Warmia. Wypoczywaj blisko natury Relax close to nature. Smaki i smaczki agroturystyki The flavours and aromas of agro-tourism.

Transkrypt

1 Warmia i Mazury Warmia Wypoczywaj blisko natury Relax close to nature Smaki i smaczki agroturystyki The flavours and aromas of agro-tourism Mariola Platte

2 Warmia i Mazury Warmia Masuria Smaki i smaczki agroturystyki The flavours and aromas of agro-tourism MULTICO Oficyna Wydawnicza

3 Spis treści 4 Mazurska Kapliczka 6 Gawęda o Puszajtisie 8 Mazury Zachodnie 12 Plattówka 14 Grunwald ART 16 Bielik Mazury 18 Pałac w Mortęgach 20 Siedlisko Leśne Wronka 22 Bobrowa Chata 24 Stara Szkoła 26 Kalinówka 28 Stary Młyn Nastajki 30 Zapiecek 32 Widok 34 Vitalis 36 Warmia i Mazury okolice Olsztyna 40 Łan Sztuk 42 Lawendowe Pole 44 Nasz Dom 46 Ostrów Kierwiński 48 Mimoza 50 Annowo 52 Zagroda 4 Wiatry 54 Wielkie Jeziora Mazurskie i Mazury Garbate 58 Sabinowo 60 Radziejówka 62 Agropensjonat Stręgielek 64 Siedlisko Kuty Kamienny Las 66 Dom nad Rozlewiskiem 68 Echo Puszczy 70 Mazurski Folwark 72 Zajazd Pod Piękna Górą Rudziewicz 74 Trzy Świerki 76 Majątek Giże Marczak 78 U Idalii 80 Pod Bocianim Gniazdem 82 Gościniec 84 Siedlisko na Półwyspie 86 Wielkie puszcze między Piszem a Olsztynkiem 90 Racibór 92 Zaciszna Chatka 94 Sasek 96 Pajtuński Młyn 98 Leśniczówka Jednorożec 100 Dąbrowszczyzna Prywatna Wieś 102 Specjalne miejsca na specjalne okazje 104 Błogotrawienny sos 106 Domy Konesera 108 Czarci Jar Ośrodek Zarybieniowy 110 Restauracja Romantyczna 112 Dwór Kraplewo 114 Restauracja Wileńska 116 Kawiarnia Mazurska 118 Janczary 120 Dwór nad Jeziorem Jełmuń 122 Folwark Łękuk Ośrodek Aktywnej Rekreacji 124 Karczma Warmińska 126 Zapach kuchni letniej 128 Punkty informacji turystycznej Contents 4 Chapel in Masuria 7 The Tale of Pooshaytes 9 Western Masuria 13 Plattówka 15 Grunwald ART 17 The Masurian White-Tailed Eagle 19 The Palace in Mortęgi 21 Siedlisko Leśne Wronka 23 Beaver Lodge 25 Old school 27 Kalinówka 29 The Old Mill Nastajki 31 Zapiecek 33 The View 35 Vitalis 37 Warmia and Masuria around Olsztyn 41 Art Cornfield 43 The Lavender Field 45 Our House 47 Ostrów Kierwiński 49 Mimosa 51 Annowo 53 4 Winds Farm 54 The Great Masurian Lakes and Hills of Masuria 59 Sabinowo 61 Radziejówka 63 Agro-tourism Farm Stręgielek 65 Stone Forest Hamlet 67 The House on the Broads 69 Forest Echo 71 Masurian Farm 73 Safari Beautiful Mountain Rudziewicz 75 Three Spruces 77 The Giże Property Marczak 79 Chez Idalia 81 Under the Stork s Nest 83 The Roadhouse 85 The Siedlisko Peninsula 87 The Great Primaeval Forest between Pisz and Olsztynek 91 Racibór 93 Cosy Hut 95 Sasek 97 Pajtuński Mill 99 The Unicorn Forester s Lodge 101 Dąbrowszczyzna Private Village 103 Special places for special occasions 104 Blissful Digestive Sauce 107 The House of Connoisseurs 109 Czarci Jar Centre 111 The Romantyczna Restaurant 113 Kraplewo Manor 115 Wileńska Restaurant 117 Mazurska Cafe 119 Janczary 121 The Manor on Lake Jełmuń 123 Folwark Łękuk Centre for Active Recreation 125 Warmia Inn 126 The aromas of a summer kitchen 128 Tourist Information Points

