Katowice. Opł&ceas) ryezaifew..

Transkrypt

1 Opł&ceas) ryezaifew.. T K aid f abonent ^STRZECHY RODZINNEJ* jest n b M E p ie e lo iiy na podstawi polisy,! #w, lasssp,»prsyisdtolć Sp. Akc. w Warszawie» Oddział w Krakowie, oraz Polskiego I W. Aselairac^lnejge.- i Re- M e k a n e y jii^ o Sp. Akc. Patria" w Warszawie» Oddział w Katowicach; które; winien oteym&es i f na wypadek śmierci, spowodowanej nieszczęśliwym wypad* kiep, lab zupełnego Inwalidztwa i f na wypadek stałego częściowego kalectwa m na wypadek śmierci naturalnej Katowice Równocześnie ubezpieczone ssą tę* żony abonentów na podstawie polis; I I aa wy padek Śmierci» spowodowane! ni«h szczęśliwym wypadkiem» lab zepełscgo Inwalidztwa. fis iii ii na wypadek stałego częściowego kalectwa na wypadek Śmierci nataraliłej, posiada w e. wszystkich większych miastach Rzeczypospolitej swe Filje i Generalne _Zastępstwa. Petksńto aa Górnym kląsku jest w każdej nawet wiosce przedstawiciel tego Wydawnictwa. W większych środowiskach przemysłowych na Śląsku znajdują się bezpłatne biura porad prawnych, kierowane przez adwokatów przysięgłych

2 J o n a ę j z y c b C a s y t e l n i k f t z ę! Związek Wydawnictw Polskich oznajmia, iż z powodu ciągłego, od Miku miesięcy trwającego nacisku ze stfoay Wydawców zmuszonym jest, podw yższyć ceny gazet od h października. >Nie będziemy roztrząsać, jakie, ßzynniki powodują to zarządzenie. Oznajmiamy naszym P. T. Abonentom,' iż 'kierowani względami cięż«kich w&ruaków bytu,, w jakich si w ifteość naszych czytelników zapewne- znajduje, nie idziemy za tem ogólnem -zarządzeniem prasowem i» podw yższam y kosztów abonam entu»strzechy Rodzinnej. Jednakowoż dla umożliwienia dalszego istnienia naszego pisma, zmuszeni jesteśmy przejściowo, zamiast jak dotychczas co tygodnia, w ydaw ać tygodnik nasz co dni 14 i to dwa -zeszyty, jeden tylko w języku polskim, dragi w polskim i niem ieckim. Czytelnicy reflektujący na czysto p o lskie w y d an ie zechcą nas o d w ro tn ie kartką zaw iadom ić. _ Sądzimy, że rozwiązanie to znajdzie nznanie naszych Czytelników, i mamy nadzieję, źe z chwilą przejścia kryzysu gospodarczego będziemy mogli z powrotem tygodnik nasz wydawać jak dotychczas. Wydawnictwo Strzechy Ro<dkmmej.M A a ssissere Leser! Der Verband der polnischen Verlagsanstalten hat, dem seit Monaten anhaltenden Drängen der Zeitungsverleger nachgebend, beschlossen, die Zeitungspreise vom 1. Oktober zu erhöhe». Auf _die Sründe ffir diese notwendige Massnahme einzugehen, ist hier nicht der Ort. In Berücksichtigung der schwierigen Lage der meisten unserer Leser wollen w ir ihnen eine Erhöhung de«a honaem entapreisea nicht zum uten, müssen aber dafür einen anderen Ausweg suchen, der die Existenz der»strzecha Rodzinna möglich macht. Ä h 1. O k to b er d. J. wird die Strzecha Rodzinna daher vorübergehend^ in Abständen Tön 1.4 T agen zweimal im Monat erscheinen, und zwar sowohl in einer polnischen als auch in einer zweisprachigen Ausgabe, Wer von unseren Lesern die te m polnische Ausgabe wünscht, wolle uns das umgehend durch Pastk a rte mitteilen.. Wir hoffen, dass diese Lösung der Frage den Beifall unserer Leser finden wird und dass wir bei Besserung der allgemeinen Wirtschaftslage bald zu dem bisherigen Modus der Wochenausgabe zurückkehren äöxl l'q" D er V erlag der Strzecha R odzinn a Hasse biura porady prawnej: Katowice» ul, Staw ow a 14, Tel. 796 i 1874, kancelarja adwokata Dr. Eugeniusza Kasińskiego, codziennie w godzinach urzędowych. Mysłowice, ul. Pszczyńska, kancelarja adwokata i notaijusza Alfonsa Laskowskiego, we wtorki i piątki od godz. 2 4 popoł. T arn o w sk ie G óry, kancelarja adwokata Kempki codziennie od 7 8 po południu, W odzisław, kancelarja adwokata Dr. Filipka, codziennie w obowiązujących zwykłych godzinach urzędowych. Ponadto biura naszej redakcji w Katow icach-zaw odziu, ul. K rakow ska 48, oraz w Król. Hucie, ul. G im nazjalna 32 Biuro ludowe są przez cały dzień (od 9-12 i od 2 Gpopoł.) Czynne, gdzie ustnie i pisemnie można wszelkie sprawy załatwiać. Na pisemne zapytania dajemy odpowiedzi w zeszytach w dziale Odpowiedzi Redakcji jakoteż wykonujemy Wszelkie wnioski do urzędów i władz, tłomaczenia, polsko-niem. i. odwrotnie, reklamacje podatkowe itd. Sprawy te załatwiamy też listownie za zwrotem kosztów za portorja. STRZECHA RODZINNA Bezpłatne egzemplarze okazowe Strzechy R odzinnej* wysyła się na żądanie do; sanatoriów, szpitali, lekarzy, dalej koszar, więzień, oraz czytelń, po nadesłaniu dokładnego adresu. Prosimy więc Szanownych Czytelników o podawanie nam adresów takich instytucji, za co będziemy bardzo wdzięczni.. W ydaw nictw o Strzecha Rodzinna Freiexemplare der Śtragpcha R odzinna41 werden an Sanatorien, K rankenhäuser, Sprechzimmer der Ärzte, K asernen und Strafanstalten, Lesehallen auf Anforderung unter genauer A dressenangabe laufend geliefert. Für Übermittelung von Adressen sind wir stets dankbar. D er V erlag d e r Strzecha Rodzinna

3 N r G l u t i n! U n t r i f c t y Rok II ** Katowice-Zawodzie.» Krakowska 46 Telefon Konto czekowe P. K. O. Katowice Nr Czasopismo poświęcone chwili bieżącej, nauce i rozrywce K ażd y a b o n e n t S trz e c h y R o d z in n e j je s t d a rm o, n a p o d s ta w ie p o lis y P o ls k ie g o T w a A se k u ra c y jn e g o P A T R IA w W a rsza w ie O d d z ia ł w K ato w ic ach, u bezpieczony na z ł. 2, w razie śm ierteln eg o w ypadku (zu p ełn e inw alidztw o je st rów noznaczne ze śm iercią ) d o z ł, w razie stałeg o częścio w eg o k a le c tw a p rz e z n ie s z c z ę ś liw y w y p a d e k sp o w o d o w a n e g o. Ż o n y a b o n e n tó w s ą również n a tych sam y c h w a ru n k a c h u b e z p ie c z o n e. N a d to k a ż d y a b o n e n t u b e z p ie c z o n y je s t w T -w ie U b eżp iec zen io w em P r z y s z ło ś ć w K rak o w ie n a w y p a d e k imerci 'naturalnej ua z ł, z a ś żo n a je g o n a z ł W a ru n k i z n a jd u ją się w p o lis ie. C1 Nasz pieniądz. Pieniądze poszczególnych państw opierają się, jak już mówiliśmy na złocie, które jest właściwym pieniądzem międzynarodowym. Surogatem pieniędzy złotych są banknoty, które mogą być emitowane na podstawie posiadanego przez bank emisyjny złota, pełnowartościowych pieniędzy zagranicznych oraz dobrych weksli kupieckich. Weksel jest, podobnie jak banknot, surogatem pieniądza, gdyż spełnia te same funkcje gospodarcze co pieniądz. Weksel zastępuje pieniądz od chwili, kiedy fabrykant nabywa celem przeróbki surowca, aż do chwili, kiedy gotowy towar przez pośrednictwo kupca, znajdzie się w rękach konsumenta. Weksel kupiecki jest zawsze kryty towarem i dlatego też reprezentuje wartości realne, za które uzyskać można to tak powszechnie pożądane złoto. *) Banki emisyjne państw europejskich posiadają dzisiaj, w stosunku do emitowanych banknotów, nieznaczne zapasy złota i [dlatego też banknoty tych państw są przeważnie zdewaluowane, to znaczy wartość ich jest niższą od wartości pieniądza złotego. Wyjątek stanowią właściwie tylko te państwa, które w czasie wojny zachowały neutralność jak np. Szwajcarja, zaś z państw prowadzących wojnę tylko Anglja, która dzięki swem kolonjom zamorskim, zdołała już uzupełnić zapasy swego złota. Nieuregulowane dotąd jeszcze u większości państw europejskich stosunki monetarne, bardzo niekorzystnie wpływają na handel światowy. Najidealniejszem rozwiązaniem zawiłych kwestji walutowych byłoby wprowadzenie jednej międzynarodowej waluty i powołanie do życia "jednego centralnego banku emisyjnego. Sprawa ta była już na forum międzynarodowem poruszana, przebrzmiała jednak, jak narazie, bez echa. Polska jest jednem z tych niewielu państw w Europie, które o własnych silach wprowadziło pełnowartościową, bo opartą na złocie, walutę. Szybkie przeprowadzenie sanacji naszej waluty spotkało się z pełnem uznaniem wszystkich państw oraz wzmocniło nasze mocarstwowe stanowisko. Przypatrzmy się bliżej powstaniu naszego banku *) S zcz eg ó ło w em o m ó w ie n iem z n a s tę p n y c h n u m e ró w. is to ty w e k s la, z a jm ie m y s ię w je d n y m Ciąg dalszy. emisyjnego, Bank Polski został powołany do życia przy udziale szerokich warstw społeczeństwa, które wpłacały swe udziały (akcje) w walutach zagranicznych i w złocie. Tą drogą zebrał Bank Polski kapitał zakładowy w łącznej sumie 100 miljonów złotych. Na wykupienie marek polskich, które zostały wymienione na banknoty złotowe, dostarczył rząd Bankowi Polskiemu 70 miljonów złotych w złocie. Z końcem roku 1924 posiadał Bank Polski złota w wartości 103 miljonów i 254 miljony w pieniądzach zagranicznych (przeważnie dolarów). Banknotów było w tym czasie w obiegu na łączną sumę zł 675 miljonów, czyli że na głowę przypadało zł 25, W porównaniu z innemi państwami jest u nas, w stosunku do zaludnienia, obieg banknotów bardzo nieznaczny, co każdy z nas sam bardzo dobrze odczuwa. W Anglji np. przypada na głowę zł 78, w Stanach Zjednoczonych zł 108 a w Szwajcarji zł 216. Dotychczas mówiliśmy, w jaki sposób nasz bank emisyjny zdobył początkowe fundusze złota i walut. Obecnie nasuwa się pytanie, w jaki sposób można fundusze te powiększyć, aby móc emitować więcej banknotów. W kraju znajduje się jeszcze dosyć dużo złota, przeważnie w postaci dawnych monet zaborczych, stanowiącego własność osób prywatnych. Brak zaufania do nowej waluty, który się zrodził w okresie dewaluacji, spowodowanej wojną, utrudnia wydobycie z rąk prywatnych tych bezużytecznie spoczywających kapitałów, która mogłyby się przyczynić do ogólnego dobra. Kraj nasz riie posiada kopalni złota, któreby mogły dostarczyć złota dia celów monetarnych i dlatego jesteśmy zmuszeni złoto sprowadzać do kraju z zagranicy. Próby produkowania złota drogą chemiczną, które zajmowały już od najdawniejszych czasów' umysły ludzkie, nie doprowadziły do żadnych praktycznych rezultatów. Przyroda nie obdarzyła coprawda naszego kraju złotem, ale obdarzyła nas natomiast hojnie innemi skarbami zawartemi w swem łonie, z których wymienimy tylko najważniejsze a mianowicie czarne djamenty (węgiel), naftę i sól. Skarby te posiadamy w takiej ilości, że możemy większą część ich produkcji wywozić do innych państw. (Ciąg dalszy nastąpi.) 581

