpowodziowe. Gminy wykonują tylko doraźne zadania związane z bieżącą konserwacją, z m. in. uzupełnieniem ubytków na zjazdach z wałów, prace przy oczyszczaniu rowów melioracyjnych, remonty przepustów melioracyjnych na drogach gminnych. Dla bezpieczeństwa mieszkańców należy w pierwszej kolejności zadbać o: - poprawę stabilności obwałowań, naprawę, modernizację i odbudowę urządzeń ochrony Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 126

127 przeciwpowodziowej i melioracji wodnych, - właściwe zabiegi agrotechniczne, usunięcie zakrzewień i zadrzewień z trasy wody brzegowej, - zwiększenie zdolności retencyjnej zlewni poprzez małą retencję. W dalszej kolejności proponuje się: - opracowanie map zagrożenia powodziowego, map ryzyka powodziowego oraz przyjęcie i realizacja planów zarządzania ryzykiem powodziowym, - sukcesywna realizacja obiektów służących retencji wodnej Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 127

128 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU POLKOWICKIEGO 5. Harmonogram realizacji przedsięwzieć w ramach Programu ochrony środowiska dla Powiatu Polkowickiego Tabela 13 Harmonogram zadań Okres realizacji Cele szczegółowe Zadania Jednostka odpowiedzialna Potencjalne źródła finansowania Opracowanie i realizacja programów służących ochronie powietrza Jakość powietrza (PA) - potencjalne możliwości ograniczenia emisji gazów do powietrza poprzez rozwój infrastruktury Opracowanie lub aktualizacja oraz wdrożenie programów ograniczania niskiej emisji (PONE) Dotacje na wymianę źródeł ogrzewania Gminy Gminy Środki własne WFOŚiGW, środki własne Podłączenie budynków do sieci ciepłowniczej Gminy, PGM Polkowice Środki własne Spełnienie wymagań prawnych w zakresie, jakości powietrza poprzez ograniczenie emisji ze źródeł powierzchniowych, liniowych i punktowych Termomodernizacja budynków Termomodernizacja Zespołu Szkół w Polkowicach Zmiana systemu ogrzewania na bardziej efektywny ekologicznie i energetycznie, w tym wymiana ogrzewania węglowego na gazowe, olejowe lub inne bardziej ekologiczne Administratorzy i właściciele budynków, Gminy, Powiat Powiat Administratorzy i właściciele budynków, Gminy, Powiat Środki własne Środki własne 2015r ,00 zł, 2016r ,00 zł Środki własne Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 128

129 Racjonalizacja gospodarki energią w Powiatowym Ośrodku Poradnictwa Psychologiczno - Pedagogicznego i Doradztwa Metodycznego w Polkowicach Roboty budowlane przy ul. Górnej 3 w Polkowicach Roboty budowlane w budynku przy ul. Spółdzielczej 2 w Polkowicach wraz z zagospodarowaniem terenu Rozbudowa i przebudowa Domu Wczasów Dziecięcych w Przemkowie - etap II rozwój systemów opieki, edukacji i nauki Rozwój Ośrodka Administracji Powiatowej w Polkowicach - Skupienie administracji w jednym obiekcie, dostępność bez barier architektonicznych i z wykorzystaniem nowoczesnych rozwiązań), jak i pracowników administracji (brak zagrożeń zalania dla pomieszczeń archiwum, komfort pracy. Modernizacja istniejących kotłowni Zakup pojazdów transportu publicznego o niskiej emisji spalin Powiat Powiat Powiat Powiat Powiat Administratorzy i właściciele budynków, Gminy, Powiat Przedsiębiorstwa komunikacyjne, Gminy Środki własne ,00 zł Środki własne ,00 zł Środki własne ,00 zł Środki własne 2015r ,00 zł ,00 zł Środki własne 2015r zł Środki własne, środki unijne Środki własne, środki unijne Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 129

130 Przebudowa, modernizacja poprawa stanu technicznego dróg Dokumentacja techniczna w ramach zadania pn. Budowa odcinka zamiennego drogi powiatowej nr 1127D na odcinku Tarnówek -Rudna. Przebudowa drogi Powiatowej 1151D m. Gaworzyce - od UG do skrzyż. z dr. gminną na Dzików Przebudowa drogi Powiatowej 1150D m. Kłobuczyn - I etap: od drogi na cmentarz do Kościoła; II etap: od Kościoła do skrzyż. na Koźlice Przebudowa drogi Powiatowej 1219D Szklary Dolne: od gr. powiatu, przez miejscowość, do końca miejscowości Przebudowa drogi Powiatowej1180D i 1181D m. Przemków ul. Lipowa i ul. Roli-Żymierskiego Przebudowa drogi Powiatowej1148D m. Przesieczna PZD, Gminy Powiat PZDP PZDP PZDP PZDP PZDP Środki własne, środki unijne Środki własne 2015r ,00 zł 2016r ,00 zł Środki własne 2015r ,00 zł Środki własne 2016r ,00 zł 2017r ,00 zł Środki własne 2015r ,00 zł 2017r ,00 zł 2018r ,00 zł 2019r ,00 zł 2020r ,00 zł Środki własne 2018r ,00 zł Środki własne 2015r ,00 zł 2016r ,00 zł Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 130