4 11 Elbląg 12 Elbląg Braniewo Lidzbark Warmiński Bartoszyce 17 Kętrzyn Węgorzewo , 25 Giżycko Gołdap Olecko 29 Iława 6 5 Nowe Miasto Lubawskie Ostróda Olsztyn 38 Olsztyn Szczytno Mrągowo Pisz Ełk 40 Nidzica Działdowo 1 Plattówka Plattówka 2 Grunwald Art Grunwald Art 3 Bielik Mazury The Masurian White-Tailed Eagle 4 Pałac w Mortęgach The Palace in Mortęgi 5 Siedlisko Leśne Wronka The Siedlisko Peninsula 6 Bobrowa Chata Beaver Lodge 7 Stara Szkoła The Old School 8 Kalinówka Kalinówka 9 Stary Młyn Nastajki The Old Mill Nastajki 10 Zapiecek Zapiecek 11 Widok The View 12 Vitalis Vitalis 13 Łan Sztuki Art Field 14 Lawendowe Pole The Lavender Field 15 Nasz Dom Our House 16 Ostrów Kierwiński Ostrów Kierwiński 17 Mimoza Mimosa 18 Annowo Annowo 19 Zagroda 4 wiatry 4 Winds Farm 20 Sabinowo Sabinowo 21 Radziejówka Radziejówka 22 Agropensjonat Stręgielek Agro-tourism Farm Stręgielek 23 Siedlisko Kuty Kamienny Las Stone Forest Hamlet 24 Dom nad Rozlewiskiem The House on the Broads 25 Echo Puszczy Forest Echo 26 Mazurski Folwark Masurian Farm 27 Zajazd Pod Piękną Górą Rudziewicz Safari Beautiful Mountain Rudziewicz 28 Trzy Świerki Three Spruces 29 Majątek Giże Marczak The Giże Property Marczak 30 U Idalii Chez Idalia 31 Pod Bocianim Gniazdem Under the Stork s Nest 32 Gościniec The Roadhouse 33 Siedlisko na Półwyspie The Siedlisko Peninsula 34 Racibór Racibór 35 Zaciszna Chatka Cosy Hut 36 Sasek Sasek 37 Pajtuński Młyn Pajtuński Mill 38 Leśniczówka Jednorożec The Unicorn Forester s Lodge 39 Dąbrowszczyzna Prywatna Wieś Dąbrowszczyzna Private Village 40 Domy Konesera The House of Connoisseurs 41 Czarci Jar Ośrodek Zarybieniowy Czarci Jar Fish Farm Centre 42 Restauracja Romantyczna The Romantyczna Restaurant 43 Dwór Kraplewo Manor Kraplewo 44 Restauracja Wileńska Wileńska Restaurant 45 Kawiarnia Mazurska Mazurska Cafe 46 Karczma Warmińska Warmia Inn 47 Janczary Janczary 48 Dwór nad Jeziorem Jełmuń The Manor on Lake Jełmuń 49 Folwark Łękuk Ośrodek Aktywnej Rekreacji Folwark Łękuk centre for active recreation Tekst/Text by: Mariola Platte Okładka/ Cover: Janusz Litwiniec, Centrum Informacji Turystycznej i Promocji w Rucianem Nida, archiwum obiektu agroturystycznego Pod Bocianim Gniazdem Zdjęcia/Photos Janusz Litwiniec (s. 2, 4, 8, 12d, 13d, 14, 16, 18g, 19d, 21, 29d, 30, 32, 34d, 35, 45g, 40, 41, 42, 43g, 54, 86, 88p, 89, 96g, 97d, 46, 47d, 48, 49, 50, 51, 52, 53, 58d, 59, 60g, 61, 62, 63, 68, 70d, 71, 72g, 74, 75d, 82d, 83d, 84, 85, 90d, 91g, 93d, 94g, 95, 98g, 100g, 101g, 102, 106, 107, 108, 109, 110, 112, 113, 114, 115, 116, 117, 118, 119, 120, 121 ) oraz Jakub Broch (s. 38p, 39l), Ryszard Dutkiewicz (s. 69, 70g), Ignacy Idźkowski (s. 126, 127), Rafał Lipski (s. 28lg), Jakub Matuszkiewicz (s. 12g, 13g), Mariola Platte (s., 6, 12, 13, 104, 105), Sława Tarasiewicz (s. 74, 75), Archiwum gminy Grunwald (s. 11p,) Archiwum Urzędu Miasta Ostróda (s. 10p), Archiwum Żeglugi Ostródzko-Elbląskiej (11l), Centrum Informacji Turystycznej i Promocji w Rucianem Nida (s. 56l), Muzeum Budownictwa Ludowego w Olsztynku (s. 89p), Urząd Miejski w Elblągu (s. 10l), Centrum Promocji Regionu Gołdap (s. 56p, 57), Pozostałe zdjęcia pochodzą z archiwum obiektów agroturystycznych/ Other photographs from agrotourism archives Rysunek/Illustration: Andżelika Bielańska (s. 3) Redaktor prowadzący/editor: Agnieszka Czarnocka Tłumaczenie/Translation: Sandra Jacobson, Zygmunt Nowak-Soliński, Language&Co. (s. 9, 14, 16, 30, 34, 36, 48, 66, 80, 86, 98, 120) Korekta/Proof-reading: Zygmunt Nowak-Soliński Projekt graficzny/design: Monika Żyła Skład i łamanie/dtp: Marta Zięba, Anna Kulińska Produkcja/Production: Jadwiga Szczęsnowicz Skanowanie/Scanning: Art Graph ISBN: MULTICO Oficyna Wydawnicza Sp. z o.o. Warszawa 2010 Wszystkie prawa zastrzeżone MULTICO O.W Warszawa, ul. Kazimierzowska 14