4 i S. p. Paweł Dombek W «biegłą niedzielę nieubłagana śm ierć w yrw ała z szeregów śląskich jed nego z wybitnych działaczy polskich. W klinice uniwersyteckiej w Krakowie, zm arł pierwszy burmistrz Królewskiej Huty P aw eł Dom bek, przeżywszy lat 61. Ś. p. P aw eł wrodził się w roku w Rosbarku, jako syn ubogich rodziców. Do gim nazjum uczęszczał w Bytomiu, a nastąpnie do szk oły górniczej w Tar* nowskich Górach. Po krótkiej praktyce w kopalni w stąpił do redakcji Oberschlesische A nzeiger w Raciborzu, gdzie pracow ał do roku 1897, opracowując w tym dzienniku sprawy lokalne okręgu przem ysłow ego. Następnie jako już dośw iadczony dziennikarz śląski, pracow ał z Adam em Napieralskim w redakcji K atolika stając w obronie praw i potrzeb robotnika. W ów czas redagow ał też sp. P a w eł organ robotniczej organizacji W zajem na Pom oc p. t. Praca, w której zam ieścił w iele p ow ażnych publikacji- na tem at kw estji socjalnej. W roku 1912 otrzym ał m andat do parlamentu niem ieckiego z okręgu by tom skiego. W czasie wojny wystąpiwszy z K atolika objął kierownictwo ak tyw istycznego dziennika Kraj w Lesznie, gdzie został też burmistrzem. W okresie pow stania państw a P olskiego, na praw ach przyznanych w szystkim c zło n kom K oła Polskiego w Berlinie, w szedł do Sejmu U staw odaw czego R zeczypospolitej Polskiej. Gdy osiadł z powrotem na Śląsku został burmistrzem w Król. H ucie, na którem to stanow isku do ostatnich dni sw ego żyw otu przeb yw ał. S. p. P aw eł Dom bek przynależny b ył do Narodowej Partii Robotniczej, której niew ątpliw ie o d d a ł duże zasługi. Z szedł z nim do grobu rzadki typ wybitnego działacza śląskiego, służącego w iern ie O jczyźnie i N arodow i, Cześć jego pam ięci. i Mikołów Nawiązując do naszego poprzedniego artykułu o Pszczynie, uzupełniamy go niniejszym, omawiającym dwa miasta leżące w tym powiecie. Początek Mikołowa wyprowadza podanie od obozowiska mołdawskich handlarzy bydła, którzy tu mieli wznieść kościołek św. Mikołaja. Rzeczywiście Mikołów w XVI, wiekn był ważnym targowiskiem dla handlu bydłem, solą i wódką. Pożar, jaki zniszczył dokumenty, przechowane w ratuszu, pogrzebał i historję miasta. Wiadomo tylko, że osada była stara, bo wspomina o niej dokument z r Szwedzi w r spustoszyli tak miasto, jak znajdujący się obok niego klasztor żeński. Mikołów liczy 7000 mieszkańców i byl na, wskroś prawie niemiecki. Są w nim dwa kościoły katolickie, synagoga, szkoła 8-klasowa, i gimnazjum. Miasto ma charakter fabryczny, znajdują się w niem bowiem; fabryka maszyn i kotłów parowych, papiernia, fabryka przetworów chemicznych, prócz tego posiada wielki młyn amerykański i kilka tartaków. W Mikołowie, rozwinęły się wydawnictwa polskie. Tu niezapomniany Karol Miarka wydawał swego Katolika i»monikę, Potem Mikołów prawie wyłącznie dostarczał Bieruń. dla Śląska, a w części dla Galicji, książek do nabożeństwa i wydawnictw zabawnych straganowych, po odpustach i jarmarkach sprzedawanych. Wydawca, drukarz Nowacki, zarzucał sklepiki i księgarnie pod gołem niebem śpiewnikami, sennikami, Genowefami, żartami poradnikami korespondencji miłosnej. O dawnych stosunkach Mikołowa z Krakowem świadczy do dziś dnia istniejąca ulica Krakowska. Jest tu stacja koleji Katowicko-Eaciborski ej. Bieruń, liczy okołc 3000 mieszkańców, posiada fabrykę dynamitu i zapałek, farbi&raię, fabryki sukna. Źródłem jego zamożności są również i wielkie stawy rybne. Wznosi się w nim kościół katolicki. Cmentarz zdobi kaplica, odnowiona z zapisu ks. Żychonia. W pobliżu miasta znajduje się góra Bieruń, mająca wysokości 731 stóp paryskich. Wspomnieć jeszcze należy o Goczałkowicach Dolnych. Wieś ta położona nad Wisłą, przy drodze z Pszczyny do Galicji, znana była jedynie jako komora celna. Po odkryciu w niej solanki bromowojodowej, stała się w krótkim czasie licznie odwiedzanem uzdrowiskiem. Józef Piernikarczyk,

5 Z Teatru Polskiego w Katowicach, Knajpa Trzy premiery. Dramat w' 3 aktach Z, Parvi ego. Zwykłe, szare życie prowincjonalnego»galicyjskiego ^miasteczka i.. Wśród codziennych, zawodowych zajęć, przerywanych wizytkami z kawą i plotką jałowo i gnuśnie upływa życie ludzkie, marnieją płomienne ognie sił, dusz i serc człowieczych, przepadają i giną bez śladu i owocu. W związku z brakiem silniejszych impulsów w zakresie życia umysłowego, potężnych bodźców do życia społecznego, do pełnego zużytkowania wysiłków i dążeń, powstają z strzępów obdartej z szerszego lotu egzystencji jednostek grzyby instytucje, w których skupia się gromadne życie w małych miasteczkach. Wyrosłe najczęściej na gruzach ludzkiego szczęścia, zdrowia fizycznego i moralnego, rozrastają się grzyby knajpy niepomiernie, popiołem zgasłych dążeń zasypują dusze ludzkie i wieją zatrutym, jadowitym zapachem... Z rozmaitych rzeczy zaś powstają o n e często rodzi je koszmar nudy, głód bujnych, coraz to potężniejszych wrażeń życiowych częstokroć tęsknota za oderwaniem się od ciężkich, monotonią wrażeń przesyconych dni. czasem powstają mornenta krótkiej swawoli radością życia zwanej a zawsze zmieniają sie-w ciężkie łańcuchy przyzwyczajenia, które, jak brudna, błotnista lepka maź czepia się piersi, głowy i dłoni człowieka, zmieniając się w siłę przemożną w służbę jedynemu celowi: zadowoleniu swoich zmysłów i pożądań, Jak wszystko to, co powstało z sił człowieka i niemi się karmi tak i grzyby knajpy mają zapewniony żywot trwały, nieustanny, bo źródłem ich nie są siły zewnętrzne ale wewnętrzne, płynące z popędów, doznań i instynktów ludzkich, psychologicznych pobudek czynów i zamierzeń. Dlatego też umieszczone w piwnicach lub zaułkach miejskich, pozbawione blasków słońca, obdarte z światła, piękna i ciepła są mimo tego związane z światem górnym, gdzie w blaskach ciepła i światła mieszczą się osiedla ludzkie, Ten świat nizin łączy się z światem jasnych pokoików mieszkaniowych przez pierś człowieka, wspólnego ich mieszkańca, pierś, w której wre burza uczuć i namiętności. Ich wzajemny stosunek zarysowuje się tu w jasnych, ściśle określonych ramach i proporcjonalnym układzie. Im więcej bowiem rosną, powiększają się, pęcznieją grzyby knajpy tem, w i ę c e j kurczą się i zmniejszają się do najmniejszych rozmiarów siedziby ludzkie obniżają poziom swego życia społecznego tak, że spadają w dól że stoją na równi z poziomem molocha, króry je pożarł a który z podziemi i zaułków wyciąga swoje polipie macki, aby niemi zabrać i zniszczyć ze szczętem w swoje pazury pochwycony łup. Na grozach zmarnotrawionego szczęścia ludzkiego, pożartych idywidualnych istnień knajpa nasycona i nakarmiona żywą krwią i łzą swoich ofiar rozrasta się częstokroć niebywale wychodzi z przepastnych jam i ciemnych piwnic i zmienia się w olbrzymią, sztuką artystów zdobną, tysiącem jarzących świateł oświetloną, błyszczącą taflą szklanych szyb i luster.,. pierwszorzędną restaurację czy kawiarnię, gdzie rozpoczynają ginąć, przepadać, niszczeć już nie dziesiątki ale setki, tysiące jednostek, porwanych wirem życia wielkomiejskiego w taniec-szał pijaństwa i rozpusty. Jak tam tak i tu różnica tkwi tylko w formach zewnętrznych* bo niema różnicy ani w treści, ani w istocie. Podzielone bowiem na różne odcienia i kategorje»knajpy*, w istocie swej są zawsze jednem i temsamem, naszą wspólną cechę jadu i rozkładu jak kwiat trujący, w kręgu którego wszystko zamrzeć, zwiędnąć, sczeznąć ze szczętem musi... W krąg przemożnego wpływu tego kwiatu dostaje się wraz z innymi i nieszczęśliwa rodzina Karpińskiego bohatera Knajpy pracownika sądowego w małem miasteczku. Ongi, kwitła w tym domu radość, szczęście i spokój, dopóki robak pijackiej namiętności nie wpełzł do duszy Karpińskiego, aby z czasem podpo rządkować sobie wszystko jego myśli, uczucia, wolę - zabić wszystkie lepsza pierwiastki jego duszy, a wreszcie doprowadzić do ruiny całą rodzinę. Korzeniami potwora knajpy nie wstrząśnie nawet przedśmiertny krzyk konającej przedwcieśnie z powodu ojca pijaka, córki jego Heli - ni jęk matki samobójczyni po stracie dziecka, żony Karpińskiego nie mogącej dłużej borykać się z losem, który - jak starożytne, nieubłagane w wyrokach swoich fastum zawisło nad jej głową ani wreszcie ostatni spazm ginącego w odmętach zbrodniczego gniazda młodego syna Karpińskiego. Poprzez krzyki, jęki, i spazmy rozpaczy i bólu, poprzez ostatnie, przedśmiertne konwulsje konających na gruncie zniszczonej ze szczętem doli ludzkiej tryumfuje tylko knajpa., pysznym dumnym, całkowitym tryumfem i rozrastając się na pobojowisku, zasłanem ludzkim trupem ogląda się za świeżemi ofiarami i zmienia się w żywy, widomy symbol molocha, karmionego siłami ludzkiemu Knajpa Parvi ego mogła w Teatrze Polskim w Katowicach święcić nietytko tryumfy z powodu swojej ideologji, związanej z rezolucjami obrad Kongresu Przeciwalkoholowego, jaki odbywał się równocześnie w Katowicach, ale również z powodu, swego omal że nie ćwierćwiekowego jubileuszu (napisana w x, 1902), Ponieważ jednak jak to zresztą często wykazywano ze sztukami i ich sceniczną wartością ma się rzecz zgoła inaczej, niż ze starem winem fakt ten odbił się i na sztuce Parvi ego, która nie tracąc swej wartości pod względem ideologji nie odpowiada już wymaganiom nowoczesnej techniki dramatycznej, oraz postulatom dzisiejszych środków artystycznych, uwzględniających zarówno podłoże psychiki bohaterów, jak i widza. To nagromadzenie w jednej sztuce maksymalnej ilości nieboszczyków, (o ile się nie mylę 5 trupów) waijatów i warjatek, szaleńców i idjotów z powodu 583 jednosfajności dostarczanych emocji nie działa na współczesnego widza tak, jak mogłaby podziałać śmierć jednego człowieka w dramacie, gdyby... autor zabił go dobrze, to jest z całą, konsekwentnie przeprowadzoną psychologiczną linją rozwoju momentów dramatycznych, z przedstawieniem ich szerokiej skali, aż do ostatecznego roztrzygnięcia węzła dramatu. Sztuka nie może być, jak to miało miejsce w literaturze o naturalistvcznym kierunku odbiciem wycinku ze szpalt gazety, zamieszczającej kryminalną kronikę, rejestrem morderstw, zabójstw, bo wtedy tak zwana prawda życia zabija stokroć od niej ważniejszą w dramacie prawdę psychologiczną. Rezultatem tego bywa zazwyczaj, że zamiast uczucia zgrozy wywołuje się ńa widowni uczucie śmiertelnego znużenia, o ile nie znudzenia a zamiast entuzjastycznego stosunku widza do problemów sztuki sceptyczny uśmiech niewiernych Tomaszów, przyglądających się ze zdziwieniem i niewiarą akcji scenicznej. Wogóle w myśl wskazań budowy nowoczesnego dramatu rozmach autorów w uśmiercania swoich bohaterów