131 Przebudowa drogi Powiatowej1125D m. Sieroszowice - przez całą miejscowość Przebudowa drogi Powiatowej 1011D od granicy powiatu do drogi 1131D w Żabicach Przebudowa drogi Powiatowej 1149D od skrzyż. 1143D w Radwanicach do końca zabudowy w Lipinie Przebudowa drogi Powiatowej 1001D Stara Rzeka - Retków Przebudowa drogi Powiatowej 1155D I etap: Chocianowiec od drogi 1137D do końca m. Raków II etap: od m. Raków do drogi wojewódzkiej 328 Przebudowa drogi Powiatowej 1201D m. Grębocice: od skrzyż. z drogą 1134D (kierunek Wilczyn Grodowiec), ul. Głogowska, do końca planowanej zabudowy w kierunku Przedmościa Przebudowa drogi Powiatowej 1138D m. Nowa Wieś Lubińska od końca miejscowości do Parchowa (skrzyż. z drogą wojewódzką 331) PZDP PZDP PZDP PZDP PZDP PZDP PZDP Środki własne 2016r ,00 zł 2017r ,00 zł 2018r ,00 zł Środki własne 2016r ,00 zł 2017r ,00 zł Środki własne 2018r ,00 zł Środki własne 2021r ,00 zł Środki własne 2018r ,00 zł 2019r ,00 zł Środki własne 2015r ,00 zł 2016r ,00 zł 2017r ,00 zł Środki własne 2017r ,00 zł 2018r ,00 zł Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 131

132 Przebudowa drogi Powiatowej 1018D I etap: Dalków do granicy powiatu (kierunek Kromolin) II etap: od skrzyż.w Kurowie Wielkim (z dr. 1153D) do Dalkowa Przebudowa drogi Powiatowej 1133D m. Grodowiec - Grodziszcze- Krzydłowice Przebudowa drogi Powiatowej 1132D Proszyce - od końca miejscowości do dr D (kierunek Proszówek) Przebudowa drogi Powiatowej 1146D m. Buczyna (dr. krajowa nr 12) - Stręgoborzyce - Nowy Dwór (droga krajowa nr 12) Przebudowa drogi Powiatowej 1219D przez m. Trzmielów (chodnik z odwodnieniem) Przebudowa drogi Powiatowej 1129D Polkowice - Trzebcz - Guzice (do drogi 1135D) Przebudowa drogi Powiatowej 1128D 1134D obwodnica Kwielic (od drogi 1128D) i częściowo Grębocic do drogi 1134D PZDP PZDP PZDP PZDP PZDP PZDP PZDP Środki własne 2019r ,00 zł 2020r ,00 zł Środki własne 2019r ,00 zł 2020r ,00 zł Środki własne 2018r ,00 zł 2019r ,00 zł 2020r ,00 zł Środki własne 2019r ,00 zł 2020r ,00 zł Środki własne 2021r ,00 zł Środki własne 2021r ,00 zł Środki własne 2017r ,00 zł 2018r ,00 zł 2019r ,00 zł Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 132

133 Przebudowa drogi Powiatowej 1134D-1201D dalsza część obwodnicy Grębocic (od drogi 1134D do 1201D) Zintensyfikowanie ruchu rowerowego poprzez likwidacje barier technicznych i tworzenie nowych ścieżek rowerowych PZDP PZD, Gminy Środki własne 2020r ,00 zł 2021r ,00 zł Środki własne, środki unijne Wykorzystanie biogazu - budowa elektrociepłowni biogazowej wykorzystanie biomasy- wzrost wykorzystania biomasy na cele produkcji biogazu rolniczego Rolnicy, prywatni inwestorzy Środki własne, środki unijne Zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii Wykorzystanie energii słonecznej - wzrost wykorzystania kolektorów słonecznych oraz instalacji fotowoltaicznych, głównie w obiektach użyteczności publicznej i indywidualnych gospodarstwach domowych Gminy, Powiat, indywidualne osoby Środki własne, środki unijne, dofinansowanie gmin Wykorzystanie energii wiatru Przedsiębiorcy Środki własne Wykorzystywanie pomp ciepła Gminy, Powiat, prywatni przedsiębiorcy Środki własne, środki unijne Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 133

134 Wykorzystanie wód geotermalnych Gminy, Powiat, prywatni przedsiębiorcy Środki własne, środki unijne WODY POWIERZCHNIOWE I PODZIEMNE (W): ZAGROŻENIA JAKOŚCI WÓD; JAKOŚĆ WÓD POWIERZCHNIOWYCH; JAKOŚĆ WÓD PODZIEMNYCH Poprawa, jakości wód, osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych Budowa i modernizacja systemów zbiorowego odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych na obszarach wiejskich Wspieranie rozwoju w miejscach, gdzie jest to uzasadnione pod względami środowiskowymi i ekonomicznymi lokalnych systemów oczyszczania ścieków bytowych poprzez wyposażanie nieruchomości w przydomowe oczyszczalnie ścieków Gminy Gminy Środki własne Środki własne, WFOŚiGW Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 134

135 Budowa kanalizacji deszczowej, modernizacja kanalizacji w celu wydzielenia kanalizacji deszczowej, budowa osadników i separatorów wód opadowych i roztopowych na wylotach sieci deszczowej do odbiorników Budowa i przebudowa sieci kanalizacji deszczowej przy drodze powiatowej nr 1138D w miejscowości Nowa Wieś Lubińska Budowa i przebudowa sieci kanalizacji deszczowej przy drodze powiatowej nr 1150D w miejscowości Kłobuczyn Weryfikacja obszarów zagrożonych zanieczyszczeniem związkami azotu pochodzących ze źródeł rolniczych Działania podejmowane w celu ograniczenia dopływu zanieczyszczeń związkami azotu pochodzących ze źródeł rolniczych Prowadzenie monitoringu wód powierzchniowych i podziemnych Gminy, Zarządcy dróg PZDP PZDP Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza, RZGW Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza, RZGW Środki własne, środki unijne Środki własne ,00zł Środki własne ,00 zł Środki własne Środki własne WIOŚ, PIG Zadanie ciągłe Środki własne Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 135