5 Mazurska kapliczka Przy świętym narożniku Mojej obory Zatrzymał się czas Jej dach poddał się wiatrowi i deszczom Spadających w sierpniu gwiazd Co zostawiły w załomkach dachówki Swój zachwycony blask Więc święci wszystkich wyznań Od czasów sprzed pralasów Pielgrzymowali w to miejsce czarowne W drodze do niego stawiając zamki warowne I wszystko na ostatnią kartę I znaki zapytania I grodziska balami zaparte I najczulsze wyznania Tu mlekodajne damy z westchnieniem klękały Wracając z soczystych łąk Przeżuwając majowe modlitwy i zioła Zasiane przez artystę-anioła Pulchna różowa mać Strofuje prosięta By ściółki w ten kąt nie zgarniały Bo to ziemia święta Moim bliskim mówię Że gdy Pan ziemię stworzył W tym właśnie miejscu palec przyłożył By w wirowanie wprawić glob Dlatego Warmia taka piękna Dlatego Mazur magia niepojęta I wieczne bardów pienia Poetów zadziwienia I dlatego nie stawiam przydrożnej kapliczki Wpatrzona w przestrzeń Przy narożniku starej obory Nabożnie świeżą trawą Okrywam ziemię Dotkniętą przez Boga Ptaki z namaszczeniem Ziarno za komunię biorą Więc znowu sieję Krąg zataczając ramieniem W tym corocznym sakramencie Objawia się prostota świata To padam strudzona na ziemię To wierszem wzlatam Bo przy świętym narożniku mojej obory Zatrzymał się czas By każdy zdołał wykonać Swój własny lot do gwiazd Mariola Platte Chapel in Masuria In the holy corner Of my barn Time came to a standstill Its roof gave in to the wind and rain Falling with the August stars Which left their delighted glow In the folds of the roof tiles Therefore saints of all confessions From times before the forests Came on pilgrimages to this charmed place Building fortresses on the way Betting everything on one card Posing questions Raising settlements protected by logs And making most prosaic declarations Here milk-giving ladies kneeled with a sigh Returning from dewy meadows Chewing on May prayers and herbs Planted by the artist-angel Chubby pink mummy Scolds her piglets Not to push the bedding to the corner Because it is the holy land I tell my closest That when the Lord created Earth He placed His finger here To make the globe turn Therefore the beauty of Warmia Therefore Masuria s charm The eternal songs of bards And poets wonderment Therefore I do not raise a roadside chapel Staring into space At the corner of an old barn With fresh grass I piously cover the land Touched by God Birds solemnly Take seeds as communion So I sow again Making a circle with my arm In this annual sacrament The simplicity of the world Reveals itself I fall exhausted to the ground I soar on poems Because in the holy corner of my barn Time came to a standstill So that everyone has time To fly to their stars Mariola Platte