6 musi być hamowany, bo na takie rozwiązanie węzłów wszystko rwało się i rozlatywało na wszystkie strony. dramatycznych mogli sobie pozwolić tylko najwięksi, Każdy artysta podczas sceny zbiorowej zamykał się jak Słowacki, Ibsen itd. Dodać należy, że Ibsen, tylko w kręgu własnej roli, pozbywając się jej przez kreśląc w Upiorach również dramat rodzinno-społeczny, mniej lub więcej szczęśliwe jej wydeklamowanie tak, ustrzegł się przed zbyt jaskrawemi efektami i rozwiązaniem ostatecznych konkluzji swej podstawowej idei padały się, zamiast się skupiać, tężać i łączyć w jednym że poszczególne momenty ogniwa w sztuce roz w sposób ostry, a zarazem nieprawdopodobny. Któż ognisku. Brakło też w sztuce umiejętnego stosowania jednak z nas, kto widział Upiory na scenie mógłby zapomnieć o ostatniej scenie obłąkania Oskara *-~ dużą rolę. świateł i cieni, co w Knajpie powinno było odgrywać komuź z nas mogłoby zniknąć z pamięci wspomnienie Co do gry artystów, to dźwigający ciężar pierwszych jego szalonego bełkotu, czy bodaj jeden giest jego bohaterów p, Michorowska i p. Gliński w roli małżonków; Karpińskich ugięli się pod brzemieniem własnej żywej a nad miarę ludzkiej niedoli, nieszczęśliwej matki? Wszakże tutaj dopiero otwiera się przed nami, niedoli i to odbiło się w ich grze, która poza kilku odsłonięta ręką geniusza-dramaturgs otchłanna, grozą ziejąca przepaść człowieczego bytu, z głębi której momentami lepszymi i prawdziwie szczerymi, grzeszyła wyłania się rozpaczliwy ruch wołających o ratunek patosem. Nadto, zamiast cieniować zbytnio przez dwóch żywych trupów, dla których prawdziwa autora przejaskrawione momenty akcji, podkreślano je tak wybitnie, że dramat Karpińskich nie rozwijał się, śmierć byłaby tylko błyskiem szczęścia,,. Dlatego ale od początku do końca był ujęty w szablon gry też bije z Upiorów prawda życia i prawda tragedji chłodnej i konwencjonalnej. Tosamo cechowało i ludzkiej okrutna w swej potędze, żelazna i nieugięta grę Karola p. Ulińskiego, która była pozbawiona w swej konsekwencji i ona to musi wstrząsnąć każdem ekspresji i siły i stąd wypadła mdło i bezbarwnie, sercem zatargać każdą piersią tego, kto na nią choć artysta mógł przepoić swoją kreację i ratować spogląda. jej wartość przez podkreślenie uroku smutku cichego W naturalistycznym* dramacie Parvi ego wyłania a głębokiego, wzmocnionego odpowiednią mimiką. się natomiast na plan pierwszy tendencja samego P. Senowski jako narzeczony Heleny dość udatnie autora, która mimo całego szlachetnego zabarwienia, oddał rolę papinka swej mamusi, natomiast p, Kliraczej szkodzi, aniżeli pomaga dramatowi, zwłaszcza, szewska w roli Narwińskiej przejaskrawiła i tak już że autor przy tem popełnia jedną z największych jaskrawą postać małomiasteczkowej kumoszki. niekonsekwencji, bo gra sobie na sentymentalno-romantycgnej fujarce, stwarzając typ kelnera Karola Pod adresem młodziutkich artystek sceny katowickiej prosi się również jedna uwaga. Niemożliwe (umierającego śmiercią naturalną) który po 18 latach służby w Knajpie wzdycha do tych pól pozłacanych jest, aby dziewczyna, która jest dzieckiem niedoli, zbożem rozmaitem, lasów, łąk, pastwisk itd, słowem burzy i rozkładów szczęścia rodzinnego, dzieckiem w tym czterdziestoletnim mężczyźnie objawił się nagle naznaczonem piętnem przedwczesnej śmierci, mogła pastuszek, opowiadający dziwy o swej tęsknocie do mieć na kilka chwil przed skonaniem tak kwitnące wsi, uderzający w stosunku do przybyłego z niej rumieńce na twarzyczce, jak p. Żeromska w roli Heli. kolegi Antosia, w rytm słów wiersza Lenartowicza: Za cenę utraty nawet połowy wdzięku zewnętrznego p i Zachwycenie B: musi artystka zespolić się i rolę przez wygląd zewnętrzny harmonizować z postulatami typu, jaki odtwarza. Matulu moja powiedzcie przecie Coście widzieli na tamtym świecie.., Te same uwagi co do wyglądu zewnętrznego p. Żeromskiej, dotyczą i Antosia p. Ludwiżanki, która I znowu stwierdzieć musimy, że jeżeli założeniem dała typ miłego, wdzięcznego pazika, ale nie chłopca dramatu byłoby stworzenie prawdy życia to każdy ze wsi dopiero co przybyłego do miasta. z nas, kto widział Żywego kelnera po 18 latach Wprawdzie Antoś zapewnia, że ukończył 6 wydziałowych, ale ktokolwiek z nauczycieli był w teatrze i jego pracy stwierdzić może, że wiąże on silniej reminiscencje, dotyczące napiwków z tęsknotą do otworzenia sobie gdzieś, w jakimś zakątku miasta jakiejś, słyszał jego zapewnienia, musiał westchnąć z tęsknotą do onych dni z przyszłości, kiedy wiejskie chłopcy choćby małej knajpki ale indywidualnie prowadzonej aniżeli wspomnienia o ptakach, strumykach 6 klasy powszechnej będą przedstawiali takich kulturalnych, wymownych, lirycznie nastrojonych paziów. i borach z tęsknotą do wycieczki na wieś, na "którą, o ile się bierze pod uwagę przeciętne wypadki Całość gry z powodu braku sharmonizowania się osiadłą w mieście ludność wiejską żadna moc ludzka poszczególnych typów wypadła słabo i bezbarwnie, ni boska nie zdoła wypędzić, oprócz perspektywy od sceny wiała sztuczność i nienaturalność, patos zaopatrzenia się w opał na zimę, w tańsze zierniaki koturnowy, ale nie szczere, głębokie ujęcie istoty czy kapustę - lub potańczenia sobie na weselu dramatu. Wątpić też należy, czy Knajpa mogła krewniaka czy krewniaczki. wywrzeć wpływ poważniejszy, pominąwszy grono W związku z momentami braku szczerego, bezpośredniego stosunku autora do prawdy psychologicznej nie potrzebują a raczej wypadałoby się zapytać, czy członków Kongresu, którzy przecież już tego wpływu oraz poważnemi usterkami w budowie dramatu jako epilog przedstawienia "nie lepiej wypadłoby jako»knajpa w Teatrze Polskim w Katowicach, przedstawiała duże usterki i pod względem reżyserji i gry objęliby widzowie, w razie gdyby autor zadeklamował ostatnia taka scena zbiorowa, w której rolę artystów artystów. Pod adresem pierwszej powinna być im w końcu satyrę niepospolitego znawcy dusz ludzkich, skkrowana uwaga co do staranniejszego reżyserowania księdza biskupa Krasińskiego pt. Pijaństwo, Jak scen zbiorowych, masowych, do których w dzisiejszym wiadomo w satyrze tej, po długim morale i przekonywujących wywodach jednej strony, słyszymy odpowiedź dramacie przywiązuje się olbrzymią wagę. Winny one być tak opracowane, aby stanowiły jedną sym- skruszonego grzesznika... Bądź zdrów f Gdzie fonję pieśni, złączonej razem, złożonej z akordów, idziesz? napiję się wódki!... Kio wie, czy taka jakie tworzą poszczególne grupy i jednostki a których scena zbiorowa, wyreżyserowana umiejętnie po przedstawieniu Knajpy nie wypadłaby.,. najlepiej. akordem głównym będzie gra bohatera centrum skupienia wszystkich sił artystycznych. Tymczasem w»knajpie reżyserowanej przez p. Leśniewskiego 684