136 Zwiększenie retencji w zlewniach i ochrona przed skutkami zjawisk ekstremalnych Zapewnienie dobrej, jakości wód użytkowych i racjonalne ich wykorzystanie Rewitalizacja jezior oraz zagospodarowywanie terenów wokół jezior dla potrzeb turystyki i rekreacji w sposób zapewniający ochronę wód jeziornych przed zanieczyszczeniem Utrzymywanie koryt cieków, kanałów i obwałowań w należytym stanie technicznym, remonty budowli wodnych, w tym regulacyjnych, zapewnienie drożności koryt cieków i kanałów, poprawa warunków przepływu wód powodziowych Uwzględnienie granic obszarów przedstawionych na mapach zagrożenia i mapach ryzyka powodziowego w dokumentach planistycznych, takich jak plany zagospodarowania przestrzennego szczebla wojewódzkiego oraz mpzp Budowa i modernizacja systemów zbiorowego zaopatrywania w wodę Przywrócenie i utrzymanie wymaganych standardów wodom powierzchniowym podlegającym ochronie ze względu na ich wykorzystanie do celów pitnych Gminy, prywatni przedsiębiorcy ZMiUW, RZGW, Gminy, podmioty korzystające z wód Samorządy gminne Gminy Gminy Środki własne Środki własne, środki unijne, budżet Państwa Środki własne Środki własne, środki unijne, WFOŚiGW Środki własne, środki unijne, WFOŚiGW Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 136

137 Przywrócenie i ochrona ciągłości ekologicznej koryt rzek Przywrócenie i utrzymanie wymaganych standardów wodom śródlądowym będącym środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych Modernizacja istniejących urządzeń piętrzących poprzez wyposażenie ich w przepławki, budowa nowych przepławek, w tym przedsięwzięcia w ramach kontynuacji Programu budowy przepławek dla ryb na terenie Powiatu Zwiększenie możliwości retencyjnych oraz przeciwdziałanie powodzi i suszy w ekosystemach leśnych na terenach nizinnych, w tym działania na rzecz retencji na obszarach cennych przyrodniczo i ochrona siedlisk wodnych i od wód zależnych Gminy, Zakłady Gospodarki Komunalnej ZMiUW, JST, podmioty korzystające z wód, Lasy Państwowe Środki własne, środki unijne, WFOŚiGW Środki własne, środki unijne, WFOŚiGW Środki własne, środki unijne, WFOŚiGW GOSPODARKA ODPADAMI (GO) Działania w zakresie budowy systemu gospodarki odpadami w województwie Intensyfikacja edukacji ekologicznej promującej właściwe postępowanie z odpadami oraz prowadzenie skutecznej kampanii informacyjno edukacyjnej w tym zakresie Gminy, Powiat Środki własne, WFOŚiGW Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 137

138 zgodnego z KPGO 2014 Zapewnienie dostępności odpowiedniej przepustowości instalacji do przetwarzania odpadów Zarządcy instalacji, Gminy, Związki Międzygminne Środki własne, środki unijne Stymulowanie rozwoju rynku surowców wtórnych i produktów zawierających surowce wtórne poprzez wspieranie współpracy organizacji odzysku, przemysłu i samorządu terytorialnego oraz konsekwentne egzekwowanie obowiązków w zakresie odzysku i recyklingu Wydawanie decyzji związanych z realizacją celów spełniających założenia wojewódzkiego planu gospodarki odpadami Gminy, Związki Gmin Powiat Środki własne Środki własne Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 138

139 Rozbudowa i budowa zakładów zagospodarowania odpadów obejmujące regionalne instalacje do przetwarzania odpadów komunalnych, które będą zapewniać następujący zakres usług: - mechaniczno-biologiczne lub termiczne przekształcanie zmieszanych odpadów komunalnych i pozostałości z sortowni, - składowanie przetworzonych zmieszanych odpadów komunalnych, kompostowanie odpadów zielonych oraz opcjonalnie sortowanie poszczególnych frakcji odpadów komunalnych zbieranych selektywnie, Gminy, Związki Międzygminne Środki własne, środki unijne Działania w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi -zakład demontażu odpadów wielkogabarytowych, zakład przetwarzania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego Zmniejszenie ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych na składowiska odpadów, aby nie było składowanych: -w 2020 r. więcej niż 35% masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r. Gminy, Związki Międzygminne Środki własne Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 139

140 Przygotowanie do ponownego wykorzystania i recykling materiałów odpadowych, przynajmniej takich jak papier, metal, tworzywa sztuczne i szkło z gospodarstw domowych i, w miarę możliwości, odpadów innego pochodzenia podobnych do odpadów z gospodarstw domowych minimum 50% masy do 2020 roku Gminy, Związki Międzygminne Środki własne Monitoring dzikich składowisk Gminy Zadanie ciągłe Środki własne Rozwój istniejącego systemu zbierania olejów odpadowych, w tym ze źródeł rozproszonych oraz standaryzacji urządzeń. Organizacje odzysku, producenci i wytwórcy olejów odpadowych Środki własne Działania w zakresie gospodarki odpadami niebezpiecznymi Zwiększenie nadzoru nad prowadzeniem gospodarki odpadami przez małych wytwórców odpadów medycznych i weterynaryjnych w małej ilości (źródła rozproszone). Realizacja działań zawartych w Programie Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata Powiat Zadanie ciągłe Środki własne Gminy, Powiat Zadanie ciągłe Środki własne, WFOŚiGW Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 140