6

7 6 Warmia i Mazury Smaki i smaczki agroturystyki Wypoczywaj blisko natury Gawęda o Puszajtisie Puszajtis, starodawne bóstwo ziemne, mieszkał w jamie pod krzewem czarnego bzu w moim ogrodzie od zawsze... Wyczuwałam jego obecność od początku mojej przygody z Mazurami. Kilkakrotnie zaczepiał mnie i szemrał w baldachimach kwitnącego bzu wiosną lub poświstywał, kusząc czarnymi jagodami jesienią. Latem gdzieś znikał, chyba przepłoszony przez spacerujących po gospodarstwie gości, a może wędrował po okolicy, szukając kandydatów na swoje skrzaty pomocnicze Barstuki. Wreszcie znalazłam dogodny moment, by dowiedzieć się o nim trochę więcej. On przecież znał mnie już od lat wiedziałam, że jestem bacznie obserwowana, tylko nie wiedziałam, jak nawiązać znajomość. Puszajtis zerkał na mnie spod krzewin czarnego bzu, czym doprowadzał do histerycznego szczekotu moje psy i powodował jeżenie się sierści na grzbiecie Niuśka, kota smakosza, który widać przeczuwał w dziwnym stworze poważnego konkurenta do degustacji smakołyków. Wreszcie Puszajtis objawił mi się osobiście kilka lat temu, kiedy to, wywabiony zapachami potraw znoszonych na stoły ustawione w stodole, nie zdążył się przede mną schować. Grzecznie skinęłam głową, czekając, aż się odezwie, ale tylko skrzywił się w niewiele mówiącym uśmiechu i patrzył. I węszył. I dałabym słowo, że paluchy pod pokrywki i do garnca z ogórkami kiszonymi wkładał... Udawałam, że jestem bardzo zajęta wydawaniem kolejnych potraw na ucztę dożynkową. Zorganizowałam ją na zamówienie bogatego gospodarza, dumnie chwalącego się pochodzeniem w prostej linii od dawnych mieszkańców tych ziem plemion Prusów. Wtedy zdałam sobie sprawę, że poczęstunek w stodole Puszajtis uznał za wznowienie tradycji uczty wydawanej dla niego i Barstuków. I faktycznie po dożynkach stodołę kołkiem zaparłam, a rano miałam pewność, że Puszajtis degustował pozostawione na stołach potrawy i uznał widać, że pradawna tradycja na Mazury wróciła. Bywało, że dwa razy do roku, a raz w październiku obowiązkowo, świadomi wpływów łakomego bożka gospodarze, przygotowywali w stodole dla Puszajtisa i Barstuków ucztę. Wrota stodoły zamykali na całą noc i dopiero rankiem sprawdzali, jakich potraw zniknęło najwięcej, a które pozostały na misach i w garncach. Wróżyli sobie z tych pozostałości przyszłoroczne plony i wiedzieli, czego posiać więcej. Mieszkańcy podbzowych jam odwdzięczali się za wystawną ucztę w sposób... nie przez wszystkich w pełni akceptowany. Mianowicie Barstuki znosiły do obejścia dbającego o nich gospodarza prezenty z posesji mniej dla nich hojnych rolników... Ileż trzeba było tłumaczeń, że to przez pomyłkę jakieś narzędzie czy worek ziarna trafiły pod nie swój dach... Czasem wręcz konieczne było przepraszanie poszkodowanych za pomocą garnca miodu lub piwa jałowcowego, a nawet mocniejszej nalewki na dereniu czy wiśniach. Prawda też, że jeśli nie odnalazł się dawny właściciel prezentu w sposób naturalny stawał się on częścią majątku organizatora uczty... Bóstwo ziemne o niezwykle wysublimowanym smaku, jakim jest Puszajtis, jak na władcę ziemiopłodów przystało, na zwiady wypuszczał swe zaufane sługi. Barstuki przybierały różne postaci, a najczęściej w ciałka maleńkich skrzatów przeistoczone, bacznie badały moje kuchenne wyczyny. A to przysłuchiwały się pomrukom zadowolenia turystów, a to pokrzykiwaniom radosnym moich prywatnych gości. Raz nawet zauważyłam skrzata pomiędzy kartkami notesu znanego na Warmii i Mazurach Profesora, który za cebulaki z sosem błogotrawiennym wręczył mi statuetkę Przysmak Kłobuka. Domyślam się, że niełatwo było Puszajtisowi pogodzić się ze sławą licha mazurskiego, bardziej rozpoznawalnego dzięki powieści Zbigniewa Nienackiego... Kiedy indziej zza pazuchy Pierwszego Smakosza Rzeczypospolitej wychynął do mnie Barstuk i kciukiem w górę uniesionym uprzedził werdykt jury za ciasteczka kardamonowe otrzymałam Puchar Marszałka Województwa Warmińsko-Mazurskiego. Wtedy to właśnie Puszajtis zaprzyjaźnił się ze mną już na dobre i pozwolił zaprosić się w niezwykłą podróż po Warmii i Mazurach, by sprawdzić, jakie smaki i zapachy królują we współczesnej kuchni naszego regionu. Chciał też zobaczyć, co w stodołach piszczy prócz myszy, z którymi walczyć musiał o składane przez dawnych gospodarzy dary. Tak więc po prawie trzydziestu latach życia w Gierzwałdzie, niewielkiej wiosce położonej niedaleko Pól Bitwy pod Grunwaldem, zostałam potraktowana jak nadworny Barstuk i z wielką radością, ja Mariola Platte tę rolę na czas wędrówki po Warmii i Mazurach Smakach i smaczkach agroturystyki odegrałam. Tytuł Barstuka przyjął także z honorami Janusz Litwiniec, który podjął się wykonania fotografii miejsc mi znanych, a także tych już wcześniej przez niego odkrytych. Mariola Platte