7 M azepa, opera w 4 aktach, Adam a Minhejmer&. Pan N aczelnik- to ja!.1 Korne J ja w 3 aktach M oncey a, tłum. W. Perayńskiego. Nie wiem, z jakich powodów sezon operow y rozpoczęto H alką a nie Mazepą, chociaż dość szum nie i długo rekom endow ano tą operę. W i docznie p. Górzyński,, kierow nik artystyczny opery, nie zdążył z przygotow aniem Mazepy i dlatego sezon zainaugurow ano gotową już zapewne Halką. Poniew aż w szystkie pism a p o daw ały już dokładne spraw ozdania z przedstaw ienia Halki, unosząc się nad zacnością spektaklu, wobec tego nie będę pisał szczegółowej oceny o sukcesach naszej braci artystycznej z tego dzieła, zwłaszcza że H alkę wszyscy znam y jako perłę twórczości nieśm iertelnego M oniuszki, w dziale operow ym. Przedstaw ienie H alki dało nam dokładny przegląd całego zespołu artystycznego naszej opery, który zaliczyć należy do bardzo dobrego. Takie nazw iska jak: pp. Zom orska, W olska, Bedlewicz, Dolnicki, Płoński, M azanek i inni, to siły o ustalonej marce, które dają gw arancję pełnych walorów artystycznych. W ystawienie Mazepy M inheim era m ożem y kłaść n a k a rb tego, że kierownictwo opery zapragnęło rozpocząć sezon oparow y repertuarem rodzimym, szczex*o polskim, narodow ym. Pod względem w artości muzycznej M azepa nie dom inuje w szereg u arcydzieł, po n ieważ poza kilku chóralnem i pieśniam i (polonez w akcie 1) i piękneroi duetam i oraz sekstetem na tle chórów w akcie IV, niem a mocniejszych arji, niem a zacięcia operow ego Toteż M inheimera nie możemy postaw ić w szeregu pierw szorzędnych kom pozytorów polskich. Spektakl był bardzo udatny, co jest wielką zasługą reżysera K arbow skiego i kierow nika ope ry Zdzisław a G órzyńskiego, Tło do tej trag icznej opery czerpał M aksym. R adziszew ski ze zn a nej legendy Słowackiego. Sprzedaw ane w kasie teatralnej broszurki, szumnie nazw ane librettem, p o d a ją w skróceniu treść opery. G dy chodzi o szczegółow e om ów ienie w ykonawców, to palm ę pierw szeństw a zdobyła bez sprzecznie p. Zamorska, k tó ra zaprezentow ała się nam jako pierw szorzędni artystka operowa, śpiew aczka pierw szej klasy. P a rtję Amelji w ykonała z praw dziw em niewieściem u czuciem, a duety ze Zbigniewem i M azepą były poprosili cackiem w swoim rodzaju, P. Bedlewicz jako M azepa był niezrów nany, pomimo, iż w arunkam i zew nętrznem i nie odpow iadał tej roli. P. Mazanek śpiew ał Wojewodę, w ykazując wielki zdolności artystyczne, przyczem u dow odnił, że um ie nietylko w ładać swoim pięknym b a sem, o wielkiej rozpiętości skali, (dół nieco słaby) lecz że jest także dobrym aktorem, zwłaszcza, w rolach kontuszow ych. Zbigniew miał doskonałego przedstaw iciela w osobie p. B o I n i c k I ego, który w ykazał piękną szkołę i uttiiętność frazow ania. Król p. Płońskiego był w swoim m ajestacie trochę zm odernizow any. R eszta zespołu dostosowywała się znakomicie do pierw szoplanow ych solistów. B alet nie nadzw yczajny i oprócz kilku p ię k nych figur w Krako wiaku, nie pokazał nic nowego. Specjalne uznanie należy się Dyr. G órzyńskiem u za cudowne, w prost bajeczne w yszkolenie chórów. Tak tłum y jak i wszystkie inne ensem blowe sceny b y ły w yreżyserow ana znakom icie, statyści p o ru szali się na scenie jak rutynow ani aktorzy, Jestto zasługą Dyr. Karbowskiego, który reżyserow ał Mazepę. O zaletach i zdolnościach artystycznych k a p e l m istrza Górzyńskiego pisaliśmy już niejednokrotnie i z przyjem nością podkreślić muszę, że nie zaw iódł n as w oczekiw aniach. Zgoła co innego powiedzieć należy o ostatniej p rem ierze: «Pań Naczelnik to ja», F arsa ta niewiadom o dlaczego nazw ana komedją, zalicza się do szablonowych banalnych płodów francuskich lekkich hum oresek, g d n e prócz steku zaw iklań i nieporozum ień, brak nietylko treści, ale ezasam f sensu. Rzecz dzieje się na pewnej francuskiej małej stacji kolejowej, gdzie ukryty posażer bez biletu, ra tu ją c się p rzed możliwościami aresztowania, przebiera się w m undur zawiadowcy stacji grając tą rolę przez jedną noc, wskutek czego pow staje m asą zawiłych sytuacji, ai cykomicznych. Ja k zwykle tak i w tej frasie rzecz kończy się pom yślnie dla aw anturnika, i cała akcja kończy się dość sprytnem rozw iązaniem trw ającego przea Irzy ak ty qui p ro quo. W ykonawców ocenić należycie niepodobna, bo głów na rola, k tó rą kreow ał p, Puchalski, zalicza się do tak zw. sam ograjów, do których nie trzeba w ybitnego talentu i inwencji aktorskiej. Inne role mniej lub więcej dobrze obsadzone, w ypadły mdło, tak, że całość robiła w rażenie dobrze zgranego teatru am atorskiego. O ile zespół operow y mamy pierw szorzędny, o tyle dram at i kom edja z bardzo małymi w yjątkam i szw ankuje pod względem talentów artystycznych. Podczas gdy na przedstaw ieniach opery widownia w dnie powszednie świeci pustkam i, tego rodzaju bujda jak «Pan Naczelnik to ja», była praw ie w ysprzedana. Spectator. O teatr ludowy na Śląsku. Że najlepszą szkołą ducha narodow ego i że zespołowi Tow arzystw Polskich w Ki ólewskiej najbardziej odpow iedzialną placówką kulturalno- Hucie udało się stw orzyć tam Towarzystw o P rzy oświatow ą jest teatr, wiemy o tem wszyscy. Wobec jaciół Teatru, które m a za zadanie zrealizować trudności technicznych niemożliwe jest Teatrow i m yśl stw orzenia T eatru Ludow ego na Śląsku. Polskiem u w Katowicach objechać cały G órny Dzięki wstępnym pracom pp. Nowaka, Schpalten- Śląsk, ażeby wszystkich tych, którzy p rag n ą steina, Pieza, Syndorka, prof, Ligonia, red. P rzy zdrow ego p o k arm u dla ducha, obdzielić tą straw ą były i innych, udało się w krótkim czasie zebrać i w całym tego słowa znaczeniu spełnić obowiązek zespół artystyczny do tego teatru, do czego też narodow y. w wielkiej mierze przyczynił się znany ze swej D latego z p rzyjem nością dow iadujem y się, artystycznej działalności w Katow icach, a rty stą 585

8 dram atu, p, Mieczysław Petrzycki. Ja k nas informują, p. Petrzycki uszeregował między innemi pierw szorzędne siły, Jak: pp Godlewską R ozw adow ską Cedzyfiską, W ysocką, K a mińska., Petrycką, dalej pp. Frankow skiego, Bienina, Nowakowskiego, Oharlińskiego i wielu innych, którzy z zapałem, godnym dobrej spraw y przystąpili do przedw stępnych grac nad szerzeniem ludowej sztuki polskiej na Śląsku. T eatr ten, z siedzibą w Królewskiej Hucie będzie daw ał przedstaw ienia we w szystkich miejscowościach Górnego śląska, uw zględniając przedewszystkiem rep ertu ar popularny, ludowy, autorów polskich. Nad doborem sztuk czuwać będzie specjalna kom isja teatralna. Otwarcie nastąpiło we czw artek 15 bm. w sali Domu Polskiego w Królewskiej Hucie inauguracyjnem przedstaw ieniem ludowej sztuki Sew era: p. t. «Dla Świętej Ziemi». Treść osnuta na tle walki o ziemię chłopów polskich, którzy w yjeżdżali n a robotę w głąb kraju, by po powrocie, za ętężko zapracow any grosz wykupić kaw ałek ziemi z rąk obcych. Sztuka zagrana świetnie, jak na tam tejsze w a runki trafiła do serc G órnoślązaków i mamy nadzieję, że teatr ten spełni swe doniosłe zadanie należycie. Szczegółową recenzją z tej sztuki podam y w następnym numerze. Na razie komunikujemy, że w przygotow aniu są : P an Poseł Hajduezek, Ogniem i Mieczem, Towarzysz pancerny, Ułani księcia Józefa, C zartow ska Ł aw a i inne. Nowej placówce kulturalno-oświatow ej redakcjan asza składa n a tej drodze najszczersze życzenia pow odzenia, o raz «Szczęść Boże». Co Polakowi najdroższe w świecie, O, o tem wszyscy najlepiej wiecie, I każdy z skronią wzniesioną przyzna, Że nam najdroższe Wiara i Ojczyzna. Wiara i Ojczyzna. I choćby przyszedł antychryst z piekła, 1 choćby nowa struga krwi ciekła, Śmierć, krew, ni męki nas nie ustraszą, Zginiem za Wiarę i Ojczyznę naszą. Kto duszy polskiej dobrze zva głębie, 1 kto zna ludu serce gołębie, Ten przyznać musi ze serca szczerze, Że Polak służy Ojczyźnie i Wierze, Więc w górę serca i w górę czoła, Chór Archaniołów z niw rajskich woła, Niebo i ziemia Polakom przyzna, Że im najdroższe Wiara i Ojczyzna. Przegląd pism i książek. Iskry Ilustrowany Tygodnik dla M łodzieży, pod red. Władysława Kopczewskiego R. III. Nr. 40., nakład Książnicy Atlas Warszawa, Warecka 14. zaznajamia w sposób przystępny młodzież z wypadkami najważniejszemi w Polsce i w świecie oraz pięknemi opisami przyrody rodzimej, uczy dziecko kochać i podziwać kraj ojczysty. Bogaty dział literacki oraz piękne ilustracje skupiają, całkowicie zainteresowanie młodzieży dlatego możemy gorąco Wydawnictwo to polecić rodzicom, czuwającym nad rozwojem duszy i umysłu dziecka. Niechaj prenumerata Iskry będzie nagrodą dla dziecka za pilną naukę i bodźcem do pracy! Bibłjoteka Iskry nakł. Książnicy Atlas. J. H. Fabre Szkodniki Tłum. Z. Bohusiewiczowa. Jan Henryk Fabre, przyrodnik franc., który spędził całe swe życie na badaniu życia i obyczajów owadów, podaje w sposób popularny w Szkodnikach rozwój owadów i ich zgubny wpływ na rośliny. Dalszym ciągiem są Nasi Sprzymierzeńcy z której to książki dowiadujemy się, jak niektóre zwierzątka zwalczają szkodniki, niszczące nasze plony dalej zapoznaje nas z rozwojem i życiem tych sprzymierzeńców człowieka w jego pracy na roli, ich obyczajami i uzdolnieniami. Dziecko czyta książki barwnie i przystępnie napisane z dużem zainteresowaniem, zaznajamiając się w sposób łatwy z tajnikami przyrody. Bibłjoteka Iskry Br. Ostrowska Przygoda niedźwiadka na wojnie książka dla dzieci. Przeżywamy w niej wraz z Misiem dziwne jego przygody od chwili urodzenia w artystycznej Wytwórni zabawek, dalej pierwszą podróż na wystawę Grunwaldzką do Lwowa, pobyt jego później u Stasia i Heli, wrażenia przy wybuchu wojny światowej przeżycia podczas inwazji rosyjskiej, jak znalazł w nim upodobanie generał rosyjski, który go potem chciał zabrać do Rosji. Na gorącą jednak modlitwę Misia, oddział legionów zatrzymał sługę generała, wiozącego transport, którzy w tryumfie zabierają naszego misia do kasarni, następnie darowują go małej zbłąkanej dziewczynce. Po długich tarapatach dostaje się z powrotem w ręce Stasia i w jego domu doczekał się wreszcie spełnienia swych najgorętszych pragnień i marzeń powstania wolnej i nie podległej Polski! Książkę tę polecamy naszym Milusińskim, uczy ich ona w sposób ogromnie barwny historji wojny światowej aż do powitania państwa Polskiego, Czem dla ogrodnika ziem ia, tem dla o g ła sza ją ceg o jest g a zeta nie trzeba ża ło w a ć w ydatków, jeśli się ch ce ciągnąć zyski. 586