141 ZASOBY PRZYRODNICZE (OP): PRAWNE FORMY OCHRONY PRZYRODY, LASY Pogłębianie i udostępnianie wiedzy o zasobach przyrodniczych województwa Kontynuowanie inwentaryzacji przyrodniczej województwa ze szczególnym uwzględnieniem obszarów Natura 2000 Prowadzenie działań edukacyjnych mających na celu podnoszenie świadomości w zakresie prawnych i przyrodniczych podstaw funkcjonowania obszarów chronionych oraz w zakresie ochrony dziedzictwa ekologicznego Gminy, RDOŚ Gminy, Powiat, organizacje pozarządowe Środki własne Środki własne Stworzenie prawnoorganizacyjnych warunków i narzędzi dla ochrony przyrody Tworzenie nowych form ochrony przyrody na podstawie wyników inwentaryzacji i waloryzacji przyrodniczej JST, RDOŚ Zadanie ciągłe Środki własne Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 141

142 Ochrona różnorodności biologicznej i krajobrazowej poprzez zachowanie lub odtworzenie właściwego stanu ekosystemów i siedlisk oraz populacji gatunków zagrożonych Wsparcie ochrony bioróżnorodności na obszarach wiejskich poprzez szkolenie i wsparcie rolników we wdrażaniu programów rolno-środowiskowych ODR, ARiMR Zadanie ciągłe Środki własne Realizacja Krajowego programu zwiększania lesistości Lasy Państwowe, właściciele lasów prywatnych Środki własne Wykorzystanie funkcji lasów, jako instrumentu ochrony środowiska Zalesianie nowych terenów, w tym gruntów zbędnych dla rolnictwa oraz nieużytków z uwzględnieniem uwarunkowań przyrodniczo - krajobrazowych Lasy Państwowe, właściciele lasów prywatnych, właściciele gruntów Środki własne Tworzenie spójnych kompleksów leśnych szczególnie w obszarze korytarzy ekologicznych i wododziałów Lasy Państwowe Środki własne Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 142

143 Zwiększenie ilości i powierzchni zadrzewień na terenach rolniczych oraz rozszerzenie zakresu leśnej rekultywacji terenów zdegradowanych, w tym: rekultywacja na cele przyrodnicze terenów zdegradowanych popoligonowych i powojskowych zarządzanych przez PGL LP, odtwarzanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego przez katastrofy oraz wprowadzanie instrumentów zapobiegawczych budowa, przebudowa i modernizacja dróg leśnych, wyznaczonych w planach urządzenia lasu jako drogi pożarowe Renaturalizacja obszarów leśnych, w tym obszarów wodnych - błotnych obiektów cennych przyrodniczo, znajdujących się na terenach leśnych w tym zwiększenie możliwości retencyjnych oraz przeciwdziałanie powodzi i suszy w ekosystemach leśnych na terenach nizinnych- budowa obiektów wodno-melioracyjnych Lasy Państwowe, właściciele gruntów Lasy Państwowe Środki własne, środki unijne Środki własne, środki unijne Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 143

144 Zmiana struktury gatunkowej i wiekowej lasów, odnowienie uszkodzonych ekosystemów leśnych. Realizacja planów urządzenia lasów. Realizacja uproszczonych planów urządzenia lasów Lasy Państwowe Właściciele lasów prywatnych Zadanie ciągle Zadanie ciągłe Środki własne Środki własne Edukacja leśna społeczeństwa, dostosowanie lasów do pełnienia zróżnicowanych funkcji przyrodniczych i społecznych Podnoszenie świadomości przyrodniczej społeczeństwa, udostępnienie lasów poprzez utrzymanie i rozwój posiadanej infrastruktury, rozszerzaniu bazy do edukacji ekologicznej, partycypacji w inwestycjach wspólnych z samorządami w zakresie rozwoju turystyki na obszarach leśnych i przyleśnych Prowadzenie doradztwa dla właścicieli gruntów korzystających ze wsparcia UE dla działań związanych z leśnictwem Promocja turystyki związanej z gospodarką leśną, łowiectwem, turystyki ekologicznej i rowerowej Lasy Państwowe, Wojewódzki Konserwator Przyrody, Dolnośląski Zespół Parków Krajobrazowych, Gminy, Powiat Właściciele i dzierżawcy gruntów Lasy Państwowe Lasy Państwowe Środki własne, WFOŚiGW, NFOŚiGW, środki unijne Środki własne Środki własne, WFOŚiGW, NFOŚiGW, środki unijne Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 144