8 The Tale of Pooshaytes Pooshaytes, an ancient hobgoblin, has lived in a hole in the ground under the black lilac bush in my garden since forever Relax Close to Nature Warmia and Masuria The Flavours and Aromas Found in Agro-tourism 7 I have sensed his presence from the beginning of my adventure with Masuria. He has accosted me several times and murmured to me from under the canopy of blossoming lilacs in spring; he whistled, tempting me with black berries in autumn. He disappeared somewhere in the summer, probably scared off by people, our guests, walking around the farm, maybe he roamed the area looking for candidates as his future helper dwarfs called Barstooks. I finally found a quiet moment to find out something more about him. He has known me for years I felt that I have been closely watched, but I didn t know how to begin our acquaintance. Pooshaytes looked at me from under the black lilac bushes, my dogs were barking hysterically now; it caused the hair on my cat s back to stand stiffly. My cat, Niusiek the gourmet, must have sensed serious competitor in this bizarre creature for the delicious titbits he received. Pooshaytes finally appeared personally a few years ago, when, lured by the aromas of dishes placed on tables in the barn, he was unable to hide from me. I nodded my head politely waiting for him to say something but he just gave me a meaningless grin and looked at me. He sniffed. I was sure that he had put his fingers under the covers of some of the pots and into the jar with sour cucumbers I pretended that I was very busy serving dishes for the harvest feast. I had organized it at the request of a rich farmer who was proud of his lineage he came directly in line from the ancient inhabitants of this land the Prussians. That was when I realized that Pooshaytes must have regarded the meal served in the barn as a renewal of the tradition of feasts organised to celebrate him and his Bartsooks. And indeed, after the harvest festival I locked the barn up (with a stake to drive off demons) but in the morning on opening it I was certain that Pooshaytes had tried the food left on the tables and must have thought that the ancient tradition had been restored in Masuria. Twice a year perhaps but definitely once a year in October, the farmers of the region, aware of the influence of this greedy goblin, prepared a feast for Pooshaytes and the Barstooks in the barn. Barn doors were shut for the entire night and in the morning the farmers checked which of the food had been eaten and which had been left in the bowls and pots. They used these leftovers to forecast their next year s crop and so knew what to plant the most of. The inhabitants of the holes in the ground under the lilacs paid for their lavish feast in a way not fully accepted by everybody. Barstooks brought presents to the household of the farmer who took the best care of them and these presents were from the farms of those who were less generous Many explanations were required to clarify that a tool or a bag with grain were here by mistake Sometimes it was necessaryy to apologize to the injured parties by giving them a jar of honey or juniper beer, or even a stronger home made spirit or cherry liqueur. It is also true that if the owner of the gift did not find it, it naturally became a part of the property of the farmer who had organised the feast. The goblin with the unusually inspirational tastes of Pooshaytes, because he was the ruler of the fruits of the land, sent his trusted servants on reconnaissance. These servants, the Barstooks, took different forms, most often transformed into the bodies of tiny dwarfs, carefully examined the goings on in the kitchen. They listened to the humming of happy tourists or the cheerful cries of my personal guests. Once I even noticed a dwarf between the pages of a notebook belonging to a celebrated Warmian and Masurian Professor, who awarded me the Kłobuk Delicacy statue for my cebulak with my blessed digestive sauce. I would guess that it was not easy for Pooshaytes to accept the reputation of the evil spirit of Masuria, better recognized if you read the book by Zbigniew Nienacki... Another time, a Barstook emerged in front of me, showing its head from the breast pocket of the First Gourmet of the Republic of Poland and let me know of the verdict by showing thumbs up I received the Trophy of the Warmia-Masuria Voivodeship Chairman for my cardamom cakes. From that moment Pooshaytes and I became good friends and he allowed me to ask him to take a unique journey across Warmia and Masuria to check what flavours and aromas still prevailed in the regional cuisine of today. He also wanted to see how drafty the barns were this was a problem, another one were the mice with which he had to fight for the gifts offered by former hosts. And so, after almost thirty years of living in Gierzwałd, a small village located near the battlefield of Grunwald, I was treated as a courtly Barstook and with great pleasure and enjoyment, I Mariola Platte played this part during our expedition to the, Warmia and Masuria The Flavours and Aromas Found in Agro-tourism. Janusz Litwiniec has also accepted with honour the title of Barstook, and took on the task of photographing the places I knew and those which had been discovered by him earlier. Mariola Platte