9 illlll Nieszczęśliwa* M S ł P ow ieść w sp ółczesna, napisał' Boruta. J 0 ROZDZIAŁ i. R adość i ból. Wicher wył, jak rozszalały. Huczał po pustych ulicach, rozbijał się po parkach, dzwonił o szyby mieszkań pociskami gradu, który zalega! już boki ulic i siekł latarnie, migotające lękliwym światełkiem. Pastą ulicą szedł szybko jakiś człowiek. Wysoki, Smukły, o arystokratycznej postawie, człowiek ten odziany był w szeroki płaszcz, którego poły co chwila rozchylał wicher, jakby je chciał potargać, zerwać z drżącej postaci mężczyzny, który całą twarz miał mokrą, bo z kapelusza spływały na nią prawdziwe strumienie wody, a deszcz z gradem siekł ze wszystkich stron. Mimo to jednak, ktoby się był tej twarzy przyjrzał bliżej, byłby się zdumiał jej szlachetnym wyrazem, jej klasycznie pięknie rzeźbionymi rysami, których wdzięku nie zdołały osłabić wyryte na tej twarzy troski i ciężkie przejścia, jakich odbiciem byl rzewny smutek, ro zlany zwłaszcza w oczach. Doszedł do mostu. Poprzez szum wichru słychać tam było szmer wzburzonych fal, dochodzący z głębi, jak ponure pomrukiwanie olbrzyma, marzącego na zimnie i wietrze. Na środku mostu płonęły bladem światłem dwie latarnie, których płomienie chybotały się w takt przewalających się z szumem lal wichru, Samotny ów człowiek oparł się o balustradę mostu i nie zważając na deszcz i wichurę przystanął, zapatrzony w ciemne nurty rzeki. Ciężkie myśli musiała dźwigać ta piękna kształtna głowa, kiedy ją zdołały pochylić swem brzemieniem w taką noc, w którą człowiek nie wypędziłby na pole psa, bo żal by mu było zwierzęcia. Musiał tę wyniosłą, dumną pierś rozpierać ból nielada, kiedy przez chwilę zdawało się, że się podnosi pod jego nadmiarem.. Chwycił się kurczowo balustrady, wspiął się na nią.,. Zdawało się, że moment jeszcze, a przechyli się poza nią i runie w ciemną przepaść, zionącą z popod mostu, w nurty rzeki,., lecz wstrzymał się. Kurczowo trzymając się balustrady, odwrócił głowę. Widać było. że w piersi jego szalała burza nie mniejsza od szalejącej w powietrzu, że jednak w tej właśnie chwili dokonało się w tej biednej, znękanej duszy coś, co stanowić miało o jego życiu lub śmierci. Widocznie była jakaś siła, która w ostatnim momencie zdołała go powstrzymać od samobójstwa. Ścigany myślami, zerwał się i zaczął przyspieszonym krokiem uciekać z mostu. Nie szedł, ale biegł poprostu, jakby chciał jaknajprędzej znaleźć się najdalej od tego miejsca. I nie zatrzymał się, aż gdy się znalazł w cichej przedmiejskiej dzielnicy will, przed prześliczną, na kształt zamku zbudowaną willą. Okna parterowe willi były jasno oświetlone. Odbijało to silnym kontrastem od ciemności nocy i wywrzeć musiało na każdym, ktoby się w taką noc tam znalazł, silne wrażenie jakiegoś cichego szczęścia, jakie niewątpliwie poza temi jasnemi oknami się rozsiadło. Miody samotnik zatrzymał się po drugiej stronie ulicy i wlepił wzrok w jaśniejące światłem okna, jakgdyby sam się dziwił, skąd się tu nagle znalazł Byłże to przypadek, który go sprowadził, czy pociąg serca, które go tu bez jego woli,, i wiedzy przywiodło? Na ustach młodzieńca ukazał się bolesny skurcz. We willi wre zabawa zdawały się mówić te boleśnie skrzywione usta a ją, ja, który mam prawo władać tą willą, ja syn i spadkobierca, muszę się tułać i stać w taką straszną noc jak żebrak u progu swego własnego domostwa! Dlaczego? Dlaczego? Oto dlatego, że śmiał zerwać więzy szablonu i kastowe przesądy, że wbrew woli dumnego, nieugiętego ojca poślubił dziewczynę bez majątku i nazwiska, Czy wówczas, przed dwoma laty, pytał o zdanie świata? Z młodzieńczą wiarą w swe siły był zdecydowany przedsięwziąć walkę z życiem o swoją miłość. Przecież i tak nie brakowało mu środków do tego. Chociaż ojciec odtrącił go od siebie i wydziedziczył, nie mógł mu odebrać dziedzictwa po matce. Pierwsze miesiące przeżyła młoda para w niczem niezmącoriem szczęściu. Dzisiaj, kiedy głodny i drżący i zimna stał w tę zawieruchę przed progiem ojcowskiego domu, Janusz hrabia Dembski przypomniał sobie z uczuciem bóiu i goryczy te przecudne dnie na dalekiem południu, kiedy, przechadzając się pośród palm i bujnie kwitnących róż, przeżywał ze swą młodą, ubóstwioną żoną miodowe miesiące. Wówczas nie myślał wcale o zmienności fortuny. Umiał tylko wydać pieniądze, a nie miał pojęcia, jak na nie zarobić; wierzył, że spuścizna po matce nigdy się nie wyczerpie. Marysia ostrzegała go często. Jako jedyne dziecię ubogiej wdowy po nauczycielu zaczęła ona wcześnie zarabiać na życie jako nauczycielka. Do ciężkiej walki o byt była lepiej przygotowana niż mąż. Ostrzeżenia jej nie pomagały jednak wiele. Ale byli tacy szczęśliwi 1 Zwłaszcza gdy niebo pobłogosławiło ich związek dwojgiem dzieci, słodkim jasnowłosym chłopczykiem i prześliczną córeczką, zdawało się, że słońce ich szczęścia nigdy zajść nie może. I tem sfraszniejszero było przebudzenie z pięknego snu. Majątek ich był prawie wyczerpany. Wszystkie wysiłki Janusza, by powstrzymać ruinę, były daremne. Po niespełna dwóch latach opuścili zajmowane dotąd zbytkowe mieszkanie i z resztą pozostałych mebli przenieśli do się małego mieszkania, znajdującego się w oficynach domu, w najuboższej dzielnicy miasta. Ale i tam ścigała ich bieda. Posprzedawali resztę mebli, bez których się mogli obejść. Pomimo to w ostatnich czasach często kładli się spać głodni i tylko potęga miłości, silnej i prawdziwej, uchroniła ich od ostatniego zwątpienia. I przed chwilą tylko myśl o żonie i dzieciach powstrzymała zrozpaczonego człowieka od popełnienia samobójstwa. Ale teraz nie ma już sił. Jutro przypada wypłata czynszu, a on nie posiada nawet tyle pieniędzy, by dla siebie i swoich kupić choćby najskromniejszą wieczerzę. Jeśli Bóg jakimś cudem nie przyjdzie mu z pomocą, jutro o tym samym czasie będzie razem z żoną i dziećmi bez dachu nad głową. Spoglądał na oświetlone okna ojcowskiej wilii z uczuciem pożądania. Przez chwilę pomyślał, czyby nie iść do tego człowieka o twardern sercu, by mu się rzucić do nóg i błagać o przebaczenie i pomoc: przecież to chodzi o chleb dla jego biednych niewinnych dzieci, dla jego młodej żony, która oczekuje w domu z trwogą jego powrotu i której musi powiedzieć, że przychodzi bez pieniędzy, że wszystkie jego starania o jakieś zajęcie spełzły na niczem. (Ciąg dalszy nastąpi).

10 Jezioro Boden jako kulisy. W teatrze, dającym przedstawienia na wolnem powietrzu we Friedrichshafen, służyło jezioro Boden zamiast teatralnych kulis w sztuce Kupiec Wenecki. Der Bodetisee als Kulisse. Im Naturtheater in Friedrichshafen am Bodensee fand eine Aufführung des Kaufmanns von Venedig statt, zu der der Bodensee als natürliche Kulisse diente. Interesujący budynek w Indjach. Pałac Wichrów w Jaipore. Hindusi przeważnie buddhyści, wielbią przeważnie naturę bożkami ich są siły przyrody w jej różnorodnej odmianie, np. słonce, wiatr, burza itd. Ein interessantes Gebäude in Indien. Das Palais der Winde in Jaipore. Die indische Religion, die in der Hauptsache der Lehre des Buddhismus folgt, verehrt vorwiegend Naturgottheiten, die Kräfte der Natur in ihren manigfaltigen Aeusserungen, z. B die Sonne, das Gewitter, den Wind usw. 588

11 Siatek, który się nigdy nie przewraca. Po Morzu Śródziemnem we Włoszech płyną teraz łodzie, które się nigdy nie wywracają. Łódź taka składa się z dwu małych łódek połączonych ze sobą ławkami. Das Boot, das nie kentert S In den italienischen Mittelmeerbädern fährt man jetzt auf Booten, d e nie kentern können. Das Fahrzeug besteht aus zwei kleinen Booten, die durch Sitzbänke miteinander verbunden sind Tydzień Związku żeglarzy na Hawlu. Jakkolwiek wyścigi odbywały się przy świeżym wietrze, były jednak pewne wypadki, a nawet jedna łódka wywróciła się. Zwyciężył Baldur (Hayeck) w czasie 2 : 30 : 05 przeciw,,trumpfowi (Borek). Die Verbands-Herbstwoche auf der Havel. Obwohl die Rennen bei frischer 4 m Brise von sich gingen, gab es einige Havarien und ein Jolle kenterte sogar. In der 30 qm Klasse siegte Baldur (Hayeck) in der Zeit 2 : 80 : 05 vor Trumpf (Borck). 589

12 Oszmelła, mistrz niemiecki. Na placu wyścigowym w Kolonji odbyły się przy wspaniałej pogodzie i 9000 publiczności wyścigi cyklistów. Na rycinie widzimy Oszmełlę, który zdobył w wyścigach mistrzostwo niemieckie. Gszmella, deutscher Meister. Die deutschen Amateur Baftnmeisterschaften im Kölner Stadion wurden bei prächtigem Wetter ausgetragen, wozu sich eine 9000 köpfige. Zuschauermenge eingefunden hatte. Unser Bild zeigt Oszaiella, welcher den deutschen Meistertitel errang. Latarnia morska jako sidło na ptaki. Latarnie morskie na wyspach są dla ptaków, ciągnących na wiosnę lub jesienią z południa na północ lub przeciwnie bardzo niebezpieczne. Ptaszki, łaknące światła, uderzają główkami napróźno w szyby a potem zmęczone opadają na skały lub wodę. Der Leuchtturm als Vogelfalle. Die Leuchttürme an den Meeresküsten sind für die Tierwelt, insbesondere für die im Frühjahr und Herbst vom Süden nach Norden oder umgekehrt ziehenden Vögel grosse Gefahren, Die Vögel streben nach dem Licht und stossen mit ihren Köpfen an die harten Glasscheiben, von wo sie ermattet und betäubt auf die Felsen oder ins Wasser stürzen. Największy szpichlerz świata. Powyższa rycina przedstawia jeden z największych szpichlerzy świata, który znajduje się w Buenos-Aires. Die grösste Kornkammer der Welt. Das Bild zeigt die grössten Getreidespeicher der Welt in BuenosAires, die sich jetzt nach der Ernte wieder fällen.

13 Das jugendliche Abendkleid» Die Naht, die sich von der Achselhöhe bis zur Hüfte mit der Regelmäßigkeit eines Bleifadens hinzog, macht nach und nach einer betonten Linie Platz, indem sie den natürlichen Formen des weiblichen Körpers mehr Einfluss einräumt. Das Problem des Taillensitzes ist nun keine brennende Frage mehr, denn man kann eigentlich garnicht mehr von einer ausgesprochenen Taillenlinie sprechen, Auf unseren Modellen lässt sich jedenfalls deutlich erkennen, dass sich die Taille einen beträchtlichen Teil nach oben verschoben hat, Dessenungeachtet bleibt Schlankheit die Parole, aber diese Schlankheit garniert sich mit Bandschluppen mit Puffs, mit Schleifen, mit horizontalen Drapierungen und mit Kaskaden von Kräuselungen. Das eine unserer heutigen Modelle zeigt eine solche Schluppenkaskade, die zu beiden Seiten von der Taille des reizenden, rosa Tüllkleides über Spitzenvolants herabrieselt. Grosse rosa Blumen unterbrechen in anmutiger Weise diesen samtenen Wasserfall, der die Aera zu einem neuen Stilkleid einleitet. Die Herbstsaison bringt uns eine wahre Flut von neuen Stoßen mit eigenartigen Mustern. Stilisierte Blumen, geometrische Figuren, zwei oder drei neben einandergestellte Pastelltöne schaffen eine ganz sejtepo modische Abwechslung. Unser zweites Model, das jugendliche Abendkleid, ist aus einer weichen, schwarzgrün-weissen Seide, die fast einem Schuppenpanzer gleicht. Der schillernde, in denselben Nuancen gehaltene Metallgitrtel, erhöht noch den nixenhaften Charakter dieses Kleides. Man beachte auch hier wieder die fast auf ihren normalen Sitz angelangte Taille. Neu für Abendkleider sind auch die Satincrepes, die, verschiedenseitig, glänzend und matt, eine Fülle neuer Ideen zur Verarbeitung bieten. Lames zeigen eine Oberfläche, auf der goldene und silberne Motive Relief bilden und auf denen das Metall ein crepiertes Assehen erhält. Die Frauen sehen in solchen Abendgewändern wie modernisierte Märchenprinzessinnen aus. W as für den Gärtner der B oden ist, ist für den 'A nzeigenden d is Z eitung: feineinstecken, w enn m an etw a s herausfeolen will» Man muss etw as