145 Monitorowanie oraz ograniczanie występowania szkodników owadzich w lasach Lasy Państwowe, właściciele lasów prywatnych Zadanie ciągłe Środki własne Identyfikacja zagrożeń lasów i zapobiegania ich skutkom Monitorowanie oraz ograniczanie zagrożenia pożarowego w lasach, w tym: modernizacja sprzętu przeciwpożarowego oraz systemu wczesnego wykrywania pożarów lasu modernizacja systemu obserwacji lasu, zakup kamer TV umożliwiających monitoring lasów, zakup i wymiana sprzętu patrolowo-gaśniczego Lasy Państwowe, właściciele lasów prywatnych Środki własne, WFOŚiGW, NFOŚiGW, środki unijne Budowa lub przebudowa dróg leśnych uznanych za drogi pożarowe Lasy Państwowe, właściciele lasów prywatnych Środki własne, WFOŚiGW, NFOŚiGW, środki unijne Wykonanie sztucznych zbiorników na potrzeby gaśnicze na terenach leśnych gdzie nie występują naturalne źródła poboru wody Retencjonowanie wody na obszarach leśnych Lasy Państwowe, właściciele lasów prywatnych Lasy Państwowe, właściciele lasów prywatnych Środki własne Środki własne, WFOŚiGW, NFOŚiGW, środki unijne Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 145

146 Wzmacnianie techniczne służb leśnych dla potrzeb ujawniania i zwalczania zagrożeń niszczenia przyrody przez człowieka (walka z kłusownictwem, zaśmiecaniem i dewastacją terenów leśnych Lasy Państwowe Środki własne Doposażenie służb w sprzęt umożliwiający prowadzenie działań gaśniczych Lasy Państwowe, PSP, OSP Środki własne, budżet Państwa, Gmin, Powiatu Kontrola stanu w zakresie ochrony ppoż. PSP Środki własne TURYSTYKA (T) Promocja przyrodniczych walorów turystycznych powiatu Podkreślanie znaczenia walorów przyrodniczych i ich ochrony w kampaniach promocyjnych poszczególnych regionów Samorządy, organizacje pozarządowe Zadanie ciągłe Środki własne, środki unijne KLIMAT AKUSTYCZNY (H) Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 146

147 Ograniczenie uciążliwości akustycznej dla mieszkańców Zmniejszenie zagrożenia mieszkańców ponad normatywnym hałasem poprzez: budowę obwodnic i dróg alternatywnych do istniejących (wraz ze skutecznymi zabezpieczeniami akustycznymi) przeprowadzenie remontu nawierzchni dotychczasowych odcinków dróg, zastosowanie zmniejszenia prędkości pojazdów Gminy, Zarządcy dróg, Policja Środki własne Opracowanie i wdrożenie zasad organizacji ruchu sprzyjających obniżeniu emisji hałasu do środowiska oraz utworzenie obszarów ograniczonego użytkowania (w przypadku braku innych technicznych możliwości) Gminy, Zarządcy dróg Środki własne Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 147

148 Ograniczenie uciążliwości akustycznej w miejscach występowania szczególnych uciążliwości akustycznych dla mieszkańców (szczególnie w okolicach takich budynków jak: szpitale, szkoły, przedszkola, internaty, domy opieki społecznej itp.) poprzez: budowę ekranów akustycznych stosowanie mat antywibracyjnych, wykopów, tuneli tworzenie pasów zieleni przy głównych trasach komunikacyjnych zwiększenie izolacyjności akustycznej budynków. Gminy, Zarządcy dróg i linii kolejowych i budynków Środki własne Zapewnienie przestrzegania zasady strefowania (rozgraniczania terenów o zróżnicowanej funkcji) w planowaniu przestrzennym, oraz wprowadzenie zapisów odnośnie standardów akustycznych dla poszczególnych terenów Gminy Środki własne Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 148

149 Przeprowadzenie edukacji ekologicznej oraz promocja: komunikacji zbiorowej, transportu rowerowego, proekologicznego korzystania z samochodów: Carpooling (jazda z sąsiadem), Ecodriving (ekologiczny, oszczędny styl jazdy) JST, Zarządcy dróg Środki własne, WFOŚiGW POLA ELEKTROMAGNETYCZNE (PEM) Monitoring poziomów pól elektromagnety cznych Prowadzenie monitoringu poziomów pól elektromagnetycznych na terenie województwa WIOŚ Zadanie ciągłe Środki własne ZAPOBIEGANIE AWARIOM W PRZEMYŚLE I TRASPORCIE Zmniejszenie zagrożenia oraz minimalizacja skutków w przypadku wystąpienia awarii Wzmocnienie kadr pracowniczych monitoringu środowiska JST, Służby interwencyjne, PSP Środki własne Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 149

150 Wyposażenie służb monitoringu w profesjonalny sprzęt umożliwiający prowadzenie działań ratowniczych dla wszystkich możliwych scenariuszy awarii i katastrof Gminy, Powiat, PSP. OSP Służby interwencyjne, Środki własne, budżet Państwa, WFOŚiGW Kontrola stanu w zakresie ochrony ppoż. PSP Środki własne Ćwiczenia ratowniczogaśnicze Gminy, Powiat, PSP, OSP, służby interwencyjne Środki własne Zapewnienie bezpiecznego transportu substancji niebezpiecznych Wspieranie działalności jednostek reagowania kryzysowego JST Środki własne Wykreowanie właściwych zachowań społeczeństwa w sytuacji wystąpienia zagrożeń środowiska z tytułu awarii przemysłowych Edukacja w zakresie właściwych zachowań w sytuacjach zagrożenia wśród mieszkańców Powiatu JST, Służby interwencyjne, PSP Środki własne Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 150

