Kluczowe problemy energetyki

Transkrypt

1 Kluczowe problemy energetyki Problemy energetyczne z perspektywy jednostek samorządu terytorialnego a odnawialne i rozproszone źródła energii - Sławomir Najnigier City Consulting PROJEKT NR POIG /08 TYTUŁ PROJEKTU: Strategia rozwoju energetyki na Dolnym Śląsku metodami foresightowymi PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ UNIĘ EUROPEJSKĄ ZE ŚRODKÓW EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU ROZWOJU REGIONALNEGO

2 Wybrana terminologia generacja rozproszona (lokalna, regionalna) Rozproszone źródła energii (RŹE) Lokalny rynek energii Odnawialne źródła energii (OZE) Sieci inteligentne Mikrogeneracja Zdecentralizowane systemy energetyczne

3 Definicja generacji rozproszonej małe (o mocy znamionowej do MW) jednostki lub obiekty wytwórcze, przyłączane bezpośrednio do sieci rozdzielczych lub zlokalizowane w sieci elektroenergetycznej odbiorcy (za urządzeniem kontrolno-rozliczeniowym), często produkujące energię elektryczną z energii odnawialnych lub niekonwencjonalnych, równie często w skojarzeniu z wytwarzaniem ciepła Źródło: J.Pasek

4 Elementy generacji rozproszonej - przykłady silniki tłokowe, turbiny gazowe, silniki Stirlinga; ogniwa paliwowe; układy skojarzone oparte na turbinach gazowych, silnikach tłokowych, silnikach Stirlinga i ogniwach paliwowych; małe elektrownie wodne; elektrownie wiatrowe; elektrownie geotermiczne; systemy fotowoltaiczne; układy heliotermiczne (z centralnym odbiornikiem i zdecentralizowane); technologie wykorzystujące: biomasę i odpady, pływy, prądy i falowanie mórz oraz ciepło oceaniczne; zasobniki energii.

5 Trendy Źródło: Greenpeace DECENTRALISING POWER: AN ENERGY REVOLUTION FOR THE 21ST CENTURY

6 Trendy Źródło: Greenpeace DECENTRALISING POWER: AN ENERGY REVOLUTION FOR THE 21ST CENTURY

7 Trendy Integracja rynków energii (wg rodzaju, wg skali :międzynarodowej, krajowej, regionalnej, lokalne, mikro). Współistnienie energetyki scentralizowanej i rozproszonej. Eksplozja technologii wytwarzania, transformacji, odzysku energii i zarządzania Przewartościowanie ról: producentdystrybutor - klient - producent

8 Trendy System dystrybucji przyszłości nie będzie przypominał tego, który znali nasi dziadkowie czy ojcowie! Stara rozgałęziona, promieniowa sieć, składająca się ze słupów i przewodów, po których biegną elektrony, zostanie zastąpiona sieciami o dwukierunkowym przepływie energii. Źródło: Mapa drogowa rozwoju dystrybucji energii, Capgemini

9 Trendy: Zapotrzebowanie na energię finalną brutto z OZE

10 Trendy: Zapotrzebowanie na energię finalną brutto z OZE

11 Co dalej? Polska a trendy? Administracja publiczna a trendy? JST a trendy? Gmina a trendy?

12 Rodzaje administracji W obrębie administracji można wyróżnić trzy obszary: Obszar 1: administracja sensu stricto (klasyczna), Obszar 2: administracja regulacyjna (interwencyjna), Obszar 3 : administracja świadcząca.

13 Podstawowe pytania Czy w tych procesach potrzebna są procedury o charakterze administracyjnym? Ile administracji rządowej ile samorządowej? (Obszar 1) Czy potrzebna jest regulacja ekonomiczna rynku? Ile regulacji rządowej i samorządowej? Jakie formy interwencji (finansowe, cenowe etc.)? Jak skala pomocy publicznej? (Obszar 2) Czy konieczna jest zmiana pozycji JST na rynkach OZE/RŹE jako uczestnika rynku? (Obszar 3)

14 Możliwe role Jednostek Samorządu Terytorialnego Obszar 1 : JST jest częścią administracji publicznej Obszar 2 : JST może być regulatorem rynku, JST jest organizatorem życia społecznego, Obszar 3: JST jest (może być) uczestnikiem rynku: inicjatorem (odpowiedzialności za zorganizowanie usługi), zarządcą (operacyjne zarządzania usługą), wykonawcą (świadczenia usługi), konsumentem usługi.