14 Das weite und das enge Kleid, Es war einmal eia enges Kleid, das wollte breit werden, denn es hatte gehört, dass es in diesem Winter gang unmodern sein and von keiner Frau mehr angezogen werden würde. Aber wie alle Gerüchte, so war auch dieses stark übertrieben,, denn wenn das weite Kleid auch ganz entschieden den Sieg über das enge davontragen wird, so kann sich auch dieses immernoch seines Daseins erfreuen, besonders wenn man es unten mit tütenförmigen Glocken und Fächerfalten versieht, Das weite Kleid setzt die Taille herauf und lässt das Röckchen angekrausst oder in Falten gelegt herabfallen. Eines unserer Modelle zeigt das für die neue Mode itvpische, sehr originelle Nachmittagskleid aus dunkelblauem Gabardine mit altrosa Samtmedaillons, altrosa Samtkragen und Aermelaufschlägen. Die Binse bauscht sich leicht über dem Gürtel. Es ist im Grande genommen die beliebte Jumperform, nur dass der dazu, gehörige Rock nicht eng, sondern weit fällt. Beim Gehen gibt das eine anmutige, wippende Bewegung, die an das graziöse Vorrecht der Baletteusen erinnert. Unser zweites Modell gibt durchaus den Eindruck des engen Kleides, obwohl der Rock in Harmonikafalten plissiert ist. Auch hier ist es wieder die Jumperform, von der sich die Frauen nicht zu trennen vermögen, nur dass die Bluse von dem Rock in Farbe und Stoff abweichend gehalten ist und der Rock der Mode insofern Konzessionen macht, als er durch die feinen Fältchen wenigstens eine gewisse Weite erreicht. Der Rock ist ans leichtem schwarzem Wollstoff, die Bluse aus breit gemustertem, sehwarz-weissem Crepe mit Bordüre. Denn die Bordütenstofie spielen in dieser Saison eine grosse Rolle. Es gibt einfarbige Gewebe, an denen die Bordüre so breit ist, dass sie einfach als kurzes Röckchen dient, was sehr fesch aussieht und gemusterte, bei denen sie die Zeichnung umgrenzt oder durchquert. Sehr hübsch sind an unserem Modell die schwarzen Achselträger, die den wieder modern gewordenen viereckigen Ausschnitt kleidsam umrahmen. Ein gu t gew äh lte R eklam e ist ein Goldgräber» denn sie sticht G räben aus für flie ß e n d e s G old nach unserem G eldschrank. 592 :

15 Die Filmidee. (Gustav Johannes Sachs) Eine kinematografische Köpenickiade. Ort der Handlung: Eine einsamrae Villa im GruneWald im. Hochsommer Auf, auf, Kinder, was brütet ihr noch und haltet Maulaffen feil? Wollt ihr warten, bis Lebon In die Strasse kommt? rief der rote Ede,»Gänseklein, so wurde das weibliche Mitglied der Gesellschaft apostrophiert, du bleibst hier an der Ecke und weisst, was du zu tun hast, wenn ein Glanzdeckel kommt; du, Topfgucker, gehst jetzt ans Haus, und wenn die Luft rein ist unser Pfiff du w eist! Ich glaube nicht erst hinweisen zu müssen, dass wir es hier mit einer kleinen Gruppe Spitzbuben za tun haben, die einen Raub auf die einsame Villa im Auge hat. Dass die Besitzer im Seebade, die Villa unbeobachtet und die Jalousien herabgelassen waren, hatten diese Braven schon längst ausgekundschaftet. Na, warum pfeift Topfgucker nicht? liess sich unmutig der rote Ede vernehmen. A Tempo kam der sehnsüchtig Erwartete und sprach mit gedämpfter Stimme: Da habt ihr s, hättet ihr mir gestern gefolgt, da lag es hinter uns; jetzt steht so ein Halbblauer von der Lach- und Niesgesellschaft dort. Viermal wiederholte sich das Manöver, dass Topfgucker rekognoszierte, und immer derselbe Bescheid: Der Halbblaue scheint sich dort zu verheiraten. Nein, nein, rief der Feudale dieser Ehrenmänner, der Monokel-Stefan, welcher sonst nur bei Hochstapeleien und ganz feinen Sachen verwendet wurde, heute wird Adrianopei eingenommen. Ich brauche für die neue Mode Geld. Kinder hört meinen P lan! Latten-August holt geschwind meinen photographischen Apparat,"den wir in der Friedrichstrasse gemopst haben, und ich gehe jetzt zu dem Halbblauen, gebe mich für den Geschäftsführer einer amerikanischen Filmgesellschaft aus. Das andere kommt von selbst. Verlasst euch auf mich! Also rasch den Apparat aus meiner Bude, mit der Elektrischen bist du in acht Minuten wieder Mer. Wie gesagt, so getan! Frech schritt Monokel-Stefan, dem man seine Rolle ob der eleganten Kleidung und guten Manieren glauben konnte, auf den Beamten der Wach- und Schliessgesellschaft zu, belehrte ihn, dass Was Ist fragt Frau Eleonore van der Straten-Sternberg und antwortet darauf in etwas burschikoser humoristischer W eise: Der Aviatiker sagt: Die Ehe ist ein Fesselballon, der gegen den Himmel strebt, aber an die.erde gekettet ist und darum nie das Ziel erreicht. Der Augenarzt sag t: Die Ehe ist eine Farbe, die meist von Farbenblinden besprochen wird. Der Bajazzo sagt Die Ehe ist ein Ringelspiel, durch dessen Eintönigkeit man schwindelig wird. Der Arzt sagt: Die Ehe ist das sicherste Serum gegen die Illusion zweier Liebenden. Der Dachdecker s a g t: Die Ehe ist ein Schindeldach, das immer wieder mit Schindeln des Kompromisses ausgeflickt werden muss, soll der Sturm des Streites es nicht allzu schnell in eine Ruine verwandeln. Der Schuster sagt: Die Ehe ist nur dann gut, wenn sie wie ein getragener Chevreauschuh aussieht, er den Auftrag habe, für die Katastroph-Kainmerspiele einen Film Einbrecher, in einer Villa im Grunewald aufzunehmen. Die Besitzer haben ans die Villa, Schlüssel etc. gegen Entschädigung vermietet. Wenn Sie bei diesem Film mitwirken wollten Sie haben weiter nichts zu tun, als vor dem Hause aufund abzugehen und die ganze Geschichte misstrauisch anzusehen. Ungefähr so! Sehen Sie? Wenn dieser Herr - dabei zeigte er auf den roten Ede dann mit Schmucksachen, Kästchen etc. beladen kommt, dann laufen Sie uns allen nach bis zum Stadtbahnhof Die Leute auf der Strasse, die laufen dann schon von selbst mit. Wenn ein Sehuizmann mitläuft, um so besser klären Sie ihn aber sowie das Publikum auf. Der Schutzmann und auch Sie bekommen von unserer Gesellschaft je Zwanzig Mark, die Sie morgen vormittag hier schreibe ich die Anweisung Krausenstr, 4 in unserem Büro abholen können. Freibillets in unbeschränkter Anzahl stehen für alle, die mitgeholfen haben, zur Verfügung. Nur müssen Sie das Publikum, immer aufklären, dass es uns nicht im Laufen hindert. So, da kommt der Apparat, also rasch in Gottesnamen, jeder an seinen P latz! Die Geschichte ging überraschend gut, ganz programmässig. Die Beute dieses Raubes fiel über Erwarten gut aus. Im Fluge ging s durch die Fenster, über den Balkon, über das Dach und dann die grosse Hatz zum Stadtbahnhof. Publikum und Schutzmann zum Gaudium der Schuljugend immer mit. So, da stand schon ein Zug, rasch hinein in die zweite Klasse und vor der Abreise die verabredete lange Nase den Wächtern des Gesetzes. Die Mitreisenden und Organe der Stadtbahn waren schon vorher verständigt. Nun machten die Herren Spitzbuben in ihrem Abteil behaglich Toilette und verwandelten sich äusserlich in anständig aussehende Typen Am nächsten Morgen aber waren die Zeitungen ob dieses Gaunertricks übervoll spaltenlange Artikel. Unsere armen Gesetahüter haben neben dem Spott noch den Schaden, nämlich Anklage wegen Hehlerei zu ge wärtigen. die Ehe? wo jede Zehe uneingeengt ihren Standplatz hat und keinen Druck fühlt. Der Mathematiker sagt: Eine Ehe, die glücklich ist, besteht aus zwei, ist trotzdem nicht teilbar. Der Zuckerbäcker sagt: Die Ehe ist ein belegtes Brötchen, von dem jeder die Gansleber essen und das Brot stehen lassen möchte. Der Ehemann sagt: Oie Ehe ist eine Versorgung mit Sorgen, Eigenartigerweise hat Frau van der Strafen vergessen, das Bild zu malen, das sich die Frau von der Ehe macht, die doch schliesslich auch hervorragend beteiligt daran ist. Wir möchten diese Unterlassung ergänzen: Die Ehe ist ein Garten, wo Kinder wachsen und das Kräutlein Glück, wenn man es mit Liebe und Güte düngt.»» ite» o>» m» t» - e t - 4fr D as Inserat ist ein R uf m it einem Echo» das sich noch nach Jahren fortpfianzt. 593