151 KOPALINY (SM) Minimalizacja strat w eksploatowanyc h złożach oraz ochrona środowiska przed negatywnym oddziaływaniem przemysłu wydobywczego Współdziałanie organów administracji publicznej w tworzeniu studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego z uwzględnieniem kopalin i ich ochroną przed trwałym zainwestowaniem nie górniczym na całym obszarze województwa Ochrona niezagospodarowanych złóż kopalin w procesie planowania przestrzennego Gminy Gminy Środki własne Środki własne JAKOŚĆ GLEB (GL) Ochrona gleb przed negatywnym oddziaływaniem rolnictwa i innych rodzajów działalności gospodarczej Promocja rolnictwa ekologicznego i integrowanego poprzez szkolenia rolników (zgodnych z wymogami ochrony środowiska i przyrody) Zapobieganie zanieczyszczeniom gleb, zwłaszcza środkami ochrony roślin i metalami ciężkimi ZODR ZODR, Właściciele gospodarstw rolnych Środki własne, środki unijne Środki własne Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 151

152 Ochrona gleb przed erozją i zakwaszeniem, ograniczenie zjawisk nadmiernej eksploatacji i zanieczyszczenia gleb również w innych sektorach gospodarki Ochrona gleb przed zakwaszeniem oraz działania zmierzające do odkwaszenia gleb ZODR, Właściciele gospodarstw rolnych ZODR, Właściciele i dzierżawcy gruntów rolnych Środki własne Środki własne WZROST ŚWIADOMOŚCI EKOLOGICZNEJ MIESZKAŃCÓW Kształtowanie świadomości ekologicznej mieszkańców w zakresie ochrony powietrza i gospodarki odpadami Kształtowanie świadomości ekologicznej mieszkańców powiatu w Prowadzenie działań dotyczących możliwości wykorzystania alternatywnych źródeł energii oraz poszanowania energii (np. kampanii, szkoleń, konferencji. itp.) Prowadzenie działań podnoszących wiedzę z zakresu właściwej gospodarki odpadami (np. szkolenia, konferencje, kampanie) Propagowanie zachowań sprzyjających oszczędzaniu wody przez działania edukacyjno-promocyjne JST, media, organizacje pozarządowe JST, media, organizacje pozarządowe JST, media, organizacje pozarządowe Środki własne, środki unijne Środki własne, WFOŚiGW Środki własne, WFOŚiGW Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 152

153 zakresie zużycia wody oraz jej zanieczyszczeń Prowadzenie działań mających na celu podnoszenie świadomości w zakresie wpływu, na jakość wód nieprawidłowej gospodarki ściekowej w domostwach i gospodarstwach rolnych (np. spotkania, prelekcje, szkolenia) JST, media, organizacje pozarządowe Środki własne Tworzenie proekologicznych wzorców zachowań, zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży, w odniesieniu do pozostałych komponentów Organizowanie szkoleń dla rolników z zakresu właściwego nawożenia, promocji rolnictwa ekologicznego, stosowania dobrych praktyk rolniczych i ochrony gleb Przeprowadzenie działań mających na celu rozwiązanie aktualnych problemów środowiskowych (np. przez prowadzenie projektów, akcji, kampanii, szkoleń itp.) Edukacja społeczeństwa na rzecz kreowania prawidłowych zachowań w sytuacji wystąpienia nadzwyczajnego zagrożenia środowiska ZODR, Zarządy Powiatów, media, organizacje pozarządowe JST, media, organizacje pozarządowe JST, media, organizacje pozarządowe Środki własne Środki własne Środki własne Działania promujące i podnoszące poziom wiedzy nt. walorów środowiska przyrodniczego na terenie województwa JST, media, organizacje pozarządowe Środki własne Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 153

154 Budowa kompleksu sportowego wraz z infrastrukturą towarzyszącą przy Zespole Szkół w Chocianowie Organizacja wyjazdów dla dzieci np. zielone szkoły obozy itp. Powiat Gminy, Powiat Środki własne ,00zł Środki własne Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 154

155 6. Zarządzanie Programem Ochrony Środowiska 6.1. Ogólne zasady zarządzania Programem Zarządzanie programem oznacza w praktyce określenie zasad zarządzania nim wraz z ustaleniem mechanizmu monitorowania jego realizacji. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Polkowickiego jest dokumentem o charakterze strategicznym. Program jest narzędziem wspomagający realizację prawa miejscowego, pozostając w ścisłym związku z planami zagospodarowania przestrzennego, decyzjami o warunkach zabudowy i zagospodarowania oraz decyzjami związanymi z realizacją przedsięwzięć w zakresie gospodarki wodno ściekowej, gospodarki odpadami, rozwojem terenów zielonych i innych. Kierownictwo posiada kompetencje pozwalające mu realizować zawarte w programie cele i zadania. Aby jednak ta realizacja przebiegała spójnie z polityką regionalną konieczne jest przygotowanie struktur administracyjnych do ścisłej współpracy z organami dysponującymi znacznie szerszymi uprawnieniami wynikającymi z ich kompetencji. Uwzględniając przepisy prawa, wykonywane zadania, zobowiązania statutowe oraz powinności obywatelskie, w realizację Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska zaangażowanych jest wielu uczestników. Należą do nich: Zarząd powiatu przygotowujący Program i Rada Powiatu uchwalająca Program oraz oceniająca sprawność i efektywność jego realizacji, Jednostki samorządu terytorialnego realizujące działania w zakresie ochrony, edukacji ekologicznej oraz sprawozdawczości, Podmioty, które statutowo wykonują zadania na rzecz poprawy jakości środowiska oraz zajmują się szeroko rozumianą ochroną i kształtowaniem środowiska, Jednostki dysponujące środkami finansowymi z opłat środowiskowych, zobowiązane przeznaczać je na realizację Programu, a także banki i instytucje finansowe, którym powierzono zarządzanie środkami przeznaczonymi na cele ochrony środowiska, Organizacje pozarządowe wspierające społeczeństwo w realizowaniu projektów proekologicznych i wykonywaniu powinności obywatelskich, pośredniczące pomiędzy administracją a społeczeństwem, Mieszkańcy powiatu jako uczestnicy działań, a także beneficjenci realizacji programu lub ponoszący koszty złego stanu środowiska. Włączenie do procesu realizacji Programu szerokiego grona partnerów instytucjonalnych i społecznych jest warunkiem koniecznym jego akceptacji i pozwala na przekazywanie współodpowiedzialności za osiąganie celów. Dlatego tak ważne jest uspołecznienie procesu planowania i podejmowania decyzji oraz przejrzystość procedur włączających szerokie grono partnerów również, w proces oceny skuteczności realizacji. Równie istotny jest rozwój partnerstwa ze wszystkimi lokalnymi, krajowymi Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 155