15 Aktualne role JST na rynku OZE Samorząd gminny : w szczególności zadania własne obejmują sprawy ładu przestrzennego, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz Samorząd powiatowy: w szczególności zadania obejmują sprawy pozwolenia budowlane i ochrony środowiska Samorząd wojewódzki gminny : w szczególności finansowe wspieranie rozwoju OZE/RŹE, rozwój regionalny, uczestnictwo w procedurach administracyjnych, regionalne programy rozwoju energetyki Wszystkie JST mogą być konsumentem OZE

16 Plan prezentacji 1. Problem 1: nieefektywność procesów lokalizacyjnych i inwestycyjnych ( obszar 1) 2. Problem 2: energia nie jest problemem JST, 3. Problem 3: nieokreślona rola JST jako lokalnego regulatora wybranych rynków energii ( w tym OZE)

17 Plan prezentacji 4.Problem 4: minimalne wpieranie rozwoju OZE ze strony JST. 5. Problem 5: nieoptymalne wydawanie pieniędzy publicznych JST (szerzej: sektora finansów publicznych)

18 Problem 1 nieefektywność procesów lokalizacyjnych i inwestycyjnych-przyczyny Jest to problem krajowy, ponad branżowy bezradne państwo -w zakresie celów publicznych przewaga procedury nad skutecznością, przeregulowanie w sprawach drugorzędnych, niedoregulowanie w sprawach strategicznych, przeadministrowanie procedur ( za dużo prawa administracyjnego),

19 Problem 1 nieefektywność procesów lokalizacyjnych i inwestycyjnych-przyczyny brak integracji zagospodarowania przestrzennego, gospodarki nieruchomościami (wywłaszczenia) i regulacji budowlanych. za mało procedur zintegrowanych, za dużo branżowych. brak specyficznych rozwiązań dla inwestycji liniowych, brak kategoryzacji inwestycji nieodporność na protesty, wymagania UE przełożone w polski sposób

20 Problem 1 rozwiązanie Nie ma prostego, jednorazowego rozwiązania Przykłady możliwych rozwiązań: zintegrowane ustawodawstwo dla inwestycji liniowych o znaczeniu krajowym, regionalnym i lokalnym ( wzorowane na specustawie drogowej) Uproszczenie zasad ustanawiania służebności przesyłu, ujednolicenie wycen służebności przesyłu (kataster wartości nieruchomości)

21 Problem 1 potencjalne zagrożenia Otrzymanie istniejących procedur inwestycyjnych jest szkodliwe dla państwa ( w tym JST) i obywateli, Jest to bariera w transformacji nie tylko energetyki, Długotrwałość procedur przedinwestycyjnych zagraża bezpieczeństwu energetycznemu państwa, regionów, miast.

22 Problem 2: energia nie jest problemem JST -przyczyny Społeczne : Dla JST nie jest to problem pierwszorzędnym, taki wybór priorytetów nie budzi zainteresowania, jest kosztowny, długoterminowy i nieefektywny politycznie (podobnie jak mieszkalnictwo komunalne) Kompetencyjne: JST nie ponosi odpowiedzialność JST za zaopatrzenie w energię, w gminach plany zaopatrzenia w energię są martwe

23 Problem 2: energia nie jest problemem JST -przyczyny Prawne : JST nie posiada realnych instrumentów wpływania na organizację regionalnego i lokalnego rynku energii. Metodyczne: planowanie przestrzenne jest oderwane od planowania infrastruktury, Techniczne: brak technicznych i ekonomicznych standardów współpracy z między różnymi rynkami energii.

24 Problem 2: energia nie jest problemem JST przykłady rozwiązań Ustawowa organizacja rynku energii cieplnej (geotermia+ CHP+ energia opadowa) nowe obowiązki dla JST Integracja lokalnej polityki energetycznej z polityką zagospodarowania odpadów (energetyczne przetwarzanie odpadów, w tym zagospodarowanie gazów wysypiskowych, osadów ściekowych, odpadów zielonych i komunalnych) - nowe obowiązki dla JST

25 Problem 2: energia nie jest problemem JST rozwiązanie Sub-regionalna organizacja rynku energii (biomasa, biogaz) Regionalne organizacja rynku energii wiatrowej.

26 Problem 2: energia nie jest problemem JST potencjalne zagrożenia Możliwy jest scenariusz nie zmieniamy ; Konsekwencje: archaiczność, zmniejszone bezpieczeństwo energetyczne, w dłuższym okresie droższa energia. Możliwy jest inny scenariusz: UE Komisja Europejskazamierza zaproponować wprowadzenie dyrektywy nakładającej obowiązek na wszystkie Państwa Członkowskie w postaci osiągnięcia 20% oszczędności energii.

27 Problem 3: nieokreślona rola JST jako lokalnego regulatora Problem: JST nie jest sprawnym regulatorem lokalnych rynków energii. Przyczyny problemu : -decydentom brakuje wizji energetyki rozproszonej współistniejącej z energetyką scentralizowaną. - w polityce energetycznej zapomniano o potrzebie regulacji rynków lokalnych (analogicznie do organizacji komunikacji publicznej)

28 Problem 3: nieokreślona rola JST jako lokalnego regulatora rozwiązanie Zmiana prawa energetycznego: wyposażenie JST w realne instrumenty lokalnego strefowania energetycznego, likwidacji lokalnych źródeł, zastępowania ogrzewania rozproszonego scentralizowanym, lokalne instrumenty koordynacyjne. Inna formuła planowania energetycznego

29 Problem 3: nieokreślona rola JST jako lokalnego regulatora potencjalne zagrożenia Jak wyżej

30 Problem 4-minimalne wpieranie rozwoju OZE -przyczyny Marginalne wsparcie na poziomie rządowym. Nadmiar innych priorytetów ekologiczno inwestycyjnych, Niejasne zasady wsparcia publicznego dla przedsiębiorstw i właścicieli nieruchomości Niestabilność finansów publicznych ( z gminnych funduszy OŚ można było dofinansować solary, po jej likwidacji z budżetu gminy nie)

31 Problem 4-minimalne wpieranie rozwoju OZE przykłady rozwiązań Inne priorytety w programach UE po roku 2014 Jasne reguły transferów z sektora finansów publicznych do sektora przedsiębiorstw i osób fizycznych. Wymuszenie zmian poprzez podwyższani standardów w zakresie OZE ( np. w komunikacji publicznej).

32 Problem 4-minimalne wpieranie rozwoju OZE przykłady rozwiązań Inicjatywa UE Inteligentne Miasta Europy będą główną inicjatywą, skierowaną na poziom lokalny, dla której przewiduje się finansowe i polityczne wsparcie, mającą na celu rozwinięcie ambitnego systemu sprawnej energii, odnawialnych źródeł energii, systemów transportu w rejonach uprzemysłowionych, przy niewielkich nakładach pieniężnych.

33 Problem 5 nieoptymalne wydawanie pieniędzy publicznych JST -przyczyny JST jako konsument: Inwestycje JST z pieniędzy publicznych nie są przykładem dobrych praktyk ( np. budowanie energochłonnych budynków, niewłaściwe remonty obiektów publicznych, zamówienia publiczne preferujące niski koszt wykonania, a nie łącznych kosztów w pełnym okresie życia danego budynku etc.) Przyczyny : takie są reguły gry.

34 Problem 5 nieoptymalne wydawanie pieniędzy JST -przykłady rozwiązań Wprowadzenie podwyższonych wymagań w zakresie zamawianych instalacji, budynków i budowli publicznych ( budowa z wykorzystaniem OZE, Inicjatywa UE Oszczędność energii w sektorze użyteczności publicznej Zielone zamówienia publiczne

35 Problem 5 nieoptymalne wydawanie pieniędzy JST przykłady rozwiązań Inicjatywa UE : Europejska Inicjatywa Budowlana modernizacja 15 milionów budynków do roku 2020 w tym: wprowadzenie OZE dla budynków (głównie solary i ogrzewanie wykorzystujące temperaturę otoczenia)

36 Podsumowanie Potrzebna jest nowa wizja energetyki JST mogą odegrać rolę w przyspieszeniu zmian na lokalnych rynkach energii ( OZE. RŹE) Główne reguły gry tworzy państwo, ale na wybranych rynkach lokalnych to działania JST mogą przyspieszyć zmiany na lokalnych rynkach energii. UE może być katalizatorem zmian.