9

10 Mazury Zachodnie Western Masuria

11 10 Warmia i Mazury Smaki i smaczki agroturystyki Wypoczywaj blisko natury Mazury Zachodnie Czy z gór nad morze, czy znad morza w góry po drodze zawsze Zachodnie Mazury podśpiewywały podekscytowane Barstuki, a Puszajtis uśmiechał się zadowolony z dobrego humoru skrzatów. Jak tu nie cieszyć się, skoro w planie wędrówki tyle atrakcji? Nowe Miasto Lubawskie gród nad rzeką Drwęcą, a w jego okolicy dwa parki krajobrazowe brodnicki i welski, krajobrazy chronione rzek Drwęcy i Wel, cenne zabytki w Nowomiejskim Muzeum Ziemi Lubawskiej i zabytki Lubawy, a także pozostałości po zamkach, pałacach, dworach i klasztorach w okolicznych wsiach. Pole Bitwy pod GRUNWALDEM jednej z największych bitew średniowiecznej Europy, stoczonej między wojskami krzyżackimi a polsko-litewskimi. Od wielu lat w rocznicę bitwy, w tym historycznym miejscu odbywają się ogromne widowiska kostiumowobatalistyczne z udziałem bractw rycerskich całej Europy. Iława i najdłuższe w Polsce jezioro Jeziorak, wyspa Wielka Żuława z legendą o smoku z Scholtenbergu, Park Krajobrazowy Pojezierza Iławskiego, rezerwaty przyrody: Czerwica, Jasne, Gaudy, jezioro Karaś, zamek w Szymbarku i liczne szlaki turystyczne piesze, rowerowe, wodne, dydaktyczne, promowane wspólnym hasłem: Do nas bliżej. Ostróda zwana Bramą Mazur, z muzeum w zamku krzyżackim, wyciągiem nart wodnych, torem kajakowym, centrum rekreacji, Przystanią Żeglugi Ostródzko-Elbląskiej, z której w niezapomniany rejs popłynąć można kanałem, poprzez zabytkowe śluzy i unikatowe pochylnie aż do Elbląga. Morąg promujący się hasłem Kraina nieodkrytych tajemnic, a w jego okolicy rezerwaty: Ostoja Bobra na Rzece Pasłęka i Sosny Taborskie. Urodę okolicy podkreślają dwory i pałace, otoczone przez stare parki i zabudowania folwarczne. Elbląg miasto o starannie odtworzonym Starym Mieście, gdzie zawsze warto wstąpić do Galerii EL, bażanciarni, zwiedzić liczne zabytki architektoniczne, dwory i pałace oraz stadniny koni w okolicy lub popłynąć w rejs statkiem przez jezioro Drużno do Ostródy lub przez Tolkmicko do Fromborka Zalewem Wiślanym. Braniewo było pierwszą stolicą Warmii, wielkim portem należącym do Związku Hanzy, a z odległym o 7 kilometrów morzem łączyła gród Pasłęka, rzeka przepływająca przez miasto i prowadząca w głąb regionu ciekawym szlakiem wodnym.