156 i międzynarodowymi podmiotami, działającymi w regionie, który niewątpliwie przyczyni się do skupienia zasobów oraz zwielokrotnienia efektów ekologicznych Instrumenty zarządzania Programem Realizacja celów i przedsięwzięć zaproponowanych w Programie przeprowadzona zostanie z wykorzystaniem różnego rodzaju instrumentów, wynikających z przepisów prawa, rachunku efektywności ekonomicznej, polityki społecznej oraz struktury zarządzania środowiskiem. Stosowanie tych instrumentów przepisy prawa przypisują administracji publicznej, poprzez: 1. Wydawanie decyzji administracyjnych: na korzystanie z zasobów środowiska i wprowadzanie do środowiska substancji lub energii, w tym pozwolenia zintegrowane, wynikające z wprowadzenia do polskiego systemu prawnego wymogów Dyrektywy IPPC, na rozpoznanie i eksploatację surowców mineralnych, zatwierdzających program gospodarki odpadami wydobywczymi, pozwolenia wodnoprawne, o podziałach i scaleniach gruntów, o pozwoleniu na budowę, podejmowanych w oparciu o zapisy miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, a także prowadzone postępowania, w sprawie oddziaływania na środowisko planowanych przedsięwzięć, zobowiązujących do prowadzenia badań monitoringowych stanu środowiska, o konieczności przeprowadzenia przeglądu ekologicznego. A także wszystkie inne, wynikające z przepisów szczególnych. 2. Stosowanie instrumentów związanych z rachunkiem efektywności ekonomicznej min.: 2.1. Prawno-finansowych, jak: opłaty naliczane za korzystanie ze środowiska, administracyjne kary pieniężne, skutki finansowe wynikające z odpowiedzialności karnej i cywilnej. 2.2 Ekonomicznych, jak: kredyty w tym umarzalne i dotacje z funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej, dotacje z europejskich funduszy strukturalnych udzielane za pośrednictwem właściwych Programów Operacyjnych, umieszczenie na listach wyborów objętych opłatami produktowymi i opłatami tych opłat, ubezpieczenia ekologiczne od odpowiedzialności cywilnej za szkody, spowodowane poważnymi awariami przemysłowymi i transportowymi, tworzenie rynku uprawnień do emisji zanieczyszczeń (zbywanie pozwolenia) Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 156

157 Szczególnym instrumentem ekonomicznym jest pomoc publiczna w postaci zwolnień i ulg podatkowych, odroczeń, rozłożenia na raty i umorzeń należności budżetu państwa i samorządu oraz udzielenie gwarancji finansowych dla projektowanych przedsięwzięć. 3. Do instrumentów społecznych należą: obowiązek upowszechniania w społeczeństwie informacji o środowisku i zasięgania jego opinii podczas procedur prowadzonych w sprawach ochrony środowiska, wykraczające poza zakres obowiązkowy przekazywanie informacji w mediach, formie spotkań, dyskusji publicznych i akcji związanych z konkretnymi problemami ochrony środowiska, edukacja ekologiczna społeczeństwa we wszystkich grupach wiekowych Wytyczne do gminnych Programów Ochrony Środowiska Gminne programy ochrony środowiska powinny zostać sporządzone na podstawie gruntownej znajomości aktualnego stanu środowiska w gminie. Podobnie jak polityka ekologiczna państwa muszą one określać przede wszystkim: cele polityki ekologicznej na terenie gminy, wybrane priorytety ekologiczne wraz z uzasadnieniem ich wyboru, rodzaj i harmonogram działań ekologicznych, których podejmuje się dana gmina, środki niezbędne do osiągnięcia założonych celów, w tym mechanizmy prawno - ekonomiczne i środki finansowe. Zaplanowane cele, priorytety, zadania i środki na ich realizację, muszą zostać zdefiniowane dla każdego z obszarów ochrony środowiska, którymi zajmuje się dana gmina, a więc: racjonalizacja zużycia energii, surowców oraz wzrost udziału zasobów odnawialnych w produkcji energii; zapewnienie wysokiej jakości powietrza, zminimalizowanie uciążliwego hałasu, ochrona wód, ochrona gleb, ochrona zasobów przyrodniczych, prowadzenie skutecznej akcji edukacyjno-informacyjnej gwarantującej powodzenie realizacji wyżej wymienionych działań Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 157