16 12) Gräfin Vilma. Da, sah sie mit seligem Lächeln zu ihm auf, nickte ihm za und Sprach leise * Von ganzem Herzen, Herbert Sie sank an seine Brust, und ihre Lippen fanden sich in innigem Kuss. Meine süsse Braut, flttssterte er, und sie schmiegte sich zärtlich in seinen Arm. Nach einiger Zeit löste sie sich aus seiner Umarmung. Wollen wir zum Schloss zuriiehkehren? fragte er. Sie schüttelte mit schelmischem Lächeln das Köpfchen. Das hat doch noch Zeit, nicht wahr? entgegnete sie, von neuem errötend. Wollen wir nicht noch einmal unsere Märcliöninsel besuchen, wo wir uns kennen lernten?, Kennen und lieben lernten, nicht wahr meine Ruth? sagte er, and sie nickte ihm lächelnd zu. Hand in Hand schlugen sie den Weg zum See ein. Herbert löste den Kahn van der Kette, und bald schwammen sie wieder auf dem Wasserspiegel, während die Schwäne ihre stillen Kreise um sie zogen. Was wird Mama zu unserer Verlobung sagen? fragte Buth nach einiger Zeit nachdenklich. Ich hoffe, sie wird auch damit einverstanden sein, entgegnete Herbert ernst. Was habt Ihr nur miteinander? fragte Ruth ängstlich. Er legte den Arm um sie und streichelte sanft ihren blonden Scheitel. Nichts haben wir, mein Lieb, ; sagte er und küsste sie auf die Stirne. Glaube mir, dass ich nicht die mindeste Feindschaft gegen die Gräfin hege, und wenn sie mir etwa zürnen sollte, dass ich dich ihr raube, so verspräche ich dir, sie davon überzeugen zu wollen, dass ich dich auf dass innigste liebe. Dann wird sie auch unsere Verlobung billigen, denn sie kann doch nur dein Glück wollen, nicht w ahr? EJa, gewiss sie ist so gut und lieb zu m ir! Er grifi zu den Rudern und trieb das Boot rascher vorwärts. Es erregte in ihm ein eigenes Gefühl, Ruth von ihrer Stiefmutter so sprechen zu hören. Er hatte einen zu tiefen Einblick in den Charakter der Gräfin erhalten, als dass er an die Wirklichkeit ihrer Liebe zu Ruth glauben konnte. Der Ehrgeiz hatte sie die Hand des ho viel älteren Mannes annehmen lassen, kluge Berechnung von ihr war es, sich auch der Liebe ihrer Stieftochter zu versichern. Erst diese Anhänglichkeit der Tochter machte sie zu der wahren Herrin des Hauses und der Familie. Herbert begriff sehr wohl ihre Gegnerschaft einer Verlobung zwischen ihm und Ruth, Ihr früheres Verhältnis konnte da kaum noch von Belang sein, wohl aber die Furcht, durch eine Verbindung Ruths mit ihm aus der beherrschenden Stellung in der gräflichen Familie verdrängt zu werden. Das alles konnte er Ruth nicht sagen, ohne die von ihr geliebte Stiefmutter anzuklagen, ohne auf sein früheres Verhältnis mit der Gräfin dnzngehen, und einen solchen Gedanken wies er weit von sich. Und doch lastete dieses Geheimnis mit schwerem Druck auf seiner Seele und trübte das Glück seiner jungen Liebe. Ruth bemerkte seinen Ernst und schmiegte sich an seine Seite. An was denkst du? fragte sie scheu. An unsere Liebe,'Ruth,'die alle Hindernisse überwinden wird, entgegnete et lebhaft und küsste sie. Roman einer Künstlerin von O, Elster. 594 (Nachdruck verboten) Hindernisse? Welche Hindernisse könnten uns drohen, wenn wir uns lieben? Ja du hast recht' Wenn wir uns lieben, brauchen wir keine Hindernisse zu fürchten. Und versprich mir, mein Lieb, wenn je einmal das Leben oder die Menschen einen Schatten auf unsere Liebe werfen wollen, nicht in dem Glauben und dem Vertrauen zu mir, zu meiner Liebe wankend zu werden. Wie du nur sprichst! Ich werde dich immer lieb haben, auch wenn da mich nicht mehr liebst. Welch ein Gedanke! Dann müsste ich tot sein. Sie landeten an der Insel und gingen Hand in Hand in den Tempel, Ich werde Papa bitten, sagte Ruth läcbelnd den Tempel und die Insel wieder neu herrichten zu lassen, denn hier haben wir uns doch gefunden. Und die Insel soll die Märcheninsel heissen, und der Tempel soll dem kleinen Gott Amor gewidmet werden, sagte er fröhlich und glücklich und schloss die Errötende zärtlich in die Arme. Vergessen waren die Sorgen und die hässlichen Gedanken, die vorhin seine Seele getrübt und sich schattend über sein Glück gebreitet hatten. Die Sonne vertrieb alle Schatten und Sorgen, und glücklich, selig, wie Kinder, durchschweiften sie die Insel, pflückten Blumen, mit denen Ruth sich und den Geliebten schmückte, und merkten kaum, dass die Stunden dahinfiogen, und erschraken, als die Sonne hinter den Bäumen versank und sich Schatten über die Insel and den See legten. Was wird Papa sagen, dass wir solange ansgeblieben sind? fragte Rath ängstlich. Herbert lachte fröhlich. Dein guter Papa wird uns schon verzeihen, wenn wir als Brautleute vor ihn hintreten,8 sagte er. Und die Mama? Ein Schatten huschte über sein Gesicht. Musst du denn stets in den Augenblicken des Glücks an deine Stiefmutter denken? fragte er mit leisem Vorwurf. Du scheinst sie zu fürchten... Nein ich habe sie lieb und möchte sie nicht betrüben. So komm, wir wollen zum Schloss zurückfahren.* Die Rückfahrt verlief schweigend; ein Schatten war aoi ihr Glück, auf ihre Liebe gefallen. In der Nähe des Schlosses trafen sie den Forstassessor von Ahlers, einen hageren, hochgewachsenen Herrn von dreissig Jahren mit einem schlauen Vogelgesicht. Rötliches Haar bedeckte in dünnen Löckchen den stark gewölbten Schädel. Ein spärlicher, hellblonder Bart zierte seine Lippe, und weisse Brauen und Wimpern umgaben die. blassblauen Augen, in derern rechten er ein Monokel trug. Ich habe die Herrschaften überall gesucht, sagte er, höflich grüssend, während seine Blicke forschend auf Ruths leicht gerötetem Gesicht ruhten. Die Gräfin schickt mich, sie sagt, Sie seien zum Tennisplatz gegangen ich suchte Sie dort vergeblich. Da Sie nicht zur Stelle, waren, entgegnete Herbert, habe ich die Komtesse Ruth auf den See hinans- gerudert. Hoffentlich sind wir nicht zu lange ausgeblieben. Der Tee wartet allerdings seit einiger Zeit, sagte der Assessor. Mama wird hoffentlich nicht böse sein, sagte Ruth und beschleunigte ihre Schritte. (Forts, folgt.).

17 (Fortsetzung). Ein Tag, der sie losriss von der Gemeinschaft ehrlicher Menschen. Des Vaters Zorn, die grobe Faust der Brüder trieben sie hinaus aus dem Schatz des elterlichen Hauses, Wohin in ihrer Not? Zum Teiche, der still im Abendglühen lag. Ueber die Felder ging der Herbstwind das Korn, das ihre Liebe gehütet, wo war es? Gänse weideten auf den Stoppeln, und junger Hirtenmund sang Schelmenlieder. Lieder von verratener Liebe, von vergessener Treue. Am ßande des Wassers blühten noch Blumen, weiss und blau; wie mit bräutlichem Kranze schmückten sie den Teich. Das Wasser so hell, so klar und rein in seine Fluten wollte sie sich flüchten vor dem Hohn der Menschen, Aber das stolze Wasser wollte die Verlorene nicht. Die steifen Böcke tragen sie! Das schrien die Leute, die ihr nachgelaufen waren. Sie fischten sie aus dem Teiche, zerrten die Widerstrebende zum Leben, trieben sie vor sich her mit Spott und Hohn. Das lange Haar dunkel und schwer vom aufgesogenen Wasser, die Kleider eng um ihren Leib geschmiegt, umtost vom rohen Strassenjubel, so führte man sie zurück zum Leben. Welch ein Leben?! Ein Zittern geht durch die Glieder der Verwahrlosten, ein tiefes Stöhnen ringt aus ihrer Brust. Wie Feuer brennt das Blut in ihren Adern, die Zunge ist trocken von unlöschbarem Durst. Trinken j a! Gierig suchen ihre Hände die Flasche. Trinken, bis die Augen schwimmen, der Geist in Finsternis versinkt, der Körper hinfällt in bleierner Schwere. Trinken, trinken aber wie sie auch saugt und saugt, die Flasche ist leer. Mit einem Fluche schleudert sie sie von sich, Aufklatschend fällt sie in das dunkle Wasser, sangt sich voll, gluck, gluck Bez pracy niema kołaczy Ohne Fleiss, kein Preiss, Nikt nie jest bez ale Niemand ist vollkommen. Chcącemu nic trudnego Der Mensch kann, was er will. Cicha woda brzegi rwie Stille Wasser sind tief. Jaki pan, taki kram Wie der Herr, so der Knecht. Co za wiele, to niezdrowo Allzuviel ist ungesund, Jaka praca, taka płaca Wie die Arbeit, so der Lohn. Sen miara, Bóg wiara Träume sind Schäume. Wszystko idzie na bakier Alles geht den Krebsgang. Na bezrybiu i rak ryba Man muss zufrieden sein mit dem, was man hat. Co kraj, to obyczaj Jedes Land hat seine Sitten. Każdy początek trudny Aller Anfang ist es schwer. Z wielkiej chmury mały deszcz Viel Geschrei und wenig Wolle. Zgoda buduje, niezgoda rujnuje Eintracht ernährt, Zwietracht verzehrt. Prawda w oczy kole Die Wahrheit will niemand hören, Ręka rękę myje Eine Hand wäscht die andere. Brzuch tłusty, łeb ma pnsty Ein fetter Wanst, ein leerer Kopf. Co głowa, to rozum Viele Köpfe, viele Sinne. Kto rano wstaje, temu Pan Bóg daje Morgenstunde hat Gold im Munde. To rybka 1 Das ist ein schlauer Vogel! Smacznego apetytu! Guten A ppetit! Szczęść Boże! Glück au f! Am Hüttenteich. Von Elisabeth Grabowski. Die polnische Korrespondenz. Sprichw örter und R edensarten. Weit beugt sich 'das Weib über den Rand, des Teiches. Ihre Augen starren auf die Flasche, die langsam sinkt. Zitternd verinnen die Kreise, die sie gezogen. Still liegt das Wasser und dunkel Gichtfeuer lohen, darüber hin, heben es sekundenlang aus der Nacht heraus. Da schreit das Weib jäh auf mit wildem Lachen: Ha, Liebchen jetzt kenn ich dich i Schmutzig bist du geworden! Pfui - nicht anders bist du als die närrische Babuscha! Wo ist der Kranz, der dir im Haar gelegen? Huii fort, zenssen, verweht.... Gellend schreit sie bis in die Nacht hinein, Ihre Hände graben sich tief in die scharfe, kantige Erde, der Wunden nicht achtend, die ihr die Schlacken reissen. Wirr hängt das graue Haar um ihre Schläfen die Augen blicken starr und tot, als seien sie ohne Leben. Tiefer beugt sich das Weib über den Uferrand. Gestein löst sich unter ihren Knien und fällt mit dumpfem Schall ins Wasser. Da geht ein Schreck durch die gebrochene Gestalt der Frau - ein Ahnen der Gefahr, in der sie schwebt. Mit instinktiver Lust zum Leben fährt sie zurück, die Hände greifen, eine Stütze suchend, in die Luft, schrill durchhallt ihr Schrei die Einsamkeit der Nacht ein schwerer Fali aufklatschend schlägt das Wasser über ihr zusammen Langsam zerinnen die Kreise. Dann liegt es wieder still und starr im Rahmen kahler und rissiger üfer, wie ein totes wimpernloses Äuge. Gichtfeuer zucken darüber hin. Schwül und schwer liegt die Nacht, wie im Banne finsterer Mächte. SCHLUSS Śmiało! Frisch gewagt! Czołem! Gehorsamster! Diener!, W to mi graj! Das ist brav i Das gefällt m ir! Przychodzi mi do głowy, że... Es fällt mir ein, dass... Prosić o głos Ums Wort bitten. Pan X ma głos Herr X hat das Wort. Syty głodnemu nie wierzy Der Satte will nicht glauben, dass andere hungern. Czy tędy właściwa droga do... Ist das der richtige Weg nach... Jak daleko do... Wie weit ist es bis... Jak się nazywa ta ulica?... Wieheisst diese Strasse? Wiadomo Panu, czy...? Wissen Sie, ob...? _ Czy mogę dostać...? Ist (sind) hier zu haben Nie wszystko złoto, co się świeci Es ist mcht alles Gold, was glänzt. Nie wywołuj wilka z łasa Man soll den Teufel nicht an die Wand malen. Psie głosy nie idą pod niebiosy Eines Toren Gebet erhört Gott nicht. Po deszczu pogoda Auf Regen folgt Sonnenschein, Jaka godność Pańska? Wie ist Ihr werter Name. Nie odrazu Kraków zbudowany Rom ist nicht an einem Tage erbaut worden. Niema roży bez kolców Keine Rose ohne Dornen. Siedzi na łaskawym emebie Er isst das Gnadenbrot Do jutra, do widzenia jutro Auf Wiedersehn morgen.