12 Relax Close to Nature Warmia and Masuria The Flavours and Aromas Found in Agro-tourism 11 Western Masuria To the mountains in the South from the sea in the North? Or are you setting forth from the mountains to the sea? North South? South North? There s one thing we can be sure of. Many attractions will lie on your way! Nowe Miasto Lubawskie a stronghold on the River Drwęca, two landscape parks, the Brodnica and the Wel, with the protected zones of the Drwęca and Wel Rivers, the prized relics of the past in the Nowe Miasto Museum of Lubawa Land and the historical sights of Lubawa, as well as the remnants of castles, palaces, manors and monasteries in the surrounding countryside. The Battle of Grunwald battlefield site of the greatest battle fought in medieval Europe, waged between the Teutonic Knights and Polish-Lithuanian armies coalition. Every year, on the anniversary of the battle, a tremendous spectacle is staged in this historical setting, a battle-piece in full costume with the participation of numerous brotherhoods of knights from all over Europe. Iława and the longest lake in Poland, Lake Jeziorak, Great Żuława Island, with its legend of the Dragon of Scholtenberg Hill, the Iława Lake District Landscape Park, the Czerwica, Jasne, and Gaudy nature reserves, Lake Karaś, Szymbark Castle and any number of tourist foot trails, cycling trails, water trails and educational trails, are all promoted under a common slogan, Closer to Us. Ostróda known as the Gateway to Masuria, Ostróda has a museum housed in the Teutonic Knights Castle, a cable skiing course, a canoe trail, a recreational centre and the Ostróda-Elbląg Jetty, starting point of an unforgettable canal trip which will take you, via historical locks and inclines, all the way to Elbląg. Morąg the town s promotional slogan is, Land of Undiscovered Secrets with nearby the Beaver Sanctuary on the Pasłęka River and the Taborska Pine Nature Reserve. The charm of the area is underscored by manors and palaces surrounded by ancient parks and farm buildings. Elbląg a town with a painstakingly reconstructed Old Town, where the EL Gallery warrants a visit, as does the pheasant farm. There are numerous examples of historical architecture worth seeing, as well as the nearby manors, palaces and stud farms, not to mention a boat trip, either via Lake Drużno to Ostróda, or via Tolkmicko to Fromborg on the Vistula Lagoon. Braniewo the first capital of Warmia, a great port belonging to the Hanseatic League, linked to the sea, 7 kilometres away, by the Pasłęka River, a fascinating waterway which runs through the town and flows deep into the region.