158 7. Źródła finansowania Wdrożenie Programu Ochrony Środowiska wymaga stworzenia sprawnego systemu finansowania przedsięwzięć z zakresu ochrony środowiska. Środki finansowe na planowane do realizacji w harmonogramie zadania z zakresu ochrony środowiska mogą pochodzić z następujących źródeł: środki własne miast i gmin oraz powiatu, dofinansowanie pochodzące z Wojewódzkiego oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, środki pochodzące z Unii Europejskiej, kredyty bankowe na preferencyjnych warunkach (np. Bank Ochrony Środowiska), środki własne podmiotów bezpośrednio zaangażowanych w realizacje projektów, środki własne przedsiębiorców. Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wspiera finansowo przedsięwzięcia podejmowane dla poprawy jakości środowiska w Polsce, traktując jako priorytetowe te zadania, których realizacja wynika z konieczności wypełnienia zobowiązań Polski wobec Unii Europejskiej. Celem działalności Narodowego Funduszu jest finansowe wspieranie inwestycji ekologicznych o znaczeniu i zasięgu ogólnopolskim i ponadregionalnym oraz zadań lokalnych, istotnych z punktu widzenia potrzeb środowiska. W Narodowym Funduszu stosowane są trzy formy dofinansowywania: 1. finansowanie pożyczkowe (pożyczki udzielane przez NF, kredyty udzielane przez banki ze środków NF, konsorcja czyli wspólne finansowanie NF z bankami, linie kredytowe ze środków NF obsługiwane przez banki), 2. finansowanie dotacyjne (dotacje inwestycyjne, dotacje nieinwestycyjne, dopłaty do kredytów bankowych, umorzenia), 3. finansowanie kapitałowe (obejmowanie akcji i udziałów w zakładanych, bądź już istniejących spółkach w celu osiągnięcia efektu ekologicznego). Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przewiduje dofinansowanie poprzez pożyczki i dotacje wdrażania projektów związanych z realizacją programów ochrony poszczególnych elementów środowiska. WFOŚiGW udziela pożyczek na korzystnych warunkach oprocentowania i spłat oraz dofinansowania niektórych zadań w formie dotacji. Maksymalna kwota pożyczki z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska na jedno zadanie może wynosić do zł, natomiast maksymalna kwota zadłużenia z tytułu pożyczek dla jednego inwestora może wynosić zł. W przypadku dotacji maksymalna kwota na jedno zadanie wynosi zł. Dotacja udzielona Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 158

159 ze środków Funduszu z reguły nie może przekroczyć 40 % kosztów zadania. Pożyczki udzielane ze środków Funduszu mogą dotyczyć finansowania do 80 % kosztów zadań w przypadku jednostek samorządowych i budżetowych nie prowadzących działalności gospodarczej oraz do 70 % kosztów netto zadań w przypadku podmiotów gospodarczych, osób fizycznych i prawnych prowadzących bądź nie prowadzących działalności gospodarczej. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ ) to krajowy program wspierający gospodarkę niskoemisyjną, ochronę środowiska, przeciwdziałanie i adaptację do zmian klimatu, transport i bezpieczeństwo energetyczny. Środki unijne z programu przeznaczone zostaną również w ograniczonym stopniu na inwestycje w obszary ochrony zdrowia i dziedzictwa kulturowego. POIiŚ będzie kontynuował główne kierunki inwestycji określone w jego poprzedniku POIiŚ Dotyczą one przede wszystkim rozwoju infrastruktury technicznej kraju w najważniejszych sektorach gospodarki. Kto skorzysta ze wsparcia? Najważniejszymi beneficjentami POIiŚ będą podmioty publiczne (w tym jednostki samorządu terytorialnego) oraz podmioty prywatne (przede wszystkim duże przedsiębiorstwa). Ile środków unijnych będzie dostępnych i na jakie inwestycje? Głównym źródłem finansowania POIiŚ będzie Fundusz Spójności (FS), którego podstawowym celem jest wspieranie rozwoju europejskich sieci transportowych oraz ochrony środowiska w krajach UE. Dodatkowo przewiduje się wsparcie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR). Podział środków UE dostępnych w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko pomiędzy poszczególne obszary wsparcia przedstawia się następująco (dane na podstawie wstępnych szacunków): Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 159

160 Wykres 4 Podział środków w ramach POIiŚ na lata PRIORYTET I (FS) Promocja odnawialnych źródeł energii i efektywności energetycznej: produkcja, dystrybucja oraz wykorzystanie odnawialnych źródeł energii (OZE), np. budowa, rozbudowa farm wiatrowych, instalacji na biomasę bądź biogaz; poprawa efektywności energetycznej w sektorze publicznym i mieszkaniowym; rozwój i wdrażanie inteligentnych systemów dystrybucji, np. budowa sieci dystrybucyjnych średniego i niskiego napięcia. Przewidywany wkład unijny 1 528,4 mln euro. PRIORYTET II (FS) Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu: rozwój infrastruktury środowiskowej (np. oczyszczalnie ścieków, sieć kanalizacyjna oraz wodociągowa, instalacje do zagospodarowania odpadów komunalnych, w tym do ich termicznego przetwarzania); ochrona i przywrócenie różnorodności biologicznej, poprawa jakości środowiska miejskiego (np. redukcja zanieczyszczenia powietrza i rekultywacja terenów zdegradowanych); Id: 43A1B83C-D975-4D08-98F8-195B9CB05FC3. Podpisany Strona 160