18 jgsv. Przy obecnym stania rzeczy Bei dem augenblicklichen Stande der Dinge. Dzień w dzień, rok w rok Tag für Tag, Jahr für Jahr. Co nagle te po djable Blinder Eifer schadet nur. Jak sobie p'oscietesz, tak się wyśpisz Wie du dich bettest, so schläfst du. Co ml do: tego? Nic mi do tego Was geht das mich an? Das geht mich nichts an. Swoją drogą, Trotzdem, nichts destoweniger. Na moją duszę Bei meiner Treu, bei meiner Seel. Idzie mu jak po grudzie Es geht ihm. schwer. Czy Pan ma chwilkę czasu? Haben Sie einen Augenblick Zeit? ' Nich Pan siada (siadaj pan) - Setzen Sie sich. Niech Pan pozwoli Erlauben Sie. Co Pan na to powie? Was sagen Sie dazu? ja i ty ich und du wdał się w rozmowę er Hess sich in ein Gespräch ein siedzieć obok siebie nebeneinander sitzen trzymać się siebie sich einander halten być panem siebie samego sein eigener Herr sein. D er kranke Trinker. Doktor ; So Meister, nun dürft Ihr auch wieder ein Glas Bier zu Euch nehmen! Patient; 0 mei, Herr Doktor, damit kommen Sie vier Wochen zu spät!" H öchste B equem lichkeit. Ich bin mit meiner Wohnung äusserst zufrieden. Ich besitze ein Speisezimmer, ein Empfangs-, ein Arbeitsein Rauch- und ein Schlafzimmer und denken Sie sich, wie bequem das alles in einem Zimmer! S tiller Trost. Ich sage Ihnen, Frau Meier, was für einen anstrengenden Beruf mein Mann als Polizeiwachtmeister hat, da machen Sie sich keinen Begriff 1 Keine Nacht kommt er vor zwei Uhr nach Haus! Trösten Sie sich, mein Mann ist kein Polizeiwachtmeister er kommt aber auch nicht früher heim! W eise Versieht. Wozu führen Sie denn zwei Zigarrenetuis bei sich? Ja sehen Sie, die im schwarzen rauche ich selbst, und die im roten bekommen die, welche zufällig keine Zigarren bei sich haben, man muss doch höflich sein und das nächste Mal vergessen sie dann die ihren nimmer! Kinder unserer Zeit.,... Aber der ölmer Münsterturm ist schön! Hast Du ihn schon gesehen, Karl? Bah! Wenn man den Eiffelturm gesehen hat, so interessiert man sich nicht mehr für den Ulmer Münsterturm! B estätigung. Käufer: Ihre Sicherheits-Zündhölzer sind miserabel die brennen ja überhaupt nicht! Hausierer: Na, mehr Sicherheit können Sie doch nicht verlangen 1 V erblüffend. Hotelgast (zum Stubenmädchen):,,Na, hören Sie, Lise, die Flöhe haben mich heute Nacht ordentlich gebissen! Lise: Ja... was sollten sie denn sonst tun? ' D er schlaue Hans. Tante Emilie, ich will heute bei Dir zu Mittag essen! Es langt nicht Hänschen ich habe nicht für Dich mitgekocht! O doch, Tante, es langt schon; weisst Du, ich nehm mir halt immer zuerst! Zweierlei. A.; Wenn Sie mal nach Berlin kommen - - bei mir finden Sie die beste Aufnahme! B,: W ieso? Sie sind wohl Hotelbesitzer? A.: Nein Photograph! M aler-tdyll. Na, alter Junge, Dir gehts gut wie? Yiel Aufträge? O ja Post Aufträge! B estrafter Stolz, H err; Hole mir. schnell einen Topf Milch! Kutscher: Tut mir leid solche Arbeiten gehören der Hausmagd! H err: Was hast Du also zu tun? Kutschet; die Pferde anspannen und ausfahren! Herr: So spanne ein, setze die Hausmagd in den Wagen und fahre nach Milch! Füürätsel. are i mm i im. mii mm i mm grosse sächsische Industriestadt See in Nordtirol Kurort in Böhmen Gewebe Blume Seefisch breiartiges Gewürz. Die wagerechten Eeihen sind mit den Buchstaben ACEKMSVaabbbbccdeee.ee ee e eh hhhhhhhiiiiillmmnnno rrssstttwz so auszufüllen, dass die durch Punkte bezeichneten Felder jedesmal dasselbe Buch» stabenpaar erhalten und Wörter von beigefügter Bedeutung entstehen. Odpowiedzialny za treść polską: Tadeusz Pacześniowski. Za treść niemiecką: Ludwik Korzeniowski, obaj w Katowicach. Obwód II. Krakowska 46. Wykonano w drukarni Stella w Katowicach - Zawodziu.

19 Biuro Pofrefoletwa Beaineki i Isląłkaw B i u r o S ia d o w e islamskich St Zappa Jan Siatkt Telefon 166 Krói.-Huta, «liea Gmm&ajalna 32 (sklep) róg Chrobrego P ośredniczy w kupnie i aprzedaźy lioieli, restau racji, fabryk, m ajątków ziemskich, składów, sklepów oraz. interesów w szelkiego rodzaj a Biuro' pośrednictw a realności i m ajątk ó w ziem skich St, Zupp«. Telefon 158 Załatwia wszelkie sprawy podatkowe, rentow«, sądc w y gotowuje różne wnioski, prośby i podania do psńsłwowy-th i komunalnych. Przyjmuje wszelkie U u w * czen ; = polskie i niemieckie nie wyłączając sp nw czysto fachowych, technicznych etc. co wykonywa ku ogólnemu zadowoleniu P.T.Kcęcdw i Przemysłowców. Udziela porad prawnych oraz wszelkich wskazówek w sprawach cywilno-ss.dc w ych.' Dla abonentów.strzechyrodzinnej*załatwia wszystkie sprawy bezpłatnie. Biuro Ludowe prowadzone Jest»rzez "rutynowanego doradcę i, pisarza-.mającego., za '$>% kilkuletnią praktykę w tym zawodzie, O liczne' poparcie mtsstw J a a Statku, arafittoifieks-hgebtar 8t Znppa f s l i - i e s J a s S iatk a Telefon 156 KróL-fintas i i c a G ism uqaka 32,, Scfe# Chrobrego (Ladesa) Telefon 15 Hotels, R estaurants, Fabriken, tandw irilchaften» G eschäftshäuser, sowie G eschäfte aller A rt yerm ittelt G rundstücks-a gentur St. Zuppa Erledigt und bearbeitet sämtliche Renten- and SteuerrefclsBisöonen usw, Dortselbst werden Gesuche an alle Behörden, Ktsgen und Schriftsätze an Gericht- und sämtliche Zivllverwaltun^c)': sowohl in polnischer als auch in deutscher Sprache angefertigt. Spezialität: Übersetzungs-Büro I Fachtechnisch*- Übersetzungen aus dein deutschen ins polnische und um gekehrt Schreibmaschinenarbeiten, Rechtsauskunft in Zivil' und. Strafsachen. Besonders niedrige Honorare. Für die Abonnenten de* Strzecha Rodzinna58 kostenlos, Das Büro wird von einem routinierten Fad?mam ąeleite «der für die sorgfältigste Ausführung aller Arbeiten G ew ährleistet Ja» Szatka X I* ff Matrymonialne Dla mej krewnej, lat 28, rei. katolickiej, bardzo gospodarnej-domatorki, dobrze sytuowanej, która później oddziediiczy spadek w wysokości 250OÖ' zł poszukuję odpowiedniej partji m&łżeńskiej, z średnich siei inteligencji. Kupiec lub rzemieślnik z dobrą praktyką mile widziany. Dyskrecja zapewniona. Zgłoszenia z fotografją, którą otwrotnie zwracam, kierować proszę do Administracji Katowice, Obw, II, Krakowska 48. W łożę Udział 100G0 z Ł» **" do dobrze prosperującego interesu. Zgłoszenia z podaniem warunków i jakości zabezpieczenia uprasza się kierować natychmiast pod A. C, 10 OCH- do Administracji Eatowice II, Krakowska 46. Re&hiość HHunejgsra, i zdatna do użytku przemysłowego, możliwe ze sklepem i lokalem biurowym w centrum miasta K atow ic lub Królewskiej Huiy kupię lub wydzierżawię. Ofertę z podaniem warunków zgłaszać pod K. G. 30 do Administracji: Katowice, Obw. II Krakowska 46 OGRODNIK DWUTYGODNIK ILU STROW A N Y Redakcja: Warszawa, Kredytowa Administracja: WARSZAWA, UL. BODUENA Czasopismo poświęco-. ne wszystkim działom ogrodnictwa, przetwórnictwu, pszczelnictwu, ckmielarstwu,rolnictwu oraz sprawom ekonomicznym owiązanym z powyższ. galęz. pracy Abonament roczny..., 16 zł,;. Abonament półroczny,. 8 zl Abonament kwartalny». 4 z t N u m er p o je d y śc srj 1 zloty. Rolnicy! Czytajcie I abonujci^ O G R O D N I K A! mmmmm ś6a

20 U N oszona odnieś, dg«koaale u trz y m an a Jak; sfesasl s ą ik ią ; bwcilps k o s lju m y etc. t a tai do. fpk c!aiiia., z w olnej rę k i Wiadomość w Administracji Katowice Obw, U Krakowska, 46 Darmo nikt nie da! iecz po cenie fabrycznej o połowę temid wyślemy wam po nadesłaniu adresu < zadatku za Si a, wraz z opłatą pocaty paeskę towaru, zawierającą: 8*if* «n na m e w ą Biiknię dam ską, 1 -odcinek sta eieganosiie mocne spadnie męskie, i ręcznik, I parę pończoch i parę skarpetek, i Siiśgsą e&ustśę iim, 2 sap, sic: i 1 sztabę na fartuch,. 1 eteganeki zegarek gwarantowany. W szystko razem z opłatą ppcfur tylko za 31 ssł, póftemy po ofc^yjatasaio adresu, Zapłacicie aa miejscu. Listy adresować i ęhvzm cli ńsk&.* p r s d a i m anufaktury M, i M i n i l M is i, mliss. I m a * 2 4 P. P. f i i i i i i Tytoniu!! Jeżeli chcecie szanować. zdrowie, jeżeli chcecie*-. zwalczać wroga waszego-nikotinę, scajdującą 'się w tytonia, palcie tylko i watą aniinikotinową San t ś*, gdyż; Wata SaniŁ'~ pochłania nikotfnę, W a t a S a ii t ^ uprzyjemnia smak tytonia, W a t a S-a n t * zabezpiecza zęby od czernienia, Wata Sacte ochrania zdrowie palacza, Wata Sant.ć* zapobiega podrażnieniom gardła. Wala ß ant * czyni dym niegryzącym, Wata»Saat e zabezpieczą palacza od kaszlu, 'Przekonać się o tem może każdy, kapując padetfeo Waty S a o te.., za 90.g? szy które wystarczy palaczowi na 6 7 tygodni, ; {lub pudełko próbne, '... aa 22 gn»qr. i 2 ustniklem hygjtaicznym - za 28 gr&mt starczyć mogące na 4 s tygodnie. Koszt fest minimalny, bo wynoszący zaledwie grosa dzienle, a skutki są zbawienne. Sposób użycia: Niewielki kawałek waty należy wetknąć, znajdującym się w pudełku patyczkiem lub zapałką, w otwór usfciika. Zwracać uwagę na matrkę fabryczną Gołąbek'* i na podpis Wynalazcy Markła Zarsk i* g o..żądajcie Watę Sas te we wszystkich sklepadi tytoniowych, ss u lte iy d i sprzedawców ora* w aptekadi i składach apteöznydi. tej G unia Krawiec męski - 'Lipnik 572 wykonuje Jak najstaranniej ubrania wszelkiego rodzaju. fakoteź palia, raglany, płaszcze 1 i cl według najnowszych żurnali C e i r y u m i a r k o w a n e Łetwy Zarobek! r ini akwizytorzy d & zbierania ogłoszeń we wszystkich 'większych miastach Rzeczypospolitej, 8P* s ą s a t f c h s s i l a i t *'»v* potrzebni do większego wydawnictwa za wysoką prowizją. Oferty 2; podaniem życiorysu i dotychczasowego zajęcia m ieźy wnosić do Administracji Tygodnika. Ilustrowanego.Stesecha Rodzinna, Katowice-Zawodzie, Krakowska 48. RODZICE! MATKI!OJCOWIE! Ozy ogłosiliście jui wasze pociechy do udziału w konkursie Tygodnika I L U S T R A C J A na najpiękniejsze Dziecko Polskie? Plebiscyt czytelników Ilustracji* zadecyduje o wyborze aajpifkni.ejsg.ego dziecka każdego poszczególnego Województwa - a z pośród nich ofeaae będzie najpiękniejsze dziecko całej Polski, liczne nagrody srebrny Puhar wędrowny Warunki konkursu w każdym amnerae tygodnika ^Ilustracją Nnmer okazowy wysyła aa żądanie bezpłatnie Administracja Warszawa, ulica Mazowieck Konto P. E. O. W arszawa 9822, Dla Województwa Śląskiego termin nadsyłania fotografji na konkurs d n ia 1> listopada. Cene preuameraty - J * g g * 2 8 Każdy numer Ilustracji zawiera kilkadziesiąt najciekawszych fotografji z Polski i całego świata, artykuły, nowelą, rozrywki umysłowe, rzeczy ciekawe i t. d,? i t, d. V,