13 12 Warmia i Mazury Smaki i smaczki agroturystyki Wypoczywaj blisko natury Plattówka Zaczynamy tę podróż od Plattówki, naturalnie wyruszając z miejsca, w którym Puszajtis zgodził się na wędrówkę po regionie. Gospodarstwo położone jest w malowniczej dolinie poza wsią Gierzwałd, nad prywatnym leśnym jeziorkiem i dwoma naturalnymi stawami. Zasiadamy w jadalni, o której ściany oparły się zabytkowe kredensy Babci z Krakowa. Ich szuflady, szafki i skrytki kryją kilka legend, okraszających codzienne posiłki i specjalne uczty przygotowywane dla gości. Ogromny stół pomieści potrawy i nakrycia dla osiemnastu biesiadników. W pomieszczeniu unosi się zapach pasztetu z bakaliami, konfitury z zielonych pomidorów, radosnego sosu z porzeczek i chrzanu. Orkiszowy chleb z trzema polskimi ziarnami siemieniem lnianym, słonecznikiem i pestkami dyni pachnie i paruje, wkręcając się natrętnie w aromatyczne wonie domowego wina i nalewek. Jeśli ustalać trasę wędrówki, to właśnie w doborowym towarzystwie, przy stole zastawionym smakołykami, z radością wynikającą ze wspólnego celu. Gospodarstwo od wielu lat ma certyfikat ekologiczny na warzywa, owoce i ziarna. Przydomowy warzywniak odgrywa także rolę ogrodu chętnie odwiedzanego przez gości, którzy często po raz pierwszy widzą, na czym polega uprawa biodynamiczna. Wielu z nich zaskakuje sąsiedztwo różnych gatunków warzyw i kwiatów na jednej grządce, a posiane w malownicze koła, trójkąty i romby rośliny chętnie pozują do fotografii. Goście Plattówki mają do dyspozycji pokoje gościnne w domu gospodyni, są tu jadalnia, salka wykładowa i warsztatowa dla osób. W obejściu znajduje się także całoroczny domek wakacyjny, którego parter przystosowano do wypoczynku osoby na wózku inwalidzkim. W stodole przygotowano miejsca rekreacyjne dla gości, saunę, scenę, letnią kuchnię z grillem, tenis stołowy, sanitariaty. Adres Plattówka Mariola Platte Gierzwałd platte@agroturystyka.pl Oferta Pokoje gościnne, domek wakacyjny dla niepełnosprawnych Wyżywienie: śniadanie, obiad, kolacja Polecane produkty: ciastka kardamonowe, olej lniany, pasztety Atrakcje: malowanie na jedwabiu, spotkania z poezją Specjalności: pakiety pobytowe: Daleko od szosy bliżej do zdrowia Warto zwiedzić Kanał Ostródzko-Elbląski Pola Bitwy pod Grunwaldem Łowisko specjalne Czarci Jar Park Krajobrazowy Wzgórz Dylewskich Centrum Rekreacji w Ostródzie

14 Relax Close to Nature Warmia and Masuria The Flavours and Aromas Found in Agro-tourism 13 Plattówka We start this journey from Plattówka, setting out from the place where Pooshaytes agreed to roam the region. The household is located in a picturesque valley beyond Gierzwałd village, on a private lake beside two natural ponds. We sat down in the dining room with historical Granny dressers from Kraków leaning against the walls. Their drawers, cupboards and secret places hide many legends which butter everyday meals and special feast days prepared for guests. The huge table has space for dishes and tableware for eighteen banqueters. The aroma of nuts and raisins pâté, green tomato jam and cheerful cranberry and horseradish sauces lingers in the air. Whole meal bread with three Polish cereals flax-seed, sunflower and pumpkin seeds gives off its aroma and steams, obtrusively, interrupting the fragrant scent of homemade wine and liqueur. If we are to establish a route, then let s do it in the best company, at a table set with tasty tidbits and with delight from having the same intentions. The household has an eco-certificate for vegetables, fruits and seeds. The vegetable garden is also used as a garden for guests, who for the first time in their lives see what bio-dynamic farming is. Many of them are surprised by the various vegetable and flower species growing in one patch and all these plants growing in picturesque circles, triangles and diamonds eagerly pose for pictures. The guests at Plattówka have guest rooms in the host s house with a dining room, lecture and workshop hall for people. The household is also comprised of an all-year round holiday house arranged for people in wheel-chairs. Recreational areas such as sauna, stage, summer kitchen with a barbeque, table tennis and sanitary facilities have been set up in the barn. address Plattówka Mariola Platte Gierzwałd platte@agroturystyka.pl Offer Guest rooms, summer house for the disabled Meals: breakfast, lunch and dinner Recommended products: cardamom cookies, flax-seed oil, pâtés Attractions: painting on silk, meetings with poetry Specialties: package stays Far from roads closer to wellbeing Worth visiting The Ostróda-Elbląg Canal The Grunwald battle field Special interest zone Czarci Jar (Devil s Gorge) Landscape Park Dylewskie Hills Recreation Centre in Ostróda

15 Niedostępne w wersji demonstracyjnej. Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki.